N O T I M I FO R M AT I V N MSIMIN K L A S O R

Doracak pr arsimtar

, 2015

Shkup, 2015

N O T I M I FO R M AT I V N MSIMIN K L A S O R

Doracak pr arsimtar

DORACAK

Titulli: NOTIMI FORMATIV N MSIMIN KLASOR

Botues: Byroja pr Zhvillimin e Arsimit

Pr botuesin: mr. Vesna Horvatoviq

Redaktor: mr. Vesna Horvatoviq

Autor: mr. Gorica Mickovska, Andrijana Tasevska

Recenzent: mr. Anica Aleksova, mr. Mitko eshllarov

Prkthimi n gjuhn shqipe: mr. Satki Ismaili

Dizajni:

Shtypshkronja: Vinsent Grafika

Tirazhi: 1000 ekzemplar

Botimi sht prgatitur me ndihmn profesionale nga Qendra Maqedonase pr Arsim Qytetar.

Doracaku sht i prpiluar me prkahjen finansiare dhe t ekspertve t Zyrs s UNICEF-it, Shkup.

Qndrimet e prezantuara n kt doracak jan t autorve dhe nuk do t thot se prputhen me qndrimet dhe politikat e UNICEF-it, Byros s Zhvillimit t Arsimit (BZHA) dhe Qendrs Maqedonase pr Arsim Qytetar (QMAQ).

CIP - . , 37.091.212.6-057.874-056.36(035) MICKOVSKA, Gorica Notimi formativ n msimin klasor : doracak / [autor Gorica Mickovska, Andrijana Tasevska ; prkthimi n gjuhn shqipe Satki Ismaili]. - Shkup : Byroja e zhvillimit t arsimit, 2015. - 78 . : . ; 30 - - Notimi formativ t nxnsit me vshtirsi n msim : plotsim i Doracakut pr arsimtar pr notimin formativ n msimin klasor. - 15 str. : tabeli ; 30 sm ISBN 978-608-206-047-7

1. Tasevska, Andrijana []) - - COBISS.MK-ID 99322890

PRMBAJTJA

HYRJE .................................................................. 7

1. ka sht notimi formativ? ............................................111.1. Definimi

dhe prdorimi ................................................................................... 11

1.2. Si notimi formativ e prmirson t msuarit dhe t arriturat? ....................................................14

2. Parashtrimi i qllimeve dhe rezultatet e pritura/kriteret pr sukses .......................... 19Pse sht me rndsi? ........................................................................... 19

ka jan qllimet arsimore, rezultatet e t msuarit dhe detyrat? ...........................................20

2.1. Qllimet ...............................................................................................20

2.2. Rezultatet .............................................................................................21

2.3. Kriteret .................................................................................................24

2.4. Detyra ................................................................................................... 25

3. Parashtrimi i pyetjeve dhe diskutimi ............................... 27Pse sht me rndsi? ........................................................................... 27

3.1. Si t vijm deri te pyetjet efektive dhe diskutimi? .............................................................. 28

3.2. Prgjigjja me shkrim e pyetjeve ...........................................................................34

4. Informata kthyese ......................................... 37Pse sht me rndsi informata kthyese konstruktive? ........................................................................... 37

4.1. Kur dhe si jepet informata kthyese ..........................................................................38

4.2. Llojet e informatave kthyese .................................................................................................40

5. Vetvlersimi dhe vlersimi i ndrsjellt ...................................43Pse sht me rndsi? ...........................................................................43

5.1. Si t siguroni vetnotim kualitativ? ...................................................................44

5.2. Notimi i ndrsjellt .......................................................................46

6. Planifikimi n baz t refleksionit ................................................47Pse sht me rndsi? ........................................................................... 47

6.1. ka sht refleksioni? ................................................................. 47

6.2. Refleksioni n baz t dhnave t marra nga nxnsit .................................................................50

7. Informimi i prindrve ..................................................... 51ka sht me rndsi? ...........................................................................51

Si ti informoni prindrit? .....................................................................51

8. Shtojca ............................................................ 538.1. Shfrytzimi i Taksonomis

s Blumit n notim ........................................................................ 53

8.2. Katalog i strategjive dhe teknikave pr notim ...........................................................56

6

7

HYRJE Kur jan n pyetje t arriturat e nxnsve, si n nivel shtetror ashtu edhe n nivel t nxnsit si individ, pyetje kye sht: Si duhet t jet notimi q t ndikon pozitivisht n msimnxnien e nxnsve dhe t arriturat e tyre? Arsimtart e din se vnia e theksit n testime ose vetm n vnien e notave nuk ndihmon dhe se ata m tepr jan orientuar nga grumbullimi i fakteve t cilat nga jasht pothuajse nuk ndikojn n prmirsimin e msimit, si dhe n t msuarit m kualitativ.

Hulumtimet e Blekit dhe Viliamit (Black & William)1, t kryera para 15 viteve, kan br revolucion n pikpamjet pr rndsin e notimit formativ, ka n shum vende rezultoi me reforma n notim dhe vnien e theksit n notim pr msim, notim autentik, notim i futur n msim. Refleksione t atyre lvizjeve ka edhe n vendin ton nprmjet ndryshimeve metodike n msim t cilat rregullisht paraqesin ose kyin notim formativ. Gjithashtu, kyja e notimit me shkrim n msimin klasor ishte n drejtim t notimit m t mir formativ.

Programet Mendo matematikisht dhe shkrim leximi fillestar, t finansuara nga UNICEF dhe programet e reja nga matematika dhe shkencat natyrore Programet e Kembrixhit, mundsuan q t gjith arsimtart klasor t kalojn npr seri trajnimesh pr realizimin e sukseshm t tyre. Megjithat, n kta trajnime theks m i madh ishte vn n mnyrn e realizimit t tyre, metodave dhe teknikave t cilat do t prdoren, ndrsa m pak rndsi i sht kushtuar notimit.

Nga ktu edhe arsimtart dhe bartsit e programeve dhe trajnimet (Byroja e zhvillimit t arsimit, Qendra maqedonase pr arsim qytetar, UNICEF- i) kan identifikuar nevoja pr trajnim t m fokusuar t arsimatrve klasor pr notim formativ.

Ky doracak sht prkrahje plotsuese pr arsimtart q do t marrin pjes n trajnimet pr notimin formativ. N t shkurtimisht jan dhn bazat teorike t notimit formativ dhe kahjet pr arsimtart se si ta prmirsojn praktikn e tyre t notimit n msim.

Doracaku i ka pjest vijuese: ka sht notimi formativ, me paraqitje t teorive bashkkoheore pr msim dhe notim; Parashtrimi i qllimeve dhe rrezultatet e pritura / kriteret pr sukses; Parashtrimi i pyetjeve dhe diskutim; Informata kthyese; Vetvlersimi

1 Black P., D. Wiliam (1998). Assessment and classroom learning. Assessment in Education, 5(1).

8

dhe vlersimi i ndrsjellt; Planifikimi n baz t refleksionit; Informimi i prindrve. N fund, n Shtojcn 1 sht dhn taksonomia Blumit mnyra e shfrytzimit t saj n t ciln jan dhn nivelet e taksonomis dhe pr do nivel : shembuj me folje me t cilat definohen rezultatet, pyetjet e mundshme t cilat mund t shfrytzohen n msim dhe mnyra me t cilat mund t bhet notimi. N shtojcn 2 sht dhn katalog me prshkrime t 40 strategjive dhe teknikave q mund t shfrytzohen n notimin formativ dhe pr do strategji/teknik jan dhn dobit kye dhe kahjet si dhe shembujt pr shfrytzim.

Struktura e doracakut dhe t thnat n tekst jan dhn n format t pyetjeve t cilat i parashtrojn arsimtart kur bhet fjal pr notimin dhe prgjigjet si dhe kahjet n lidhje me kta pyetje.

N kt doracak nuk duhet t shikohet si n prmbledhje t reetave, por si nxitje pr ndryshim t filozofis s msimit n t ciln qllim i vetm i notimit nuk do t jet q t mat dhe t tregon cili nxns sa ka msuar por tju ndihmon arsimtarve dhe nxnsve q n mnyr m efektive ta organizojn msimdhnien dhe msimnxnien. Pr ate:

` Mos i zbatoni udhzimet dhe strategjit n mnyr mekanike, por gjithmon mendoni se a do t ndikojn ata pr prmirsimin e msimnxnies s nxnsve tuaj;

` Aftsoni strategjit e diturive, prvojave tuaja si dhe kushteve n t cilat punoni. Mos i hudhni q m par me paragjykim se ajo nuk sht e mundur t realizohet n kushtet n t cilat punoni;

` Provoni, bni n fillim ndryshime m t vogla dhe msoni nga prvoja vetanake dhe nga prvoja e kolegve n shkolln tuaj.

9

10

11

1.1. DEFINIMI DHE PRDORIMI

Notimi i t arriturave t nxnsve sht pjes prbrse i procesit msimor i cili duhet t ndikon pr nxnsit q m s miri dhe m kualitativisht ta arrijn (msojn) ate q sht parashikuar me programet msimore.

Nga kjo parashtrohen pyetjet: Si duhet t jet notimi pr tju ndihmuar nxnsve t msojn m shum dhe m mir? A i ndihmon nxnsit t mson m shum dhe m mir vet njohuria pr ate se far note ka fituar?

Hulumtimet thon se njohja e rezultatit nga msimi n mas t konsideruar ndikon n motivimin pr msimnxnie por jo gjithmon sjell deri n msimnxnie m t mir dhe n rezultatet m t larta.

Q t prmirsohet msimnxnia, notimi duhet t jet formativ.

Cilat jan karakteristikat e notimit formativ ?

E para, mnyra se si shfrytzohet. Informata e fituar nprmjet notimit pr ate se deri ku sht nxnsi n t arriturat e qllimit t parashtruar, gjat notimit formativ shfrytzohet menjher pr tu br riaftsime n msim dhe ti jepen kahje nxnsit n msimnxnie.

Pastaj, mnyra n t