Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do robót ... · Jednostka modułowa: Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do robót okładzinowych, której treści teraz poznasz,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

Beata Figarska - Wysocka

Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do robót okładzinowych 713[05].Z2.01 Poradnik dla ucznia

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 1

Recenzenci: mgr inż. Witold Kapusta mgr inż. Bartłomiej Marcinkiewicz Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Beata Figarska – Wysocka Konsultacja: dr inż. Jacek Przepiórka Korekta: Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[05].Z2.01 „Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do robót okładzinowych”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu posadzkarz. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006


SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 4 2. Wymagania wstępne 6 3. Cele kształcenia 7 4. Materiał nauczania 8

4.1. Właściwości fizyczne, mechaniczne i chemiczne materiałów budowlanych okładzinowych

8

4.1.1. Materiał nauczania 8 4.1.2. Pytania sprawdzające 10 4.1.3. Ćwiczenia 10 4.1.4. Sprawdzian postępów 11

4.2. Zasady oceny jakości i przydatności materiałów 12 4.2.1. Materiał nauczania 12 4.2.2. Pytania sprawdzające 12 4.2.3. Ćwiczenia 13 4.2.4. Sprawdzian postępów 13

4.3. Zasady przechowywania, składowania i magazynowania materiałów 14 4.3.1. Materiał nauczania 14 4.3.2. Pytania sprawdzające 15 4.3.3. Ćwiczenia 15 4.3.4. Sprawdzian postępów 16

4.4.Ogólna klasyfikacja materiałów okładzinowych 17 4.4.1. Materiał nauczania 17 4.4.2. Pytania sprawdzające 18 4.4.3. Ćwiczenia 18 4.4.4. Sprawdzian postępów 19

4.5.Materiały drewniane i drewnopochodne 20 4.5.1. Materiał nauczania 20 4.5.2. Pytania sprawdzające 21 4.5.3. Ćwiczenia 21 4.5.4. Sprawdzian postępów 22

4.6.Materiały z tworzyw sztucznych 23 4.6.1. Materiał nauczania 23 4.6.2. Pytania sprawdzające 24 4.6.3. Ćwiczenia 24 4.6.4. Sprawdzian postępów 26

4.7.Materiały mineralne i kamienne 27 4.7.1. Materiał nauczania 27 4.7.2. Pytania sprawdzające 27 4.7.3. Ćwiczenia 28 4.7.4. Sprawdzian postępów 29

4.8 Materiały pomocnicze i wykończeniowe 30 4.8.1. Materiał nauczania 30 4.8.2. Pytania sprawdzające 31 4.8.3. Ćwiczenia 31 4.8.4. Sprawdzian postępów 32


4.9.Narzędzia pomiarowe 33 4.9.1. Materiał nauczania 33 4.9.2. Pytania sprawdzające 33 4.9.3. Ćwiczenia 34 4.9.4. Sprawdzian postępów 35

4.10.Narzędzia i sprzęt 36 4.10.1. Materiał nauczania 36 4.10.2. Pytania sprawdzające 37 4.10.3. Ćwiczenia 37 4.10.4. Sprawdzian postępów 39

4.11.Przepisy bhp 40 4.11.1. Materiał nauczania 40 4.11.2. Pytania sprawdzające 41 4.11.3. Ćwiczenia 41 4.11.4. Sprawdzian postępów 42

4.12. Instrukcje stosowania materiałów 43 4.12.1. Materiał nauczania 43 4.12.2. Pytania sprawdzające 43 4.12.3. Ćwiczenia 43 4.12.4. Sprawdzian postępów 44

4.13. Instrukcje obsługi maszyn i sprzętu 45 4.13.1. Materiał nauczania 45

4.13.2. Pytania sprawdzające 45 4.13.3. Ćwiczenia 45 4.13.4. Sprawdzian postępów 46

5. Sprawdzian osiągnięć 47 6. Literatura 52


1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o dobieraniu materiałów, narzędzi i sprzętu do robót okładzinowych, a także ułatwi Ci wykonanie okładzin oraz ich odbiór.

W poradniku zamieszczono: − Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej. − Cele kształcenia tej jednostki modułowej. − Materiał nauczania (rozdział 4), który umożliwia samodzielne przygotowanie się do

wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Obejmuje on również ćwiczenia, które zawierają wykaz materiałów, narzędzi i sprzętów potrzebnych do realizacji ćwiczeń. Przed ćwiczeniami zamieszczono pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do ich wykonania. Po ćwiczeniach zamieszczony został sprawdzian postępów. Wykonując sprawdzian postępów, powinieneś odpowiadać na pytania tak lub nie, co oznacza, że opanowałeś materiał albo nie.

− Sprawdzian osiągnięć, w którym zamieszczono instrukcję dla ucznia oraz zestaw zadań testowych sprawdzających opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej jednostki.

− Zamieszczona została także karta odpowiedzi. − Wykaz literatury obejmujący zakres wiadomości, dotyczącej tej jednostki modułowej,

która umożliwi Ci pogłębienie nabytych umiejętności. − Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Jednostka modułowa: Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do robót okładzinowych,

której treści teraz poznasz, stanowi jeden z elementów modułu 713[05].Z2 Technologie wykonywania okładzin’’ i jest oznaczona na zamieszczonym schemacie na stronie 5. Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.


Schemat jednostek modułowych

713[05].Z2 Technologie

wykonywania okładzin

713[05].Z2.01 Dobieranie

materiałów,narzędzi i sprzętu do robót okładzinowych

713[05].Z2.02 Przygotowanie zapraw, klejów

i zaczynów gipsowych

713[05].Z2.03 Wykonywanie okładzin

z materiałów mineralnych

713[05].Z2.05 Wykonywanie okładzin z drewna i materiałów drewnopochodnych

713[05].Z2.04 Wykonywanie okładzin z tworzyw sztucznych


2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − rozpoznawać podstawowe materiały budowlane, − rozpoznawać podstawowe cechy techniczne materiałów, − posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa, − wykonywać szkice podstawowymi technikami rysunkowymi, − przygotowywać narzędzia i sprzęt do pracy, − stosować podstawowe przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, − korzystać z różnych źródeł informacji.


3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − określić właściwości fizyczne, mechaniczne i chemiczne materiałów okładzinowych, − rozróżnić i dobierać materiały okładzinowe, − ocenić jakość i przydatność materiałów, − składować i magazynować materiały, − sklasyfikować materiały ze względu na pochodzenie, postać i funkcję użytkową, − sklasyfikować materiały ze względu na postać materiału, − sklasyfikować materiały ze względu na funkcję użytkową, − rozpoznać i zaproponować zakres stosowania tarcicy iglastej i liściastej, − wymienić materiały z tworzyw drzewnych, − wskazać przeznaczenie i zastosowanie materiałów z tworzyw drzewnych, − dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania okładzin z materiałów drewnianych

i drewnopochodnych, − rozpoznać i dobrać materiały i elementy pomocnicze, − rozróżnić i stosować typowe ręczne narzędzia stolarskie, − wymienić i rozpoznać materiały okładzinowe z tworzyw sztucznych, − sklasyfikować materiały ze względu na sposób i technikę mocowania, − określić zakres stosowania okładzin z PCV typu siding, − wymienić i rozróżnić mineralne materiały okładzinowe, − rozróżnić materiały ceramiczne, ceramiczne szkliwione, kamionkowe i szklane, − określić właściwości kształtek i cegieł klinkierowych, − dobrać płytki według jakości szkliwa, kolorów, odcieni, wzorów, równości ich

powierzchni, − rozróżnić i dobrać płyty oraz płytki kamienne, − określić właściwości i zakres stosowania płyt i płytek, − rozpoznać rodzaje płyt kartonowo – gipsowych, − dobrać rodzaje płyt kartonowo – gipsowych według funkcji użytkowych pomieszczeń, − oszacować ilość materiałów, − dobrać i zmontować rusztowanie i drabiny, − rozróżnić elementy rusztu drewnianego i metalowego, − zastosować materiały pomocnicze i wykończeniowe, − dobrać i posłużyć się narzędziami pomiarowymi, − zastosować i obsłużyć maszyny do przygotowania zapraw i mieszanek betonowych, − zmontować i zdemontować rusztowania, − zakonserwować narzędzia i sprzęt, − sporządzić zapotrzebowanie na materiały i narzędzia, − przestrzegać obowiązujących przepisów bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony

środowiska.


4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Właściwości fizyczne, mechaniczne i chemiczne materiałów

budowlanych okładzinowych 4.1.1. Materiał nauczania

Okładziną nazywamy element wykończenia, który zamocowany na powierzchni elementu budynku nadaje jej wymagane cechy techniczne, użytkowe i estetyczne.

Technika okładzinowa charakteryzuje się tym, że żądane właściwości powierzchni osiąga się w jednym procesie technologicznym przez zamocowanie materiału okładzinowego.

Materiały okładzinowe możemy podzielić w zależności od rodzaju surowca, którym może być: − drewno i tworzywa drzewne, − tworzywa sztuczne, − materiały mineralne. Każde tworzywo ma określone właściwości, które decydują o jego zastosowaniu.

Właściwości te nazywamy cechami technicznymi materiału. Dzieli się je na trzy grupy: − fizyczne, − mechaniczne, − chemiczne.

Do cech fizycznych zalicza się: − gęstość, − gęstość pozorną, − szczelność, − porowatość, − wilgotność, − nasiąkliwość, − przepuszczalność pary wodnej, − kapilarność, − higroskopijność, − przewodność cieplną, − pojemność cieplną, − ogniotrwałość, − rozszerzalność cieplną.

Do właściwości mechanicznych, decydujących o technicznej wartości materiału, należą: − wytrzymałość (na ściskanie, rozciąganie i zginanie), − odporność na zamrażanie, − twardość, − sprężystość, − kruchość, − ścieralność.

Określenie właściwości chemicznych materiału następuje tylko wtedy, gdy zachodzące wewnątrz materiału procesy chemiczne grożą zniszczeniem lub obniżają jego wartości użytkowe i estetyczne.


Zasady badania technicznych właściwości materiałów budowlanych okładzinowych Drewno i wyroby drewnopochodne

Próbki drewna i materiałów drewnopochodnych pobierane do badań powinny być reprezentatywne dla partii materiału tego samego gatunku, rodzaju bądź asortymentu. Z partii drewna pobiera się próbki pierwotne, z których przygotowuje się próbki laboratoryjne. Przed badaniem powinny one być poddane klimatyzowaniu. Klimatyzowanie polega na utrzymaniu drewna w komorach, w których panuje temperatura 20 ± 5oC, a wilgotność względna powietrza w komorze wynosi 65 ÷ 75% do czasu, aż drewno osiągnie wilgotność 12 ÷13 %.

Dla drewna i wyrobów drewnopochodnych oznacza się : − gęstość pozorną, − wilgotność, − wytrzymałość na ściskanie, − wytrzymałość na ścinanie, − wytrzymałość na zginanie, − twardość, − nasiąkliwość.

Tworzywa sztuczne W skład partii do pobrania próbek powinny wchodzić materiały o tej samej barwie

i o tym samym wzorze. Rozpoznawanie tworzyw termoplastycznych i termoutwardzalnych polega na ogrzaniu

próbki w wodzie o temperaturze 40÷80oC. Jeżeli na skutek ogrzania próbka mięknie, to mamy do czynienia z tworzywem termoplastycznym, a jeżeli nie ma właściwości mięknięcia, tworzywo jest termoutwardzalne.

Dla tworzyw sztucznych oznacza się również: − wygląd zewnętrzny, − wytrzymałość na ściskanie, − wytrzymałość na zginanie, − twardość.

Materiały mineralne − do materiałów mineralnych okładzinowych należą: kamienie, ceramika i szkło. − dla materiałów kamiennych próbki do badań pobiera się w sposób losowy z różnych

miejsc, w taki sposób, żeby były reprezentatywne dla badanego materiału. Oznacza się:

− ocenę makroskopową, − gęstość, − gęstość pozorną, − porowatość, − nasiąkliwość, − wytrzymałość na ściskanie.

Podczas pobierania próbek ceramicznych i szklanych do badań, ustala się w sposób losowy paczki, z których należy pobrać próbki, a następnie wybiera się je zgodnie z wymaganiami podanymi w odpowiednich normach.

Badania cech technicznych rozpoczyna się od badania makroskopowego (wyglądu, barwy, wymiarów czy wad), a następnie oznacza się: − rysy na szkliwie, − nasiąkliwość, − wytrzymałość.


4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie znasz rodzaje materiałów okładzinowych? 2. Jakie znasz właściwości materiałów okładzinowych? 3. Co zaliczamy do podstawowych cech fizycznych materiałów? 4. Jakie cechy zaliczamy do właściwości mechanicznych materiałów? 5. Kiedy staje się konieczne określenie cech chemicznych? 6. Jak przygotowujemy próbki laboratoryjne materiałów drewnianych? 7. Jakie oznaczenia przeprowadzamy dla materiałów drewnianych? 8. Jak rozpoznajemy tworzywa termoplastyczne ? 9. Jakie oznaczenia przeprowadzamy dla tworzyw sztucznych? 4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Na kartkach koloru białego są wypisane grupy cech materiałów. Na kartkach koloru czerwonego są wypisane oznaczenia tych cech. Przyporządkuj oznaczenia do odpowiedniej grupy cech.

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z informacjami na kartkach oznaczonych kolorem białym, 2) zapoznać się z informacjami na kartkach oznaczonych kolorem czerwonym, 3) zapoznać się z wiadomościami dotyczącymi właściwości materiałów, 4) przyporządkować oznaczenia do odpowiednich cech materiałów, 5) zapisać spostrzeżenia w zeszycie przedmiotowym, 6) zaprezentować efekty pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − arkusze kartek koloru białego, − arkusze kartek koloru czerwonego, − zeszyt przedmiotowy, − artykuły piśmiennicze. Ćwiczenie 2

Odszukaj w literaturze z rozdziału 6 zasady wykonywania oznaczenie gęstości pozornej prostopadłościennej próbki drewnianej i wykonaj je dla przygotowanej próbki.


1) odszukać w literaturze z rozdziału 6 zasady wykonywania oznaczenie gęstości pozornej prostopadłościennej próbki drewnianej,

2) zapisać na kartce wzór na obliczanie gęstości pozornej, 3) zmierzyć suwmiarką potrzebne boki próbki, 4) obliczyć objętość, 5) zważyć próbkę,


6) podać wynik w odpowiednich jednostkach. Wyposażenie stanowiska pracy:

− arkusz papieru, − ołówek lub długopis, − prostopadłościenna próbka drewniana, − suwmiarka, − waga, − literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 3

Wykonaj oznaczenie cech makroskopowych płytki ściennej przygotowanej przez nauczyciela i sprawdź, czy są zgodne z normą.


1) zapoznać się z podstawowymi wiadomościami na temat cech makroskopowych, 2) obejrzeć bardzo dokładnie przygotowaną próbkę, 3) opisać na kartce wszystkie cechy próbki, 4) zmierzyć wymiary płytki ściennej, 5) zapisać spostrzeżenia w notatniku, 6) sprawdzić czy opisane cechy spełniają założenia normowe dla danej grupy płytek

ściennych.

Wyposażenie stanowiska pracy: − płytka ścienna, − karta papieru, − ołówek lub długopis, − suwmiarka, − norma, − notatnik. 4.1.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) rozpoznać cechy fizyczne materiałów? 2) rozpoznać cechy mechaniczne materiałów? 3) rozpoznać rodzaje materiałów okładzinowych? 4) określać cechy fizyczne, chemiczne i mechaniczne materiałów? 5) określić zasady przygotowania kamiennych próbek laboratoryjnych? 6) rozpoznać oznaczenia cech technicznych materiałów drewnianych? 7) rozpoznać oznaczenia cech technicznych materiałów kamiennych? 8) rozpoznać oznaczenia cech technicznych tworzyw sztucznych? 9) określić cechy makroskopowe materiałów okładzinowych?

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨


4.2. Zasady oceny jakości i przydatności materiałów 4.2.1. Materiał nauczania

Podstawowymi dokumentami dotyczącymi wymagań, jakim powinny odpowiadać wyroby budowlane, są Polskie Normy (PN). Tworzenie ich trwa jednak latami, dlatego wprowadzono formuły akceptowania rozwiązań materiałowych oferowanych w budownictwie. Są to dokumenty akceptacyjne, nazwane aprobatami technicznymi (AT), napodstawie których w budownictwie wprowadza się nowe wyroby, jeśli nie ustawiono jeszcze odpowiedniej normy lub nie przewiduje się jej ustanowienia.

Aprobaty techniczne udziela się dla wyrobów innowacyjnych wprowadzanych do praktyki. Wydaje się je na 5 lat. Jej ważność może być przedłużona na kolejne lata.

Wszystkie wyroby, które są legalnie dopuszczone do stosowania, czyli spełniają wymagania odnośnych przepisów, powinny mieć znak „B” (rys1).

Rys. 1. Oznaczenie dla wyrobów budowlanych [3, str.12]

Znak ten może być umieszczony na wyrobie, opakowaniu lub w dokumentach dołączonych do wyrobu.

Jakość i przydatność materiałów ocenia się na podstawie badań cech technicznych wyrobów. Ocenę wyników badania sztuk i partii przeprowadza się w ten sposób, że badaną sztukę wyrobu budowlanego uznaje się za dobrą, jeżeli wszystkie jej sprawdziany cech technicznych mają wynik dodatni. Badaną sztukę uznaje się za niedobrą, jeżeli choćby jedno jej oznaczenie ma wynik ujemny. Po zbadaniu i zakwalifikowaniu każdej sztuki należy policzyć sztuki z wadami w danej próbce. 4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jak nazywa się dokument dopuszczający materiały budowlane do obrotu? 2. Czy wszystkie materiały muszą mieć aprobaty techniczne? 3. Na ile lat wydaje się aprobaty techniczne? 4. Jak oznacza się wyroby, które są dopuszczone do stosowania? 5. Na podstawie jakich badań ocenia się jakość i przydatność materiału do robót

okładzinowych? 6. Kiedy partię materiałów uznajemy za dobrą?


4.2.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Z przygotowanych zestawów materiałów mineralnych i kamiennych wybierz te, które uznasz, że mają dobrą jakość i przydatność do wykonania okładziny ściennej.

Sposób wykonania ćwiczenia. Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wybrać te materiały, których wyniki badań cech technicznych są dobre, 2) zrobić notatkę w notatniku, 3) zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − zestawy materiałów, − notatnik, − przybory do pisania. Ćwiczenie 2

Po obejrzeniu filmu pt. ,,Badania cech technicznych materiałów drewnianych i drewnopochodnych”, na kartce papieru wypisz, która partia materiałów może być uznana za dobrą.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) obejrzeć dokładnie film – „Badania cech technicznych materiałów drewnianych

drewnopochodnych drewnopochodnych ‘’, 2) wybrać te materiały, które spełniają polecenie z ćwiczenia, 3) zapisać na kartce swoje spostrzeżenia, 4) zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − film instruktażowy – „Badania cech technicznych materiałów drewnianych

i drewnopochodnych”, − kartka papieru, − przybory do pisania, − literatura z rozdziału 6. 4.2.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić nazwę dokumentu, w którym określone są wymagania dla materiałów?

2) określić na ile lat wydawane są aprobaty techniczne? 3) omówić oznaczenia dla materiałów budowlanych? 4) zdefiniować, kiedy dana partia materiału nie spełnia jakości? 5) ocenić jakość i przydatność materiałów z tworzyw sztucznych do robót

okładzinowych? 6) ocenić jakość i przydatność materiałów z drewna i tworzyw drzewnych

do robót okładzinowych

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨


4.3. Zasady przechowywania, składowania i magazynowania materiałów

4.3.1. Materiał nauczania.

Do okładzin należą: − materiały drewniane i drewnopochodne, − tworzywa sztuczne, − materiały mineralne i kamienne.

Warunki składowania, magazynowania i transportu drewna oraz wyrobów drewnopochodnych

Podstawowym warunkiem zabezpieczania drewna przed zniszczeniem jest jego prawidłowe wysuszenie i utrzymanie go w stanie suchym. Za drewno suche uważa się takie, którego wilgotność nie przekracza 15%.

Składowisko powinno być zlokalizowane w miejscu suchym i otwartym, a jego obszar podzielony na kwatery. Pozwala to na zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpożarowego i dogodne warunki transportowe. Rozmieszczenie materiałów drzewnych na składowiskach zależy od rodzaju materiałów, warunków transportu i ukształtowania terenu.

Wyroby z drewna takie jak: płyty, sklejki, prefabrykaty drzewne i inne asortymenty, wymagają przechowywania w magazynach krytych. Wyroby sklejane o obrobionych powierzchniach, ze względu na możliwość uszkodzeń krawędzi i naroży należy przechowywać w skrzyniach, pakietach tekturowych lub wiązkach. Płyty laminowane powinny być przechowywane na płask, na paletach lub paczkowane z zabezpieczonymi krawędziami i narożami. Płyty laminowane pilśniowe muszą być układane laminowanymi warstwami do siebie i przekładane miękkim, czystym papierem.

Sklejkę okleinową transportuje się luzem w krytych samochodach lub wagonach. Składuje w pomieszczeniach o wilgotności względnej powietrza równej 60%, w stosach na podkładach. W jednym stosie muszą znajdować się sklejki o jednakowej klasie jakości, wymiarach i rodzaju drewna.

Warunki składowania, magazynowania i transportu tworzyw sztucznych Wyroby z tworzyw sztucznych należy przechowywać w suchych pomieszczeniach, na

twardym i równym podłożu, w stosach, z daleka od urządzeń grzewczych. Profile podstawowe z PVC są pakowane w wiązki po 5 lub 10 sztuk, a profile łącząco –

wykończeniowe po 10 lub 50 sztuk. Płytki i płyty z tworzyw sztucznych transportowane i przechowywane są w pakietach

tekturowych lub skrzynkach z zabezpieczonymi narożami i krawędziami. Warunki składowania, magazynowania i transportu materiałów mineralnych oraz

kamiennych Warunki transportu i składowania materiałów mineralnych oraz kamiennych zależą od

wrażliwości materiału na wpływy atmosferyczne i uderzenia. Okładzinowe elementy mineralne i kamienne powinny być transportowane i magazynowane opakowane (w pudełka kartonowe, klatki drewniane lub metalowe). Rodzaj opakowania zależy od poszczególnych asortymentów. Każde pudełko powinno zawierać elementy kamienne o jednakowych wymiarach, jednego typu i asortymentu. Krawędzie i naroża muszą być zabezpieczone, a powierzchnie wypolerowane i przełożone przekładką z miękkiego kartonu lub tektury falistej.


4.3.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie drewno uważamy za suche? 2. Jakie warunki powinno spełniać składowisko dla materiałów drewnianych? 3. Jak przechowujemy płyty laminowane? 4. Jak transportujemy sklejkę? 5. Jakie warunki musi spełniać magazyn dla tworzyw sztucznych? 6. Jak przechowujemy płytki z PVC? 7. Od czego zależą warunki transportu materiałów mineralnych? 8. W jaki sposób należy transportować materiały kamienne? 4.3.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Wybierz z przedstawionych materiałów te, które możesz przechować w magazynie dla materiałów drewnianych i omów sposób ich transportowania.


1) zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczenia, 2) wybrać materiały i zapisać ich nazwy, 3) podać sposób ich magazynowania, 4) wymienić sposoby transportowania wybranych materiałów, 5) uporządkować i zlikwidować stanowisko pracy, 6) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 7) zapisać wnioski w notatniku.

Wyposażenie stanowiska pracy: − próbki materiałów drewnianych, kamiennych i mineralnych, − arkusz papieru, − notatnik, − przybory do pisania, − literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 2

Przygotowane płytki ścienne zapakuj do transportu samochodem i omów sposób ich magazynowania.


1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 2) podzielić płytki na grupy, 3) zapakować płytki, 4) opisać poszczególne grupy płytek, 5) opisać sposób ich transportu, 6) uporządkować i zlikwidować stanowisko pracy, 7) zaprezentować efekty swojej pracy.


Wyposażenie stanowiska pracy: − płytki ścienne różnej wielkości i barwy, − pudełka kartonowe, − kartki samoprzylepne do opisu pudełek, − długopis lub ołówek, − literatura z rozdziału 6. 4.3.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) wyjaśnić, co oznacza pojęcie drewno suche? 2) wymienić warunki dla składowiska materiałów drewnianych? 3) określić warunki, jakie musi spełnić magazyn dla tworzyw sztucznych? 4) omówić sposób przechowywania sklejki? 5) omówić sposób przechowywania płytek ściennych ceramicznych? 6) omówić sposób przechowywania płyt laminowanych? 7) określić sposoby transportu materiałów kamiennych? 8) zastosować poznane wiadomości w praktyce?

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨


4.4. Ogólna klasyfikacja materiałów okładzinowych 4.4.1. Materiał nauczania

Charakteryzując materiały okładzinowe, możemy zastosować różne kryteria ich podziału. Do najczęściej stosowanych zaliczamy:

− położenie w budynku, − funkcję użytkową, − rodzaj materiału, − postać materiału, − rozwiązanie konstrukcyjne, − warunki technologiczne.

W zależności od położenia w budynku okładziny dzielą się na : − pionowe (na ścianach, słupach), − poziome (na posadzkach, stopniach schodów, podokiennikach), − podwieszone (układane od spodu poziomych lub nachylonych elementów budynku np.

podciągów, nadproży okiennych i drzwiowych). Ze względu na główną funkcję użytkową rozróżnia się okładziny:

− dekoracyjne, − dekoracyjno-ochronne (przeciwko wilgoci eksploatacyjnej, zabrudzeniu, uderzeniom,

zarysowaniu, przenikaniu dźwięku), − ochronne (chemoodporne, ognioodporne).

Ze względu na rodzaj materiału okładziny mogą być z: − drewna (boazerie), − płyt z tworzyw drzewnych, − papieru (tapety), − tworzyw sztucznych, − materiałów mineralnych (kamienia, ceramiki, szkła), − metali (blach i elementów listwowych aluminiowych, blach stalowych), − materiałów tekstylnych (tkanin, wykładzin dywanowych).

Ze względu na postać materiałów rozróżnia się okładziny z: − płytek (np. ceramicznych, szklanych, z PVC), − płyt (np. wiórowych, płyt Unilam), − arkuszy (np. wykładzin, folii), − taśm (np. papierów powlekanych), − listew (np. z drewna, aluminium, PVC), − desek (np. z drewna, z tworzyw sztucznych).

Ze względu na rozwiązanie konstrukcyjne okładziny mogą być: − montowane, tj. mocowane na elemencie budynku za pomocą innego materiału

(np. zaprawy, kleju, gwoździ), − strukturalne, tj. wtopione w tworzywo elementu prefabrykowanego w czasie jego

wytworzenia. Ze względu na warunki technologiczne wykonania rozróżnia się okładziny:

− z cienkich i elastycznych materiałów w postaci arkuszy, wymagających przyklejenia całą powierzchnią do równej i gładkiej powierzchni podłoża,

− okładziny z cienkich i elastycznych materiałów, lecz o fakturze wytłaczanej oraz okładziny ze sztywnych materiałów w postaci płytek lub arkuszy wymagających


przyklejenia całą powierzchnią do równej powierzchni podłoża, które może być równomiernie szorstkie,

− okładziny ze sztywnych materiałów w postaci płyt lub listew mocowanych do podłoża punktowo,

− okładziny z płytek lub płyt osadzonych na zaprawie. 4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak dzielimy okładziny ze względu na funkcję użytkową? 2. Z jakich materiałów wykonujemy okładziny? 3. W jaki sposób dzielimy okładziny uwzględniając postać materiału, z którego jest

wykonana? 4. Na czym polega rozwiązanie konstrukcyjne okładziny typu montowane? 5. Na czym polega rozwiązanie konstrukcyjne okładziny typu strukturalne? 6. Jak podzielisz okładziny ze względu na warunki technologiczne wykonania? 7. Jak podzielisz okładziny w zależności od położenia w budynku?


Wybierz i nazwij 4 z przygotowanych siedmiu próbek materiałów mineralnych ze wskazaniem kryterium stosowania.


1) wybrać 4 próbki, 2) nadać nazwy wybranym próbkom, 3) podać kryterium stosowania, 4) zaprezentować efekty swojej pracy, 5) zapisać wnioski w notatniku.

Wyposażenie stanowiska pracy: − siedem próbek materiałów mineralnych, − kartka papieru, − ołówek lub długopis, − notatnik, − literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 2

Sklasyfikuj materiały okładzinowe ze względu na ich funkcje użytkowe i warunki technologiczne wykonania.



1) dokonać podziału materiałów okładzinowych ze względu na ich główną funkcje użytkową i warunki technologiczne wykonania,

2) zaprezentować wyniki swojej pracy, 3) zapisać spostrzeżenia w notatniku.

Wyposażenie stanowiska pracy: − notatnik, − długopis lub ołówek, − literatura z rozdziału 6. 4.4.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) rozróżnić okładziny ze względu na ich funkcje użytkowe? 2) scharakteryzować rodzaje materiałów na okładziny? 3) określić w jakiej postaci występują materiały okładzinowe? 4) określić rozwiązania konstrukcyjne układania okładzin? 5) rozróżnić okładziny ze względu na warunki technologiczne wykonania? 6) podzielić okładziny ze względu na miejsce i sposób położenia

w budynku?

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨


4.5. Materiały drewniane i drewnopochodne 4.5.1. Materiał nauczania

Tarcica iglasta i liściasta. Na elementy okładzin z litego drewna (deski, listwy, konstrukcje ramowo – płycinowe) stosuje się wysokiej jakości tarcicę liściastą (dąb, grab, jesion, buk) i iglastą (sosna, świerk, jodła, modrzew). Gatunek drewna, jego klasa są ściśle określone w projekcie okładziny. Drewno używane na okładziny wewnętrzne powinno mieć wilgotność 10 ÷ 12 %. Z drewna wykonuje się gonty, dranice, materiały podłogowe i okładzinowe.

Stosowanie na okładziny drewna litego jest związane z dużymi kosztami. Dlatego bardzo często wykorzystuje się forniry. Umożliwiają one pokrywanie powierzchni elementów wykonanych z drewna niskiej klasy jakości oraz tworzyw drzewnych, zapewniając tym elementom atrakcyjny wygląd oraz cechy dekoracyjne odpowiadające najwyższym klasom szlachetnych gatunków drewna.

Do wyrobów drewnopochodnych wykorzystywanych jako materiały okładzinowe zaliczamy: płyty pilśniowe, płyty cementowo – wiórowe, płyty wiórowe.

Płyty pilśniowe twarde. Surowcem do wyrobu płyt pilśniowych jest rozwłókniona masa drzewna pochodząca ze ścinków i odpadów drewna. Prawa powierzchnia płyt jest gładka, a na lewej widoczny jest odcisk sita, na którym były one odwadniane w czasie prasowania. Wymiary płyt wynoszą : − szerokość 1220 mm, − długość 2000, 2500, 3000, 3500, 5000 lub 5500 mm, − grubość 3,2; 5,0 lub 6,0 mm.

Oprócz zwykłych płyt pilśniowych twardych produkuje się ich uszlachetnione odmiany, tj. płyty: − lakierowane – przez naniesienie powłoki z emalii termoutwardzlnej (mogą mieć

powierzchnię gładką, wytłaczaną, nacinaną lub perforowaną); − laminowane – przez naprasowanie na gorąco warstwy papierów nasyconych

termoutwardzalnymi żywicami, których barwa lub wzór pozostają utrwalone na powierzchni;

− oklejane cienkimi foliami z polichlorku winylu z nadrukowanym na powierzchni wzorem drewnopodobnym. Płyty wiórowe prasowane. Produkowane są z wiórów drzewnych sklejonych klejem

syntetycznym przy równoczesnym zastosowaniu prasowania i podwyższonej temperatury. Płyty mogą być:

− trójwarstwowe, w których warstwy zewnętrzne wykonuje się z drobniejszych i szlachetniejszych wiórków oraz z większą ilością kleju niż warstwa środkowa,

− jednowarstwowe. Wymiary płyt wynoszą:

− długość 183 ÷ 410 cm, − szerokość 120 ÷ 250 cm, − grubość 0,4 ÷ 4 cm.

Produkuje się również płyty uodpornione na działanie ognia. Wyroby z korka naturalnego. Uzyskuje się z kory dębu korkowego. Pozyskuje się

z żyjących drzew co 9 lub 10 lat. Korę zdjętą z drzew sortuje się, a następnie gotuje przez 60 ÷ 70 minut. Proces ten pozwala na wyprostowanie kory oraz pozbycie się narośli, owadów i mchów. Pozostałe odpady służą jako surowiec do produkcji sprasowanych płyt izolacyjnych, boazerii i parkietów. Bloki odpadów korka po sprasowaniu, tnie się na płyty różnej wielkości. Powierzchnie licowe mogą być polerowane, woskowane, lakierowane lub pokryte warstwą winylu.



Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie znasz gatunki drzew iglastych wykorzystywanych jako tarcica? 2. Jakie znasz gatunki drzew liściastych wykorzystywanych jako tarcica? 3. Jakie zastosowanie mają forniry? 4. Jak wykonuje się płyty lakierowane? 5. Jak powstają płyty laminowane? 6. Z jakich materiałów powstają płyty pilśniowe twarde? 7. W jaki sposób powstają płyty wiórowe prasowane? 8. Jakie znasz rodzaje płyt wiórowych prasowanych? 9. Jak powstają wyroby z korka? 4.5.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Z przygotowanych próbek wybierz materiały stosowane najczęściej jako boazerie.


1) wybrać materiały stosowane jako boazerie, 2) napisać nazwy na kartkach samoprzylepnych, 3) zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − próbki elementów, − samoprzylepne kartki, − ołówek lub długopis, − literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 2

Oblicz liczbę płyt o wymiarach 1220 x 2000 x 5,0 mm na wykonanie okładziny ściany o powierzchni 10,0 m2.


1) obliczyć powierzchnię jednej płyty, 2) obliczyć liczbę płyt, 3) obliczenia wykonać w notatniku, 4) zaprezentować efekty swoich obliczeń.

Wyposażenie stanowiska pracy: − materiały piśmiennicze, − notatnik, − kalkulator.


4.5.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić materiały z tworzyw drzewnych? 2) wskazać przeznaczenie materiałów z tworzyw drzewnych? 3) scharakteryzować rodzaje płyt pilśniowych? 4) omówić materiały, z jakich powstają płyty pilśniowe? 5) określić materiały, z jakich powstają płyty wiórowe? 6) opisać, z czego powstają płyty trójwarstwowe? 7) określić wymiary płyt wiórowych? 8) opisać zasady produkcji korka? 9) rozpoznawać i określać zakres stosowania tarcicy liściastej i glastej?

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨


4.6. Materiały z tworzyw sztucznych 4.6.1. Materiał nauczania

Tworzywa sztuczne są grupą materiałów, których głównym składnikiem są związki wielkocząsteczkowe. Mogą zawierać wypełniacze, plastyfikatory lub utrwalacze oraz barwniki. Otrzymywane przez polimeryzację prostych związków chemicznych lub modyfikowanie naturalnych substancji wielkocząsteczkowych.

Wśród licznych odmian materiałów z tworzyw sztucznych najczęściej w robotach okładzinowych stosuje się wyroby z polichlorku winylu, laminaty melaminowo – formaldehydowe, elementy poliestrowe i polimetakrylanowe. Możemy je spotkać w postaci płytek, np. sztywnych płytek z PVC, płyt płaskich lub fakturowanych (wytłaczanych, falistych, fałdowanych itp.), elementów listwowych oraz materiałów arkuszowych dostarczanych w rulonach, jak np. tkaniny i papiery powlekane PVC, folie spienione PVC, folie cienkie (okleiny z PVC).

Zazwyczaj okładziny z tworzyw sztucznych wykonuje się technologią klejenia, a w niektórych przypadkach konieczne jest ich wykończenie specjalną listwą z twardego lub plastyfikowanego PVC albo aluminium.

Poniżej podano przykłady materiałów stosowanych w robotach okładzinowych: − Płytki okładzinowe płaskie. Produkowane z różnych tworzyw sztucznych kilkoma

metodami technologicznymi. Najszersze jednak zastosowanie mają płytki sztywne z plastyfikowanego polichlorku winylu o strukturze zbliżonej do sztywnych płytek podłogowych z PVC. Płytki mają kształt prostokąta o wymiarach 300 x 149 mm lub 250 x 124 mm i grubości 1,3 mm;

− Płytki okładzinowe z twardego PVC. Produkuje się je metodą wytłaczania lub przez sprasowanie ze zgrzewaniem kilku warstw folii z PVC. W celu zwiększenia sztywności płytek, a zarazem ich wymiarów, najczęściej formuje się je metodą prasowania próżniowego jako elementy przestrzenne, które są przystosowane konstrukcyjnie do mocowania mechanicznego. Grubość płyt wynosi 1÷3 mm;

− Laminaty. Płyty otrzymywane przez sprasowanie na gorąco pod olbrzymim ciśnieniem arkuszy specjalnego papieru nasyconego żywicami termoutwardzalnymi. Warstwę wierzchnią stanowi arkusz papieru z nadrukowanym wzorem, nasycony żywicą melaminową lub żywicą fenolowo – formaldehydową (np. UNILAM). Odznaczają się dużą wytrzymałością mechaniczną, odpornością na zarysowanie, uderzenia, działania wody, środków myjących, czynników chemicznych oraz temperatury do 120oC. Produkowane są w wymiarach:

− długość 2800 mm, − szerokość 1310 mm, − grubość 0,5 i 4,0 mm; − Elementy wytłaczane z twardego PVC. Technologia wytłaczania twardego PVC

umożliwia otrzymywanie profilowanych elementów o skomplikowanym przekroju stosunkowo dużych wymiarów. Dzięki rozwiniętej geometrii przekrojów tych elementów, mimo cienkich ścianek (0,5 ÷ 2 mm), wykazują one dostateczną sztywność, umożliwiającą mocowanie mechaniczne. Wymiary tych elementów wynoszą:

− długość 5 ÷ 6 m, − szerokość 250 ÷ 300 mm; − Elementy wytłaczane ze zmiękczonego PVC. Przykładem jest profilowana wykładzina

poręczy balustrad schodów. Materiał dostarcza się w kręgach. Przed użyciem wymaga


uplastycznienia przez podgrzanie (np. przez zanurzenie w gorącej wodzie lub za pomocą gorącego powietrza). W stanie uplastycznionym z łatwością można go nałożyć na stalowy płaskownik poręczy. Po ostygnięciu profil zaciska się na płaskowniku. Łącząc poszczególne odcinki na długości trzeba zgrzewać końce;

− Tkaniny powlekane. Należą do nich materiały okładzinowe i obiciowe produkowane metodą powlekania tkaniny bawełnianej lub z włókna syntetycznego pastą polichlorku winylu, a następnie poddane obróbce termicznej z jednoczesnym fakturowaniem powierzchni;

− Folie okładzinowe z PVC. Produkuje się je ze zmiękczonego polichlorku winylu, w postaci taśm szerokości 100 ÷ 280 cm i grubości 0,1 ÷ 0,4 mm. Folie produkowane są w nieograniczonej liczbie barw, wzorów i faktur powierzchni. Ich odmianą są również folie samoprzylepne, powstałe z nałożenia na jedną powierzchnię warstwy specjalnego kleju. Warstwę kleju chroni się parafinowanym lub silikonowanym papierem, który oddziela się od folii bezpośrednio przed jej przyklejeniem;

− Folie ze spienionego PVC. Jest to materiał okładzinowy produkowany w postaci taśm oszerokości do 1,60 m i grubości do 2 mm. Ma strukturę gąbczastą i nadaje się do naklejania go bezpośrednio na równą powierzchnię podłoża, bez potrzeby uprzedniego szpachlowania. Okładzina jest miękka w dotyku, ciepła i łatwo zmywalna.


Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Z jakich składników produkowane są tworzywa sztuczne? 2. W jakiej postaci są najczęściej produkowane tworzywa sztuczne? 3. Czy potrzebne są do wykończenia powierzchni okładziny listwy? 4. Co możesz powiedzieć o płytkach okładzinowych płaskich? 5. Jak powstają laminaty? 6. Czy możliwe jest wykonanie z PVC skomplikowanych wzorów geometrycznych? 7. Jakiego rodzaju okładzinę zastosujesz na poręcze? 8. Jakiego rodzaju okładziny użyjesz na podłoże bez uprzedniego szpachlowania?


Z przygotowanych próbek materiałów z tworzyw sztucznych, wybierz trzy różne i omów ich zastosowanie.


1) wybrać trzy próbki, 2) zapisać na kartce papieru ich nazwy, 3) wpisać na kartkach samoprzylepnych zastosowanie, 4) dopasować zastosowanie do nazwy materiału, 5) zaprezentować efekty swojej pracy, 6) zapisać wnioski w notatniku.

Wyposażenie stanowiska pracy: − sześć różnych próbek z tworzyw sztucznych, − kartki samoprzylepne,


− przybory do pisania, − notatnik, − kartka papieru, − literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 2

Wybierz spośród przygotowanych 5 próbek z tworzyw sztucznych, materiał do wykonania okładziny, na podłożu, które nie wymaga szpachlowania.


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z próbkami materiałów, 2) wypisać nazwy materiałów z tworzyw sztucznych na przygotowanej kartce, 3) przeanalizować, który materiał może być zastosowany zgodnie z poleceniem ćwiczenia, 4) wybrać właściwy materiał do wykonania okładziny, 5) zaprezentować efekty swojej pracy, 6) zapisać spostrzeżenia w notatniku.

Wyposażenie stanowiska pracy: − próbki materiałów, − kartki samoprzylepne, − notatnik. − przybory do pisania. Ćwiczenie 3

Po obejrzeniu filmu na temat zastosowania materiałów z tworzyw sztucznych, wybierz materiał do wykonania wykładziny poręczy balustrady schodów w Twojej szkole. Opisz zalety i wady wybranego materiału.


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) obejrzeć dokładnie film – „ Zastosowanie materiałów z tworzyw sztucznych”, 2) wypisać nazwy materiałów na kartce, które zapamiętałeś z filmu, 3) przeanalizować, który materiał może być zastosowany na poręcze w szkole, 4) wybrać właściwy materiał, 5) opisać w notatniku wady i zalety wybranego materiału, 6) zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − film instruktażowy – „Zastosowanie materiałów z tworzyw sztucznych”, − kartka papieru, − notatnik, − przybory do pisania.



Tak

Nie

1) zdefiniować, parametry mające wpływ na dobór okładziny? 2) określić materiały, z których wykonuje się okładziny z tworzyw

sztucznych? 3) dobrać okładzinę do wykonania poręczy? 4) dobrać materiał do wykonania laminatów? 5) określić, jak powstają folie samoprzylepne? 6) wskazać przeznaczenie i zastosowanie materiałów z tworzyw

sztucznych?

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨


4.7. Materiały mineralne i kamienne 4.7.1. Materiał nauczania

Materiały kamienne stosowane do okładzin wewnętrznych i zewnętrznych to przede wszystkim płyty okładzinowe. Otrzymujemy je z przetartych płyt surowych. Stosuje się je do licowania powierzchni ścian, filarów, pilastrów i innych fragmentów budowli. Produkuje się je ze skał granitowych, sjenitowych, z marmurów, piaskowców, dolomitów i wapieni. Ze względu na fakturę licowej powierzchni rozróżnia się odmiany płyt: − piłowane, − szlifowane, − piaskowane, − polerowane.

Wymiary płyt wynoszą: − grubość 2 ÷ 4 cm, − szerokość 30 ÷ 120 cm, − długość 30 ÷ 120 cm.

Materiały mineralne. Okładziny z tego materiału to przede wszystkim: − Płytki ceramiczne ścienne szkliwione. Są produkowane z gliny, domieszek

schudzających i topników oraz szkliwia ceramicznego. Rozróżnia się płytki gładkie oraz wzorzyste o wymiarach od 10 x 10 do 30 x 30 cm., oraz 15 x 7,5 cm. Zwykle układa się je w kuchniach, łazienkach, ambulatoriach, sklepach oraz w pomieszczeniach, gdzie wydzielana jest para wodna lub wilgoć;

− Płytki kamionkowe mroozodporne ciągnione. Produkowane w 2 rodzajach: posadzkowo –ścienne i elewacyjne. Mogą być całkowicie szkliwione, częściowo szkliwione lubnie szkliwione, a także jednobarwne albo wielobarwne. Stosuje się je w miejscach narażonych na działanie mrozu;

− Płytki kamionkowe kwasoodporne. Produkuje się je z tworzywa kamionkowego odpornego na działanie kwasów. Wytwarza się metodą plastycznego formowania. Stosuje się do wykonania okładzin i posadzek kwasoodpornych oraz wykładania zbiorników, basenów,

− Płytki kamionkowe mozaikowe. Produkowane są z glin kamionkowych, formowane metodą prasowania pod wysokim ciśnieniem, a następnie wypalane. Są to płytki zazwyczaj kwadratowe o wymiarach 20 x 20 mm dostarczane w postaci arkuszy naklejonych na papier.


Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Z jakich materiałów produkowane są płytki kamionkowe? 2. Z jakich skał wykonywane są płyty okładzinowe? 3. Z jakich materiałów produkowane są płytki ceramiczne? 4. Co możesz powiedzieć o płytkach kamionkowych mrozoodpornych? 5. Co możesz powiedzieć o płytkach kamionkowych kwasoodpornych? 6. Które płytki zastosujesz w kuchni? 7. Które płytki wykorzystasz jako okładzinę w basenie?



Z przygotowanych próbek materiałów mineralnych, wybierz trzy różne i omów ich zastosowanie.


1) wybrać trzy próbki, 2) wypisać na kartce ich nazwy, 3) wpisać na kartkach samoprzylepnych zastosowanie, 4) dopasować do nazwy wybranego materiału zastosowanie, 5) zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − sześć różnych próbek materiałów mineralnych, − kartka papieru szarego, − kartki samoprzylepne, − przybory do pisania, − literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 2

Z przygotowanych próbek materiałów kamiennych, wybierz trzy i określ rodzaj skały, z której są wykonane.


1) wybrać trzy próbki, 2) zapisać na kartce nazwy tych materiałów, 3) wpisać na kartkach samoprzylepnych rodzaje skał, 4) dopasować do nazwy materiału rodzaj skały, 5) zapisać wnioski w notatniku, 6) zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − sześć różnych próbek materiałów kamiennych, − kartki samoprzylepne, − kartka papieru szarego, − notatnik, − przybory do pisania.


Ćwiczenie 3 Wybierz materiał do wykonania ścian basenu, spośród 5 przygotowanych próbek

materiałów okładzinowych.


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z próbkami materiałów, 2) wypisać nazwy materiałów na kartkach samoprzylepnych, 3) dopasować nazwę do materiału, 4) przeanalizować, który materiał może być zastosowany, 5) wybrać właściwy materiał, 6) zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − próbki materiałów okładzinowych, − kartki samoprzylepne, − przybory do pisania. 4.7.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić materiały kamienne stosowane do wykonania okładzin? 2) rozróżnić materiały kamienne stosowane do wykonania okładzin? 3) scharakteryzować materiały kamienne stosowane do wykonania

okładzin? 4) wymienić materiały mineralne stosowane do wykonania okładzin? 5) rozróżnić materiały mineralne stosowane do wykonania okładzin? 6) scharakteryzować materiały mineralne stosowane do wykonania

okładzin?

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨


4.8. Materiały pomocnicze i wykończeniowe 4.8.1. Materiał nauczania

Do materiałów pomocniczych i wykończeniowych dla okładzin z materiałów drewnianych i drewnopochodnych należą kleje lub specjalne listwy. Dobór kleju zależy od powierzchni, do której będziemy przyklejać okładzinę oraz materiału, z jakiego ją wykonamy. Do łączenia materiałów płytowych lub przykrywania spoin między poszczególnymi płytami, stosuje się specjalne listwy z drewna, tworzyw sztucznych lub aluminium.

Do materiałów pomocniczych i wykończeniowych dla okładzin z tworzyw sztucznych należą kleje dyspersyjne, kleje kontaktowe oraz – rzadziej – kleje żywiczne do klejenia na zimno lub gorąco pod ciśnieniem. Kleje nakładane tylko na podkład to: osakrylowe i Polacet, zaś nakładane dwustronnie tzn. na podkład i spód wykładziny to Butapren B. Zużycie oraz skład są ściśle określone w normie. W niektórych rozwiązaniach okładzin konieczne do ich wykończenia stosowane są specjalne listwy z twardego lub plastyfikowanego PVC albo aluminiowe.

Do materiałów pomocniczych i wykończeniowych dla okładzin z materiałów mineralnych i kamiennych należą zaprawy i kleje. Do przyklejania płytek ceramicznych stosuje się fabrycznie produkowane suche mieszanki (np. zaprawa klejowa typu Atlas), które przed użyciem zarabia się wodą. Do przyklejania ceramicznych płytek ściennych szkliwionych można zastosować również kleje dyspersyjne zmieszane z cementem portlandzkim w stosunku (klej:cement): − Klej Placet 3 : 1, − Klej osakrylowy 3 : 1 ÷ 3 : 2, − Klej lateksowy – ekstra 1 : 1 ÷ 1 : 1,5.

Mieszankę należy przygotować w ilości nie większej, niż potrzeba na 2 godziny pracy. Do mocowania płytek stosuje się następujące zaprawy z cementu:

− do obrzutki: zaprawę cementową tj. o stosunku cementu do piasku 1 : 3 lub 1 : 4, − do układania płytek: zaprawę cementową tj. o stosunku 1 : 4 ÷ 1: 5 albo zaprawę

cementowo – wapienną marki 5 lub 3, tj o stosunku cementu, wapna hydratyzowanego i piasku 1 : 0,5 : 4,5 lub 1 : 1 : 6. Składniki zapraw miesza się najpierw na sucho. Mieszaninę suchych składników

przygotowuje się w ilości potrzebnej na jeden dzień pracy. Zarabianie zaprawy wodą lub mlekiem wapiennym powinno się odbywać w porcjach potrzebnych na jedną godzinę pracy, tak aby wiązanie zaprawy, przebiegało już po osadzeniu płytek.

Do wypełniania spoin między płytkami stosuje się następujące zaprawy: − zaprawę z cementu portlandzkiego białego oraz mączki kamiennej o proporcji 1 : 3, − zaprawy z cementu portlandzkiego, kredy malarskiej mielonej i mączki kamiennejo

proporcji 1 : 0,5 : 2 z dodatkiem sproszkowanej kazeiny w ilości do 5 % cementu. Do tych zapraw mogą być dodawane odpowiednie pigmenty. Można również skorzystać z gotowych suchych mieszanek, tzw. zapraw fugowych w różnych kolorach do zarabiania wodą na budowie.



Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Od czego zależy dobór kleju do mocowania okładzin z materiałów drewnianych? 2. Jakie elementy wykorzystujemy do łączenia materiałów płytowych lub spoin? 3. Jakie kleje mogą być nakładane bezpośrednio na podkład? 4. Na ile godzin pracy przygotowujemy mieszankę kleju do przyklejenia płytek? 5. Czy można stosować do przyklejania płytek ceramicznych gotowe suche mieszanki? 6. Jak przebiega proces przygotowania zaprawy do mocowania płytek? 7. Czy w sprzedaży jest dostępna gotowa sucha mieszanka do wypełniania spoin w kolorze

czerwonym? 4.8.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Z przygotowanych próbek klejów, dobierz kleje dyspersyjne zmieszane z cementem do przyklejenia ceramicznych płytek ściennych szkliwionych.


1) wypisać nazwy klejów na kartkach samoprzylepnych, 2) dopasować nazwę do kleju, 3) przeanalizować, który klej nadaje się do wykonania zadania, 4) zapisać spostrzeżenia w notatniku, 5) zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − próbki klejów, − kartki samoprzylepne, − przybory do pisania, − notatniku, − literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 2

Do przygotowanych płytek z materiałów mineralnych dobierz z katalogu producenta barwę zaprawy fugowej i przygotuj ją.


1) zapoznać się z katalogiem producenta, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać barwę zaprawy fugowej do płytek, 4) przygotować zaprawę według wskazań producenta, 5) uporządkować i zlikwidować stanowisko pracy, 6) zaprezentować efekt swojej pracy, 7) dokonać samooceny.


Wyposażenie stanowiska pracy: − katalog producenta, − instrukcja producenta, − zaprawy fugowe, − płytki, − narzędzia i sprzęt do wykonania zaprawy fugowej. Ćwiczenie 3

Dla przygotowanego przez nauczyciela podłoża i płytek ceramicznych wykonaj próbkę zaprawy.


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z instrukcją producenta dotyczącą wykonania zaprawy, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać zaprawę do przygotowanego podłoża i rodzaju płytek, 4) odmierzyć składniki zaprawy, 5) przygotować zaprawę według wskazań producenta, 6) uporządkować i zlikwidować stanowisko pracy, 7) zaprezentować efekt swojej pracy, 8) dokonać samooceny.

Wyposażenie stanowiska pracy: − instrukcja producenta dotycząca wykonania zaprawy, − płytki ceramiczne, − podłoże przygotowane przez nauczyciela, − narzędzia do wykonania zaprawy, − materiał do wykonania zaprawy. 4.8.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić, jak nazywa się klej stosowany dwustronnie w okładzinach? 2) zdefiniować, od czego zależy wybór kleju do okładzin drewnianych? 3) określić, na ile godzin pracy przygotowuje się mieszankę z suchej

zaprawy? 4) rozpoznać kleje do mocowania ceramicznych płytek ściennych

szkliwionych? 5) zastosować instrukcję producenta? 6) rozpoznawać i dobrać materiały i elementy pomocnicze?

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨


4.9. Narzędzia pomiarowe 4.9.1. Materiał nauczania

Do układania okładzin potrzebne są następujące narzędzia pomiarowe: − suwmiarka, − przymiar składany, − taśma pomiarowa, − kątownica stalowa.

Przymiar składany oraz taśma pomiarowa służą nam do odmierzania długości, np. ścian czy płyt. Podstawą rozplanowania układu okładzin jest określenie liczby całych płyt w rzędzie i szerokości ewentualnych płyt cząstkowych. W celu ustalenia liczby okładzin w rzędzie oraz liczbę rzędów należy wymiar pola ścian podzielić przez moduł podziału. Moduł podziału to wymiar okładziny lub wymiar okładziny plus szerokość spoiny, jeśli jest ona przewidziana w projekcie.

Suwmiarkę wykorzystujemy w celu zmierzenia np. grubości deszczułki drewnianej, czy płytki ściennej.

Układanie okładziny rozpoczyna się zazwyczaj od krawędzi ściany i prowadzi w kierunku drzwi, gdzie jest wymagane regularne i czyste zakończenie. Rozplanowując układ okładzin należy bardzo dokładnie ustalić położenie elementu, od którego rozpocznie się układanie.

Pierwszymi czynnościami przed przystąpieniem do rozplanowania okładzin są dokładne pomiary wysokości i długości pola ścian oraz sprawdzenie prostokątności boków kątownicą lub przymiarem z podziałką. Odmierza się w tym celu zgodnie z twierdzeniem Pitagorasa, boki trójkąta o proporcji 3:4:5

Prostokątność pola ścian można również sprawdzić, dokładnie mierząc obie przekątne. Jeżeli pole jest prostokątne, to obie przekątne mają taką samą długość. 4.9.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie narzędzia służą do mierzenia długości ścian? 2. Jakie narzędzia służą do mierzenia kątów? 3. Jak sprawdzisz prostokątność ścian? 4. Jakie twierdzenie wykorzystasz w celu sprawdzenia prostokątności ścian? 5. Jak obliczysz ilość okładziny bez spoin na ścianie? 6. Jak obliczysz ilość okładzin i rzędów na ścianie uwzględniając spoiny?



Wykorzystując przygotowane narzędzia, zmierz długość i wysokość ścian w pomieszczeniu i oblicz ich pola.


1) wybrać potrzebne narzędzia do wykonania zadania, 2) zmierzyć długość i wysokość ścian, 3) obliczyć pola poszczególnych ścian, 4) zapisać w notatniku wyniki, 5) zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − różne narzędzia w tym pomiarowe, − kalkulator, − notatnik, − przybory piśmiennicze, − literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 2

Wykorzystując przygotowane narzędzia sprawdź prostokątność ścian w sali lekcyjnej.


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapisać na arkuszu papieru zasady dotyczące twierdzenia Pitagorasa, 2) odmierzyć na ścianie przymiarem liniowym linie w stosunku 3 : 4 : 5, 3) zapisać spostrzeżenia w notatniku, 4) sprawdzić prostokątność tych samych ścian kątownicą, 5) zapisać spostrzeżenia w notatniku, 6) zaprezentować efekty swojej pracy, 7) dokonać samooceny.

Wyposażenie stanowiska pracy: − kątownica, − przymiar liniowy, − notatnik, − przybory do pisania. Ćwiczenie 3

Ustal liczbę płytek w rzędzie oraz liczbę rzędów, a także szerokość płytek cząstkowych mając wymiary płytki 150 x 150 mm, a spoiny 3 mm. Pomieszczenie ma wymiary: wysokość 2,5 m i długość ściany 3,5 m.



Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) uporządkować jednostki miar, 2) obliczyć liczbę płytek w rzędzie, 3) ustalić szerokość płytek cząstkowych, 4) obliczyć liczbę rzędów, 5) zapisać obliczenia w notatniku, 6) zaprezentować efekty swojej pracy, 7) dokonać samooceny.

Wyposażenie stanowiska pracy: − kalkulator, − notatnik, − przybory do pisania. 4.9.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) opisać narzędzia pomiarowe? 2) określić, jakim narzędziem zmierzysz grubość płytki? 3) wyjaśnić, w jaki sposób sprawdzisz prostokątność ścian? 4) dobrać narzędzia pomiarowe? 5) posłużyć się narzędziami pomiarowymi? 6) oszacować ilość materiałów?

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨


4.10. Narzędzia i sprzęt 4.10.1. Materiał nauczania

Do wykonania okładzin z drewna i tworzyw drzewnych stosuje się typowe narzędzia stolarskie ręczne takie jak piły oraz zmechanizowane typu: − pilarki tarczowe, − pilarki wyrzynarki, − wiertarki, − szlifierki.

Pilarki tarczowe służą do wzdłużnego lub poprzecznego przecinania drewna o głębokości cięcia 40 ÷ 70 mm.

Pilarka wyrzynarka jest zmechanizowanym ręcznym narzędziem do wycinania w drewnie, tworzywach drzewnych, a także innych materiałach, zależnie od rodzaju zastosowanego brzeszczotu. Głębokość cięcia wynosi 45 ÷ 60 mm .

Wiertarki są to zasadnicze narzędzia do wiercenia zarówno w drewnie jak i w stali lub betonie.

Szlifierki są to narzędzia do wygładzania powierzchni okładzin. Do regulacji grubości warstwy ścieranej służy dźwignia umieszczona w rękojeści. Podczas przesuwania jej w górę bęben opuszcza się i mocniej dociska do powierzchni powodując intensywne ścieranie.

Do osadzania dynamicznego listew, uchwytów itp. (przez wstrzeliwanie) stosuje się specjalne narzędzia i akcesoria typu osadzak, trzpienie i gwoździe do wstrzeliwania.

Do osadzania mechanicznego w betonie, murach stosuje się wiertarkę obrotowo – udarową oraz młotki obrotowo – udarowe wraz ze specjalnymi wiertłami krętymi lub koronowymi z ostrzem z węglików spiekanych.

Do mocowania okładzin z tworzyw sztucznych stosuje się takie same narzędzia jak do wykonania okładzin z drewna oraz specjalne noże do cięcia, packi z blachy stalowej lub szpachle z wymiennymi brzeszczotami do wygładzania powierzchni podkładów. Do nanoszenia klejów stosuje się szpachle ząbkowane i gładkie, pędzle oraz wałki malarskie.

Do układania okładzin z płytek ceramicznych potrzebne są następujące narzędzia: − do przygotowania podłoża – kielnia, packi stalowe, łata, młotki, przecinak stalowy,

pędzel ławkowiec, szczotka, − do rozplanowania układu płytek i kontroli – przymiar składany, taśma pomiarowa,

kątownica stalowa, poziomnica, niwelator wodny, pion murarski, listwy kierunkowe drewniane, łata kontrolna,

− do cięcia płytek i wyrównywania w nich otworów – przykładnica stalowa, przyrząd do cięcia szkła, piła z brzeszczotem, wiertarka elektryczna z węglika wolframu do wycinania otworów, rylec, młotek, punktak, kleszcze do wyłamywania wcięć w płytkach, obcęgi stalowe,

− do osadzania płytek – szpachle zębate, szpachla gumowa do spoinowania, kielnie stalowe, sznur, haki stalowe do mocowania listew kierunkowych, krzyżyki dystansowe z tworzywa sztucznego do ujednolicania szerokości spoin, sprzęt do przygotowania zapraw lub klejów, wiadra do wody i materiału do czyszczenia okładziny. Maszynami do przygotowania zapraw i mieszanek betonowych są przede wszystkim

betoniarki. Największe znaczenie mają betoniarki: wolnospadowe (w których mieszanie następuje na skutek swobodnego opadania składników zaprawy z łopatek obracającego się bębna betoniarki) oraz mieszadłowe (o mieszaniu przymusowym, w którym mieszanie następuje na skutek ruchu mieszadła).


Zmechanizowane narzędzia robocze powinno się czyścić i konserwować po każdorazowym użyciu. Przed każdym użyciem zarówno narzędzie elektryczne, jak i przewód zasilający powinny być sprawdzone, czy nie wykazują uszkodzeń. Nie wolno używać narzędzi wykazujących jakiekolwiek uszkodzenie i ich samemu reperować.

Oprócz narzędzi stosowanych bezpośrednio do układania okładzin potrzebne są również rusztowania kozłowe i drabinowe. Rusztowania kozłowe są używane do robót na małych wysokościach. Składają się z kozłów rozstawionych nie dalej niż co 1,5 m i ułożonego na nich pomostu z dwóch warstw desek. Można też ustawić węższe kozły na pomoście ułożonym na szerszych kozłach, zwiększając dwukrotnie wysokość rusztowania. Ze względów bezpieczeństwa nie wolno ustawiać kozłów więcej niż w dwu poziomach.

Rusztowania drabinowe składają się z szeregu ustawionych pionowo drabin, na których szczeblach układa się pomosty z desek. Drabiny ustawia się na podkładach z desek lub z blachy grubości 10 mm.


Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie narzędzia potrzebne są do wykonania okładziny z materiałów drzewnych? 2. Jakie narzędzia potrzebne są do wykonania okładziny z tworzyw sztucznych? 3. Jakie narzędzia potrzebne są do przygotowania podłoża pod płytki? 4. Jakie narzędzia potrzebne są do cięcia płytek? 5. Jakie narzędzia potrzebne są do osadzania płytek? 6. W jaki sposób bezpiecznie używamy narzędzi elektrycznych? 4.10.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Po obejrzeniu filmu instruktażowego na temat wykonania okładziny z tworzyw sztucznych, z przygotowanego zestawu narzędzi wybierz i nazwij te, które rozpoznałeś na filmie.


1) obejrzeć dokładnie film – „Wykonywanie okładzin z tworzyw sztucznych”, 2) wybrać narzędzia, 3) wypisać ich nazwy na kartkach samoprzylepnych, 4) dopasować nazwy do narzędzi, 5) zaprezentować efekty swojej pracy, 6) dokonać samooceny.

Wyposażenie stanowiska pracy: − film instruktażowy – ,,Wykonywanie okładzin z tworzyw sztucznych”, − zestaw narzędzi, − kartki samoprzylepne, − przybory do pisania.


Ćwiczenie 2 Z przygotowanego zestawu narzędzi do wykonania okładziny z płytek ceramicznych,

wybierz tylko te, których użyjesz do przygotowania podłoża. Opisz ich zastosowanie oraz sposób czyszczenia.


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) wypisać nazwy na kartkach samoprzylepnych wszystkich narzędzi, które masz

przygotowane, 2) wybrać tylko te, które spełniają warunki ćwiczenia, 3) opisać na kartce zastosowanie i sposób czyszczenia po wykonanej pracy wybranych

narzędzi, 4) zaprezentować efekty swojej pracy, 5) dokonać samooceny.

Wyposażenie stanowiska pracy: − zestaw narzędzi do wykonania okładziny z płytek ceramicznych, − kartki samoprzylepne, − kartka papieru, − przybory do pisania, − literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 3

Sporządź wykaz narzędzi i sprzętu niezbędnego do wykonania okładziny z listewek drewnianych w pomieszczeniu mieszkalnym. Wybierz je z przygotowanego zestawu i zakonserwuj.


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) wypisać nazwy narzędzi niezbędnych do wykonania okładziny z listewek drewnianych, 2) wypisać nazwy sprzętu niezbędnego do wykonania okładziny z listewek drewnianych, 3) zaprezentować efekty swojej pracy, 4) zorganizować stanowisko pracy, 5) wybrać z przygotowanego zestawu opisane narzędzia i sprzęt, 6) zakonserwować wybrane narzędzia i sprzęt, 7) uporządkować i zlikwidować stanowisko pracy, 8) zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − przybory do pisania, − kartka papieru, − przygotowany zestaw narzędzi i sprzętu, − środki do konserwacji narzędzi i sprzętu, − literatura z rozdziału 6.



Tak

Nie

1) rozróżnić i zastosować narzędzia potrzebne do wykonania okładziny z płytek?

2) rozróżnić i zastosować narzędzia potrzebne do zamocowania okładziny z drewna?

3) rozróżnić elementy rusztu drewnianego i metalowego? 4) ustawić rusztowania i drabiny potrzebne w robotach okładzinowych? 5) zakonserwować narzędzia i sprzęt? 6) zastosować i obsłużyć maszyny do przygotowania zapraw i mieszanek

betonowych?

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨


4.11. Przepisy bhp 4.11.1.Materiał nauczania

Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy Podczas wykonywania robót okładzinowych można zatrudnić wyłącznie pracowników

przeszkolonych w tym zakresie, posiadających aktualne karty zdrowia i zaopatrzonych w odpowiednią odzież i obuwie. Do podstawowych obowiązków robotników należy także wykonywanie pracy w sposób zgodny z zasadami i przepisami bhp oraz przestrzeganie wydawanych w tym zakresie zarządzeń i wskazówek przełożonych.

Stosowanie odzieży i ochron osobistych Do prac okładzinowych należy używać odzieży roboczej, która ułatwia pracownikowi

wykonywanie czynności zawodowych w warunkach zagrażających życiu lub zdrowiu, chroni odzież własną pracownika przed ubrudzeniem lub zniszczeniem. Elementy odzieży roboczej to: spodnie, bluzy, koszule, kombinezony, obuwie robocze i okulary niezbędne przy cięciu płytek.

Zasady bezpieczeństwa pracy podczas transportu materiałów W transporcie ręcznym należy przestrzegać następujących norm udźwigu. Jeden

pracownik może przenosić przedmioty o masie nie przekraczającej: − mężczyzna 50 kg, − kobieta 20 kg, − chłopcy powyżej 16 lat 16 kg, − dziewczęta powyżej 16 lat 10 kg

Wymagania dotyczące narzędzi i sprzętu Narzędzia i sprzęt powinny spełniać określone wymagania, które zapewniają bezpieczną

pracę. Używane przez pracownika narzędzia muszą być w dobrym stanie technicznymi czyste. Należy je używać zgodnie z przeznaczeniem. Nie wolno używać uszkodzonych narzędzi. Narzędzia elektryczne stosowane w pracach budowlanych powinny mieć dodatkowe środki ochrony, do których należą m.in. zerowanie, uziemienie ochronne, wyłączniki. Przed każdym użyciem zarówno narzędzie, jak i przewód wraz z gniazdem wtykowym powinno być sprawdzone. Nie wolno używać narzędzi elektrycznych uszkodzonych i absolutnie próbować ich samemu naprawiać Po zakończonej pracy należy oczyścić narzędzia i sprawdzić ich stan techniczny.

Zasady bezpieczeństwa pracy z materiałami szkodliwymi i łatwo palnymi Materiały niebezpieczne w robotach okładzinowych zawierają lotne rozpuszczalniki

organiczne (w klejach), dlatego należy prowadzić roboty przy otwartych oknach i bezwzględnie przestrzegać zakazu palenia papierosów.

W celu należytych warunków higieny pracy należy przestrzegać czystości osobistej, bezwzględnego mycia rąk przed spożywaniem posiłków, używania czystej odzieży roboczej oraz porządku w miejscu pracy.

Bezpieczeństwo przeciwpożarowe W związku ze złym przechowywaniem i magazynowaniem materiałów łatwo palnych lub

zawierających łatwo palne rozpuszczalniki może zaistnieć niebezpieczeństwo pożaru. Dlatego każda budowa powinna być wyposażona w podręczny sprzęt gaśniczy. Składa się on z beczek z wodą, skrzyń z piaskiem, siekier, bosaków, gaśnic i koców. Sprzęt gaśniczy powinien znajdować się w miejscu widocznym i łatwo dostępnym. Palących się materiałów, zawierających substancje organiczne oraz narzędzi elektrycznych pod napięciem nie wolno gasić wodą.



Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie wymagania musi spełniać pracownik zatrudniany do wykonywania robót

okładzinowych? 2. Jakie ciężary może przenosić mężczyzna wg zasad bhp? 3. Jaką odzież roboczą używa się w robotach okładzinowych? 4. O czym należy pamiętać stosując narzędzia elektryczne w robotach okładzinowych? 5. O czym należ pamiętać pracując z materiałami niebezpiecznymi w robotach

okładzinowych? 6. Jakie podstawowe wymagania stawia się narzędziom do robót okładzinowych? 4.11.3 . Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Dobierz odzież roboczą i środki ochrony dla pracownika wykonującego okładzinę z materiałów mineralnych i przedstaw to na schemacie.


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) narysować na papierze sylwetkę człowieka, 2) wypisać na kartkach samoprzylepnych nazwy odzieży roboczej, 3) przykleić na sylwetkę człowieka kartki z poszczególnymi częściami ubrania, 4) dobrać środki ochrony, 5) zaprezentować efekty swojej pracy, 6) dokonać samooceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy: − papier szary, − kartki samoprzylepne, − artykuły piśmiennicze, − literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 2

Zabezpiecz stanowisko pracy robotnika pracującego z materiałami łatwopalnymi.


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z niebezpieczeństwami jakie grożą pracownikowi podczas pracy

z materiałami łatwopalnymi, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zabezpieczyć stanowisko pracy, 4) zaprezentować efekty swojej pracy, 5) uporządkować i zlikwidować stanowisko pracy. 6) zapisać spostrzeżenia w notatniku.


Wyposażenie stanowiska pracy: − długopis lub ołówek, − zeszyt przedmiotowy. Ćwiczenie 3

Po obejrzeniu filmu instruktażowego, zaproponuj miejsce lokalizacji i wyposażenie podręcznego sprzętu gaśniczego na niewielkiej budowie domu jednorodzinnego. Przedstaw to na kartce papieru.


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) obejrzeć dokładnie film – „Sprzęt gaśniczy na placu budowy”, 2) narysować na kartce papieru plac budowy i obrys domku, 3) zaznaczyć miejsce składowania materiału i sprzętu budowlanego, 4) wyznaczyć miejsce dla sprzętu gaśniczego, 5) zaprezentować efekty swojej pracy, 6) wkleić rysunek do notatnika.

Wyposażenie stanowiska pracy: − film instruktażowy – „Sprzęt gaśniczy na placu budowy”, − kartka papieru, − ołówek lub długopis, − notatnik. 4.11.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) określić niebezpieczeństwa występujące podczas pracy z narzędziami

elektrycznymi? 2) dobrać odzież roboczą i środki ochrony osobistej robotnika? 3) określić obowiązki robotnika wykonującego okładziny? 4) zdefiniować wymagania dotyczące narzędzi robotnika wykonującego

okładziny? 5) opisać podręczny sprzęt gaśniczy? 6) przestrzegać obowiązujących przepisów bhp, ochrony środowiska

i ochrony przeciwpożarowej?

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨


4.12. Instrukcje stosowania materiałów 4.12.1. Materiał nauczania

Instrukcje stosowania Każdy materiał budowlany wprowadzony do obrotu musi mieć instrukcję producenta,

która dołączona jest do materiału lub wyrobu. Instrukcja zawiera: − nazwę materiału lub wyrobu, − rodzaj opakowania, − zastosowanie, − przygotowanie materiału, − zużycie materiału, − narzędzia potrzebne do wykonania prac z zastosowaniem danego materiału, − czyszczenie narzędzi, − dane techniczne. Dzięki instrukcji można obliczyć ilość materiału, poznać właściwości i przydatność materiału, dobrać narzędzia itp. 4.12.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń 1. Co decyduje o wprowadzeniu materiału do obrotu? 2. Jakie informacje zawiera instrukcja stosowania materiału? 3. Co możemy obliczyć dzięki instrukcji? 4.12.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Na podstawie instrukcji producenta oblicz ilość płyt Unilam do wykonania okładziny na podłożu o powierzchni 30 m².


1) zapoznać się z instrukcją producenta, 2) obliczyć ilości płyt do wykonania okładziny, 3) zapisać obliczenia w notatniku, 4) zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − instrukcja producenta, − notatnik, − przybory do pisania. Ćwiczenie 2

Z przygotowanej instrukcji producenta wypisz na kartce właściwości i przydatność materiału.



1) zapoznać się z instrukcją producenta, 2) wypisać właściwości materiału, 3) wypisać przydatność materiału, 4) zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − instrukcja producenta, − kartka papieru, − przybory do pisania. Ćwiczenie 3

Na podstawie informacji podanych w instrukcji producenta oblicz ilość płytek ceramicznych do wykonania okładziny na podłożu o powierzchni 20 m².


1) zapoznać się z instrukcją producenta, 2) obliczyć ilość płytek do wykonania okładziny, 3) zapisać obliczenia w notatniku, 4) zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − instrukcja producenta, − kalkulator, − notatnik, − przybory do pisania. 4.12.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) wymienić co zawiera instrukcja producenta? 2) obliczyć ilość materiału z instrukcji producenta? 3) odczytać z instrukcji producenta okres przydatności materiału do

użycia? 4) odczytać właściwości materiałów z instrukcji producenta? 5) sporządzić zapotrzebowanie na materiały?

¨ ¨ ¨ ¨ ¨

¨ ¨ ¨ ¨ ¨


4.13. Instrukcje obsługi maszyn i sprzętu 4.13.1 . Materiał nauczania

Wszystkie narzędzia elektryczne powinny być używane zgodnie ze szczegółowymi instrukcjami stosowania, dołączonymi do każdego narzędzia. Każdy pracownik posługujący się tymi urządzeniami powinien być dokładnie zapoznany z instrukcją obsługi, a umiejętność posługiwania się narzędziem powinna być skontrolowana przez majstra lub brygadzistę.

Prawidłowe użytkowanie narzędzia polega na : − ocenie, czy dane narzędzie jest właściwe do wykonania zamierzonej czynności oraz

dobraniu prawidłowego elementu roboczego, w zależności od rodzaju materiału podlegającego obróbce,

− prawidłowym zamocowaniu elementu roboczego, − starannej ochronie elementów roboczych przed uszkodzeniem lub stępieniem, − przestrzeganiu określonych w instrukcji czynności konserwacyjnych, − przestrzeganiu szczegółowych przepisów bhp z danym narzędziem.

Oprócz codziennej obsługi technicznej narzędzia, w instrukcji określono obowiązek poddania narzędzia przeglądowi technicznemu po upływie określonego czasu pracy. Okresowy przegląd techniczny obejmuje demontaż narzędzi, przegląd stanu poszczególnych zespołów, wymianę elementów zużytych, konserwację oraz sprawdzenie oporności izolacji w wyspecjalizowanym warsztacie. W instrukcji znajdziemy również zasady postępowania przy każdorazowym przystąpieniu do pracy z danym narzędziem. Obejmuje ono: wygląd zewnętrzny narzędzia, montaż elementu roboczego oraz zasady uruchomienia. 4.13.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Czy pracownik powinien być zapoznany z instrukcją obsługi narzędzia? 2. Kto powinien sprawdzić czy pracownik umie posługiwać się narzędziem? 3. Na czym polega prawidłowe posługiwanie się narzędziem? 4. Czy w instrukcji znajdziemy zasady obsługi technicznej narzędzia? 5. Jakie czynności obejmuje okresowy przegląd techniczny maszyn i sprzętu? 6. Jakie czynności należy wykonać przy każdorazowym przystąpieniu do pracy? 4.13.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Z przygotowanej instrukcji obsługi narzędzia wypisz czynności, jakie należy wykonać, aby prawidłowo używać tego urządzenia.


1) zapoznać się z instrukcją obsługi narzędzia, 2) wpisać na kartce czynności, które należy wykonać aby prawidłowo go użyć, 3) zaprezentować efekty swojej pracy.


Wyposażenie stanowiska pracy: − instrukcja obsługi narzędzia, − kartka papieru, − przybory do pisania. Ćwiczenie 2

Z przygotowanej instrukcji obsługi narzędzia wypisz na kartce rodzaje i terminy okresowych przeglądów technicznych.


1) zapoznać się z instrukcją obsługi narzędzia, 2) wpisać na kartce, kiedy powinny odbywać się okresowe przeglądy techniczne narzędzia, 3) wypisać na kartce, jakie czynności trzeba wykonać podczas okresowego przeglądu

technicznego, 4) zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − instrukcja obsługi narzędzia, − kartka papieru, − przybory piśmiennicze.

Ćwiczenie 3

Przygotuj wiertarkę do pracy, wykorzystując jej instrukcję obsługi. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją obsługi narzędzia, 2) dokonać jej oględzin zewnętrznych, 3) zamontować element roboczy, 4) zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − instrukcja obsługi wiertarki, − wiertarka, − wiertła. 4.13.4 . Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) omówić zasady prawidłowego użytkowania narzędzi? 2) określić czynności, jakie wykonuje się w czasie przeglądu technicznego? 3) scharakteryzować czynności, jakie wykonuje się każdorazowo

przy użyciu narzędzia? 4) sporządzić zapotrzebowanie na narzędzia?

¨ ¨ ¨ ¨

¨ ¨ ¨ ¨


5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 25 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru. 5. Za każdą poprawną odpowiedź możesz uzyskać 1 punkt. 6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla każdego zadania podane 7. są cztery możliwe odpowiedzi: A, B, C, D. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna; 8. wybierz ją i zaznacz kratkę z odpowiadającą jej literą znakiem X. 9. Staraj się wyraźnie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz

odpowiedź, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedź, którą uważasz za poprawną.

10. Test składa się z dwóch części. Część I zawiera zadania z poziomu podstawowego, natomiast w części II są zadania z poziomu ponadpodstawowego i te mogą przysporzyć Ci trudności, gdyż są one na poziomie wyższym niż pozostałe (dotyczy to zadań o numerach od 20 do 25).

11. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 12. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. 13. Po rozwiązaniu testu sprawdź czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE

ODPOWIEDZI. 14. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia !


ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 1. Do cech fizycznych materiału nie należą:

a) gęstość. b) porowatość. c) nasiąkliwość. d) wytrzymałość na ściskanie.

2. Do obliczenia gęstości pozornej potrzebujesz:

a) masy i długości materiału. b) masy i objętości materiału. c) masy i szerokości materiału. d) masy i wilgotności materiału.

3. Za materiał dobrej jakości uważa się ten, który po badaniach cech technicznych ma:

a) jedno oznaczenie dobre. b) dwa oznaczenia dobre. c) trzy oznaczenia dobre. d) wszystkie oznaczenia dobre.

4. Materiały drewniane należy przechowywać:

a) w magazynie zamkniętym, na paletach. b) w magazynie półotwartym, na paletach. c) na składowisku otwartym, bezpośrednio na podłożu. d) w magazynie półotwartym, bezpośrednio na podłożu.

5. Ze względu na funkcje użytkowe okładziny dzielimy na:

a) dekoracyjne, ochronne. b) dekoracyjne, ochronne i przeciwwilgociowe. c) estetyczne, ochronne i przeciwko zabrudzeniu. d) dekoracyjne, ochronne i dekoracyjno – ochronne.

6. Ze względu na rozwiązania konstrukcyjne okładziny mogą być:

a) klejone, malowane. b) klejone, montowane. c) malowane, strukturalne. d) montowane, strukturalne.

7. Płyta Unilam należy do materiałów:

a) sztucznych. b) mineralnych. c) kamiennych. d) drewnopochodnych.

8. Płyty wiórowe prasowane należą do materiałów:

a) sztucznych. b) mineralnych. c) kamiennych. d) drewnopochodnych.

9. W pomieszczeniu gdzie jest dużo wilgoci zastosujemy okładzinę typu: a) boazeria. b) laminaty. c) płytki ścienne.


d) płyty pilśniowe twarde.

10. Do przyklejenia ceramicznych płytek ściennych szkliwionych stosuje się klej Polacetz cementem w stosunku wagowym: a) 1 : 2. b) 1: 3. c) 2 : 1. d) 3 : 1.

11. Składniki suchej zaprawy do mocowania płytek przygotowuje się w ilości nie większej

niż zapotrzebowanie na: a) jedną godzinę pracy. b) dwie godziny pracy. c) cały dzień pracy. d) tydzień pracy.

12. Do zmierzenia grubości płytki użyjesz:

a) taśmy. b) suwmiarki. c) kątownika. d) liniału stalowego.

13. Narzędzie elektryczne może naprawiać:

a) majster. b) każdy robotnik. c) kierownik budowy. d) uprawniony pracownik.

14. Aprobaty techniczne udziela się na okres:

a) 1 roku. b) 5 lat. c) 7 lat. d) bezterminowo.

15. Resztki materiałów na rusztowaniach należy:

a) niezwłocznie uprzątać. b) pozostawić do końca tygodnia. c) pozostawić dla następnej zmiany. d) sprzątnąć tylko wtedy gdy nakaże to majster.

16. Materiały kamienne do okładzin występują przede wszystkim w postaci:

a) płyt. b) taśm. c) płytek. d) bloków.

17. Do wykonania okładzin z drewna nie zastosujesz:

a) szlifierki. b) wiertarki. c) piły ręcznej. d) noża z wymiennymi ostrzami.

18. Mocowanie okładzin z tworzyw sztucznych do podłoża odbywa się zwykle za pomocą:

a) zapraw.


b) klejów. c) gwoździ. d) wkrętów.

19. Chłopcy powyżej 16 lat mogą przenosić przedmioty o masie nie większej niż:

a) 10 kg. b) 16 kg. c) 20 kg. d) 30 kg.

20. Jeśli ściana ma długość 3 m, a płytka 150 mm plus spoina 3 mm, to ile całych płytek

ułożymy w jednym rzędzie? a) 18. b) 19. c) 20. d) 21.

21. Płyta ma powierzchnię 3,0 m2. Ile potrzebujesz kupić płyt, jeśli ściana pod okładzinę ma

powierzchnię 12,5 m2? a) 3. b) 4. c) 5. d) 6.

22. Do wykonania podkładu grubości 2 cm na powierzchni 10 m2 ilość potrzebnej zaprawy

wyniesie: a) 0,1 m3. b) 0,2 m3. c) 2.0 m3. d) 10.0 m3.

23. Ile należy dodać emulsji do 4 kg zaprawy klejowej, jeżeli według instrukcji producenta

powinno to być 5%? a) 4 kg. b) 2 kg. c) 0,5 kg. d) 0,2 kg.

24. Ile zapłacisz za metr kwadratowy płytek w sklepie, jeśli w hurtowni 1 metr kwadratowy

kosztuje 20 złotych, a podatek VAT wynosi 22 %? a) 20,0 zł. b) 22,2 zł. c) 24,4 zł d) 44,4 zł.

25. Jeżeli metr kwadratowy ułożenia boazerii kosztuje 55 zł, to za 30 m2 zapłacimy:

a) 550,0 zł. b) 1550,0 zł. c) 1650,0 zł. d) 3550,0 zł.


KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko …………………………………………………….. Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do robót okładzinowych 713[05].Z2.01 Zgodnie z instrukcją zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania Odpowiedź Punkty

1. a b c d 2. a b c d 3. a b c d 4. a b c d 5. a b c d 6. a b c d 7. a b c d 8. a b c d 9 a b c d

10. a b c d 11. a b c d 12. a b c d 13. a b c d 14. a b c d 15. a b c d 16. a b c d 17. a b c d 18. a b c d 19. a b c d 20. a b c d 21. a b c d 22. a b c d 23. a b c d 24. a b c d 25. a b c d

Razem


6. LITERATURA 1. Martinek W., Pieniążek J. Technologia budownictwa. WSiP, Warszawa 1997 2. Panas J.: Poradnik majstra budowlanego. ARKADY, Warszawa 2005 3. Szymański E.: Materiały budowlane. WSiP , Warszawa 2003 4. Wolski Z: Technologia. Roboty podłogowe i okładzinowe. WSiP, Warszawa 1998 5. Katalogi Nakładów Rzeczowych, 6. Czasopisma: „Materiały budowlane”, „Murator”

Documents

Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do robót ... · Jednostka modułowa: Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do robót okładzinowych, której treści teraz poznasz,