Documento de traballo

Consellera de Cultura, Educacin e Ordenacin Universitaria

Currculo Educacin Secundaria Obrigatoria

1 ciclo - 1 curso

Anexo I. Bloque de materias troncais

Bioloxa e Xeoloxa

A materia de Bioloxa e Xeoloxa, tanto na etapa da educacin secundaria obrigatoria como no bacharelato, debe contribur a que o alumnado desenvolva as competencias clave de cada etapa educativa, pondo especial atencin na adquisicin da competencia cientfica en todas as sas dimensins. Non se trata, pois, unicamente de adquirir coecementos relacionados coa bioloxa e a xeoloxa, senn de que o alumnado aprenda a observar e a reflexionar sobre situacins reais, recoller datos, tomar decisins, ter curiosidade, iniciativa, motivacin e moitos outros aspectos que o leven a un mellor desenvolvemento do seu contorno e a un mellor benestar social. A bioloxa e a xeoloxa debern tamn contribur a que as persoas melloren a sa autoestima e a superar prexuzos, respectar diferenzas e participar na toma de decisins democrticas a todos os niveis, mediante o uso do dilogo e respectando a diversidade cultural.

Durante estas etapas persguese asentar as competencias xa adquiridas, para ir mellorando un nivel competencial que conduza o alumnado a non perder o interese que ten desde o comezo da sa temper actividade escolar por non deixar de aprender.

Durante o primeiro ciclo da ESO, o eixe vertebrador da materia xirar en torno aos seres vivos e a sa interaccin coa Terra, incidindo nomeadamente na importancia que a conservacin do ambiente ten para todos os seres vivos. Tamn durante este ciclo, a materia ten como ncleo central a sade e a sa promocin. O principal obxectivo que o alumnado adquira as capacidades e as competencias que lle permitan coidar o seu corpo a nivel tanto fsico como mental, as como valorar e ter unha actuacin crtica ante a informacin e ante actitudes sociais que poidan repercutir negativamente no seu desenvolvemento fsico, social e psicolxico. Pretndese tamn que os alumnos e as alumnas entendan e valoren a importancia de preservar o ambiente polas repercusins que ten sobre a sa sade. As mesmo, deben aprender a ser responsables das sas decisins diarias e das consecuencias que estas teen na sa sade e no contorno, e comprender o valor que a investigacin ten nos avances mdicos e no impacto da calidade de vida das persoas.

Neste primeiro ciclo, o bloque "Habilidades, destrezas e estratexias. Metodoloxa cientfica" e o bloque Proxecto de investigacin" son comns a primeiro e a terceiro de ESO. Dado que a bioloxa e xeoloxa son disciplinas de carcter cientfico, debemos ter sempre eses bloques como marco de referencia no desenvolvemento do currculo. Non se trata, por tanto, de bloques illados e independentes dos demais, senn que estn implcitos en cada un deles e son a base para a sa concrecin.

En Bioloxa e Xeoloxa de primeiro de ESO, o currculo parte do mundo macroscpico, mis concreto, observable e identificable polo alumnado (como a Terra no Universo, a biodiversidade no planeta Terra e os ecosistemas), para se achegar en terceiro de ESO a un nivel mis abstracto (estudo microscpico da clula, o ser humano e a sade, o relevo terrestre e a sa evolucin).

Finalmente, en cuarto curso de ESO inciase o alumnado nas grandes teoras que permitiron o desenvolvemento mis actual desta ciencia (a tectnica de placas, a teora celular e a teora da evolucin), para finalizar co estudo dos ecosistemas, as relacins trficas entre os niveis e a interaccin dos organismos entre eles e co medio, as como a sa repercusin na dinmica e na evolucin dos devanditos ecosistemas.

No bacharelato, a materia de Bioloxa e Xeoloxa afonda nas competencias adquiridas en ESO, analizando con maior detalle a organizacin dos seres vivos, a sa biodiversidade, a sa distribucin e os factores que nela inflen, as como o comportamento da Terra como un planeta en continua actividade.

A xeoloxa toma como fo condutor a teora da tectnica de placas. A partir dela farase nfase na composicin, na estrutura e na dinmica do interior terrestre, para continuar coa anlise dos movementos das placas e as sas consecuencias (expansin ocenica, relevo terrestre, magmatismo, riscos xeolxicos, etc.) e finalizar co estudo da xeoloxa externa.

A bioloxa presntase co estudo dos niveis de organizacin dos seres vivos (composicin qumica, organizacin celular e estudo dos tecidos animais e vexetais). Tamn se desenvolve e completa nesta etapa o estudo da clasificacin e a organizacin dos seres vivos, e moi en especial desde o punto de vista do seu funcionamento e da adaptacin ao medio en que habitan.

Ao longo das etapas de ESO e bacharelato, a materia de Bioloxa e Xeoloxa permitir ao alumnado desenvolver as competencias esenciais que se inclen no currculo, as como as estratexias do mtodo cientfico. Entre estas competencias haber que considerar a lingstica e a dixital, a travs da realizacin de tarefas en grupo que supoan compilar e organizar informacin, expola de xeito oral e escrito, elaborar presentacins e defender as opinins propias en debates na aula. Os alumnos e as alumnas debern desenvolver tamn nesta etapa a comprensin de lectura, a expresin oral e escrita, a argumentacin en pblico e a comunicacin audiovisual; e igualmente debern potenciar actitudes conducentes reflexin e anlise sobre os grandes avances cientficos da actualidade, as sas vantaxes e as implicacins ticas que en ocasins se suscitan, e coecer e utilizar as normas bsicas de seguridade e uso do material de laboratorio.

En adicin ao anterior e debido aos grandes retos biotecnolxicos actuais, a materia de Bioloxa e Xeoloxa deber ter, no seu tratamento metodolxico, un carcter eminentemente prctico, baseado na realizacin de variadas e adecuadas tarefas experimentais, adaptadas a cada nivel, que permitan ao alumnado alcanzar as destrezas necesarias no manexo de material de laboratorio, microscopios, material de campo, recollida de mostras, resolucin de problemas e todos os que lle permitan afrontar no futuro estudos cientficos coa formacin necesaria para o seu correcto desenvolvemento. Para alcanzar estes obxectivos ao longo do currculo presntanse actividades de laboratorio e manexo de modelos baseados nas novas tecnoloxas, que se engaden formacin terica que se recolle nos contidos.

Xa que logo, a materia de Bioloxa e Xeoloxa en ESO e en bacharelato ha permitir que os alumnos e as alumnas adquiran un nivel competencial que lles axude a ser cidadns e cidads con respecto por si mesmos/as, coas demais persoas e co medio, co material que utilizan ou que est ao seu dispor; a ser responsables, capaces de ter criterios propios e de manter o interese por aprender e descubrir.

1 de ESO

Bioloxa e Xeoloxa. 1 de ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Habilidades, destrezas e estratexias. Metodoloxa cientfica

h

o

B1.1. O vocabulario cientfico na expresin oral e escrita.

B1.1. Utilizar adecuadamente o vocabulario cientfico nun contexto preciso e adecuado ao seu nivel.

BXB1.1.1. Identifica os termos mis frecuentes do vocabulario cientfico, e exprsase de xeito correcto tanto oralmente como por escrito.

CCL

CMCCT

b

e

f

g

h

m

o

B1.2. Metodoloxa cientfica: caractersticas bsicas.

B1.3. Experimentacin en bioloxa e xeoloxa: obtencin, seleccin e interpretacin de informacin de carcter cientfico a partir da seleccin e a recollida de mostras do medio natural ou doutras fontes.

B1.2. Procurar, seleccionar e interpretar a informacin de carcter cientfico, e utilizala para formar unha opinin propia, expresarse con precisin e argumentar sobre problemas relacionados co medio natural e a sade.

BXB1.2.1. Procura, selecciona e interpreta a informacin de carcter cientfico a partir da utilizacin de diversas fontes.

CD

CAA

BXB1.2.2. Transmite a informacin seleccionada de xeito preciso, utilizando diversos soportes.

CD

CCL

BXB1.2.3. Utiliza a informacin de carcter cientfico para formar unha opinin propia e argumentar sobre problemas relacionados.

CAA

CCL

b

f

g

B1.4. Planificacin e realizacin do traballo experimental, e interpretacin dos seus resultados.

B1.5. Normas de seguridade no laboratorio, e coidado dos instrumentos e do material.

B1.3. Realizar un traballo experimental coa axuda dun guin de prcticas de laboratorio ou de campo, describir a sa execucin e interpretar os seus resultados.

BXB1.3.1. Coece e respecta as normas de seguridade no laboratorio, e coida os instrumentos e o material empregado.

CMCCT

CSC

BXB1.3.2. Desenvolve con autonoma a planificacin do traballo experimental, utilizando tanto instrumentos pticos de recoecemento como material bsico de laboratorio, argumenta o proceso experimental seguido, describe as sas observacins e interpreta os seus resultados.

CSIEE

CMCCT

CAA

Bloque 2. A Terra no universo

f

B2.1. Principais modelos sobre a orixe do Universo.

B2.1. Recoecer as ideas principais sobre a orixe do Universo, e a formacin e a evolucin das galaxias.

BXB2.1.1. Identifica as ideas principais sobre a orixe do universo.

CMCCT

f

l

B2.2. Compoentes do Universo.

B2.3. Caractersticas do Sistema Solar e dos seus compoentes.

B2.4. Concepcins sobre o Sistema Solar ao longo da historia.

B2.2. Expor a organizacin do Universo e do Sistema Solar, as como algunhas das concepcins que sobre este sistema planetario se tiveron ao longo da historia.

BXB2.2.1. Recoece os compoentes do Universo e do Sistema Solar, e describe as sas caractersticas xerais.

CMCCT

f

B2.5. Os planetas no Sistema Solar.

B2.3. Relacionar comparativamente a posicin dun planeta no sistema solar coas sas caractersticas.

BXB2.3.1. Precisa as caractersticas que se dan no planeta Terra que permiten o desenvolvemento da vida nel, e que non se dan nos outros planetas.

CMCCT

f

B2.6. O planeta Terra: caractersticas.

B2.4. Localizar a posicin da Terra no Sistema Solar.

BXB2.4.1. Identifica a posicin da Terra no Sistema Solar.

CMCCT

f

B2.7. Os movementos da Terra, da La e do Sol, e as sas consecuencias.

B2.5. Establecer os movementos da Terra, da La e do Sol, e relacionalos coa existencia do da e a noite, as estacins, as mareas e as eclipses.

BXB2.5.1. Categoriza os fenmenos principais relacionados co movemento e a posicin dos astros, e deduce a sa importancia para a vida.

CMCCT

BXB2.5.2. Interpreta correctamente en grficos e esquemas fenmenos como as fases lunares e as eclipses, e establece a sa relacin coa posicin relativa da Terra, a La e o Sol.

CMCCT

f

B2.8. A xeosfera: estrutura e composicin da codia, o manto e o ncleo.

B2.6. Identificar os materiais terrestres segundo a sa abundancia e a distribucin nas grandes capas da Terra.

BXB2.6.1. Describe as caractersticas xerais dos materiais mis frecuentes nas zonas externas do planeta e xustifica a sa distribucin en capas en funcin da sa densidade.

CMCCT

BXB2.6.2. Describe as caractersticas xerais da codia, o manto e o ncleo terrestre, e os materiais que os compoen, e relaciona esas caractersticas coa sa situacin.

CMCCT

f

g

n

B2.9. Minerais e rochas: propiedades, caractersticas e utilidades.

B2.10. Xestin sustentable dos recursos minerais. Recursos minerais en Galicia.

B2.7. Recoecer as propiedades e as caractersticas dos minerais e das rochas, distinguir as sas aplicacins mis frecuentes e salientar a sa importancia econmica e a xestin sustentable.

BXB2.7.1. Identifica minerais e rochas utilizando criterios que permitan diferencialos.

CMCCT

CAA

BXB2.7.2. Describe algunhas das aplicacins mis frecuentes dos minerais e das rochas no mbito da vida coti.

CCEC

BXB2.7.3. Recoece a importancia do uso responsable e a xestin sustentable dos recursos minerais.

CSC

f

B2.11. A atmosfera: composicin e estrutura. O aire e os seus compoentes. Efecto invernadoiro. Importancia da atmosfera para os seres vivos.

B2.8. Analizar as caractersticas e a composicin da atmosfera, e as propiedades do aire.

BXB2.8.1. Recoece a estrutura e a composicin da atmosfera.

CMCCT

BXB2.8.2. Recoece a composicin do aire e identifica os contaminantes principais en relacin coa sa orixe.

CMCCT

BXB2.8.3. Identifica e xustifica con argumentacins sinxelas as causas que sustentan o papel protector da atmosfera para os seres vivos.

CMCCT

b

e

f

g

m

B2.12. Contaminacin atmosfrica: repercusins e posibles solucins.

B2.9. Investigar e recoller informacin sobre os problemas de contaminacin ambiental actuais e as sas repercusins, e desenvolver actitudes que contriban sa solucin.

BXB2.9.1. Relaciona a contaminacin ambiental coa deterioracin ambiental, e propn accins e hbitos que contriban sa solucin.

CSC

CSIEE

f

m

B2.12. Contaminacin atmosfrica: repercusins e posibles solucins.

B2.10. Recoecer a importancia do papel protector da atmosfera para os seres vivos e considerar as repercusins da actividade humana nela.

BXB2.10.1. Relaciona situacins en que a actividade humana interfire coa accin protectora da atmosfera.

CSC

f

B2.13. A hidrosfera. Propiedades da auga. Importancia da auga para os seres vivos.

B2.11. Describir as propiedades da auga e a sa importancia para a existencia da vida.

BXB2.11.1. Recoece as propiedades anmalas da auga en relacin coas sas consecuencias para o mantemento da vida na Terra.

CMCCT

f

m

B2.14. A auga na Terra. Auga doce e salgada.

B2.15. Ciclo da auga.

B2.16. A auga como recurso.

B2.12. Interpretar a distribucin da auga na Terra, as como o ciclo da auga e o uso que fai dela o ser humano.

BXB2.12.1. Describe o ciclo da auga en relacin cos seus cambios de estado de agregacin.

CMCCT

a

f

g

m

B2.17. Xestin sustentable da auga.

B2.13. Valorar e identificar a necesidade dunha xestin sustentable da auga e de actuacins persoais e colectivas que potencien a reducin do consumo e a sa reutilizacin.

BXB2.13.1. Comprende e identifica o significado da xestin sustentable da auga doce, e enumera medidas concretas que colaboren nesa xestin.

CSC

CSIEE

f

m

B2.18. Contaminacin das augas doces e salgadas.

B2.14. Xustificar e argumentar a importancia de preservar e non contaminar as augas doces e salgadas.

BXB2.14.1. Recoece os problemas de contaminacin de augas doces e salgadas, en relacin coas actividades humanas

CSC

f

B2.19. A biosfera. Caractersticas que fixeron da Terra un planeta habitable.

B2.15. Seleccionar as caractersticas que fan da Terra un planeta especial para o desenvolvemento da vida.

BXB2.15.1. Describe as caractersticas que posibilitaron o desenvolvemento da vida na Terra.

CMCCT

Bloque 3. A biodiversidade no planeta Terra

f

l

m

B3.1. Concepto de biodiversidade. Importancia da biodiversidade.

B3.2. Sistemas de clasificacin dos seres vivos. Concepto de especie. Nomenclatura binomial.

B3.3. Reinos dos seres vivos: Moneras, Protoctistas, Fungi, Metafitas e Metazoos.

B3.1. Recoecer a importancia da biodiversidade e as caractersticas morfolxicas principais dos grupos taxonmicos.

BXB3.1.1. Estima a importancia da biodiversidade e aplica criterios de clasificacin dos seres vivos, relacionando os animais e as plantas mis comns co seu grupo taxonmico.

CCEC

CMCCT

f

B3.1. Concepto de biodiversidade. Importancia da biodiversidade.

B3.2. Sistemas de clasificacin dos seres vivos. Concepto de especie. Nomenclatura binomial.

B3.3. Reinos dos seres vivos. Moneras, Protoctistas, Fungi, Metafitas e Metazoos.

B3.2. Categorizar os criterios que serven para clasificar os seres vivos e identificar os principais modelos taxonmicos aos que pertencen os animais e as plantas mis comns.

BXB3.2.1. Identifica e recoece exemplares caractersticos de cada un destes grupos, e salienta a sa importancia biolxica.

CMCCT

f

m

B3.1. Concepto de biodiversidade. Importancia da biodiversidade.

B3.2. Sistemas de clasificacin dos seres vivos. Concepto de especie. Nomenclatura binomial.

B3.3. Reinos dos seres vivos. Moneras, Protoctistas, Fungi, Metafitas e Metazoos.

B3.3. Describir as caractersticas xerais dos grandes grupos taxonmicos e explicar a sa importancia no conxunto dos seres vivos.

BXB3.3.1. Discrimina as caractersticas xerais e singulares de cada grupo taxonmico.

CMCCT

f

B3.4. Invertebrados: porferos, celentreos, anlidos, moluscos, equinodermos e artrpodos. Caractersticas anatmicas e fisiolxicas.

B3.5. Vertebrados: peixes, anfibios, rptiles, aves e mamferos. Caractersticas anatmicas e fisiolxicas.

B3.4. Caracterizar os principais grupos de invertebrados e vertebrados.

BXB3.4.1. Asocia invertebrados comns co grupo taxonmico ao que pertencen.

CMCCT

BXB3.4.2. Recoece exemplares de vertebrados e asgnaos clase que pertencen.

CMCCT

f

m

B3.6. Plantas: brins, fieitos, ximnospermas e anxiospermas. Caractersticas principais, nutricin, relacin e reproducin.

B3.5. Coecer e definir as funcins vitais das plantas e a sa importancia para a vida, e caracterizar os principais grupos de plantas.

BXB3.5.1. Detalla o proceso da nutricin auttrofa e relacinao coa sa importancia para o conxunto de todos os seres vivos.

CMCCT

BXB3.5.2. Describe as caractersticas xerais e singulares dos principais grupos de plantas.

CMCCT

b

e

g

B3.7. Clasificacin de animais e plantas a partir de claves dicotmicas e outros medios.

B3.6. Utilizar claves dicotmicas ou outros medios para a identificacin e a clasificacin de animais e plantas.

BXB3.6.1. Clasifica e identifica animais e plantas a partir de claves de identificacin.

CAA

g

l

B3.8. Identificacin de plantas e animais propios dalgns ecosistemas, especies en extincin e especies endmicas. Adaptacins dos animais e as plantas ao medio. Biodiversidade en Galicia.

B3.7. Determinar a partir da observacin as adaptacins que permiten aos animais e s plantas sobrevivir en determinados ecosistemas, con especial atencin aos ecosistemas galegos.

BXB3.7.1. Identifica exemplares de plantas e animais propios dalgns ecosistemas ou de interese especial por seren especies en perigo de extincin ou endmicas.

CMCCT

BXB3.7.2. Relaciona coa sa adaptacin ao medio a presenza de determinadas estruturas nos animais e nas plantas mis comns.

CAA

CMCCT

BXB3.7.3. Identifica exemplares de plantas e animais propios dos ecosistemas galegos.

CCEC

Bloque 4. Os ecosistemas

f

B4.1. Ecosistema: identificacin dos seus compoentes.

B4.2. Factores abiticos e biticos nos ecosistemas.

B4.3. Ecosistemas acuticos.

B4.4. Ecosistemas terrestres.

B4.1. Diferenciar os compoentes dun ecosistema.

BXB4.1.1. Identifica os compoentes dun ecosistema.

CMCCT

f

g

m

B4.5. Factores desencadeantes de desequilibrios nos ecosistemas.

B4.6. Estratexias para restablecer o equilibrio nos ecosistemas.

B4.2. Identificar nun ecosistema os factores desencadeantes de desequilibrios e establecer estratexias para restablecer o seu equilibrio.

BXB4.2.1. Recoece e enumera os factores desencadeantes de desequilibrios nun ecosistema.

CMCCT

a

g

m

B4.7. Accins que favorecen a conservacin ambiental.

B4.3. Recoecer e difundir accins que favorezan a conservacin ambiental.

BXB4.3.1. Selecciona accins que preveen a destrucin ambiental.

CSC

CSIEE

Bloque 5. Proxecto de investigacin

b

c

B5.1. Mtodo cientfico. Elaboracin de hipteses, e a sa comprobacin e argumentacin a partir da experimentacin ou da observacin.

B5.1. Planear, aplicar e integrar as destrezas e as habilidades propias do traballo cientfico.

BXB5.1.1. Integra e aplica as destrezas propias do mtodo cientfico.

CAA

CMCCT

b

f

g

B5.1. Mtodo cientfico. Elaboracin de hipteses, e a sa comprobacin e argumentacin a partir da experimentacin ou da observacin.

B5.2. Elaborar hipteses e contrastalas a travs da experimentacin ou da observacin, e a argumentacin.

BXB5.2.1. Utiliza argumentos que xustifiquen as hipteses que propn.

CAA

CCL

e

B5.2. Artigo cientfico. Fontes de divulgacin cientfica.

B5.3. Utilizar fontes de informacin variada, e discriminar e decidir sobre elas e sobre os mtodos empregados para a sa obtencin.

BXB5.3.1. Utiliza diferentes fontes de informacin, apoindose nas TIC, para a elaboracin e a presentacin das sas investigacins.

CMCCT

CD

a

b

c

B5.3. Proxecto de investigacin en equipo: organizacin. Participacin e colaboracin respectuosa no traballo individual e en equipo. Presentacin de conclusins.

B5.4. Participar, valorar e respectar o traballo individual e en equipo.

BXB5.4.1. Participa, valora e respecta o traballo individual e en grupo.

CSC

CSIEE

a

b

d

h

o

B5.3. Proxecto de investigacin en equipo: organizacin. Participacin e colaboracin respectuosa no traballo individual e en equipo. Presentacin de conclusins.

B5.5. Expor e defender en pblico o proxecto de investigacin realizado.

BXB5.5.1. Desea pequenos traballos de investigacin sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas do seu contorno ou a alimentacin e a nutricin humana, para a sa presentacin e defensa na aula.

CAA

CMCCT

CSIEE

CD

BXB5.5.2. Expresa con precisin e coherencia as conclusins das sas investigacins, tanto verbalmente como por escrito.

CCL

CCEC

Lingua Castel e Literatura

O papel heurstico das linguas constite un reto para o sistema educativo, pois son instrumento de comunicacin e de interaccin social, de conservacin e transmisin de coecemento, de participacin cidad na vida social, de investigacin, creacin, experimentacin e descuberta. E as linguas achgannos ao xeito de vida e s formas de pensamento doutros pobos e dos seus patrimonios culturais.

A lingua aprndese non para falar, ler ou escribir sobre a lingua, senn para falar, ler e escribir sobre emocins, afectos e aventuras, sobre o mundo, como medio das relacins interpersoais e recoecemento da alteridade, motor do noso pensamento e das nosas reflexins, e porta de acceso ao coecemento. Neste marco, a formacin lingstica no contexto escolar un instrumento para a equidade, xa que debe facilitar os medios necesarios para comunicar no mbito educativo e na vida profesional e social, nomeadamente en contextos formais e educativos, ademais de sensibilizar cara a usos creativos e ldicos das linguas, e achegar ao patrimonio literario e cultural que estas propician.

O Consello de Europa, a travs de sucesivos proxectos, est comprometido nunha poltica lingstica dirixida a protexer e desenvolver a herdanza lingstica e a diversidade cultural de Europa como fonte de enriquecemento mutuo, as como a facilitar a mobilidade persoal dos seus cidadns e das sas cidads, e o intercambio de ideas. O Marco Comn Europeo de Referencia para as Linguas (MCER), publicado en 2001, un documento de particular transcendencia, non s como ferramenta prctica para propiciar a reflexin sobre o ensino das linguas e a transparencia de cursos, programas e titulacins entre os estados e dentro deles, senn tamn polo recoecemento da competencia plurilinge e intercultural, que transcende o concepto de multilingismo, no seu da piar dos enfoques das polticas lingsticas mis abertas ao recoecemento da diversidade. Hoxe, o MCER constite unha referencia para proxectos e documentos clave do Consello de Europa, como a "Gua para a elaboracin e posta en marcha de currculos para unha educacin plurilinge e intercultural" (2010), na que se desenvolve a nocin de plurilingismo como eixe dun enfoque centrado na rede de relacins entre distintas linguas e culturas. Nesta mesma lia, enmrcanse o informe do Foro Intergobernamental Europeo "O dereito dos estudantes calidade e equidade en educacin. O papel das competencias lingsticas e interculturais", mantido en Xenebra en novembro 2010, e a Conferencia intergobernamental "Calidade e inclusin en educacin: o papel nico das linguas", mantida en Estrasburgo en setembro de 2013. En ambos os foros europeos, recocese a importancia da competencia lingstica e da circulacin de competencias entre as linguas para lograr un maior dominio da linguaxe, clave para a inclusin social e o xito escolar.

A educacin plurilinge e intercultural considera, con carcter xeral, a aprendizaxe de todas as linguas e culturas e, de maneira especfica, os enfoques plurais transversais e integradores no seu ensino e na sa aprendizaxe. A sa finalidade retirar barreiras artificiais entre as linguas, encerradas tradicionalmente nos sistemas escolares en compartimentos estancos, e promover o uso integral do repertorio lingstico, discursivo, estratxico e intercultural que pose o alumnado e que vai adquirindo ao longo das sas diversas experiencias lingsticas dentro e fra do mbito educativo. Xa que logo, o/a aprendiz plurilinge realizar transferencias de coecementos e experiencias lingsticas adquiridos nunha lingua para abordar tarefas de comunicacin, creacin e aprendizaxe noutra lingua diferente. Esta capacidade de transferencia non s permite descubrir as regularidades dunha lingua total ou parcialmente descoecida e relacionalas, desde o punto de vista terico, coas regularidades observadas noutras linguas que coece, ou identificar termos emparentados en todas as linguas, senn que, ademais, promove a tolerancia perante palabras descoecidas, nomeadamente importante nos contextos de comprensin que necesitan a fluidez, como son a lectura extensiva e a comprensin de textos orais sen posibilidade de verificacin do entendido. A competencia plurilinge facilitar, daquela, a inferencia de significados e o desenvolvemento de competencias heursticas eficaces para identificar os elementos esenciais e secundarios nun texto descoecido.

Pola sa banda, mediante o dilogo intercultural pense en xogo dispositivos de relacin social esenciais, como son o recoecemento do outro como lextimo, o reforzamento da identidade propia no recoecemento da identidade das demais persoas, a aceptacin da diversidade persoal, social e cultural, e o respecto dos dereitos fundamentais.

No contexto escolar, a aprendizaxe das linguas est dirixida ao logro de obxectivos similares, anda que con diferentes niveis de dominio. Por iso, un estudo integrado de todas as linguas posibilita, por unha banda, que os contidos, os procesos e as estratexias que se traballan nunha lingua sexan igualmente utilizados nas actividades lingsticas de comprensin e producin nas demais e, por outra, que se poida focalizar, no proceso de ensino e aprendizaxe, nos elementos diferenciadores e en todos aqueles aspectos que teen incidencia directa na capacidade de comunicarse adecuadamente. As, o coecemento morfolxico ou lxico dunha lingua pode axudar comprensin noutra lingua; as estratexias de comprensin de lectura desenvolvidas nunha lingua poden ser transferidas para a lectura noutros idiomas; o coecemento da estrutura dos textos descritivos permitir producilos en calquera lingua; e o coecemento das normas que ordenan as relacins entre xeracins, sexos, clases e grupos sociais nunha lingua, informa e sensibiliza sobre a necesidade de coecer e respectar as normas que rexen a dimensin social do uso da lingua noutra comunidade lingstica.

Por outra banda, o tratamento integrado das linguas debe considerar o punto de partida diferente de cada unha delas. Xa que logo, non se pode esquecer a situacin de minorizacin da lingua galega, que cmpre atender e dinamizar adecuadamente. Con esa finalidade, preciso favorecer o uso e a aprendizaxe desta lingua de xeito que se impulse a sa normalizacin e se venzan as dificultades da sa menor presenza e repercusin social, motivadas en moitos casos por prexuzos que necesario desmontar e superar. O alumnado galego debe rematar a sa escolarizacin co nivel de usuario competente nas das linguas oficiais, galego e casteln, o que implica a utilizacin adecuada e eficaz das das linguas nun amplo repertorio de situacins comunicativas, propias de diferentes mbitos, cun grao crecente de formalidade e complexidade.

Finalmente, a situacin de sociedade multilinge e plural na que vivimos solicita un enfoque metodolxico de carcter plurilinge que potencie o desenvolvemento comunicativo do alumnado nas linguas que adquira ao longo da sa vida, con independencia da diferenza de fins e niveis de dominio con que as utilice. E que os faga conscientes da riqueza que supn ser unha persoa plurilinge para o desenvolvemento cognitivo e social, e o xito escolar. Isto implica un tratamento integrado das linguas que o alumnado est a aprender nas aulas. No caso das reas de Lingua Castel e Literatura e de Lingua Galega e Literatura, os currculos presentan contidos similares en gran medida, e unha distribucin igualmente similar en cada un dos cursos que conforman a educacin secundaria obrigatoria e o bacharelato. Evidentemente, cada lingua ten as sas caractersticas propias, que requiren un tratamento e un traballo especficos, pero hai determinados aspectos do currculo que, pola afinidade ou similitude que presentan en ambas as reas, precisan ben seren abordados de maneira parella, ben seren presentados s nunha lingua pero traballados e practicados en cada unha delas, e utilizar a mesma terminoloxa nas das linguas para non dificultar innecesariamente o proceso de aprendizaxe do alumnado. Por tanto, o profesorado implicado no proceso de ensino e aprendizaxe de Lingua Castel e Literatura e de Lingua Galega e Literatura, en cada curso de ambas as etapas, deber organizar o seu labor nun currculo integrado, que transcenda as linguas nas que un aprendiz sexa capaz de comunicarse. Isto supn recoecer a existencia dunha competencia global para a comunicacin lingstica e implica non s evitar a repeticin de contidos nos aspectos comns aprendizaxe de calquera lingua, como son as estratexias de lectura ou o proceso de escritura, a tipoloxa textual ou a definicin de termos lingsticos; senn tamn, e especialmente, priorizar a realizacin de actividades comunicativas de producin e comprensin de textos orais e escritos, pois destas depende o desenvolvemento da competencia xeral en comunicacin lingstica.

Ademais, nos centros docentes teen presenza linguas estranxeiras que tamn se abordan na aula desde un enfoque comunicativo e intercultural, pois o coecemento dos valores e as crenzas compartidas por grupos sociais doutros pases resulta esencial para a comunicacin nesta sociedade globalizada. As, para o tratamento integrado de linguas preciso que, igual que acontece non caso das das linguas cooficiais, haxa unha coordinacin entre o profesorado destas e o de linguas estranxeiras, para evitar a repeticin de contidos na lia das que se mencionaron para as linguas ambientais, e para unificar a terminoloxa. Non se pode esquecer que o achegamento do alumnado lingua estranxeira se produce, na maior parte dos casos, partindo das linguas prximas, a materna e ambientais.

Igualmente presentes nas aulas estn as linguas clsicas, o latn e o grego, cuxo estudo a nivel fontico, morfosintctico e lxico proporciona unha slida base para o perfeccionamento no manexo doutras linguas. Desempean, pois, un papel relevante como soporte lingstico da maiora das linguas e para a comprensin do lxico culto que forma gran parte da terminoloxa cientfica e tcnica actual nas linguas que o alumnado coece ou estuda; sen esquecer o enriquecemento cultural que lle proporciona o coecemento dos aspectos que se inclen na civilizacin clsica, berce da Europa actual, como son, entre outros, a mitoloxa, a relixin ou as sas creacins literarias e artsticas, que tanta influencia tiveron en pocas posteriores e seguen a ter hoxe en da. Xa que logo, esencial a incorporacin das linguas clsicas ao currculo integrado das linguas, para reforzar a reflexin lingstica do noso alumnado e fortalecer o seu acceso cultura literaria.

Resulta obvio que, para a posta en prctica destes currculos integrados e o logro dos obxectivos plurilinges e interculturais que se perseguen, o profesorado un elemento determinante, xa que deber potenciar unha metodoloxa adecuada para levar a cabo enfoques comunicativos e proxectos plurais e transversais, promover a reflexin metacomunicativa e metalingstica e o contraste entre linguas, ou asegurar accins coordinadas entre os departamentos lingsticos para decidir, entre outros, desde que lingua abordar o estudo dos xneros discursivos ou as estratexias e os procesos cognitivos que estn na base das actividades lingsticas. Todo isto coa finalidade de construr en cada centro docente a coherencia pedagxica no ensino das linguas.

As materias cuxos currculos se desenvolven ao abeiro desta introducin, as linguas, teen como obxectivo o desenvolvemento da competencia comunicativa do alumnado, entendida en todas as sas vertentes: pragmtica, lingstica, sociolingstica e literaria. As, achegan as ferramentas e os coecementos necesarios para desenvolverse satisfactoria e eficazmente en calquera situacin de comunicacin da vida privada, social e profesional. Eses coecementos, que articulan os procesos de comprensin e expresin oral por unha banda, e de comprensin e expresin escrita por outra, constiten instrumentos esenciais para a aprendizaxe no mbito educativo e, posteriormente, ao longo da vida.

A reflexin literaria, presente nun bloque de contidos nas linguas ambientais, o galego e o casteln, e nas linguas clsicas, a travs da lectura, mediante a comprensin e interpretacin de textos significativos favorece o coecemento das posibilidades expresivas da lingua, desenvolve a capacidade crtica e creativa dos/das estudantes, dlles acceso memoria, creatividade, imaxinacin, descuberta das outras persoas, ao coecemento doutras pocas e culturas, e enfrntaos/as a situacins, sentimentos e emocins nunca experimentados, que enriquecen a sa visin do mundo e favorecen o coecemento deles/as mesmos/as.

En definitiva, estas materias lingsticas perseguen o obxectivo ltimo de contribur formacin de cidadns e cidads cunha competencia comunicativa que lles permita interactuar satisfactoriamente en todos os mbitos que forman e van formar parte da sa vida. Isto esixe unha reflexin sobre os mecanismos de usos orais e escritos da sa propia lingua, e das outras linguas que estudan e coecen, e a capacidade de interpretar e valorar o mundo, de formar as sas opinins, propias, claras e fundamentadas, e de gozar, a travs da lectura crtica de obras literarias.

A materia de Lingua Castel e Literatura ten como obxectivo o desenvolvemento da competencia comunicativa do alumnado, entendida en todas as sas vertentes: pragmtica, lingstica, sociolingstica e literaria. A estruturacin do pensamento do ser humano faise a travs da linguaxe; de a que esta capacidade de comprender e de expresarse sexa o mellor e o mis eficaz instrumento de aprendizaxe.

Co bloque de "Comunicacin oral: escoitar e falar" procrase que os alumnos e as alumnas vaian adquirindo as habilidades necesarias para comunicar con precisin as sas propias ideas, realizar discursos cada vez mis elaborados de acordo cunha situacin comunicativa, e escoitar activamente interpretando de xeito correcto as ideas dos demais.

O bloque de "Comunicacin escrita: ler e escribir" persegue que o alumnado sexa capaz de entender e producir textos de distinto grao de complexidade e de xneros diversos, en distintos soportes e formatos. Comprender un texto implica activar unha serie de estratexias de lectura. As mesmo, a escritura implica un procedemento estruturado en tres partes: planificacin, redaccin a partir de borradores de escritura e revisin destes antes de redactar o texto definitivo.

O bloque de "Coecemento da lingua" responde necesidade de reflexin sobre os mecanismos lingsticos que regulan a comunicacin, e afstase da pretensin de utilizar os coecementos lingsticos como un fin en si mesmos para devolverlles a sa funcionalidade orixinal: servir de base para o uso correcto da lingua.

O bloque de "Educacin literaria" asume o obxectivo de facer dos/das escolares lectores/as cultos/as e competentes, implicados/as nun proceso de formacin lectora que contine ao longo de toda a vida. un marco conceptual que alterna a lectura, a comprensin e a interpretacin de obras literarias prximas aos seus gustos persoais e sa madureza cognitiva coa de textos literarios e obras completas representativas da literatura en espaol.

1 de ESO

Lingua Castel e Literatura. 1 de ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de Aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Comunicacin oral: escoitar e falar

h

m

B1.1. Escoita activa e observacin das normas bsicas que favorecen a comunicacin.

B1.1. Escoitar de forma activa e comprender o sentido global de textos orais.

LCLB1.1.1. Recoece e asume as regras de interaccin, intervencin e cortesa que regulan os debates e calquera intercambio comunicativo oral.

CCL

CSC

a

d

g

B1.2. Participacin en debates, coloquios e conversas espontneas respectando as normas bsicas de interaccin, intervencin e cortesa que regulan estas prcticas orais.

B1.2. Valorar a importancia da conversa na vida social practicando actos de fala (contando, describindo, opinando, dialogando, etc.), en situacins comunicativas propias da actividade escolar.

LCLB1.2.1. Intervn en actos comunicativos orais e valora a sa participacin.

CCL

CSIEE

h

B1.3. Coecemento e uso progresivamente autnomo das estratexias necesarias para a producin e a avaliacin de textos orais. Aspectos verbais e non verbais.

B1.3. Recoecer, interpretar e avaliar progresivamente a claridade expositiva, a adecuacin, a coherencia e a cohesin do contido das producins orais propias e alleas, as como os aspectos prosdicos e os elementos non verbais (acenos, movementos, ollada, etc.).

LCLB1.3.1. Coece o proceso de producin de discursos orais valorando a claridade expositiva, a adecuacin, a coherencia do discurso e a cohesin dos contidos.

CCL

CAA

LCLB1.3.2. Recoece a importancia dos aspectos prosdicos, da linguaxe non verbal, da xestin de tempos e do emprego de axudas audiovisuais en calquera tipo de discurso.

CD

LCLB1.3.3. Recoece os erros da producin oral propia e allea a partir da prctica habitual da avaliacin e autoavaliacin, e propn solucins para melloralas.

CAA

g

h

B1.4. Coecemento, uso e aplicacin das estratexias necesarias para falar en pblico: planificacin do discurso, prcticas orais formais e informais, e avaliacin progresiva.

B1.4. Aprender a falar en pblico, en situacins formais e informais, de xeito individual ou en grupo.

LCLB1.4.1. Realiza presentacins orais.

CCL

a

d

h

m

B1.5. Creacin de textos orais e audiovisuais que reproduzan situacins reais ou imaxinarias de comunicacin.

B1.5. Reproducir situacins reais ou imaxinarias de comunicacin potenciando o desenvolvemento progresivo das habilidades sociais, a expresin verbal e non verbal, e a representacin de realidades, sentimentos e emocins.

LCLB1.5.1. Dramatiza e improvisa situacins reais ou imaxinarias de comunicacin.

CSC

Bloque 2. Comunicacin escrita: ler e escribir

h

n

B2.1. Lectura, comprensin, interpretacin e valoracin de textos escritos de mbito persoal, educativo ou escolar, e de mbito social.

B2.1. Ler, comprender, interpretar e valorar textos en diferentes formatos e soportes.

LCLB2.1.1. Retn informacin e recoece a idea principal e as ideas secundarias, comprendendo as relacins entre elas.

CCL

LCLB2.1.2. Entende instrucins escritas de certa complexidade que lle permiten desenvolverse en situacins da vida coti e nos procesos de aprendizaxe.

CCL

LCLB2.1.3. Interpreta, explica e deduce a informacin dada en diagramas, grficas, fotografas, mapas conceptuais, esquemas, etc.

CMCCT

b

e

h

B2.2. Utilizacin progresivamente autnoma da biblioteca escolar e das tecnoloxas da informacin e da comunicacin como fonte de obtencin de informacin. Educacin para o uso, o tratamento e a producin de informacin.

B2.2. Procurar e manexar informacin, na biblioteca e noutras fontes, en papel ou dixital, para integrala nun proceso de aprendizaxe continua.

LCLB2.2.1. Utiliza, de xeito autnomo, diversas fontes de informacin integrando os coecementos adquiridos nos seus discursos orais ou escritos.

CD

LCLB2.2.2. Coece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versin dixital.

CD

LCLB2.2.3. Coece o funcionamento de bibliotecas (escolares, locais, etc.) e de bibliotecas dixitais, e capaz de solicitar autonomamente libros, vdeos, etc.

CD

g

h

B2.3. Coecemento e uso das tcnicas e estratexias para a producin de textos escritos: planificacin, obtencin de datos, organizacin da informacin, redaccin e revisin do texto. A escritura como proceso.

B2.3. Aplicar progresivamente as estratexias necesarias para producir textos adecuados, coherentes e cohesionados.

LCLB2.3.1. Aplica tcnicas diversas para planificar os seus escritos (esquemas, rbores, mapas conceptuais etc.) e redacta borradores de escritura.

CSIE

h

l

B2.4. Producin de textos escritos e audiovisuais relacionados co mbito persoal, co educativo ou escolar e co social.

B2.5. Producin de textos escritos e audiovisuais narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos e escritura de textos dialogados.

B2.4. Escribir textos en diferentes soportes e formatos, en relacin co mbito de uso.

LCLB2.4.1. Escribe textos propios do mbito persoal e familiar, escolar ou educativo e social, imitando textos modelo.

CCL

LCLB2.4.2. Escribe textos narrativos, descritivos e instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados, imitando textos modelo.

CCL

LCLB2.4.3. Realiza esquemas e mapas, e explica por escrito o significado dos elementos visuais que poden aparecer nos textos.

CMCCT

CD

Bloque 3. Coecemento da lingua

b

h

B3.1. Recoecemento, uso e explicacin das categoras gramaticais: substantivo, adxectivo, determinante, pronome, verbo, adverbio, preposicin, conxuncin e interxeccin.

B3.2. Coecemento, uso e valoracin das normas ortogrficas e gramaticais, recoecendo o seu valor social e a necesidade de cinguirse a elas para conseguir unha comunicacin eficaz.

B3.1. Aplicar os coecementos sobre a lingua e as sas normas de uso para resolver problemas de comprensin de textos orais e escritos e para a composicin e a revisin progresivamente autnoma dos textos propios e alleos.

LCLB3.1.1. Recoece e explica o uso das categoras gramaticais nos textos, e utiliza este coecemento para corrixir erros de concordancia en textos propios e alleos.

CCL

LCLB3.1.2. Recoece e corrixe erros ortogrficos e gramaticais en textos propios e alleos, aplicando os coecementos adquiridos para mellorar a producin de textos nas sas producins orais, escritas e audiovisuais.

CCL

LCLB3.1.3. Coece e utiliza adecuadamente as formas verbais nas sas producins orais e escritas.

CCL

e

h

B3.3. Manexo de dicionarios e outras fontes de consulta en papel e formato dixital sobre o uso da lingua.

B3.2. Usar de forma efectiva os dicionarios e outras fontes de consulta, tanto en papel como en formato dixital, para resolver dbidas en relacin ao manexo da lingua e para enriquecer o propio vocabulario.

LCLB3.2.1. Utiliza fontes variadas de consulta en formatos diversos para resolver as sas dbidas sobre o uso da lingua e para ampliar o seu vocabulario.

CD

h

B3.4. Recoecemento, uso e explicacin dos conectores textuais e dos principais mecanismos de referencia interna, tanto gramaticais como lxicos.

B3.3. Identificar os conectores textuais e os principais mecanismos de referencia interna presentes nos textos, recoecendo a sa funcin na organizacin do contido do discurso.

LCLB3.3.1. Recoece, usa e explica os conectores textuais (de adicin, contraste e explicacin) e os principais mecanismos de referencia interna, gramaticais (substitucins pronominais) e lxicos (elipse e substitucins mediante sinnimos e hipernimos), valorando a sa funcin na organizacin do contido do texto.

CCL

a

h

B3.5. Recoecemento, uso e explicacin dos recursos de modalizacin en funcin da persoa que fala ou escribe. Expresin da obxectividade e da subxectividade a travs das modalidades oracionais e as referencias internas ao emisor e ao receptor nos textos.

B3.4. Identificar a intencin comunicativa da persoa que fala ou escribe.

LCLB3.4.1. Recoece a expresin da obxectividade ou subxectividade identificando as modalidades asertivas, interrogativas, exclamativas, desiderativas, dubitativas e imperativas en relacin coa intencin comunicativa do emisor.

CSC

CCL

i

l

B3.6. Participacin en proxectos (elaboracin de materiais multimedia, folletos, carteis, recensins sobre libros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto curriculares como outras presentes no centro docente, e relacionados cos elementos transversais, evitando estereotipos lingsticos ou culturais.

B3.5. Participar en proxectos (elaboracin de materiais multimedia, folletos, carteis, recensins sobre libros e pelculas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto curriculares como outras presentes no centro docente, e relacionados cos elementos transversais, evitando estereotipos lingsticos ou culturais.

LCLB3.5.1. Participa en proxectos (elaboracin de materiais multimedia, folletos, carteis, recensins sobre libros e pelculas, obras de teatro, etc.) nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos elementos transversais, evita estereotipos lingsticos ou culturais, e valora as competencias que pose como persoa plurilinge.

CCL

CAA

a

h

i

o

B3.7. Recoecemento da diversidade lingstica propia do mbito persoal, social e meditico.

B3.6. Recoecer e valorar a diversidade lingstica, con especial atencin realidade do centro docnete e do mbito social do alumnado.

LCLB3.6.1. Coece e valora a diversidade lingstica do seu grupo, do centro docente e do seu mbito social prximo.

CSC

g

h

B3.8. Identificacin e progresiva utilizacin dos coecementos sobre as linguas para desenvolver unha competencia comunicativa integrada.

B3.7. Reflexionar sobre o sistema e as normas de uso das linguas, mediante a comparacin e a transformacin de textos, enunciados e palabras, e utilizar estes coecementos para solucionar problemas de comprensin e para a producin de textos.

LCLB3.7.1. Utiliza os coecementos lingsticos de mbito contextual, textual, oracional e da palabra, desenvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar a comprensin e producin dos textos traballados en calquera das outras.

CAA

Bloque 4. Educacin literaria

h

l

n

B4.1. Lectura libre de obras da literatura espaola e universal, e da literatura xuvenil, como fonte de pracer, de enriquecemento persoal e de coecemento do mundo, para lograr o desenvolvemento dos seus propios gustos e intereses literarios, e a sa autonoma de lectura.

B4.1. Ler fragmentos ou obras da literatura espaola e universal de todos os tempos, e da literatura xuvenil, prximas aos propios gustos e s propias afeccins, amosando interese pola lectura.

LCLB4.1.1. Le e comprende cun grao crecente de interese e autonoma obras literarias prximas aos seus gustos, s sas afeccins e aos seus intereses.

CCL

CCEC

h

l

n

B4.1. Lectura libre de obras da literatura espaola e universal, e da literatura xuvenil, como fonte de pracer, de enriquecemento persoal e de coecemento do mundo, para lograr o desenvolvemento dos seus propios gustos e intereses literarios, e a sa autonoma de lectura.

B4.2. Fomentar o gusto e o hbito pola lectura en todas as sas vertentes: como fonte de acceso ao coecemento e como instrumento de lecer e diversin que permite explorar mundos diferentes aos nosos, reais ou imaxinarios.

LCLB4.2.1. Fala na clase dos libros e comparte as sas impresins cos compaeiros e coas compaeiras.

CCEC

LCLB4.2.2. Dramatiza fragmentos literarios breves desenvolvendo progresivamente a expresin corporal como manifestacin de sentimentos e emocins, respectando as producins das demais persoas.

CCEC

CSC

h

l

n

B4.2. Redaccin de textos de intencin literaria a partir da lectura de textos utilizando as convencins formais do xnero e con intencin ldica e creativa.

B4.3. Redactar textos persoais de intencin literaria seguindo as convencins do xnero, con intencin ldica e creativa.

LCLB4.3.1. Redacta textos persoais de intencin literaria a partir de modelos dados seguindo as convencins do xnero con intencin ldica e creativa.

CCL

CCEC

LCLB4.3.2. Desenvolve o gusto pola escritura como instrumento de comunicacin capaz de analizar e regular os seus propios sentimentos.

CCEC

CSIE

Matemticas

As matemticas faciltannos interpretar o mundo que nos rodea, reflicten a capacidade creativa, expresan con precisin conceptos e argumentos, favorecen a competencia para aprender a aprender e conteen elementos de gran beleza, sen esquecer ademais o carcter instrumental que as matemticas teen como base fundamental para a adquisicin de novos coecementos noutras disciplinas, nomeadamente no proceso cientfico e tecnolxico, e como forza condutora no desenvolvemento da cultura e das civilizacins.

As matemticas contriben especialmente ao desenvolvemento da competencia matemtica, recoecida como clave pola Unin Europea co nome de "Competencia matemtica" e "Competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa". Esta consiste en formular, transformar e resolver problemas a partir de situacins da vida coti, doutras ciencias e das propias matemticas. Para lograr isto cmpre analizar a situacin, identificar o que verdadeiramente relevante, establecer relacins, facer a modelizacin e ser quen de representala e comunicala utilizando diferentes linguaxes e rexistros; formular outros problemas, outras preguntas e, mesmo, atopar outras respostas que aparezan tras a anlise, o traballo, a argumentacin e a resolucin da situacin de partida. necesario utilizar conceptos, propiedades, procedementos e as linguaxes axeitadas para expresar as ideas matemticas, e resolver os problemas asociados coa situacin en cuestin. Estas actividades esixen a argumentacin e a anlise dos procedementos empregados e as solucins propostas. dicir, a competencia matemtica consiste en adquirir un hbito de pensamento matemtico que permita establecer hipteses e contrastalas, elaborar estratexias de resolucin de problemas e axudar na toma de decisins axeitadas, tanto na vida persoal como na sa futura vida profesional.

O currculo de Matemticas est organizado en cinco bloques; todos eles teen a mesma importancia na formacin integral da cidadana do sculo XXI, e as debe transmitirse ao alumnado, garantindo que ao remate de cada ciclo ningun se vexa minguado por razns de distribucin de contidos ou doutra ndole.

A este respecto, cmpre sinalar que o currculo non debe verse como un conxunto de bloques independentes. necesario que se desenvolva de xeito global, pensando nas conexins internas da materia, tanto dentro do curso como nas distintas etapas. Esta globalidade salientable no que afecta ao bloque un, "Procesos, mtodos e actitudes en matemticas", que evoluciona desde a resolucin de problemas en primeiro de ESO ata as demostracins formais do segundo curso do bacharelato. Trtase dun bloque transversal a toda a materia. A sa incorporacin dentro dos outros bloques ser a principal responsable da adquisicin das competencias clave e garante da inclusin de temas interdisciplinares e transversais. Nel establcense dous dos eixes fundamentais no proceso de ensino e aprendizaxe das Matemticas: a resolucin de problemas e os proxectos de investigacin. A habilidade de formular, interpretar e resolver problemas, e de modelizar a realidade poen en xogo distintas formas de pensamento: o pensamento converxente, indispensable para estruturar coecementos de forma lxica; o pensamento diverxente, que permite incorporar novas solucins ou asociacins non convencionais ao problema investigado; os pensamentos abstracto, algortmico e computacional, vinculados capacidade de abordar un problema automatizando o proceso e procurando solucins transferibles ou xeneralizables. Neste proceso estn involucradas todas as competencias: a comunicacin lingstica, ao ler de forma comprensiva os enunciados e comunicar os resultados obtidos; a competencia de sentido de iniciativa e esprito emprendedor, ao establecer un plan de traballo en revisin e modificacin continua, na medida en que se vai resolvendo o problema; a competencia dixital, ao tratar adecuadamente a informacin e, de ser o caso, servir de apoio resolucin do problema, comprobacin da solucin e a presentacin de resultados; a competencia social e cvica, ao implicar unha actitude aberta ante diferentes enfoques e solucins; a competencia aprender a aprender, tomando conciencia do proceso desenvolvido, das respostas logradas e das que anda quedan por resolver; e a competencia de conciencia e expresins culturais, na medida en que o proxecto incorpore elementos culturais ou artsticos con base matemtica.

Seguindo as recomendacins da Orde ECD/65/2015, para potenciar a motivacin da aprendizaxe destas competencias desexable unha metodoloxa activa e contextualizada, baseada nunha aprendizaxe cooperativa, onde cada persoa poida desenvolver distintos papeis, achegando ou incorporando ideas, asumindo responsabilidades e aceptando erros; unha metodoloxa baseada en actividades ou proxectos matemticos que poan en contexto os contidos aprendidos, o que permitir fortalecer a autonoma persoal e o traballo en equipo, entre outras habilidades.

No desenvolvemento do currculo pretndese que os coecementos, as competencias e os valores estean integrados. Os novos coecementos que se deben adquirir teen que apoiarse nos xa conseguidos: os contextos deben ser elixidos para que o alumnado se aproxime ao coecemento de forma intuitiva mediante situacins prximas a este, e vaia adquirindo cada vez maior complexidade, ampliando progresivamente a aplicacin a problemas relacionados con fenmenos naturais e sociais e a outros contextos menos prximos sa realidade inmediata.

Durante os primeiros cursos necesario que o alumnado alcance soltura suficiente no clculo, sempre apoiado na adquisicin do sentido numrico, que abrangue clculo mental, estimacin e dominio reflexivo das propiedades e operacins. Posteriormente, ao longo das etapas educativas, o alumnado debe progresar na adquisicin das habilidades de pensamento matemtico; debe pasar de conseguir dominar os clculos e as sas ferramentas a centrarse, xa no bacharelato, en desenvolver os procedementos e a capacidade de analizar e investigar, interpretar e comunicar de xeito matemtico diversos fenmenos e problemas en distintos contextos, as como de proporcionar solucins prcticas a estes. Os procedementos, os razoamentos, a argumentacin e a expresin matemtica das situacins e dos problemas han contribur de maneira especial a lograr a adquisicin das competencias clave.

1 de ESO

Matemticas. 1 de ESO

Obxectivos

Contidos

Criterios de avaliacin

Estndares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. Procesos, mtodos e actitudes en matemticas

f

h

B1.1. Planificacin e expresin verbal do proceso de resolucin de problemas.

B1.1. Expresar verbalmente e de forma razoada o proceso seguido na resolucin dun problema.

MAB1.1.1. Expresa verbalmente e de forma razoada o proceso seguido na resolucin dun problema, coa precisin e o rigor adecuados.

CCL

CMCCT

e

f

h

B1.2. Estratexias e procedementos postos en prctica: uso da linguaxe apropiada (grfica, numrica, alxbrica, etc.), reformulacin do problema, resolucin de subproblemas, reconto exhaustivo, comezo por casos particulares sinxelos, procura de regularidades e leis, etc.

B1.3. Reflexin sobre os resultados: revisin das operacins utilizadas, asignacin de unidades aos resultados, comprobacin e interpretacin das solucins no contexto da situacin, procura doutras formas de resolucin, etc.

B1.2. Utilizar procesos de razoamento e estratexias de resolucin de problemas, realizando os clculos necesarios e comprobando as solucins obtidas.

MAB1.2.1. Analiza e comprende o enunciado dos problemas (datos, relacins entre os datos, e contexto do problema).

CMCCT

MAB1.2.2. Valora a informacin dun enunciado e relacinaa co nmero de solucins do problema.

CMCCT

MAB1.2.3. Realiza estimacins e elabora conxecturas sobre os resultados dos problemas para resolver, valorando a sa utilidade e eficacia.

CMCCT

MAB1.2.4. Utiliza estratexias heursticas e procesos de razoamento na resolucin de problemas, reflexionando sobre o proceso de resolucin.

CMCCT

CAA

b

e

f

g

h

B1.2. Estratexias e procedementos postos en prctica: uso da linguaxe apropiada (grfica, numrica, alxbrica, etc.), reformulacin do problema, resolucin de subproblemas, reconto exhaustivo, comezo por casos particulares sinxelos, procura de regularidades e leis, etc.

B1.4. Formulacin de proxectos e investigacins matemticas escolares, en contextos numricos, xeomtricos, funcionais, estatsticos e probabilsticos, de xeito individual e en equipo. Elaboracin e presentacin dos informes correspondentes.

B1.3. Describir e analizar situacins de cambio, para encontrar patrns, regularidades e leis matemticas, en contextos numricos, xeomtricos, funcionais, estatsticos e probabilsticos, valorando a sa utilidade para facer predicins.

MAB1.3.1. Identifica patrns, regularidades e leis matemticas en situacins de cambio, en contextos numricos, xeomtricos, funcionais, estatsticos e probabilsticos.

CMCCT

CCEC

MAB1.3.2. Utiliza as leis matemticas achadas para realizar simulacins e predicins sobre os resultados esperables, valorando a sa eficacia e idoneidade.

CMCCT

b

e

f

B1.3. Reflexin sobre os resultados: revisin das operacins utilizadas, asignacin de unidades aos resultados, comprobacin e interpretacin das solucins no contexto da situacin, procura doutras formas de resolucin, etc.

B1.4. Afondar en problemas resoltos formulando pequenas variacins nos datos, outras preguntas, outros contextos, etc.

MAB1.4.1. Afonda nos problemas logo de resolvelos, revisando o proceso de resolucin e os pasos e as ideas as importantes, analizando a coherencia da solucin ou procurando outras formas de resolucin.

CMCCT

MAB1.4.2. Formlase novos problemas a partir dun resolto, variando os datos, propondo novas preguntas, resolvendo outros problemas parecidos, formulando casos particulares ou mis xerais de interese, e establecendo conexins entre o problema e a realidade.

CMCCT

CAA

b

f

h

B1.4. Formulacin de proxectos e investigacins matemticas escolares, en contextos numricos, xeomtricos, funcionais, estatsticos e probabilsticos, de xeito individual e en equipo. Elaboracin e presentacin dos informes correspondentes.

B1.5. Elaborar e presentar informes sobre o proceso, resultados e conclusins obtidas nos procesos de investigacin.

MAB1.5.1. Expn e argumenta o proceso seguido, ademais das conclusins obtidas, utilizando distintas linguaxes (alxbrica, grfica, xeomtrica e estatstico-probabilstica).

CCL

CMCCT

a

b

c

d

e

f

g

B1.5. Prctica dos procesos de matematizacin e modelizacin, en contextos da realidade e en contextos matemticos, de xeito individual e en equipo.

B1.6. Desenvolver procesos de matematizacin en contextos da realidade coti (numricos, xeomtricos, funcionais, estatsticos ou probabilsticos) a partir da identificacin de situacins problemticas da realidade.

MAB1.6.1. Identifica situacins problemticas da realidade susceptibles de conter problemas de interese.

CMCCT

CSC

MAB1.6.2. Establece conexins entre un problema do mundo real e o mundo matemtico, identificando o problema ou os problemas matemticos que subxacen nel e os coecementos matemticos necesarios.

CMCCT

CSIEE

MAB1.6.3. Usa, elabora ou constre modelos matemticos sinxelos que permitan a resolucin dun problema ou duns problemas dentro do campo das matemticas.

CMCCT

MAB1.6.4. Interpreta a solucin matemtica do problema no contexto da realidade.

CMCCT

MAB1.6.5. Realiza simulacins e predicins, en contexto real, para valorar a adecuacin e as limitacins dos modelos, e propn melloras que aumenten a sa eficacia.

CMCCT

b

e

f

g

B1.5. Prctica dos procesos de matematizacin e modelizacin, en contextos da realidade e en contextos matemticos, de xeito individual e en equipo.

B1.7. Valorar a modelizacin matemtica como un recurso para resolver problemas da realidade coti, avaliando a eficacia e as limitacins dos modelos utilizados ou construdos.

MAB1.7.1. Reflexiona sobre o proceso e obtn conclusins sobre el e os seus resultados, valorando outras opinins.

CMCCT

CAA

CSC

a

b

c

d

e

f

g

l

m

n

o

B1.5. Prctica dos procesos de matematizacin e modelizacin, en contextos da realidade e en contextos matemticos, de xeito individual e en equipo.

B1.8. Desenvolver e cultivar as actitudes persoais inherentes ao quefacer matemtico.

MAB1.8.1. Desenvolve actitudes axeitadas para o traballo en matemticas (esforzo, perseveranza, flexibilidade e aceptacin da crtica razoada).

CMCCT

CSIEE

CSC

MAB1.8.2. Formlase a resolucin de retos e problemas coa precisin, o esmero e o interese adecuados ao nivel educativo e dificultade da situacin.

CMCCT

MAB1.8.3. Distingue entre problemas e exercicios, e adopta a actitude axeitada para cada caso.

CMCCT

MAB1.8.4. Desenvolve actitudes de curiosidade e indagacin, xunto con hbitos de formular e formularse preguntas e procurar respostas axeitadas, tanto no estudo dos conceptos como na resolucin de problemas.

CMCCT

CAA

CCEC

MAB1.8.5. Desenvolve habilidades sociais de cooperacin e traballo en equipo.

CMCCT

CSIEE

CSC

b

g

B1.6. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes axeitadas e afrontar as dificultades propias do traballo cientfico.

B1.9. Superar bloqueos e inseguridades ante a resolucin de situacins descoecidas.

MAB1.9.1. Toma decisins nos procesos de resolucin de problemas, de investigacin e de matematizacin ou de modelizacin, valorando as consecuencias destas e a sa conveniencia pola sa sinxeleza e utilidade.

CMCCT

CSIEE

b

g

B1.6. Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes axeitadas e afrontar as dificultades propias do traballo cientfico.

B1.10. Reflexionar sobre as decisins tomadas, e aprender diso para situacins similares futuras.

MAB1.10.1. Reflexiona sobre os problemas resoltos e os procesos desenvolvidos, valorando a potencia e a sinxeleza das ideas clave, e aprndeo para situacins futuras similares.

CMCCT

CAA

e

f

g

B1.7. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de aprendizaxe para:

Recollida ordenada e organizacin de datos.

Elaboracin e creacin de representacins grficas de datos numricos, funcionais ou estatsticos.

Facilitacin da comprensin de conceptos e propiedades xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clculos de tipo numrico, alxbrico ou estatstico.

Deseo de simulacins e elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas.

Elaboracin de informes e documentos sobre os procesos levados a cabo e os resultados e as conclusins obtidos.

Consulta, comunicacin e comparticin, en mbitos apropiados, da informacin e das ideas matemticas.

B1.11. Empregar as ferramentas tecnolxicas axeitadas, de forma autnoma, realizando clculos numricos, alxbricos ou estatsticos, facendo representacins grficas, recreando situacins matemticas mediante simulacins ou analizando con sentido crtico situacins diversas que axuden comprensin de conceptos matemticos ou resolucin de problemas.

MAB1.11.1. Selecciona ferramentas tecnolxicas axeitadas e utilzaas para a realizacin de clculos numricos, alxbricos ou estatsticos, cando a dificultade destes impida ou non aconselle facelos manualmente.

CMCCT

CD

MAB1.11.2. Utiliza medios tecnolxicos para facer representacins grficas de funcins con expresins alxbricas complexas e extraer informacin cualitativa e cuantitativa sobre elas.

CMCCT

MAB1.11.3. Desea representacins grficas para explicar o proceso seguido na solucin de problemas, mediante a utilizacin de medios tecnolxicos.

CMCCT

MAB1.11.4. Recrea mbitos e obxectos xeomtricos con ferramentas tecnolxicas interactivas para amosar, analizar e comprender propiedades xeomtricas.

CMCCT

MAB1.11.5. Utiliza medios tecnolxicos para tratar datos e grficas estatsticas, extraer informacin e elaborar conclusins.

CMCCT

a

b

e

f

g

B1.7. Utilizacin de medios tecnolxicos no proceso de aprendizaxe para:

Recollida ordenada e organizacin de datos.

Elaboracin e creacin de representacins grficas de datos numricos, funcionais ou estatsticos.

Facilitacin da comprensin de conceptos e propiedades xeomtricas ou funcionais e a realizacin de clculos de tipo numrico, alxbrico ou estatstico.

Deseo de simulacins e elaboracin de predicins sobre situacins matemticas diversas.

Elaboracin de informes e documentos sobre os procesos levados a cabo e os resultados e as conclusins obtidos.

Consulta, comunicacin e comparticin, en mbitos apropiados, da informacin e das ideas matemticas.

B1.12. Utilizar as tecnoloxas da informacin e da comunicacin de maneira habitual no proceso de aprendizaxe, procurando, analizando e seleccionando informacin salientable en internet ou noutras fontes, elaborando documentos propios, facendo exposicins e argumentacins destes, e compartndoos en mbitos apropiados para facilitar a interaccin.

MAB1.12.1. Elabora documentos dixitais propios coa ferramenta tecnolxica axeitada (de texto, presentacin, imaxe, vdeo, son, etc.) como resultado do proceso de procura, anlise e seleccin de informacin relevante, e comprteos para a sa discusin ou difusin.

CD

CCL

MAB1.12.2. Utiliza os recursos creados para apoiar a exposicin oral dos contidos traballados na aula.

CCL

MAB1.12.3. Usa axeitadamente os medios tecnolxicos para estruturar e mellorar o seu proceso de aprendizaxe, recollendo a informacin das actividades, analizando puntos fortes e dbiles do seu proceso educativo e establecendo pautas de mellora.

CD

CAA

MAB1.12.4. Emprega ferramentas tecnolxicas para compartir ideas e tarefas.

CD

CSC

CSIEE

Bloque 2. Nmeros e lxebra

b

e

f

g

h

B2.1. Nmeros negativos: significado e utilizacin en contextos reais.

B2.2. Nmeros enteiros: representacin, ordenacin na recta numrica e operacins. Operacins con calculadora.

B2.3. Fraccins en mbitos cotins. Fraccins equivalentes. Comparacin de fraccins. Representacin, ordenacin e operacins.

B2.4. Nmeros decimais: representacin, ordenacin e operacins.

B2.5. Relacin entre fraccins e decimais. Conversin e operacins.

B2.6. Potencias de nmeros enteiros e fraccionarios con expoente natural: operacins.

B2.7. Cadrados perfectos. Races cadradas. Estimacin e obtencin de races aproximadas.

B2.8. Xerarqua das operacins.

B2.9. Elaboracin e utilizacin de estratexias para o clculo mental, para o clculo aproximado e para o clculo con calculadora ou outros medios tecnolxicos.

B2.1. Utilizar nmeros naturais, enteiros, fraccionarios e decimais, e porcentaxes sinxelas, as sas operacins e as sas propiedades, para recoller, transformar e intercambiar informacin e resolver problemas relacionados coa vida diaria.

MAB2.1.1. Identifica os tipos de nmeros (naturais, enteiros, fraccionarios e decimais) e utilzaos para representar, ordenar e interpretar axeitadamente a informacin cuantitativa.

CMCCT

MAB2.1.2. Calcula o valor de expresins numricas de distintos tipos de nmeros mediante as operacins elementais e as potencias de expoente natural, aplicando correctamente a xerarqua das operacins.

CMCCT

MAB2.1.3. Emprega axeitadamente os tipos de nmeros e as sas operacins, para resolver problemas cotins contextualizados, representando e interpretando mediante medios tecnolxicos, cando sexa necesario, os resultados obtidos.

CMCCT

e

f

g

h

B2.10. Divisibilidade dos nmeros naturais: criterios de divisibilidade.

B2.11. Nmeros primos e compostos. Descomposicin dun nmero en factores. Descomposicin en factores primos.

B2.12. Mltiplos e divisores comns a varios nmeros. Mximo comn divisor e mnimo comn mltiplo de dous ou mis nmeros naturais.

B2.13. Potencias de nmeros enteiros e fraccionarios con expoente natural: operacins.

B2.14. Potencias de base 10. Utilizacin da notacin cientfica para representar nmeros grandes.

B2.8. Xerarqua das operacins.

B2.9. Elaboracin e utilizacin de estratexias para o clculo mental, para o clculo aproximado e para o clculo con calculadora ou outros medios tecnolxicos.

B2.2. Coecer e utilizar propiedades e novos significados dos nmeros en contextos de paridade, divisibilidade e operacins elementais, mellorando as a comprensin do concepto e dos tipos de nmeros.

MAB2.2.1. Recoece novos significados e propiedades dos nmeros en contextos de resolucin de problemas sobre paridade, divisibilidade e operacins elementais.

CMCCT

MAB2.2.2. Aplica os criterios de divisibilidade por 2, 3, 5, 9 e 11 para descompoer en factores primos nmeros naturais, e emprgaos en exercicios, actividades e problemas contextualizados.

CMCCT

MAB2.2.3. Identifica e calcula o mximo comn divisor e o mnimo comn mltiplo de dous ou mis nmeros naturais mediante o algoritmo axeitado, e aplcao problemas contextualizados.

CMCCT

MAB2.2.4. Realiza clculos nos que interveen potencias de expoente natural e aplica as regras bsicas das operacins con potencias.

CMCCT

MAB2.2.5. Calcula e interpreta adecuadamente o oposto e o valor absoluto dun nmero enteiro, comprendendo o seu significado e contextualizndoo en problemas da vida real.

CMCCT

MAB2.2.6. Realiza operacins de redondeo e truncamento de nmeros decimais, coecendo o grao de aproximacin, e aplcao a casos concretos.

CMCCT

MAB2.2.7. Realiza operacins de conversin entre nmeros decimais e fraccionarios, acha fraccins equivalentes e simplifica fraccins, para aplicalo na resolucin de problemas.

CMCCT

MAB2.2.8. Utiliza a notacin cientfica, e valora o seu uso para simplificar clculos e representar nmeros moi grandes.

CMCCT

e

f

B2.8. Xerarqua das operacins.

B2.9. Elaboracin e utilizacin de estratexias para o clculo mental, para o clculo aproximado e para o clculo con calculadora ou outros medios tecnolxicos.

B2.3. Desenvolver, en casos sinxelos, a competencia no uso de operacins combinadas como sntese da secuencia de operacins aritmticas, aplicando correctamente a xerarqua das operacins ou estratexias de clculo mental.

MAB2.3.1. Realiza operacins combinadas entre nmeros enteiros, decimais e fraccionarios, con eficacia, mediante o clculo mental, algoritmos de lapis e papel, calculadora ou medios tecnolxicos, utilizando a notacin mis axeitada e respectando a xerarqua das operacins.

CMCCT

e

f

B2.9. Elaboracin e utilizacin de estratexias para o clculo mental, para o clculo aproximado e para o clculo con calculadora ou outros medios tecnolxicos.

B2.4. Elixir a forma de clculo apropiada (mental, escrita ou con calculadora), usando diferentes estratexias que permitan simplificar as operacins con nmeros enteiros, fraccins, decimais e porcentaxes, e estimando a coherencia e a precisin dos resultados obtidos.

MAB2.4.1. Desenvolve estratexias de clculo mental para realizar clculos exactos ou aproximados, valorando a precisin esixida na operacin ou no problema.

CMCCT

MAB2.4.2. Realiza clculos con nmeros naturais, enteiros, fraccionarios e decimais, decidindo a forma mis axeitada (mental, escrita ou con calculadora), coherente e precisa.

CMCCT

e

f

g

h

B2.15. Clculos con porcentaxes (mental, manual e con calculadora). Aumentos e diminucins porcentuais.

B2.16. Razn, proporcin e taxa. Taxa unitaria. Factores de conversin. Magnitudes directamente proporcionais. Constante de proporcionalidade.

B2.17. Resolucin de problemas nos que intervea a proporcionalidade directa ou variacins porcentuais. Reparticin directamente proporcional.

B2.5. Utilizar diferentes estratexias (emprego de tboas, obtencin e uso da constante de proporcionalidade, reducin unidade, etc.) para obter elementos descoecidos nun problema a partir doutros coecidos en situacins da vida real nas que existan variacins porcentuais e magnitudes directamente proporcionais.

MAB2.5.1. Identifica e discrimina relacins de proporcionalidade numrica (como o factor de conversin ou clculo de porcentaxes) e emprgaas para resolver problemas en situacins cotis.

CMCCT

e

f

g

h

B2.18. Iniciacin linguaxe alxbrica.

B2.19. Traducin de expresins da linguaxe coti, que representen situacins reais, alxbrica, e viceversa.

B2.20. Significados e propiedades dos nmeros en contextos diferentes ao do clculo: nmeros triangulares, cadrados, pentagonais, etc.

B2.21. A linguaxe alxbrica para xeneralizar propiedades e simbolizar relacins. Obtencin de frmulas e termos xerais baseada na observacin de pautas e regularidades. Valor numrico dunha expresin alxbrica.

B2.6. Analizar procesos numricos cambiantes, identificando os patrns e as leis xerais que os rexen, utilizando a linguaxe alxbrica para expresalos, comunicalos e realizar predicins sobre o seu comportamento ao modificar as variables, e operar con expresins alxbricas.

MAB2.6.1. Describe situacins ou enunciados que dependen de cantidades variables ou descoecidas e secuencias lxicas ou regularidades, mediante expresins alxbricas, e opera con elas.

CMCCT

MAB2.6.2. Identifica propiedades e leis xerais a partir do estudo de procesos numricos recorrentes ou cambiantes, exprsaas mediante a linguaxe alxbrica e utilzaas para facer predicins.

CMCCT

f

h

B2.22. Ecuacins de primeiro grao cunha incgnita (mtodos alxbrico e grfico). Resolucin. Interpretacin das solucins. Ecuacins sen solucin. Resolucin de problemas.

B2.7. Utilizar a linguaxe alxbrica para simbolizar e resolver problemas mediante a formulacin de ecuacins de primeiro grao, aplicando para a sa resolucin mtodos alxbricos ou grficos, e contrastar os resultados obtidos.

MAB2.7.1. Comproba, dada unha ecuacin, se un nmero solucin desta.

CMCCT

MAB2.7.2. Formula alxebricamente unha situacin da vida real mediante ecuacins de primeiro grao, reslvea e interpreta o resultado obtido.

CMCCT

Bloque 3. Xeometra

f

h

B3.1. Elementos bsicos da xeometra do plano. Relacins e propiedades de figuras no plano: paralelismo e perpendicularidade.

B3.2. ngulos e as sas relacins.

B3.3. Construcins xeomtricas sinxelas: mediatriz e bisectriz. Propiedades.

B3.4. Figuras planas elementais: tringulo, cadrado e figuras poligonais.

B3.5. Clasificacin de tringulos e cuadrilteros. Propiedades e relacins.

B3.1. Recoecer e describir figuras planas, os seus elementos e as sas propiedades caractersticas para clasificalas, identificar situacins, describir o contexto fsico e abordar problemas da vida coti.

MAB3.1.1. Recoece e describe as propiedades caractersticas dos polgonos regulares (ngulos interiores, ngulos centrais, diagonais, apotema, simetras, etc.).

CMCCT

MAB3.1.2. Define os elementos caractersticos dos tringulos, trazando estes e coecendo a propiedade comn a cada un deles, e clasifcaos atendendo tanto aos seus lados como aos seus ngulos.

CMCCT

MAB3.1.3. Clasifica os cuadrilteros e os paralelogramos atendendo ao paralelismo entre os seus lados opostos e coecendo as sas propiedades referentes a ngulos, lados e diagonais.

CMCCT

MAB3.1.4. Identifica as propiedades xeomtricas que caracterizan os puntos da circunferencia e o crculo.

CMCCT

e

f

B3.6. Medida e clculo de ngulos de figuras planas.

B3.7. Clculo de reas e permetros de figuras planas. Clculo de reas por descomposicin en figuras simples.

B3.8. Circunferencia, crculo, arcos e sectores circulares.

B3.2. Utilizar estratexias, ferramentas tecnolxicas e tcnicas simples da xeometra analtica plana para a resolucin de problemas de permetros, reas e ngulos de figuras planas, utilizando a linguaxe matemtica axeitada, e expresar o procedemento seguido na resolucin.

MAB3.2.1. Resolve problemas relacionados con distancias, permetros, superficies e ngulos de figuras planas, en contextos da vida real, utilizando as ferramentas tecnolxicas e as tcnicas xeomtricas mis apropiadas.

CMCCT

MAB3.2.2. Calcula a lonxitude da circunferencia, a rea do crculo, a lonxitude dun arco e a rea dun sector circular, e aplcaas para resolver problemas xeomtricos.

CMCCT

e

f

B3.9. Poliedros e corpos de revolucin: elementos caractersticos e clasificacin. reas e volumes.

B3.3. Analizar corpos xeomtricos (cubos, ortoedros, prismas, pirmides, cilindros, conos e esferas) e identificar os seus elementos caractersticos (vrtices, arestas, caras, desenvolvementos planos, seccins ao cortar con planos, corpos obtidos mediante seccins, simetras, etc.).

MAB3.3.1. Analiza e identifica as caractersticas de corpos xeomtricos, utilizando a linguaxe xeomtrica axeitada.

CMCCT

MAB3.3.2. Constre seccins sinxelas dos corpos xeomtricos, a partir de cortes con planos, mentalmente e utilizando os medios tecnolxicos axeitados.

CMCCT

MAB3.3.3. Identifica os corpos xeomtricos a partir dos seus desenvolvementos planos e reciprocamente.

CMCCT

e

f

l

n

B3.10. Propiedades, regularidades e relacins dos poliedros. Clculo de lonxitudes, superficies e volumes do mundo fsico.

B3.11. Uso de ferramentas informticas para estudar formas, configuracins e relacins xeomtricas.

B3.4. Resolver problemas que leven consigo o clculo de lonxitudes, superficies e volumes do mundo fsico, utilizando propiedades, regularidades e relacins dos poliedros.

MAB3.4.1. Resolve problemas da realidade mediante o clculo de reas e volumes de corpos xeomtricos, utilizando as linguaxes xeomtrica e alxbrica adecuadas.

CMCCT

Bloque 4. Funcins

f

B4.1. Coordenadas cartesianas: representacin e identificacin de puntos nun sistema de eixes coordenados.

B4.1. Coecer, manexar e interpretar o sistema de coordenadas cartesianas.

MAB4.1.1. Localiza puntos no plano a partir das sas coordenadas e nomea puntos do plano escribindo as sas coordenadas.

CMCCT

f

B4.2. Concepto de funcin: variable dependente e independente. Formas de presentacin (linguaxe habitual, tboa, grfica e frmula).

B4.2. Manexar as formas de presentar unha funcin (linguaxe habitual, tboa numrica, grfica e ecuacin, pasando dunhas formas a outras e elixindo a mellor delas en funcin do contexto).

MAB4.2.1. Pasa dunhas formas de representacin dunha funcin a outras e elixe a mis adecuada en funcin do contexto.

CMCCT

f

B4.2. Concepto de funcin: variable dependente e independente. Formas de presentacin (linguaxe habitual, tboa, grfica e frmula).

B4.3. Comprender o concepto de funcin.

MAB4.3.1. Recoece se unha grfica representa ou non unha funcin.

CMCCT

b

e

f

g

h

B4.3. Funcins lineais. Clculo, interpretacin e identificacin da pendente da recta. Representacins da recta a partir da ecuacin e obtencin da ecuacin a partir dunha recta.

B4.4. Utilizacin de calculadoras grficas e software especfico para a construcin e a interpretacin de grficas.

B4.4. Recoecer, representar e analizar as funcins lineais, e utilizalas para resolver problemas.

MAB4.4.1. Recoece e representa unha funcin lineal a partir da ecuacin ou dunha tboa de valores, e obtn a pendente da recta correspondente.

CMCCT

MAB4.4.2. Obtn a ecuacin dunha recta a partir da grfica ou tboa de valores.

CMCCT

MAB4.4.3. Escribe a ecuacin correspondente relacin lineal existente entre das magnitudes e represntaa.

CMCCT

MAB4.4.4. Estuda situacins reais sinxelas e, apoindose en recursos tecnolxicos, identifica o modelo matemtico funcional (lineal ou afn) mis axeitado para explicalas, e realiza predicins e simulacins sobre o seu comportamento.

CMCCT

Bloque 5. Estatstica e probabilidade

a

b

c

d

e

f

g

h

m

B5.1. Poboacin e individuo. Mostra. Variables estatsticas.

B5.2. Variables cualitativas e cuantitativas.

B5.3. Frecuencias absolutas, relativas e acumuladas.

B5.4. Organizacin en tboas de datos recollidos nunha experiencia.

B5.5. Diagramas de barras e de sectores. Polgonos de frecuencias.

B5.6. Medidas de tendencia central.

B5.1. Formular preguntas axeitadas para coecer as caractersticas de interese dunha poboacin e recoller, organizar e presentar datos relevantes para respondelas, utilizando os mtodos estatsticos apropiados e as ferramentas adecuadas, organizando os datos en tboas e construndo grficas, calculando os parmetros relevantes e obtendo conclusins razoables a partir dos resultados obtidos.

MAB5.1.1. Comprende o significado de poboacin, mostra e individuo desde o punto de vista da estatstica, entende que as mostras se empregan para obter informacin da poboacin cando son representativas, e aplcaos a casos concretos.

CMCCT

MAB5.1.2. Recoece e propn exemplos de distintos tipos de variables estatsticas, tanto cualitativas como cuantitativas.

CMCCT

MAB5.1.3. Organiza datos obtidos dunha poboacin de variables cualitativas ou cuantitativas en tboas, calcula e interpreta as sas frecuencias absolutas, relativas e acumuladas, e represntaos graficamente.

CMCCT

MAB5.1.4. Calcula a media aritmtica, a mediana (intervalo mediano) e a moda (intervalo modal), e emprgaos para interpretar un conxunto de datos elixindo o mis axeitado, e para resolver problemas.

CMCCT

MAB5.1.5. Interpreta grficos estatsticos sinxelos recollidos en medios de comunicacin e outros mbitos da vida coti.

CMCCT

e

f

h

B5.4. Organizacin en tboas de datos recollidos nunha experiencia.

B5.5. Diagramas de barras e de sectores. Polgonos de frecuencias.

B5.6. Medidas de tendencia central.

B5.7. Utilizacin de calculadoras e ferramentas tecnolxicas para o tratamento de datos, creacin e interpretacin de grficos e elaboracin de informes.

B5.2. Utilizar ferramentas tecnolxicas para organizar datos, xerar grficas estatsticas, calcular parmetros relevantes e comunicar os resultados obtidos que respondan s preguntas formuladas previamente sobre a situacin estudada.

MAB5.2.1. Emprega a calculadora e ferramentas tecnolxicas para organizar datos, xerar grficos estatsticos e calcular as medidas de tendencia central.

CMCCT

MAB5.2.2. Utiliza as tecnoloxas da informacin e da comunicacin para comunicar informacin resumida e relevante sobre unha variable estatstica analizada.

CMCCT

e

f

h

B5.8. Fenmenos deterministas e aleatorios.

B5.9. Formulacin de conxecturas sobre o comportamento de fenmenos aleatorios sinxelos e deseo de experiencias para a sa comprobacin.

B5.10. Frecuencia relativa dun suceso e a sa aproximacin probabilidade mediante a simulacin ou experimentacin.

B5.3. Diferenciar os fenmenos deterministas dos aleatorios, valorando a posibilidade que ofrecen as matemticas para analizar e facer predicins razoables acerca do comportamento dos aleatorios a partir das regularidades obtidas ao repetir un nmero significativo de veces a experiencia aleatoria, ou o clculo da sa probabilidade.

MAB5.3.1. Identifica os experimentos aleatorios e distngueos dos deterministas.

CMCCT

MAB5.3.2. Calcula a frecuencia relativa dun suceso mediante a experimentacin.

CMCCT

MAB5.3.3. Realiza predicins sobre un fenmeno aleatorio a partir do clculo exacto da sa probabilidade ou a aproximacin desta mediante a experimentacin.

CMCCT

b

f

h

B5.11. Sucesos elementais equiprobables e non equiprobables.

B5.12. Espazo mostral en experimentos sinxelos. Tboas e diagramas de rbore sinxelos.

B5.13. Clculo de probabilidades mediante a regra de Laplace en experimentos sinxelos.

B5.4. Inducir a nocin de probabilidade a partir do concepto de frecuencia relativa e como medida de incerteza asociada aos fenmenos aleatorios, sexa ou non posible a experimentacin.

MAB5.4.1. Describe experimentos aleatorios sinxelos e enumera todos os resultados posibles, apoindose en tboas, recontos ou diagramas en rbore sinxelos.

CMCCT

MAB5.4.2. Distingue entre sucesos elementais equiprobables e non equiprobables.

CMCCT

MAB5.4.3. Calcula a probabilidade de sucesos asociados a experimentos sinxelos mediante a regra de Laplace, e exprsaa en forma de fraccin e como porcentaxe.

CMCCT

Primeira Lingua Estranxeira

O papel heurstico das linguas constite un reto para o sistema educativo, pois son instrumento de comunicacin e de interaccin social, de conservacin e transmisin de coecemento, de participacin cidad na vida social, de investigacin, creacin, experimentacin e descuberta. E as linguas achgannos ao xeito de vida e s formas de pensamento doutros pobos e dos seus patrimonios culturais.

A lingua aprndese non para falar, ler ou escribir sobre a lingua, senn para falar, ler e escribir sobre emocins, afectos e aventuras, sobre o mundo; como medio das relacins interpersoais e recoecemento da alteridade, motor do noso pensamento e das nosas reflexins, e porta de acceso ao coecemento. Neste marco, a formacin lingstica no contexto escolar un instrumento para a equidade, xa que debe facilitar os medios necesarios para comunicar no mbito educativo e na vida profesional e social, nomeadamente en contextos formais e educativos, e tamn sensibilizar cara a usos creativos e ldicos das linguas, e achegar ao patrimonio literario e cultural que estas propician.

O Consello de Europa, a travs de sucesivos proxectos, est comprometido nunha poltica lingstica dirixida a protexer e desenvolver a herdanza lingstica e a diversidade cultural de Europa como fonte de enriquecemento mutuo, as como a facilitar a mobilidade persoal dos seus cidadns e das sas cidads, e o intercambio de ideas. O Marco Comn Europeo de Referencia para as linguas (