DÖNGÜ KONTROL DEYİMLERİ · •Visual C# diline ait for, while, do‐ while ve foreach döngü Kontrol deyimlerini tanıyacak, •Döngü ve şart kontrol deyimlerini birlikte

İÇİNDEK

İLER •Döngü Kontrol Deyimleri

• for döngü deyimi•while döngü deyimi•do‐ while döngü deyimi• foreach döngü deyimi

• try..catch‐finally ve Throw hata kontrol deyimleri

HED

EFLER •Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

•Visual C# diline ait for, while, do‐while ve foreach döngü Kontrol deyimlerini tanıyacak,

•Döngü ve şart kontrol deyimlerini birlikte kullanabilecek,

• İşlemler içerisinde oluşabilecek hataları, try‐catch‐finally deyimi ile nasıl engelleyebileceğinizi öğreneceksiniz.

ÜNİTE

5

DÖNGÜ KONTROL DEYİMLERİ

NESNE TABANLI

PROGRAMLAMA –I

Okt. Mustafa AKBUĞA

Döngü Kontrol Deyimleri

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

GİRİŞ

Bilgisayar programlarında güvenlik amacıyla genelde kullanıcı adı ve şifre

sorulur. Kullanıcı adı ve şifrenin doğru olarak girilmesi durumunda program çalışır.

Hatalı girilmesi durumunda ise bu durum kullanıcıya bildirilerek, belli bir sınır

değere kadar sürekli yeniden girilmesi istenir. Sınır değer aşıldığında ise

programdan hemen çıkılır ya da hesap bloke edilerek bir daha girilmesine izin

verimez. Bu örnekte olduğu gibi sürekli başa dönerek, şartları sağlayan cevabı

bulma işlemine döngüsel işlem adı verilir. Döngüler bir programlama dili için çok

önemli konulardan biridir. Ardı ardına ya da sıralı bir iş yapılacağı zaman

döngülerden yararlanılır. Döngü ifadelerini bütün kurallarıyla öğrendikten sonra

kullanmak gereklidir. Çünkü gerekli şartlar ve kontrol değişkenleri doğru

tanımlanamaz ise sonsuz döngüler oluşur ve bu şekilde çalışan programlar genelde

bilgisayarı kilitleyerek veri kaybına neden olur.

Uygulamayı geliştiren programcıların tecrübesi ne olursa olsun, hatalar

kaçınılmazdır. Hatalar, programcının yanlışlıkla yazdığı bir koddan, daha önce

öngöremediği bir durumdan kaynaklı olabilir. Yazılım geliştirirken hatalardan

korkulmaması gerekir. Korkulacak olan durum, bu hataların, uygulama piyasa

sürüldükten sonra ortaya çıkmasıdır. Yazılım geliştirirken uygulamanın verdiği her

hatayı çözerek, daha sağlıklı bir uygulama ortaya çıkarmak programcının temel

görevidir.

Bu bölümde, Visual C# diline ait döngü kontrol deyimleri olan for, while, do‐

while, foreach gibi ifadeler incelenecektir ve ayrıca programda oluşabilecek

hataları önleyebilmek içinse try‐case‐finaly ve throw yapısı anlatılacaktır.

DÖNGÜ KONTROL DEYİMLERİ

Programlama dilllerinde, bir işlem grubunu çok sayıda tekrar etme imkânı

sağlayan yapılara döngü denir. Aynı işlemleri defalarca tekrar yazmak gerektiğinde,

bir döngü yapısı kurup uygulamanın otomatik olarak bu işlemi tekrar etmesi

sağlanabilir. Visual C# programlama dilinde 4 adet döngü kontrol deyimi vardır.

Bunlar for, while, do‐ while ve foreach döngüleridir.

for Döngü Kontrol Deyimi

for döngüsü başlangıç değerinden itibaren belirtilen koşul sağlanana kadar

kod bloklarının arasına yazılan kod parçasını ardı ardına çalıştırır.

“ for “ ifadesinin genel yapısı aşağıdaki şekilde gösterilmektedir.



for ( Başlangıç_değeri; Koşul; Artış miktarı) { // Döngü içinde çalıştırılacak kodlar }

for döngüsü, belirli bir

değer aralığı içinde bir

değişkeni sürekli

yenilemeye olanak

sağlar.

for döngüsünün kullanımı şu şekildedir;

Başlangıç_değeri: Döngü kontrol değişkeni olarak da ifade edilebilir. Kontrol

değişkenine başlangıç değerinin atanmasını sağlar.

Koşul: Döngünün ne kadar çalışacağını denetleyen mekanizmadır. Başlanğıç

değeri ile verilen kontrol değişkenin değeri, koşul ifadesiyle karşılaştırılır. Koşul

sağlandığı sürece küme parantezi arasındaki kodlar çalıştırılır.

Artış miktarı: Başlangıç değeri ile verilen değişken değerinin, döngünün her

adımda artma ya da azaltma miktarını belirleyen değerdir. Eğer başlangıç değeri

hiç değiştirilmez ise sonsuz döngü oluşur.

Örnek Uygulama_1: Bu uygulamada kullanıcının belirleyeceği alt ve üst

sınırlar arasındaki sayıların, toplamını bulan ve ekrana yazdıran bir program

hazırlanacaktır.

Şekil 5.1. Örnek_program_1 ‘e ait C# kodu



for( ; ; ) { } şeklindeki bir

tanımlama sonsuz

döngü oluşturulmasını

sağlar. Bu şekildeki bir

kullanımda küme

parantez blokları

arasında mutlaka başka

kontrol deyimleri

kullanılmalıdır.

Şekil 5.2. Örnek Program_1 için klavyeden 1 ve 100 değerlerini girme ekranı

Şekil 5.3. Örnek program_1‘e ait kodların çalıştırılmasıyla ortaya çıkan ekran görüntüsü

Şekil 5,1’deki Visual C# kodu çalıştırıldığında Şekil 5,2’de görüldüğü gibi

program altSınır ve ustSınır değerlerinin girilmesini ister. Bu değerler 1 ve 100

olarak girildiğinde for döngüsü alt sınır ve üst sınır değerini alarak birbirleriyle

kaşılaştırır. (1<=100) koşulu sağladığı için for döngü bloğuna girilir. Döngü bloğu

içinde yer alan toplam değişkeni, for sayaç değeri ile toplanır. Toplama işlemi

sonunda döngü i sayaç değişkeninin değerini 1 artırarak döngü şartını yeniden

kontrol eder. Şart sağlandığı sürece sayaç değeri birer birer artırılarak toplam

değişkeninin değerine eklenir. i değişkenin değeri üst sınırı geçince (101<=100)

artık şart sağlanmadığından döngüye bir daha girilmez ve döngü sonlanır. Son

olarak sayıların toplamı şekil 5,3’de gösterildiği gibi “Sayıların Toplamı:5050” olarak

ekranda yazdırılarak program çalışması sonlandırılır.

Örnek Uygulama_2: Bu örnek uygulamada ise kullanıcının belirleyeceği alt ve üst

sınırlar arasındaki çift sayıların toplamını bulan bir program hazırlanacaktır.





Örnek uygulama_2 için yazılan Şekil5.4’deki Visual C# kodu (Ctrl+F5) ile

çalıştırıldığında; Şekil 5,5’de görüldüğü üzere program altSınır ve ustSınır değerleri

klavyeden girilmesini isteyecektir. Bu değerler 1 ve 100 olarak girildiğinde ise for

döngüsü üst sınır ile alt sınır değerini kaşılaştırır ve şart sağlandığı için (100>=1) for

döngüsüne girerek if şart kontrol deyimini çalıştırır.

Çift sayılar, 2 ile kalansız bölünebilen (2'nin tam katı olan) sayılardır. Tek

sayılar ise 2 ile kalansız bölünemeyen sayılardır. Bu yüzden bir sayının tek mi yoksa

çift mi olduğunu o sayının, 2 sayısına bölümünden kalana bakılarak karar verilir.

Bu sebeple döngü içindeki (i) sayaç değerinin 2 ye bölümünden kalan 0 ise

bu sayının çift olduğuna karar verilecek ve sayı toplanacak değilse toplama işlemi

yapılmayacaktır. Döngü bu işlem sonrası ustsınır değerindeki i sayaç değişkeninin

değeri 1 azaltılarak şartı tekrar kontrol edilecektir.



while (Koşul)

{ // Döngü içinde çalıştırılacak kodlar }

while döngüsü, koşul

true olduğu sürece

yinelenen if deyimine

benzer.

while döngüsüyle

birden çok sayıda

ifadenin kontrolu

istenirse, bu ifadeleri

parantezler içinde blok

halinde gruplandırmak

gerekir.

Şart sağlandığı sürece sayaç birer birer azaltılarak çift sayılar toplam

değişkeninin değerine eklenecektir. ( i ) değişkenin değeri alt sınır değerininde

altına düşünce (0 olunca) şart sağlanmadığından döngüye girilemeyecek ve döngü

sonlandırılacaktır. En son olarak Sayıların toplamı yer tutucu sayesinde şekil 5,5’de

gösterildiği üzere ekrana “Sayıların Toplamı:2550” şeklinde yazdırılarak program

bitirilecektir.

Örnek uygulama_1 ‘de; for için kullanılan ( i ) sayaç değişkeni alt sinir

değerden başlayarak üst sınır değerine kadar değeri artacak şekilde kullanılmıştır.

Bu örnek uygulamada ise ( i ) sayaç değişkenin değeri üst sinir değerden başlayarak

alt sınır değerine kadar azaltılmıştır. for döngüsünde kullanılan sayaç değişkeni

örnek programlarda olduğu gibi her iki şekildede yazılabilir.

while Döngü Kontrol Deyimi

Visual C#’taki döngülerden bir diğeri ise while döngüsüdür. Döngünün tekrar

etme sayısının bilenmediği durumlarda bu döngü ifadesini kullanılır. for döngüsü

ve if şartının birleşimi gibidir. Parantez içerisindeki koşul doğru (true) olduğu

sürece döngü çalışır. Koşul yanlış ( false ) sonucunu verdiği zaman ise döngü

sonlandırılır.

“ while“ ifadesinin genel yapısı aşağıdaki şekilde gösterilmektedir.

Örnek Uygulama_3: Bu örnek uygulamada; Bir while döngüsü içerisinde klavyeden

sürekli bir sayı girilmesi istenecektir. Girilen sayılar çift sayı ise toplamları

hesaplanacak, tek sayı ise program sonlandırılarak o zamana kadar yapılan toplama

işleminin sonucu ekrana yazılacaktır.



while ve for ifadelerinin

her ikisi de döngü şartını

döngünün başlangıcında

test eder. Koşul ilk

değerlendirmede false

sonucunu verirse, döngü

bir kez bile çalıştırılmaz.

do – while ifadesi

bundan farklı olarak,

döngü şartını döngü

sonunda değerlendirilir,

yani ifadenin gövdesi her

zaman en azından bir kez

çalıştırılır.


Şekil 5.7. Örnek Program_3 için klavyeden çift sayı değerlerin girilmesi


Örnek uygulama_3 için yazılan Şekil 5.6’daki Visual C# kodunu, (Ctrl+F5) ile

çalıştırın. Şekil 5.7’de görüldüğü üzere “Bir sayı giriniz:” şeklinde program bir mesaj

vererek klavyeden bir sayı değeri girmeniz istenecektir. Bu değerler 2,4,6,8 gibi çift

sayı olarak girildiğinde; while döngüsü içindeki koşul sürekli sağlandığından bu

sayıların değeri toplam değişkenine eklenecektir. Kullanıcının kaç tane daha çift

sayı gireceği belirsizdir. Program çift sayı girildiği sürece şart sağlandığı için

toplama işlemine devam edecektir. Eğer Şekil 5.8’de gösterildiği gibi herhangibir

tek sayı girildiğinde while döngüsü içinde tanımlanan şart artık sağlanamadığından

“Girilen Çift Sayıların Toplamı” mesajını ve çift sayıların toplamını ekranda yazarak

program sonlanacaktır.



do { // Döngü içinde çalıştırılacak kodlar } while ( Koşul )

while döngüsünde

koşul parentez

içerisinde belirtilir ve bu

satırda noktalı virgül (;)

kullanılmaz.

do..while Döngü Kontrol Deyimi

Visual C#’taki bir diğer döngü de do‐while döngüsüdür. For ve while

döngülerinden farklı olarak dögüye devam etmek için gereken şartı döngünün en

sonunda kontrol eder. Kontrol sonucuna göre döngüye ya devam edilir ya da

döngüden çıkılır. Bu durumda şart sağlanmasa bile döngü en az bir kez çalışmış

olur.

“ do‐while“ ifadesinin genel yapısı aşağıdaki şekilde gösterilmektedir.

Örnek Uygulama_4: Bu uygulama; “Kullanıcı adı” ve “Şifreyi” kullanıcıdan isteyerek,

girilen değerleri do‐while döngüsü ile kontrol edecektir. Bu değerlerin doğru

girilmesi durumunda “Kullanıcı adı ve şifre doğru girildi” mesajı görülecektir. Yanlış

girilmesi durumunda ise “Kullanıcı adı ve şifre hatalı girildi” mesajı verecektir. Üst

üste 3.kez hatalı bilgi girilmesi durumunda program sonlandırılacaktır.




foreach döngüsü bir dizi

üzerinde işlem

yaparken, dizi

elemanları sadece

okunur durumdadır,

değerleri

değiştirilemez.



Örnek uygulama_4 için yazılan Şekil 5.9’daki Visual C# kodunu, (Ctrl+F5)

kısayol tuşlarını kullanarak çalıştırın. Şekil 5.10’de görüldüğü üzere “Lütfen kullanıcı

adını giriniz:” ve “Şifreyi giriniz:”şeklinde program iki mesajı vererek klavyeden bir

bu istenen bilgileri girmenizi isteyecektir. Bu değerler Şekil 5.10 de gösterildiği gibi

kullanıcı adına “bilgisayar”, şifreye “1234” bilgileri girildiğinde; kod içindeki if şart

kontrol deyimi programda değişken içirisine atanmış bu değerler ile kullanıcının

girmiş olduğu değerleri mantıksal (Ve) operatörüyle karşılaştıracaktır. Her iki

ifadeninde tanımlanan değerler ile uyumlu olması durumunda Şekil 5.10 ‘da

gösterilen kullanıcı adı ve şifre doğru girildi mesajı alınacak ve break komutunun

çalıştırılmasıyla program sonlandırılacaktır.

Kullanıcı adı veya şifrenin hatalı olarak girilmesi durumunda if içindeki

koşul sağlanmadığından program if blok yapısına girmeyecek ve Şekil 5.11’de

gösterildiği üzere “kullanıcı adı ve şifre hatalı olarak girildi” mesajı verecektir. Bu

durumda döngü dışında tanımlanan ve değeri 0 olarak verilen a sayaç değeri 1

artırılır ve while döngü kontrol değişkenin değeriyle karşılaştırılır. (a<4) Şartı

sağlandığı sürece döngü blok yapısı çalışmaya devam edecektir. a sayaç değeri üç

den büyük olduğu durumda while şartı sağlanmaz ise döngü blok yapısından

çıkarak kullanıcıya 3 kez hatalı kullanıcı adı ve şifre girme hakkı tanımış olur. Eğer

burada do‐while döngü kontrol deyimi kullanılmış olsaydı döngü şartı

sağlanmadığından kullanıcı adı ve şifre hiçbir şekilde kontrol edilemezdi. Bu yapı

sayesinde en az bir kez döngünün çalışması sağlanabilmektedir.



foreach (değişken tipi değişken in dizi) {

// Döngü içinde çalıştırılacak kodlar }

foreach Döngü Kontrol Deyimi

Visual C#’ta kullanılan bir diğer döngü de foreach döngüsüdür. foreach, dizi tabanlı

nesnelerin elemanları üzerinden ilerleyen bir döngü yapısıdır. Bu döngü yapısının

daha ayrıntılı kullanımı diziler adlı ünitede anlatılacaktır.

“ foreach“ ifadesinin genel yapısı aşağıdaki şekilde gösterilmektedir.

Foeach döngüsünün kullanımı şu şekildedir;

değişken tipi, Değişken tipi dizinin veri tipi ile aynı veya uyumlu olmak zorundadır.

değişken, Tanımlanan değişken, sırasıyla belirtilen dizi içerisindeki elemanları

tutar.

dizi, Aynı tip verileri barındıran dizilerdir.

Örnek Uygulama_5: Bu uygulamada haftanınGünleri adlı bir dizi

tanımlanarak içerisine gün isimleri atanacaktır. Bu dizinin elamanlarını foreach

döngü yapısı kullanılarak yazdıran bir bir program hazırlanacaktır.




Uygulamalarda

try…catch bloğu

kullanıp, catch bloğu

içerisini boş bırakırsa

Uygulama asla hata

vermez. Ancak bu

istenmeyen bir durum

değildir.

foreach döngüsü, Dizi

değişkenlere daha kolay

ulaşmak maksadıyla for

döngüsünden

türetilmiştir.


Şekil 5.12’de gösterilen Visual C# kodunu, (Ctrl+F5) kısayol tuşlarını

kullanarak çalıştırın. Programın çalışması sonucu Şekil 5.13’de görülen “Pazartesi‐

Salı‐Çarşamba‐Perşembe‐Cuma‐Cumartesi‐Pazar" şeklindeki gün isimleri, foreach

kullanılarak ekrana yazılmıştır.

Bu mesajı foreach döngü deyimi, haftanınGunleri ismindeki dizi değişkenin

elemanlarını, bir döngü içinde tek tek okuyarak string x değişkenine aktarıp

Console. WriteLine metodu yardımıyla ekrana yazdırmaktadır.

try..catch‐finally hata kontrol deyimleri

Projelerde kod yazmayı bitirdikten sonra programda hata olup olmadığını

kontrol etmek mantıklı bir iş değildir. Hatalar, kod yazılırken sık aralıklarla kontrol

edilmelidir. Projeyi test etmek için her seferinde çalıştırmak eksik kalan kodlar

yüzünden pek mümkün olmaz. Hatalarla başa çıkmanın en güzel yolu uygulamada

hata oluşturabilecek yapıdaki kodları tahmin edip bunları try ve catch isimli bloklar

içerisine yazmaktır. try bloğunda hata vermesi muhtemel kodlar yer alır. Eğer bir

hata oluşursa, uygulama hata oluşan satırda durur ve program hata vermez; bunun

yerine catch bloğu içerisindeki kodları çalışmaya başlar. catch bloğundaki kodlar

çalıştıktan sonra uygulama hata oluşan try bloğu içindeki kodlardan değil,

try..catch yapısı altındaki kodlardan devam eder. Çalışan programda bir hata oluşsa

bile program kırılmaz. Oluşan hatanın bilgisi kullanıcıya mesaj olarak bildirilir ve

programın güvenli bir şekilde ilerlemesi sağlanır.

Bir try bloğunun birden fazla catch bloğu olabilir. Böylelikle oluşacak hataya

göre farklı kodlarla çalıştırılabilir. Örneğin klavyeden bir string tipindeki değişkene

int veri tipinde değer girilmesi bir hatadır, bir sayısının sıfıra bölünmeye çalışılması

ise başka bir hata türüdür. Her hata türüne uygun catch yapısı tanımlanmalıdır.

try..catch yapısı ile beraber çalışan bir de finally bloğu vardır. Bu blok

tamamen opsiyoneldir, kullanıp kullanmamak programcıya bırakılmıştır. finally

bloğunda yazılan kodlar, try içerisinde bir hata oluşsun ya da oluşmasın her zaman

çalışır.

“try..catch ‐finally“ ifadesinin genel yapısı aşağıdaki gösterilmektedir.



try { //Buraya hata oluşturması beklenen kodlar yazılır } catch (Exception) { // Bir hata türü tespit edilince çalışacak kodlar yazılır } ... catch (Exception)

{ // Başka Bir hata türü tespit edilince çalışacak kodlar yazılır } finally

{ // Her durumda çalıştırılacak olan kodlar buraya yazılır }

Örnek Uygulama_6: Bu uygulamada kullanıcıdan int türünde bir sayı klavyeden

girmesi istenmektedir. Eğer sayı istenen türde girilmez ise program “Geçerli bir sayı

giriniz” mesajı verecektir.

Şekil 4.14. Örnek Program_6 için klavyeden 1 ve 100 değerlerini girme ekranı




Bu uygulamada kullanıcının nasıl bir veri gireceğini kestirmek güçtür. İstenen

aralıkta bir değer girmez ise kullanıcının verdiği değer int veri tipine

dönüştürülemeyecek ve program hata vererek bilgisayarın kararsız çalışmasına

hatta kilitlenmesine neden olacaktır. Bu yüzden hata verme ihtimaline karşı veri

giriş ve dönüştürme kodu try bloğu içerisine yazılmıştır. Bu “try‐catch” içerisindeki

kodda bir hata oluştuğunda, catch bloğu içerisindeki “Geçerli bir sayı giriniz”

mesajı ile kullanıcıya bildirilecektir.

Şekil 5.15 deki kodlar çalıştırıldığında Şekil 5.16’daki gibi 1 değeri girilirse

hata oluşmayacaktır. Şekil 5.17 deki gibi “Erzurum” string değeri girilirse Şekil

5.18’deki gibi “try‐catch” yapısı sayesinde “Geçerli bir sayı giriniz” şeklinde

program bizi uyaracaktır. Bu uygulamada “try‐catch” kullanılmasaydı hatanın

neden kaynaklandığı anlaşılamayacak ve program kontrolsüz bir şekilde

kapanacaktı.

Şekil 5.16. Örnek Program_6 için klavyeden 1 değerinin girilmesi



throw new DivideByZeroException("Sıfıra bölme hatası");

Şekil 5.17. Örnek Program_6 için klavyeden “Erzurum” değerinin girilmesi

Şekil 5.18. Örnek program_6‘e hatalı bir değerin yazılmasıyla ortaya çıkan ekran görüntüsü

Throw deyimi: Throw hatayı fırlatma anlamına gelir. Bazı durumlarda hatalar programı test etmek maksatlı bilerek oluşturulmak istenebilir. Bunun için, “throw” komutu kullanılır. “throw” ifadesinin kullanıldığı noktada program durarak istenilen istisnayı üretir. Böylece catch içinde belirtilen hata denetiminin çalışıp çalışmadığı test edilebilir.

Tablo 5.1: Try‐catch içerisinde en sık kullanılan hata kontrol sınıfları

Hata Tipleri Hatanın Anlamı

ArithmeticException Aritmatiksel bir işlem sırasında oluşan hata

DivideByZeroException Sıfıra bölme durumlarında oluşur

FormatException Sayısal veri türüne sahip değişkene harf girilmesi durumunda

NumberFormatException Uygun olmayan sayı formatı hatası

OverflowException Değişkene girilen sayı değişiken türünün aralığı dışındaysa

IndexOutOfRangeException Bir dizinin index sınırları aşıldığında

InvalidCastException Geçersiz tür dönüşümü yapıldığında

StringIndexOutOfBounds String yapısının sınırlarından çıkma hatası

OutOfMemoryException Programın çalışması için yeterli bellek kalmadığında



Örnek Uygulama_7: Bu uygulamada kullanıcıdan klavye ile iki sayı girmesi ve

Sonrasında basit dört işlem seçeneklerinden birisini seçmesi istenmektedir. Eğer

girilen sayı ve istenen seçeneklerden birinde hata meydana gelir ise program bu

ekranda hataya uygun mesaj vererek kullanıcıyı uyaracaktır.


Şekil 5.19’da Visual C# kodu verilen program (Ctrl+F5) ile çalıştırıldığında

Şekil 5.20’de görülen konsol ekranı görüntülenecektir. Bu ekranda sayı1 için 2 ve

sayi2 içinse 8 rakamları girilmiş ve toplama işlemi yapılmıştır. Program çalışırken

hiçbir hata meydana gelmediğinden Sonuç ekranında 10 sayısı gösterilerek

program sonlanmıştır.

Program yeniden çalıştırıldığında bu sefer Şekil 5.21’de gösterilen sayı1 için 8

ve sayi2 için 0 değerleri girilerek bölme işlemi seçilmiştir. Bu işlem sonucunda sıfıra

bölme hatası ortaya çıktığından Şekil 5.19’da kırmızı okla işaret edilen catch

çalışmış ve program akışını bozulmadan “Sıfıra bölme hatası yapıldı“ mesajını

vermiş ve kullanıcıyı uyararak sonlanmıştır.



Bir sayının sıfıra bölümü

tanımsızdır. Genelde

Bölme işlemi sonunda

ortaya çıkan bu tür

durumlar, programın

kontrolsüz çalışmasına

neden olur. Bu tür

durumlarda Try‐catch

kontrol yapısı

kullanılırsa programın

karşılaştığı bu tür

hatalarda nasil

davranabileceği

programlanabilir.

Program test amacıyla yeniden çalıştırılarak Sayı1 için 4 Sayı2 için bir string

değer olan Erzurum değerleri girilmiştir. Program içinde hata meydana gelmiş fakat

yarıda kesilmeden “geçerli bir sayı giriniz” uyarısı vererek sonlandırılmıştır.

Son hata mesajını görmek için program yeniden çalıştırılarak Şekil 5.23’de

gösterildiği gibi sayı1 için 6 sayı2 için 77777777777777777777777777777 gibi

tanımlanan aralık dışında bir değer girilmiştir. Bu durumda program bu hatayı

tespit ederek ilgili catch tanımını çalıştırarak “Girilen sayı tanımlanan aralıkta değil”

mesajı vererek sonlanmaktadır.

Şekil 5.20. Örnek program_7‘e ait programa sayı1:2 ve sayı2:8 değerlerinin girilmesi

Şekil 5.21. Örnek program_7‘e ait programa sayı1:8 ve sayı2:0 değerlerinin girilmesi

Şekil 5.22. Örnek program_7‘e ait programa sayı1:4 ve Erzurum değerlerinin girilmesi



Şekil 5.23. Örnek program_7‘e e ait programa sayı1:6 ve 7777.. değerlerinin girilmesi

Örnek Uygulama_8: Bu uygulamada kullanıcıdan klavyeden iki sayı girmesi ve

Sonrasında basit dört işlem seçeneklerinden birisini seçmesi istenmektedir.

Programda işlem yapmadan sıfıra bölme hatası vermiş gibi çalışması sağlanacaktır.






Şekil 5.24’da Visual C# kodu verilen program (Ctrl+F5) ile çalıştırıldığında

Şekil 5.25’de görülen konsol ekranı görüntülenecektir. Bu ekranda sayı1 için 4 ve

sayi2 için ise 6 rakamları girilmiş ve toplama işlemi yapılmıştır. Program çalışırken

hiçbir hata meydana gelmediği halde throw deyiminden dolayı ”Sıfıra bölme hatası

yapıldı “ şeklinde mesaj verilip program sonlandırılacaktır. Bu sayede işlemler

içerisinde meydana gelebilecek hatalar, önceden başarılı bir şekilde tespit edilerek

kullanıcıya bildirilip bildirilmeyeceği test edilebilir.



Özet

•Programlama dilllerinde, bir işlem grubunu çok sayıda tekrar etme imkânı sağlayan yapılara döngü denir. Visual C# programlama dilinde 4 adet döngü kontrol deyimi vardır. Bunlar for, while, do while ve foreach döngüleridir.

•for Döngü Kontrol Deyimi;for döngüsü başlangıç değerinden itibaren belirtilen koşul sağlanana kadar kod bloklarını arasına yazılan kod parçasını ardı ardına çalıştırır.

•while Döngü Kontrol Deyimi; Döngünün çalışma sayısını bilenmediği durumlarda bu döngü ifadesini kullanılır. if ve for döngüsünün birleşimi gibidir. Parantez içerisindeki şart doğru (true) olduğu sürece döngü çalışır. Koşul yanlış ( false ) sonucunu verdiği zaman ise sonlandırılır.

•do..while Döngü Kontrol Deyimi ; for ve while döngülerinden farklı olarak dögüye devam etmek için gereken şartı döngünün en sonunda kontrol eder. do –while Kontrol sonucuna göre ya döngüye ya devam eder ya da döngüden çıkar. Bu durumda şart sağlanmasa bile döngü en az bir kez çalışmış olur.

•foreach Döngü Kontrol Deyimi; foreach, dizi tabanlı nesnelerin elemanları üzerinden ilerleyen bir döngü yapısıdır.

•try..catch‐finally hata kontrol deyimleri;Hatalarla başa çıkmanın en güzel yolu/ uygulamada hata oluşturabilecek yapıdaki kodları tahmin edilip bunları try ve catch isimli bloklar içerisine yazmaktır.try bloğunda hata vermesi muhtemel kodlar yer alır. Eğer bir hata oluşursa, uygulama hata oluşan satırda durup hata vermez; bunun yerine catch bloğu içerisindeki kodları çalışmaya başlar. catch bloğundaki kodlar çalıştıktan sonra uygulama hata oluşan try bloğu içerisinden değil, try..catch yapısı altındaki kodlardan devam eder. Böylelikle uygulamamız hata oluşsa bile sağlıklı bir şekilde çalışmasına devam eder.

•try..catch yapısı ile beraber çalışan bir de finally bloğu vardır. Bu blok tamamen opsiyoneldir, kullanıp kullanmamak programcıya bırakılmıştır. finally bloğunda yazılan kodlar, try içerisinde bir hata oluşsun ya da oluşmasın her zaman çalıştırılır.

•Throw deyimi: Bazı durumlarda hatalar programı test etmek maksatlı bilerek oluşturulmak istenebilir. Bunun için, “throw” komutu kullanılır. “throw” ifadesinin kullanıldığı noktada program durarak istenilen istisnayı üretir.

•Bir çok Hata yakalamak için bir çok sınıf vardır, En çok kullanılan sınıflar,<DivideByZeroException>Sıfıra bölme durumlarında oluşur,<FormatException>Sayısal veri türüne sahip değişkene harf girilmesi durumunda,<OutOfMemoryException>Programın çalışması için yeterli bellek kalmadığında,< ArithmeticException>Aritmatiksel bir işlem sırasında oluşan hatalarda içindir.



Değerlendirme sorularını

sistemde ilgili ünite

başlığı altında yer alan

“bölüm sonu testi”

bölümünde etkileşimli

olarak cevaplayabilirsiniz.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Seçeneklerden hangisi for için sonsuz döngüyü ifade eder?

a) for ( ; ; ) {}

b) for ( ; i<0; ){}

c) for ( i=0; ; ){}

d) for (int i=0 : : ){}

e) for ( , ,){}

2.Başlangıç ve bitiş değeri bilinen tekrarlı işlemlerde kullanılması en uygun olan döngü aşağıdakilerden hangisidir?

a) while

b) for

c) do‐ while

d) switch

e) foreach

3. Aşağıdaki döngülerden hangisi içine yazılan kodlar, en az bir kere mutlaka çalışır?

a) while

b) for

c) do‐ while

d) switch

e) foreach 4. Aşağıdaki döngülerden hangisi sadece diziler içerisindeki elemanların görüntülenmesi amacıyla kullanılır?

a) while

b) for

c) do‐ while

d) switch

e) foreach



using System; class Program { static void Main() { for (int i = 10; i >= 1; i‐‐) { Console. WriteLine(i); } } }

5. Yukarida verilen kod içerisindeki for ifadesi çalıştırıldığında çıktı ekranında

aşağıdaki seçeneklerden hangisi görüntülenir.

a) 1,2,3,4,5,6,7,8,9 sayilari alt alta görüntülenir

b) 2, 4, 6, 8,10 sayilari yan yana görüntülenir

c) 10, 8, 6, 4, 2 sayilari alt alta görüntülenir

d) 10,9,8,7,6,5,4,3,2,1 sayilari yan yana görüntülenir

e) 10,9,8,7,6,5,4,3,2,1 sayilari alt alta görüntülenir

6. Hangisi, C# programlama dilinde yazılmış, bir Konsol uygulamasını çalıştırmak için kullanılır?

a) Ctrl+C

b) Alt+V

c) Shift+P

d) Ctrl+F5

e) Alt+F1

7. (FormatException) şeklindeki tanımlamanın yapıldığı bölüm aşağıdakilerden hangisidir?

a) try

b) catch

c) finaly

d) throw

e) break



8.Seçeneklerde verilen hata tanımlarından hangisi kesinlikle doğrudur?

a) DivideByZeroException>Sıfıra bölme durumlarında oluşur

b) ArithmeticException> Değişkene girilen sayı değişiken türünün aralığı dışındaysa

c) NumberFormatException> Aritmatiksel bir işlem sırasında oluşan hata

d) OutOfMemoryException> Uygun olmayan sayı formatı hatası

e) OverflowException> Programın çalışması için yeterli bellek kalmadığında

9. Visual C# programlama dilinde kullanılan aşağıdaki deyimlerden hangisi için

verilen eşleştirme kesinlikle doğrudur?

a) throw ‐ şartlı ifadeler oluşturma

b) switch ‐ tekrarlı işlemler gerçekleştirme

c) while ‐ özel durumlar oluşturma

d) catch – özel durum yakalama

e) if‐ kodları en bir kez çalıştırma

I. if II. for III. switch IV. While

10. Aşağıdaki yapılardan hangisi veya hangileri kodlamalardaki tekrarlı işlemleri yapmak için kullanılır?

a) Yalnız I

b) Yalnız II

c) Yalnız II

d) I ve III

e) II‐IV

Cevap Anahtarı:1.A,2.B,3.C,4.E,5.E,6.D,7.B,8.A,9.D,10.E



YARARLANILAN KAYNAKLAR

AKBUĞA. Mustafa, (2011), Atatürk Üniversitesi, Uzaktan Eğitim Merkezi, Nesne Tabanlı

programa‐I Ders Notları

ALGAN, Sefer, (2010), Her Yönüyle C#, İstanbul: Pusula Yayıncılık, İstanbul.

AKTAŞ, Volkan, (2013), Her Yönüyle C# 5.0, KODLAB, İstanbul.

CLARK, Dan, (2013), Your visual blueprint for building.NET application, 2nd Edition, Hungry

Minds, New York.

SCHILDT, Herbert, (2002), The Complete Reference C#, çev. Duygu Arbatlı Yağcı, Alfa Basım

Yayım Dağıtım, İstanbul.

SHARP, John, (2002), Microsoft Visual C#.NET, çev. Mert Derman, Arkadaş Yayınevi,

Ankara.

YANIK, Memik, (2004), Microsoft Visual c#.NET, 1.Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.

AYRILMAZ, Emre(2008), C# 3.0 ile Programlama Temelleri, Bilge Adam Yayınları, İstanbul.

Documents

DÖNGÜ KONTROL DEYİMLERİ · •Visual C# diline ait for, while, do‐ while ve foreach döngü Kontrol deyimlerini tanıyacak, •Döngü ve şart kontrol deyimlerini birlikte