-
Die A-Z van
Geestes-
gesondheid
-
Die A-Z van
Geestesgesondheid
‘n Kits Selfhelp-Verwysingsgids tot Geestesgesondheid
Jean Pelser B.A. Sielkunde
B.A. Hons. Sielkunde MPhil. Opvoedkunde - Magdalene College,
Cambridge
-
VOORWOORD Geestesgesondheid is almal se besigheid.
Geestesgesondheid is nie slegs gereseveer vir diegene
met geestessteurings nie; ons almal het
geestesgesondheid. Geestesgesondheid het te doen met ons
vermoë om die uitdagings en die op-en-af van die lewe
te kan hanteer. Geestesgesonheid
gaan oor ons geluk, ons stres-hanteringsvermoëns asook om ‘n
1
harmonieuse balans te handhaaf met onsself en
andere. Daar’s baie faktore wat ons geestesgesondheid
beïnvloed: ons verhoudings, die genetika wat ons
van ons ouers geërf het asook teenspoed. ‘n Persoon
wat goeie geestesgesondheid geniet het
die nodige veerkragtigheidsvermoë om terug te spring en te
herstel van enige aanslag of dit nou
die verlies van ‘n geliefde is, konflik in ‘n
menseverhouding of die verbrokkeling van ‘n huwelik is.
Sulke individue
word gesien as veerkragtig en ons kan aanneem dat hulle goeie
geestesgesondheid geniet. Wanneer ons
geestesgesondheid agteruitgaan voel ons oor die
algemeen
ongelukkig, bedroef en dan vind ons ook dat ons verby ons perke
beproef word. Geestesgesondheid het gereelde
‘maintenance’ nodig. Om goeie geestesgesondheid te
handhaaf is dikwels
binne ons bereik, maar dit verg self-sorg asook die sorg van ons
gemeenskap. Een van die grootste probleme wat
geestesgesondheid betref is die probleem van isolasie.
Ongelukkig is daar nogsteeds baie stigma betrokke wat
geestesgesondheid betref. Ons kan
mekaar ook baie
help om goeie geestesgesondheid te handhaaf maar ons moet plek maak
vir
kritiese gesprekke rondom
geestesgesondheid om die gepaardgaande stigma te
verminder. Die belangrikste boodskap rondom
geestesgesondheid wat ons in die publieke spasie moet voer
om die stigma te bestry is die
volgende: Geestesgesondheid is gelyk aan fisiese
gesondheid. Ons moet onthou dat geestesgesondheid
in die eerste plek ‘gesondheid’ is voordat dit ‘geestelik’
of ‘sielkundig’ is. Ek hou daarvan om
die voorbeeld van diabetes (suikersiekte) te gebruik. Ons sal
nooit daaraan dink om
iemand te veroordeel wat aan diabetes ly omdat hulle van insulien
moet
gebruik maak om
optimale bloedsuikervlakke te handhaaf nie. Maar ons het steeds ‘n
neiging om
mense te veroordeel
wat psigiatriese medikasie benodig om optimale geesteswelstand
en
optimale funksionaliteit te handhaaf. Op dieselfde
manier waarop diabetes nie net iets is wat in
iemand se kop is waaruit hulle kan ‘snap’ nie
het geestesgesondheidskwale ook ‘n fisiologiese
komponent wat beide ‘, mediese asook sielkundige
benadering benodig. Vir hierdie rede het ek
myself beywer om ‘n geestesgesondheid-aktivis te word om my deel
te
doen om
geestesgesondheids-geletterdheid te help bevorder.
Geestesgesondheids-
geletterdheid het te doen met die “kennis en oortuigings
omtrent
geestesgesondheidsversteurings wat help met die
herkenning, bestuur asook die voorkoming
daarvan.” My lewenstaak is
om mense rondom geestesgesondheidssake te onderrig asook om
2
bewustheid daaromtrent te skep. Ek is oortuig daarvan dat
wetenskaplik-gebaseerde selfhelp
werklik behulpsaam is.
Navorsing aangeaal in die A-Z van Geestesgesondheid se oorsprong
is
geloofwaardige akademiese tydskrifte
asook wetenskaplike navorsingstudies. Hier volg volg ons
sleutelgesprekke van A-Z.
1 www.mentalhealth.org.uk 2 Jorm, A. F., Korten, A.
E., Jacomb, P. A., Christensen, H., Rodgers, B., & Pollitt, P.
(1997). “Mental health literacy”: A survey of the public’s
ability to recognise mental disorders and their beliefs about the
effectiveness of treatment. Medical Journal of Australia, 166,
182–186.
2
http://www.mentalhealth.org.uk/http://www.mentalhealth.org.uk/
-
Aandagtigheid: Voorkom Depressiewe ‘Relapse’ Gefokusde Aandag
Oop-Monitering
Aandagtigheid: Aandagtigheid & Uitputting
Angs
Angs: Om ondersteuning te aanvaar
Angs: Hoe om angs te herken
Angs: Boereraad Geestesgesondheid kenners stem saam dat die
volgende selfhelp strategieë angs teenwerk
Angs: Onderskryfde Selfhelp-strategieë Analitiese Strategieë
Gedragstrategieë Kognitiewe verandering Interpersoonlike Strategieë
Lewenstyl Verminder fisiese spanning
Angs: Meer Onderskryfde Selfhelp Strategieë Kognitiewe
Verandering Lewenstyl Spiritualiteit
Angs: Beoefen hoe om kalm te word Aanvaarding Aandagtigheid
Angs: Sosiale-angsversteuring Hoe om sosiale angs te herken
Waarom vind individue met SAD sosiale situasies so angswekkend? Wat
is die gevolge vir mense met SAD? Wat is die gevare van SAD? Lyding
wat deur SAD veroorsaak word Behandeling:
Anoreksie: Anorexia Nervosa
Apatie
Bipolêr Tekens om voor uit te kyk wanneer jy iemand met Bipolêre
depressie help
3
-
Die behandeling van bipolêre versteuring Onderhoudsbehandeling
sluit die volgende in
Betekenis
Borderline / Grenslyn-persoonlikheidsversteuring Wat is die
simptome van Grenslyn-persoonlikheidsversteuring?
Bulimie: Bulimia Nervosa
CBT: Cognitive Behavioural Therapy
Dankbaarheid
Dankbaarheid: Dankbaarheid & Depressie
Dankbaarheid: Dankbaarheid & Gemoedstoestand
Depressie
Depressie: Duidelike Tekens Algemene depressie tekens is
Depressie: Depressie Ontbloot Depressiewe gemoedsteurings sluit
in:
Depressie: Hoe om depressie in jouself te eien
Depressie: Gryp vroeg in!
Depressie: Anhedonie
Depressie: Uitputting
Depressie: Nutteloosheid & Skuldgevoelens
Depressie: Hoe om iemand wat depressief voel te ondersteun Hoe
jy ondersteunend kan wees
Depressie: Praktiese Ondersteuning Hier is 'n paar praktiese
riglyne van die kundiges en kenners oor hoe jy ondersteuning kan
bied
Depressie: Selfhelp-strategieë
Depressie: Nageboorte-Depressie Wat is nageboorte-depressie?
Depressie: ‘Relapse’ Is daar enige rede vir hoop?
Depressie: Ruminering
Depressie: Stigma
4
-
Disforie Wat maak depressiewe ruminering so gevaarlik? What is
die oplossing? Hoe kan ruminering verminder word?
Distimie Hoe om Chroniese Depressie te Herken:
Eensaamheid: Sosiale Media & Geestesgesondheid
Florering Wat voorspel of ons sal floreer of verkwyn? Hoe lyk
florering?
Geluk
Gemeenskaps-ondersteuning
Hoop
Hulp
Lewensstyl
Medikasie: Antidepressante
Medikasie: Onttrekkings-simptome Onttrekkingseffekte: Waarom is
dit gevaarlik om eensklaps van jou medisyne af te gaan?
Media: Oormatige blootstelling aan media
OCD: Obsessief-kompulsiewe steuring
OCD: Wat is OCD? Hoe kan ons iemand help wat aan OCD ly? Hoe kan
OCD behandel word? Die gevolge van OCD
OCD: Hoe om OCD te herken
OCD: Behandeling Waarskynlikheid om behandeling te soek OCD
Behandeling
Panic Attacks / Angsaanvalle Hoe jy iemand kan help wat 'n
angsaanval kry
Paniek: Hoe om ’n angsaanval te herken
PTSD: Posttraumatiese Stressteuring & Slaap
5
-
Savourering (Savouring)
Selfmoordgedagtes Hoe om ‘n selfmoord-dreigement beter te
verstaan Risiko Assesering Veiligheidsmaatreëls Hoe om om te sien
na iemand met selfmoordgedagtes
Terapie: Help Psigoterapie?
Vergifnis Nog ‘n rede waarom ons twee-keer oor vergifnis kan
besin
6
-
Aandagtigheid: Voorkom Depressiewe ‘Relapse’ Depressie kom
dikwels terug. Baie mense wat voorheen 'n depressiewe episode gehad
het, sal
waarskynlik in die toekoms
nog depressiewe episodes ervaar. Wanneer 'n depressiewe
episode
herhaal word, word dit 'n depressiewe
‘relapse’ (terugval) genoem. (Sien Depressiewe
Relapse) Aandagtigheids-Gebaseerde Kognitiewe Terapie
(Mindfulness-Based Cognitive Therapy - MBCT) was oorspronklik
ontwerp om depressiewe ‘relapse’ te verhoed. MBCT kombineer
beginsels van
Aandagtigheids-Gebaseerde Stres
Vermindering (Mindfulness-Based Stress Reduction - MBSR)
met elemente van
Kognitiewe-Gedrags Terapie (Cognitive-Behavioural Therapy -
CBT). 'n Studie deur Teasdale en kollegas (2000)
het gevind dat depressiewe terugvalpersentasies
gehalveer is in 'n steekproef van mense wat drie of meer
depressiewe episodes gehad het vir
diegene wat MBCT ontvang het. Die MBCT-program
is “spesifiek ontwerp om die bydrae van
depressiewe denkpatrone te verminder wat deur disforie
geheraktiveer word tot die prosesse wat
die
terugval en herhaling bemiddel.” 3
Volgens Gu en kollegas (2015) is die "teoretiese
uitgangspunt van MBCT en MBSR ... dat die
ontwikkeling van
aandagtigheids-vaardighede lei tot nie-veroordelende en
nie-reaktiewe
aanvaarding van alle ervaring, wat op sy beurt positiewe
sielkundige uitkomste tot gevolg het." 4
"MBSR en MBCT wy ongeveer die helfte van die
behandelingstyd toe aan aandag-opleiding deur
middel van metodes van gefokusde aandag en die ander
helfte aan die kweek van nie-reaktiwiteit
deur metodes van oop-monitering.” 5
Gefokusde Aandag Britton en kollegas (2018)
verduidelik gefokusde aandag as: “'n stelselmatige opleiding in
die
leiding en handhawing van aandag op 'n
gekose neutrale objek (bv. jou asem), opletting van
wanneer die verstand van die voorwerp
afdwaal, en hom losmaak van afleidings, negatiewe
emosies, ruminering [herkouing] of bekommernis deur
die aandag van die persoon terug te herlei
of na die gekose neutrale objek te verskuif.” Daar
word beweer dat gefokusde aandag “beide
6
kalmte en stabiliteit van gees en voortspruitende verdrukkende
gedagtes en emosies verminder.”
3 Teasdale, J. D., Segal, Z. V., Williams, J. M. G., Ridgeway,
V. A., Soulsby, J. M., & Lau, M. A. (2000). Prevention
of relapse/recurrence in major depression by mindfulness-based
cognitive therapy. Journal of consulting and
clinical psychology, 68(4), 615. Chicago 4 Gu, J.,
Strauss, C., Bond, R., & Cavanagh, K. (2015). How do
mindfulness-based cognitive therapy and mindfulness-based
stress reduction improve mental health and wellbeing? A systematic
review and meta-analysis of mediation studies. Clinical
Psychology Review, 37, 1e12. 5 Britton, W. B., Davis,
J. H., Loucks, E. B., Peterson, B., Cullen, B. H., Reuter, L., ...
& Lindahl, J. R. (2018). Dismantling Mindfulness-Based
Cognitive Therapy: Creation and validation of 8-week focused
attention and open monitoring interventions within a 3-armed
randomized controlled trial. Behaviour research and
therapy, 101, 92-107. Chicago 6 Britton, W. B., Davis,
J. H., Loucks, E. B., Peterson, B., Cullen, B. H., Reuter, L., ...
& Lindahl, J. R. (2018). Dismantling Mindfulness-Based
Cognitive Therapy: Creation and validation of 8-week focused
attention and open monitoring interventions within a 3-armed
randomized controlled trial. Behaviour research and
therapy, 101, 92-107. Chicago
7
-
Oop-Monitering Oop monitering behels “die kweek van
nie-reaktiewe bewustheid van outomatiese kognitiewe en
emosionele interpretasies van sensoriese, perseptuele en
endogene stimuli, ongeag die
valensie.” Britton en
kollegas (2018) beweer dat oop-monitering mens se verhouding met
die
voorafgenoemde verander sodat sekondêre
reaktiwiteit dit nie aanvuur of onderhou nie.
Aandagtigheid: Aandagtigheid & Uitputting 'n Bietjie
aandagtigheid kan emosionele uitputting verminder. 7
7 Janssen, M., Heerkens, Y., Kuijer, W., Van Der Heijden, B.,
& Engels, J. (2018). Effects of Mindfulness-Based
Stress Reduction on employees' mental health: A systematic
review. PloS one.
8
-
Angs Ons almal het al op een of ander stadium angs of erge
kommer ervaar. Angs, veral in die tyd waarin ons
tans leef, het die nuwe ‘normaal’ geword en dit kan selfs as
‘n
redelike verstaanbare en rasionele reaksie tot ons
objektiewe omstandighede gesien word. Angs, alhoewel dit
nie altyd kwalifiseer vir ‘n kliniese diagnose nie (en dit hoef ook
nie altyd nie!),
moet gehandhaaf word om die risiko om ‘n
geestesgesondheidsversteuring te ontwikkel te
verminder. Maar om ons angs te reguleer is makliker gesê as
gedaan. Daar word baie selfhelp-strategieë vir angs
voorgestel, maar dit is nie altyd duidelik watter
selfhelp-strategieë die effektiefste is nie.
8
Die idee is, nietemin, om vroeg in te gryp voordat angs
amok maak in ons psige. Ons lewe in ‘n selfhelp
wêreld, maar ons moet dikwels deur ‘n magdom selfhelp inligting sif
om
iets
doeltreffend te ontdek maar dit sal beter wees as ons eerder by
navorsingsgebaseerde
wetenskaplike selfhelp-strategieë
bly.
8 Morgan, A. J., Chittleborough, P., & Jorm, A. F. (2016).
Self-help strategies for sub-threshold anxiety: A
Delphi consensus study to find messages suitable for
population-wide promotion. Journal of affective disorders, 206,
68-76.
9
-
Angs: Om ondersteuning te aanvaar Ons almal raak elke
nou-en-dan bekommerd, maar wat gebeur as ons kommer net nie
weggaan
nie? Dit is
oorweldigend om konstant bekommerd en vreesbevange te
wees. Om te bekommer is ‘n normale reaksie tot die
stressors van die lewe, maar om heeltemal
oorweldig te word met ormatige kommer is
‘n teken dat daar iets na ons aandag vra. Om anstig te
voel is baie erg, maar ongelukkig word niemand van ons daarvan
vrygestel nie. Angs kan baie vorms aanneem en ook in
intensiteit wissel. Angs kan ‘n noemenswaardige
impak op mense se algehele geesteswelstand en funksionering
uitoefen. Daarom is dit ‘n goeie idee
om fyn aandag te skenk aan angsgevoelens voordat hulle die leisels
in
die
hand kry. Niemand sal ooit eers daaraan dink om op ‘n
gebreekde been te loop of om ‘n bloeiende wond
te ignoreer nie. Op
dieselfde manier moet ons aandag gee aan wat ons gevoelens van angs
aan
ons probeer
kommunikeer. Om angstig te voel kan nie net oorweldigend
wees nie maar kan soms skrikwekkend
demoraliserend wees en dit kan ons ook geïsoleer laat
voel. Dis okei om oor jou angs te gesels. Om angstig te
voel is ‘n teken dat ons ondersteuning nodig
het. Reik uit na
jou mense toe wanneer jy angstig voel. Jy mag dalk aangenaam verras
wees oor
hoe veilig en gegrond dit jou kan laat voel sodra jy jou
gevoelens met ‘n vertroueling of ‘n
familielid deel. Jy
hoef nie altyd met iemand te praat wie jy ken nie, jy mag dalk
verkies om met iemand buite jou
familie of
vriendskapssirkel te gesels of jy kan selfs anoniem
bly. Daar is ook heelwat slimfoon-toeps (‘apps’) waarvan
jy gebruik kan maak om met ‘n opgeleide
persoon te gesels totdat jy weer jou balans teruggekry
het. Sommige slimfoon-toeps gee mens
ook die geleentheid om anoniem met ‘n luisteraar te gesels
(meestal verniet) of om met ‘n
bekwame terapeut te gesels (gewoonlik sluit hierdie
dienste tariewe in). Watookal jy doen, moenie alleen
sukkel in stilte met angsgevoelens nie, reik uit en gesels
met
iemand.
10
-
Angs: Hoe om angs te herken Algemene Angsversteuring
(Generalised Anxiety Disorder - GAD) is een van die mees
algemene
angsversteurings in die algehele
populasie. Algemene angsversteuring verwys na
ongedifferensieerde angs
wat nie spesifiek geëien kan word nie. ‘n Diagnose moet
altyd deur ‘n gesondheidsspesialis soos ‘n dokter, sielkundige of
psigiater
gemaak word. Maar dit
is tog belangrik om die simptome van angs te herken sodat mens
flink kan optree en
vroeg ingryp voordat ‘n angsversteuring
ontwikkel. As jy die volgende simptome in die lys
hieronder ervaar, amper elke dag vir die laaste twee weke,
is dit
waarskynlik dat jy moontlik aan angs ly. Gedurende die
afgelope 2 weke, hoe gereeld het die volgende simptome jou
gepla? Glad nie = 0 / Heelwat dae =1 / Meer as helfte
van die dae = 2 / Amper elke dag = 3 Gee jouself ‘n punt
tussen 0-3 vir elke item (volgens die bogenoemde
skaal). 1. Voel senuweeagtig, angstig of op jou senuwees
2. Vind dit onmoontlik om op te hou myself te bekommer of
kommer te beheer
3. Bekommer oor te veel verskillende dinge 4. Sukkel om
te ontspan 5. So onrustig dat dit moeilik is om stil te
sit 6. Work maklik geïrriteerd of vererg myself
7. Voel bang asof iets slegs gaan gebeur My
Totaal: (5-9) = Lige
Angs (10-14) = Matige
Angs (15-21) = Ernstige Angs ‘n Totaal
minder as 10 ≄ ‘n angsversteuring nie (GAD)
11
-
Angs: Boereraad 9 Ons het soms heelwat raad om vir andere
te gee wanneer dit by angs kom: Haal net diep
asem Gaan vir ‘n
massering Luister na strelende
musiek Vermy watookal jou angstig laat
voel Daar is verseker meriete in hierdie raad,
maar is sulke raad gebaseer op wetenskaplike navorsing
wat vanuit ‘n bewysgebaseerde
perspektief kom? Kom ons loer na wat die kenners te sê
het. Geestesgesondheid kenners stem saam dat die
volgende selfhelp strategieë angs teenwerk
1. Ry die angsgevoelens uit totdat die angs
verminder
2. Moenie situasies wat angs veroorsaak vermy
nie
3. Onthou dat angs slegs ‘n gevoel is en nie beteken dat jy jou
lewe in gedrang gaan kom
nie.
9 Morgan, A.J. and Jorm, A.F. (2009) ‘Self-help strategies that
are helpful for sub- threshold depression: A Delphi consensus
study’, Journal of Affective Disorders, 115, 1-2,
196-200.
12
-
Angs: Onderskryfde Selfhelp-strategieë 10 ‘n
Kenner-konsensus studie oor behulpsame strategieë om matige angs te
bestry het die
volgende bevindings
gemaak: Analitiese Strategieë Identifiseer
die spesifieke situasies of snellers (“triggers”) wat jou
uitgestres of angstig laat voel.
Ondersoek jou
angspatroon. Gedragstrategieë Los tye van hoë
angs af met fisiese oefening. Kognitiewe
verandering Wanneer ‘n bekommernis by jou opkom begin
deur jouself af te vra of dit ‘n probleem is wat jy
werklik kan
oplos. Interpersoonlike Strategieë Gesels met
iemand wie jy vertrou oor wat vir jou angs veroorsaak; iemand wat
sal luister en
verstaan. Vertel iemand wie jy vertrou oor jou probleme en
laat hulle weet hoe hulle jou kan
help. Lewenstyl Spandeer tyd in die natuur
indien moontlik. Verminder fisiese
spanning Maak tyd vir jouself en vir ontspanning
(bv.,
stokperdjies).
10 Morgan, A.J. and Jorm, A.F. (2009) ‘Self-help strategies that
are helpful for sub-threshold depression: A Delphi consensus
study’, Journal of Affective Disorders, 115, 1-2,
196-200.
13
-
Angs: Meer Onderskryfde Selfhelp Strategieë 11 Hier is ‘n
paar strategieë wat deur ten minste 80% van ‘n paneel van kenners
en verbruikers
onderskryf word: Kognitiewe
Verandering Probeer probleemoplossingsmetodes wanneer
angs deur ‘n probleem veroorsaak word:
identifiseer verskeie moontlike
oplossings vir ‘n gegewe probleem, oorweeg die
waarskynlikheid
van elke oplossing (of dit gaan help of
nie), kies die voorkeuropsie en maak dan ‘n plan om dit te
implementeer. As dit nie werk nie, werk terug en probeer ‘n
ander oplossing. Lewenstyl Beofen goeie
slaaphigiëne (slaapgewoontes wat gesonde slaap patrone insluit
asook ‘n
verbeterde slaapomgewing, kop
afskakelingsmetodes,
ens.) Spiritualiteit Aanvaar dat daar dikwels
onsekerheid sal wees asook vrae sonder onmiddelike
antwoorde. Plaas waarde op ‘wees’ en die proses van
dinge doen - nie net op die produk, uitkoms of
prestasie
nie.
11 Morgan, A. J., Chittleborough, P., & Jorm, A. F. (2016).
Self-help strategies for sub-threshold anxiety: A
Delphi consensus study to find messages suitable for
population-wide promotion. Journal of affective disorders, 206,
68-76.
14
-
Angs: Beoefen hoe om kalm te word
12 Aanvaarding Aanvaar angswekkende situasies wat
nie verander kan word nie. Aanvaar dat daar in die lewe altyd
‘n sekere hoeveelheid angs sal wees. Ondersoek maniere waarop
jy jou behoefte aan beheer kan laat gaan. Beoefen
aanvaarding deur jouself gemaklik te maak, diep asem te skep, dit
stadig uit te blaas
terwyl jy jou maagspiere ontspan en jouself toelaat om
gewillig te wees om dinge te aanvaar soos
dit is. Beoefen hoe om
met onsekerheid saam te leef (bv. deur nie te reageer op gevoelens
wat mens
angs
gepaard gaan nie, besef dat dit deel van die lewe is, bring jou
aandag na die teenwoordige
oomblik toe.) Aandagtigheid
Beoefen aandagtigheid gereeld, nie net as ‘n manier om jou in
angstige tye te help nie. Probeer aandagtigheid beoefen
wanneer jy angstig voel: rig jou aandag na dit wat jy op
hierde
huidige
oomblik beleef en kyk op ‘n nie-veroordelende manier daarna; let op
jou gedagtes,
gevoelens en enige
sensasies. Wanneer jy angstig voel kan jy ook
visualiseer hoe jy ‘n angswekkende situasie suksesvol
hanteer.
12 Morgan, A. J., Chittleborough, P., & Jorm, A. F. (2016).
Self-help strategies for sub-threshold anxiety: A
Delphi consensus study to find messages suitable for
population-wide promotion. Journal of affective disorders, 206,
68-76
15
-
Angs: Sosiale-angsversteuring 13 Ons kan almal soms voel of
ons van sekere sosiale situasies af wil wegskrum. Maar wat gebeur
as
ons
vrees vir sosiale situasies vir ons soveel stres veroorsaak dat ons
eerder sosiale situasies
heeltemal wil vermy? In hierdie geval is dit glad nie net ‘n
voorkeur vir alleen wees of skaamwees
nie, maar dit het veel eerder te
doen met groot vrees. Die bogenoemde tipeer Sosiale
Angsversteuring (Social Anxiety Disorder - SAD). Die kern van
SAD is die vrees, en vermyding, van andere se
oordeel. Hoe om sosiale angs te
herken Volgens Stein en Stein (2008) is “individue met
‘n sosiale-angsversteuring tipies skaam wanneer
dit by nuwe mense ontmoet kom, hulle is stil in groepe en
teruggetrokke in onbekende sosiale
situasies” Wanneer mense met ‘n
sosiale-angsversteuring “met andere interaksie het, sal hulle, of
sal hulle
nie, ooglopende tekens van
ongemaklikheid wys (bv. om te bloos, nie oogkontak te maak
nie),
maar as onveranderlik
ervaar hulle intense emosionele of fisiese simptome, of beide (bv.
vrees,
hartkloppings, sweet,
bewerasies, sukkel om te konsentreer).” Individue met SAD is geneig
om
nie “in die publiek te praat, hul opinie
te lig, of selfs om met eweknieë te verkeer”nie. Waarom
vind individue met SAD sosiale situasies so
angswekkend? “Die besorgdheid in hierdie situasies is
dat die individue iets sal sê of sal doen wat hulle in die
verleenteid sal stel of hulle sal verneder.” Alhoewel hulle
die “geselskap van andere begeer …
vermy hulle sosiale situasies uit vrees om onbemind,
dom, of vervelig gevind te word.” Wat is die gevolge vir
mense met SAD? “Hierdie bekommernisse kan so
geaksentueer word dat sulke individue amper alle
interpersoonlike ontmoetings wil vermy of dit slegs verduur
met intense ongemak.” Wat is die gevare van
SAD? SAD is een van die mees algemene angssteurings en
dit is ‘n risiko faktor wat bydrae tot
depressie. Lyding wat deur
SAD veroorsaak word Mense wat aan ‘n
sosiale-angsversteuring ly word “tipies herken deur lae selfbeeld
en hoë
selfkritiek” en het
“dikwels depressiewe
simptome”. Behandeling: SAD is behandelbaar
deur kognitiewe gedradgsterapie (Cognitive Behavioural Therapy -
CBT)
asook medikasie.
13 Stein, M. B., & Stein, D. J. (2008). Social anxiety
disorder. The lancet, 371(9618), 1115-1125. Chicago
16
-
Anoreksie: Anorexia Nervosa 14 “Anorexia Nervosa is ‘n
eetversteuring … maar [is] hoofsaaklik ‘n sielkundige versteuring
[wat]
gekenmerk word deur verwronge denke.
Mense met Anorexia Nervosa sien die wêreld baie
anders as ander mense … die kern van Anorexia Nervosa is die
individu se vrees om gewig op te
tel en ook hul bemoeienis om dit
te vermy. Omtrent 60 persent van mense wat Anorexia Nervosa
het ly ook aan ‘n
tweede sielkundige versteuring.” Wees bewus van die
volgende faktore wat mense vatbaar tot Anorexia Nervosa maak:
Genetiese
vatbaarheid, Biologies
faktore, familie struktuur, ‘n krisis in adolossensie, sosiale druk
om maer te
wees asook ‘n soeke na
outonomie.
Apatie 15 Apatie is ‘n kern simptoom van
depressie. Apatie word in besonder geassosieer met die
anhedoniese* kompnent van depressie. *die onvermoë om
genot te ervaar van aktiwiteite wat gewoonlik genotsaam
is Apatie het te doen met “verswakte motivering en
gevolglike verminderde doelgerigte gedrag” Die apatiese
komponent van depresiewe simptome manifesteer dikwels as ‘n gevoel
dat jy net nie
kan omgee
nie.
14 Freeman, C. (2012). Overcoming anorexia nervosa. Hachette UK
. 15 Le Heron, C., Holroyd, C. B., Salamone, J., & Husain,
M. (2019). Brain mechanisms underlying apathy. Journal
of neurology, neurosurgery, and psychiatry, 90(3),
302–312.
17
https://en.wikipedia.org/wiki/Anhedoniahttps://www.amazon.co.uk/Overcoming-Anorexia-Nervosa-Books/dp/1849011303
-
Bipolêr 16 Mense wat aan Bipolêre depressie ly ervaar
aansienlike wisselvalligheid in gemoed en
energie. Bipolêre-depressielyers loop ook ‘n hoë risiko
vir selfmoord in vergelyking met die algeme
populasie. Bipolêre depressie is ‘n
chroniese (lewenslange) siekte wat langtermyn beplanning
noodsaaklik
maak. Bipolêre depressie word
gekenmerk deur akute maniese en depressieve
episodes. Wat Bipolêre depressie so moeilik maak om te
identifieseer is die feit dat dit aanvanklik
manifesteer as depressiewe simptome (in plaas
van maniese simptome). “Tipies sal diegene wat
Bipolêre versteuring ontwikkel verskeie depressiewe episodes
ervaar voordat hulle maniese
simptome wys.” Vroeë
opsporing van Bipolêre depressie is dus nogglas moelik maar krities
belangrik. Tekens om voor uit te kyk wanneer jy iemand
met Bipolêre depressie help Kyk uit vir “verhoogde of
prikkelbare gemoed en verhoogde doelgerigte aktiwiteit [wat]
herkenbare simptome [is] saam met ‘n verminderde
behoefte aan slaap, verhoogde selfvertroue
en
kognitiewe veranderinge soos aandag-afleibaarheid.” Die
geneigdheid om “risiko[s] te neem en selfmoordgedagtes is ook
sleutelaanwysers van
moontlike Bipolêre
versteuring en, indien ernstig, mag [dit] dalk hospitalisasie
noodsaak.” Die behandeling van bipolêre
versteuring “Die behandeling van bipolêre depressie is
oor die algemeen moeiliker en meer ingewikkeld in
vergelyking met ernstige depressiewe
versteurings, en die uitkomste is gewoonlik swakker.” “As
gevolg hiervan word bipolêre depressie die beste
bestuur deur 'n ander benadering as wat
gebruik word om ernstige depressiewe versteurings te
behandel.” “Tipies word die behandeling van bipolêre
versteuring bepaal deur die siektefase waarin die
pasiënt is. Daar is drie hooffases wat die verloop van
die siekte definieer - depressie, manie en
eutimie - en elkeen benodig
duidelike bestuur.” Onderhoudsbehandeling sluit die
volgende in “Moedig pasiënte aan om hul gemoed noukeurig
te monitor, vroeë waarskuwingstekens te
herken en
dadelik hulp te soek indien nodig; handhaaf gemoedstabiliteit;
verhoog die
gereeldheid van slaap / wakker siklusse;
bewerkstellig volledige funksionele herstel; bied
langtermyn profylaxis om biologiese, sielkundige en sosiale
veerkragtigheid op te bou en
sodoende
lewensgehalte te verbeter.”
16 Malhi, G. S., Outhred, T., Morris, G., Boyce, P. M., Bryant,
R., Fitzgerald, P. B., ... & Porter, R. J. (2018).
Royal Australian and New Zealand College of Psychiatrists
clinical practice guidelines for mood disorders: bipolar
disorder summary. Medical Journal of
Australia, 208(5), 219-225. Chicago
18
-
Betekenis ‘Sondagmiddag malaise’ kom gereeld voor en laat
mens dikwels in voeling kom met iets soos 'n
17
eksistensiële vakuum. Maar dinge kan vinnig (ten goede) verander
wanneer ons besig raak met 'n
sinvolle taak of 'n persoonlike projek. Die
Oostenrykse neuroloog, psigiater en oorlewende van die Holocaust,
Viktor Frankl, sê dat ons
betekenis
kan vind deur “'n werk te skep of 'n daad te doen”. 18
17 Gevoel van teneergedruktheid 18 Frankl, V. E. (2011).
Man's search for ultimate meaning. Random House. Chicago
19
-
Borderline / Grenslyn-persoonlikheidsversteuring
19 Grenslyn-persoonlikheidsversteuring (GPV) (Borderline
Personality Disorder - BPD) dra erge
stigma. Daar is baie
mites oor Grenslyn-persoonlikheidsversteuring naamlik dat dit
onbehandelbaar is,
maar dit is nie die hele prentjie
nie. Daar is tog rede vir hoop en dis hoogtyd om
duidelikheid te skep rondom GPV. As vertrekpunt moet ons
onthou dat GPV 'n versteuring is wat niemand aan wil ly of wil hê
nie;
GPV bring groot wroeging. Die goeie nuus is dat
GPV behandel kan word deur ‘Dialectical Behaviour Therapy’ (DBT)
en
medikasie. GPV het beide
genetiese en omgewings-risiko faktore. Wanneer mens die
neurologiese faktore van hierdie siekte verstaan sal dit ook
meer simpatie ontlok vir diegene wat
aan GPV ly. Navorsingsbewyse dui daarop dat
GPV volgens Robert O. Frieldel (MD) “die gevolg is van
fisiologiese en chemiese versteurings in sekere
weë in die brein wat spesifieke breinfunksies
beheer” en “swak beheerde woede is een van die mees algemene
en vernietigende simptome”
van
GPV. Dit is ook goed om te verstaan dat nie alle
manifestasies van hierdie versteuring opsetlik en
moedswillig is nie - hierdie
siening veroorsaak net meer skade. Mense word gebore met GPV
versteurings en hierdie
versteurings word versterk deur lewenservaringe. Wat is
die simptome van Grenslyn-persoonlikheidsversteuring? 1.
Swak gereguleerde emosies 2. Impulsiwiteit 3. Swak
persepsie en redenasie 4. Versteurde
verhoudings Robert Friedel skryf die volgende oor die
emosies van mense wat aan GPV ly: “The emotions of
people with borderline disorder are often very unstable and undergo
rapid
changes that are difficult to
control … emotions may fluctuate quickly from feeling good to
feeling
bad.” Diegene wat aan GPV ly mag
‘hiper-reaktief’ wees wanneer dit by gevoelens kom en hulle
mag
dalk oorreageer in
sekere situasies. Slagoffers van GPV vind dit dikwels
moeilik om hul emosies en hulself te kalmeer en hulle het
intense reaksies op
negatiewe emosies.
19 Friedel, R. O. (2018). Borderline Personality Disorder
Demystified, Revised Edition: An Essential Guide
for Understanding and Living with BPD. Hachette UK.
20
-
Bulimie: Bulimia Nervosa Bulimia Nervosa is ’n eetsteuring
wat gekenmerk word deur herhalende ‘binge and purge
episodes’ dws van ooreet wat daarna gevolg word met
oorkompenserende suiweringsgedrag
soos self-geïnduseerde
braking, lakseermiddel of diuretika gebruik, oormatige oefening en
vas.
Die tipiese persoon wat aan Bulimie ly is nie
oor-of-ondergewig nie maar is dikwels in ’n normale
gewigsreikwydte. Kognitiewe Gedragsterapie
(Cognitive Behavioural Therapy - CBT) is die ‘goue standaard’
van
behandeling van Bulimie. “Ongeveer 40% - 60%
van pasiënte wat CBT [behandeling] vir bulimia
nervosa voltooi, toon beduidende verbetering.”
20
20 Bulik, C. M., Marcus, M. D., Zerwas, S., Levine, M. D., &
La Via, M. (2012). The changing “weightscape” of
bulimia nervosa. American Journal of Psychiatry, 169(10),
1031-1036. Chicago
21
-
CBT: Cognitive Behavioural Therapy 21 Psigoterapie is ‘n
effektiewe benadering wat verbetering van geestesgesondheid bring.
Daar is
baie psigoterapeutiese benaderings en
metodes om van te kies. 'n Spesifieke psigoterapeutiese
metode met 'n groot bewysbasis is kognitiewe
gedragsterapie (Cognitive Behavioural Therapy -
CBT). CBT is 'n doeltreffende behandeling vir baie
geestesgesondheidstoestande. Eenvoudig gestel,
die onderliggende
hipotese van CBT is dat gedagtes, gevoelens en gedrag mekaar
beïnvloed. Volgens die CBT-benadering word die manier
waarop mense voel en optree, "bepaal deur die
manier waarop hulle situasies interpreteer eerder as
deur die situasies op sigself."
● Kognisie, die manier waarop ons oor dinge dink en die inhoud
van ons gedagtes, is die
teiken van CBT.
● CBT is gefokus op die hede (in teenstelling met ander
praatterapieë wat die verlede
ondersoek).
● CBT is 'n gestruktureerde en tydsbeperkte behandeling wat
gemik is op bemagtiging deur
onderrig.
● CBT behels onderlinge ooreengestemde huiswerk take om
pogings “buite die perke van
die behandelingssessies te versterk asook die leer van CBT
konsepte.” Volgens Fenn en Byrne (2013) is die
doel van CBT om: “pasiënte te leer om hul eie terapeut
te wees deur hulle te help om hul huidige maniere van dink
en
optree te verstaan, deur hulle toe te rus met die gereedskap om hul
wanaanpassende
kognitiewe
en gedragspatrone te verander.” CBT is die beste
geonderskryfde behandeling wat gekies word om
geestesgesondheidsuitdagings soos depressie, algemene
angsversteuring, paniekversteuring,
obsessiewe kompulsiewe versteuring en post-traumatiese
stresversteuring te
behandel.
21 Fenn, K., & Byrne, M. (2013). The key principles of
cognitive behavioural therapy. InnovAiT, 6(9), 579-585.
Chicago 22
-
Dankbaarheid Geestesgesondheid kan verbeter word deur
dankbaarheid. Die beoefening van dankbaarheid kan ook
geestesongesteldhede help voorkom. Dankbaarheid, volgens
navorsers Emmons and Stern (2013) "verminder lewenslange risiko
vir
depressie, angs en dwelmmisbruik."
22
Dankbaarheid ontlok positiewe
emosie. Dankbaarheid kan ook “beskerming bied teen
psigiatriese versteurings”. (Emmons & Stern,
2013) 'n Doeltreffende dankbaarheids-ingryping is om 'n
dankbaarheids-dagboek te hou. ‘n Dankbaarheids dagboek
kan mens help om dankbaarheid te kweek (sien Emmons &
McCullough, 2003). Dankbaarheid kan
ontlok word deur herinneringe van gebeure uit die verlede waarvoor
jy
dankbaar voel te herroep. Dit
kan, volgens navorsing, tot gemoed en gesondheidsvoordele
lei. 'n Studie deur Emmons & McCullough (2003) het
ook gevind dat ander voordele ondervind kan
word deur diegene wat 'n dankbaarheids-dagboek
hou: Langer slaap en verbeterde
slaapkwaliteit Motivering om te
oefen Dankbaarheid kan ons ook meer aangenaam maak om
mee saam te
wees.
22 Emmons, R. A., & Stern, R. (2013). Gratitude as a
psychotherapeutic intervention. Journal of clinical
psychology, 69(8), 846-855. Chicago
23
-
Dankbaarheid: Dankbaarheid & Depressie 23 Die
praktisering van dankbaarheid hou verband met geesteswelstand en
laer vlakke van
depressie. Dankbaarheid ontlok positiewe emosie
wat op hul beurt depressiewe simptome verminder. 'n
Bekende empiriese studie deur Emmons en McCullough (2003) wat die
doeltreffendheid van ‘n
dankbaarheids-dagboek hou ondersoek het, het bevind dat
deelnemers wat oor dinge waarvoor
hulle dankbaar is
geskryf het, verbetering in gemoed en liggaamlike gesondheid getoon
het. 'n Ander dankbaarheidstudie het bevind dat
dankbaarheid gelei het tot meer “optimisme,
lewensbevrediging en verminderde negatiewe emosies”. (Sien
Froh, Sefick, & Emmons, 2008). Volgens die National
Institute of Mental Health word depressie dikwels gekenmerk deur
die
onvermoë om positiewe emosies te ervaar
(die anhedoniese komponent van depressie). Die Emmons en
McCullough (2003) studie, wat vroeër aangehaal is, het bevind dat
die
deelnemers wat 13 dae lank 'n
dankbaarheids-dagboek gehou het, meer positiewe emosie ervaar
het as deelnemers in ‘n
kontrole-studie. Navorsers het ook bevind dat individue
wat meer negatiewe emosies ervaar, meer waarskynlik as
andere is om depressie te ervaar (Clark,
Watson, & Mineka, 1994; Watson, 2000). Die
teenoorgestelde is ook waar: “Wanneer positiewe emosies ervaar
word, is mens minder
geneig om depressie
te beleef.” Deur ‘n dankbaarheidsdagboek te hou wat
positiewe emosie ontlok kan ook “depressiewe
simptome verminder en hul verhoed om te
vermeerder.”
23 Lambert, N. M., Fincham, F. D., & Stillman, T. F. (2012).
Gratitude and depressive symptoms: The role of
positive reframing and positive emotion. Cognition &
Emotion, 26(4), 615-633. Chicago
24
https://en.wikipedia.org/wiki/Anhedonia
-
Dankbaarheid: Dankbaarheid & Gemoedstoestand 24 Wens ons nie
almal dat ons met die druk van ’n knoppie dadelik gelukkiger kan
voel nie? Die goeie nuus is dat daar wel dinge is wat
ons kan doen om ons gemoed redelik vinnig op te lig. In
vyf navorsingstudies het navorsers getoets of dit moontlik is om
meer positiewe emosies te
ervaar deur ‘n positiewe ervaring te deel of dit vir onsself
te hou. Een van die vyf studies het bewys dat wanneer
ons, ons positiewe ervarings met andere deel dan
lei dit na meer positiewe
emosie as om net daaroor te dink. Dieselfde geld vir ons
seëninge tel (dit waarvoor ons dankbaar is). Wanneer ons met
iemand
anders deel
waarvoor ons dankbaar is, het navorsing vasgestel, het dit ’n
groter impak om ons
gemoed te lig en positiewe emosies te aktiveer. In
’n dankbaarheids-studie het deelnemers wat hul ervaring van
dankbaarheid met andere gedeel
het meer
vergenoegdheid, meer lewenslus en meer geluk ervaar as deelnemers
wat hul
dankbaarheid net vir hulself
gehou het sonder om dit te deel. Navorsers het gevind
dat daar gesondheids-voordele daarin is om mens se dankbaarheid
met
andere te deel as om byvoorbeeld dit net
neer te skryf. Laastens het navorsers gevind dat
positiewe emosies geaktiveer kan word deur die reaksies van
andere op die goeie nuus wat ons
deel. Die reaksie van die luisteraar is van kardinale
belang omdat dit die hoeveelheid positiewe emosies
wat deur die deler beleef word
beïnvloed. ’n Entoesiastiese reaksie van ’n luisteraar
(van die goeie nuus wat ons deel of van ’n ervaring
waarvoor ons dankbaar is)
is bevind om te korrespondeer met gevoelens van nabyheid,
toegewydheid asook vergenoegdheid en vertroue
in menseverhoudings. Oorweeg dit om jou stof tot
dankbaarheid met andere te deel en sodoende ook beter te kan
voel.
24 Lambert, N. M., Gwinn, A. M., Baumeister, R. F., Strachman,
A., Washburn, I. J., Gable, S. L., & Fincham, F. D.
(2013). A boost of positive affect: The perks of sharing
positive experiences. Journal of Social and Personal
Relationships, 30(1), 24-43. Chicago
25
-
Depressie Niemand voel heeltyd ‘on top of the world’
nie. Ons almal ervaar ‘n laie gemoed van tyd tot
tyd. Maar as jy vir lang periodes (twee weke of langer)
laag voel, kan dit 'n aanduiding van depressie
wees (buiten as mens 'n
geliefde, 'n werk of 'n verhouding verloor het). Die
goeie nuus is dat depressie een van die mees behandelbare
geestessteurings is. Volgens die
American Psychiatric Association "reageer tussen 80 persent
en 90 persent van mense met
depressie
uiteindelik goed op behandeling." Die beste praktyk is
om depressie nie onbehandeld te laat nie. Depressie kan behandel
word met
psigoterapie
en medikasie. Dit is wys om dadelik behandeling vir depressie te
soek. Wetenskaplike bewyse dui daarop dat fisiese
aktiwiteit en oefening waarskynlik sommige
simptome
verbonde aan ligte tot matige depressie kan
verlig.
26
-
Depressie: Duidelike Tekens Om welbekend met die algemene
tekens en simptome van depressie te wees, kan jou help om
iemand wat besig is om
depressie te ontwikkel te help. Dis belangrik om die
algemene tekens van depressie te herken om vroeg te kan
ingryp. Depressie kan in erns wissel, maar mens moet
daaroor besorg wees wanneer die simptome
mettertyd voortduur en dit die persoon se funksionering begin
beïnvloed. Algemene depressie tekens is
● 'n Neerslagtige gemoed
● Verlies aan genot en belangstelling in aktiwiteite wat
voorheen lekker was
● Gebrek aan energie en moegheid
● Waardeloos voel of skuldig voel as mens nie regtig aan iets
skuldig is nie
● Dink gereeld aan die dood of selfmoord
● Sukkel om te konsentreer of besluite te neem
● Stadiger beweeg of soms opgekrap raak en nie in staat wees om
rustig te raak nie
● Slaap-probleme of soms te veel slaap
● Verlies aan belangstelling in kos of soms te veel eet.
Veranderings in eetgewoontes kan lei
tot gewigsverlies of gewigstoename.
Indien jy hierdie simptome herken, is dit belangrik om nie
'n diagnose te maak nie; dit moet
gereserveer word vir professionele
geestesgesondheidswerkers. Jy kan egter effektiewe
ondersteuning bied
om iemand te help wat met depressie sukkel deur hulle aan te moedig
om
professionele hulp
te
verkry.
27
-
Depressie: Depressie Ontbloot Dit waarna ons gereeld as
'depressie' verwys (gekenmerk deur gevoelens van hulpeloosheid
of
hopeloosheid, depressiewe
gemoedstemming, gebrek aan energie of lae selfbeeld) is in
werklikheid slegs een voorbeeld van verskillende depressiewe
steurings wat onder 'n enkele,
groter, kliniese
sambreelterm ('depressiewe gemoedsteurings’) gegroepeer
word. Om ‘n abnormale, verhoogde, uitgebreide of
prikkelbare gemoed, opgeblase selfbeeld of
grootsheid
te ervaar of ‘n oormatige aktiwiteitsvlak is ook kenmerkend van
depressie, maar
depressie van 'n ander
soort (Sien Bipolêre Depressie). Dit sal meer akkuraat,
en meer verkieslik, wees om na 'n spesifieke depressiewe steuring
te verwys
in ons
alledaagse spraak. Depressiewe gemoedsversteurings val
grotendeels in twee kategorieë: unipolêre en bipolêre
depressie,
elk met subtipes. Depressiewe gemoedsteurings sluit
in: Major Depressiewe Versteuring (MDV) / Major
depressive disorder (MDD) Chroniese Depressie
(voorheen bekend as distimie) / Persistent depressive disorder
(PDD) Bipolêre Gemoedsteuring I en II / Bipolar I
and II Siklotimie /
Cyclothymia Unipolêre en bipolêre depressie word
onderskei deur die teenwoordigheid of afwesigheid van
maniese of hipomaniese
episodes.
28
-
Depressie: Hoe om depressie in jouself te eien 25(Die Beck
Depressie-Inventaris) Ek voel hartseer. Ek
voel moedeloos oor die toekoms. Ek voel dat ek meer
misluk het as die gemiddelde persoon. Ek geniet nie
dinge soos ek altyd voorheen het nie Ek voel meeste van
die tyd skuldig. Ek voel dat ek gestraf
word. Ek is teleurgesteld in myself. Ek is
krities teenoor myself oor my swakhede of foute. Ek dink
daaraan om myself dood te maak. Ek huil nou meer as wat
ek gewoonlik het. Ek is nou effens meer geïrriteerd as
gewoonlik. Ek stel minder belang in ander mense as wat
ek altyd vroeër het. Ek stel besluitneming uit meer as
wat ek gewoonlik het. Ek is bekommerd dat ek oud of
onaantreklik lyk. Dit verg ekstra moeite om aan die gang
te kom met iets. Ek slaap nie so goed soos voorheen
nie. Ek word makliker moeg as wat ek voorheen
het. My eetlus is nie so goed soos wat dit voorheen was
nie. Ek het meer as twee kilogram verloor. Ek
is bekommerd oor fisiese probleme soos pyne, pyne, maag ontsteld of
hardlywigheid. Ek stel minder belang in seks as
voorheen.
25 The Beck Depression Inventory 29
-
Depressie: Gryp vroeg in! 26 Major Depressiewe Versteuring
(Major depressive disorder - MDD) is dikwels
”ondergediagnoseer
en onderbehandel.” Die beste
kans vir hestel vir mense wat aan MDV ly, hou verband met vroeë
opsporing en vroeë
intervensie. Die beste praktyk is om
depressie nie onbehandeld te laat nie, maar om dit vroeg op te
spoor en
vroeg in te gryp. Vroeë intervensie is baie
belangrik aangesien dit negatiewe uitkomste kan
voorkom. Depressiewe individue kan baat vind by die
aanmoediging van hul gemeenskap om vroeg hulp te
verkry voordat die siekte verder
vorder. Om depressie ongediagnoseerd en
onbehandeld te laat, is bloot gevaarlik. Dit is
wel-bekend dat selfmoord aan MDV gekoppel is. Stresvolle
gebeurtenisse soos om 'n geliefde te verloor, werkverlies of
sielkundige trauma is
risiko-faktore wat
depressiewe simptome kan opwek, onderhou en
vererger. 'n Meta-analitiese studie het bevind dat
“vroeë verbetering positief gekoppel is aan die uitkoms
van antidepressante
behandeling”. Vroeë opsporing en intervensie
(behandeling) verseker dus die beste kanse op vroeë
verbetering. Volgens Krause en kollegas (2019) is “vroeë
erkenning en vroeë voldoende behandeling aan die
begin van die siekte verkieslik bo wag-en-sien
strategieë.”
26 Kraus, C., Kadriu, B., Lanzenberger, R., Zarate, C. A., Jr,
& Kasper, S. (2019). Prognosis and improved outcomes
in major depression: a review. Translational
psychiatry, 9(1), 127.
30
-
Depressie: Anhedonie 27 Jy mag dalk bekend wees met die
term 'hedonisme' (die strewe na plesier); anhedonie verwys na
die onvermoë om plesier te
ervaar. Anhedonie is 'n kernsimptoom van
depressie. ‘n Kliniese definisie van Anhedonie is: “Die
onvermoë om plesier te ervaar deur aktiwiteite wat
gewoonlik aangenaam gevind
word.” Anhedonie kan 'n beduidende invloed op mense se
lewensgehalte hê; stel jou voor jy kry geen
plesier of jy kan glad nie meer plesier
put uit dinge waarvoor jy voorheen lief was en wat vir jou
genot verskaf het nie. Praat met iemand as jy 'n
aanhoudende ongïnteresseerdheid in sosiale kontak ervaar of
die
onvermoë om plesier te put uit
dinge wat jy voorheen geniet het.
27 Gard, D. E., Kring, A. M., Gard, M. G., Horan, W. P., &
Green, M. F. (2007). Anhedonia in schizophrenia:
distinctions between anticipatory and consummatory pleasure.
Schizophrenia research, 93(1-3), 253-260.
31
-
Depressie: Uitputting 28 Volgens Healthline is “een van die
mees algemene simptome van depressie …
uitputting.” Healthline verduidelik depressiewe
uitputting as volg: "Hierdie geestessteuring kan jou die
hele tyd moeg laat voel, maak nie saak hoeveel slaap jy
kry nie - mense besef dikwels nie dat hulle depressief is
totdat hulle besef hoe slaperig hulle is
nie." Healthline sê ook die volgende: “Mense
met depressie voel dikwels baie moeg en stel nie belang in enige
aktiwiteite nie, ongeag die taak of die hoeveelheid moeite
nodig. Let op hoe jy voel, en as jy dink dat depressie die
rede kan wees, oorweeg dit om 'n terapeut te
besoek.” Lees hierdie artikel by
www.healthline.com
28 www.healthline.com
32
https://www.healthline.com/health/depression/fatiguehttps://www.healthline.com/health/depression/fatiguehttps://www.healthline.com/health/depression/fatiguehttps://www.healthline.com/health/depression/fatigue
-
Depressie: Nutteloosheid & Skuldgevoelens Het jy
geweet dat gevoelens van buitensporige nutteloosheid en skuld
simptomaties van
depressie kan
wees? Sou jy leidrade kry wat verwys na hierdie
negatiewe gevoelens in 'n gesprek met 'n familielid of
vriend; luister meer
aandagtig en vra vrae om te ondersoek of daar 'n 'bewys' is om
hierdie
gevoelens te ondersteun. As jy hierdie gevoelens
van nutteloosheid en skuldgevoel ondersoek en geen konkrete
bewyse
vind nie wat die gevoelens
ondersteun, is die kans goed dat die persoon aan depressie ly
(let
daarop dat
verskillende simptome ook twee weke of langer aanwesig is om
depressie te
diagnoseer). As
daar buitensporige gevoelens van nutteloosheid en skuldgevoelens
aanwesig is, kan dit nuttig
wees om
iemand aan wie u omgee, aan te moedig om met iemand daaroor te
praat (miskien 'n
berader of kenner van
geestesgesondheid).
33
-
Depressie: Hoe om iemand wat depressief voel te ondersteun
29 As jy vermoed dat iemand aan depressie ly, sal die ideaal
wees om hulp te verleen voordat
depressiewe simptome vererger. Ons
weet dikwels nie hoe om iemand wat aan depressie ly te ondersteun
nie. Hoe jy ondersteunend kan wees Vra die
persoon of hy of sy met jou wil praat oor hoe hulle
voel. Wees 'n goeie luisteraar (luister met aanvaarding,
egtheid en empatie - weerhou enige oordeel). Reflekteer
weer terug aan die persoon wat hulle vir jou gesê het voordat jy
met jou eie gedagtes
reageer. Moenie die persoon onderbreek wanneer
hulle praat nie, veral nie om jou eie opinies of
ervarings te deel
nie. Vra oop vrae om die persoon die geleentheid te gee
om te sê wat hulle wil, bv. "Hoe voel jy?"
eerder as
"voel jy hartseer?" Laat hulle weet dat jy omgee en wil
help. Sê vir hulle dat hulle vir jou belangrik is, dat
hulle nie alleen is nie en dat jy daar is vir hulle. Dit
is belangriker dat jy regtig omgee as om al die 'regte dinge' te
sê. Hê realistiese verwagtinge
van die persoon. Allerdaagse aktiwiteite
kan baie oorweldigend vir die persoon lyk en voel. Wees
duidelik en konsekwent oor watter ondersteuning jy kan en nie aan
die persoon kan bied
nie. Moenie beloftes maak wat jy nie kan nakom
nie. Vra die persoon of dit wat jy doen behulpsaam is,
en wat jy anders kan doen om te
help.
29 mhfa.com.au (Mental Health
First Aid Australia)
34
https://mhfa.com.au/
-
Depressie: Praktiese Ondersteuning Hier is 'n paar
praktiese riglyne van die kundiges en kenners oor hoe jy
ondersteuning kan bied
30
Behandel die persoon met respek en
waardigheid Bied konstante emosionele ondersteuning en
begrip Moedig die persoon aan om met jou te
praat Wees ‘n goeie luisteraar Hê realistiese
verwagtinge van die persoon Erken die persoon se sterk
punte Gee die persoon hoop van
herstel Verskaf deurlopende
ondersteuning
30 Bond, K. S., Cottrill, F. A., Blee, F. L.,
Kelly, C. M., Kitchener, B. A., & Jorm, A. F. (2019). Offering
mental health first aid to a person with depression: a Delphi
study to re-develop the guidelines published in 2008. BMC
psychology, 7(1), 37. Chicago
35
-
Depressie: Selfhelp-strategieë 31 Hier is 'n paar
selfhelp-strategieë waarmee professionele en verbruikersdeskundiges
saamstem
wat waarskynlik behulpsaam kan wees vir subkliniese
depressie: Oefening of fisiese
aktiwiteit. Beoefen goeie
slaaphigiëne. Handhaaf 'n gereelde
slaapskedule. Doen iets wat jy
geniet. Probeer om ten minste 'n klein deel van elke dag
betrokke te wees in doelgerigte aktiwiteite. Maak 'n lys
van strategieë wat in die verlede vir depressie gewerk het en
gebruik dit. Doen 'n aktiwiteit wat 'n gevoel van
prestasie gee. Skakel 'n betroubare vriend of familielid
om saam uit te gaan of om aktiwiteite saam te doen. Sorg
dat jy elke dag vir 'n kort tydjie uit die huis
kom. Beloon jouself wanneer jy ‘n klein doelwit
bereik. Leer ontspanningsmetodes. Gesels oor
probleme of gevoelens met iemand wat ondersteunend is en
omgee. Laat familie en vriende weet hoe jy voel, sodat
hulle bewus kan wees van wat u deurgaan. Eet 'n gesonde,
gebalanseerde
dieet.
31 Morgan, A.J. and Jorm, A.F. (2009) ‘Self-help strategies that
are helpful for sub-threshold depression: A Delphi consensus
study’, Journal of Affective Disorders, 115, 1-2,
196-200.
36
-
Depressie: Nageboorte-Depressie 32 Die eerste weke van die
versorging van 'n nuwe baba is baie werk. Soveel as drie
uit elke vier vroue sal gedurende die eerste paar weke na geboorte
kort periodes
van hartseer en onrustigheid ervaar. Dit kan heeltemal
normaal wees. ‘Baby-blues’ kom gewoonlik in die eerste
of tweede week na geboorte (nadat jy geboorte gegee
het) voor en duur minder as 'n week. As
jou hartseer vir twee weke of langer duur, skakel ‘n dokter
or sielkundige vir raad. Wat is
nageboorte-depressie? Ongeveer een uit elke vyf vroue
sal nageboorte-depressie gedurende die eerste maande na
geboorte-gee
ontwikkel. Nageboorte-depressie of angs kan met
enige vrou gebeur. Nageboorte-depressie en angs kan
soms terselfdetyd ervaar word. Vroue met 'n persoonlike of
familiegeskiedenis van angs of
depressie en
vroue wat stresvolle lewenservarings gehad het, is meer geneig om
nageboorte-
depressie en / of angs te hê. As
jy een van hierdie risiko's het, praat met ‘n dokter, sielkundige
of
psigiater voordat jy geboorte
gee.
32 (2019), Postpartum Depression and Anxiety . Journal of
Midwifery & Women's Health, 64:
137-138. doi:10.1111/jmwh.12949
37
-
Depressie: ‘Relapse’ 33 Depressie is episodies van aard
(amper soos ‘n TV reeks; een agtereenvolgende episode na die
ander). Persone wat alreeds een
major depressiewe episode in die verlede gehad het is geneig
om weer addisionele depressiewe
episodes in die toekoms te hê. Die Amerikaanse
sielkundige Donald Meichenbaum verduidelik dat “na ‘n aanvanklike
episode is
toekomstige terugval [relapse] en
herhaling die norm” wanneer dit by depressie kom. Dit
mag dalk naïef wees om na 'n aanvanklike depressiewe episode te
dink dat 'n ander
depressiewe episode onwaarskynlik sal wees. Die herhalende
aard van depressie word
gerugsteun deur navorsing wat
bevind het dat die waarskynlikheid dat depressie herhaal met
elke
episode
toeneem. Volgens Meichenbaum sal “vyftig persent van
individue wat depressie het nog ‘n episode sal
ervaar en die risiko van herhaling neem toe met elke
episode. Na die tweede episode is die risiko
van herhaling 70%, 80% na
die derde episode en 90% na die vierdie episode.” (Sien
Teasdale,
1999). Major Depressiewe Versteuring (MDV) (Major
Depressive Disorder - MDD) is dus 'n chroniese,
lewenslange siekte wat baie herhalend van aard is. Die
voorkoming van ‘relapse’ of herhaling is
dus 'n belangrike deel van die behandeling van
depressie (Bockting et al., 2009). Is daar enige rede
vir hoop? Vroeë intervensie behandeling, in die
akute depressiewe fase, het 'n beduidende voorkomende
impak op die waarskynlikheid van
‘relapse’. Medikasie is 'n goedgekeurde en wyd gebruikte
voorkomende behandeling om die risiko van
‘relapse’ te verlaag. Daar is egter 'n risiko vir ‘relapse’
as antidepressant weggeneem word. Dit
kan effektief wees om terugvalrisiko te verminder met
behulp van psigoterapie. Sielkundige behandelings soos
interpersoonlike psigoterapie of kognitiewe gedragsterapie
(CBT)
kan effektief wees om die tempo van ‘relapse’ te
verminder. Daar word geglo dat psigoterapie kognitiewe
vaardighede kan oplewer wat in die langtermyn
hulpvaardig kan wees om die risiko van terugval te
verminder. Daar is bewyse dat die farmaseutiese terapie
(medikasie) in die akute fase, gevolg deur
psigoterapie gedurende die herstelfase, nuttig
aangewend kan word, terwyl
antidepressant-medikasie geleidelik onttrek
word.
33 Bockting, C. L., Spinhoven, P., Wouters, L. F., Koeter, M.
W., & Schene, A. H. (2009). Long-term effects of
preventive cognitive therapy in recurrent depression: a
5.5-year follow-up study. Journal of Clinical
Psychiatry, 16(12), 1621.Chicago Teasdale, J.
D., Segal, Z. V., Williams, J. M. G., Ridgeway, V. A., Soulsby, J.
M., & Lau, M. A. (2000). Prevention of
relapse/recurrence in major depression by
mindfulness-based cognitive therapy. Journal of consulting and
clinical
psychology, 68(4), 615. Chicago
38
-
Depressie: Ruminering 34 Die woord ‘ruminering’ het sy
oorsprong in die Latyn ‘ruminare’ wat beteken “om te herkou”.
Ons
herkou dikwels ‘n
sekere gedagte en maal daaroor. Ruminering het ‘n effek
op ons emosies. Om te rumineer - om diep te dink, te
herkou of te maal - oor die oorsake van wat mens omkrap is
a sentrale proses wat die aan-die-gang-sit en
instandhouding van depressie betref. Depressiewe
simptome kan teen gewerk word deur negatiewe ruminering te
verminder. Ruminering kan behulpsaam of onbehulpsaam
wees. Onbehulpsame ruminering “vererger negatiewe
gemoedstemming en negatiewe denke” by
disforiese persone wat 'n
negatiewe impak op geestesgesondheid het.” Sommige
teoretici van kognitiewe gedrag meen dat ons selfhelpstrategieë kan
implementeer om
ons onbehulpsame ruminering aan
te pas om meer behulpsaam te wees deur kognitiewe
gedragstegnieke. Vogens Watkins (2009) is
daar ‘n “variasie van CBT wat spesifiek gemik is op ruminering
ontwikkel
(ruminering-gefokusde CBT [RFCBT].” Ruminering kan
behulpsaam of onbehulpsaam wees afhangende van die vaagheid of
spesifisiteit
van 'n mens se
denkstyl. Watkins (2009) verduidelik
vêrder: “Navorsing het getoon dat die abstrakte
rumineringstyl [herkouingsstyl] (gekenmerk deur die
vraag“ hoekom?” en gefokus is op die evaluasie van die
betekenis en implikasies van gevoelens
en probleme) veralgemene herinneringe verhoog,
probleemoplossings beïnvloed en globale
negatiewe selfveroordeling
verhoog” in vergelyking met ‘n “konkrete styl van ruminering
[herkou]
(gekenmerk deur die vraag 'hoe' en die
fokus op die spesifieke kontekstuele besonderhede van
gevoelens en probleme
hou). Verandering in rumineringstyl mag as ‘n
katalisator dien om depressiewe simptome te
verlig. Wat ruminering (herkouery) betref, lyk dit
die beste - volgens kognitiewe gedragsteoretici - om
nie 'hoekom?' in 'n evaluerende sin te vra nie,
maar eerder 'wat?' te vra in 'n konkrete, praktiese
sin van wat gedoen
kan word aan alles wat mens se ruminering
veroorsaak. Positiewe afleiding is ook behulpsaam om
ruminering te verander deur byvoorbeeld 'n aktiwiteit
soos 'n stokperdjie te doen of jouself in 'n projek
wat 'n goeie uitdaging is, in te sink of jou
aandag op te
neem. Vir meer oor ruminering sien Disforie.
34 Watkins, E. R. (2009). Depressive rumination: investigating
mechanisms to improve cognitive
behavioural treatments. Cognitive Behaviour Therapy
, 38(S1), 8-14. Chicago
39
-
Depressie: Stigma 35 Depressiewe mense gee meer om oor wat
van hulle gedink word as wat mens jouself sal
indink. Die volgende lys uit die Depression Stigma
Scale (DSS) kan help om 'n paar algemene persepsies
oor stigma rondom depressie te
verwoord (dit wat depressiewe persone glo wat andere oor
hulle
en hul depressie
dink): Die meeste mense glo dat mense met depressie
daaruit kan snap as hulle wil.
Die meeste mense glo dat depressie 'n teken van persoonlike
swakheid is.
Die meeste mense glo dat depressie nie 'n mediese siekte is
nie.
Die meeste mense glo dat mense met depressie gevaarlik
is.
Die meeste mense glo dat dit die beste is om mense met depressie
te vermy, sodat jy nie self
depressief raak nie.
Die meeste mense glo dat mense met depressie onvoorspelbaar
is.
As hulle depressie gehad het, sou die meeste mense dit vir
niemand sê nie.
Die meeste mense sal nie iemand in diens neem wat hulle weet
depressief is nie.
Die meeste mense stem nie vir 'n politikus wat hulle weet
depressief is nie.
Die Perceived Stigma Subscale (hierbo) is ontwerp om mense
wat aan depressie ly, se persepsie
oor die houding van ANDER mense teenoor hulself
(diegene met depressie) te meet en vra hulle
om aan te dui wat hulle dink die meeste
ANDER mense glo oor dieselfde nege
stellings.
35 Griffiths, K. M., Christensen, H., Jorm, A. F., Evans, K.,
& Groves, C. (2004). Effect of web-based depression
literacy and cognitive–behavioural therapy interventions on
stigmatising attitudes to depression: Randomised controlled
trial. The British Journal of Psychiatry, 185(4),
342-349.
40
-
Disforie 36 Disforie is die teenoorgestelde van euforie ('n
gevoel van geluk en welstand). Disforie gaan gepaard met
angs en depressie. Disforie kan dikwels die gevolg wees
van ruminering (Sien Depressie: Ruminering). Om te
rumineer (te herkou) is soos om in jou kop vasgekeer te wees met
gedagtes wat oor-en-oor
in jou kop maal). Om te rumineer
(herkou) is 'n normale proses, maar, as jou gedagtes vasgevang is
en gestel is op
dit wat vir jou benoudheid veroorsaak (in plaas
daarvan om te fokus op oplossings wat dit kan
oplos), kan dit depressie begin,
of handhaaf. Wat maak depressiewe ruminering so
gevaarlik? Volgens navorsers kan depressiewe ruminering
emosionele reaksies, wat veroorsaak deur 'n
stressor,
vererger en versterk. Volgens Nolen-Hoeksema en kollegas
(2008) word “ruminering geassosieer met die ervaring van
depressiewe simptome en dat ruminering in die konteks
van depressiewe gemoedstemming of
major depressie
gepaard gaan met meer negatiewe denke, swakker
probleemoplossing,
verminderde instrumentele gedrag en verminderde
sosiale ondersteuning. ” What is die
oplossing? Die vermindering van ruminering is ‘n
doeltreffende behandeling teen depressie. Hoe kan
ruminering verminder word? 'n Bietjie afleiding kan
handig te pas kom. Nolen-Hoeksema en kollegas (2009)
verduidelik dat “mense wat afleiding effektief gebruik, kan
een of twee aktiwiteite onderneem wanneer hulle
ontsteld voel of oorval word met kommer, en
hulle kan hulself ten volle in hierdie
aktiwiteite laat opneem. Byvoorbeeld, as hulle hartseer of
blou voel, kan hulle outomaties
'n stokperdjie optel (brei, klavier speel) of aan 'n fisieke
aktiwiteit
deelneem ('n
lewendige tennisspel, basketbal saam met vriende speel) [enigeiets]
wat 'n
boeiende, afleidende en opheffende spel
is."
36Nolen-Hoeksema, S., Wisco, B. E., & Lyubomirsky, S.
(2008). Rethinking rumination. Perspectives on
psychological science, 3(5), 400-424. Chicago
Watkins, Ed, Nicholas J. Moberly, and Michelle L.
Moulds. "Processing mode causally influences emotional
reactivity:
distinct effects of
abstract versus concrete construal on emotional
response." Emotion 8, no. 3 (2008): 364.
Harvard Edward R. Watkins (2009) Depressive
Rumination: Investigating Mechanisms to Improve Cognitive
Behavioural
Treatments, Cognitive Behaviour
Therapy, 38:sup1, 8-14.
41
-
Distimie Chroniese Depressie (Persistent Depressive
Disorder - PDD), voorheen bekend as Distimie, is ‘n
depressiewe gemoedsversteuring wat geken word aan die
chronisiteit daarvan (omdat dit vir ‘n
baie
lang tyd voorduur). Chroniese Depressie word
gediagnoseer wanneer depressiewe of neerslagtige gemoed vir
ten
mniste twee jaar teenwoordig is. Hoe om
Chroniese Depressie te Herken: Chroniese depressie,
vogens die Diagnostiese en Statistiese Handleiding van
Geestesteurings
(DSM-5), kan herken word deur die
teenwoordigheid van “depressiewe gemoedstoestand vir die
grootste deel van die dag, vir meer dae as nie, soos
aangedui deur subjektiewe verslag of
waarneming deur ander, vir ten minste 2 jaar.”
37
‘n Diagnose van chroniese depressie word gemaak wanneer ‘n
persoon, terwyl hulle depressief is,
twee of meer van die volgende simptome toon: Swak
eetlus of ooreet Slapeloosheid of hipersomnia (oormatige
slaap) Lae energie of moegheid Lae
selfbeeld Swak konsentrasie of probleme om besluite te
neem Gevoelens van hopeloosheid Daar is ook
ander DSM-5 diagnostiese kriteria vir chroniese depressie (PDD),
insluitend die
volgende:
38
● "Gedurende die 2-jaar periode van die versteuring was
die persoon vir meer as twee
maande op 'n slag nooit sonder simptome van bogenoemde twee
kriteria nie.”
● “Die simptome veroorsaak klinies beduidende nood of
gestremdheid in belangrike
funksioneringsareas.”
● “Daar was nog nooit 'n maniese episode, 'n gemengde of
'n hipomaniese episode nie”
Behandeling: Chroniese depressie kan behandel
word met beradingsterapie en medikasie.
37 American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and
statistical manual of mental disorders (DSM-5®).
American Psychiatric Pub. 38 American Psychiatric
Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental
disorders (DSM-5®). American Psychiatric Pub.
42
-
Eensaamheid: Sosiale Media & Geestesgesondheid Daar is
'n gevestigde verband tussen die gebruik van sosiale media en
geestesgesondheid. 'n Onlangse studie deur die
Universiteit van Pennsylvania het bevind dat "die gebruik van
sosiale
media tot ongeveer
30 minute per dag tot 'n beduidende verbetering in die welstand kan
lei." 39
Navorsing het vasgestel dat die gebruik van sosiale media
positief ooreenstem met depressie
(Facebook en
Instagram), eensaamheid en laer selfbeeld (Facebook) en
liggaamsbeeldprobleme
(Instagram). Daar is gevind
dat hierdie simptome bemiddel word deur sosiale
vergelyking. Die studie (hierbo aangehaal) het bevind
dat “die beperking van die gebruik van sosiale media op
'n selfoon tot 10 minute
per platform [Facebook, Instagram en Snapchat] per dag vir 'n volle
drie
weke 'n
beduidende impak op die welstand gehad het”. 40
Navorsers het bevind dat “eensaamheid en depressiewe
simptome in die eksperimentele groep
afgeneem het
... as gevolg van die besnoeiing op sosiale media.” 41
Laastens kom navorsers tot die gevolgtrekking dat "die
resultate van ... [hul] eksperiment sterk
daarop dui dat die gebruik van sosiale media 'n
direkte en positiewe impak op subjektiewe
welstand met verloop van tyd het, veral met
betrekking tot dalende eensaamheid en depressie." 42
Hierdie studie is ook die eerste in sy soort wat 'n
oorsaaklike (nie blote korrelasionele) verband
tussen verminderde gebruik van sosiale
media en vermindering in eensaamheid en depressie
vasgestel het.
39 Hunt, M. G., Marx, R., Lipson, C., & Young, J. (2018). No
more FOMO: Limiting social media decreases loneliness
and depression. Journal of Social and Clinical Psychology,
37(10), 751-768. Chicago 40 Hunt, M. G., Marx, R.,
Lipson, C., & Young, J. (2018). No more FOMO: Limiting social
media decreases loneliness and depression. Journal of Social
and Clinical Psychology, 37(10), 751-768. Chicago 41
Hunt, M. G., Marx, R., Lipson, C., & Young, J. (2018). No more
FOMO: Limiting social media decreases loneliness
and depression. Journal of Social and Clinical Psychology,
37(10), 751-768. Chicago 42 Hunt, M. G., Marx, R.,
Lipson, C., & Young, J. (2018). No more FOMO: Limiting social
media decreases loneliness and depression. Journal of Social
and Clinical Psychology, 37(10), 751-768. Chicago
43
-
Florering 43 Geestesgesondheid is op 'n kontinuum tussen
verkwyning en florering. Barbara Fredrickson verduidelik
wat dit beteken om te floreer: “om te floreer beteken om binne
'n
optimale omvang van
menslike funksionering te leef.” 44
Die teenoorgestelde van florering - verkwyning -
kom The opposite of flourishing - languishing -
kom teen ‘n baie hoë persoonlike koste in terme van
psigo-sosiale
gestremdheid. Wat voorspel of ons sal floreer of
verkwyn? Volgens die navorser, Barbara Fredrickson, is
dit die verhouding tussen die positiewe en
negatiewe emosies wat ons ervaar wat bepaal of ons sal
floreer of verkwyn. Sielkundiges verwys na positiewe
gevoelens as 'positiewe emosie’ - 'n aangename gevoel wat
gekenmerk kan word deur dankbaarheid,
optimisties te voel; waardering of om van te hou. In
teenstelling hiermee is 'negatiewe emosie’ onaangenaam en word
gekenmerk deur minagting,
geïrriteerdheid; om
minagting uit te spreek of om nie van te hou nie. Hoe
lyk florering? Menslike florering is optimale
funksionering wat gekenmerk word deur vier belangrike
komponente:
1. goedheid, geïndekseer deur geluk, tevredenheid en
voortreflike funksionering
2. generatiwiteit (voortplantingsvermoë), geïndekseer deur
uitgebreide denk-aksie
repertoriums en gedrags-buigsaamheid
3. groei, geïndekseer deur aanwins in blywende persoonlike en
sosiale hulpbronne
4. veerkragtigheid, geïndekseer deur oorlewing en groei in die
nasleep van teenspoed. Elkeen van die bogenoemde
is gekoppel aan 'n positiwiteitsverhouding wat die menslikke
florering kan
veroorsaak.
43 Fredrickson, B. L., & Losada, M. F. (2005). Positive
affect and the complex dynamics of human flourishing.
American psychologist, 60(7), 678. Chicago 44
Fredrickson, B. L., & Losada, M. F. (2005). Positive affect and
the complex dynamics of human flourishing.
American psychologist, 60(7), 678. Chicago
44
-
Geluk 45 “... geluk kan nie nagestreef word nie; dit moet volg,
en dit doen dit slegs as die onbedoelde
newe-effek van 'n mens se
persoonlike toewyding aan 'n saak wat groter is as jouself of as
'n
neweproduk van 'n oorgawe aan 'n ander persoon.”
- Viktor
Frankl
45 Frankl, V. E. (2011). Man's search for ultimate meaning.
Random House. Chicago 45
-
Gemeenskaps-ondersteuning 46 Gemeenskappe kan individue
help om goeie geestesgesondheid te handhaaf. Gesamentlik
kan ons 'n positiewe verskil maak om ons vriende, kollegas en
familielede te
ondersteun wat
sukkel met geestesgesondheidsuitdagings, bv.
depressie. Nadat 'n kliniese diagnose van 'n
geestesversteuring gemaak is, moet gesinne sielkunde-onderrig
ontvang om te leer hoe om ondersteuning te bied aan
familielede wat met
geestesgesondheidsuitdagings sukkel. Gesinne moet
die verloop en aard van 'n spesifieke geestesgesondheidsversteuring
verstaan en
moet betrokke wees by
veiligheidsbeplanning, veral in gevalle waar selfmoordrisiko groot
is.
Gesinne kan ook 'n uitstekende bron van
ondersteuning wees as dit kom by die nakoming van die
behandeling en die
vermindering van die risiko van terugval
(‘relapse’).
46 Carey, W. B., Crocker, A. C., Elias, E. R., Coleman, W. L.,
& Feldman, H. M. (2009).
Developmental-Behavioral Pediatrics E-Book. Elsevier Health
Sciences.
46
-
Hoop Volgens Slezackova (2017) het “die verband
tussen hoop en geestesgesondheid (insluitend
stresvlakke
en hanteringstrategieë) die aandag van talle navorsers getrek.”
47 Gallagher en Lopez (2009) het gevind dat “hoop, optimisme
en positiewe verwagtinge oor die
toekoms 'n gunstige uitwerking op geestesgesondheid het.”
48
47 Slezackova, A. (2017). Hope and wellbeing: psychosocial
correlates and benefits. 48 Gallagher, M. W., & Lopez, S.
J. (2009). Positive expectancies and mental health: Identifying the
unique contributions of hope and optimism. The Journal of
Positive Psychology, 4(6), 548-556.
47
-
Hulp Het jy geweet dat baie mense nie geestesgesondheidsprobleme
herken nie? As u nie 'n geestesgesondheidsprobleem as 'n
geestesgesondheidsversteuring erken nie, lei dit
dus tot mense wat nalaat om professionele hulp te
verkry. Daar is ook 'n beduidende vertraging tussen die
erkenning van 'n geestesgesondheidsprobleem
as 'n
geestesgesondheidsversteuring en die soek van professionele
hulp. Dit is omdat baie mense nie konseptualiseer dat
dit wat hulle ervaar 'n geestesversteuring is
nie. Volgens Jorm (2019) was dit gesien in ‘n
Australiese studie “van mense wat professionele hulp
gesoek het vir angs en
gemoedsversteurings. Die gemiddelde vertraging was 8.2 jaar, maar
die
meeste daarvan was die vertraging
tussen aanvang en erkenning (gemiddeld 6.9 jaar), met 'n baie
korter vertraging tussen
erkenning en hulpverlening (gemiddeld 1.3 jaar).” 49
Dit illustreer die belangrikheid van die bevordering van
geletterdheid in geestesgesondheid. As ons goeie
geletterdheid in geestesgesondheid het, kan dit ons help om
geestelike
gesondheidsprobleme vir onsself
te herken, of ons in staat stel om andere te help om
geestesgesondheidsversteurings te
herken, sodat professionele hulp gesoek kan word. As jy
hulp benodig, klik op een van die volgende om toegang tot
geestesgesondheidshulp te kry: Ek het hulp nodig
(Australië) Ek het hulp nodig (Suid Afrika) Ek het
hulp nodig (Verenigde Koninkryk) Ek het hulp nodig (Verenigde
State van Amerika) Geestesgesondsheid-hulplyne
(Wêreldwyd) Selfmoord Hulplyn (Wêreldwyd)
www.suicide.org
49 Jorm, A. F. (2019). The concept of mental health literacy.
INTERNATIONAL HANDBOOK OF HEALTH LITERACY, 53. 48
https://www.healthdirect.gov.au/mental-health-helplineshttps://www.healthdirect.gov.au/mental-health-helplineshttp://www.sadag.org/index.php?option=com_content&view=article&id=11&Itemid=114http://www.sadag.org/index.php?option=com_content&view=article&id=11&Itemid=114https://www.nhs.uk/conditions/stress-anxiety-depression/mental-health-helplines/https://www.nhs.uk/conditions/stress-anxiety-depression/mental-health-helplines/https://www.goodtherapy.org/https://www.goodtherapy.org/https://togetherweare-strong.tumblr.com/helplinehttp://www.suicide.org/international-suicide-hotlines.htmlhttp://www.suicide.org/international-suicide-hotlines.ht
