20
Donostia Kultura Festak • Fiestas Konstituzio Plaza, 1 20003 Donostia-San Sebastián tel (0034) 943 481 168 faxa 943 481 177 [email protected] IFK-CIF Q2000541I 10131n I 2009-11 DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 CALDEREROS DE SAN SEBASTIÁN

DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

  • Upload
    leque

  • View
    258

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

Donostia KulturaFestak • FiestasKonstituzio Plaza, 1 • 20003 Donostia-San Sebastiántel (0034) 943 481 168 • faxa 943 481 177 • [email protected]

IFK

-CIF

Q20

0054

1I10

131n

I 20

09-1

1

DONOSTIAKO KALDEREROAK1884 / 2013

CALDEREROS DE SAN SEBASTIÁN

Page 2: DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

Donostia KulturaFestak • FiestasKonstituzio Plaza, 1 • 20003 Donostia-San Sebastiántel (0034) 943 481 168 • faxa 943 481 177 • [email protected]

IFK

-CIF

Q20

0054

1I10

131n

I 20

09-1

1

KALDEREROAK 2013

CALDEREROS

PRENTSA DOSSIERRADOSSIER DE PRENSA

AURKIBIDEA - ÍNDICE

KALDEREROAK - CALDEREROS

Kaldereroen Historia Historia Caldereros ............................................................................................. 03

Hungariako kaldereroen Konpartsa TradizionalaComparsa Tradicional de Caldereros de la Hungría ...........................................04

AbestiakCanciones............................................................................................................08

Egitaraua: Kaldereroen irteerakPrograma: salidas de Caldereros .......................................................................10

INUDE ETA ARTZAINAK

Inude eta Artzainen konpartsaren Historia Historia de la comparsa de Inude eta Artzainak ................................................. 16

Kresala Elkarteko Inude eta Artzainen KonpartsaComparsa de Inude eta Artzainak de Kresala Elkartea......................................18

Egitaraua: Inude eta Artzainen irteerak Programa: salidas de Inude eta Artzainak ..........................................................19

2

Page 3: DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

Donostia KulturaFestak • FiestasKonstituzio Plaza, 1 • 20003 Donostia-San Sebastiántel (0034) 943 481 168 • faxa 943 481 177 • [email protected]

IFK

-CIF

Q20

0054

1I10

131n

I 20

09-1

1

HISTORIA

XIX. mendearen lehenengo erdian ospatzen ziren Inauterietan aurrekari batzuk izan arren, HungariarKaldereroen Konpartsak, aurrenekoak, 1884ko otsailaren 2an desfilatu zuen Donostiatik, larunbat goiz batean,Kandelario jaiegun katolikoa ospatzen zenean. “Unión Artesana” eta “La Fraternal” herri elkarteek antolatuzuten ekitaldi hura, garai hartan urtarrilaren 20an hasten ziren inauteri ospakizun ugarien barruan. KonpartsaRaimundo Sarrieguiren musikak eta Adolfo Combaren letrak lagunduta irten zen lehen aldiz. Geroago, 1886an,Victoriano Iraolaren “Begi urdin bat” euskarazko abestia gehitu zuten errepertorioan.

Jai honek, sortu zenetik eta 1958ra arte, gorabehera handiak izan zituen; batzuetan arrakasta handikogaraiak bizi izan bazituen ere, beste zenbaitetan desagertzeko zorian egon baitzen. Bestalde, jai hau antolatzenzuten herri elkarteak aldatzen joan ziren (“Euskaldun Fedea” 1900ean, “Sporti-Clay”, “Amistad Donostiarra” eta“Port Arthur” 1905ean, “Euskal Billera” 1909an eta abar). Jaiak gainbehera nabarmena izan zuen 1912an, PioX.a Aita Santuak lanegun deklaratu zuelako ordura arte jaiegun izandako Kandelario eguna. Nahiz eta badagoenerreferentziaren bat Kaldereroak 1923an irten izanaz, jai hau 1924an berreskuratu zen “Gaztelupe” elkarteariesker. Gaztelupek berrikuntza bat egin zion eta gauez ospatzen hasi ziren; hartara, Kandelario jaia lanegunaizateak sortzen zituen eragozpenak arindu zituzten. Gainera, hurrengo urtean hartzaren eta animalihezitzailearen pertsonaiak gehitu zituzten, eta, ziurrenik, erreginarena ere bai. Baina, ahaleginak ahalegin,behea jo zuen berriro jai honek.

Hurreneko aldiz, 1942an ezagutu zuen goraldia; orduko hartan “Gaztelubide”-ri esker, eta elkartehorrek antolatu zuen ospakizuna 1968ra arte. Aurreneko hamabost urteetan hainbat gorabehera izan zuten (dirukontuak, eguraldi txarra eta beste arazo batzuk zirela medio), baina 1959tik 1968ra bitartean, urtero ospatu izanzen. Hamarkada horretan jaiak nabarmen egin zuen gora, urtero ospatzeko ahalmenaz gain, erreginaren irudiafinkatu eta konpartsa berri bat atera baitzuten Antiguako auzoan (1968). Dena den, ospakizunaren egunaaldatzea izan zen berrikuntzarik adierazgarriena: 1962az geroztik, oso tradizionala baina batere praktikoa ez zenKandelario eguna alde bat utzi eta otsailaren lehenengo larunbata aukeratu zuten. Zoritxarrez, onera egindakoaurrerabide hura eten egin zen 1969tik 1971ra bitartean, arazo politikoak zirela eta, bertan behera utzi beharizan zituztenean.

Kaldereroen azkeneko susperraldia (behin betiko espero duguna) 1972an gertatu zen, herri elkarte etahiritar talde batekin lankidetzan eta Kultur eta Turismo Ekintzetxeak babestuta. Harrezkero jai honek ez duetenaldi gehiago izan. Gainera, 80ko hamarkadatik aurrera konpartsa gehiago sortzen joan dira, nolaauzoetakoak (adibidez, Grosen 1985ean) hala haurrenak ere (Euskal Billera, 1984an), eta ospakizun haudenboran eta espazioan zabaldu dute. Azkenik, 2005ean, banaketa bat gertatu zen emakumeak abeslari gisasartu izanaren inguruan piztutako polemikagatik.

HISTORIA

Aunque tuvo algunos antecedentes en los Carnavales de la primera mitad del siglo XIX, la originaria Comparsa deCaldereros Húngaros desfiló en San Sebastián en la mañana del sábado 2 de febrero de 1884, católica festividad de la Candelaria. Fueorganizada por las sociedades populares “La Unión Artesana” y “La Fraternal” como parte de los extensos festejos carnavalescos queen aquella época se iniciaban el 20 de enero. En su primera salida la Comparsa contó con música de Raimundo Sarriegui y letra deAdolfo Comba. No obstante, la canción en euskara “Begi urdin bat”, obra de Victoriano Iraola, no apareció hasta 1886.

A partir de la fundación de la fiesta, y hasta 1958, su celebración fue muy irregular, alternándose periodos de gran éxito conotros de casi total desaparición. Asimismo, las sociedades populares organizadoras fueron variando (Euskaldun Fedea en 1900, “Sporti-Clay”, “Amistad Donostiarra” y “Port Arthur” en 1905, Euskal Billera en 1909, etc.). En 1912, la fiesta entró en una marcada decadenciaporque el Papa Pío X declaró laborable el hasta entonces festivo día de la Candelaria. Aunque existen referencias a una salida de losCaldereros en 1923, la verdadera recuperación de este festejo se produjo en 1924 de la mano de “Gaztelupe”. Esta sociedad aportócomo novedad el horario nocturno, que permitía paliar el problema de que la Candelaria fuese laborable. Además, al año siguientefueron introducidos los personajes del oso y el domador y posiblemente el de la reina. A pesar de todo este esfuerzo, la fiesta volvió adecaer.

El siguiente auge tuvo lugar en 1942, esta vez gracias a “Gaztelubide”, quien se encargó de su organización hasta 1968.Durante la primera quincena de años hubo ciertos altibajos (debidos a cuestiones económicas, mal tiempo y otros problemas) pero entre1959 y 1968 se reiteró anualmente. En esa última década se produjo una mejora notable de la fiesta ya que a la capacidad paracelebrarse con regularidad se unió la consolidación del personaje de la reina y la aparición de una nueva comparsa en el Antiguo (1968).Sin embargo, la novedad más significativa fue el cambio de fecha de salida: a partir de 1962 el tradicional pero poco práctico día de laCandelaria fue sustituido por el primer sábado de febrero. Desgraciadamente, esta positiva evolución quedó truncada al ser suspendidala fiesta por motivos políticos entre 1969 y 1971.

El último (y esperemos que definitivo) resurgimiento de los Caldereros tuvo lugar en 1972, auspiciado por el Centro deAtracción y Turismo en colaboración con un grupo de sociedades populares y ciudadanos. Desde entonces no ha habido másinterrupciones. Además, a partir de la década de los 80 han ido creándose nuevas comparsas de barrio (por ejemplo, Gros en 1985) y/oinfantiles (Euskal Billera en 1984) que han extendido la fiesta en el tiempo y en el espacio. Finalmente, en 2005 se produjo una escisióndebido a la polémica sobre la incorporación de la mujer como cantante.

3

Page 4: DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

Donostia KulturaFestak • FiestasKonstituzio Plaza, 1 • 20003 Donostia-San Sebastiántel (0034) 943 481 168 • faxa 943 481 177 • [email protected]

IFK

-CIF

Q20

0054

1I10

131n

I 20

09-1

1

HUNGARIAKO KALDEREROEN KONPARTSA TRADIZIONALACOMPARSA TRADICIONAL DE CALDEREROS DE LA HUNGRÍA

OTSAILAK 2 FEBRERO

21:50 Kaldereroen elkarretaratzea Fermin Kalbeton kalean, Lasala plazaren ondoan. Concentración de caldereros en la C/Fermín Calbetón, a la altura de Plaza Lasala.

22:00 Desfilearen hasiera ondorengo kale eta plazetatik:Inicio del desfile que transcurrirá por las siguientes calles y plazas:

21:50 FERMIN KALBETON (ARDATZA) 22:00 FERMIN KALBETON (GELDIALDIA/PARADA BARTOLO TABERNA) 22:05 FERMIN KALBETON, SAN JERONIMO, KONSTITUZIO PLAZA 22:15 KONSTITUZIO PLAZA (KANPAMENTUA/CAMPAMENTO) 23:05 NARRIKA, ENBELTRAN, SAN JERONIMO 23:15 LURREKO SARRERA 23:30 SARRIEGI PLAZA, BRETXA, EUSKAL HERRIA 23:45 UNIÓN ARTESANA 00:05 ALDAMAR, IÑIGO, NARRIKA, ABUZTUAREN 31ko KALEA 00:10 ABUZTUAREN 31ko KALEKO OROIGARRIA 00:20 KAINOIETA 00:25 AMAIKAK BAT 00:35 GAZTELUPE 00:45 SANTA MARÍA 01:00 EUSKAL BILLERA 01:25 GAZTELUBIDE 01:55 BUKAERA

ANTOLATZAILEA: Donostia Kultura Festak eta Donostiako Alde Zaharreko ElkarteakORGANIZA: Donostia Kultura Festak y Sociedades Populares de la Parte Vieja de San Sebastián.

4

Page 5: DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

HUNGARIAKO KALDEREROEN KONPARTSA TRADIZIONALACOMPARSA TRADICIONAL DE CALDEREROS DE LA HUNGRÍA

PERTSONAIAKPERSONAJES

ERREGINA - REINA:

HARITZ BARELA

DAMAK - DAMAS:

INAXIO OIARZABALENEKO PONTESTA

ZUZENDARIA - DIRECTOR:

IBON OTAEGI

ZUZENDARI LAGUNTZAILEAK - AYUDANTES DEL DIRECTOR:

ARANTZA SEINAMAIA GARIN

HARTZA - OSO:

FÉLIX MARTÍNEZ

HARTZ-KUME - OSEZNA:

ELENE MARTÍNEZ

HEZITZAILEA - DOMADOR:

ALEX NAIA

Page 6: DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

Donostia KulturaFestak • FiestasKonstituzio Plaza, 1 • 20003 Donostia-San Sebastiántel (0034) 943 481 168 • faxa 943 481 177 • [email protected]

IFK

-CIF

Q20

0054

1I10

131n

I 20

09-1

1

HUNGARIAKO KALDEREROEN KONPARTSA TRADIZIONALACOMPARSA TRADICIONAL DE CALDEREROS DE LA HUNGRÍA

OSAKETA – COMPOSICIÓN

360 PARTAIDE INGURU (% 55 EMAKUMEAK IZANGO DIRA)360 COMPONENTES APROXIMADAMENTE ( UN 55% SERÁN MUJERES)

18 TRIBU / 18 TRIBUS

360 ZARTAGIN ETA MAILUAK / 360 SARTENES Y MARTILLOS

ZALDITERIA / CABALLERÍA

HAUR TALDEAK / GRUPOS DE NIÑAS Y NIÑOS

GURDIA ETA INGUDE / CARRO CON YUNQUE

GAUERDI TXARANGA

ERREGINAREN KALESA / CALESA DE LA REINA

KANPAMENTUA - CAMPAMENTO

GAUEKO 21:30ETATIK AURRERA MUSIKA ESKOLAKO BANDA JOTZEN HASIKO DAKONSTITUZIO PLAZAN.

DESDE LAS 21:30 HORAS LA BANDA DE LA ESCUELA DE MÚSICA COMENZARÁ A TOCAR EN LA PLAZADE LA CONSTITUCIÓN.

GAUEKO 22:15ETAN KONSTITUZIO PLAZAN KANPAMENDUA JARRIKO DUTE.

A LAS 22:15 HORAS INSTALARÁN EL CAMPAMENTO EN LA PLAZA DE LA CONSTITUCIÓN.

KONPARTSAKO ERREGINAK DONOSTIAKO HERRIARI AGURTZEKO DISKURTSO BATBOTAKO DU. ONDOREN KONPARTSAKO KIDE GUZTIEK ERREPERTORIO OSOA ABESTUKODUTE (BEGI URDIN BAT, MAZURKA, HUNGARIAKO KALDEREROAK , HUNGARIAKOKANTUA)

LA REINA DE LA COMPARSA DIRIGIRÁ UN DISCURSO DE SALUTACIÓN AL PUEBLO DONOSTIARRA Y LOSMIEMBROS DE LAS COMPARSAS INTERPRETARÁN TODO EL REPERTORIO (BEGI URDIN BAT, MAZURCA,CALDEREROS HÚNGAROS , CANTO HÚNGARO).

6

Page 7: DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

Donostia KulturaFestak • FiestasKonstituzio Plaza, 1 • 20003 Donostia-San Sebastiántel (0034) 943 481 168 • faxa 943 481 177 • [email protected]

IFK

-CIF

Q20

0054

1I10

131n

I 20

09-1

1

HUNGARIAKO KALDEREROEN KONPARTSA TRADIZIONALACOMPARSA TRADICIONAL DE CALDEREROS DE LA HUNGRÍA

TRIBUAKTRIBUS

AITZARTE AKELARRE ANTIGUOTARRA ARDATZA ARRANO ARTESANA ARTIKUTZA BARE - BARE ESPERANZA

EUSKAL BILLERA GAZTELUBIDE HERRIA KASILDA KRESALA SUHARRI UR URGULL ZARAUTZTARRA

ENTSEGUAK - ENSAYOS

ENTSEGUAK ORIXE IKASTOLAN URTARRILAREN 28, 29, 30 ETA 31N GAUEKO 20:00ETANIZANGO DIRA.OTSAILAREN 1EAN, ARRATSALDEKO 19:00ETAN UDAL PLENO ARETOAN ENTSEGUOROKORRA EGINGO DUTE. ENTSEGU HONETARA PARTE HARTUKO DUTEN KALDERERO ETAMUSIKARIAK BAKARRIK SAR DAITEZKE. PRENTSAKO KIDEAK ENTSEGUAREN HASIERANEGON DAITEZKE.

LOS ENSAYOS SERÁN LOS DÍAS 28, 29, 30 Y 31 DE ENERO A LAS 20:00 HORAS EN LA IKASTOLA ORIXE.EL ENSAYO GENERAL TENDRÁ LUGAR EL DÍA 1 DE FEBRERO A LAS 19:00 HORAS EN EL SALÓN DE PLENOSDEL AYUNTAMIENTO. ESTE ENSAYO ES EXCLUSIVO PARA CALDEREROS PARTICIPANTES Y MÚSICOS DE LABANDA. LA PRENSA PODRÁ ACCEDER AL INICIO DEL MISMO.

PIN-a

AURTEN, KALDEREROEN KONPARTSAN PARTE HARTUKO DUTEN KIDEEK ETA HAIEKINJOANGO DIREN MUSIKARIEK PIN BAT ERAKUTSIKO DUTE BERAIEN JANTZIETAN; PIN-a, GUREHIRIAREN ERRETZEA, SUNTSIPENA ETA BERRERAIKUNTZAREN BIGARREN MENDEURRENARENOROIGARRIA DA.

ESTE AÑO, LOS COMPONENTES DE LA COMPARSA DE CALDEREROS ASÍ COMO LOS MÚSICOS QUE LESACOMPAÑEN LUCIRÁN UN PIN CONMEMORATIVO DEDICADO AL BICENTENARIO DE LA QUEMA,DESTRUCCIÓN Y RECONSTRUCCIÓN DE LA CIUDAD.

7

Page 8: DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

Donostia KulturaFestak • FiestasKonstituzio Plaza, 1 • 20003 Donostia-San Sebastiántel (0034) 943 481 168 • faxa 943 481 177 • [email protected]

IFK

-CIF

Q20

0054

1I10

131n

I 20

09-1

1

HUNGARIAKO KALDEREROEN KONPARTSA TRADIZIONALACOMPARSA TRADICIONAL DE CALDEREROS DE LA HUNGRÍA

ABESTIAK - CANCIONES

HUNGARIAKO KALDEREROAK

Zein ederra, zein xarmantaDonostiako lurra ´ta hiriaherri jator donostiarraagurtuz dugu atsegina.Hungariako kalderero garaetorririk Donostiaralaster Momok argituko digunahiz eguna nahiz eta gaua

Inauteri alaiareniragarle gu garabai atsegina eta algara (bis)

Aizak, jozak, jozakAizan, jozan, jozan

Zein ederra, zein xarmantaDonostiako lurra ´ta hiriaherri jator donostiarraagurtuz dugu atsegina.

Herriz herri gabiltza gu be-e-tiEderrez begiak aserik (bis)

baina inon ez dugu ikusihemen bezain mutil ederrikbaina inon ez dugu ikusihemen bezain neska ederrik.

Gerri mehea eta lirainaEzpainak gorri eta mardul (bis)

Gure arteko bat bazinaZu-u-k begiez metala urtu (bis)

Bai, bai urtu; bai, bai urtu.

CALDEREROS HUNGAROS

Qué belleza, qué paisajecontemplamos todos por doquieral gran pueblo donostiarrasaludamos llenos de placer.Caldereros somos de la Hungríaque venimos a San Sebastiánaquí MOMO sólo nos envíaa decirles que pronto vendrá.

Componemos la vanguardiadel alegre carnaval¡Ay!, cuánta dichavamos a gozar. (bis)

Cantad, bailad, gozad.Cantad, bailad, gozad.

Que belleza, qué paisaje…

Recorrimos diversos paísesy admiramos beldades a mil (bis)

Pero nunca mujeres tan lindascual las niñas que vemos aquí (bis)

Su cintura es flexible palmerason sus labios cual fino coral (bis)

Si ellas fueran caldererascon sus ojos fundieran metal (bis)

si, si, metal, si, si metal

8

Page 9: DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

Donostia KulturaFestak • FiestasKonstituzio Plaza, 1 • 20003 Donostia-San Sebastiántel (0034) 943 481 168 • faxa 943 481 177 • [email protected]

IFK

-CIF

Q20

0054

1I10

131n

I 20

09-1

1

MAZURKA

Adiskide maiteok, ekin ba' lanari.

Kriseilu, lapiko, pertzak,burruntzali eta eltzeakaise konpontzen, gu garamerke eta trebeak. (bis)

Eta lana musu trukepozik egingo genukehor goiko neska politekeskatzen badigute. (bis)

Donostiar neska panpoxakez al dugu beste la-a-nik?Aurtengoz badugu askieta goazen aurrera.

Kontu izan, agur gisa,kaldereroak kantatzeanberriz ere, egun batezjoko dugula, tak tiki tak. (bis)

Donostiar neska panpoxakez al dugu beste la-a-nik?Aurtengoz badugu askieta goazen aurrera.

MAZURCA

Queridos compañeros, vamos a trabajar.

Componemos, bien y prontoperoles chocolateraslos braseros y calderasbaratos y con perfección.

Y trabajamos de baldeaunque el maestro nos riñasi nos miran esas niñasque están en ese balcón (bis)¡Eh!

Donostiarras, hechiceras,quién nos llama que nos vamosGrato recuerdo llevamosAl separarnos de aquí.

Y no olvidéis, que hoy al dejarlos caldereros, vuestro paísUna canción van a cantaracompañados del TIC, TIC, TAC (bis)

Donostiarras, hechiceras,quién nos llama que nos vamosGrato recuerdo llevamosal separarnos de aquí.

BEGI URDIN BAT

Famaren hotsak goititutzen dumerezi duen herriazeru txiki bat dirudienahala da gustagarria

Lehengoko zaharra txukun txukunaeder, alaia berriaetzaigu penik behin ere joangolehenago ez etorria (bis)

Begi urdin batbegira dagoalgaraz leiho batetikbeste beltzaran, tentatzaileatxeletan berriz bestetik

Zoramen hauek maite dituguBihotzen erdi-erditikez gara joango horiek lajatagehiago Donostiatik (bis)

Ez gara joango, ezGu Donostiatik

HUNGARIAKO KANTUA CANTO HÚNGARO

Alanbratzekorik guretzatnork du, nork du?

Nach geta mer nachgeta mer nachNach geta mer nach

Arbeit asfreitIst gut ruhen singelinArbeit asfreitIst gut ruhen singelin(bis)

Est mur ser lunchEst mur ser lunchFrais ken for lenWolmiach on men.(bis)

9

Page 10: DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

Donostia KulturaFestak • FiestasKonstituzio Plaza, 1 • 20003 Donostia-San Sebastiántel (0034) 943 481 168 • faxa 943 481 177 • [email protected]

IFK

-CIF

Q20

0054

1I10

131n

I 20

09-1

1

EGITARAUA: KALDEREROEN IRTEERAK 2013

PROGRAMA: SALIDAS DE CALDEREROS

ELKARTEAREN IZENA AUZOA IRTEERADATA

IRTEERAORDUA

BUKAERAORDUA

IBILBIDEA

CLUB DEPORTIVO LOIOLATARRA LOIOLA 2013/01/26 18:30 20:30 LATSARIEN PLAZAARALAR MENDIAREN KALEAERNIOMENDI KALEAATARI EDERARALAR MENDIAREN KALEAZUBI ONDOURBASA MENDIAREN KALEAPLAZABURULATSARIEN PLAZA

AMARA BERRI IKASTETEXEA ERDIALDEAAMARA

2013/02/01 14:45 16:00 URBIETAURDANETAKOLDO MITXELENAARTZAI ONAREN PLAZA/Plaza Buen PastorKOLDO MITXELENAURBIETA

AITOR IKASTOLA EGIA 2013/02/01 14:45 16:15 AITOR IKASTOLAAMETZAGAÑAKARMENGO ANDRE MARIARENKALEA /Virgen del CarmenEGIATABAKALERA BIRIBILGUNEAEGIAAMETZAGAÑAIRURESOROKARMENGO ANDRE MARIARENKALEA /Virgen del CarmenMARTIN SANTOS PLAZA

SUMMA ALDAPETA IKASTETXEA ERDIALDEA 2013/02/01 15:00 16:30 SAN BARTOLOME GAINA, 26ALDAPETA ALDAPA BEHERUNTZEASO KALEAEASO PLAZAKO KIOSKOA

IKASBIDE IKASTOLA AMARA 2013/02/01 15:00 17:00 PABLO GOROSABEL, 1BARCELONA HIRIBIDEAGREGORIO ORDOÑEZIRUN PLAZAISABEL IIIRUN PLAZAGREGORIO ORDOÑEZBARCELONA HIRIBIDEAPABLO GOROSABEL, 1

INTXAURRONDO IKASTOLA INTXAURRONDO 2013/02/01 15:15 16:15 INTXAURRONDO IKASTOLAZARATEGI PASEALEKUA 1ERROTONDA PASA BASOTXIKI PLAZAN KANPAMENTUA BUELTA IKASTOLARA BIDEBERDINETIK

10

Page 11: DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

Donostia KulturaFestak • FiestasKonstituzio Plaza, 1 • 20003 Donostia-San Sebastiántel (0034) 943 481 168 • faxa 943 481 177 • [email protected]

IFK

-CIF

Q20

0054

1I10

131n

I 20

09-1

1

COLEGIO NTRA SRA DE ARANZAZU (JESUITINAS)

AIETE 2013/02/01 15:15 16:30 ESKOLA ERRONDO GAINA 121ORIAMENDI KALETIK JAITSIETXADIRAINOBORROTO PARKERAINOMERKEZABAL ESKOLABIRIBILGUNEAERRONDO PASEALEKUA

ZURRIOLA IKASTOLA GROS 2013/02/01 15:30 17:30 IKASTOLA(INDIANOENE)JOSE ARANABERMINGHAMSAN FRANTZISKO (SAN IGNACIOELIZARAINO)SEKUNDINO ESNAOLASEGUNDO IZPIZUAMARINO TABUYOIKASTOLA

ULIA-AZPI KULTUR ELKARTEA BIDEBIETA 2013/02/01 19:00 21:30 BIDEBIETA PARKEASERAPIO MUJIKAGAIZTARRO PLAZAJULIO URKIJOKANPAMENTUA BIDEBIETA PARKEAN

ANTIGUAKO PILOTAZALEOK ANTIGUO 2013/02/01 20:30 23:30 BENTA BERRI KIROLDEGIAKARMELO ETXEGARAIMATIATXALUPAGILLENE (KANPAMENTUA)MATÍAISTINGORRAMATIAERREGEZAINEN KALEA/Escolta RealTXIRAINERREGEZAINEN KALEA/Escolta RealMATIAERROTATXO PLAZA

KAI HARRIPE ALDE ZAHARREKO EUSKARA BATZORDEA

PARTE ZAHARRA 2013/02/02 17:00 19:00 TRINITATE PLAZAKALE NAGUSIABULEBARRASARRIEGI PLAZANARRIKAABUZTUAREN 31KONSTITUZIO PLAZA

AA.VV.ELKARTASUNA ALTZA 2013/02/02 17:00 20:30 OLETABERRA EGOITZAARRIZARALTZA PASEALEKUASANTA BARBARAARRIBERRIHARRIA PARKEAELKARTASUNA B.E.

11

Page 12: DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

Donostia KulturaFestak • FiestasKonstituzio Plaza, 1 • 20003 Donostia-San Sebastiántel (0034) 943 481 168 • faxa 943 481 177 • [email protected]

IFK

-CIF

Q20

0054

1I10

131n

I 20

09-1

1

ASOC. VECINOS INTXAURRONDO BERRI INTXAURDI

INTXAURRONDO 2013/02/02 17:00 21:00 BERNART ETXEPARE PLAZABASOTXIKIMONS PASEALEKUAMONS KIROLDEGIAMONS PASEALEKUAZARATEGI PASEALEKUATXARA I BARATZATEGI PASEALEKUAGAZTELASAGASTIEDER PASEALEKUAKANPAMENTUA

AMARA BERRIKO ELKARTE KALDEREROAK

AMARA BERRI 2013/02/02 17:45 20:30 ARMERIEN PLAZAISABEL IIIRUN PLAZAGREGORIO ORDOÑEZBARCELONA HIRIBIDEASUPER AMARABARCELONA HIRIBIDEA (ITZULI)EUSKAL KORTSARIOEN KALEA/CorsariosVascosILLUNBEBALEZALEEN KALEA /BallenerosIRUN PLAZABALEZALEEN KALEA /BallenerosISABEL IIMADRID HIRIBIDEAOLAETA PLAZA /Plaza Ferrerías(KANPAMENTUA, BUKAERA)

HERRERA KIROL ELKARTEA HERRERA 2013/02/02 18:00 20:00 SAN LUIS PLAZAERREPIDE NAGUSIA/Carretera GeneralBIDEBIETA (GAIZTARRO)ERREPIDE NAGUSIA/Carretera GeneralSAN LUIS PLAZATXINGURRILARRATXO (ITZULI)LARRATXOTXINGURRISAN LUIS PLAZABUKAERA

ARRANO ELKARTEAARRANO ASOCIACION CULTURAL

EGIA 2013/02/02 18:00 21:00 IRURESORO PLAZATEJERIAEGIAMANDASKO DUKEAKARMENGO ANDRE MARIARENKALEA /Virgen del CarmenAMETZAGAÑAIRURESORO PLAZA

12

Page 13: DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

Donostia KulturaFestak • FiestasKonstituzio Plaza, 1 • 20003 Donostia-San Sebastiántel (0034) 943 481 168 • faxa 943 481 177 • [email protected]

IFK

-CIF

Q20

0054

1I10

131n

I 20

09-1

1

COMPARSA CALDEREROS DE LA HUNGRIA-GROS

GROS 2013/02/02 18:00 21:45 JM BARANDIARANZURRIOLASEGUNDO IZPIZUA (PINCELTABERNAN GELDIALDIA)SAN FRANTZISKO (SAN IGNAZIOELIZAN GELDIALDIA)AITA LARROKAKARKIZANOGALTZARA NAGUSIAZABALETASEGUNDO IZPIZUAJOSE ARANATXOFRE PLAZA (KANPAMENTUA19:30)BERMINGHAMSAN FRANTZISKOAITA LARROKAKARKIZANONAFARROA BEHERAARTETXE JENERALA

MAMUR AISIALDI TALDEADONOSTIBERRI KIR KIR

AMARA 2013/02/02 18:30 22:00 SAN ROKEAMARAARROKAEASOURDANETAURBIETASANCHEZ TOCAERREGE KATOLIKOAK/Reyes CatólicosMORAZAURBIETAPEDRO EGAÑAAUTONOMIAAMARAOSASUN ITURRI/SaludAMARAMORAZAEASOEASO PLAZA

GEHITU ERDIALDEA 2013/02/02 19:00 22:30 SAN MARTZIAL 48LOIOLA (GELDIALDIA)ARTZAI ONAREN PLAZA /Buen Pastor(GELDIALDIA)URDANETAERREGE KATOLIKOAK/Reyes Católicos(GELDIALDIA ETA KANPAMENTUA)SANCHEZ TOCA (GELDIALDIA)HONDARRIBIA/Fuenterrabia (GELDIALDIA)LARRAMENDI (GELDIALDIA)ERREGE KATOLIKOAK/Reyes Católicos(GELDIALDIA ETA BUKAERA)

13

Page 14: DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

Donostia KulturaFestak • FiestasKonstituzio Plaza, 1 • 20003 Donostia-San Sebastiántel (0034) 943 481 168 • faxa 943 481 177 • [email protected]

IFK

-CIF

Q20

0054

1I10

131n

I 20

09-1

1

HUNGARIAKO KALDEREROENKONPARTSA TRADIZIONALA

COMPARSA TRADICIONAL DECALDEREROS DE LA HUNGRIA

PARTEZAHARRA

2013/02/02 21:50 01:20 FERMIN KALBETON (ARDATZA)FERMIN KALBETON(GELDIALDIA BARTOLOTABERNA)FERMIN KALBETONSAN JERONIMOKONSTITUZIO PLAZAKONSTITUZIO PLAZA(KANPAMENTUA)NARRIKAENBELTRANSAN JERONIMOLURREKO SARRERA SARRIEGI PLAZABRETXAEUSKAL HERRIAUNIÓN ARTESANAALDAMARIÑIGONARRIKAABUZTUAREN 31ko KALEAABUZTUAREN 31ko OROITARRIA KAINOIETAAMAIKAK BATGAZTELUPESANTA MARIAEUSKAL BILLERAGAZTELUBIDEBUKAERA

ASOCIACION CULTURAL PRIMITIVA COMPARSA DECALDEREROS DE LA HUNGRIA 1884PARTE VIEJA

PARTE ZAHARRA 2013/02/02 21:45 02:00 KORUKO ANDRE MARIA/Virgen del CoroSANTA MARIANAGUSIA /MayorFERMIN KALBETONSAN JERONIMOESTERLINESNARRIKASARRIEGISAN JUANARRANDEGI/PescaderíaKONSTITUZIO PLAZAIÑIGOSAN JUANNARRIKAABUZTUAREN 31ko KALEATRINITATE PLAZASAN JERONIMOPORTU KALEAMARI KALEAFERMIN KALBETONNAGUSIA/MayorSANTA MARIAKORUKO ANDRE MARIA/Virgen del Coro

ASOCIACIÓN SOCIO - CULTURALBANDA BAT

PARTE ZAHARRA 2013/02/02 22:00 01:00 GUARDETXEAPORTALETASSANTA MARIAABUZTUAREN 31ko KALEASAN JERONIMOKONSTITUZIO PLAZASAN JERONIMOBULEBARRA SARRIEGI PLAZASALAMANKA PASEALEKUAZURRIOLA HIRIBIDEAMIGEL IMAZ

14

Page 15: DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

Donostia KulturaFestak • FiestasKonstituzio Plaza, 1 • 20003 Donostia-San Sebastiántel (0034) 943 481 168 • faxa 943 481 177 • [email protected]

IFK

-CIF

Q20

0054

1I10

131n

I 20

09-1

1

INUDE ETA ARTZAINAK2013

15

Page 16: DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

Donostia KulturaFestak • FiestasKonstituzio Plaza, 1 • 20003 Donostia-San Sebastiántel (0034) 943 481 168 • faxa 943 481 177 • [email protected]

IFK

-CIF

Q20

0054

1I10

131n

I 20

09-1

1

INUDE ETA ARTZAINAK

Inude eta Artzainen lehen konpartsa 1885eko otsailaren 2an atera zen, Kandelaria egunez; garaihartan jaieguna. Donostiako kaleak bazter guztiak musikaz alaituta girotzen zituzten bestekonpartsa batzuetan oinarriturik zegoen, "Armeniyako Artzaiak" kasu.

Pío X.a Aita Santuak, 1912an, kendu egin zuen Kandelaria eguna jai izatetik. Kaldereroen festarieutsi egin zitzaion, baina, Inude eta Artzainen konpartsa, ospatu behar zen eguna lanegun izanda,bertan behera utzi behar izan zen.

Harrezkeroztik, konpartsa indarberritzeko hainbat ahalegin egin izan da Antiguan, Pasaian etaHernanin. Kresala Elkartea izango zen, azkenean, beren hamargarren urteurrena ospatzeko 1977anbehin betiko suspertuko zuena. Donostiako KTEak urteroko ekintzen barruan sartzekoproposamena egin zien, desfilea egiteko egun jakin bat aukeratuta. Kandelaria egunetikhurbileneko igandea aukeratu zen.

Musikari dagokionez, ia bilduma osoa Raimundo Sarriegi maisuarena da. Jotzen diren piezakdanborrez laguntzeko oso aproposak direnez, Kresala elkarteak danborrari talde bat prestatu zuenInude eta Artzainen konpartsarekin batera jotzeko.

MUSIKA BILDUMA

"Inudeen konpartsa": Konpartsaren kalejirarik famatuena. Une jakin batean, Inudeek panpinagorantz botatzen dute, eta, une berean, artzainek festa-oihu batez lagundurik salto bat egitendute.

"Sarrera eta inudeen eszena": Inudeek antzezpenean parte hartzen duten momentua. Medikuaribisita egiten diote haurrak osasuntsu daudela ziurtatzeko.

"Kontradantza": Inudearen eta Artzainaren arteko gorteiatze dantza, koreografia ikusgarribatez atondua.

"Inudearen eta medikuaren eszena": Inudeak medikuarengana joaten dira haurrek lehentxertoa har dezaten. Handik plazaren beste muturrera eramanda, apaizak bedeinkatu egitenditu.

"Kontradantza 2": Bikoteek, borobilean jarririk, plazari bira bat emango diote. Erizainek haurreibiberoia eman eta gero, idazkariak haien izenak liburuan jasoko ditu.

"Zortzikoa": Artzainek Inudeei eskaintzen dieten dantza.

"Fandangoa eta Arin Arina": Konpartsako partaide guztiek dantzatua.

"Festarik behar bada": Gure hiriko festara gonbidatzen duen kanta.

KONPARTSAREN EGITURA

150 pertsonaz osaturik dago konpartsa. 1. DANTZARIAK. Inude eta Artzainak: 30 bikote. 2. DANBORRARIAK. 60 partaide.3. PERTSONAIAK. Alkatea eta emaztea, idazkaria, gotzaina, apaiza, meza laguntzaileak,

mikeleteak, barkilleroa, bota garbitzailea, lorazaina, ogi saltzailea,piruleroa, globo saltzailea, medikua, erizainak, lisatzaileak, hainbatpertsonaia garaiko jantziekin, etab.

16

Page 17: DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

Donostia KulturaFestak • FiestasKonstituzio Plaza, 1 • 20003 Donostia-San Sebastiántel (0034) 943 481 168 • faxa 943 481 177 • [email protected]

IFK

-CIF

Q20

0054

1I10

131n

I 20

09-1

1

INUDE ETA ARTZAINAK

La primera comparsa de "Inude eta Artzainak" sale a la calle un lunes 2 de febrero de 1885, día de la Candelaria,festivo en aquella época. Esta comparsa está basada en otras que ya amenizaban las calles donostiarras alegrandocon su música cada rincón de esta ciudad, es el caso de "Armeniyako Artzaiak".

En 1912 su Santidad el Papa Pío X eliminó el carácter festivo que tenía el día de la Candelaria. La fiesta de LosCaldereros se mantuvo, pero la comparsa de "Inude eta Artzainak" desapareció al coincidir la mencionada fecha en díalaboral.

Posteriormente ha habido diferentes intentos de recuperación de la comparsa en El Antiguo, Pasajes y Hernani. Será laSociedad Kresala quien la recupere definitivamente dentro de las actividades previstas para celebrar su décimoaniversario en 1977. El C.A.T. de San Sebastián les plantea incluir la comparsa dentro de las actividades festivas delaño eligiendo un día concreto para la celebración del desfile. Se elige el domingo más cercano al día de la Candelaria.

El repertorio musical es básicamente del Maestro Raimundo Sarriegi.. Los temas que se interpretan invitan a seracompañados por tambores, así, la Sociedad Kresala preparó un grupo de tamborreros para incluir dentro de lacomitiva de la comparsa.

REPERTORIO MUSICAL

"Comparsa de Nodrizas": El pasacalles más popular de la Comparsa. En un momento concreto de la kalejira lasinudes lanzan su muñeco al vuelo mientras los artzainas dan un salto acompañado de un grito festivo.

"Introducción y escena de las nodrizas": Momento en el que las inudes se introducen en escena. Visitan al médicopara determinar si los bebés se encuentran en perfecto estado de salud.

"Kontradantza": Danza de galanteo entre la inude y el artzaina mediante una vistosa coreografía.

"Escena del médico con las nodrizas": Las inudes acuden al médico para la primera vacunación del bebé,mientras el cura les da su bendición en el otro extremo de la plaza.

"Kontradantza2 ": Las parejas, puestas en circulo, realizan un paseo por la plaza hasta llegar a donde lasenfermeras para que éstas le den el biberón a los bebés. Al mismo tiempo, el secretario, toma acta del nombreque recibirá el niño/a.

"Zortziko": Baile ofrecido por los artzainas a las inudes.

"Fandango eta Arin Arina ": Interpretado por todos los integrantes de la Comparsa.

"Festarik biar bada": Canción que habitualmente invita a la fiesta en nuestra ciudad.

ESTRUCTURA DE LA COMPARSA

La comparsa la integran 150 personas.

1. DANTZARIS. 30 parejas de inudes y artzainas. 2. TAMBORREROS. 60 participantes3. PERSONAJES: Alcalde y mujer, secretario, Obispo, cura, monaguillos, miqueletes, barquillero, limpia

botas, panadera, barrendero, pirulero, globero, médico y enfermeras, planchadoras,personajes de época, etc...

17

Page 18: DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

Donostia KulturaFestak • FiestasKonstituzio Plaza, 1 • 20003 Donostia-San Sebastiántel (0034) 943 481 168 • faxa 943 481 177 • [email protected]

IFK

-CIF

Q20

0054

1I10

131n

I 20

09-1

1

INUDE ETA ARTZAINAK 2013OTSAILAK 3 FEBRERO

12:00

IBILBIDEA - RECORRIDO

EUSKAL HERRIA ALDAMAR BULEBARRA NAGUSIA ABUZTUAREN 31 KALEA NARRIKA IÑIGO KONSTITUZIO PLAZA (ANTZEZPENA) ARRANDEGI /Pescadería SAN JUAN BRETXA ALDAMAR EUSKAL HERRIA

ANTOLATZAILEA: Kresala Elkartea Donostia Kulturaren laguntzarekin.ORGANIZADOR: Kresala Elkartea con la colaboración de Donostia Kultura.

18

Page 19: DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

Donostia KulturaFestak • FiestasKonstituzio Plaza, 1 • 20003 Donostia-San Sebastiántel (0034) 943 481 168 • faxa 943 481 177 • [email protected]

IFK

-CIF

Q20

0054

1I10

131n

I 20

09-1

1

EGITARAUA: INUDE ETA ARTZAINEN IRTEERAK 2013 PROGRAMA: SALIDAS DE INUDE ETA ARTZAINAK

KONPARTSACOMPARSA

AUZOABARRIO

EGUNADÍA

IRTEERASALIDA

BUKAERA FIN

IBLIBIDEARECORRIDO

GROSEKO ARTZAI ETA IÑUDEAK

GROS 2013/02/03 11:30 14:30 TXOFREJOSE MARIA SOROAMARINO TABUYOJOSE ARANABERMINGHANSAN FRANTZISCOZABALETAAITA LARROKAKARKIZANOGALTZARA NAGUSIASEKUNDINO ESNAOLASEGUNDO IZPIZUAJOSE ARANANAFARROA BEHERA PLAZA

KRESALA ALDE ZAHARRA 2013/02/03 12:00 14:00 EUSKALERRIAALDAMARBULEBARRANAGUSIAABUZTUAREN 31ko KALEANARRIKAIÑIGOKONSTITUZIOPLAZA (ANTZEZPENA)ARRANDEGI/PescaderíaSAN JUANBRETXAALDAMAREUSKALERRIA

IKASBIDE ELKARTEA AMARA 2013/02/17 12:00 14:00 IKASBIDE IKASTOLA (LOIOLAKO ERRIBERAK)BARCELONA HIRIBIDEAGREGORIO ORDOÑEZIRUN PLAZAISABEL IIMADRID HIRIBIDEAANOETAKO ZABALGUNEAPREBOSTES PLAZAELKARTEA

ANTIGUOTARRAKDANTZA TALDEA

ANTIGUO 2013/02/17 12:00 14:00 ANTIGUAKO MERKATU ZAHARRAMATIAGASKUÑA PLAZABENTA BERRIKO PLAZAJUAN DE GARAI (GELDIALDIA)MATIAGASKUÑA PLAZAERREGEZAINEN KALEA /Escolta Real(OLIYOS TABERNA AURREKO KALEA ARTE)FRONTOIA

19

Page 20: DONOSTIAKO KALDEREROAK 1884 / 2013 · Zein ederra, zein xarmanta Donostiako lurra ´ta hiria herri jator donostiarra agurtuz dugu atsegina. Hungariako kalderero gara etorririk Donostiara

Donostia KulturaFestak • FiestasKonstituzio Plaza, 1 • 20003 Donostia-San Sebastiántel (0034) 943 481 168 • faxa 943 481 177 • [email protected]

IFK

-CIF

Q20

0054

1I10

131n

I 20

09-1

1

Donostia Kultura FestakKonstituzio plaza 1,1.

20003 Donostia / San Sebastián943 - 48.11.68

[email protected]