DITËT E TESHRIKUT

Falënderimet i takojnë Allahut ndërsa përshëndetjet qofshin mbi zotëriun tonë,

Muhammedin, familjen, shokët dhe mbarë pasuesit e tij gjer në amshim!

Të nderuar muslimanë!

Në vazhdën e ligjëratave të parapara për sezonin e ritualit të haxhit, ndër tjera, kemi

paraparë të flasim edhe për vlerën e këtyre ditëve madhështore, ditë që Allahu i ka veçuar prej të

tjerave. Thotë Allahu:

ا لخ و و لا„ ا و ل ل ا و ا و او ا و ولخ و ال ا و ا و و ال ا ولخ ل ل او ب و و

Zoti yt krijon çka të dojë dhe zgjedh kë të dojë, atyre nuk u takon zgjedhja…“. ([1])

Natyrisht se gjatë ligjëratave „Vlera e dhjete ditëve të Dhu’l Hixh-xhes“, në përgjithësi,

„Haxhi dhe katër llojet e njerëzve“, „Dita e Arafatit“, etj, kemi folur për rëndësinë dhe porositë e

mësimet që vjelim prej këtyre ditëve, megjithatë sot, me lejen e Allahut, ligjërata jonë fokusohet

vetëm në vlerën e Ditëve të Teshrikut. Këto ditë, siç do të sqarojmë më poshtë, janë tri ditët pas

ditës së parë të Kurban Bajramit.

Xhemat i nderuar!

Për të qenë ligjërata sa më mësimdhënëse, sa më e dobishme, si përkujtim, do të bëjmë

dy tri fjalë edhe për ditën e parë të Kurban Bajramit. Dita e parë e Bajramit është Dita e Haxhit të

madh, ditë prej ditëve më të mira të vitit, siç thotë Pejgamberi, alejhi’s selam:

ا خ و را„ ال ا و خ ا لن خ خا ل ن ال ا و و و و ا و خ خا و و او و لخ وا ن ا خ ن اخو ا اخ ا و خ و و خان

Vërtet, ditët më të mëdha tek Allahu janë Dita e Nahrit ([2]) dhe Dita e Karr-rrit ([3])“.

([4])

Bazuar në këtë, kjo ditë është më e madhe se sa dita e Fitër Bajramit, dhe për arsye se në

këtë ditë krahas namazit të bajramit kryhet edhe riti i therjes së kurbanit. Këtu, për ta shfrytëzuar

rastin, ua bëj me dije besimtarëve se K. Bajrami nuk është “Bajrami i vogël” por “Bajrami i

madh”.

Bajrami është festa jonë me citat fetar, dhe kjo, krahas tjerash, d.t.th.: se Islami si fe ka

rregulluar dhe sistemuar edhe jetën festive të njeriut. Lejohet dëfrimi në Bajram, lejohet gëzimi

por jo shthurja morale, jo dëfrimi i pakontrolluar.

خا“ا خ خ خ او و خ و ا و و خ ا اخ او لخ ل و ا و خ ا خ خ و ا و خ ر ا خ ا و خ و و ل خ وا و خ ا ن خان

Allahu ua ka ndërruar këto dy ditë me dy më të mira: Ditën e Fitër Bajramit dhe Ditën e

Kurban Bajramit”. ([5])

Sot ekskluzivisht do t’i përkushtohemi ditëve të teshrikut, këtyre ditëve festive që

gazmojnë zemrat tona përherë…

1. Përse quhen me këtë emër?

Ditët e Teshrikut janë tri ditët vijuese pas ditës së parë të K. Bajramit, e të cilat janë: Dita

e 11-të, e 12-të dhe e 13-të e muajit Dhu’l Hixh-xheh. Kështu, dita e parë e bajramit, nuk

llogaritet në këto tri ditë([6]). Këto ditë kane një emër të përgjithshëm, Ejjamu’t Teshrik-Ditët e

Teshrikut, por kanë edhe emra të veçantë. Sa i përket emërtimit të tyre me „Teshrik“ janë

transmetuar disa mendime të dijetarëve:

Quhen kështu ngase mishi i kurbanëve vendoset në diell për t’u thare-terur.

Kurbani nuk theret derisa të lind (teshrik) dielli([7]).

Namazi i K. Bajramit nuk falet derisa të lind dielli, dhe meqë këto ditë pasojnë ditën e

parë të K. Bajramit, janë quajtur me këtë emër([8]).

Është thënë se quhen me këtë emër ngase arabët para islamit thoshin: “ ا و خ ا و خ و انلغخ qe شخ خقخ

d.t.th.: يا د لا ا ج لافيا قا يان فعا لن خ Hyn oj kodër nën rrezet e diellit që të nxitojmë për

therjen e kurbaneve”. Pra nga kjo fraze është huazuar emërtimi i këtyre ditëve([9]).

Këtyre ditëve iu thuhet edhe Ejjamu mina- Ditët e Mina-së([10]). Ndërsa përkitazi me

emrat personal të tyre, është thënë:

§ Dita e 11-të (e parë në renditje) quhet Jevmu’l karr-rri (Dita e qëndrimit) ngase

haxhilerët qëndrojnë neë Mina.

§ Dita e 12-të (e dyta) quhet Jevmu’n nefri’l evvel (dita e largimit të parë). Quhet me këtë

emër ngase haxhilerët, që dëshirojnë të nguten([11]), largohen nga Mina([12]).

§ Dita e 13-të (e treta) quhet Jevmu’n nefri’th thani (dita e largimit të dytë, dhe ka

kuptimin e të parës).

2. Vlera e tyre

– Ditët e teshrikut janë tri ditët vijuese pas ditës së parë të Kurban Bajramit. Ato janë të

synuara në ajetin kur’anor:

ا ن خ ل دو اما„ وافخيا و ن ام و اخ ل ل ا ن

All-llahun përmendeni në ditët e caktuara (në ditët e bajramit)…“. ([13])

– Ato janë festë për ne, siç thotë Muhammedi, alejhi’s selam:

ا إلسالا،ا هيا اا لا ش ب“ اا فةا اا ل ا اا ا خ لن ا هلو

Dita e Arafatit, dita e parë e Kurban Bajramit, ditët e teshkrikut (tri ditët vijuese të k.

bajramit) janë festa jonë, ithtarëve të Islamit; ato janë ditë ngrënie dhe pijeje”. ([14])

– Këto ditë janë ditë për therje të kurbanit, i cili ekskluzivisht duhet të jetë vetëm për

Allahun. Thotë Allahu:

ا خ و و خ يوا“ بر خااو ن ا و و و خيا خ نل ل خيا و و خ و يو الو خيا و ا و ا خان للخ

Thuaj: “Namazi im, kurbani im, jeta ime dhe vdekja ime janë thjesht për All-llahun,

Zotin e botëve”. ([15])

Therja e kurbaneve aspak nuk korrespondon me shpifjen që i bëhet Islamit se kinse ai

nuk ka mëshirë ndaj kafshëve. Allahu, sikur që ka krijuar njeriun ka krijuar edhe kafshën, dhe ka

sqaruar se sikur që mëshira e Tij kaplon atë që kujdeset për kafshë po kështu ndëshkimi i Tij

përfshin atë që është i vrazhdë ndaj tyre.

Ebu Hurejre r.a. thotë se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë:

“Një njeri duke udhëtuar në një rrugë e kaplon etja e madhe, e gjen një pus, zbret në të

dhe pi ujë. Pastaj del nga pusi dhe has një qen me gjuhë të nxjerrë jashtë që han baltë nga etja.

Njeriu thotë: “Këtë qen e paska kapluar etja siç më pat kapluar edhe mua më parë”. Pastaj njeriu

zbret në pus dhe mbush këpucën e vet me ujë, pastaj e kap me gojë derisa ngjitet lartë dhe i jep të

pijë qenit. All-llahu për këtë e falënderon dhe ia fal mëkatet”. (As’habët i) Thanë: “O i Dërguari i

All-llahut, edhe për kafshët kemi shpërblim?” (Pejgamberi) Tha: “Në gjithçka që ka mëlqi të

lagur ka shpërblim”. ([16])

Në një transmetim të Buhariut dhe Muslimit (ku kjo ngjarje theksohet më gjerësisht),

theksohet:

“Një ditë një qen u soll rreth pusit, pasi që etja e kishte kapluar për vdekje. Atë e sheh një

lavire dhe horre prej Beni Israilëve e cila e zbathi këpucën e saj dhe me të i dha ujë qenit derisa e

ngopi; për këtë vepër iu falën mëkatet”.

E shihni, Allahu fali mëkatet e një prostitute vetëm e vetëm se ajo tregoi kujdes për një

kafshë. Por, siç thamë, ndëshkimi kaplon ata që janë të vrazhdë dhe të pamëshirshëm ndaj tyre.

Nga Ibni Umeri r. anhuma transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë:

“Një grua do të dënohet për shkak të maces. E ka mbyllur në shtëpi derisa ka ngordhur, e

për këtë do të hyjë në zjarr. As s’e ka ushqyer, as nuk i ka dhënë ujë kur e ka mbyllur, as nuk e

ka lëshuar që vetë të ushqehet me zvarritësit dhe insektet e tokës”. ([17])

Nga Ibni Umeri r. anhuma transmetohet se ai ka kaluar pranë disa djelmoshave nga fisi

Kurejsh, të cilët e kishin vendosur një shpend për ta qëlluar; dhe ata e qëllonin me shtiza. Kush

nuk e qëllonte, shtizën e vet ia jepte pro­narit të shpendit. Kur e panë Ibni Umerin, djelmoshat u

shpërndanë, kurse Ibni Umeri u tha:

“Kush bën kështu? All-llahu e ka mallkuar kush bën kështu. Vërtet i Dër­guari i All-

llahut s.a.v.s. e ka mallkuar çdokënd që merr krijesë të gjallë për cak në të cilin qëllohet me diç”.

([18])

Kurbani është një simbol nënshtrimi absolut për Allahun duke dhënë edhe gjënë më të

çmuar, dhe nëse Ibrahimi, alejhi’s selam, ka qenë i gatshëm që për Allahun ta therë edhe djalin e

tij, Ismailin, alejhi’s selam, atëherë a thua vallë ne nuk jemi në gjendje që për Allahun ta therim

një kurban. Përfundimisht, Allahu sqaron se:

لخ يوا“ ا و و ر خا خ ل خ خ وا و و ا و اهو و ل خ ا خ ل و ر ل ا ن هو ا و ل خ اسولن و ا و و خ و لخ ل خ ا ولو ل لا ن خ و ا خ هو ا و و خيخ وا ل ل ل و ا و ادخ و ال ا ن ا ولو او ويخ

Tek All-llahu nuk arrin as mishi e as gjaku i tyre, por te Ai arrin bindja juaj. Ai ashtu ua

nënshtroi ato juve që ta madhëroni All-llahun për udhëzimet që ua bëri. Bamirësve merru

myzhde”. ([19])

– Këto ditë edhe pse festë megjithatë sikur festat tjera janë adhurime. Allahu i Madhëruar

ka thënë:

ا و خ ل و اما“ خافخيا و ن ام ا ن و و خ ل ل ا سخ و

… dhe që ta përmendin All-llahun në ato ditë të caktuara (në shenjë falënderimi)…”.

([20])

Pejgamberi, alejhi’s selam ka thënë:

اا ا اا لا ش ب،ا ا ا “

Ditët e Teshrikut janë ditë ngrënie, pijeje dhe përmendjeje të Allahut”. ([21])

3. Rregullat përkatëse të këtyre ditëve

1) Nuk lejohet agjërimi i tyre ngase Muhammedi, alejhi’s selam ka thënë:

اا ا اا لا ش ب،ا ا ا “

Ditët e Teshrikut janë ditë ngrënie, pijeje dhe përmendjeje të Allahut”. ([22])

Ibni Omeri dhe Aisheja transmetojnë se:

يوا„ ا خ و خ ا وجخ خ ا و خ يخ ا خ ا خ و يو ا ل و خ ا ن خ خ خا واخ ن اخافخيا و ا ل و ن خ و خ

Pejgamberi, alejhi’s selam nuk i ka dhënë leje askujt të agjërojë këto ditë përveç haxhiut

që nuk ka mundësi të therë kurban“. ([23])

Transmetohet se Pejgamberi, alejhi’s selam:

ال ةا اا ا ا اا ا ا اا ا ا ا اا ج ةا ل ةا يا ا ا:ان ا يا ااس ةا اا يا لةا “

Ka ndaluar të agjërohen gjashtë ditë gjatë vitit: Tri ditët e Teshrikut, Ditën e Fitër

Bajramit, Ditën e K. Bajramit, dhe Ditën e Xhuma, që është e veçuar nga ditët tjera”. ([24])

ن ا يا اا اا لاا ض اا ا ا ا ا ا ا اا „

Ka ndaluar të agjërohet një ditë para Ramazanit, Ditën e K. Bajramit, Ditën e F. Bajramit

dhe tri ditët e Teshrikut“. ([25])

Abdullah b. Amri kishte shkuar në Ditët e Teshrikut tek babai i tij Amr el-Asi, dhe ai me

atë rast ia ofroi ca ushqim. Jam agjërueshëm, nuk mund të ha- i qe përgjigjur Abdullahu. Ha,

ngase këto janë ditë që Pejgamberi, alejhi’s selam na urdhëronte të hanim në to dhe na ndalonte

agjërimin e tyre([26])-i tha babai.

Disa nga selefi mendonin se lejohet agjërimi i këtyre ditëve, por ky mendim, ose është

thënë si shkak i mos njohjes-informimit me hadithet e ndalimit, ose edhe mundësia tjetër që ata

kanë patur për qëllim haxhiun që bën haxhin temettu’ apo Kiran dhe nuk ka mundësi të therë

kurban. Këtij i lejohet agjërimi i këtyre tri ditëve, siç ka thënë Allahu:

ا و و و ا„ ا خ خ و جو خ ل خ ةما خاو ااو سو خ و ا و جر افخيا خ و ا والو وةخا و ن ام افو خ و ال ا وجخ خ ا و خ يخ افو و يخ و خا خ يخ ا خ افو و ا سخ و خ و و جر ا خ خ ل خ و خا خ و ا خ و ا و و نعو يخ فو و

و خ وةا

…ai që bënë umren para haxhit (duhet therrë) një kurban që i vjen më lehtë, mirëpo nëse

nuk ka, le të agjërojë tri ditë gjatë haxhit e shtatë ditë kur të ktheheni, këto janë dhjetë ditë të

plota…“. ([27])

Vërtetim tjetër për këtë merret edhe hadithi i Buhariut nga Amri dhe Aisheja se:

يا ا يا ا ج ا ي“ ا ل و ن افيا اا ا اا ل و خ

Nuk lejoi që të agjëroheshin Ditët e Teshrikut përveç për atë që nuk pati mundësi të therë

kurban”.

2) Dhikri. Meqë këto ditë janë si përmbyllje e sezonit të haxhit, një sezonë adhurimi, ku

haxhilerët përmbyllin vlerën e dhjetë ditëve të Dhu’l Hixh-xhes me ritualet e Haxhit ndërsa ata

që nuk kryejnë Haxhin plotësojnë me rituale adekuate, si: falja e namazit të bajramit, therja e

kurbanit, etj, u përshtat që ato ditë të përmbyllen me dhikr-përkujtim të Allahut([28]). Thotë

Pejgamberi, alejhi’s selam:

اا ا اا لا ش ب،ا ا ا “

Ditët e Teshrikut janë ditë ngrënie, pijeje dhe përmendjeje të Allahut”. ([29])

Urtësia e tekbirit në këto ditë, siç potencon Hitabiu, është për faktin se pabesimtarët në

periudhën paraislame kurbanet e tyre i thernin në emër të putave dhe idhujve të tyre ndërsa ne,

nëpërmjet shqiptimit të tekbirit, shprehim besimin tonë të pastër se këtë rit, sikurse çdo gjë tjetër,

e kryejmë vetëm për Allahun e Madhëruar([30]).

Dhikri, si formë adhurimi, është një ligj i Allahut pas çdo adhurimi([31]). Në lidhje me

namazin Allahu i madhëruar ka thënë:

لل خ ل خا„ وا خ و را و ل ل د را و و و اجل ال وافو اخ ل ل ا ن ا ن فو خاو ا وضو خ ل ل

Kur të kryeni namazin (e frikës) përmendeni All-llahun, kur jeni në këmbë, ulur, të

mbështetur…“. ([32])

Përkitazi me namazin e xhumasë ka thënë Allahu:

ا ل خ خ ل اوا“ وا و خ را و و ن ل خ خا و اخ ل ل ا ن ا ن لخ افوضخ يخ واخ خا و خ وغل ا خ ال لافو نخ و خ ل افخيا اخ فو خاو ا لضخ و خا ن

E kur të kryhet namazi, atëherë shpërndahuni në tokë dhe kërkoni begatitë e All-llahut,

por edhe përmendeni shpeshherë All-llahun, ashtu që të gjeni shpëtim“. ([33])

Po kështu, për Haxhin, Allahu thotë:

ااخ خ را“ ا وشو ن ا و خ ا و او ل خ وا و خ خ خ ل خ ل ل ا نافو اخ لو سخ و ل خ ا و فو خاو ا وضو خ ل خ

E kur t’i kryeni detyrat tuaja, përmendeni All-llahun sikurse i përkujtoni prindërit tuaj,

bile përmendeni edhe më forte…”. ([34])

Dhikri në këto ditë është në format dhe aspektet vijuese:

§ Tekbiri pas çdo namazi. Këshilli i Përhershëm për Fetwa, përkitazi me dhikrin në këto

ditë, ka lëshuar këtë deklaratë: Në festën e K. Bajramit ligjësohet tekbiri i pakushtëzuar dhe ai i

kushtëzuar. I pakushtëzuar është tekbirit në çdo kohë prej fillimit të muajit Dhu’l Hixh-xhe e deri

në ditën e fundit të bajramit ndërsa i kushtëzuari është vetëm pas namazeve farz duke filluar nga

namazi i sabahut të Arafatit e deri në ikindinë e ditës së tretë dhe të fundit të teshrikut([35]).

Forma e tekbirit është: Allahu ekber, Allahu ekber, la ilahe il-la Allah, vallahu ekber, Allahu

ekber ve lil-lahi’l hamd!

§ Përmendja e emrit të Allahut (bismilah-i) me rastin e therjes së kurbanit. Thotë Allahu:

ونخ و اخا„ ةخا اخ ا و خ و يخ ا خ ا و خ ل و اما و و ا و ااو و و ل خ خافخيا و ن ام ا ن ا و و خ ل ل ا سخ و ا و ل خ لو فخعو خ و خ و ل ا و

(Vijnë) Për të qenë të pranishëm në dobitë e tyre dhe që ta përmendin All-llahun në ato

ditë të caktuara (në shenjë falënderimi) dhe për që i ka furnizuar me kafshë…“. ([36])

§ Bismilahi me rastin e ngrënies dhe pijes.

§ Tekbiri me rastin e hedhjes së guralecëve.

§ Përkujtimi i Allahut përgjithësisht([37]). Thotë Allahu:

نخ و ا و و ا و لافخيا لخ خ و خا„ ااو نلو ا خلو افخيا ب ا و ل ال يخ ا لن سخا و يو ااخ خ ر افو خ ا وشو ن ا و خ ا و او ل خ وا و خ خ خ ل خ ل ل ا نافو اخ لو سخ و ل خ ا و فو خاو ا وضو خ ل خ

ا لاسو خ عل انو خ با خ ن ا و و ل ا و ن ا و ل خ وئخ وا لن اخا ل لوةرا و خلو ا و و بو فخيا لخ خ و خاحو و لوةرا و نخ و احو و ااو نلو ا خلو افخيا ب ا و ل ال يخ ا و لخ ل خ قما و خ الو ا و يخ خ

خ خ و بخا

E kur t’i kryeni detyrat tuaja, përmendeni All-llahun sikurse i përkujtoni prindërit tuaj,

bile përmendeni edhe më fortë. Ka disa prej njerëzve që thonë: “Zoti ynë, na jep Ti neve në këtë

botë”! Për të nuk ka asgjë në botën tjetër. 201. E, ka prej tyre asish që thotë: “Zoti ynë na jep të

mira në këtë jetë, të mira edhe në botën tjetër dhe na ruaj prej dënimit me zjarr”! 202. Të tillët e

kanë shpërblimin nga ajo që e fituan. All-llahu është i shpejtë në llogari“. ([38])

Shënim: Tekbiri i kushtëzuar a bëhet vetëm pas namazeve farze apo edhe pas namazeve

tjera? Nëse njeriu fal namaz fakultativ në këto ditë të teshrikut, a duhet pas atij namazi të këndojë

tekbir apo jo?

Dijetarët kanë polemizuar rreth kësaj çështjeje. Buhariu në Sahihun e tij rrëfen se disa

nga selefi këndonin tekbirin edhe pas namazeve fakultative- nafileve, gjë që dëshmon ligjësimin

e këndimit edhe pas këtyre namazeve([39]). Mirëpo jo të gjithë mendojnë si Imam Buhariu. Nëse

Imam Shafiu mendon se është e preferuar kjo gjë, Ebu Hanife, Maliku, Theuriu, Is’haku dhe

Davudi thonë se nuk ka nevojë për tekbir pas namazeve nafile([40]).

Disa kanë rënë ne konfuzion se a këndohet para apo pas istigfarit pas faljes së namazit

farz? Për këtë nuk është transmetuar ndonjë citat i drejtpërdrejtë kështu që çështja mbetet e

hapur; bën edhe para por edhe pas, madje këtë të fundit e preferuan disa dijetarë([41]).

Nëse falet vetëm njeriu, a të bëjë apo jo tekbirin? Edhe për këtë kanë diskutuar dijetarët.

Omeri dhe Ibni Mes’udi mendojnë se nuk ka nevojë për tekbir nëse falesh vetëm ngase ai, siç

thotë Ibni Mes’udi, është për ata që falen me xhemat. Këtë mendim e ka përvetësuar edhe

Ibrahim en-Nah’ijj([42]).

Maliku([43]), Shafiu, Evzaiu, Ebu Jusufi, Muhammedi, etj, mendojnë se tekbiri duhet

thuhet edhe nëse njeriu falet vetëm.

Nëse e harron tekbirin pas namazit çfarë të bej? Shafiu mendon se duhet ta thotë edhe

nëse ka kaluar kohë e gjatë, gjë për të cilën Maliku dhe Ebu Hanife nuk kanë pajtuar. Ata thonë

se nëse është afër koha e kryerjes së farzit, kthehet dhe e bën, ndryshe, nuk ka nevojë. Uthejmini

ka thënë: Mendimi i qëlluar është se tekbiri bie nëse kalon kohë e gjatë prej namazit e jo pse

njeriu vetëm del prej xhamisë. Kjo për arsye se tekbiri është i ndërlidhur me namazin; nëse i

kalon koha namazit i kalon edhe tekbirit, madje nëse kalon kohë e gjatë e mos thënies atëherë kjo

i bie sikur ai nuk është i ndërlidhur me namaz.

Nëse njeriu nuk e zë namazin me xhemat prej fillimit çfarë bën pas këndimit të tekbirit të

xhematit? Maliku([44]), Shafiu, Evzaiu, Ahmedi, Is’haku, Ebu Teuri dhe Ebu Hanife mendojnë

se ai duhet ta plotësojë namazin e mbetur e pastaj ta thotë tekbirin, gjë për çka Hasani nuk ka

pajtuar.

Mysafiri si të veproj? Maliku, Shafiu dhe Ahmedi mendojnë se ai duhet të bëjë tekbir, gjë

për të cilën nuk mendon njëjtë edhe Ebu Hanife([45]).

Gruaja a këndon tekbirin? Shafiu, Maliku, Ebu Jusufi dhe hanbelitët mendojnë se lejohet

ta këndojë edhe gruaja tekbirin ndërsa Ebu Hanife thotë se gruaja nuk ka nevojë.

Çka nëse Imami harron tekbirin? Nëse imami harron të këndojë tekbirin atëherë fillojnë

xhemati([46]).

3) Ditë të therjes. Pejgamberi, alejhi’s selam ka thënë:

لا اا اا ح“

Të gjitha ditët e teshrikut vlejnë për therje”. ([47])

Bazuar në këtë, ditët e therjes së kurbanit janë katra: dita e parë e k. bajramit dhe tri ditët

e teshrikut.

4) Për haxhilerët janë ditë të hedhjes së guralecëve. Pas namazit të drekës haxhiu gjuan

shtatë (7) guralecë në xhemren e parë, pastaj kthehet kah kibleja dhe bën dua. Pastaj hedh edhe

shtatë guralecë në xhemren e mesme dhe vepron njësoj sikurse në herën e parë. Pastaj,

përfundimisht, hedh shtatë gurë në xhemren e madhe por nuk vepron sikur në dy rastet e

para([48]). Pra nuk ndalet që të kthehet kah kibleja dhe të bëjë dua([49]).

5) Duaja. Thotë Allahu:

نخ و ا و و ا و لافخيا لخ خ و خا„ ااو نلو ا خلو افخيا ب ا و ل ال يخ ا لن سخا و يو ااخ خ ر افو خ ا وشو ن ا و خ ا و او ل خ وا و خ خ خ ل خ ل ل ا نافو اخ لو سخ و ل خ ا و فو خاو ا وضو خ ل خ

ا لاسو خ عل انو خ با خ ن ا و و ل ا و ن ا و ل خ وئخ وا لن اخا ل لوةرا و خلو ا و و بو فخيا لخ خ و خاحو و لوةرا و نخ و احو و ااو نلو ا خلو افخيا ب ا و ل ال يخ ا و لخ ل خ قما و خ الو ا و يخ خ

خ خ و بخا

E kur t’i kryeni detyrat tuaja, përmendeni All-llahun sikurse i përkujtoni prindërit tuaj,

bile përmendeni edhe më fortë. Ka disa prej njerëzve që thonë: “Zoti ynë, na jep Ti neve në këtë

botë”! Për të nuk ka asgjë në botën tjetër. 201. E, ka prej tyre asish që thotë: “Zoti ynë na jep të

mira në këtë jetë, të mira edhe në botën tjetër dhe na ruaj prej dënimit me zjarr”! 202. Të tillët e

kanë shpërblimin nga ajo që e fituan. All-llahu është i shpejtë në llogari“. ([50])

Dijetarët e kanë preferuar shumë thënien e kësaj lutjeje gjatë ditëve të teshrikut([51]).

6) Preferohet shtrimi i drekave apo darkave për miq, shok, të afërm, të varfër, etj. Ibni

Tejmije ka thënë:

Tubimi i njerëzve për ushqim në ditët e fier dhe kurban bajramit si dhe në ditët e teshrikut

është sunnet. Kjo është moto e Islamit, që si sunnet-traditë na e la Muhammedi, alejhi’s

selam!([52])

Por jo me shpenzime të tepërta e të pa nevoja. Thotë Allahu:

ا ف ا ن ا با ف ي„

…dhe (hani-jepni) mos teproni, pse Ai nuk i do shkapërderdhësit“. ([53])

Shënim: Ka thënë Ibni Rexhebi([54]):

Në thënien e Muhammedit, alejhi’s selam se ditët e festës janë ditë ngrënie është për

qellim se me atë ushqim njeriu forcohet për dhikr dhe respekt e nënshtrim për Allahun. Allahu në

Kur’an na ka rrëfyer për begatinë e kafshëve e ka thënë:

لخ و ا و وطخ خ ل ا„ لل ل و افو ل ل ا خ اجل جو و خ افو خاو ا و خا و و خ و ا و و فن ا ن افخ و ا و خ افو اخ ل ل ا سخ و خا و ل خ اشو و ئخ خا ن يخ ا خ لو هو ا و ل خاجو و خ او و خ ل خ

ا و خ ل ل اوا ا و و ن ل خ نو هو ا و ل خ اسولن خ ا و و خ و ا و خ ل خ و ن خ و نخعو

E devet (therrjen e tyre për kurban) ua kemi bërë prej dispozitave të All-llahut, e ju prej

tyre keni dobi, andaj përmendeni emrin e All-llahut duke qenë ato (të përgatitura për therrje) në

këmbë, e kur të shtrihen ato në tokë (dhe t’u dalë shpirti), hani prej tyre dhe ushqeni nevojtarin

dhe atë që lyp. Ashtu, ato ua vëmë në shërbimin tuaj që ju të jeni mirënjohës“. ([55])

„ ا و و ا و خ ل اوا ا و خ خ لو ا ونخ و رافو ل خ ا خ ن ا و خ و خ ا و و خ ا ونن ا و و خلو ا و ل خ لخ و ا و خ ل ل اوا(ا71ا) و و و خ ا و خ لخ و ااو ل ل ل خ افو خ او ن خلو هو ا و ل خ ا72) و

ا وفوالا و خ ل ل اوا( لو فخعلا و و و اخبل افخ و ا و و و ل خ

A nuk e shohin ata se nga ajo që Ne vetë e shpikëm, u krijuam atyre kafshët që ata i kanë.

72. Dhe ua bëmë ato që t’u binden atyre, e disave prej tyre u hipin, ndërsa prej disave ushqehen.

73. Ata kanë edhe dobi të tjera në to, e edhe pinë (qumësht) prej tyre. A nuk duhet të

falënderojnë? “. ([56])

Allahu këto kafshe i krijoi për njeriun dhe interesat e tij ndryshe Allahu nuk ka nevojë për

asgjë prej tyre. Pabesimtarët në të kaluarën e edhe tani u ofrojnë „zotave“ të tyre fals mishra të

kurbanëve të tyre. Islami një gjë të tillë e ka ndaluar, dhe Allahu ka sqaruar se:

لخ يوا„ ا و و ر خا خ ل خ خ وا و و ا و اهو و ل خ ا خ ل و ر ل ا ن هو ا و ل خ اسولن و ا و و خ و لخ ل خ ا ولو ل لا ن خ و ا خ هو ا و و خيخ وا ل ل ل و ا و ادخ و ال ا ن ا ولو او ويخ

Tek All-llahu nuk arrin as mishi e as gjaku i tyre, por te Ai arrin bindja juaj. Ai ashtu ua

nënshtroi ato juve që ta madhëroni All-llahun për udhëzimet që ua bëri. Bamirësve merru

myzhde“. ([57])

Kur dhuntia e dhuruar nga Allahu të shfrytëzohet për adhurim Allahun konsiderohet se

pronari i saj ka bërë falënderimin më të mirë për të…Ndërsa ata që përdorin këto begati për t’i

bërë mëkat Allahut, ata janë përbuzës të të mirave dhe meritojnë që ato dhunti t’iu merren.

Ndoshta ngrënia nga mishi i kurbanit është dëshmia më e mirë për këtë ngase edhe kafshët

pranojnë me vullnet t’i nënshtrohen Allahut ndërsa njeriu i bën mëkat dhe e kundërshton. Ka

thënë Allahu:

ا خ و خ خ خا„ ام ا ل و رحل اشويخ يخ ا خ و خاخ

…e nuk ka asnjë send që nuk e madhëron (nuk i bën tesbihë), duke i shprehur falënderim

Atij…“. ([58])

ا ا و خ و خ خ ل اوا„ هل خ ةلا و الئخ و ادو نةما و خ و يخ واخ خا خ ا و افخيا ن و و اخا و و افخيا اخ جل ل خا و خ ن و خ

Vetëm All-llahut i bën sexhde çdo gjallesë që është në qiej e që është në tokë, e edhe

engjëjt, ata nuk bëjnë kryelartësi“. ([59])

„ ا و و خ ا ا و ن ل بب ا و نجو ل ا و خجخ و ال ا و لبجل ال ا و خ و و ل سل واخ خا و ن خ افخيا اخ يخ افخيا ن و و اخا و و يخ ا و لا و جل ل وا و خ ا ن ا وان ا و و و و خ

ا و ا و و الا لل وا و خ و ا ن ا خان ا ل خ خام يخ لافو و ا و لا خ ا ن ا ل خيخ يخ ا و و و و بلا و و خ خا خ ا لن سخا و و خ احو ن يو خ

A nuk e di për All-llahun se Atij i nënshtrohet (i bën sexhde) kush është në qiej dhe kush

është në tokë, edhe dielli, edhe hëna, edhe kodrat, edhe bimët, edhe shtazët, e edhe shumë njerëz,

po shumë janë që dënimi është meritë e tyre. Atë që e poshtëron All-llahu nuk ka kush që mund

ta bëjë të ndershëm. All-llahu punon atë që dëshiron“. ([60])

Ndoshta këtu qëndron urtësia se pse Allahu përmendi në Kur’an se shumë njerëz dhe

xhin janë në shkalle morali më të ultë se sa kafsha.

Ditët e Teshrikut dhe përkujtimi i Xhennetit

Ndalimi i agjërimit në këto ditë pas veprave të mira gjatë dhjetë ditëshit të parë të Dhu’l

Hixh-xhes dhe dëfrimit të lejuar në to pas riteve të haxhit, reflekton gjendjen e besimtarit në këtë

botë. Tërë jeta në këtë botë është udhëtim pikërisht siç është haxhi. Dunjaja është kohë e ihramit

të besimtarit nga ndalesat dhe epshet; ai që bën durim në këto ditë dhe largohet nga epshet në

haram, kur të përfundojë udhëtimi i jetës së tij dhe të rrijë në Mina të dëshirave, ai do të

pastrohet nga mëkatet dhe tërë jeta e tij do të jetë sikurse ditët e Minasë: gëzim, ngrënie, pije dhe

përkujtim të Allahut([61]). Mu për këtë, banorëve të Xhennetit iu thuhet:

ا و خ و ل اوا„ لخ ل خ ل ل ا و شخ و ل اهولخ ئ را خ و ا ل

(U thuhet) Me të mirë hani e pini, për atë që vepruat mirë“. ([62])

ا خلو خ وةخا„ و ن اخ افخيا اخ ل ل ا و شخ و ل اهولخ ئ را خ و ا وسخ و خ ل خ

(E thuhet) Hani e pini shijshëm, ngase në ditët e kaluara ju e përgatitët këtë“. ([63])

Ai që sot agjëron ndaj epsheve të tij, iftar do të bëjë nesër pas vdekjes së tij!

Ai që ngutet dhe kënaqësinë e ndaluar e praktikon, ai privohet nga kënaqësitë e

Xhennetit.

Andaj të vendosim: Duam të agjërojmë – heqim dorë nga të këqijat sot për tu shpërblyer

nesër apo duam sot të dëfrehemi e nesër të përjetojmë pikëllimin?!

Dhashtë Zoti e festat tona bëhen të kësaj natyre dhe me moto e mësime të ngjashme!