Dossier minderheden

Dossier 2015 I Dienst welzijn - Steunpunt sociale planning

MINDERHEDEN IN VLAAMS-BRABANT

Filip De Maesschalck, Tine De Rijck en Vicky Heylen

3

VoorwoordVoorwoordVoorwoordVoorwoord

Rond het thema minderheden is er steeds heel wat in beweging. Nieuwe nationaliteiten vestigen

zich in onze regio, omwille van het toetreden van landen bij de EU bijvoorbeeld, of omdat

mensen op de vlucht gaan voor geweld of vervolging. De veranderende bevolkingssamenstelling

van Brussel zien we weerspiegeld in de migratiestroom van Brussel naar Vlaams-Brabant. Het

steunpunt sociale planning volgt de evoluties op, en maakt na vijf jaar opnieuw een stand van

zaken op in dit Dossier minderheden in Vlaams-Brabant.

Vlaams-Brabant is, als kruispunt van vele werelden, een provincie met een grote diversiteit, ook

op het gebied van bevolkingssamenstelling. De diversiteit neemt er ook sneller toe dan

gemiddeld in Vlaanderen. Het profiel van de minderheden in onze provincie is heel verscheiden.

We vinden er medewerkers van de EU en andere internationale organisaties, werknemers van

internationale bedrijven die hier als expat enkele jaren verblijven, arbeidsmigranten uit de jaren

zestig en hun kinderen en kleinkinderen die vaak hier geboren en getogen zijn, nieuwkomers uit

Oost-Europa, erkende vluchtelingen die hier een bestaan trachten op te bouwen

In dit dossier trachten we deze verschillende groepen in beeld te brengen. We bekijken ook de

trends van de laatste jaren, en gaan in op de socio-economische positie van minderheden, op

het minderhedenbeleid en de voorzieningen die er voor hen zijn. Tenslotte nemen we het

taalgebruik onder de loep, al is dat in Vlaams-Brabant niet altijd gebonden aan herkomst.

Met dit dossier willen we lokale besturen, voorzieningen die minderheden als doelgroep

hebben, en andere organisaties die er mee te maken krijgen, zo goed mogelijk informeren over

dit thema. De groeiende diversiteit stelt de lokale besturen, voorzieningen en de volledige

samenleving immers steeds voor nieuwe uitdagingen. We hopen dat op basis van dit dossier een

beleid aangepast aan nieuwe vragen en noden kan worden gevoerd.

Monique Swinnen

Gedeputeerde voor welzijn

4

InhoudsopgaveInhoudsopgaveInhoudsopgaveInhoudsopgave

Voorwoord ............................................................................................... 3 Inhoudsopgave ....................................................................................... 4 Leeswijzer ............................................................................................... 6 DEEL I: Minderheden en nationaliteiten ................................................. 7

1. Een afbakening van minderheden .................................................................................. 7 2. De veranderende nationaliteitswetgeving ....................................................................... 8 3. Een indeling in nationaliteitsgroepen .............................................................................10

DEEL II: Minderheden in Vlaams-Brabant ............................................. 12 4. Omvang, evolutie en spreiding ......................................................................................12

4.1 Nationaliteit, origine en herkomst in Vlaams-Brabant ..........................................12 4.2 Evolutie in de tijd .................................................................................................16 4.3 Ruimtelijke verschillen ........................................................................................19 4.4 Een specifieke groep: expats of internationale werknemers ..............................27

5. Een vergelijking met het Vlaams Gewest en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest .........30 5.1 Omvang en evolutie ............................................................................................30 5.2 Spreiding ............................................................................................................32

6. Leeftijdsstructuur en gezinsvormen ...............................................................................35 6.1 Een jongere leeftijdsstructuur..............................................................................35 6.2 Meer gezinnen met kinderen ...............................................................................37

7. Migratie .........................................................................................................................39 7.1 Algemene migratiedynamiek ...............................................................................39 7.2 Migratie naar herkomstgroep ..............................................................................42 7.3 Ruimtelijke verschillen ........................................................................................44

8. Enkele conclusies .........................................................................................................47

DEEL III: Socio-economische positie van minderheden ....................... 49 9. Socio-economische positie naar herkomst ....................................................................49 10. De actieve bevolking: loonverschillen ..........................................................................52

10.1 Evolutie en verschillen binnen Vlaams-Brabant ..................................................53 11. Profiel van de werkzoekenden ....................................................................................54

11.1 Algemeen overzicht ............................................................................................54 11.2 Evolutie en verschillen binnen Vlaams-Brabant ..................................................57

5

11.3 Profiel van de werkzoekenden ............................................................................58 12. Enkele conclusies .......................................................................................................60

DEEL IV: Taalgebruik en taalkennis ..................................................... 61 13. Taalgebruik moeder-kind ............................................................................................61 14. Onderwijstaal ..............................................................................................................64 15. Taalkennis werkzoekenden .........................................................................................66 16. Enkele conclusies .......................................................................................................68

DEEL V: Minderhedenbeleid ............................................................... 69 17. Vreemdelingenbeleid ..................................................................................................69 18. Integratiebeleid ...........................................................................................................70

18.1 Integratie en inburgering in Vlaams-Brabant .......................................................70 18.2 Nederlandse taallessen in Vlaams-Brabant ........................................................75 18.3 Voorzieningen voor woonwagenbewoners ..........................................................77

19. Organisaties van minderheden ...................................................................................78 19.1 Zelforganisaties ..................................................................................................78 19.2 Andere voorzieningen .........................................................................................79

20. Enkele conclusies .......................................................................................................81

Algemeen besluit................................................................................... 82 Bijlage: tabellen ..................................................................................... 87

6

LeeswijzerLeeswijzerLeeswijzerLeeswijzer

In dit dossier gebruiken we zo veel mogelijk dezelfde variabelen en dezelfde bronnen als in het

dossier Minderheden van vijf jaar geleden, zodat vergelijken in de tijd mogelijk wordt.

Tegelijkertijd zijn er heel wat nieuwe gegevens beschikbaar, die eveneens gentegreerd worden.

Een aantal zaken die uitvoerig werden behandeld in het oorspronkelijke dossier, zoals de

Belgische migratiegeschiedenis, worden hier slechts beperkt toegelicht.

Waar mogelijk worden ook de gegevens over het Brussels Hoofdstedelijk Gewest meegenomen.

Heel wat ontwikkelingen, zoals migratie, stoppen immers niet aan administratieve grenzen.

Bovendien is de impact van Brussel op de aanwezigheid van minderheden in Vlaams-Brabant erg

groot.

Een aantal basisgegevens worden achteraan in dit dossier als bijlage weergegeven. Alle andere

gegevens die gebruikt worden in dit dossier kunnen opgevraagd worden bij het Steunpunt

sociale planning via [email protected]. Het gaat telkens om de situatie op 1

januari van het vermelde jaar, tenzij het over periodegegevens gaat zoals het aantal migraties.

DEEL I: Minderheden en nationaliteiten

7

DEEL I:DEEL I:DEEL I:DEEL I: Minderheden en nationaliteitenMinderheden en nationaliteitenMinderheden en nationaliteitenMinderheden en nationaliteiten

1.1.1.1. Een afbakening van minderhedenEen afbakening van minderhedenEen afbakening van minderhedenEen afbakening van minderheden Minderheden worden vaak afgebakend op basis van de natinatinatinationaliteitonaliteitonaliteitonaliteit. Maar is nationaliteit

eigenlijk een goede maat om minderheden te definiren? En wat bedoelen we eigenlijk met een

minderheid? Vaak wordt er vertrokken van het concept etniciteitetniciteitetniciteitetniciteit. In een aantal Angelsaksische

landen, zoals de VS en Groot-Brittanni, wordt op regelmatige tijdstippen aan de bevolking

gevraagd bij welke etnische groep ze zichzelf zouden indelen. Dit vormt dan de basis van

verschillende onderzoeken over minderheden. In heel wat andere landen, zoals in Belgi, wordt

etniciteit niet bevraagd en wordt daarom uitgegaan van de nationaliteit. Etniciteit en

nationaliteit zijn echter niet helemaal vergelijkbaar. Het eerste meet bij welke culturele, taal- of

religieuze groep iemand zichzelf indeelt, terwijl de nationaliteit meet onder welke nationale

staat, met bijhorende rechten en plichten, iemand valt. Iemands etniciteit, althans zoals ze

geoperationaliseerd is in de Angelsaksische context, ligt in zekere zin vast (zo wordt er een

onderscheid gemaakt tussen black en white). Bij de nationaliteit is dat niet het geval. Mensen

kunnen de Belgische nationaliteit aannemen en worden dan als Belg beschouwd. Gezien

sommige groepen al generaties lang in Belgi verblijven, is dat ook gerechtvaardigd. De

nationaliteitswetgeving in Belgi is echter sterk versoepeld in de laatste decennia, en dus is het

mogelijk dat mensen met een recent verleden buiten Belgi toch de Belgische nationaliteit

bezitten. Om toch een notie van een niet-Belgische origine in te bouwen, met gevolgen voor

bijvoorbeeld de huidige taalkennis, gebruikten we in het oorspronkelijke dossier minderheden

de nationaliteit bij geboorte, die origine werd genoemd.

In dit dossier werken we op drie niveausdrie niveausdrie niveausdrie niveaus. Een eerste is de nationaliteitnationaliteitnationaliteitnationaliteit. Die hangt immers samen

met een reeks rechten en plichten. Zo hebben EU-ingezetenen heel wat rechten die niet-EU-

ingezetenen niet hebben. Daarnaast is er de nationaliteit bij geboorte, die we origineorigineorigineorigine noemen.

Dit laat vergelijking toe met het vorige dossier. Tenslotte kijken we ook naar de nationaliteit bij

geboorte van de ouders. Inwoners waarvan n van de ouders een niet-Belgische nationaliteit bij

geboorte had, vormen immers de belangrijkste doelgroep van het Vlaams integratiebeleid. Zij

worden personen van buitenlandse herkomst herkomst herkomst herkomst genoemd.

Deel I: Minderheden en nationaliteiten

8

2.2.2.2. DeDeDeDe veranderendeveranderendeveranderendeveranderende nationaliteitswetgevingnationaliteitswetgevingnationaliteitswetgevingnationaliteitswetgeving Gezien minderheden in dit dossier gedefinieerd worden aan de hand van de nationaliteit, de

nationaliteit bij geboorte of de nationaliteit bij geboorte van de ouders, is het belangrijk inzicht

te hebben in de nationaliteitswetgeving en de evolutie daarvan. De voorwaarden voor het

toekennen van de Belgische nationaliteit zijn de laatste decennia immers sterk aangepast. Tot in

de jaren 1980 was nationaliteitsverwerving in grote mate afhankelijk van afstamming. In 1984198419841984

veranderde dat. Sindsdien krijgen kinderen van gemengde huwelijken automatisch de Belgische

nationaliteit, en niet alleen als de vader Belg is. Kinderen van de derde generatie die in Belgi

geboren zijn kunnen voortaan ook Belg worden via een verklaring van de ouders. In de jaren

1990 en 2000 wordt de nationaliteitsverwerving verder versoepeld. De belangrijkste

veranderingen zijn er in 1991 en 20001991 en 20001991 en 20001991 en 2000. Sinds 1991 worden buitenlanders van de derde

generatie automatisch Belg. De tweede generatie kan via een verklaring de Belgische

nationaliteit verwerven. Sinds 2000 wordt de nationaliteitsverklaring een recht voor wie in Belgi

is geboren of er zeven jaar zijn hoofdverblijfplaats heeft gehad. Deze wet wordt in 2013201320132013

opnieuw verstrengd. Zo is voortaan een bewijs van maatschappelijke integratie vereist, evenals

kennis van n van de drie landstalen.1

In totaal werden er in Belgi, sinds 1947, 1.13sinds 1947, 1.13sinds 1947, 1.13sinds 1947, 1.131111....944944944944 mensen Belgmensen Belgmensen Belgmensen Belg. Tot en met 1984 waren er

dat slechts 199.515, of gemiddeld 5.250 per jaar. Sindsdien liggen de cijfers heel wat hoger,

met de hoogste waarden telkens in het jaar nadat een belangrijke wetsverandering heeft

plaatsgevonden (1985, 1992, 2001). Het aantal nationaliteitsveranderingen bleef na deze pieken

ook telkens wat hoger dan in de periode daarvoor. Enkel in 2014 zien we, na de verstrenging

van de wet in 2013, een opvallende daling.

Figuur 1 geeft deze ontwikkeling weer, evenals de evolutie van het totaal aantal niet-Belgen. We

zien na elke belangrijke wetswijziging een daling van het aantal niet-Belgen, maar dat wordt na

n of enkele jaren steeds terug omgebogen tot een stijging. Vooral in de meest recente

periode is dat opvallend. Het aantal niet-Belgen is nu groter dan in eender welk jaar sinds de

Tweede Wereldoorlog.2

Dit heeft te maken met de grote internationale migratiestromeninternationale migratiestromeninternationale migratiestromeninternationale migratiestromen in de tweede helft van de jaren

2000. Het migratiesaldo, het aantal immigraties min het aantal emigraties, is in die periode zelfs

groter dan in de periode tussen de Tweede Wereldoorlog en 1974, toen er actief buitenlandse

arbeidsmigranten werden aangeworven, onder meer via bilaterale akkoorden met

emigratielanden. Figuur 2 geeft het aantal internationale migraties weer van vreemdelingen:

immigraties, emigraties en het resulterende migratiesaldo. Hieruit blijkt dat het hoge

migratiesaldo in de jaren 2000 vooral te maken heeft met een stijgend aantal immigraties, want

het aantal emigraties blijft relatief constant over de gehele periode. De laatste jaren gaat het

aantal emigraties echter wel in stijgende lijn, en in combinatie met een dalende

immigratiestroom leidt dat tot een minder hoog migratiesaldo.

1 Voor meer informatie over de geschiedenis van de nationaliteitswetgeving, zie het eerste dossier minderheden uit 2010 (p. 9-11). 2 Dit geldt ook wanneer we het aandeel niet-Belgen binnen de totale bevolking bekijken. Het gaat nu om 11,2% van de Belgische bevolking.


9

Figuur Figuur Figuur Figuur 1111: A: A: A: Aantal personen dat Belg wordt en aantal nietantal personen dat Belg wordt en aantal nietantal personen dat Belg wordt en aantal nietantal personen dat Belg wordt en aantal niet----Belgen, Belgi, 1947Belgen, Belgi, 1947Belgen, Belgi, 1947Belgen, Belgi, 1947----2012012012015555

Bron: FOD Economie, AD Statistiek

Figuur Figuur Figuur Figuur 2222: Internationale migraties van vreemdelingen: Internationale migraties van vreemdelingen: Internationale migraties van vreemdelingen: Internationale migraties van vreemdelingen, Belgi, Belgi, Belgi, Belgi, 1948, 1948, 1948, 1948----2014201420142014


0

150000

300000

450000

600000

750000

900000

1050000

1200000

1350000

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

90000

1945 1955 1965 1975 1985 1995 2005 2015

Aa

nta

l nie

t-B

elg

en

Aa

nta

l pe

rso

ne

n d

at

Be

lg w

ord

t

Aantal personen dat Belg wordt, gemiddelde waarde 1947-1984

wet van 28 juni 1984

wet van 13 juni 1991

wet van 1 maart 2000

Aantal personen dat Belg wordt, geobserveerde waarden 1985-2014

Aantal niet-Belgen, geobserveerde waarden 1947-2015

-25000

0

25000

50000

75000

100000

125000

150000

1948 1953 1958 1963 1968 1973 1978 1983 1988 1993 1998 2003 2008 2013

Aa

nta

l p

ers

on

en

Immigraties

Emigraties

Migratiesaldo

Deel I: Minderheden en nationaliteiten

10

3.3.3.3. Een indeling in nationaliteitsgroepenEen indeling in nationaliteitsgroepenEen indeling in nationaliteitsgroepenEen indeling in nationaliteitsgroepen In Vlaams-Brabant wonen 175 verschillende nationaliteiten175 verschillende nationaliteiten175 verschillende nationaliteiten175 verschillende nationaliteiten. Wanneer we naar de nationaliteit bij

geboorte kijken, is dat zelfs nog meer. Om praktische redenen groeperen we daarom de

nationaliteiten in enkele grotere groepen. Tabel 1 geeft deze groepering weer. Een eerste

onderscheid wordt gemaakt tussen EU-landen en niet EU-landen. Inwoners met een nationaliteit

van de Europese Unie hebben immers een aantal rechten die anderen niet hebben. Binnen deze

twee grote groepen wordt er nog een verdere onderverdeling gemaakt.

BinnenBinnenBinnenBinnen de EUde EUde EUde EU wordt een verschil gemaakt tussen:

Zuid-Europese landen, waarvan de migratiegeschiedenis teruggaat tot de

arbeidsmigratie net na de Tweede Wereldoorlog3,

Oost-Europese landen, die het westelijke deel van het ex-Oostblok omvatten

Noordwest-Europese landen, waaronder de buurlanden.

Buiten de EUBuiten de EUBuiten de EUBuiten de EU wordt een onderscheid gemaakt tussen:

Maghreb-landen en Turkije, waarvan de migratiegeschiedenis terug gaat tot de

arbeidsmigratie in de jaren 1960,

landen van het ex-Oostblok die niet tot de EU behoren,

welvarende landen van buiten de EU (Noord-Amerika, Oceani en andere landen die de

Wereldbank omschrijft als High-income OECD countries)

overige landen, onderverdeeld naar regio (Afrikaanse, Aziatische en Zuid- en Centraal-

Amerikaanse landen).4

De tabel vermeldt enkel de nationaliteiten van huidige landen, maar ook nationaliteiten van

landen die niet meer bestaan worden meegeteld. Dit geldt bijvoorbeeld voor personen met de

Tsjecho-Slowaakse nationaliteit, die bij Oost-Europa worden ingedeeld. Sommige voormalige voormalige voormalige voormalige

landenlandenlandenlanden vallen echter in twee gebieden. Zo valt de vroegere Sovjetunie voor een deel in het ex-

Oostblok en voor een ander deel in de andere landen van Azi. Joegoslavi valt voor een deel

in het ex-Oostblok, dat niet tot de EU behoort, en voor een deel in Oost-Europa, dat wel tot de

EU behoort. Deze landen worden ingedeeld bij dat gebied waarin een meerderheid van de

bevolking woonde. Hier gaat het telkens om het ex-Oostblok, dat buiten de EU ligt. Tenslotte

zijn er ook erkende vluchtelingen uit huidige of voormalige landen, die eveneens worden

meegeteld.

3 Voor een overzicht van de Belgische migratiegeschiedenis, zie het eerste dossier minderheden (p. 8-9).

4 Wanneer iemand een nationaliteit heeft van een overzees gebied van een land of van een land dat bijzondere betrekkingen heeft met een ander land, wordt het daar niet automatisch bijgevoegd, maar gaan we uit van de geografische logica. Zo hoort Gibraltar (Verenigd Koninkrijk) bij Zuid-Europa en niet bij Noordwest-Europa, horen de Canarische eilanden (Spanje) bij Afrika en niet bij Zuid-Europa en horen de Britse Maagdeneilanden (Verenigd Koninkrijk) bij Centraal- en Zuid-Amerika en niet bij Noord- en West-Europa.


11

Tabel Tabel Tabel Tabel 1111: : : : Een indeling in nationaliteitsgroepenEen indeling in nationaliteitsgroepenEen indeling in nationaliteitsgroepenEen indeling in nationaliteitsgroepen

Europese UnieEuropese UnieEuropese UnieEuropese Unie

Belgi

Zuid-Europa Cyprus, Griekenland, Itali, Malta, Portugal en Spanje

Oost-Europa landen van het ex-Oostblok die nu tot de EU behoren: Bulgarije, Estland, Hongarije, Kroati, Letland, Litouwen, Polen, Roemeni, Sloveni, Slowakije en Tsjechi.

Noord- en West-Europa andere EU-landen: Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Ierland, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk, Verenigd Koninkrijk en Zweden

Buiten de Europese UnieBuiten de Europese UnieBuiten de Europese UnieBuiten de Europese Unie

ex-Oostblok landen van het ex-Oostblok die niet tot de EU behoren: Albani, Bosni-Herzegovina, Kosovo, Moldavi, Montenegro, Oekrane, Rusland, Servi, VJR Macedoni en Wit-Rusland

Maghreb Algerije, Libi, Marokko, Mauretani en Tunesi

Turkije

rijke OESO-landen Noord-Amerika, Oceani en andere niet-EU-landen die door de Wereldbank worden omschreven als 'High-income OECD Countries' (Chili, Ijsland, Isral, Japan, Noorwegen, Zuid-Korea en Zwitserland). Ook de mini-staatjes Andorra, Liechtenstein, Monaco, San Marino en Vaticaanstad worden bij deze groep gerekend.

andere landen van Afrika

andere landen van Azi

andere landen van Zuid- en Centraal-Amerika

Niet alleen de nationaliteit, maar ook de nationaliteit bij geboorte (de origine) en de herkomst

worden op deze manier ingedeeld. In navolging van de Studiedienst van de Vlaamse Regering

(SVR), die de doelgroep van het Vlaams integratiebeleid operationaliseert, wordt bij de herkomstherkomstherkomstherkomst

eerst rekening gehouden met de geboortenationaliteit van de vader. Wanneer die Belgisch is of

niet gekend, wordt gekeken naar de geboortenationaliteit van de moeder. Wanneer die Belgisch

is of niet gekend wordt gekeken naar de geboortenationaliteit van de persoon zelf. Wanneer die

Belgisch is of niet gekend wordt de nationaliteit van de persoon gebruikt.

Deel II: Minderheden in Vlaams-Brabant

12

DEEL II:DEEL II:DEEL II:DEEL II: Minderheden in VlaamsMinderheden in VlaamsMinderheden in VlaamsMinderheden in Vlaams----BrabantBrabantBrabantBrabant

4.4.4.4. Omvang, Omvang, Omvang, Omvang, evolutie en spreidingevolutie en spreidingevolutie en spreidingevolutie en spreiding

4.14.14.14.1 Nationaliteit, origine en herkomstNationaliteit, origine en herkomstNationaliteit, origine en herkomstNationaliteit, origine en herkomst in Vlaamsin Vlaamsin Vlaamsin Vlaams----BrabantBrabantBrabantBrabant

Figuur 3 geeft de bevolkingspiramidebevolkingspiramidebevolkingspiramidebevolkingspiramide van Vlaams-Brabant, waaruit zowel het aantal mensen

met een buitenlandse nationaliteit, een buitenlandse nationaliteit bij geboorte (origine) of een

buitenlandse nationaliteit bij geboorte van n van de ouders (herkomst) kunnen worden

afgeleid. Centraal (in het lichtblauw) zien we de nietnietnietniet----BelgenBelgenBelgenBelgen. Het gaat om 9999,,,,1111%%%% van de

bevolking. Wanneer we de Belgen die geboren zijn als niet-Belg (in het donkerblauw) daarbij

tellen, komen we aan 15151515,,,,1111%%%% van de inwoners die een nietnietnietniet----BelgischeBelgischeBelgischeBelgische origineorigineorigineorigine heeft.

De overige 84,9% is geboren als Belg. Van deze inwoners kunnen we nagaan wat de

nationaliteit nationaliteit nationaliteit nationaliteit is van de oudersvan de oudersvan de oudersvan de ouders (of, bij alleenstaande ouders, van de ouder).5 Sommigen hebben

(minstens) een ouder met een niet-Belgische nationaliteit (in het lichtgeel), anderen hebben

geen ouder(s) met een niet-Belgische nationaliteit maar wel met een niet-Belgische nationaliteit

bij geboorte (in het donkergeel). Het gaat respectievelijk om 2,7% en 3,4% van de bevolking.

Wanneer we die groepen optellen bij de bevolking van niet-Belgische origine, komen we aan

22221111,,,,2222%%%% van de Vlaams-Brabantse bevolking die een buitenlandse herbuitenlandse herbuitenlandse herbuitenlandse herkomstkomstkomstkomst heeft. Meer dan een

vijfde van de Vlaams-Brabantse bevolking behoort dus tot de doelgroep van het Vlaams

integratiebeleid.6 Het gaat dan ook om een erg brede definibrede definibrede definibrede definitietietietie van buitenlandse herkomst: van

meer dan de helft van de als Belg geboren inwoners met (minstens) een Belgische ouder van

niet-Belgische origine heeft de andere ouder wel de Belgische origine. Dit geldt eveneens voor

inwoners met (minstens) een ouder met een niet-Belgische nationaliteit.7

5 Het rijksregister bevat geen afstammingsgegevens. We kennen enkel de relatie van de verschillende gezinsleden met de referentiepersoon. Enkel als die relatie zoon of dochter is, kan de ouderband met zekerheid worden bepaald. In alle andere gevallen worden de ouders bepaald door middel van de zogenaamde LIPRO-typologie, die de gezinnen typeert op basis van de beschikbare informatie in het rijksregister. Het kan dan gaan om eigen kinderen of stiefkinderen. Wanneer een kind in verschillende observatiejaren (een) verschillende potentile ouder(s) heeft, krijgt het oudste observatiejaar voorrang, tenzij de ouderband met zekerheid werd bepaald. 6 De definitie die de Vlaamse Regering hanteert, en daarmee ook de Studiedienst van de Vlaamse Regering, gebruikt enkel de geboortenationaliteit van de ouders, en niet de nationaliteit. Een klein aantal ouders is geboren met de Belgische nationaliteit, en heeft nu een niet-Belgische nationaliteit. 7 Van de als Belg geboren inwoners met een Belgische ouder van niet-Belgische origine heeft 53% een andere ouder van Belgische origine. Bij de als Belg geboren inwoners met een ouder van niet-Belgische nationaliteit is dat zelfs 60% Dit cijfer is hoger omdat het aandeel inwoners met een EU-herkomst hier hoger ligt, en bij hen ligt het aandeel inwoners met een ouder van Belgische origine veel hoger: 88% bij een Belgische ouder met niet-Belgische origine, 77% bij een ouder met niet-Belgische nationaliteit. Bij een niet-EU-herkomst is dat heel wat minder, met respectievelijk 38% en 36%.

DEEL II: Minderheden in Vlaams-Brabant

13

De andere inwoners van Vlaams-Brabant zijn als Belg geboren en hebben ouders (of n ouder,

bij alleenstaande ouders) die als Belg geboren zijn (in het lichtrood), of ouders (of n ouder, bij

alleenstaande ouders) waarvan de (geboorte)nationaliteit niet gekend is (in het donkerrood). De

nationaliteit van de ouders kan immers enkel nagegaan worden voor kinderen die, in Vlaams-

Brabant, het ouderlijk huis verlieten na 31 december 1989. We kunnen er wel vanuit gaan dat

de nationaliteit bij geboorte van diegenen die eerder het ouderlijke huis verlieten, ook de

nationaliteit bij geboorte van de ouders is. Tot 1984 was immers vooral de afstamming (van de

vader) belangrijk voor nationaliteitsverwerving.

Figuur Figuur Figuur Figuur 3333: Bevolkingspiramide va: Bevolkingspiramide va: Bevolkingspiramide va: Bevolkingspiramide van Vlaamsn Vlaamsn Vlaamsn Vlaams----Brabant, naar nationaliteitshistoriek, 2015Brabant, naar nationaliteitshistoriek, 2015Brabant, naar nationaliteitshistoriek, 2015Brabant, naar nationaliteitshistoriek, 2015

Bron: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning

Tabel 2 en Figuur 4 geven de bevolking naar nationaliteit, origine en herkomst. De EUEUEUEU----

nationaliteitennationaliteitennationaliteitennationaliteiten zijn duidelijk in de meerderheid, waarvan de belangrijkste de Noordwest-

Europese zijn. Wanneer we naar de origine kijken, blijkt ongeveer de helft van de inwoners

geboren met een EU-nationaliteit. Vooral de Maghrebijnse en de Turkse origine worden nu

belangrijker, maar ook de andere niet-EU-origines worden beduidend groter. Bij de herkomst is

dat nog meer uitgesproken. De Maghrebijnse herkomst wordt nu bijna even groot als de Zuid-

Europese, al is de Noordwest-Europese nog heel wat belangrijker. Daarna volgen de Afrikaanse,

de Aziatische en de Oost-Europese herkomst.

-10000 -8000 -6000 -4000 -2000 0 2000 4000 6000 8000 1000005

10152025

30354045

5055

60657075

80859095

100105

aantal personen

leef

tijd

niet-Belg Belg, geboren niet-BelgBelg, geboren Belg, ouder(s) niet-Belg Belg, geboren Belg, ouder(s) Belg en geboren niet-BelgBelg, geboren Belg, ouder(s) Belg en geboren Belg Belg, geboren Belg, nationaliteit (bij geboorte) ouder(s) niet bekend

Mannen Vrouwen


14

Tabel Tabel Tabel Tabel 2222: Nationaliteit, origine en herkomst in Vlaams: Nationaliteit, origine en herkomst in Vlaams: Nationaliteit, origine en herkomst in Vlaams: Nationaliteit, origine en herkomst in Vlaams----Brabant, Brabant, Brabant, Brabant, 2015201520152015

Nationaliteit Origine Herkomst

Belgi 1.008.252 945.013 876.532

EU 73.693 82.690 111.177

waarvan Noordwest-Europa 31.803 36.886 51.477

waarvan Zuid-Europa 24.710 25.678 37.409

waarvan Oost-Europa 17.180 20.126 22.291

Niet-EU 30.932 83.850 123.618

waarvan Maghreb 4.162 21.197 37.032

waarvan Turkije 1.596 8.205 13.271

waarvan ex-Oostblok 3.179 9.599 12.906

waarvan rijke OESO-landen 3.930 5.241 6.957

waarvan overig Azi 8.877 16.980 21.579

waarvan overig Afrika 6.828 18.048 25.447

waarvan overig Amerika 2.360 4.580 6.426

Onbekend 633 1.957 2.183

Totaal 1.113.510 1.113.510 1.113.510


Figuur Figuur Figuur Figuur 4444: : : : NietNietNietNiet----Belgische nBelgische nBelgische nBelgische nationaliteitationaliteitationaliteitationaliteit, origine en herkomst in, origine en herkomst in, origine en herkomst in, origine en herkomst in VlaamsVlaamsVlaamsVlaams----Brabant, 201Brabant, 201Brabant, 201Brabant, 2015555


0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

nationaliteit origine herkomst

% v

an

de

be

volk

ing

onbekend

overig Amerika

overig Afrika

overig Azi

rijke OESO-landen

ex-Oostblok

Turkije

Maghreb

Oost-Europa

Zuid-Europa

Noordwest-Europa

niet-EU

EU


15

Het verschil tussen nationaliteit enerzijds en origine en herkomst anderzijds is dus vooral groot

voor landen buiten de EU. Personen met een EUEUEUEU----nationaliteit nationaliteit nationaliteit nationaliteit nemennemennemennemen immers veel minderminderminderminder vaak

de BelgiBelgiBelgiBelgische nationaliteit aansche nationaliteit aansche nationaliteit aansche nationaliteit aan, gezien zij heel wat rechten genieten die niet-EU burgers niet

hebben. Voor hen is Belg worden dus minder urgent. Dit zien we duidelijk op Figuur 5. Deze

figuur geeft aan welk aandeel van de verschillende geboortenationaliteiten in de loop van haar

of zijn leven Belg is geworden. Dit is minder dan een kwart bij EU-landen en rijke OESO-landen,

bijna 80% bij Maghreb en Turkije en ongeveer de helft bij andere niet-EU landen. De lagere

waarden bij deze andere niet-EU landen zijn mogelijk te wijten aan meer recente immigratie.

Figuur Figuur Figuur Figuur 5555: : : : AAAAandeel personen dat Belg wordt naar nationaliteit bij geboorteandeel personen dat Belg wordt naar nationaliteit bij geboorteandeel personen dat Belg wordt naar nationaliteit bij geboorteandeel personen dat Belg wordt naar nationaliteit bij geboorte, 201, 201, 201, 2015555


Zowel bij de nationaliteit, bij de origine als bij de herkomst spelen een aantal individuele

herkomstlanden een dominante rol. De 20 belangrijkste herkomstlanden staan in voor meer dan

drie kwart van alle niet-Belgen, niet-Belgen bij geboorte of inwoners van niet-Belgische

herkomst. Dit kan afgelezen worden op Tabel 3, die de 20202020 belangrijkste herkomstlandenbelangrijkste herkomstlandenbelangrijkste herkomstlandenbelangrijkste herkomstlanden geeft,

in aantal en in percentage van de totale groep niet-Belgen, niet-Belgen bij geboorte of inwoners

van niet-Belgische herkomst. Bij de nationaliteiten zien we dat vooral de EU-landen belangrijk

zijn, bij de origine en zeker bij de herkomst worden Marokko en Turkije, maar ook DR Congo

veel prominenter. Wat de origine en de herkomst betreft, is Marokko veruit het belangrijkste

herkomstland.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Tu

rkij

e

Ma

gh

reb

ov

eri

g A

frik

a

ex-

Oo

stb

lok

ov

eri

g A

zi

ov

eri

g

Am

eri

ka

rijk

e

OE

SO

-la

nd

en

Zu

id-E

uro

pa

No

ord

we

st-

Eu

rop

a

Oo

st-E

uro

pa

% d

at

nu

de

Be

lgis

che

na

tio

na

lite

it h

ee

ft

niet-EU EU


16

Tabel Tabel Tabel Tabel 3333: M: M: M: Meest voorkomende nationeest voorkomende nationeest voorkomende nationeest voorkomende nationaliteiten, origines en herkomstlandenaliteiten, origines en herkomstlandenaliteiten, origines en herkomstlandenaliteiten, origines en herkomstlanden, 2015, 2015, 2015, 2015


4.24.24.24.2 Evolutie in de Evolutie in de Evolutie in de Evolutie in de tijdtijdtijdtijd

Het aantal vreemdelingen in Vlaams-Brabant nam sinds de jaren 1980 sterk toe. In 1981198119811981 was

4,0%4,0%4,0%4,0% van de inwoners nietnietnietniet----BelgBelgBelgBelg. In 1990199019901990, enkele jaren na de eerste belangrijke wijzigingen in

de nationaliteitswetgeving, was dat 4,3%4,3%4,3%4,3%. In 2015 is dat aandeel meer dan verdubbeld tot

9,1%. De grootste stijging is merkbaar in de eerste helft van de jaren 1990 en vooral in de

tweede helft van de jaren 2000. De laatste jaren is dat iets minder uitgesproken.

De waargenomen stijging is nog sterker wanneer we naar de nationaliteit bij geboorte kijken en

het sterkst bij de herkomst (Figuur 6). Nationaliteitsveranderingen verminderen immers

rechtstreeks de stijging van het aantal niet-Belgen, terwijl dat bij de origine pas het geval is bij

de volgende generatie, en bij de herkomst nog een generatie verder.

Nationaliteit Aantal

% van

niet-Belg Origine Aantal

% van niet-

Belgische

origine Herkomst Aantal

% van niet-

Belgische

herkomst

Nederland 11.775 11,7 Marokko 19.132 11,4 Marokko 33.413 14,1

Itali 8.050 8,0 Nederland 13.735 8,2 Nederland 19.485 8,2

Polen 7.204 7,1 Itali 11.052 6,6 Itali 17.474 7,4

Frankrijk 7.021 7,0 Polen 8.590 5,1 Turkije 13.271 5,6

Roemeni 6.102 6,0 Frankrijk 8.539 5,1 Frankrijk 13.016 5,5

Spanje 5.484 5,4 Turkije 8.205 4,9 DR Congo 11.144 4,7

Groot-Brittanni 5.079 5,0 DR Congo 7.649 4,5 Spanje 9.660 4,1

Duitsland 4.795 4,8 Roemeni 7.038 4,2 Polen 9.565 4,0

Portugal 4.596 4,6 Spanje 6.575 3,9 Roemeni 7.540 3,2

Marokko 3.643 3,6 ex-USSR 6.207 3,7 Groot-Brittanni 7.461 3,1

ex-USSR 3.407 3,4 Groot-Brittanni 5.740 3,4 Duitsland 7.115 3,0

DR Congo 2.425 2,4 Duitsland 5.469 3,2 ex-USSR 7.096 3,0

Griekenland 1.959 1,9 Portugal 5.077 3,0 Portugal 6.103 2,6

Verenigde Staten 1.933 1,9 ex-Joegoslavi 3.976 2,4 ex-Joegoslavi 5.588 2,4

China 1.733 1,7 Griekenland 2.752 1,6 Griekenland 3.915 1,7

ex-Joegoslavi 1.318 1,3 China 2.588 1,5 China 2.918 1,2

Turkije 1.596 1,6 India 2.287 1,4 India 2.896 1,2

India 1.284 1,3 Verenigde Staten 2.256 1,3 Verenigde Staten 2.755 1,2

ex-Tsjecho-Slowakije 1.048 1,0 Rwanda 1.741 1,0 Rwanda 2.320 1,0

Brazili 1.042 1,0 Kameroen 1.585 0,9 Kameroen 2.086 0,9

TOTAAL 81.494 80,8 TOTAAL 130.193 77,3 TOTAAL 184.821 78,0

Totaal niet-Belg 100.873 100,0

Totaal niet-

Belgische

origine 168.497 100,0

Totaal niet-

Belgische

herkomst 236.978 100,0


17

Figuur Figuur Figuur Figuur 6666: Aantal inwoners met een niet: Aantal inwoners met een niet: Aantal inwoners met een niet: Aantal inwoners met een niet----Belgische nationaliteit, origine en herkomst, 1990Belgische nationaliteit, origine en herkomst, 1990Belgische nationaliteit, origine en herkomst, 1990Belgische nationaliteit, origine en herkomst, 1990----2012012012015555


Er zijn grote verschillen afhankelijk van de nationaliteit, de origine of de herkomst. Hieronder

worden deze verschillende ontwikkelingen bekeken gedurende de laatste 10 jaar. In deze

periode was de algemene stijging van het aantal mensen met een niet-Belgische nationaliteit,

origine of herkomst immers het grootst.

Figuur 7 geeft de evolutie evolutie evolutie evolutie van de verschillende nanananationaliteittionaliteittionaliteittionaliteitsgroepensgroepensgroepensgroepen van 2005 tot 2015. Daaruit

blijkt dat vooral Oost-Europese nationaliteiten een sterke groei kennen. Dat heeft natuurlijk te

maken met de opname van deze landen in de Europese Unie in 2004 (Estland, Hongarije,

Letland, Litouwen, Polen, Slowakije, Sloveni en Tsjechi) en in 2007 (Bulgarije en Roemeni).

De Oost-Europese nationaliteitsgroep is nu de op twee na belangrijkste, na de Noordwest-

Europese en Zuid-Europese. Verder zien we ook de Zuid-Europese, Aziatische en Afrikaanse

nationaliteiten relatief sterk aangroeien. Nationaliteiten van de Maghreb, Turkije, en de rijke

OESO-landen, blijven ongeveer stabiel, tenminste wanneer we kijken naar het aandeel in de

bevolking. In absolute cijfers gaan alle nationaliteitsgroepen erop vooruit.

0

2,5

5

7,5

10

12,5

15

17,5

20

1990 1995 2000 2005 2010 2015

% v

an

de

be

volk

ing

nationaliteit

origine

herkomst


18

FigFigFigFiguur uur uur uur 7777: Niet: Niet: Niet: Niet----Belgische natiBelgische natiBelgische natiBelgische nationaliteiten in Vlaamsonaliteiten in Vlaamsonaliteiten in Vlaamsonaliteiten in Vlaams----Brabant, 200Brabant, 200Brabant, 200Brabant, 2005555----2015201520152015


De stabilisering van het aandeel inwoners met een nationaliteit van de Maghreb of van Turkije

heeft te maken met het grote aantal nationaliteitsveranderingen binnen deze groepen (zie

boven). Als we bovenstaande grafiek hernemen met de nationaliteit bij geboortenationaliteit bij geboortenationaliteit bij geboortenationaliteit bij geboorte in plaats van

de nationaliteit zelf, zien we ook bij deze groepen een stijgend aandeel. De stijging is nog steeds

het sterkst voor de Oost-Europese origine, maar die van Maghrebijnse origines is nu ongeveer

even groot als die van andere Afrikaanse en Aziatische origines.

Figuur Figuur Figuur Figuur 8888: Niet Belgische nationaliteiten bij geboorte: Niet Belgische nationaliteiten bij geboorte: Niet Belgische nationaliteiten bij geboorte: Niet Belgische nationaliteiten bij geboorte in Vlaamsin Vlaamsin Vlaamsin Vlaams----Brabant,Brabant,Brabant,Brabant, 2002002002005555----2012012012015555


Tenslotte kunnen we dezelfde grafiek opstellen met de herkomst herkomst herkomst herkomst in plaats van de origine (Figuur

9). Nu wordt de Maghrebijnse herkomst de snelste groeier, zelfs vr de Oost-Europese. De

Maghrebijnse aanwezigheid in Belgi gaat immers meer dan 50 jaar terug, terwijl de Oost-

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

% v

an

de

be

volk

ing

Noordwest-Europa

Zuid-Europa

Oost-Europa

Maghreb

Turkije

ex-Oostblok

rijke OESO-landen

overig Azi

overig Afrika

overig Amerika

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

% v

an

de

be

volk

ing

Noordwest-Europa

Zuid-Europa

Oost-Europa

Maghreb

Turkije

ex-Oostblok

rijke OESO-landen

overig Azi

overig Afrika

overig Amerika


19

Europese migratie meestal veel recenter is.8 Het verschil tussen de eigen geboortenationaliteit en

de geboortenationaliteit van de ouders is dan ook veel groter voor de eerste groep, waarvan de

ouders vaak Belg zijn geworden. Ook de overige Afrikaanse, Aziatische en Zuid-Europese

herkomstlanden stijgen relatief sterk, zoals dat ook bij de nationaliteit en de origine het geval

was.

Gezien het aandeel van de inwoners met een niet-Belgische nationaliteit, origine of herkomst

groeit, daalt het aandeel inwoners met de Belgische nationaliteit, origine of herkomst. In

absolute cijfers neemt het aantal inwoners met een Belgische nationaliteit of origine wel toe.

Voor de Belgische herkomst is dat echter niet het geval.

Figuur Figuur Figuur Figuur 9999: Inwoners : Inwoners : Inwoners : Inwoners vanvanvanvan nietnietnietniet----Belgische herkomst in VlaamsBelgische herkomst in VlaamsBelgische herkomst in VlaamsBelgische herkomst in Vlaams----Brabant, 2005Brabant, 2005Brabant, 2005Brabant, 2005----2012012012015555


4.34.34.34.3 Ruimtelijke Ruimtelijke Ruimtelijke Ruimtelijke verschillenverschillenverschillenverschillen

4.3.14.3.14.3.14.3.1 Algemeen beeldAlgemeen beeldAlgemeen beeldAlgemeen beeld

De aanwezigheid van minderheden verschilt zeer sterk van gemeente tot gemeente. Maar ook

binnen gemeenten zijn er grote verschillen. Daarom werken we met kaarten op het niveau van

deelgemeenten.

8 De aanwezigheid van Oost-Europeanen in Belgi gaat wel verder terug. Zo werden in het interbellum Oost-Europeanen aangetrokken om te werken in de steenkoolmijnen. Het ging echter om veel kleinere aantallen dan nu.

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

% v

an

de

be

volk

ing

Noordwest-Europa

Zuid-Europa

Oost-Europa

Maghreb

Turkije

ex-Oostblok

rijke OESO-landen

overig Azi

overig Afrika

overig Amerika


20

Kaart 1 geeft de bevolking met een nietnietnietniet----Belgische nationaliteitBelgische nationaliteitBelgische nationaliteitBelgische nationaliteit. Vooral in de oostelijke en

zuidoostelijke rand rond Brussel wonen er heel wat mensen met een niet-Belgische nationaliteit.

Het gaat vooral om EU-nationaliteiten. Ook in de andere (deel)gemeenten rond Brussel (vooral in

de zuidwestelijke Zennevallei) en in Leuven is er een bovengemiddelde aanwezigheid van

mensen met een buitenlandse nationaliteit. Ook hier zijn EU-nationaliteiten in de meerderheid.

Alleen in Leuven is dat (net) niet het geval. De laagste waarden vinden we in de

plattelandsgemeenten van het centrale gedeelte van het Hageland en in het zuidelijke

Pajottenland.

Kaart Kaart Kaart Kaart 1111: Bevolking met een niet: Bevolking met een niet: Bevolking met een niet: Bevolking met een niet----BelgischeBelgischeBelgischeBelgische nnnnationaliteitationaliteitationaliteitationaliteit ((((2015201520152015))))9999

Kaart 2 toont de bevolking van nietnietnietniet----Belgische origineBelgische origineBelgische origineBelgische origine. Nu zien we de hoogste waarden ten

oosten en ten noordoosten van Brussel. In het oosten zijn EU-origines in de meerderheid, maar

in het noordoosten is dat niet het geval. Ook op het vlak van origine vinden we

bovengemiddelde waarden in de andere (deel)gemeenten rond Brussel (vooral in de

zuidwestelijke Zennevallei en in Zellik) en in Leuven, maar niet-EU-origines zijn hier meestal in de

meerderheid. Enkel ten zuidoosten van Brussel geldt dit niet. De centra van Diest en Asse

hebben eveneens een bovengemiddelde waarde. De laagste waarden vinden we ook op deze

kaart in het centrale deel van het Hageland en in het zuidelijk Pajottenland.

9 Absolute aantallen kleiner dan 10 zijn niet afgebeeld. Dit geldt ook voor de andere kaarten in dit onderdeel.

Bever

Herne

Galmaarden

Gooik

Pepingen Halle

Sint-Pieters-Leeuw

Lennik

Roosdaal

Liedekerke Ternat

Affligem

Dilbeek

Asse

OpwijkMerchtem

Wemmel

Meise

LonderzeelKapelle-op-den-

Bos

GrimbergenVilvoorde

Zemst

SteenokkerzeelMachelen

Zaventem

Beersel Sint-Genesius-

Rode

HoeilaartOverijse

Huldenberg

Tervuren

Wezembeek-OppemKraainem

Kortenberg

Bertem

Leuven

Herent

Haacht

Kampenhout

Boortmeerbeek

Keerbergen

Rotselaar

Tremelo

Begijnendijk

Aarschot Scherpenheuvel-Zichem

Diest

BekkevoortTielt-Winge

Kortenaken Geetbets

Zoutleeuw

Linter

Landen

Tienen

GlabbeekLubbeek

Boutersem

BierbeekOud-Heverlee

Linkebeek

DrogenbosHoegaarden

Holsbeek

Kaart: Steunpunt sociale planningBron data: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning

% van de bevolking18,6 - 31,5

9,6 - 18,5

6,6 - 9,5

3,6 - 6,5

0,3 - 3,5

Vlaams-Brabant: 9,5

Aantal

10.000

EU

niet-EU


21

Kaart Kaart Kaart Kaart 2222: Bevolking met een niet: Bevolking met een niet: Bevolking met een niet: Bevolking met een niet----Belgische oBelgische oBelgische oBelgische originerigineriginerigine ((((2015201520152015))))

Kaart 3 geeft tenslotte de bevolking van nietnietnietniet----Belgische herkomstBelgische herkomstBelgische herkomstBelgische herkomst. Het ruimtelijk patroon lijkt

heel sterk op dat van de bevolking van niet-Belgische origine, alleen liggen de cijfers heel wat

hoger. In Diegem, Ruisbroek, Sint-Stevens-Woluwe en Zellik gaat het zelfs om meer dan de

helft. Daar zijn de minderheden dus samen in de meerderheid.

Kaart Kaart Kaart Kaart 3333: Bevolking : Bevolking : Bevolking : Bevolking vanvanvanvan nietnietnietniet----Belgische herkomst Belgische herkomst Belgische herkomst Belgische herkomst ((((2015201520152015))))

4.3.24.3.24.3.24.3.2 De verschillende nationaliteitsgroepenDe verschillende nationaliteitsgroepenDe verschillende nationaliteitsgroepenDe verschillende nationaliteitsgroepen

Hieronder gaan we nog verder in detail: we kijken naar de ruimtelijke spreiding van de

verschillende nationaliteitsgroepen van binnen de EU en buiten de EU. We kijken meer bepaald

Bever

Herne

Galmaarden

Gooik

Pepingen Halle

Sint-Pieters-Leeuw

Lennik

Roosdaal

Liedekerke Ternat

Affligem

Dilbeek

Asse

OpwijkMerchtem

Wemmel

Meise


Bos

GrimbergenVilvoorde

Zemst


Zaventem


Rode

HoeilaartOverijse

Huldenberg

Tervuren


Kortenberg

Bertem

Leuven

Herent

Haacht

Kampenhout

Boortmeerbeek

Keerbergen

Rotselaar

Tremelo

Begijnendijk


Diest


Kortenaken Geetbets

Zoutleeuw

Linter

Landen

Tienen

GlabbeekLubbeek

Boutersem


Linkebeek

DrogenbosHoegaarden

Holsbeek



15,2 - 30,1

10,2 - 15,1

5,2 - 10,1

1,8 - 5,1

Vlaams-Brabant: 15,1

Aantal

10.000

EU

niet-EU

Bever

Herne

Galmaarden

Gooik

Pepingen Halle

Sint-Pieters-Leeuw

Lennik

Roosdaal

Liedekerke Ternat

Affligem

Dilbeek

Asse

OpwijkMerchtem

Wemmel

Meise


Bos

GrimbergenVilvoorde

Zemst


Zaventem


Rode

HoeilaartOverijse

Huldenberg

Tervuren


Kortenberg

Bertem

Leuven

Herent

Haacht

Kampenhout

Boortmeerbeek

Keerbergen

Rotselaar

Tremelo

Begijnendijk


Diest


Kortenaken Geetbets

Zoutleeuw

Linter

Landen

Tienen

GlabbeekLubbeek

Boutersem


Linkebeek

DrogenbosHoegaarden

Holsbeek



21,2 - 39,1

15,2 - 21,1

9,2 - 15,1

2,3 - 9,1

Vlaams-Brabant: 21,1

Aantal

10.000

EU

niet-EU


22

naar de ruimtelijke spreiding van de verschillende originesoriginesoriginesorigines, op dezelfde manier als in het vorige

dossier minderheden. Op een eerste kaart (Kaart 4) zien we de bevolking van de meest

welvarende landen, namelijk de NoordwestNoordwestNoordwestNoordwest----Europese EUEuropese EUEuropese EUEuropese EU----landen en landen en landen en landen en de de de de rijke OESOrijke OESOrijke OESOrijke OESO----landenlandenlandenlanden buiten

de EU. We zien de sterke aanwezigheid van deze groepen ten zuidoosten van Brussel, waar heel

wat medewerkers wonen van de EU en andere internationale instellingen en bedrijven. Ook

Leuven kent een hoge waarde. Dit is de enige gemeente waar meer dan een kwart van deze

inwoners van buiten de EU komt, wat te maken heeft met de aanwezigheid van de universiteit.

Daarnaast zijn er nog een aantal residentile gemeenten met een bovengemiddelde

aanwezigheid van inwoners uit welvarende landen, zoals Wemmel en Keerbergen. De waarden

liggen het laagst in het zuiden van het Pajottenland en in het centrale Hageland, maar dit geldt

ook voor alle andere origines die we hieronder bespreken.

Kaart Kaart Kaart Kaart 4444: Bevolking : Bevolking : Bevolking : Bevolking vanvanvanvan NoordwestNoordwestNoordwestNoordwest----EuropesEuropesEuropesEuropeseeee origine of origine origine of origine origine of origine origine of origine uituituituit een een een een ander rijk OESOander rijk OESOander rijk OESOander rijk OESO----land land land land

((((2015201520152015))))

De volgende twee kaarten tonen het aantal inwoners met een origine van de klassieke klassieke klassieke klassieke

immigratielandenimmigratielandenimmigratielandenimmigratielanden. Dat zijn landen waaruit reeds arbeidsmigranten werden aangetrokken in de

eerste decennia na de Tweede Wereldoorlog. Kort na de oorlog werden heel wat mensen van

Zuid-Europese landen aangetrokken. In de jaren 1960 werden vooral mensen uit de Maghreb

(voornamelijk Marokko) en Turkije gerekruteerd.

Op Kaart 5 zien we de bevolking met een ZuidZuidZuidZuid----Europese origineEuropese origineEuropese origineEuropese origine. Deze groepen zijn sterk

aanwezig in Leuven, waaronder heel wat studenten, en rond Brussel. Daar vinden we de

hoogste waarden in de Zennevallei. Oorspronkelijk waren de Zuid-Europese immigranten

immers vooral gebonden aan de industrie in de Zennevallei, en die historische aanwezigheid is

nog steeds zichtbaar. Dit geldt bijvoorbeeld voor de Spaanse gemeenschap in Vilvoorde en de

Italiaanse gemeenschap in Sint-Pieters-Leeuw. Natuurlijk speelt hier eveneens meer recente

migratie, die vaak vanuit Brussel verloopt, een rol. We zien ook hoge waarden ten oosten en ten

zuidoosten van Brussel. Daar gaat het vaak om inwijking die te maken heeft met de opname van

deze landen in de Europese Unie, en de daaraan verbonden internationale werknemers.

Bever

Herne

Galmaarden

Gooik

Pepingen Halle

Sint-Pieters-Leeuw

Lennik

Roosdaal

Liedekerke Ternat

Affligem

Dilbeek

Asse

OpwijkMerchtem

Wemmel

Meise


Bos

GrimbergenVilvoorde

Zemst


Zaventem


Rode

HoeilaartOverijse

Huldenberg

Tervuren


Kortenberg

Bertem

Leuven

Herent

Haacht

Kampenhout

Boortmeerbeek

Keerbergen

Rotselaar

Tremelo

Begijnendijk


Diest


Kortenaken Geetbets

Zoutleeuw

Linter

Landen

Tienen

GlabbeekLubbeek

Boutersem


Linkebeek

DrogenbosHoegaarden

Holsbeek



3,9 - 7,6

2,0 - 3,8

1,1 - 1,9

0,2 - 0,9

Vlaams-Brabant: 3,8

Aantal

2.000

binnen de EU

buiten de EU


23

Kaart Kaart Kaart Kaart 5555: Bevolking : Bevolking : Bevolking : Bevolking vanvanvanvan ZuidZuidZuidZuid----Europese origine (Europese origine (Europese origine (Europese origine (2015201520152015))))

Kaart 6 geeft de bevolking met een origine van de Maghreb of TurkijeMaghreb of TurkijeMaghreb of TurkijeMaghreb of Turkije. Ook voor deze groepen

zien we dat de Zennevallei belangrijk is, en ook hier kan dat deels teruggebracht worden tot de

oorspronkelijke migratie, hoewel recentere migratie eveneens een rol speelt, vaak vanuit Brussel.

De hoge waarden ten westen van Brussel zijn vooral te verklaren door die meer recente

migratie. De Maghrebijnse (voornamelijk Marokkaanse) aanwezigheid is meestal dominant,

hoewel de Turkse gemeenschap vaak groter is ten noordoosten van Brussel. Ook in Brussel zelf

zijn de inwoners van Turkse origine sterk geconcentreerd in het noordoosten. Verder vinden we

nog bovengemiddelde waarden in Leuven en in Diest. In Diest gaat het vooral om inwoners met

een Turkse origine, die oorspronkelijk uit de Limburgse mijnstreek komen.

Kaart Kaart Kaart Kaart 6666: Bevolking : Bevolking : Bevolking : Bevolking vanvanvanvan ororororigine igine igine igine uit uit uit uit de Maghreb of Turkije (de Maghreb of Turkije (de Maghreb of Turkije (de Maghreb of Turkije (2015201520152015))))

Bever

Herne

Galmaarden

Gooik

Pepingen Halle

Sint-Pieters-Leeuw

Lennik

Roosdaal

Liedekerke Ternat

Affligem

Dilbeek

Asse

OpwijkMerchtem

Wemmel

Meise


Bos

GrimbergenVilvoorde

Zemst


Zaventem


Rode

HoeilaartOverijse

Huldenberg

Tervuren


Kortenberg

Bertem

Leuven

Herent

Haacht

Kampenhout

Boortmeerbeek

Keerbergen

Rotselaar

Tremelo

Begijnendijk


Diest


Kortenaken Geetbets

Zoutleeuw

Linter

Landen

Tienen

GlabbeekLubbeek

Boutersem


Linkebeek

DrogenbosHoegaarden

Holsbeek



2,4 - 4,6

1,3 - 2,3

0,7 - 1,1

0,0 - 0,6

Vlaams-Brabant: 2,3

Aantal

2.000

Itali

Spanje

andere landen

Bever

Herne

Galmaarden

Gooik

Pepingen Halle

Sint-Pieters-Leeuw

Lennik

Roosdaal

Liedekerke Ternat

Affligem

Dilbeek

Asse

OpwijkMerchtem

Wemmel

Meise


Bos

GrimbergenVilvoorde

Zemst


Zaventem


Rode

HoeilaartOverijse

Huldenberg

Tervuren


Kortenberg

Bertem

Leuven

Herent

Haacht

Kampenhout

Boortmeerbeek

Keerbergen

Rotselaar

Tremelo

Begijnendijk


Diest


Kortenaken Geetbets

Zoutleeuw

Linter

Landen

Tienen

GlabbeekLubbeek

Boutersem


Linkebeek

DrogenbosHoegaarden

Holsbeek



2,7 - 5,2

1,4 - 2,6

0,8 - 1,3

0,0 - 0,7

Vlaams-Brabant: 2,6

Aantal

2.000

Maghreb

Turkije


24

Een derde reeks kaarten heeft betrekking op nationaliteiten van meer recenterecenterecenterecente immigratielandenimmigratielandenimmigratielandenimmigratielanden.

Het gaat enerzijds om Oost-Europese immigratie, die pas belangrijk werd na het uiteenvallen

van de Sovjet-Unie op het eind van de jaren 1980 en het begin van de jaren 1990. Daarnaast

gaat het om landen uit Afrika, Azi en Zuid-Amerika die niet tot de rijke OESO-landen behoren.

De bevolking met een OostOostOostOost----EuroEuroEuroEuropese originepese originepese originepese origine vinden we vooral rond Brussel en in Leuven terug

(Kaart 8), hoewel er ook in het Hageland bovengemiddelde waarden voorkomen, vooral in de

steden. Binnen de Oost-Europese origines zijn EU-origines heel wat belangrijker ten zuidoosten

van Brussel. Hier wonen immers heel wat medewerkers van de Europese Unie en andere

internationale instellingen en bedrijven in Brussel. Ook elders zijn EU-nationaliteiten vaak in de

meerderheid, zij het minder uitgesproken.

Kaart Kaart Kaart Kaart 7777: Bevolking : Bevolking : Bevolking : Bevolking vanvanvanvan OostOostOostOost----Europese origineEuropese origineEuropese origineEuropese origine ((((2015201520152015))))

De bevolking met een origine van andere nietandere nietandere nietandere niet----EUEUEUEU landenlandenlandenlanden (Kaart 8) vinden we opnieuw vooral

rond Brussel en in Leuven, maar ook in het zuiden van het Hageland (Tienen, Landen) en rond

Liedekerke. Terwijl het in Leuven en in het Hageland vooral gaat om Aziatische origines, zijn het

rond Brussel vaker de Afrikaanse. Dat is wat minder uitgesproken in het oosten en zuidoosten.

In Leuven speelt de universiteit een belangrijke rol, bijvoorbeeld bij de grote Chinese

gemeenschap. Origines die minder verbonden zijn met de universiteit zijn er echter eveneens

relatief sterk aanwezig, zoals de Nepalese. Rond Brussel is de Congolese origine veruit de

belangrijkste, maar ook andere origines als de Rwandese en de Kameroense spelen een rol.

Zuid-Amerikaanse origines zijn veel minder belangrijk, en relatief het sterkst ten zuidoosten van

Brussel. Vaak gaat het daar om medewerkers van internationale organisaties en bedrijven.

Bever

Herne

Galmaarden

Gooik

Pepingen Halle

Sint-Pieters-Leeuw

Lennik

Roosdaal

Liedekerke Ternat

Affligem

Dilbeek

Asse

OpwijkMerchtem

Wemmel

Meise


Bos

GrimbergenVilvoorde

Zemst


Zaventem


Rode

HoeilaartOverijse

Huldenberg

Tervuren


Kortenberg

Bertem

Leuven

Herent

Haacht

Kampenhout

Boortmeerbeek

Keerbergen

Rotselaar

Tremelo

Begijnendijk


Diest


Kortenaken Geetbets

Zoutleeuw

Linter

Landen

Tienen

GlabbeekLubbeek

Boutersem


Linkebeek

DrogenbosHoegaarden

Holsbeek



2,8 - 5,4

1,5 - 2,7

0,8 - 1,4

0,0 - 0,7

Vlaams-Brabant: 2,7

Aantal

2.000

binnen de EU

buiten de EU


25

Kaart Kaart Kaart Kaart 8888: Bevolking : Bevolking : Bevolking : Bevolking vanvanvanvan origine origine origine origine uit uit uit uit andere nietandere nietandere nietandere niet----EU landen EU landen EU landen EU landen ((((2015201520152015))))

Bever

Herne

Galmaarden

Gooik

Pepingen Halle

Sint-Pieters-Leeuw

Lennik

Roosdaal

Liedekerke Ternat

Affligem

Dilbeek

Asse

OpwijkMerchtem

Wemmel

Meise


Bos

GrimbergenVilvoorde

Zemst


Zaventem


Rode

HoeilaartOverijse

Huldenberg

Tervuren


Kortenberg

Bertem

Leuven

Herent

Haacht

Kampenhout

Boortmeerbeek

Keerbergen

Rotselaar

Tremelo

Begijnendijk


Diest


Kortenaken Geetbets

Zoutleeuw

Linter

Landen

Tienen

GlabbeekLubbeek

Boutersem


Linkebeek

DrogenbosHoegaarden

Holsbeek



3,7 - 7,2

1,9 - 3,6

1,0 - 1,8

0,0 - 0,9

Vlaams-Brabant: 3,6

Aantal

2.000

Afrika

Azi

Amerika


26

4.3.34.3.34.3.34.3.3 Recente evolutiesRecente evolutiesRecente evolutiesRecente evoluties

Zoals hoger aangegeven, is de bevolking van niet-Belgische origine sterk gegroeid de laatste

jaren. In 2005 had 9,4% van de Vlaams-Brabanders een niet-Belgische geboortenationaliteit. In

2015 was dat al 15,1%. Het gaat dus om een groeigroeigroeigroei van 5,7% in 10 jaar tijd. Ook hier zijn er

echter grote ruimtelijke verschillengrote ruimtelijke verschillengrote ruimtelijke verschillengrote ruimtelijke verschillen (Kaart 9). De stijging vond vooral plaats in de rand rond

Brussel (met uitzondering van het zuidoosten) en in Leuven. Verder zijn er nog bovengemiddelde

groeiwaarden in het zuiden van het Hageland (Tienen, Landen), en in een aantal niet aan Brussel

grenzende gemeenten in het westen van de provincie, zoals Liedekerke en Affligem. De groei is

dus vooral sterk in gebieden waar het aandeel van deze bevolkingsgroep al groot was, met de

gemeenten ten zuidoosten van Brussel als belangrijkste uitzondering. Op de kaart is ook

aangegeven of de groei vooral wordt bepaald door EU-origines dan wel door niet-EU-origines.

Algemeen is de groei van eerstgenoemde groep minder sterk (2,1% versus 3,6%), en ook in de

meeste gemeenten is dat het geval.

Binnen de EUEUEUEU----originesoriginesoriginesorigines is de Oost-Europese goed voor bijna 60% van de groei. Meer dan een kwart van de groei is toe te schrijven aan de Zuid-Europese origines, en de groei van deze groep is in een aantal deelgemeenten (in de zuidelijke Zennevallei en in Leuven) belangrijker dan de Oost-Europese. De bevolking met een Noordwest-Europese origine groeit gemiddeld wel aan, maar opvallend is de daling in enkele gemeenten ten zuidoosten van Brussel, zelfs in absolute cijfers. Binnen de nietnietnietniet----EUEUEUEU----originesoriginesoriginesorigines zijn de regionale verschillen groter. De Maghrebijnse en Turkse

origines staan in voor ongeveer een derde van de totale groei, maar die is vooral belangrijk rond

Brussel (buiten het zuidoosten), en helemaal niet in het arrondissement Leuven. Daar is de groei

van de bevolking van Aziatische origine, die gemiddeld instaat voor ongeveer een vijfde, veel

belangrijker. De Afrikaanse origine neemt gemiddeld ongeveer een kwart van de groei voor haar

rekening, en die is relatief belangrijk ten westen van Brussel, zoals in Liedekerke, Affligem, Asse

en Merchtem.

Kaart Kaart Kaart Kaart 9999: Evolutie van de bevolking van niet: Evolutie van de bevolking van niet: Evolutie van de bevolking van niet: Evolutie van de bevolking van niet----Belgische origine, 2005Belgische origine, 2005Belgische origine, 2005Belgische origine, 2005----2012012012015555

Bever

Herne

Galmaarden

Gooik

Pepingen Halle

Sint-Pieters-Leeuw

Lennik

Roosdaal

Liedekerke Ternat

Affligem

Dilbeek

Asse

OpwijkMerchtem

Wemmel

Meise


Bos

GrimbergenVilvoorde

Zemst


Zaventem


Rode

HoeilaartOverijse

Huldenberg

Tervuren


Kortenberg

Bertem

Leuven

Herent

Haacht

Kampenhout

Boortmeerbeek

Keerbergen

Rotselaar

Tremelo

Begijnendijk


Diest


Kortenaken Geetbets

Zoutleeuw

Linter

Landen

Tienen

GlabbeekLubbeek

Boutersem


Linkebeek

DrogenbosHoegaarden

Holsbeek


in % van de bevolking9,8 - 16,5

5,8 - 9,7

3,8 - 5,7

1,8 - 3,7

-0,9 - 1,7

Vlaams-Brabant: 5,7

Aantal

2.000

EU

niet-EU


27

4.44.44.44.4 Een specifieke groep: expatsEen specifieke groep: expatsEen specifieke groep: expatsEen specifieke groep: expats of internationale werknemersof internationale werknemersof internationale werknemersof internationale werknemers

Er is vanuit de overheid heel wat aandacht voor een specifieke groep van minderheden: de

zogenaamde expats. Vaak wordt deze groep echter niet duidelijk afgebakendafgebakendafgebakendafgebakend. Wat is dat

eigenlijk, een expat, en wat is het verschil met andere migranten? Expats worden vaak

onderscheiden door hun hogere opleidingsniveau en/of professionele status en het relatief korte

verblijf in het land van aankomst (Gatti, 2009)10

. Een groot deel van de expats in Brussel en

Vlaams-Brabant zijn echter werkzaam in de instellingen van de Europese Unie, en net deze

groep onderscheidt zich van vele andere expats door hun relatief lange verblijf (Rozanska,

2011)11

. EU-medewerkers hebben vaak levenslange (statutaire) contracten en zo niet,

hernieuwbare contracten van bepaalde duur.

Maar het zijn vaak niet (enkel) het opleidingsniveauopleidingsniveauopleidingsniveauopleidingsniveau, , , , de professionele status de professionele status de professionele status de professionele status en/of de lengte van en/of de lengte van en/of de lengte van en/of de lengte van

het verblijfhet verblijfhet verblijfhet verblijf die worden gebruikt om een expat of expatriate te definiren. Zo worden expats

vaak onderscheiden van andere migranten op basis van het land van oorsprong, het al dan niet

vrijwillige karakter van de verhuisbeweging, het al dan niet tijdelijke karakter van de

verhuisbeweging, en de negatieve of positieve connotatie die met deze termen samengaat.

Expats komen dan doorgaans niet uit ontwikkelingslanden, zijn niet genoodzaakt om te

migreren (bv. omwille van werkloosheid), verhuizen niet definitief, en de connotatie is bij deze

groep positiever dan bij andere migranten. Andresen et al. (2014)12

hebben een groot aantal

definities van het begrip expat onder de loep genomen, en lijstten een aantal elementen op die

aan de expat worden toegeschreven om deze groep te onderscheiden van andere migranten.

Naast het initiatief en de motieven voor de verhuis, de verblijfsduur en de eventuele (intentie tot)

terugkeer, zijn er ook nog de emotionele verbondenheid met het land van herkomst of van

aankomst, het al dan niet mee verhuizen van de familie, en de consequenties voor de verhuizer

(bv. verlies van sociale relaties). Het bindende element tussen al deze definities is het uitvoeren

van (legaal) werk in het buitenland of, met andere woorden, de status van internationale internationale internationale internationale

werknemerwerknemerwerknemerwerknemer. Ook Bryon et al. (2009)13

definiren expats als buitenlanders die om professionele

redenen (tijdelijk) in Belgi wonen. Er kan verder nog een onderscheid worden gemaakt tussen

verschillende soorten expatriates. Andresen et al. (2014) onderscheiden vier groepen,

afhankelijk van twee criteria: gebeurt de verhuisbeweging op eigen initiatief of door de

organisatie waarin ze tewerkgesteld zijn, en kadert de verhuis binnen n en dezelfde

organisatie (bijvoorbeeld tussen regionale kantoren) of tussen verschillende organisaties.

Welke definitie we ook aanhouden, het ligt niet voor de hand om deze groep in kaart te

brengen. We hebben geen gegevensgeen gegevensgeen gegevensgeen gegevens over het opleidingsniveau van mensen die in het

buitenland zijn opgeleid. Ook het jaar van aankomst kunnen we moeilijk als criterium nemen,

omdat dit niets zegt over de (toekomstige) periode van verblijf. Bovendien zijn er EU-

werknemers en andere internationale werknemers die na hun carrire in Belgi blijven. Het land

10 Gatti E. (2009), Een definitie van de expat: hoogopgeleide migranten in Brussel, Brussels Studies, 28

(17 p.). 11 Rozanska J. (2011), Polish EU Officials in Brussels: Analysis of an Emerging Community, Migration and

Ethnic Themes (Migracijske i etnike teme), Vol. 27, Nr. 2, pp. 263-298. 12 Andresen M., Bergdolt F., Margenfeld J. & Dickmann M. (2014), Addressing international mobility

confusion developing definitions and differentiations for self-initiated and assigned expatriates as well as migrants, The International Journal of Human Resource Management, Vol. 25, Nr. 16, pp. 22952318. 13 Bryon J., Van Soom E. & Charliers K. (2009), Expat tourism in Flanders. Onderzoek naar het toeristisch

imago van Vlaanderen bij expats en hun toeristisch potentieel, Toerisme Research Paper, 18 (68 p.).


28

van herkomst is eveneens een problematisch criterium. Het profiel van de inwoners met een

bepaalde nationaliteit kan immers erg verschillend zijn. Zo zijn er heel wat Poolse EU-

medewerkers in Brussel en Vlaams-Brabant, maar daarnaast komen veel Poolse migranten naar

hier om te werken in de bouwnijverheid of de schoonmaaksector. Internationale werknemers uit

ontwikkelingslanden werken dikwijls in sectoren met veel laaggeschoolde profielen, maar

kunnen ook tewerkgesteld zijn in (regionale kantoren van) internationale organisaties zoals de

VN of de Wereldbank in Brussel. Andere elementen, zoals het initiatief, het motief of het

vrijwillige karakter van de verhuisbeweging zijn helemaal moeilijk te meten.

Wanneer we het criterium aanhouden dat alle definities van expats verbindt, namelijk dat het

om verhuizers gaat die (legaal) aan het werk gaan in het land van aankomst, lijkt het wel

mogelijk de groep mensen te bepalen die uit het buitenlanduit het buitenlanduit het buitenlanduit het buitenland komt en bij aabij aabij aabij aankomst werknkomst werknkomst werknkomst werk had.

Het gaat dan om alle internationale werknemers, al dan niet op eigen initiatief en al dan niet

binnen eenzelfde organisatie. Dit vraagt een combinatie van migratiegegevens en professionele

gegevens via de kruispuntbank van de sociale zekerheid. Het probleem is echter dat in die

databank enkel de werkgelegenheid is opgenomen die onder de Belgische sociale zekerheid

valt, en dat is niet het geval voor heel wat werkgevers van internationale werknemers zoals de

EU. De vraag is bovendien hoever we dan terug moeten gaan in de tijd: is iemand die al vele

jaren voor de EU werkt, en hier schoolgaande kinderen heeft, nog steeds een expat? Of is hij

gewoon een buitenlandse ingezetene en moet hij als migrant worden beschouwd?

Een aantal groepenaantal groepenaantal groepenaantal groepen die onder bovenstaande definitie vallen kunnen we wel in kaart brengen,

omdat zij apartapartapartapart worden geregistreerdgeregistreerdgeregistreerdgeregistreerd in het rijksregister. Het gaat enerzijds om de nietnietnietniet----Belgische Belgische Belgische Belgische

ambtenarenambtenarenambtenarenambtenaren en andere personeelsleden van de Europese Unievan de Europese Unievan de Europese Unievan de Europese Unie, evenals hun echtgeno(o)t(e) en

de familieleden ten laste. Daarnaast is er een groep van bevoorrechte vreemdelingenbevoorrechte vreemdelingenbevoorrechte vreemdelingenbevoorrechte vreemdelingen die niet

onderworpen zijn aan de registratieformaliteiten van gewone vreemdelingen. Het gaat onder

meer om diplomatieke en consulaire ambtenaren en hun familieleden. Opgelet: vreemdelingen

die deel uitmaken van het diplomatieke korps of die onschendbaarheden genieten die

vergelijkbaar zijn met die van het diplomatieke korps vallen hier niet onder. Zij worden immers

niet opgenomen in het rijksregister. Dit geldt ook voor militair personeel van SHAPE en NAVO.

De twee genoemde groepen, EU-medewerkers en bevoorrechte vreemdelingen, vormen dus

samen maar een deel van wat onder het begrip expat wordt verstaan, maar hun spreiding

geeft wel een beeld van waar de expats ruimtelijk geconcentreerd zijn. Op Kaart 10 is duidelijk

te zien dat het bijna uitsluitend om de deelgemeenten ten oosten en zuidoosten van Brussel

gaat.


29

Kaart Kaart Kaart Kaart 10101010: Niet: Niet: Niet: Niet----Belgische EUBelgische EUBelgische EUBelgische EU----medewerkers en bevoorrechte vreemdelingen medewerkers en bevoorrechte vreemdelingen medewerkers en bevoorrechte vreemdelingen medewerkers en bevoorrechte vreemdelingen (2015)(2015)(2015)(2015)

Bever

Herne

Galmaarden

Gooik

Pepingen Halle

Sint-Pieters-Leeuw

Lennik

Roosdaal

Liedekerke Ternat

Affligem

Dilbeek

Asse

OpwijkMerchtem

Wemmel

Meise


Bos

GrimbergenVilvoorde

Zemst


Zaventem


Rode

HoeilaartOverijse

Huldenberg

Tervuren


Kortenberg

Bertem

Leuven

Herent

Haacht

Kampenhout

Boortmeerbeek

Keerbergen

Rotselaar

Tremelo

Begijnendijk


Diest


Kortenaken Geetbets

Zoutleeuw

Linter

Landen

Tienen

GlabbeekLubbeek

Boutersem


Linkebeek

DrogenbosHoegaarden

Holsbeek


per 1.000 inwoners49,6 - 95,4

16,6 - 49,5

6,7 - 16,5

3,4 - 6,6

0,9 - 3,3


30

5.5.5.5. EEEEen vergelijking met het Vlaamsen vergelijking met het Vlaamsen vergelijking met het Vlaamsen vergelijking met het Vlaams GewestGewestGewestGewest eeeen n n n

het het het het Brussels Brussels Brussels Brussels Hoofdstedelijk Hoofdstedelijk Hoofdstedelijk Hoofdstedelijk GewestGewestGewestGewest

5.15.15.15.1 OmvangOmvangOmvangOmvang en evolutieen evolutieen evolutieen evolutie

Figuur 10 geeft het aandeel van de bevolking met een niet-Belgische nationaliteitnationaliteitnationaliteitnationaliteit in Vlaams-

Brabant, het Vlaams Gewest en het Brussels Gewest in 2014. Het aandeel nietnietnietniet----BelgenBelgenBelgenBelgen is groter groter groter groter

in Vlaamsin Vlaamsin Vlaamsin Vlaams----BrabantBrabantBrabantBrabant (8,8%) dan in het Vlaams Gewest (7,5%). Dit geldt ook voor de verschillende

nationaliteitsgroepen, met uitzondering van een aantal niet-EU-nationaliteiten: Maghreb, Turkije

en ex-Oostblok. In vergelijking met Brussel gaat het in Vlaams-Brabant echter om kleine

aandelen. Daar is bijna een derde (33,1%) van de bevolking niet-Belgisch.

Figuur Figuur Figuur Figuur 10101010: Niet: Niet: Niet: Niet----Belgische nationaliteiten in VlaamsBelgische nationaliteiten in VlaamsBelgische nationaliteiten in VlaamsBelgische nationaliteiten in Vlaams----Brabant,Brabant,Brabant,Brabant, het Vlaams het Vlaams het Vlaams het Vlaams Gewest Gewest Gewest Gewest en en en en het het het het Brussels Brussels Brussels Brussels

Hoofdstedelijk Hoofdstedelijk Hoofdstedelijk Hoofdstedelijk GewestGewestGewestGewest,,,, 2014201420142014


Ook bij de nationaliteit bij geboortenationaliteit bij geboortenationaliteit bij geboortenationaliteit bij geboorte zien we in 2014 een grotere aanwezigheid in Vlaamsgrotere aanwezigheid in Vlaamsgrotere aanwezigheid in Vlaamsgrotere aanwezigheid in Vlaams----

BrabantBrabantBrabantBrabant (14,6%) dan in het Vlaams Gewest (13,3%). Ook hier zijn de meeste origines

belangrijker in Vlaams-Brabant, opnieuw met uitzondering van een aantal niet-EU-origines:

Maghreb, Turkije en ex-Oostblok. Vooral voor de Turkse origine is het verschil opvallend. Verder

zijn er net iets meer mensen van Noordwest-Europese origine in het Vlaams Gewest. Het gaat

vooral om Nederlanders in de grensstreek. In het Brussels Gewest was in 2013 een ruime

meerderheid van de bevolking al van niet-Belgische origine (55,3%). 22,9% van de bevolking

0

5

10

15

20

25

30

35

Vlaams-Brabant Vlaams Gewest Brussels Gewest

% v

an

de

be

volk

ing

onbekend

overig Amerika

overig Afrika

overig Azi

rijke OESO-landen

ex-Oostblok

Turkije

Maghreb

Oost-Europa

Zuid-Europa

Noordwest-Europa

niet-EU

EU


31

had er een EU-origine en 32,4% een niet-EU-origine. De Maghrebijnse (vooral Marokkaanse)

origine weegt in die laatste groep sterk door, met 14,2% van de bevolking14

.

Figuur Figuur Figuur Figuur 11111111: Niet: Niet: Niet: Niet----Belgische origines in VlaamsBelgische origines in VlaamsBelgische origines in VlaamsBelgische origines in Vlaams----Brabant en het Vlaams Gewest,2014Brabant en het Vlaams Gewest,2014Brabant en het Vlaams Gewest,2014Brabant en het Vlaams Gewest,2014

Bron: Rijksregister, verwerking Steunpunten sociale planning van de Vlaamse provincies

Ook wanneer we naar herkomstherkomstherkomstherkomst kijken, is de aanwezigheid van minderheden groter in Vlaamsgroter in Vlaamsgroter in Vlaamsgroter in Vlaams----

BrabantBrabantBrabantBrabant dan in het Vlaams Gewest. In 2014 ging het in Vlaams-Brabant om 20,5% en in het

Vlaams Gewest om 18,5%. Dit geldt zowel voor inwoners met een herkomstland uit de EU

(9,8% in Vlaams-Brabant, 8,4% in het Vlaams Gewest) als buiten de EU (10,7% in Vlaams-

Brabant, 10,1% in het Vlaams Gewest). In Brussel is meer dan twee derde van de bevolking van

niet-Belgische herkomst: 26,6% heeft een EU-herkomst en 41,9% een niet-EU-herkomst. Van

die laatste is bijna de helft van Maghrebijnse afkomst (19,7% van de bevolking).15

Figuur 12 toont de evolutie evolutie evolutie evolutie van het aantal inwoners met een niet-Belgische nationaliteit, origine

of herkomst in Vlaamsin Vlaamsin Vlaamsin Vlaams----Brabant en in het Vlaams GewestBrabant en in het Vlaams GewestBrabant en in het Vlaams GewestBrabant en in het Vlaams Gewest. In 1981 was het aandeel met een nietnietnietniet----

Belgische nationaliteitBelgische nationaliteitBelgische nationaliteitBelgische nationaliteit hoger in het Vlaams Gewest (4,1%) dan in Vlaams-Brabant (4,0%). In

1990 was dat niet meer het geval, en het verschil is sindsdien toegenomen. Nu, in 2015,

bedraagt het in Vlaams-Brabant 9,1% en in het Vlaams Gewest 7,8%. Opvallend is de daling in

het Vlaams Gewest in 2001 en 2002, wat in Vlaams-Brabant niet het geval was. Dit heeft te

maken met het relatief grote aantal nationaliteitsveranderingen in het Vlaams Gewest na de

versoepeling van de Belgische nationaliteitsverwerving in 2001. Het zijn immers vooral inwoners

met een niet-EU-nationaliteit die Belg worden, en in het bijzonder inwoners met een

nationaliteit van de Maghreb of van Turkije, en die zijn relatief belangrijker in het Vlaams

14 Bron: KSZ DWH AM&SB (Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid)

15 Bron: KSZ DWH AM&SB (Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid)

0

2

4

6

8

10

12

14

16

Vlaams-Brabant Vlaams Gewest

% v

an

de

be

volk

ing

onbekend

overig Amerika

overig Afrika

overig Azi

rijke OESO-landen

ex-Oostblok

Turkije

Maghreb

Oost-Europa

Zuid-Europa

Noordwest-Europa

niet-EU

EU


32

Gewest.16

Toch zien we dat ook de aangroei van inwoners met een nienienienietttt----Belgische origineBelgische origineBelgische origineBelgische origine wat

groter ligt in Vlaams-Brabant dan in het Vlaams Gewest. Dit geldt zowel voor de groei van de

bevolking met een EU-origine als met een niet-EU-origine. Tenslotte is ook de groei van het

aantal inwoners vanvanvanvan nietnietnietniet----Belgische herkomstBelgische herkomstBelgische herkomstBelgische herkomst groter in Vlaams-Brabant dan in het Vlaams

Gewest.

In BrusselBrusselBrusselBrussel was in 1981 reeds 23,9% van de inwoners niet-Belg. In 1990 was dat 27,8%, en nu

gaat het om 33,9%, ondanks een relatief sterke daling door nationaliteitsveranderingen in de

eerste helft van de jaren 2000. Ook de stijging van het aantal mensen van niet-Belgische origine

of herkomst is er meer uitgesproken dan in Vlaams-Brabant of het Vlaams Gewest.

Figuur Figuur Figuur Figuur 12121212:::: Evolutie van het aantal inwoners met een nietEvolutie van het aantal inwoners met een nietEvolutie van het aantal inwoners met een nietEvolutie van het aantal inwoners met een niet----Belgische nationaliteit, origine en Belgische nationaliteit, origine en Belgische nationaliteit, origine en Belgische nationaliteit, origine en

herkomst in Vlaamherkomst in Vlaamherkomst in Vlaamherkomst in Vlaamssss----Brabant Brabant Brabant Brabant en en en en het Vlaams Gewest, 1990het Vlaams Gewest, 1990het Vlaams Gewest, 1990het Vlaams Gewest, 1990----2015201520152015

Bron: FOD Economie, AD Statistiek (nationaliteit); Steunpunten sociale planning (origine) en KSZ DWH

AM&SB (herkomst)

5.25.25.25.2 SpreidingSpreidingSpreidingSpreiding

Kaart 11 geeft de spreiding van het aandeel nietnietnietniet----BelgenBelgenBelgenBelgen in Vlaanderen en Brussel. Daaruit blijkt

dat de hoogste waarden terug te vinden zijn in Brussel en de rand rond Brussel, in een reeks

gemeenten aan de Nederlandse grens (waar het bijna uitsluitend om Nederlanders gaat), en in

een aantal andere steden (Antwerpen, Leuven). Kraainem, Tervuren, Wezembeek-Oppem,

Zaventem en Overijse hebben zelfs een hoger aandeel niet-Belgische inwoners dan Antwerpen

of Leuven. Het aandeel EU-ingezetenen is er relatief wel belangrijker.

16

Na de wet van 1984, die de Belgische nationaliteitsverwerving voor het eerst sterk versoepelde, was er

wel een daling merkbaar in Vlaams-Brabant. Toen zijn er immers veel inwon

Documents

Dossier minderheden