Święto drzewa

10.10.2010

ZSTH w Żaganiu

Dąb (Quercus L.) – rodzaj drzew, rzadziej wysokich krzewów, zaliczony do rodziny bukowatych (Fagaceae Dumort.). Należy do niego ok. 200 gatunków występujących prawie wyłącznie w strefie umiarkowanej półkuli północnej oraz w wyższych partiach gór strefy tropikalnej. Najdalej na południe występują na Wyspach Sundajskich.

Małe nasionko, dziesiątki lati drzewo stoi potężne.Obrasta w słoje, wciąż w górę pcharamiona swe niebosiężne.

Dumne i harde króluje namWśród parków, alejek, lasów.I żywym, niemym świadkiem jesthistorii minionych czasów.

Widziało wojny, biedę i głódprzelaną krew, choroby.Płakało z ludźmi, którzy tu kopali bliskim groby.

Nie ma tych osób a czasu kurzsiadł na wspomnieniach o nich.Krajobraz wokół zmienił sięa drzewo nadal stoi.

Wspomina także te dobre dninadziei i radości.Wyryte w korze serca dwasymbol szczeniackiej miłości.

Służyło cieniem w upalne dniSchronieniem, gdy ulewa.Wśród liści gniazdo wijąc ptakprześlicznie mu zaśpiewał.

Niemal codziennie wielu z nas tuż obok spaceruje.Czy ktoś pomyślał chociaż razco takie drzewo czuje?

Przytulmy się do jego pniawsłuchajmy w serca bicie.Bo choć tak od nas różni się-to przecież także życie.

Ten piękny, długowieczny dąbUmrzeć jak my kiedyś musi.Ostry jak brzytwa czasu ząbśmiertelnie go naruszy.

Całkiem nie zginie, bo tak jak w nas,część naszych przodków żyje.Historię dębu pod ziemią gdzieśmałe nasionko kryje.

 

Roślina ozdobna: dęby stosowane są przede wszystkim ze względu na

swoją długowieczność, przez długie lata mogą stanowić trzon drzewostanu.

Roślina lecznicza. Kora niektórych gatunków jest składnikiem wielu mieszanek ziołowych, a odwar z kory był stosowany wewnętrznie przy biegunkach, a zewnętrznie przy odmrożeniach i oparzeniach.

Niektóre gatunki dębów mogą mieć znaczenie jako rośliny miododajne. Wytwarzają one spadź (tzw. rosę miodową).

Drewno dębu stosunkowo ciężkie i twarde znajduje powszechne zastosowanie w stolarce wewnętrznej budowlanej, meblarstwie. Ze względu na swoją odporność na ścieranie doskonale nadaje się do wyrobu klepki podłogowej. Drewno dębowe ma tendencje do pękania przy dużych mrozach ze względu na duże naprężenia wewnętrzne, więc jest bardzo ryzykowne stosowanie zewnętrznego zwłaszcza do okien i drzwi.

Kora dębu zawiera dużą ilość taniny i od stuleci jest stosowana z powodzeniem w garbarstwie do wyprawiania skór.

Długowieczność i okazały wygląd dębów od wieków sprawiały na ludziach duże wrażenie. Stare okazy czczone były jako przybytek bóstwa przez większość pierwotnych ludów Europy. Starożytni Rzymianie i Grecy wierzyli, że dąb jest siedzibą ich najwyższych bóstw – Jowisza i Zeusa.

Głównym atrybutem Zeusa jest piorun. Najczęściej przedstawianogo jako siedzącego

na tronie z piorunem w ręku. Jego świętym drzewem był dąb, a zwierzęciem orzeł.

Niektóre ludy uważały dęby za drzewa – wyrocznie, na podstawie ich stanu przepowiadano pogodę i urodzaj. W greckiej Dodonie znajdowała się wyrocznia wróżąca z szumu liści dębu.

Wśród ludów germańskich dąb

poświęcano bogu burz. Z obserwacji wynikało bowiem, że pioruny

uderzały w nie najczęściej, nie czyniąc

przy tym poważniejszych szkód.

Jednak dzisiaj mamy chyba mocniejsze

pioruny…

W staroż. Rzymie wieniec z liści dębowych (łac. corona civicd) dawano żołnierzom, którzy w czasie bitwy uratowali życie współobywatelowi (civis), emblemat wolności, siły, potęgi, odwagi.

Okazy jemioły rosnące na dębach uchodziły za szczególny talizman, prawdopodobnie ze względu na rzadkie występowanie.

Motyw żołędzi i gałązek dębu występuje w herbach królewskich i rycerskich od średniowiecza. Stosowano go także w emblematach mundurowych.

ogień, oś świata, punkt zwrotny; drzwi do nieba, świętość, wyrocznię,

wiarę; człowieka; wytrzymałość, trwałość, długowieczność,

nieśmiertelność; zasadę męską, płodność, siłę fizyczną i moralną,

cnotę, odwagę, gościnność; królewskość. majestat, potęgę, wyniosłość,

wzniosłość. triumf, chwałę, honor, niepodległość; nagrodę.

Wiele obiektów może się podobać turystom, ale ten zawsze robi wrażenie. Zachwyca, budzi podziw, oczarowuje. To sędziwy olbrzym DĄB CHBROBRY. Jego pień jest tak szeroki, że oko ludzkie nie może nadziwić się, ile miejsca zajmuje to drzewo. Bo jest to jedyne takie.

Chrobry jest najstarszym dębem szypułkowym w Polsce, liczącym sobie ok. 750 lat. Przed badaniem wieku zwano go nawet „Dębem Tysiącletnim” i wpleciono w legendę, iż posadzili go wspólnie władca Polski Bolesław Chrobry z cesarzem Ottonem III, kiedy stanęli tu na odpoczynek i posiłek w trakcie pielgrzymki do Grobu św. Wojciecha w Gnieźnie.

Drzewo rośnie w północnej części Borów Dolnośląskich, na terenie Nadleśnictwa Szprotawa i na wschodniej granicy gminy Szprotawa. Jest jednym z 10 cudów Borów. Mierzy prawie 30 metrów wzrostu, a w „brzuchu” ma już blisko 10 metrów. Objętość drewna oszacowano na ok. 90 m3, co stawia tą wiekową roślinę na pierwszym miejscu w Polsce i na trzecim w Europie środkowej.

Chrobry wykiełkował ok. 1250 roku, na niewielkiej skarpie. Jest pomnikiem przyrody prawnie chronionym, stąd jego niszczenie podlega surowej karze. Drzewo ma również związek z papieżem Polakiem Janem Pawłem II, mianowicie w 2004 roku papież poświęcił żołędzie dębu, które po „odchowaniu” zostały posadzone w całym kraju jako tzw. dęby papieskie.

Otóż podania mówią, że król Bolesław Chrobry, polując w

tych stronach, często tu odpoczywał, racząc się smakowitą dziczyzną i

podziwiając potęgę drzewa. Również Bolesław

Krzywousty, polując w puszczy świętokrzyskiej z królewiczem

węgierskim biwakowali w cieniu dębu. Dobry i

sprawiedliwy król Kazimierz Wielki właśnie pod "Bartkiem" miał ustawić tron i rozsądzać

skargi swojego ludu. Król Władysław Jagiełło przed

bitwą pod Grunwaldem rozbił także tu swój namiot i nocami

modlił się w jego cieniu

Jan II Sobieski, wracając z wyprawy wiedeńskiej do Warszawy, na jedno z miejsc wypoczynku wybrał właśnie s Tu kazał rozbić swój obóz myśliwski, ponieważ pozostało mu wyniesione z

rodzinnego domu umiłowanie do sędziwych dębów, według wierzeń

litewskich – świętych drzew.Zamyślił się król Jan, słuchając tych

opowieści wpadła w zadumę królowa Marysieńka. I rozkazał król przynieść

z wozu rusznicę, zdobyczną szablę turecką oraz gąsiorek przedniego

wina. Wszystkie te rzeczy, dla upamiętnienia i swego tutaj pobytu,

król kazał włożyć do przepastnej dziupli dębu.

Z czasem dziupla sędziwego drzewa zarosła, a królewskie dary nadal

znajdują się w pniu „Bartka” i świadczą o biwaku Jana III

Sobieskiego.

We wsi Rogalin znajdują się słynne Dęby Rogalińskie - największe w Europie skupisko kilkusetletnich dębów szypułkowych. Dęby Rogalińskie stanowią jeden z najważniejszych symboli całej Wielkopolski. Najsłynniejsze spośród nich są trzy Dęby Rogalińskie, rosnące w parku angielskim przy pałacu w Rogalinie - "Lech", "Czech" i "Rus", nawiązujące do słynnej legendy o założycielu państwa polskiego.

Ponoć Lech, Czech i Rus mieli właśnie w tym miejscu wybrać się na łowy. Kępa drzew była wówczas bardzo młoda. Skrył się za nią łoś, do którego bracia mieli zamiar strzelać. Jednak Lech powstrzymał kompanów i rzekł do zwierzęcia: - Bądź pozdrowiony Światowidzie, boże ojców naszych! Łoś umknął za drzewa, ale po chwili z tego miejsca wyszedł starzec, który podziękował za uratowanie uroczyska i podarował puszczę wojom Lecha. Kazał nieopodal postawić posąg Światowida, zbudować ogród i nazwać go Rogalinem

. Posąg miał dotrwać do czasów Mieszka I. Ponoć gdy ten przyjął religię chrześcijańską, postanowił zniszczyć posąg. Jednak przybyły z Gniezna kapłan poświęcił pogańską rzeźbę i przybił na jej szczycie krzyż - znak nowej wiary. Kazał też ściąć dęby, ale sprzeciwili się temu okoliczni chłopi, którzy wytłumaczyli, że nie można tego robić, bo drzewa noszą imiona trzech założycieli państw słowiańskich: Lecha, Czecha i Rusa. Chłopi chcieli za to zniszczyć posąg Światowida, ale im się nie udało, bo niosąc go, tak się przestraszyli wydobywającego się zeń dziwnego krzyku, że upuścili obelisk w trzęsawisko.

Odwagę i waleczność. Suchy dąb – wypadki śmiertelne. Zielony dąb – bogactwo. Umieszczone w oknie dębowe żołędzie

chronią przed piorunami, a noszone przy ciele zapewniają zdrowie i długowieczność.

Kto zasadzi chociaż jedną żołądź podczas wiosennego nowiu, ma zapewnione powodzenie i pełny portfel.

Krzyż z wiosennych gałązek przewiązany czerwoną wstążką jest symbolem równowagi i harmonii, a także ochroną przed złem. Można go umieścić nad drzwiami wejściowymi lub w sypialni, jeśli coś się psuje między małżonkami.

Przebywanie pod dębem zaleca się tym, którzy mają do rozwiązania trudny problem, pokonanie przeciwności. Król Lasu na waszą prośbę obdarzy siłą walki, wzmocni i może podpowie właściwe rozwiązanie.