DIEPENSTEYN Transcripties van oude documenten

Parochiearchief Steenhuffel – Register 2.

De fundatie vande cappelrije van Diepensteyn – 3 augustus 1440 COPIA Reverendo In Christo Pater et Domino, Domino Episcopo cameracensi eiusque in spiritualibus vicaria ac officiali generali necnon universis et singulls Dominis abbatibus, prioribus, praepositis, decanis, achidiaconis, scolasticis, cantoribus ceter-isque ecclesiarum at monasteriorum praelatis, et personis quorum intest inter quos qua infrascriptum tangit negocium, seu tangere potuit, quolibet in futurum quibuscum qua nominibus censeantur aut quacumque perfulgeant dignitatem. Anthonius Sanctus decanus ecclesiae Sancti Rumoldi Mechliniensis cameracensis diocesis executor unicus, ad infrascripta a Sancta Sede Apostolica specialiter depu-tatus, Saltem in Domino at in noticia veritatis infra scriptorum litteras Sanctissimi in Christo Patris, et domini nostri Domini Eugenii divina providentia papae quarti eius vera bulla plumbea, cum cordula canapis more romanae curiae impendentem bul-latas sanas siquid et integras non viciatas, non cancellatas, non abrasas, non eboli-tas, neque in aliqua sua parte suspectas sed omnium prorsus vitio at suspectione carens, nobis pro parte nobilis et generosi viri Domicelli Danielis de Bouchout, Domini temporalis locorum de Diepensteyn et Eutelghem, Cameracensis diocesis principalis. In ipsis litteris applicatis principaliter nominati coram notario publico et testibus putatas nos salva qua dicum reverentia recipisse noveritis Quare quid littera-rum aplicatarum tenor sequitur et est talis, Eugenius Episcopus servus servorum dei debito filio decano ecclesiae Sancti Rumoldi Mechliniensis cameracensis dioecesis, salutem et apostolicam benedictionem universalis ecclesiae regimini praesidentes salubria nota fidelium ex quibus divinus cultus speratus agmentum salusque provenit animarum piam affectionem prosequimur eaque plenis favoribus confovemus et ut optatam sortiantur effectum opem libenter et operam impartimur. Sane pro parte di-lecti filii nobilis viri Danielis do Bouchout Domini locorum de Diepensteyn et Eutel-ghem Cameracensis dioecesis nobis exhibita petitio continebat quem licet olim quon-dam Henricus Goesens laicus ejusdem diocesis. Suae ac suorum animarum saluti consuIere cupiens at transitoria in aeterna felici commercio commutare pro funda-tione et dotatione cujusdam altaris nonnullos pecuniaros redditus super certis suis bonis et possessionibus tunc ad eundem Henricum legitime spectantibus Annis sin-gulls levandos et percipiendos In ultima sua voluntate absque tamen alicuius pro se et heredibus suis Juris Patronatus seu presentandi reservatione legasset pariteret constituisset Tamen ipsius voluntatis executores per eundem Henricum deputati bona et possessiones hujusmodi in alios usus prophanos distrahi ac alienari permit-tentes voluntatem perpetuam circa altaris fundationem et donationem hujusmodi ex-equi. In suorum ac ejusdem Henrice animarum salutis dispendend- nimine curaverunt et sicut eadem petitio sub. ingebat prefatus Daniel ne voluntas ipsa in premissis totall frustretur eff.c. bona predicta pro ipsius voluntatis executoribus recu-perare necnon de illis et alliis suis bonis et redditibus per eundem Danielem appli-candis, quoddam altare ad honorem et sub vocabulo Beatae Mariae ac Sanctarum Catha rinae et Barbarae pro dicti Henrici et propria et suorum animarum salute fundare et pro prebyteri seu perpetuo cappellano missas et alia divina officia super

hujusmodi altari celebraturo dotare concupiscit. Si sibi super his applicare sedis suf-fragetur auctoritas ac jus patronatus et presentandi personam idoneam ... ... Datum et actum in domo habiationis meae sita Machllniae in platea Reginarum ibidem sub anno a Navitate Domini millesima quadrigentesimo, inditione tertia men-sis Augusti die, sexta pontificatus Sanctissimi in Christo patris et domini nostri Dom. Eugenii divina providentia papae quarti prefati, anno decimo. Presentibus ibidem honorabilibus probatis viris Dominis Goswino Cuparij de Londer-sella, Regniero Colijn de Steenhuffele, ecclesiarum prochialium Cameracensis Dioe-cesis Curatis, Henrico Bruyne notario publico, Nicolao fabri clercx dictae prochiae; Egidio De Bonte et Johanne De Grimberghe incolis saepedictae prochiae de Steen-huffele testibus fide dignis, ad premissa vocatis, speciallter et rogatis. ... Praesens copia ex suo originali extracta et cum eodem collationata concordat de verbo ad verbum per me Goswinum De Gestel notarius, et per venerablle concilium C. Ma. approbatus et confirmatus. Quad attestor signo meo manuali. Subsignavit Goswin Van Gestele, notarius.

Vrije vertaling door Alfons Willemans. Aan de Eerwaarde Vader en Heer, de Heer Bisschop van Kamerijk en aan zijn vica-riaat in geestelijke zaken en zijn generaal officie, en ook aan de Heren abten, allen tesamen en ieder afzonderlijk, de priors, dekens, aartsdekens, theologen, cantors en overige prelaten van kerken en kloosters en aan de personen wie het hieronder ver-meld document aanbelangt en op wie het betrekking heeft of kan betrekking hebben, hoe zij ook en met welke namen zij ook in de toekomst vermeld worden en welke waardigheid zij ook mogen bekleden. Anthonius Sanctus, deken van de Mechelse kerk van de H. Rumoldus, enige execu-teur van het bisdom Kamerijk, die tot het onderstaande speciaal is afgevaardigd door de heilige apostolische stoel, heeft ons een oorkonde gezonden, met het loden zegel van onze allerheiligste Vader en onze Heer, de Heer Eugenius IV, paus door de goddelijke voorzienigheid. Dit zegel was bevestigd volgens de gewoonte van de Romeinse curie, met een koord van hennep onderaan de oorkonde, die aldus op de juiste manier verzegeld werd, zodat zij gaaf en ongeschonden, zonder wederroepen, zonder schrappingen of door-halingen achteraf kon overgemaakt worden. De oorkonde behandelt de zaak van een edel en genereus man, Jonker Daniel van Bouchout, tijdelijk heer van de heerlijkheden van Diepensteyn en Ceutelghem, prin-cipaal van het diocees van Kamerijk. (Hierna volgt een algemene beleefdheidstekst.) Voor de zaak van de geliefde zoon, de man van adel Daniel van Bouchout, Heer van de heerlijkheden van Diepensteyn en Ceutelghem van het diocees van Kamerijk, is ons een verzoekschrift aangeboden, dat ooit in het bezit was van Henricus Goes-sens, een leek van hetzelfde diocees. Omdat hij (Henricus) verlangde te zorgen voor het welzijn van zijn eigen ziel en de zielen van de zijnen, en het tijdelijke voor de eeuwigheid wilde ruilen door een voorspoedige ruilhandel (als het ware de hemel afkopen door schenkingen te doen), heeft hij voor de schenking en de bouw van een zeker altaar enkele geldelijke inkomsten op zekere van zijn bezittingen en goederen voorbestemd, die toen wetmatig in het bezit waren van en beheerd werden door de-zelfde Henricus. In zijn laatste wilsbeschikking zou hij deze schenking gedaan heb-ben zonder “reservatio” van het “jus patronatus” of het “jus presentandi” voor zichzelf en zijn erfgenamen te hebben nagelaten of vastgesteld.

Nochtans stonden de uitvoerders van dit testament, die door dezelfde Henricus aan-gesteld waren, toe dat zijn goederen en bezittingen verdeeld en vervreemd werden tot een ander profaan gebruik i.p.v. volgens het testament de bouw van een altaar en de schenking eraan verbonden na te streven. Zij maakten zich geenszins zorgen om hun zieleheil en dat van Henricus. Daniel van Bouchout eiste dat de wil van Henricus zou uitgevoerd worden. Hij verlangde de voornoemde goederen van de uitvoerders van het testament te re-cupereren. Daniel stemde er mee in, samen met de goederen en inkomsten die hij zou toevoegen, een altaar te bouwen ter ere van en onder de naam van de H. Maria en van de H.H. Catharina en Barbara voor het zieleheil van de genoemde Henricus en van zichzelf. Hij wilde ook een dotatie doen voor de priester of erfkapelaan om missen en andere goddelijke diensten te celebreren. Indien het ware gezag en het “Jus patronatus et presentandi” van de woonplaats hem een bekwame persoon (priester) zou aanwijzen... De oorkonde werd opgemaakt in mijn woning gelegen in de stad Mechelen op het Koninginneplein in het jaar, vanaf de geboorte van onze Heer, duizend vierhonderd veertig op de 3de dag van de maand augustus, onder het 10de jaar van het pontifi-caat van zijn Heiligheid Paus Eugenius IV. Waren insgelijks tegenwoordig de eerwaarde heren Goswinus De Cuyper van Lon-derzeel, Reynier Colijn van Steenhuffel, pastoors van deze parochies in het diocees van Kamerijk; Hendrik Bruyne, openbaar notaris; Nicolaas Clercx, ambachtsman van voornoemde parochie; Egidius De Bonte en Johannes van Grimberghe, inwoners van de voormelde parochie van Steenhuffel, getuigen. .... Huidige copie werd gemaakt van de originele oorkonde, ermee vergeleken en van woord tot woord juist bevonden door mij Goswinus van Gestel, notaris, en door de eerbiedwaardige raad C. Ma. (raad van Mechelen - concilium Machliniae?) goedge-keurd en bevestigd, wat ik onderschrijf met mijn handtekening. Getekend: Goswinus Van Gestel, nots.

* Algemeen Rijksarchief - Leenhof van Brabant – Processen

Nr. 114 – 25 september 1460 en wijziging van 29 september 1462. Testament van Daneel Van Bouchout Vooraf: de regels 42 tot 67 gaan over Steenhuffel Zijn vrouw Margriet van Pouke houdt vruchtgebruik van alles.Wettige dochter Margriet van Bouchout krijgt alles behalve de eigendommen te Steenhuffel. De eigendommen in Steenhuffel gaan, onverdeeld, naar zijn 6 bastaarden: a) bij Kathelijne de Lichte (waarschijnlijk dochter van de meier van Steenhuffel): Sander – b) bij Cecilia de Mol: Daneel, Jan, Gelaude, Joris en Lijsbeth. Op regel 128 begint een wijziging (Daneel en zijn vrouw willen niet in Grimbergen maar in Humbeek begraven worden).

1. inden name des heijleger ende onverscheijdener drivuldicheijt des vaders des zoens ende des heijlichs Gheests Amen. Allen den ghenen die dit jegewoirdich openbaer instrument zelen sien oft hoeren lesen zij cont ende kenlic dat inden jaere onsses heeren 2. duijsent vierhondert ende tsestich inde achtste indictie opten vuventwintichsten

dach der maent septembris des pausdoms onsses alderheijlichsten vaders ende he-eren in Christo heere Pij (Pius) de tweeste inden derden jaere zijns pausdoms inde presentien van mij notaris 3. ende vanden getuijgen hier nagenoempt daertoe sunderlinge geroepen ende ge-beden, geweest es in propren persoene de edele voirsienige ende wijse riddere heere Daneel heere van Bouchout van Huenbeke ende van Loonhout Borchgreve van Bruessel etc. Gesont van 4. herten ende van lichamen ende zijne zinnen memorien ende verstandnissen alst scheen volcomelic mechtich wesende gaende ende staende ende al omme verkee-rende op der eerden. Aensiende ende ernstelic voere oegen hebbende hoe cort hoe broesch ende hoe ijdel dat es 5. dnaturelic leven van deser werelt ende dat de scoenheijt des lichamen die hoege geboerte van bloede ende die vlucheijt van titeliken goeden nijemanden vander doot en verlossen Mer gaen al te nijeuwte (teniet) ende verkeerene in gestubbe (stof) en-de in slijcke der eerden 6. Begheerende daerom met goeder voirsieniger deliberatien van zijnen tijteliken goeden hem van onsen lieven heere God verleent te ordinerene ende te disponere-ne. Ende heeft dair om in aller der bester formen vuegen ende manieren dat hij con-de ende 7. mochte bij crachte vanden gemeijnen gescrevene geesteliken ende weerliken rechten ende zunderlinge vut crachte van zekeren openen besegelden brieven hem vanden hoeggeborenen vermogenden vorst ende prince, den hertoge van Bourgon-dien ende 8. van Brabant om zijne testament oft sijnen utersten wille te moegen ordinerene en-de maken opten XIIIIten dach van Junio (14 juni) int jair onsses heeren duijsent vier-hondert negen ende vijftich lestvoirleden gegeven geout ende verleent sijn 9. testament oft zijnen utersten wille gestelt gemaict ende geordineert inder manieren hier navolgende, welcke sijne testament oft zijnen utersten wille hij woude begheerde ende beval dat macht ende cracht hebbe ende stad grijpt tallen 10. plaetsen als testament oft als codicille, oft emmer alle eens ijegelijcx testament oft utersten wille, aldaer best van weerden gehouden sijn mach naden voirseijden gescrevenen rechten oft emmer nadie goede ende loeffelijke costumen ende 11. usantien die men tot hier toe gemijnlic dair af geuseert ende gehouden heeft. En-de inden ijersten heeft de voirseijde heere Daneel, testateur, wederroepen, gecas-seert ende nijeuwte gedaen (te niet gedaan) alle alsulken ordinantien van testamen-ten 12. van codicillen ende van utersten willen als hij voere den dach van heden en-nichssins gemaict heeft voir notarisse ende getuijgen oft anderssins in wat manieren dat zij. Voirt heeft hij met alre innicheijt geoffert ende bevolen zijne ziele 13. als zij vuijt zijnen lichame gescheiden sal zijn, onsen lieven heere God almechtich ende zijnen dooden lichame der gewijder eerden oft geesteliker sepulturen, welke sepulture hij coos gedaen te wordene inder prochie kercken des 14. dorps van Grijmbergen, onder eenen serck aldair, daer wijlen heere Jan heere van Bouchout sijn neve onder begraven leecht. Daer na woude hij ende begheerde datmen alle zijne dueghdelike schout (schuld) dair af na zijn doot behoirlic 15. bliken sal ende oic alle zijne ongerechtich goet, op dat hij ennich onder hadde, ende daeraf zijnen executeurs hier nabescreven, cleerlic ende genouch blijken sal metten costen van sijnen vutleede (uitleiding, uitvaart) van zijnen alder gereedtsten goeden, voir al 16. betale ende wederkeere, welcke zijne vutleede hij ordineerde ende begheerde

datmen dade gracelic ende ... (woord onleesbaar door beschadiging) na ordinantien van zijnen executeurs hier nabescreven. Item woude hij voirt ende begeerde datmen opten dach van 17. zijnen vutleede gebacken sal hebben alsoe vele wits broots elc van eender plac-ken (zilveren Brabantse munt) dat een ijegelic arm mensche, groot cleijn jonck ende out, die op dien dach ter plaetsen van zijne sepulturen comen sal, van wair hij zij een broot 18. daeraf hebben sal moegen, oft daer broot gebrake voere elc broot een placke Brabants. Item woude hij voirt dat elc priester die messe van requiem sal comen le-sen inde kercke daer hij begraven sal wesen, hebben sal eenen stuvers eens, 19. Item begheerde hij oick voere der zalicheijt van zijnre zielen drie dertichste ge-daen te werdene van drie devoten priesteren, te wetene van elken priester een, die men beghinnen sal te celebrerene des anderendaeghs van zijnre voirseijde 20. vuijtvairt, in zulcken verstande dat elc priester na dat hij misse gedaen sal heb-ben, met eenen quispel comen sal ten grave vanden voirseijde testateur met wijwate-re, lesende aldair "Miserere mei Deus" ende "Deprofundis" metter collecten dair toe 21. dienende, ende datmen hem als hij voldaen sal hebben terstont ende sonder vertreck dair voere geve twee Rijnscheguldenen eens. Voirt maicte oick de voirseijde testateur voere zijn ongerechtich goet daer hij niet af en weet den heijlegen 22. sacramente van sinte Goedelen te Bruessel de somme van twellif Rijnsschegul-denen eens, ende tremanant (de rest) van allen zijnen anderen haeffeliken goeden gelde oft penningen, juweelen ende cleijnoeden van goude ende van zilvere, tallen 23. plaetsen alsoe wel binnen Brabant als dair buijten, al wairt oick soe dat zij binnen huijsen, sloten oft valbruggen die leen zijn, lagen oft bevonden worden, behalven den geweere (dingen) die naden Leenrechte inden sloten sculdich 24. zijn te blivene. Ende oick tremanant van allen zijnen sculden die men hem op zijnen sterfdach sculdich sal wesen oft van gevallenen tenten verschijnen zelen, in Brabant, in Vlaenderen, in Zeelant ende elswair te wat plaetsen die vonden selen 25. werden, boven zijne wettige schout vuijtleede ende makagie eenichssins bliven-de, heeft de voirseijde testateur gelaten gegeven ende gemaict vrouwen Margrieten van Pouke, zijnre wettiger huijsvrouwen op dat zij dan leefde, om na 26. zijn doot hueren vrijen wille daermede te doene, mer oft zij dan van live ter doot comen waere, soe woude hij dat dan tselve remanant comen ende verschijnen sou-de op Jouffrouwe Margrieten van Bouchout, zijnre wettiger dochter oft dat zij niet en waere op huere 27. wettich oir, daer zij sculdich op waeren te comen ende te verschijnene zoe verre hij hier namaels niet anders daeraf en disponeerde, daeraf hij in dien gevalle bij ex-presse zijnen vrijen eijgenen wille ende dispositie te hemweerts behielt. Voirt heeft de 28. voirseijde testateur gelaten gegeven ende gemaict voir zijne ende zijnre voirseij-de huijsvrouwen jairgetijde, inder voirseijde prochiekerken ewelic ende erffelic gece-lebreert te werdene, te wetene alle jaere altoes te Kersmisse, vier Rijnsscheguldenen der 29. munten ennichs vanden Coervorsten goede ende geve, oft de weerde daeraf, dair af de kercke als voere, orlemeten (ornamenten) broot, wijn ende was dat daer alsdan verbesicht sal weerden, den eenen hebben sal de prochiaen aldaer voere vutelien commendatien (het uitspreken van de gebeden der stervenden) 30. ende eene gesongen misse van Requiem, den anderen de dijaken, de subdija-ken, de sangers ende de coster metten kinderen voere huere singen, luden ende anders, den derden ende de arme van Grijmbergen om Gods wille, den vierden selen hebben het zij in

31. broode oft in gelde alsoe dat jairlijcx bijden prochiaen ende kerckmeesters aldaer sal werden geordineert ende wanneer deen van hen beijden aflivich sal werden, soe sal men tot zijnen jairgetijde de twee Rijnsscheguldenen geven ende 32. distribueren inder manieren voirscreven in sulken verstane dat tvoirseijde jairge-tijde na de doot van hen beijden altijt opden sterfdach des voirseijde testateurs voir de zielen van hen beijden gecelebreert sal werden Ende om dat oick de 33. prochiaen aldaer des sondaeghs tot eweliken dagen opden predicstoel voere de zielen vanden voirseijde testateur ende van zijnre huijsvrouwen den volke sal doen bidden, soe wilt de selve testateur dat de voirseijde prochiaen aldaer ten 34. tijde zijnde, daer voere hebben sal alle jaere eewelic ende erffelic altijt te Kers-messe, twee Rijnsscheguldenen daeraf ... (paar woorden beschadigd) heelicht (de helft) verschijnen sal na de doot vanden ghenen die ierst van hen beijden aflivich werden sal ende dander heelicht 35. na de doot vanden lestlevenden van hen beijden welcke twee Rijnsscheguldenen ende oick vier Rijnsscheguldenen ... (één woord beschadigd) voirseijt hij besette en-de bewijsde op alle zijne goede ende renten van Huenbeke voirseijt eweflic ende erf-felic te heffene totter tijt 36. toe dat hij oft zijne na... ... (2 woorden beschadigd) besundere bewijsenissen van ... ... ... ... (4 woorden beschadigd) mede dat hen dat tot eweliken dagen vast ende zeker genoech sal wesen. De voirseijde testateur seijdt oic ende 37. vercleerde ... (één woord) dat hij tanderen tijden op zekeren omberuerlijke goede ende pande hem toebehoerende ... ... ... (3 woorden) daer omtrent gelegen gemaict ende gefundeert hadde eenen dienst van drie er... ... ... (2,5 woorden) weke. Ende alsoe woude hij 38. noch ende be... ... (2 woorden) die selve drie missen ewelic ende erffelic gedaen ende gecelebreert te werdene ... ... (2 woorden) fundatien tanderen tijden daerop gemaict wesende. Item want Jan soen Laureijs ... ... (2 woorden) dien hij hadde van wijlen 111 39. Katelinen ... ... (3 woorden beschadigd) ...gen sijnen wive den voirseijde testateur over zekeren langen tijt menigen goeden ge... ... ... .... ... .... (15-tal woorden) 40. na zijne ende ... ... (2 woorden) voirseijde huijsvrouwen doot gegeven gemaict ende gelaten alsoe lange als de selve Jan ... ... ... (3 woorden) beijder doot leven sal te wetene alle jaere thien sacke rogs der maten van Huenbeke ... ... (2 woorden) al-daer sonder sijnen cost 41. te werdene. Al...te Sint Andriesmisse des heijlegen apostels vallende ende te Kersmisse vergouden te zijne die hij h... ... ... (3 woorden) ende besette op alle sijne goede, heerlicheijt, pachte, cheinse ende renten, baten ende proffijten van ... ... (1 woord) ...beke gheene daeraf vuijtgesceijden 42. gelijc men die te leene houdt vander Cappellen Sinte Rombouts te Mechelen. Hierenboven heeft de voirseijde testateur noch gemaict, gegeven ende gelaten puer-lic om goids wille ende in rechter aelmoesenen Sandersse van Bouchout sijnen natureliken soene 43. dien hij hadde van wilen Kathelinen tsLichten, ende Daneele, Janne, Glau-den, Jorisse ende Jouffrouwe Lijsbetten van Bouchout, oick sijnen natureliken kinderen die hij heeft van Jouffrouwe Cecilien sMols, onder hen zessen tsamen, met geliken portien ende deelen ewelic 44. ende erffelic te hebbene, te gebruijkene ende te besittene thuijs ende tslot ge-heeten Diepensteijn, metter heerlicheijt van manscapen, meijerijen ende laetscapen ende van heergeweeden te heffene, met oic den winhove, winnende lande, beemp-

den, eeusselen, wateren, weijden, bosschen, 45. coeren moelene ende slachmoelene daer toebehoerende ende desgelijcx oick met allen den gansen, cappuijnen, hoenderen, cheijnsen, renten, baten, proffijten, opcomingen (diverse inkomsten) ende vervallen (achterstellen) ende allen zijnen an-deren toebehoirten ende aenhanginghen, gheene daeraf vuijtgesceiden, 46. Op alsulken commer ende last als dair van rechts wegen sculdich es vuijt te gae-ne, Gelijc de voirseijde testateur tvoirseijde slot te leene houdende es vanden her-toge van Brabant ende alle dandere goede van diverse heeren ende hoven. Ende gelijc hem de voirseijde 47. heerlicheijden ende goede strecken tot binnen Londerssele, binnen Rossem, binnen Maldere, binnen Wildebroeck, binnen Merchtene, ende tot meer anderen pla-etsen, terstont na de doot vanden voirseijde testateur, voere hen ende voir huere wettich oir, ende 48. erfgenamen van hueren liven comende ende descenderende, ierst taen-veerdene ende te hantplichtene (gebruiken). Ende alle de voirseijde goede te houde-ne op alle der voirseijde natureliker kinderen geliken cost ende last van heergewee-den, reparatien oft refectien ende van allen hueren 49. anderen behoeften Ende dat zij oic tzamentlic oft emmer dmeeste deel van hen ende alle dwettich oir van hueren live comende, alle de officien van meijeren, lathen, winnen (uitbaters van een winhof), pachteneren ende alle andere officien ende die-neren vanden voirseijde hove op ende af 50. setten ende stellen selen moegen, alsoe verre als dat den voirseijde testateur tot hier toe toebehoirt heeft ende noch doet. Oic selen zij alle de voirseijde heerlicheiden ende goede van Steenhuffle gelijckelijc gebruijken, noten ende ploten (zaaien en oogsten) bergen ende dalen (in voor- en tegenspoed) 51. ende alle de voirseijde pachte, cheinse, renten, baten ende proffijten gelijc heffen ende bueren (beuren, innen) alsoe dat gheen van hen lieden voir den anderen van hen eenich recht, prerogative oft voirdeel daerin en sal moegen hebben oft behou-den, in enniger manieren. En 52. alsuclken verstane of geboerde dat ennich van hen zessen hem totter geesteli-cheijt stellede, oft van live ter doot quame sonder wettige gebuerte van sijnen live levende achter te latene, soe woude de voirseijde testateur dat de portie oft gedeelte 53. van denghenen die hem alsoe ter geestelicheijt gestelt hadde oft oic alsoe van live ter doot comen ware, dierre ware een oft meer, terstont comen ende verschijnen sal moeten, op alle dandere van hen zessen lestlevende oft daer zij niet en 54. waren op huer wettich oir van hueren live comende, staecsche wijse te deijlene. Het en ware oft ennich van hen zijne portie oft aengedeijlte voir ennige duwarie (vruchtgebruik) in huweliker voirweerden verobligeert oft verbonden hadde, het ware voir 55. hen selven oft voir ijemanden in rechter ende wettiger liven van hen descende-rendé, dwelc een ijegelijck sal moegen doen, dat de duwarie huere stad houden en-de grijpen sal moeten sonder ijemands wederseggen. Ende oft gebuerde dat 56. de voirseijde zesse kinderen allegader aflivich worden sonder wettich oir van hu-eren liven achter te latene soe woude de voirseijde testateur dat alle de heerlicheij-den, slot goede ende renten van Steenhuffle wederom comen ende verschijnen ze-len 57. op de rechte ende naeste erfgenamen vanden voirseijde testateur dair zij alsdan naden lantrechte op sculdich souden zijn te comene ende te verschijnen om alle die goede, alsdan bijden selven erfgenamen aengeveert ende gehouden 58. te werdene, op alsulken conditie ende vuege van die vuijten gestichte ende

maescap (maagschap, familie) des voirseijde testateurs niet te moegen vervremp-den, gelijc hier na vanden goeden bij hem Jouffrouwe Margrieten van Bouchout zijnre getrouwder dochter gelaten 59. gescreven staet. Ende mids dien woude begheerde ende beval de voirseijde tes-tateur dat zijne voirseijde bastairde kinderen noch oick gheen wettich oir dat van hen oft van ennigen van hen emmermeer comen oft descenderen sal moeghen egheene van 60. alden voirseijde heerlicheijden, slote, goeden, pachten, cheinsen, renten, baten ende proffijten vercoepen, belasten, becommeren, verthieren, vervrempden, noch wechgheven en sal, noch en selen moegen het en ware bij openbaren gewarigen ende redeliken 61. nootsaken, ende dat dat geschiede bij raide ende avijse van zeven ten minsten oft van achte van hueren naisten wijsen ende notabelsten magen (familie) ende vrienden hen van des voirseijde testateurs zijden van maechscapen bestaende. En-de gebeurdet hier 62. namaels dat onder de voirseijde zesse kinderen oft onder huere wettich oir ende nacomelinge, om der voirseijde goeden wille, hier namaels ennigen twist oft discort gerese oft opstonde, daeraf zij onder hen niet verliken (een vergelijk treffen) noch veraccorderen en conden, soe 63. woude dan de voirseijde testateur dat dien twist ende discort beslicht ende afge-leet sal werden bijden executeurs hier nabescreven, soe verre zij dan leefden, ende bij viere oft vive vanden notabelsten ende besceijdensten magen ende vrienden den voirseijden 64. kinderen van huers vaders wegen voirseijt aengaende, die men daertoe binnen den lande van Brabant gevuechelic sal connen gecrijgen. Ende daermede selen de voirseijde bastairde, ende huere voirseijde kinderen content ende te vreden moeten zijn ende bliven, sonder 65. enich ander recht meer oft voirder daeraf te versuekene in enniger manieren, op-de pene van zijnre portien te verboerene totter voirseijde andere kinderen behoef, oft hueren oire die hier tegen ghinge, quame of dade in enniger manieren. Behoudelic in 66. allen desen, oft de voirseijde vrouwe Margriete van Pouke den voirseijde hee-re Daneele hueren man overleefde, dat zij nochtan inde heelicht vanden slote, ende van allen den heerlicheiden ende goeden van Steenhuffle, met allen hueren voirseij-den toebehoirten 67. huere tocht hebben ende behouden sal, hueren leefdach lanck duerende. Ende alle dandere heerlicheiden metten sloten, ende den anderen goeden ende renten daertoe hoirende, te wetene ijerst tslot van Bouchout met allen zijnen goeden, pach-terijen, cheinsen, 68. renten ende wateren, ende met allen zijnen anderen toebehoirten in natten ende in droegen, gelegen te Meijsse ende daeromtrent, item de heerlicheijt, hoege midde-le ende ledige metten dorpe van Huenbeke ende met allen zijnen toebehoirten gele-gen 69. neven Grijmbergen, item tslot metten dorpe van Loonhout, metter heerlicheit, hoege middele ende ledige, gelegen binnen den mercgreefscape van Antwerpen, item thof te Popendonck met allen zijnen toebehoirten oic aldaer gelegen, item 70. dborchgreefscap van Bruessel metter heerlicheijt ende met allen zijnen anderen toebehoirten, item tderdendeel of daeromtrent inden minsten tol t’ Antweerpen, ge-heeten den Riddertol, met allen zijnen rechten ende toebehoirten, item beijde zijne 71. herbergen, geheeten de Herbergen van Bouchouct met allen hueren toebehoir-ten, daeraf deen es geleegen te Bruessel inde corte ridder-strate, Ende dandere te

Mechelen, met eenen anderen huijse aende selve herberge te Mechelen gelegen, 72. dwelc de voirseijde testaeur gecregen heeft tegen zekere persoen geheeten De Blauwe, met oic allen den heerlicheiden ende bedrive van scouthetscapen, meijerij-en, manscapen, scepenscapen, laetscapen, preterijen, vorsterijen ende allen 73. anderen dieneren op ende af te settene, van ervenen ende ontervenen met oic allen den winhoven, winnende lande, beempden, eeusselen, weijden, bosschen, wa-teren, visscherijen, watermoelenen ende wintmoelenen, desgelijcx oic met allen 74. den gansen, cappuijnen, hoenderen, cheinsen, grane ende anderen renten, ende met allen den heergeweeden, fourfaiten, coeren, baten, proffijten, opcomingen ende vervallen ende met allen hueren anderen toebehoirten in naten ende in droegen, 75. hoe die genaempt zijn heeft de voirseijde testateur gemaict, gegeven ende gela-ten Jouffrouwe Margrieten van Bouchout, zijnre wettiger dochtere die hij heeft vander voirseijde vrouwen Margrieten van Pouke zijnre gesellinnen, Om die bij der 76. selver Jouffrouwen Margrieten als zijnen naisten ende gerechten oire ende erf-gename allegader terstont na zijne doot ijerst te hebbene, te hantplichtene ende taenveerdene, behoudelic der voirseijde vrouwe Margrieten van Pouke inde heelicht van allen 77. desen voirseijde goeden cheinsen, renten, baten, proffijten ende vervallen, huere tocht ende bijlevingen (lijfrente, vruchtgebruik) hueren leefdach lanck duerende, op alsulken conditien, vuegen ende manieren bijden voirseijde testateur hier toe ge-vuecht, geordinneert ende besproken als 78. hier na volgen ende bescreven staen, Te wetene dat de selve Jouffrouwe Mar-grieten van Bouchout, huere magen nu zijnde oft namaels wesende, huere kinderen noch huere kinderen kinderen, noch anderen van huer in rechten linien dalende, daer op hij wilt dat 79. alle de voirseijde goede zelen moeten comen ende verschinen, Egheene van alden voirseijden sloten, heerlicheiden ende goeden met allen hueren voirseijde toe-behoirten, in groeten noch in cleijnen nemmermeer vercoopen, becommeren, verthie-ren, verborgen, 80. verwisselen, beleenen, belasten, veranderen, veronderpanden noch wechgeven en selen moigen, erffelic te live, tochtelic noch met jairschaeren, het zij met sprinchen brieven, hofbrieven, steedsche brieven noch oic met brieven onder huere 81. oft hueren vriende zegelen voere notarijse noch anderssins, in geender manieren anders dan alleene met redeliken testamente ter salicheijt van huere zielen, totter weerden toe van IIII C (400) guldenen Croonen Vranckerijckx eens oft daer onder, 82. Ende het en waere om openbare redelike ende wettelike nootsaken inden geme-ijnen rechte geprivlegieert als om duwarie van hueren wettigen kinderen oft om noot-elike bilevinge oft vuetsel oft anderen geliken noot der voirseijde Jouffrouwe 83. Margrieten live oft den liven van hueren voirseijden wettigen oire principaellic aenclevene, die nochtan ijerstwerf den zevenen ten minsten oft den achte van hue-ren naisten wisen ende gesteentichsten (betrouwbaarste) magen (afstammelingen) vander zijden des voirseijde 84. testateurs, huer oft hen bestaende, duegdelic ende gewarichlic souden moeten zijn gethoent, ende bijbracht ende dat de selve zeven oft acht mage voere t’ gherich-te daer die verthieringe oft beswaringe soude moeten gebueren 85. ijerstwerf bij hueren eede hadden getuijght ende vercleert dat die nootsake duegdelic, rechtvaerdich ende warechtich waere, ende dat zij op huere ziele ende op huere conscientie dairse de voirseijde testateur nu alsdan op last, sonder gunst 86. hatije, nijde oft goetdoen (voordeel) rechtveerdelic ende ter goeder trouwen hue-

ren wille ende consent daertoe hadden gegeven ende gedragen, ende dat zij bijden selven eede vercleerden dat zij van gelijken huersselfs kinderen in alsulken gevalle 87. consenteren souden te laten doen van huersselfs leengoeden. Ende oft anders dan voirscreven steet, bijder voirseijde Jouffrouwe Margrieten oft hueren voirseijden oir van hueren live comende ennige verthieringe oft beswaringe vanden voirseijde goede 88. gesciede, oft gedaen worde, al wairt zoe, dat bij wetens oft onwetens, de prince vanden lande daertoe zijn consent gave, dat die dan alle souden zijn ende bliven machteloos ende van onweerden tot eweliken dagen, Ende 89. tot dien heeft oic de voirseijde testateur geordinneert ende wilt zoe verre ennich van zijnen voirseijde oiren anders dan voirscreven steet, ennige vanden voirseijde goede verthierde oft becommerde, dat dan daermede die verthierde oft becommerde 90. goede terstont verschinen selen zijn ende moeten toecomen, opden naisten wet-tigen oire van bloeds wegen ende van des voirseijde testateurs zijden bestaende en-de dan levende, sonder dat de ghene diet alsoe vertthierende oft beswaerende wou-de 91. van dan voortaene ennich recht van proprieteijten van tochten oft anderssins, aende selve verthierde oft beswairde goede eijsschen hebben oft behouden soude moegen in eeniger manieren. Ende es voirt de begeerte, ordinantie ende wille des 92. voirseijde testateurs alsoe verre als ennige nootsaken toequamen, bijder voirseij-de Jouffrouwe Margrieten man ........ (de naam is niet ingevuld) oft ijemants anders dan bijder voirseijde Jouffrouwe Margriete oft huers gerechts oirs wegen, dat om dien alsulken noot, 93. hij waere redelic oft onredelic oft oic openbair ende voere wat princen, rechteren oft magen zij gethoent waeren, niet geoerloeft en sal zijn ennige vanden voirseijde sloten, heerlicheijden ende goeden, al wairt oic bij wille, wetene ende consente bij der 94. voirseijde Jouffrouwe Margrieten van Bouchout, oft van hueren oire, oft bij orlove ende consente vanden prince vanden lande, te moegen vercoepen, verthieren, be-commeren of belasten met gheenrehande verbintenissen generale oft speciale, noch oic met gheenre 95. hande brieven, zegelen oft transpoirte sonder argelist. Voirt heeft de voirseijde testateur ondersproken, begheert ende vercleert, tot tghene des voirscreven steet, oft de voirseijde vrouwe Margriete van Pouke zijne gesellinne, bijden wille Goids 96. voere hem aflivich worde ende bij hem daerna tot eenen anderen huwelike stelde oft betrocke, ende hij vander selver zijnre tweester vrouwen, wettelic ende manlic oir gecreghe, dat hij dan den selven manliken oire vanden tweesten bedde, met 97. desen tegewoirdegen ordinnantie die hij hier voere op der Jouffrouwen Margriete zijnre dochtere ende op huer wettich oir gemaict heeft, noch oic egheenen anderen wettigen kinderen, die hij bij anderen huwelijke soude moegen gecrigen van hueren gebeurtigen 98. lantrechte der voirseijde goeden, niet vuijtsluijten noch beroeven en wilt, oft ach-terdeel doen in enniger manieren. Maer begheert daeraf als nu te hebbene ende te behoudene alsoe lange als hij leeft niet tegenstaende desen utersten wille 99. sijne vrije ende volcomen macht te behoudene om van allen den goeden der voirseijde Jouffrouwe Margrieten, zijnre dochtere hier voere op zekere vueghe be-wijst ende gelaten, tusschen de selve sijne voer ende na wettige kinderen te moigen ordineren ende dit sijne tegewoirdige testament oft desen 100. sijnen utersten wille te moigen meerderen, minderen ende veranderen alsoe hem dat gelieven sal, Dair toe hij onderdanichlic bidt dat mijnen genedegen heere de

hertoge van Bourgondien ende van Brabant als prince oic gelieven wille macht ende consent met zijnen openen bezegelden 101. brieven te gevene in sterkenissen (bekrachtiging) van dien ende oick van allet ghene dat hier boven gescreven steet oft namaels bijden voirseijden testateur met codicillen oft anderen uterste willen bijden selven testateur geordinneert soude moe-gen werden. Voirt bidt ende begheert de voirseijde 102. testateur mijnen genedegen heere voirseijt, dat zijner genaden als prince gelie-ven wille dit tegewoirdich testament oft desen sijnen utersten wille metten codicillen, zoe verre hij namaels ennige ordinneerde oft maicte, te believen te confirmeren ende voir hem, zijne oir 103. ende erfgenamen, hertogen ende hertoghinnen van Brabant, van weerden te houdene ende inder manieren als hier voere bescreven steet te doen onderhouden, ende dat hij tot dien voere hem ende zijne voirseijde nacomelinge van Brabant, met zijnen openen brieven tselve testament metten 104. codicillen die hij als voirseijt es namaels maken soude moigen, van woirde te woirde incorporerende, toeseggen wille ende gelove nemmermeer namaels dinhout vander selver testamente oft codicillen te laten verminderen oft veranderen oft met ennigen 105. nuwen consente oft anderssins, in wat manieren dat waere, tegen de forme oft dinhout vanden selven te dispenseren oft gratie te doene, in al oft in deele, om gheenrehande noot, die daertoe hem soude moegen werden bij gebracht of gealli-geert (ingebracht) 106. werden, het en waere dat dien noot redelic openbair gewarich ende rechtveer-dich waere, ende des de zeven oft achte van des voirseijde testateurs naisten ma-gen, gelijc hier boven vercleert steet, des gestonden (toestonden), ende dat inden selven brieven van 107. consente dat alsoe na des voirseijde testateurs doot bij mijnen genedegen hee-re oft zijnen oire soude moegen werden gegeven dit tegewoirdich testament metten codicillen die dair op namaels bij avontueren (desgevallend) selen werden gemaict ende oic mijnen genedegen heere 108. brieve daer met dit tegewoirdich testament sal werden geapprobeert, van woirde te woirde geincorporeert ende verhaelt stonden. Ende van desen testamente oft utersten wille zoe heeft de voirseijde testateur gecosen, genoempt, gestelt, geset ende 109. gebeden sijne executeurs oft testamenteurs te wesene, de edele, wijse ende notabele heeren ende goede manne, te wetene heeren Janne Vander Bruggen, heere van Blaersvelt, riddere Janne Van Ranst, heere van Camtickrode ende Philipse Vanden Nuwenhove 110. absent als legewoirdich, ende Wouteren Vanden Winckele, aldaer legewoir-dich staende, ende den last van deser executien ter begheerten ende beeden des voirseijde testateurs aennemende, ende elken van hen besundere alsoe dat zij onder hen vieren, oft ten utersten 111. de twee van hen, den last ende bewint hier af aenveerden ende vorderen selen moegen van zijnen goeden die hij liet, sette ende opdroech, geheellic ende altemale in hueren handen ende machten, om daeraf dit iegewoirdich testament oft desen zij-nen utersten 112. wille te voldoene nader ordinnantien voirscreven, den welken vieren sijnen exe-cuteurs, te wetene elkeen van hen, de voirseijde testateur gegeven ende gemaict heeft vier marck zilvers, gevende en verleenende den selven zijnen executeurs vol-comen macht

113. ende sunderling bevel, terstont na sijne doot alle zijne voirseijde goede, beruer-lic ende onberuerlic, iegewoirdege ende toecomende, te hantplichtene ende taen-veerdene, sijne pachte, cheinse ende renten ende alle sijne andere baten ende prof-fijten voirseijt, alsdan verschenen zijnde 114. ende te verschijnene, te buerene ende op te heffene, sijne sculden te manen, in te halen ende te verreijken ende zijne wedersculden, soe verre die wettelic bliken ende cleer genouch zijn, met allen den voirscreven legaten ende ghiften te betalene, te tracteren, te composeren ende 115. quijt te scelden. Ende voirt allet ghene daerinne te doene dat om de volcomen-heijt des iegewoirdich testaments oft uterste willen behoeven sal ende van noode wesen gedaen te werden, het zij inden gerichte oft daerbuijten. Ende dat zij desen testamente 116. oft utersten wille, metter voirseijde confirmatien hem vanden voirseijde heere ende prince, den hertoge van Bourgondien ende van Brabant als hier boven gescre-ven steet, tanderen tijden verleent, ende oic met anderen brieven, die hij vanden sel-ven hertoge ende prince noch 117. hoept ende meijnt in sterkenissen van desen ijegewoirdegen ordinnantien te impetreren ende te gecrigen, te baten ende te hulpen comen, om daermede ten cos-te vanden voirseijde goeden alle saken te bescuddene (behoeden) ende te verwee-rene ende oick te bedwingene alle de 118. ghene, die de voirseijde saken oft ennige van dien souden willen beletten oft daertegen gaen, comen oft doen, in enniger manieren, hen selven ende dese voirse-ijde executie, alsoe dicwijle alst van noode sal zijn, opden coste van zijnen goeden manlick (wederzijds) 119. beschuddene ende verantweerdene,niet willende dat zijne voirseijde executeurs voirder belast oft verbonden souden zijn dan alsoe verre als van zijnen goeden, tot huerliede handen quamen. Ende oft gebeurde dat ennich vanden voirseijde execu-teurs dierre 120. waere, ennich oft meer hier namaels van live ter doot quame, eer tvoirseijde testament oft dese ordinantie van sijnen goeden voldaen, ende volvuert waere ende de selve testateur, inder afliviger stad, gheene andere executeurs geordineert noch gestelt en 121. hadde, soe woude dan de voirseijde testateur dat de anderen van hen lanxtle-venden andere notabele persoenen, dair hen ende desen voirseijde testamente me-de behulpen sal moeghen wesen, inde stad van (in plaats van) dien aflivigen execu-teur, dierre waere een oft 122. meer, tot hen nemen ende kiesen zelen moeten, die oick elck de gelike makagie (het doen en laten) hebben sal die hij den aflivegen executeurs gegeven ende ge-maict hadde, Den welken executeurs alsoe te kiesene ende aen te nemene de voir-seijde testateur nu alsdan 123. de selve macht gheeft ende verleent, die hij zijnen aflivegen executeurs gege-ven ende verleent heeft gelijc voirscreven steet, behoudelic in allen desen den voir-seijde testateur zijnre volcomender macht dit sijne iegewoirdege testament, oft 124. dese ordinantie van zijnen goeden altoes te meerderen, te minderen, te veran-deren, te corrigeren ende in al oft in deele te wederroepene ende te nijeuwte (te niet) te doene oft anders daeraf te ordineren ende disponeren alsoe dicwile ende menich-werven als hem 125. dat gelieven ende goet duncken sal. Van welken saken voirscreven de voirseij-de testateur begheerde ende versochte van mij notarijs hier nagenoempt een oft meer openbaere instrumente gemaict te werdene, inder bester formen, dat hem sou-

de 126. moigen dienen, Dit geschiede te Bruessel in eenre eetcameren vander woenin-gen des voirseijde Wouters Vanden Winckele, inde Langhe Ridderstrate gelegen, inden jaere, indictien maende, daghe ende tijde voirseijt, Dair doen ter tijt 127. bij ende over waeren eersame persoenen, te wetene Peter Van Eelwijt, Peter Van Hille, Laureijs Vanden Bosche, Laureijs Beijels ende Henrick Vanden Bos-sche, als getuijgen des bijsdoms van Camerijck, totten voirseijde saken zunderlinge 128. geroepen ende gebeden, Item dair na te wetene int jair onsse heeren duijsent vierhondert ende tveentsestich, inde ... (1 woord beschadigd) ...nstelndictie, opden lesten dach sonder eenen (de voorlaatste dag) der maent Septembris des pausdoms onsses alderheijlichsten vaders ende 129. heeren in Christo, heere Pij de tweeste, inden vijfsten jaere, in presentien van mij notarijs ende vanden getuijgen hier na genoempt, soe es gecompareert in prop-ren persoene, de voirseijde heere Daneel, heer van Bouchout etcetra, zijne zinnen, memorien ende 130. verstannissen (verstand) alst scheen volcomelic mechtich zijnde, gaende, oic staende, wandelende ende al omme verkeerende op der eerden. Ende heeft inder manieren van eenre codicillen die hij begheert heeft tot ... (1 woord beschadigd) voir-seijde testamente oft utersten 131. wille gevuecht te werdene, in presentien ende ten bijsine vander voirseijde vrouwe Margrieten van Pouke, zijnre wettiger huijsvrouwen, die hier toe ende oic tot zijnen voirseijde testamente oft utersten wille na dat huer de poincten ende articu-len van dien soe bijden voirseijde testateur Daneele hueren man, zoe oic bij mij nota-rijs hier nagenoempt, inde presentien vanden getuijgen hier na genoempt, openbair-lic ende bestendelic (wettig) verhaelt ende vercleert waeren, hueren openbaeren cons... (1 woord beschadigd) ...egeven ende gedraigen heeft 132. Gestelt gein... (1 of 2 woorden beschadigd) geordinneert alsulken pointe ende articulen als hier na volgen. Ende ijerst heeft de voren genoempten testateur weder-roepen, gecasseert ende te nijeuwte gedaen tpoinct van zijnre sepulturen te ... ... ... (3 woorden beschadigd) te geschiedene opde ... (1 woord beschadigd) 133. sijnen vutlee... daer gedaen te werdene, t’ point vanden witten broode aldaer den armen te gevene, t’ point ... ... (2 woorden beschadigd) priesteren die aldaer messe van Requiem souden comen lesen, t’ point vanden drie ... ... (2 woorden be-schadigd) enaldaer te doen doene, ende 134. tpoint van zijnder ende zijnre voirseijde huijsvrouwen jairgetijde aldaer ewelic te doen celebreren, ende desgelijcx t’ point van dat de prochiaen aldaer voere hem en-de voir sijnre voirseijde huijsvrouwen zielen ... ... (2 woorden beschadigd) ...n daige op den predicstoel den 135. volke aldaer soude doen bidden, willende ende begheerende datmen de voirse-ijde sepulture met allen den voirseijde an... ... (2 woorden beschadigd) ...ederroepen ende gecasseerden poincten, gelijc die inden voirseijde testamente geordinneert en-de gestipuleert staen, inder parochiekercken 136. van Huenbeke hier boven gescreven, geheellic ende al houden, voldoen ende volvueren sal ende nergens el(ders). Ende dae... ... (2 woorden beschadigd) ensoe maicte hij der selver kercken van Huenbeke voir zijne ende zijnre voirseijde huijs-vrouwen sepulture aldaer te geschiedene, 137. op alle de voirseijde goede van Huenbeke, altijt te Kersmesse, te heffene ende te distribuerene twee Rijnsscheguldenen, alsulken als hier boven gescreven staen, deene heelicht daeraf terstont na de doot vanden ijerst aflivegen van hen beijden ende

138. dander heelicht na de doot vanden lestlevenden van hen beijden, totter tijt toe dat der selver kercken bij hem oft zijnen oire, zekere pande bewijst selen wesen, jair-lijcx erffelic alsoe goet zijnde. Noch ordineerde de voirseijde testateur te 139. Huenbeke ende te Loonhout, een ewelike ende erffelike deele van broode ge-geven ende gedistribueert te werdene den armen menschen aldaer, alle weken tot ewigen dagen, van eenen zister rogs goids pachtcoerens, in twee penningen naist 140. den besten der maten van Bruessele, dats te verstaene tot eiken vanden voirse-ijde twee plaitsen een half zister der voirseijde maten, die hij besette ende bewijsde te heffene half op de voirseijde goede van Huenbeke ende half op de voirseijde goe-de 141. van Loonhout, totter tijt toe dat de bewisenisse dair af gedaen sal zijn op goede, vaste ende zekere pande, dair dat den voirseijde armen vast ende zeker genouch sal wesen tot eweliken dagen. Welke deijle van broode geschien sal 142. te wetene deene heelicht daeraf, tot beijden voirseijden plaitssen, terstont na de doot vanden ghenen die ijerst van hen aflivich sal werden, ende dander heelicht daer af, oic tot beijde den voirseijden plaitssen, terstont na de doot vanden 143. lestlevenden van hen beijden. Item want de voirseijde vrouwe Margriete van Pouke opden dach van heden in hueren testamente oft utersten wille geordineert ende begheert heeft inder kercken van Loonhout alle saterdaighe 144. ewelic ende erffelic onsser Lieven Vrouwen Lof gesongen te werdene, Ende dat men daer voere gheve ende besette twee Rijnsscheguldenen erffelic etcetera, soe bewijsde ende besette de voirseijde testateur die selve twee Rijnsscheguldenen op 145. alle zijne voirseijde goede van Loonhout, totter tijt toe dat daertoe zekere besundere pande bij hem oft zijnen oire bewijst selen zijn, goet genouch daer voere wesende. Voirt begeerde de voirseijde testateur, dat allet ghene des 146. hij in sijnen voirseijden testamente tenderen tijden gemaict ende geordinneert heeft, alsoe verre als in deser tegewoirdeger codicillen, namelic ende bescheijdelic, niet wederroepen noch verandert en es, noch namaels met anderen 147. codicillen niet bevonden en werdt wederroepen ende verandert te wesene, vol-comelic gehouden ende ter executien gestelt worde, sonder ennich gebreck dair in te laten geschiedene. Welke pointen ende articulen in deser 148. iegewoirdeger codicillen begrepen, de voirseijde testaeur woude ende begheer-de dat zijne executeurs inden testamente hier boven gescreven begrepen, nu zijnde oft namaels wesende, metten selven testamente vutgenomen 149. den pointen die hij dair inne wederroepen ende verandert heeft, zoe verre hij bij sijnen levende live die selve niet en doet, totter volcomender executien selen stellen ende vuegen, sonder die in grooten noch in cleijnen 150. te versuemen, oft achter te laten in enniger vuegen oft manieren, behoudelic den selven testamente in allen zijnen anderen pointen ende articulen in zijnder vol-comender macht blivene. Van welken saken, hier in deser 151. codicillen begrepen de voirseijde testateur begheerde ende versochte van mij notarijs hier nagenoempt een oft meer openbaere instrumente gemaict te werdene, inde legewoirdicheijt der getuijgen daer ommestaende, Dit 152. ghesciede inde woeninge oft fortressen des voirseijde testateurs te Huenbe-ke gelegen, in eender cameren boven de bottelrije aldaer, inden jaere, indictien, maende, dage ende tijde lestvoirscreven, dair doen ter tijt bij ende over waeren 153. eersaeme ende bescheijdene persoenen, Te wetene heere Jan Vander Biest, priestere, prochiaen van Huenbeke, Anthoenijs Vleeminck de Jonge, Willem Van Meltbroeck ende Eustaes Vander Hoeven, woenachtich binnen der 154. voirseijde fortressen, ende Willem Pete, oic daerbij woenechtich, als getuijgen

des bisdoms van Camerijck, totten voirseijden saken zunderlinge geroepen ende ge-beden. Et ego Willelmus de Puedersse, Clericus Cameracensis diocesanus publicus Transcriptie: Marcel Slachmuijlders

* Huwelijkscontract tussen Anna Van Bouchout-Boelare en Alvaro Van Almaras, 12 sept. 1509. A tous ceulx qui ces présent les verront ou orront, faisons scavoir un certain com-promis de matrimoine a este communiqué traicte et accorde par et entre Alvaro Alamaras d’une part et da-moiselle Anna de Bochout, avec son tuteur a elle accorde et donné juridiquement d’aultre part. …Alvare et damoiselle Anna l’ung l’aultre a mariage… il pourra estre selon ..nostre mere la saincte eglise et ce avant tous banz et promesses de matrimoine, saufs tels pacts de compromis et qui suit. A savoir premierement le dict Alvare .. avoir de biens et il apportera en mariage icelles et sans ass. 280 florins du Rijn par an chacque florin de 20 patars assises a sa vie sur la ville d’Anvers. Item encore achatera le dict Alvare de ses demeures comptant qu’il a de present le premier qu’il pourra trouver bonne rente bien assignee 200 florins de Rijn … et de ce sont demourer plesges Jehan Van Immersele, markgraeve d’Anvers, et Anthoine del Vaille (Della Faille). Item encore par dessus ce en deniers comptant 500 florins du Rijn et avecq ce en vaisselles d’argent 900 florins.. et encore en bagues et joiaulx..800 florins et en meubles de maison de 1000 florins semblables.. et par dessus achetera 3200 florins oultre et par dessus ses habillements et aultres choses appartenent a son corps lesquels ne sont point compromises ni taxées en la dite somme. Item et par dessus se possedera et joissera le dict Alvare sa vie durant sa maison en la quelle il demeure, nommee ‘la Refectoire’ assise sur le marche de froment, aussi quelle luy a este laisse par damaiselle Francoise sWaeyers bonne memoire sa premiere femme. Et la dicte damoiselle Anne a declaire ses biens a elle propres appartenants les par-ties ensuite. Et premierement 800 florins de Rijn de rente viagaire a sa vie ou a la valeur de ce ..par appointement des freres de son premier mary promises pour sa douariere, et avoir 150 florins de Rijn … l’on assignera a elle

par les freres de son premier mary entre cy et noel prochain venant. Item encore 550 florins de Rijn que monseigneur de Bolaer luy avoit promis avecq son premier mary selon le contenu de certaines lettres scellés, sur ce freres et estans.. Item encore la tierce partie d’une chence assise a Humbeke en la rue nomme ‘dri-estraete’. S’il adviendra par la volonte de Dieu a la dicte matrimoine fauldra entre eux deux que alors les 200 florins perpétuelles que le dict Alvare a promis.. retourneront au dicte Alvare ou a ses her-itiers… Item s’il advenoit que le dict Alvare avant la vie a trespas avant da dicte damoiselle un hoir ou hoirs procrées de leurs deux corps survivant ou non, que la dicte damoiselle prendra et retiendra pour elle tout ce qu’elle aura porte en mariage, avec toutes les abillements que le dict Alvare luy aura donné pendant leur mariage, et quant aux bagues, anneaulx et joiaulx a elle donnees par le dict Al-vare, elle les retiendra sa vie durant… Et non laissant hoirs ou hoir survivant apres que le dict Alvare toujours iceulx ba-gues, anneaulx et joiaulx demeureront a la dicte damoiselle a vie… Et encore par dessus ce aura et retiendra la dicte damoiselle Anna la moitie de toutes les biens acquises, sauf que les 200 florins ne seront comptés ni estimés pour biens acquises, mais iceulx retourneront au proffit du costé du dict Alavar comme ci dessus est narré. Et aura et retiendra encore 200 florins de rente viageres sa vie durant. Item si il feust a la dicte damoiselle une trespas avant le dicte Alvare, et qu’il eusse ut hoir ou hoirs procrées de leur deux corps, survivant ou non, en ce cas le dict Alvare aura et re-tiendra tout ce qu’il aura porté en mariage avec tout ses habillements, bagues… … cheval et armures. Item avoir la droite moitié de tous les biens acquises et aura avoir et retiendra pour droitte douariere sa vie durant le tier part de la chense assise a Humbeke comme dessus. Et de la part de costé de la dicte damoiselle ira tout ce qu’elle aura porte en mariage et par dessus la moitié des biens acquises, sans les habillements, bagues.. lesquelles demeurant au dict Alvare comme ses propres biens. Pour en ce qu’ils pourront donnes l’ung a l’autre pendant le dict mariage.., non ob-stant aux mesmes droits previlegiés, coustumes ou estatus du pays ou aultre. Sans mal engien en testant. VII du mois IX, anno nono. Transcriptie: Jozef Verheyden

* Parochiearchief Steenhuffel – Register 2.

Rentebrieff tot behoeft der capelrije van Diepensteyn 3 september 1532. - Copia. Wij schepenen ons ghenadige heren des keysers in sijne ghenadighe banck ende vierschaere van Steenhuffele, saluyt. Met kennisse der waerheyt doen te weten dat opten dach van heden, datum van de-sen, voor ons commen sijn in propren persoonen Heer Peeter Vanden Poele, prieste-re, ende erffcappelaen van eenre cappelrije gefundeert binnen de prochie van Steenhuffele op het casteel geheeten Diepensteyn, ende heeft bij consente van Alva-ro de Almaras, Heere van Diepensteyn, ende collateur derselve cappelrije, ende voirts bij advyse ende raede van Heer Hendrick Van den Damme, erffprochiaen van Steenhuffle, Heer Merck Saefoet, vice-cureyt der voortschreven prochie ende Heer Jooris van de Loo, erffcapellaen van de Cloote ende der Sielmisse, in de kercke van Steenhuffele gefundeertter st… vuytgegeven Philipsken vander Stappen, zone wijlen Peeter vander Stappen zekere parcheelen van lande in zijne stucken gelegen binnen de prochie van Steenhuffel voorschreven aen thoff ten Trappen waer aff d’een stuck groot is sesse dachwanden, gelegen tusschen de goeden Jouffrouwe Anne Coutreau in d’een zijde commende metter twee anderen zijden aen de ghoeden Philips vander Stappen. Item noch een dachwandt landts gelegen inde voorschreven prochie tus-schen de ghoeden Philips vander Stappen in d’een zijde ende comende met twee anderen zijden aen ’t Sheeren strate; welck voorschreven percheelen in hueringe te houden plach Jaspar van Hoorebeke, voir vier ende eenen halven Rinsgulden. Ende hebben zij behoirlijcke kerckgeboden gelast ende vuytgeroepen (?) oft een ander betere waere ende zijn daer nae den voorschreven Philipsken gecomen als meesten biedende op achte Rinsguldens hem aldaer genoech bewijst effelijck te houden ende e..welijck te be…., op eenen voortaene cheyns van achte Risnguldens ’t stuck te vijff schellinghen groote Brabandts gekent, altijt te Kersmesse vallende ende te betaelen den voir genoempten cheyns van achte Rinsguldens effelijck. Heeft wederom gelooft de voorschreven Philips te g….. ende te betaelen den voorschreven vuytgever alle jaere effelijck ende ter termijne bovengeschreven ende daer voiren heeft hij hun ge-stelt ende verbonden eene zekere onderpande, de voir genoemde goeden, gelijck die hierboven int langhe besprocken ende gespecificeert staen. Ende medelings een stuck bempts gelegen inden cleyne Coenraet, tusschen den grooten Coenraet in d’een zijden ende de goeden Gillis van Buyten in d’andere. En oft naermaels alsoo gebeurde dat de voorgenoempte ontfanger, hij oft sijne nae-commelingen vande voorschreven renten van acht carolus guldens jaerlijcx ten voir-geschreven termijne nyet vergolden noch betaelt en wordde, dat sij alsdan met deser letteren sullen moghen commen … ende slaen hun handen met rechte aen die voor-schreven … ende onderpande ende dese nae weth ende vonnisse houden ende hantplichten, berghen ende daelen, vrome ende ontvrome tot ende aende tijt tot den selven ontfanger sal wordde genoech gedaen van alle heure achterstelligen renten, met allen wettelijcke costen daer op geloopen, belovende hun daer aff waerschap ende altoos genoech te doen op datternyet aen gebraecke, gelovende de voorschre-ven ontfanger ter saecken voorschreven …. schote ende lote.

Ende hier toe is geschiedt bij consente ende maenisse Joos vander Stappen, meyer, ende van wegen ons lieden des keysers ende bij wijsdomme van ons schepenen bovengeschreven al datter van rechts wegen schuldich was te geschieden ………….des hier inne behoirde versuympt noch achtergelaeten behoudelijck eene iegelijcken zijns goeden rechte. In kennisse der waerheyt hebben wij schepenen bovengenoempt onsen gemeyne segele ons schependoms aen dese letteren doen hangen. Int jaer ons heeren 1532 opden derde dach der maend van September. Ende was geschreven opden … …. perkamente ende is geseghelt met eenen segele van groenen wasse ende dobbelen steirte. Naer waerheyt gecollationeert tegens den originalen perchamentsbrieff geteeckent ende geseghelt als boven is be... ... Quod attestor Herbosch, nots. 1616

* Algemeen Rijksarchief - Familiearchief de Lalaing Nr. 1572 - 19 oktober 1556.

Lening aangegaan door Alvaro van Almaras bij Laureijs Stassaert. Alvaro Van Almaras, ridder, heer van Diepesteijn belooft aan Laureijs Stassaert, zoon van wijlen Roelant, en zijn vrouw Margriet Grimberchts jaarlijks een som van 112 Karolusgulden en 10 stuiver uit te keren, alsook 10 mudden koren te schenken. De betaling moet altijd geschieden op 19 oktober en voor pand heeft hij onder meer verbonden: "...Item t' Hoff van Diepestijn metten huijse van plaisantien, Torre, pacht-hove, schueren, stallen daer aen gelegen ende allen anderen zijnen toebehoirten, rontsomme omwatert wesende, gelegen binnen der voirscreven prochien, groot om-trent sesse dachwanden. Item noch een bunder lants in eenen stucke, gelegen bin-nen der prochien van Steenhuffele, gemeijnlijck geheeten de Hoeve, (...) Item noch die hellicht van eenen corenmolen, geheeten den maerselaermolen, gheldende jaer-lijcx vierenvijftich veertelen rocx, Mechelsche maete ..." Transcriptie: Marcel Slachmuijlders

* Algemeen Rijksarchief - Familiearchief de Lalaing Nr. 1571 - 28 januari 1598

Akte van verkoop van de goederen en de heerlijkheid van Diepen-steyn aan sieur Pierre Micault. Au jourdhuy vingthuictiesme jour du mois de Janvier l'an de la nativite de notre Seig-neur Jesu Christ 1598. (Vertaald en samengevat) Op heden 28 januari 1598 zijn voor mij Mare Prévost,

openbaar notaris, in aanwezigheid van de nagenoemde getuigen, in persoon ver-schenen: de heer Franchois de Vallangin, heer van Mandeurre, Trevillers etc., in ei-gen naam en voor zijn echtgenote Isabeau de Trasignies enerzijds; en heer Piere Micault van Indevelde, drossaard van Lingen en kapitein van een compagnie Duitse infanteristen ten dienste van Zijne Majesteit anderzijds. Francois van Vallangin bekent bij deze dat hij aan Pierre Micault verkocht heeft het huis, cijnsgoed en heerlijkheid van Diepensteijn, met zijn afhankelijkheden en toebe-horen, in het algemeen alles waarop hij verkoper en zijn echtgenote in het voor-noemde Diepensteijn gerechtigd zijn, gelegen in de parochies Steenhuffel, Londer-zeel en daaromtrent. Alles zoals het in zijn totaliteit gekend en besproken is en met de lasten en voorwaarden zoals hierna vermeld. - Ten eerste behoren tot het domein Diepensteijn twee zeer stoere torens waarin kamers en woongelegenheid ingericht zijn, met nog een plein waar voldoende plaats is om nog een ander gebouw op te richten. Het geheel is omringd met brede grach-ten. Verder is er een brug om af te dalen naar een lager gelegen plein waarop vroe-ger een "speelhuis" stond, maar dat thans tot puin vervallen is. Dan is er nog een vervallen huis voor de pachter of cijnsleenman. Ook staan er nog enkele stallen en hokken voor het vee en ligt er een hoeveelheid stenen en bouwmaterialen. Het plein is deels omsloten met water en deels omringd met een muur. Buiten dit afgesloten gedeelte staan nog twee schuren met een wagenhuis en plaats voor werktuigen. Verder behoort tot het vermeld goed een tuin die nagenoeg volledig door brede grachten omgeven is, een dreef met olmen en ander week hout. Tevens is de verkoper van het voornoemde Diepensteijn eigenaar van landbouw- en andere gronden met een oppervlakte van 37 bunders 2 dagwanden en 9 roeden. Verder nog 21 bunders 55 roeden weiden en grasland, waaronder 3 bunders meers en 12 bunders hakhout met enkele opgroeiende eiken. Dit alles zoals het in bijzonderheden vermeld en beschreven is in de opmeting van Henri Cannaerts, gezworen landmeter te Brussel, waarvan de inhoud "en langue thioise" (Nederduits) van woord tot woord luidt als volgt (einde van de vertaling en samenvatting): lck Hendrick Cannaerts gesworen lantmetere der Co. Mat. certifiere gemeten te heb-ben "opden 18en, 19en, 28en, 29en ende 30en Septembris anno 1595, ten versuec-ke van Mijnheere de Vallansoen een hove geleghen onder de prochie van Steenuffel genoempt thoff te Diepesteiin, ende is gemeten metter maten van 20 voeten eenen zoel inder roede, Inden iersten gemeten een stuck lants genoempt Riddersvelt, commende in twee sijde de straete ende de dreve ende es groot bevonden twee bonder ende twee dachwant ende 25 roijen, Item noch een stuck lants over dander sijde vander straete, genoempt Ramlaije, commende aen Caerel Gelegen, in twee sijde de beeck ende is groot bevonden twee bonder een dachwant ende 95 roijen Item noch een stuck lants genompt Thoffvelt, commende metter sijde aende straete ende metten eijnde aende dreve voir thoff ende es groot bevonden vijff bonder een dachwant 90 roijen Item noch een stuck lants genompt Muellenvelt, commende metter sijde ende met-ten eijnde aende straete ende metten anderen eijnde aende Maelbeek ende es groot bevonden drije bonderen twee dachwanden 84 roijen, Item noch gemeten den "Coeren Muellen" metten huijse ende met een bogaerdeken over de beek ende es te saemen groot vijfftich roijen, commende aent voerscreven stuck lants ende mette sijde aende straete.

Transcriptie en vertaling: Marcel Slachmuijlders

* Algemeen Rijksarchief - Familiearchief de Lalaing Nr. 1571 – zonder datum, waarschijnlijk 28 januari 1598

Denombrement de Diepenstijn Specifïcatie van alle de partijen van goeden resorterend onder de heerlijckh. van Diepesteijn gelegen In dese prochie van Steenuffel met alle de gerechti-cheden ende preemmentien (voorrechten) daer toe hoerende. Ende alsoo men die vercoopen zal achtervolgende de voorwaerden hier beneffens gaende. Inden lersten zoo heeft den heere van Diepesteijn onder de prochie van Steenuffel liggende twee stercke zeer wel gefondeerde torrens, eertijts toebehoirt hebbende aende heeren van Arenberg oft Bochout, in welcke torrens gerieff es van drije ofte vier camers met haeren keldere, solderinge ende diergelijcken, rontsomme int water met breede grachten, ende daer binnen plaetsen genoech om aldaer te bauwen een schoon huijs, alles met zijn optreckende brugge, geheeten het hoff van Diepesteijn, hebbende meijer ende lathen, met vele andere schoone preemmentien ende gerech-ticheden als hier nae breeder zal blijcken. Van welcke torrens affcoemmende zijn aldaer noch gelegen sekere stercke mueren ende fondamenten waer op tanderen tijden gestaen heeft een speelhuijs zoo voor-den heere, als appart wooninge voorden casteleijn ende pachter, alwaer noch staen eenige stallingen ende diergelijcken gerieff voorde beesten, eensdeels oijck bewae-tert ende voorts affgetrocken (afgebroken) ende bevrijt (beschut) met eenen muer al waer oijck noch liggen groote quantiteijt van materialen van diverschen steen. Buijten welcken muer opt neerhoff oijck staen twee groote schoon schueren met wagenhuijs, waeraff deene eerst nyeuw opgemaeckt es inden jaere zeven oft acht ende tachentich lestleden (1587 of 1588), met oijck hoven ende diergelijcken gerieff, welcke neerhoff oijck al es bevrijt met wateringe ende een andere optreckende brugge, hoewel tselve es vervallen ende niet wel onderhouden. Tot welcken huijse oijck es competerende ende daer bij neffens leggende eenen grooten schoonen hoff ende bogaert van wel drije dachwant oijck bijcans ront-somme int waeter met breede grachten. Uutgaende gaet men door eene dreve van olmenboomen. Item zijn noch competerende totten voorscreven heerlicheijt ende huijse wel zeven-endertich bunderen winnende lants, zeer nae altemael in labeur, zonder den hof, messie, huijsingen, vijvers, stallingen ende schueren, alles der maeten ombegrepen. Ende noch daerenboven ontrent andere twintich bunderen beempts, meersch oft weijde oijck der maeten ombegrepen. Gelijck oijck elff bunderen bosch om te blecken ende eenige cleijn bosschelkens met opgaende eijcken, d’een geheeten Ten Trappen ende dander den Eijer Bosch, alles oijck der maeten ombegrepen. Staen oijck over al opde voorscreven goederen groote menichte van schoone ab-beelen met andere zoe opgaende als struichauten, al meest haubaer (houwbaar, rijp om te kappen), zoo oijck zijn de voorscreven bleckbosschen.

Noch competeert den voorscreven heere van Diepesteijn zoo derde, zoo vierendeel inde thiende van Steenuffel, met recht vander voersteeck zoo men bevindt opde oude boucken. Oijck competeren tot die voorscreven heerlicheijt twee schoone waetermoelens, maer alsoo den eenen over eenige jaeren es affgebrant, zoo en es daer nu maer eenen in esse (in zijn, in gebruik), geheeten den marcelaeren moelen, maer tot den anderen affgebranden es noch vele gereedschap principalijck van ijserwerck ende zoude lichtelijck op te macken zijn. Item hoort tot de voorscreven heerlicheijt ende goederen eenen heerelijcken vier ende vijffschooff binnen de prochien van Steenuffel, Merchten ende daer ontrent. Met noch twee vijvers aen het voorscreven huijs gelegen ende noch een vijver-ken tot Rossem, alle nochtans ongespijst (zonder vis of zonder aanvoer van water?) ende wat vervuijlt. Competeren oijck noch meer tot de voorscreven heerlicheijt van Diepesteijn twee schoone heerlijcke cheijnsen, den eenen genaempt den Grooten Cheijs van Bo-chaut, daeraff men den sidtdach jaerlijcx es houdende donderdaechs naer derthien-dach (Driekoningendag), bedraegende nae inhoudt des cheijsbouck: - eerst in gelde 13 gulden 13 stuijvers - capuijnen 63 ende 3 derdendeelen - hinnen 40 - rogge vijff sacken thien 10,5 veertelkens een derdendeel - evene (avoine, haver) sesse sacken acht ende een halff veertelkens Den anderen cheijs daeraff deijlen de heeren van Zellaer binnen Mechelen de helft aff tegen den heere van Diepesteijn ende hout men jaerlijcx daer aff den sidtdach donderdaechs nae Sint-Andriesdach, bedragende jaerlijcx voor de helft vanden hee-re van Diepesteijn nae inhoudt des cheijsbouck: (rest ontbreekt) Transcriptie: Marcel Slachmuijlders

* Algemeen Rijksarchief - Familiearchief de Lalaing Nr. 1590 - Zonder datum, opgesteld omstreeks 1636

Conditien waer naer den casteleijn ende guardenier vanden huijsse van Diepensteijn, competerende den hooghweerdigen heere hoogh-proest van Sinte Servaes tot Maestricht, hem sal hebben te regule-ren. - lerst zal gehouden zijn het huijs, kelders ende plaetse van dien suijver ende net te houden ende onderhouden, sulcx dat aldaer van onder tot boven geene vuijlicheijt bevonden en wordde, ende altijt bequaem zij tot eerlijcke logement van zijn hoogh-weerdigen ende goede vrienden. - Nu als altijt, in presentie van zijne hooghw. oft goede vrinden, aldaer commende, ten dienste ende commandement subject wesen. - Ende sal oijck gehouden zijn, in absentie van zijne hooghw. voer de overcommende vrinden, het huijs te oepenen ende hen alsulcken dienst ende eere doen ende bewij-

sen, als oft zijne hooghw. present waere. - Alle bequaeme oft gevueghelijcke tijden sal de deuren ende vensters vanden huijse openen tot het opdrooghen ende verlochten, ende wederomme behoirlijcken naer tijt ende saisoene sluijten, ende sulcx hem daerinne reguleren dat deur zijne negligen-tie, t'sij deur wint, sneeuw, regen oft anderssints, geene beschaedicheijt en geschie-de. - Item het hout des tot provisie vanden huijse aldaer wordt gebracht, sal gehouden zijn t'selve int drooge te tassen oft leggen, sulcx dat t'selve nijet verargert oft vermin-dert en wordde. - Den hoff zal hij gehouden zijn wel ende loffelijcken te oeffenen, messen, labeuren ende besaijen, met alderhande hoffcruijt ende vruchten totte keucken dienstich ende behoirende, (oijck totte keucken van zijne hooghw. tot Bruessel wesende), soe vele mogelijck is, oft verheijscht sal wordden. - De cruijt oft blomhoff sal naer forme oft anderssints ter ordonnantien van zijne hooghw. onderhouden oft gemaeckt wordden, ende de hagen soe binnen als buijten, net geschoeren ende onderhouden wordden, oijck de ghene om het neerhoff tegens den vijver geplant opvueden, leggen ende ten effecte van een loffelijcke geschoeren haghe brenghen. De weghen ende deurganghen vanden voorschreven hoff sal hij moeten altijt suijver onderhouden, effenen, sonder overwas van gers oft ander oncruijt, de haghen ge-suijvert ende tot beternisse vanden wasse gemest, naer verheijsch daertoe hij sal moeghen gebruijcken allen het mest vande peerden aldaer commende te vallen. - Alle de plantsoenen bequaem wesende, vanden besten fruijte te grifflen, ende daer noodich is inne te planten, ter ordonnantien van zijne hooghw., behalvens dat de in-negecochte plantsoenen hem sullen betaelt wordden. - Het fruijt van appelen, peren, noten ende pruijmen wordt gereserveert tot proffljte van zijne hooghw. soe vele hem gelieven zal. - Ende nopende de vijvers, soo groote als cleijne, sal gehouden zijn inden somersai-soene te maijen ende suijveren van het riet ende lisch, sulcx dat die daer deur niet vervuijlt en wordden, nemende altijt goede toesicht aende dammen, dat die deur mol-legaten oft anderssints het water nijet en verliesen. - Gelijck hij oijck zal moeten suijver houden ende onderhouden alle de snoeck grech-ten ende leijden, soe tegens den hoff als tegens het Hoffvelt ende Riddervelt aende dreven liggende, sulcx dat die deur negligentie van het slobberen oft anderssints deur gewas van het riet, lis oft ander oncruijt nijet vervuijlt en wordden. - Sal oijck gehouden zijn de heckens vande dreven op deen ende d'ander zijde van-den huijse gesloten te houden, sonder daer deur aen iemanden eenighe passaigie te verleenen, ten waere met speciael consent, int regarde dat aldaer geen gemeijn pas-sagie is liggende - Alle de abbeelen, popelieren als willighen poten, vallende vande opgaende als an-dere trunckboomen, daer aen de huerlinghen geen gesach en hebben, sal hij gehou-den zijn te planten aende bempden, weijden ende goeden van zijn hooghw., soo oij-ck alle de ghene die hem tot dien eijnde gevoirdert sullen wordden, besorghende al-tijt het bedeurven der selver tegens het verderven der bestiaelen, ende dat die moe-gen commen in behoirlijcken wasse. - Finalijcken sal den voorschreven casteleijn ende guardenier hem gehouden zijn te stellen in het werck ende commandement van zijne hooghw., sonder hem daervuijt te begeven, ten zij t'selve loffelijcken sij volcommen, oft zonder hem in eenigher manie-ren te absenteren dan met consent oft wettighe oirsaecke. - Daer vooren ende in recompensie van allen d'welck den voorschreven casteleijn

ende guardenier, sal tot zijnder wooninghe ende gerieve vermoeghen te bewoonen het neerhuijs neffens de brugge staende, aldaer Jan Jans (waarschijnlijk Joannes Janians) iegenwoirdelijck inne woonende is, ende voirts voor gagien prouffiteren eenen heerlijcken vijffschooff die vercregen is van Guilliam De Smeth, nu geldende vijffvendertich guldens t'siaers alnoch een jaer duerende, ende ter expiratien van dien sal moeghen andermael verhuert oft anderssints bij hem selver inne gevoirdert wordden t' sijner prouffijte, ende bovendien alnoch in gelde viertich guldens t'siaers. Tot dien sal hebben het prouffijte van het gewas vanden hoff, totte keukens oft com-mande van zijne hooghw. nijet noodich sijnde, midtsgaders allen het gers opden neerhove, dreven ende dammen vande vijvers wassende tot onderhout van zijne bestiaelen die hij daer op zal moeghen voeden, midtsgaders allen het schaerhout ende affval vande trunck boomen aldaer staende, des als voeren tot poten nijet bequaem en is, behoudelijck dat hij zal onderhouden het maecken vande straete te-gens den vijver ende grecht. Ende dat geduerende den tijt van .....jaeren, d'ierste te verschijnen 1639, ende soo voerts den selven termijn van .... jaeren geduerende. Transcriptie: Marcel Slachmuijlders

* Beschrijving Diepensteyn 1691 Gepresenteert aen de Banderheeren van Carloo ende van Goijck, comissarissen vanden Staedt der Edele van Brabant opden 22 febrij 1691 Graeffschappe van Steenuffel Revenuen van t' Casteel van Diepensteijn metten hoff, nederhoff, vijvers mitsgaeders den Leenboeck van de heerlijckheijt van Diepensteijn - Ierst onse heerlijckheijt ende casteel van alle tijden genoempt het casteel van Die-pensteijn sorterende onder t'voornoempte Steenuffel vuijt den waetere opgebouwt hebbende diversche stagien, saletten, chambres ende antichambres met eene capel-le daertoe gefondeert is eene cappelrije van seven missen op veerthien daeghen - ende een bascourt met nederhuijs, eenen schoonen peirdestal met een coetshuijs bequaem tot vier a vijff carossen, alles vuijt den waeter van steen opgebouwt ende omsingelt met twee breede waeters - mitsgaeders achter het casteel eenen schoonen hoff liggende in t' viercant in sijne haegen ende waeters welck casteel oft huijs van plaisantie den bouw ten minsten heeft becostight ter som-me van vijffen t' sestigh duijsent guldens ende wort de woninghe van dien jaerelijckx verpacht met den hoff daer achter aen gelegen ende het nederhoff met alle de struij-ckboomen met den vijver rontsom het casteel ende nogh twee andere vijvers daer-bijgelegen met de dammen, gersinghe ende verwas van taille van boomen houte en-de de visscherije op de beecke, t'samen voor de somme van...

* Algemeen Rijksarchief - Familiearchief de Lalaing Nr. 1590 – 30 oktober 1719. Conditions et accord touchant la tour du chasteau de Diepensteijn, fait 30 oc-tobre 1719. Conditien opde welcke Sr. Theodorus Cornet in den naem ende als gecomit-teerden van den Edelen heere grave Van Maldeghem heeft aenbesteedt aff te breken ende te demouilleren den voorsten thooren vanden casteele van Die-penstijn met de muragie vanden trap daer neffens als volght. - lerst sal den aennemer gehouden sijn den selven thooren aff te breken, te weten de metserije van onder tot beneden inden gront, met de mueren vanden trap daer nef-fens tot tegens de mueren vande oude keuken ende galderije, - Item sal insgelijx moeten affbreken de blouwe steene pillaren van onder ende op de voorseijde galderije, met de voordere metserije vanden plaveij ende steenen daer aen dependerende, lanx de selve oude keuken tot tegens de mueren vant casteel, - Item sal gehouden sijn alle de careelen ende andere steenen wel ende loffelijck te kuijsschen, soodanigh dat de selve sullen moeten dienen om verwerckt te worden, - Item sal den aennemer gehouden sijn alle de gekuijste steenen te moeten rangeren opden bascourt vanden casteele, alwaer men hem de plaetse sal designeren, - Item sal van gelijcken moeten brengen alle het gruijs voorts commende van de voorseijde demouilleringe opden voorseijden bascourt, sonder cost ofte last vanden heere grave, - Item sal den aen nemer moeten beginnen den voorseijden thooren ende de andere muragien aff te breken tusschen date deser ende uijtterlijck 14 toecommende dae-gen, ende t'selve continueren, soo danighlijck dat alles sal moeten geeffectueert sijn voor den uijtganck vande maent Februarij toecommende, - Item sal den voorseijden gecommitteerden niet gehouden sijn te moeten geven eenige assistenten, gereetschap, cost nochte dranck, dan sal alles moeten doen op sijnen cost ende laste, behoudelijck dat hij eens vooral opden voorschreven tijt sal hebben eene tonne drinckenbier sonder meer, - Item in gevalle den aennemer alle dese boven staende conditien niet behoorelijck en compt te effectueren, en sal den voorseijden gecommitteerden hem niet gehou-den sijn te doen eenige betaelinge, over eenigh begonst wërck, het gene hij soude mogen gedaen hebben. Den ondergeschreven bekent de bovenstaende conditien aengenomen te hebben, mits genietende de somme van eenen gulden voor ider duijsent careel, wel ver-staende dat twee halve careelen sullen worden gerekent voor eenen geheelen. Aldus gedaen binnen Steenhuffle - Present den Edelen heere grave - desen der-tighsten October 1719. (Was getekend) Marcus Dedecker T. Cornet als gecommitteerden Transcriptie: Marcel Slachmuijlders

*

Diepensteyn in de “Messager des sciences hystoriques (Vertaald uit het Frans uit “Messager des sciences hystoriques”) ... Aan Margriet van Pouke, zijn echtgenote, liet hij alles na wat hij bezat aan speciën, evenals het vaatwerk, haar juwelen, en het huisgerief van zijn kastelen, met uitzon-dering van de wapens en munitie die er, naar feodaal gebruik, moesten blijven. Vervolgens legateerde hij het kasteel en de heerlijkheid van Diepensteyn aan zijn natuurlijke kinderen, te weten: Sander, zijn zoon met wijlen Katelijke t’Slichten en Daneel, Jan, Gelaude, Joris en Lijsbeth, zijn kinderen bij juffrouw Cecile de Mol. Die-pensteyn was een aanzienlijk leengoed dat afhing van het Hertogdom Brabant. Het was gelegen te Steenhuffel en strekt zich uit over verschillende omliggende gemeen-ten. De erflater regelde minutieus het opvolgingsrecht voor dit belangrijk goed dat hij in-tegraal (dus in onverdeeldheidà wenste te behouden. De rest van de erfenis (de kastelen en heerlijkheden van Boechout, Humbeek, Loen-hout, het leengoed Poppendonck, het burggraafschap van Brussel, zekere leengoe-deren in Antwerpen, het Boechout hotel in Brussel en een andere met dezelfde naam in Mechelen) liet Daneel na aan zijn dochter Margriet, die hij had bij Margriet van Pouke. ..... Daneel van Boechout, de zoon van Jan, had van zijn kant grote geldelijke tegoe-den bij vader en zoon de la Marck. Deze tegoeden waren verbonden aan de heerlijk-heid van Diepensteyn onder Steenhuffel. Gebruik makend van zijn rechten liet hij niet alleen beslag leggen op de heerlijkheid van Boechout maar ook op de gehele onroe-rende nalatenschap van zijn oom Daneel, waarvan hij het verhef deed op 9 novem-ber 1482. Zoals het gewoonterecht het voorschreef was zo’n verhef noodzakelijk als men zijn rechten op een leengoed van het Feodaal Hof van Brabant wilde laten gelden. Daar-door werd men wat men in het Vlaams “Hofweerdich” noemde, een uitdrukking die bij mijn weten geen equivalent heeft in het Frans. Er volgde een proces en – zeer ongebruikelijk – was het van korte duur. Een arrest van 17 februari 1483 bepaalde dat de aanvrager (Daneel van Boechout, zoon van Jan) de in beslag genomen goederen mocht behouden tot hij (van zijn oom Daneel) had gekregen wat hem verschuldigd was. Het hof kende hem ook een vergoeding voor gederfde intresten toe.

Hoger zagen we hoe Daneel van Boechout (de oom) – door Philips de Goede gemachtigd – de heerlijkheid van Diepensteyn aan zijn natuurlijke kinderen had nagelaten. Evrard de la Marck, zijn schoonzoon, lapte deze regeling echter aan zijn laars, had de heerlijkheid in bezit genomen en had, samen met zijn vrouw (Margriet van Boechout), het verhef ervan op 19 maart 1466 gedaan. Evrard, zijn oudste zoon – handelend in eigen naam en in die van zijn minderjarige broer Robert - had Diepensteyn nadien aan de edelman Jean Cotereau verkocht. De ver-koopakte werd op 31 maart 1481 in Keulen verleden en daarvoor waren leen-

mannen en genoten van het Feodaal Hof speciaal naar die stad moeten ko-men.

Daneel van Boechout, de zoon van Jan, eiste Diepensteyn opnieuw op (van Jean Cotereau) in naam van het afstammingsrecht. Een oordeel van 3 maart 1482 stelde hem in het gelijk, maar nu waren het de natuurlijke kinderen van Daneel van Boechout (de oom) die hem een proces aandeden. Dezen beriepen zich op de for-mele clausules in het testament (van hun natuurlijke vader). De verdediger (Daneel, de zoon van Jan) liet zijn advocaat veel argumenten gebrui-ken. - Zo beweerde hij dat het testament ongeldig was omdat Daneel al zijn goederen

als bruidschat aan zijn (wettelijke) dochter Margriet had geschonken toen deze met Evrard de la Marck d’Arenberg trouwde. Dezen hadden het in bezit genomen en (op 19 maart 1466) het verhef ervan gedaan).

- Hij merkte ook op dat de aanvragers (de natuurlijke kinderen) al ruimschoots door hun natuurlijke vader waren begiftigd toen die nog leefde.

- En tenslotte hield hij voor dat hun onwettige geboorte niet toestond dat ze een dermate belangrijk leen zouden erven dat hij (de verdediger) in de familie wenste te houden.

Al deze argumenten werden door het hof van tafel geveegd en de aanvragers (de natuurlijke kinderen) kregen op 2 oktober 1484 gelijk. Desondanks gooide Robert de la Marck d’Arenberg, de 2de zoon van Evrard senior en de broer van Evrard junior, het met de natuurlijke kinderen op een akkoord. Hij nam de heerlijkheid Diepensteyn van hen over en stond ze vervolgens aan Daneel van Boechout (de schuldeiser van de de la Marck) weer af. Deze laatste (Daneel van Boechout, zoon van Jan) deed het verhef van Diepensteyn op 30 december 1496.

Het proces waarvan hierboven sprake heeft aanleiding tot verschillende on-derzoeken gegeven. Daarbij zijn hier en daar een paar retrospectieve we-tenswaardigheden naar boven gekomen. Zo zegde men bijvoorbeeld dat Egide (Gielis) van Boechout, de vader van Daneel en Jan (en dus de grootvader van de nieuwe eigenaar Daneel Jr.) re-gelmatig op kasteel Diepensteyn resideerde. Daar bracht hij een beer groot die evenwel op een mooie dag ontsnapte en zich ging verschuilen op de nabu-rige eigendom van ridder Jan van de Moutere, die de arme vluchteling liet do-den. Er volgde een grote ruzie tussen beide edelmannen. De getuige vertelde niet hoe die is afgelopen. Een andere getuige rapporteerde dat Daneel van Boechout, die ook zeer dik-wijls op Diepensteyn verbleef, weinig dagen voordat hij aan zijn laatste veld-tocht begon, in de Horen in Londerzeel dineerde. Hij was daar in het gezel-schap van verschillende hooggeplaatste personen. Allard van de Sleehaeghen, een getuige uit Brussel, verklaarde dat heer Da-neel van Boechout hem de hand had geschud kort voordat hij uit deze stad vertrok. Hij had ook enkele dubbelzinnige woorden tot hem gesproken waar-van de betekenis ons evenwel ontgaat.

Het oude Brabantse huis van Boechout is met de tak van Daneel van Boechout juni-or (de neef van senior en de zoon van Jan) uitgestorven: - Zijn dochter Clemence trouwde met Jan, de heer van Rotselaar, een edelman van

één der grote Brabantse families.

- Jan van Boechout, zijn zoon, werd priester en kanunnik in het kapittel van Utrecht waar hij in 1509 overleed.

- Daneel, zijn andere zoon, trouwde met Marie van Luxemburg, de dochter van de heer van Tiennes, en had geen zonen maar 2 dochters: Marie en Françoise.

o Marie trouwde een eerste keer met Hugues de Lannoy, heer van Rollen-court, en een tweede keer met Henri de Hornes, burggraaf van Winoks-bergen en luitenant van het Feodaal Hof van Brabant. Zij stierf in 1563 en werd begraven in de kerk van de Sint Adrianusabdij te Geraardsbergen. Haar nakomelingen gingen op in het huis van Oranje want haar dochter Françoise de Lannoy trouwde met Willem de Zwijger, de vader van Philips-Willem, prins van Oranje. Deze verkocht aan François Cassini de grond van Boulers of Boelaer in het Land van Aalst. Die kwam van Marie van Boechout die hem van haar vader had geërfd.

o Françoise van Boechout, haar zuster, trouwde met Richard de Merode, de heer van Frentz.

Een genealogische kwestie verplicht ons om het nog even over de heerlijkheid van Diepensteyn te hebben. Toen Clemence van Boechout met Jan, de heer van Rotselaar, trouwde werd ze door haar vader Daneel flink bedeeld. Het kapitaal dat ze (als bruidschat) ontving bestond uit verschillende rentes. Eén van die rentes was bezet op de geciteerde heerlijkheid van Diepensteyn. Daneel van Boechout, de broer van Clemence, was aanwezig bij het opmaken van dat huwelijkscontract en ging met die regeling ak-koord. Hij was het immers die deze rente moest betalen. Maar hij kwam zijn verplich-tingen niet na en daarom werd hij door zijn zuster voor de Raad van Brabant ge-daagd. Die veroordeelde hem op 3 april 1501. Ondanks deze veroordeling stapelden de achterstallen zich op en uiteindelijk eiste Clemence – om haar tegoeden te dekken - de juridische verkoop van het gehypothe-keerde gebouw (dus Diepensteyn). Ze richtte zich opnieuw tot de Raad van Brabant en kreeg daarvan de toelating om de heerlijkheid van Diepensteyn bij gerechtelijk besluit te laten verkopen. Deze maatregel werd door het kantoor van een deurwaar-der uitgevoerd. De langdurige procedure – normaal in dergelijke aangelegenheden – werd aangevat in juli 1515. De definitieve toewijzing werd vastgesteld op 12 januari 1517. Daneel van Boechout (de in gebreke blijvende broer van Clemence) verzette zich niet tegen deze verkoop. Ondanks vele aanmaningen had hij zich op de zittingen zelfs niet laten zien. Behalve zijn zuster zelf had niemand een offerte ingediend. Op het laatste moment boden zich toch nog verschillende geïnteresseerden aan. Daarbij bevond zich een dame die met 7150 Rhinsgulden de hoogste bieder was. Haar naam was Anna van Boechout, genoemd van Boelaer. Ze was getrouwd met Alvaro van Almaras. Diepensteyn bleef tot in 1578 in het bezit van hun nakomelingen. Wie was deze Anna van Boechout? De verwijzing naar Boelaer doet ons geloven dat zij een natuurlijke dochter was van de onteigende Daneel (de broer van Clemence), maar deze theorie kon niet geverifieerd worden.