VelikićAmanda

Dijagnostikovanje i lečenje raka grlića

materice

Rak grlića meterice je treći po učestalosti

maligni karcinom kod ljudi odnosno drugi,

posle karcinoma dojke, kod žena

Prema podacima Globocan-a, Srbija je na 5.

mestu po broju obolelih od karcinoma grlića

materice u Evropi

Na žalost, i pored tolikog broja obolelih žena

i do danas se svega 1/3 karcinoma i manje

dijagnostikuje u početnoj fazi kada je

dovoljno samo operativno lečenje

Nastanak raka grlića materice

Rak grlića materice razvija se kroz niz

promena epitela koje se nazivaju cervikalnim

intraepitelnim neoplazijama (CIN)

Humani papiloma virus HPV

Infekcija ovim virusom je najvažniji uslov za

izazivanje raka grlića materice i delovi ovog

virusa su nadjeni u čak 99,7% slučajeva

Do danas je identifikovano oko 120 tipova

ovog virusa od čega se oko 40 prenosi

seksualnim kontaktom

Period inkubacije kreće se od nekoliko

nedelja pa do nekoliko meseci

Većina ljudi, oko 70%, je imala barem

jednom u životu infekciju HPV virusom

Primarna infekcija HPV virusom uglavnom

ne daje nikakve simptome i većina ljudi

stvori antitela

HPV virusi su zbog svoje specifičnosti

podeljeni u dve grupe:

1. Grupa virusa niskog onkogenog rizika

( HPV tipovi 6, 11, 42, 43, 44)

2. Grupa virusa visokog onkogrnog rizika

( HPV tipovi 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51,

52, 56, 58, 59)

Da bi HPV infekcija dovela do nastanka

raka grlića materice ona mora perzistirati za

šta su neophodni i drugi faktori kao što su:

pušenje, dugotrajna primena oralnih

kontraceptiva, imunosupresija, loši stilovi

života, genetski faktori...

Rizične grupe žena su one koje su

seksualnu aktivnost započele pre 16.

godine, koje su lečene od CIN 1,2, kojima

nije rađen redovan Papanikolau test, koje

su dugotrajno uzimale kontraceptive, koje

su imale odnos sa muškarcem koji ima HPV

infekciju, koje su pušači,...

HPV vakcina

Primenom HPV vakcine sprečava se

nastanak prekanceroznih promena i maligne

bolesti izazvanih određenim tipovima HPV

Najveća zaštita se postiže pre prve

seksualne aktivnosti , a preporučuje se u

uzrastu od 12-14 godina

Vakcina se ne preporučuje za devojčice

mlađe od 9 godina jer u ovoj grupi

imunegonost i efikasnost nisu ispitane

Ženske osobe starosti od 12-26 godina koje

su već seksualno aktivne mogu imati

kosrist od HPV imunizacije ali u znatno

manjoj meri

HPV vakcina nema terapijski efekat, ne

koristi se za lečenje već postojećih lezija

uzrokovanih HPV infekcija i ne koristi se za

lečenje kondiloma

Opšte preporuke za rano otkrivanje

raka grlića materice

Redovne ginekološke pregleda treba

započeti u prve tri godine posle početka

seksualne aktivnosti a najkasnije u starosti

od 21 godine

Za seksualno aktivne žene mlađe od 30

godina preporuka je da rade Papanikolau test

jedanput godišnje a nakon 65 godine ukoliko

su raniji brisevi bili u redu da se radi jedanput

u tri godine

Kolposkopija

Predstavlja dalji dijagnostički postupak

zajedno sa biopsijom, endocervikalnom

kiretažom (ECC) i ekcizijom grlića materice

ne predstavlja skrining metodu

Obavezno se radi :

1. kod klinički sumnjivog nalaza grlića

materice

2. prisustvo HPV infekcije na vulvi ili vagini

(kondilomi)

3. abnormalnog citološkog brisa

Kolposkopija je optička metoda kojim se

površina grlića materice posmatra kroz

uveličavajuće staklo

Ovom metodom dobijamo uvid o veličini i

poziciji promene na grliću materice

Kolposkopijom možemo odrediti

najkarakterističnije mesto sa kog se može

uraditi biopsija

Pri kolposkopskom pregledu na grlić

materice stavlja se 3% rastvor sirćetne

kiseline

Nakon stavljanja 3% rastvora sirćetne

kiseline na grlić materice, cervikalna

intraepitelna neoplazija (CIN) se vidi kao

atipična zona tranformacije

Za razliku od normalnog epitela te ćelije

imaju manju količinu glikogena i nakon

premazivanja daju belu boju

Stepen prebojenosti u toku kolposkopije

treba posmatrati minimum 20 sekundi nakon

premazivanja 3% rastvorom sirćetne kiseline

Karakteristike CIN ćelija

Cervikalna intraepitelna neoplazija- CIN

Ćelije su siromašne glikogenom pa nakon

premazivanja jodnim rastvorom ostaju

neprebojne

Promene blagog stepena CIN1 imaju

neprovidnu do belu boju, nejasne i

paperjaste ivice, normalne interkapilarne

razmake

Promene težeg stepena CIN2 i CIN3 imaju

oštre i jasne granice, jasno su vidljive,

površina je ravna do blago neravne

Klinička slika raka grlića

materice Rak grlića materice se razvija veoma sporo i

u većini slučajeva potrebno je 8-10 godina

da iz faze premaligne promene pređe u

invazivni karcinom

Tumor se može dalje širiti direktnom

invazijom u okolne strukture (cervikalnu

stromu, korpus uterusa, vaginu), limfatičnm

metastazama, metastazama putem krvnih

sudova, direktnom intraperitonealnom

implementacijom

Stadijumi raka grlića materice

0. stadijum - carcinoma in situ, zahvaćen je

površinski sloj grlića a lečenje može biti u

vidu konus biopsije

1. stadijum - kancer je u vratu materice i

leči se hirurški ili radioterapijom

2. stadijum - kancer je počeo da se širi van

vrata materice u okolna područija i obično

se leči operacijom i/ili radioterapijom

3. stadijum - kancer se proširio u karlicu i

leči se hemoradijacijom

4. stadijum - uznapredovali kancer , kancer

se proširio na druge organe kao što su

bešika, rektum , čak i pluća. Leči se

operacijom i hemoradijacijom

Izbor i način lečenja u velikoj meri zavisi

od toga da li je pacijentkinja rađala i da li

planira potomstvo

Najvažniji faktor koji određuje sam ishod

bolesti jeste sistemska limfadektomija

odnosno otklanjanje operacijom što većeg

broja limfnih čvorova

Lečenje raka grlića materice

Osnovne metode lečenja su:

1. hirurgija

2. radioterapija

3. hemioterapija

Odluku o izboru lečenja donosi

multidisciplinarni tim koji čine: ginekolog -

onkolog, patolog, medikalni onkolog,

radioterapeut i radiodijagnostičar na

osnovu godina, opšteg stanja i stadijuma

bolesti

Operativno lečenje

operativno iliti hirurško u većini slučajeva

znači histerektomiju što znači odstranjivanje

materice i grlića

Ukoliko je kancer u ranom stadijumu postoji

mogućnost da se ostavi dovoljno grlića kako

bi pacijentkinja mogla da zatrudni

ako se operacijom ne odstrane sve

kancerozne ćelije preporučuje se i

radioterapija

Radioterapija

se može davati nakon operacije kod

sumnje da su ostale neke kancerozne ćelije

ili da bi se smanjio rizik da se kancerozne

ćelije pojave

Koristi se ako se rak grlića materice raširio

van grlića i ne može se lečiti operacijom i

tad može ići u kombinaciji sa

hemioterapijom

Nakon lečenja raka grlića metrice recidiv se

u oko 50% dešava nakon godinu dana

Iz tog razloga kontrolni pregledi nakon

lečenja se obavljaju na svaka 3,4 meseca

prve dve godine a kasnije na šest meseci

odnosno godinu dana