Strona 1 |

1. WPROWADZENIE

Dostęp do finansowania jest kluczowym czynnikiem rozwoju i innowacji małych

i średnich przedsiębiorstw (MŚP).

Według ogólnounijnego badania opublikowanego dnia 30 listopada

2016 r. dostęp do finansowania jest najbardziej istotną kwestią dla 9% MŚP

w UE.

W ciągu ostatnich kilku lat sytuacja

w tym obszarze znacząco się polepszyła, ponieważ odsetek MŚP, dla których

kwestia ta jest problematyczna,

zmniejszył się z 16% w 2009 r. do 9% w 2016 r.

Wyniki różnią się jednak w zależności od kraju. Największy odsetek MŚP, które

wymieniają dostęp do finansowania jako najbardziej istotną kwestię, odnotowano

w Grecji i na Cyprze (24% w obu krajach).

Problem finansowania zgłaszają również

najmniejsze przedsiębiorstwa (10% mikroprzedsiębiorstw) i młode

przedsiębiorstwa wysokiego wzrostu

(13% przedsiębiorstw określanych jako „gazele”)1.

W krajach UE występują znaczące różnice w sposobie kierowania

finansowania do MŚP.

Różnorodność tę odzwierciedla:

relatywna wielkość różnych źródeł

finansowania wykorzystywanych przez przedsiębiorstwa;

poziom rozwoju różnych typów instytucji finansowych, np. banków,

funduszy inwestycyjnych oraz funduszy ubezpieczeniowych

i emerytalnych; poziom rozwoju segmentów rynków

finansowych, takich jak giełda

papierów wartościowych, rynek obligacji i rynki sekurytyzacji.

Najważniejszym bezpośrednim źródłem finansowania zewnętrznego dla MŚP są

linie kredytowe, kredyty bankowe i leasing.

Natomiast dla innowacyjnych przedsiębiorstw wysokiego wzrostu

i przedsiębiorstw typu start-up kluczowe

jest finansowanie kapitałowe. Finansowanie kapitałowe, nawet jeśli nie

1 Mianem „gazele” określono w badaniu

przedsiębiorstwa istniejące mniej niż 5 lat

i wykazujące średnio 20% wzrost w skali roku w ciągu ostatnich trzech lat; Komisja Europejska / Europejski Bank Centralny,

Survey on the access to finance of enterprises (SAFE), 2016. http://ec.europa.eu/growth/access-to-finance/data-surveys_pl

EUROPEJSKI SEMESTR – ZESTAWIENIE INFORMACJI TEMATYCZNYCH

DOSTĘP DO FINANSOWANIA DLA MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW

Strona 2 |

jest znaczące pod względem całkowitego rozmiaru w porównaniu z innymi

źródłami finansowania, ma ogromny

potencjał dla wzrostu i zatrudnienia,

również ze względu na innowacje tworzone przez przedsiębiorstwa-

beneficjentów.

Wykres 1 – Zewnętrzne źródła finansowania istotne dla MŚP

Źródło: Komisja Europejska / Europejski Bank Centralny, Survey on the access to finance of enterprises

(SAFE), Wyniki MŚP w UE za 2016 r., 2015.

Państwa członkowskie wdrożyły różne polityki i programy mające na celu

pokonywanie różnych barier napotykanych przez MŚP podczas

uzyskiwania dostępu do różnych źródeł

finansowania.

Na poziomie UE Komisja Europejska

współpracuje z instytucjami finansowymi, aby zwiększyć

finansowanie dostępne dla MŚP. Robi to przez udzielanie wsparcia w zakresie

udzielania kredytów i zapewniania kapitału wysokiego ryzyka w ramach

instrumentów finansowych, takich jak te

dostępne w ramach Programu na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz

małych i średnich przedsiębiorstw (COSME), programu „Horyzont 2020”,

europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych oraz Europejskiego

Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych. Ponadto MŚP otrzymują

finansowanie z Europejskiego Banku

Inwestycyjnego, głównie poprzez

wybrane partnerskie banki komercyjne i innych pośredników.

Dzięki inicjatywie dotyczącej unii rynków kapitałowych Komisja chce osiągnąć

większą dywersyfikację finansowania

gospodarki, szczególnie dla MŚP2.

Komisja pomaga również krajom UE

dzielić się dobrymi politykami w zakresie poprawy dostępu do finansowania, tak

aby mogły one korzystać z doświadczeń innych. Dostęp do finansowania jest

jedną z politycznych inicjatyw przewodnich UE na rzecz wsparcia MŚP –

program Small Business Act dla Europy.

Każdego roku Komisja publikuje swoje „SBA fact sheets” (zestawienia informacji

dotyczących Small Business Act), których celem jest poprawa zrozumienia

2 Komisja Europejska, 2015 r., Plan działania na rzecz tworzenia unii rynków kapitałowych, COM(2015) 468; SWD(2015) 183 oraz dotyczący go śródokresowy

przegląd COM(2017) 292 final.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Inne źródła

Dłużne papiery wartościowe

Faktoring

Kapitał własny

Inne kredyty

Zyski zatrzymane

Dotacje lub subsydiowany kredyt bankowy

Kredyt handlowy

Leasing

Kredyt bankowy

Linia kredytowa, kredyt w rachunku bieżącym

Strona 3 |

bieżących tendencji i polityk krajowych wpływających na MŚP. Dostęp do

finansowania jest jednym z obszarów

programu Small Business Act objętych tymi zestawieniami informacji.

Niniejsze zestawienie informacji tematycznych europejskiego semestru

ma na celu krótkie przedstawienie kluczowych wyzwań politycznych w tym

obszarze, jak również opisanie niektórych narzędzi polityki wdrażanych

przez państwa członkowskie, aby tym wyzwaniom sprostać.

2. WYZWANIA POLITYCZNE: DOSTĘP

MŚP DO RYNKÓW FINANSOWYCH W KRAJACH UE

2.1. Ogólny ekosystem finansowania

MŚP

Kraje UE podjęły, z różnym rezultatem,

szereg środków z zakresu polityki, aby poprawić dostęp MŚP do finansowania.

W zestawieniach informacji dotyczących Small Business Act Komisja mierzy

wyniki każdego kraju w zakresie dostępu MŚP do finansowania w porównaniu ze

średnią unijną.

W zestawieniach uwzględnia się wskaźniki odzwierciedlające dostępność

różnych źródeł finansowania i innych istotnych warunków3.

3 W zestawieniach informacji dotyczących Small Business Act dostęp MŚP do finansowania jest jednym z 10

monitorowanych obszarów. Determinują go następujące wskaźniki: inwestycje venture capital, siła tytułów prawnych, całkowity czas

oczekiwania na uzyskanie informacji kredytowych w dniach do uzyskania zapłaty, strata z tytułu wierzytelności nieściągalnej, koszty uzyskania niewielkich kredytów

w porównaniu z kosztami uzyskania dużych kredytów, odrzucone wnioski kredytowe i oferty kredytowe, których warunki uznano

za niedopuszczalne, dostęp do publicznego wsparcia finansowego, w tym do gwarancji,

gotowość banków do udzielania kredytów,

finansowanie kapitałowe dostępne dla nowych i rozwijających się przedsiębiorstw, finansowanie przez profesjonalnych aniołów biznesu dostępne dla nowych i rozwijających

się przedsiębiorstw, finansowanie przez

W oparciu o najnowsze dane4 kraje UE można pogrupować w trzy kategorie:

kraje z wynikiem zbliżonym

zasadniczo do średniej unijnej (odchylenie standardowe +/- 0,5):

Bułgaria, Czechy, Dania, Niemcy, Irlandia, Francja, Chorwacja, Litwa,

Luksemburg, Węgry, Rumunia, Słowenia i Słowacja;

kraje z wynikiem wyższym od średniej unijnej: Belgia, Estonia,

Irlandia, Polska, Finlandia Szwecja i Wielka Brytania;

kraje z wynikiem niższym od średniej

unijnej: Grecja, Hiszpania, Włochy, Cypr, Holandia, Austria, i Portugalia.

Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI)

zaproponował również nowy wskaźnik złożony finansowania MŚP w Europie.

Opiera się on na trzech źródłach

finansowania, dla których istnieje wystarczająca ilość dostępnych danych

dobrej jakości: pożyczki, kredyty i leasing oraz finansowanie kapitałowe.

Uwzględniono również wskaźnik odzwierciedlający warunki

makroekonomiczne5. Na wykresie poniżej przedstawiono wyniki za 2016 r.,

a także za lata 2013, 2014 i 2015.

prywatnych pożyczkodawców (finansowanie społecznościowe). 4 Komisja Europejska, Zestawienie informacji Small Business Act, 2016; brak

wyniku Malty z powodu niedostępności danych; http://ec.europa.eu/growth/smes/business-

friendly-environment/performance-review_pl 5 Łącznie uwzględniono zestaw 23 szeregów

czasowych i pogrupowano je w cztery

wskaźniki cząstkowe. Więcej szczegółów w EFI, European Small Business Finance Outlook, 2017, s. 7–9, http://www.eif.org/news_centre/publications/

eif_wp_43.pdf

Strona 4 |

Wykres 2 – Wyniki indeksu finansowego EFI MŚP

Źródło: EFI, European Small Business Finance Outlook, 2017, wykres 8, s. 9.

Istotną rolę w tworzeniu ekosystemu

finansowania, który jest ważny dla wszystkich przedsiębiorstw, odgrywają

zasadniczo wszystkie różnorodne instytucje finansowe i rynki finansowe6.

Nawet jeśli MŚP nie stanowią

bezpośredniej opcji finansowania, są one często punktem wyjścia dla inwestorów.

W ten sposób inwestorzy mogą przenosić swoje inwestycje, zwalniając fundusze,

które zostaną przeznaczone na nowe MŚP. Chociaż kredyty bankowe (zob.

poniżej) wciąż są dominującym źródłem finansowania dla większości MŚP,

innowacyjne przedsiębiorstwa wysokiego

6 Bardziej szczegółowa analiza pośrednictwa

finansowego w krajach UE jest dostępna w analizie ekonomicznej Komisji z 2015 r. na potrzeby Planu działania na rzecz tworzenia

unii rynków kapitałowych SWD(2015) 183, w analizie ekonomicznej Komisji z 2017 r. na

potrzeby śródokresowego przeglądu planu

działania na rzecz unii rynków kapitałowych, SWD(2017) 224 final oraz w dokumencie: Komisja Europejska, European Financial Stability and Integration review 2016, 2016,

SWD(2016) 146, rozdział 2.

wzrostu polegają w większym stopniu na

finansowaniu kapitałowym.

Ponadto dostęp do finansowania stanowi

ogółem większą barierę dla innowacyjnych przedsiębiorstw

wysokiego wzrostu niż dla innych typów

MŚP7. Choć całkowita liczba takich przedsiębiorstw w UE jest stosunkowo

niewielka, przypada na nie 18,8% całkowitego zatrudnienia w UE8. Praca

w tych przedsiębiorstwach jest również zwykle trwalsza i wymaga

7 W oparciu o kolejne etapy badania

wspólnotowego na temat innowacji; przeanalizowano w Hölzl, W., i Janger, J. Does the analysis of innovation barriers

perceived by high growth firms provide information on innovation policy priorities?,

Technological Forecasting and Social Change

t. 80 nr 8, 2013, s. 1 450–1 468. 8 Komisja Europejska, Europejski Ranking Innowacyjności, 2016, https://ec.europa.eu/growth/industry/innovat

ion/facts-figures/scoreboards_en

Strona 5 |

specjalistycznej wiedzy9. Wykazują one również wyższy średni wzrost wydajności

i większą aktywność w dziedzinie badań

naukowych i innowacji, pomagając z ten sposób zwiększyć konkurencyjność

i specjalistyczną wiedzę gospodarek UE10.

2.2. Kredyty bankowe

Banki są największymi pośrednikami finansowymi we wszystkich krajach UE,

mimo że ich względne znaczenie różni

się znacząco w zależności od kraju. Choć kredyty reprezentują zazwyczaj

przeważającą część aktywów bankowych, większość banków inwestuje

również w rynki kapitałowe.

Zasadniczo w 2016 r. MŚP odczuły

poprawę, jeśli chodzi o dostępność kredytów bankowych, której towarzyszył

spadek stóp procentowych. MŚP

zgłaszały jednak również wzrost kosztów finansowania oraz spełnienia wymogów

dotyczących zabezpieczenia

9 Ciriaci, D., Moncada-Paternò di Castello, P., i Voigt, P., Does size of innovative firms

affect their growth persistence?, Brussels

Economic Review, t. 57 nr 3, 2014, s. 317–346. 10 Komisja Europejska, Science, Research and Innovation performance of the EU 2016,

2016, s. 247–276.

niezwiązanych ze stopami procentowymi.

Trudności w dostępie do kredytów

bankowych doświadczają szczególnie

mniejsze i innowacyjne przedsiębiorstwa. Od kiedy wskaźnik odrzuceń obejmuje

zarówno projekty opłacalne, jak i nieopłacalne z ekonomicznego punktu

widzenia, wskaźnik ten odzwierciedla w sposób przybliżony zaostrzone lub

złagodzone normy kredytowe stosowane przez banki w poszczególnych krajach

przy zatwierdzaniu kredytów lub linii kredytowych. Ponadto niektóre MŚP nie

ubiegają się nawet o kredyt bankowy,

gdyż obawiają się, że ich wniosek zostanie odrzucony; dzieje się tak

w szczególności w Grecji (26%11).

11 SAFE (2016), ibid.

Wykres 3 – Kredyty bankowe – MŚP, które ubiegały się o kredyt i otrzymały całą kwotę, o którą się ubiegały (2016 r.)

Źródło: SAFE (2016), ibid.

Strona 6 |

Wskaźnik zatwierdzeń wniosków MŚP o kredyt bankowy wzrósł z 60%

w 2014 r. do 70% w 2016 r. Jednak

wskaźnik odrzuceń w niektórych krajach

UE, np. w Grecji (20%), na Litwie (20%), na Łotwie (20%) i w Holandii

(17%) pozostaje wysoki.

2.3. Inne źródła finansowania MŚP

Kapitał wysokiego ryzyka, nawet jeśli

jest on we wszystkich krajach UE ograniczony, stanowi ważne źródło

finansowania, w szczególności dla projektów i przedsiębiorstw

o podwyższonym ryzyku

i innowacyjnych. Biorąc pod uwagę wielkość rynku, kapitał wysokiego ryzyka

wciąż można uznawać za niszowe rozwiązanie w porównaniu

z tradycyjnymi źródłami finansowania. Poziom działalności z wykorzystaniem

kapitału wysokiego ryzyka jest najwyższy na najbardziej rozwiniętych

rynkach (duże kraje UE, Beneluks, kraje

nordyckie). Kapitał wysokiego ryzyka jest bardziej dostosowany do potrzeb

przedsiębiorstw typu start-up i bardziej ryzykownych przedsiębiorstw i stanowi

niewielką część kapitału private equity. Jest on najbardziej rozwinięty w Irlandii,

Finlandii, Szwecji i Wielkiej Brytanii. Zakłady ubezpieczeń i fundusze

emerytalne są jednymi z kluczowych

inwestorów instytucjonalnych w funduszach venture capital.

Finansowanie społecznościowe to nowe źródło finansowania, które

obejmuje otwarte zwrócenie się do społeczeństwa, ogólnie za

pośrednictwem internetu, o finansowanie projektów za pomocą darowizn lub

wkładów pieniężnych w zamian za

korzyść, możliwość przedpremierowego zamówienia produktu, otrzymanie

pożyczki lub inwestycję. Każdy typ organizacji może uruchomić kampanię

finansowania społecznościowego. Zarówno MŚP, jak i artyści, innowacyjne

przedsiębiorstwa typu start-up i przedsiębiorcy społeczni mogą

korzystać z różnych źródeł finansowania

społecznościowego. W niektórych krajach UE finansowanie społecznościowe rozwija

się bardzo szybko. Szacuje się, że cały alternatywny europejski rynek finansowy

online, który obejmuje finansowanie społecznościowe, pożyczki

społecznościowe i inne działania,

zwiększył się o 92% i osiągnął w 2015 r.

wartość 5 431 mln EUR. Alternatywny europejski sektor finansowy online,

z wyłączeniem Wielkiej Brytanii, która stanowi największy rynek, zwiększył się

o 72% z 594 mln EUR w 2014 r. do 1 019 mln EUR w 2015 r.12

Aniołowie biznesu to osoby prywatne, często zamożne i zazwyczaj posiadające

doświadczenie biznesowe, które

inwestują bezpośrednio część swojego prywatnego majątku w nowe

i rozwijające się prywatne przedsiębiorstwa. Aniołowie biznesu

mogą inwestować indywidualnie lub w ramach konsorcjum, w którym

zazwyczaj jeden anioł odgrywa wiodącą rolę. Poza kapitałem, aniołowie biznesu

zapewniają przedsiębiorcy również

doświadczenie biznesowe związane z zarządzaniem, umiejętności oraz

kontakty. Aniołowie biznesu odgrywają ważną rolę w gospodarce, gdyż w wielu

krajach stanowią oni drugie po rodzinie i znajomych największe źródło

finansowania zewnętrznego w nowo utworzonych przedsięwzięciach. Są coraz

ważniejsi pod względem zapewniania

kapitału wysokiego ryzyka, jak również jeżeli chodzi o przyczynianie się do

wzrostu gospodarczego i postępu technologicznego. Wiodącą pozycję na

europejskim rynku aniołów biznesu zajmuje Wielka Brytania, a tuż za nią

plasują się Niemcy, Hiszpania, Francja i Finlandia13.

Sekurytyzacja jest procesem

polegającym na utworzeniu instrumentu finansowego – na ogół przez

kredytodawcę takiego jak bank – poprzez połączenie aktywów (np.

kredytów MŚP) oferowanych inwestorom do zakupu. Ułatwia to dostęp do większej

12 University of Cambridge, Judge Business

School, Sustaining Momentum, The 2nd European Alternative Finance Industry Report, 2016. 13 EBAN, European Early Stage Market

Statistics 2015, 2016.

Strona 7 |

liczby inwestorów, a to z kolei zwiększa płynność i uwalnia kapitał z banków na

nowe pożyczki. Poziom rozwoju

sekurytyzacji jest bardzo różny w różnych państwach UE. Największy

rynek sekurytyzacji (32% PKB) istnieje w Holandii, gdzie przeważającą część

zabezpieczeń stanowią kredyty hipoteczne. Niektóre inne kraje mają

także stosunkowo dobrze rozwinięte rynki sekurytyzacji, na których aktywa

sekurytyzowane stanowią od 10% do 20% PKB. Są to Belgia, Irlandia,

Grecja, Hiszpania, Portugalia i Wielka

Brytania. W niektórych innych dużych krajach europejskich rynek sekurytyzacji

ujęty w wartościach bezwzględnych jest również pokaźny, mimo iż kwota

należności z tytułu aktywów sekurytyzowanych wyrażona jako

odsetek PKB jest stosunkowo niska. Jest tak w przypadku Niemiec, Francji

i Włoch. W większości krajów UE wartość

należności z tytułu aktywów sekurytyzowanych w porównaniu

z rozmiarem gospodarki jest bardzo mała.

Notowanie na giełdzie papierów wartościowych zapewnia MŚP dostęp

do potencjalnie większej bazy inwestorów kapitałowych. Szczególnie

ważne dla MŚP są rynki akcji o dużym

potencjale wzrostu oferujące przedsiębiorstwom, które nie mogą lub

nie chcą być notowane na głównych rynkach akcji, możliwość notowania

z uproszczonymi wymogami.

Leasing jest formą finansowania

opartego na aktywach i, stanowi często bardzo atrakcyjne źródło finansowania

dla MŚP, jeżeli chodzi o finansowanie

szerokiej gamy typów aktywów. Zazwyczaj nie wymaga on żadnych

dodatkowych gwarancji ani zabezpieczeń. Dostawcami leasingu są

m.in. banki komercyjne, ale również inne pozabankowe organizacje kredytowe lub

przedsiębiorstwa leasingowe. Według wyników badania SAFE z 2016 r. leasing

dotyczy 47% MŚP w UE, przy czym

odsetek ten waha się od 23% na Cyprze do 68% w Finlandii. Przez ostatnie 6

miesięcy z leasingu skorzystało w UE 23% MŚP14.

Mikrofinansowanie może być

dodatkowym źródłem finansowania dla istniejących mikroprzedsiębiorstw, ale

również dla osób, które chcą stworzyć przedsiębiorstwo, aby uniknąć ubóstwa

lub bezrobocia i przyczynić się do tworzenia miejsc pracy.

14 SAFE (2016), ibid.

Strona 8 |

Europejskie podmioty świadczące usługi mikrofinansowania bardzo się od siebie

różnią. Poza bankami komercyjnymi,

których ogólna działalność kredytowa związana z MŚP koncentruje się na

mikroprzedsiębiorstwach, spektrum europejskich oferentów mikrokredytów

obejmuje wiele stowarzyszeń nastawionych na osiąganie zysku oraz

stowarzyszeń o charakterze niezarobkowym.

Rynki obligacji korporacyjnych są istotne jedynie dla większych MŚP;

bardziej istotne są natomiast dla spółek

o średniej kapitalizacji lub dużych przedsiębiorstw. We wszystkich krajach

UE rynki obligacji korporacyjnych są mniejsze niż rynki akcji. Wciąż istnieją

jednak różnice między krajami.

3. NARZĘDZIA POLITYCZNE

POZWALAJĄCE SPROSTAĆ WYZWANIOM

Jeśli chodzi o rozwiązywanie problemów

napotykanych przez MŚP przy uzyskiwaniu dostępu do różnych form

finansowania, literatura naukowa,

organizacje międzynarodowe i inne źródła proponują różne zalecenia

polityczne. Biorąc pod uwagę różnorodność rynków finansowych

dostępnych dla MŚP oraz liczne wyzwania, które stawia każdy z nich,

niniejsza ocena koncentruje się na kilku obszarach polityki i nie należy jej

rozumieć jako wyczerpującej analizy tego obszaru.

W dziedzinie kredytowania europejski

sektor bankowy stoi przed ogromnym wyzwaniem związanym z kredytami

zagrożonymi, które poważnie wpływają na niektóre krajowe systemy bankowe.

Kredyty zagrożone mają istotny negatywny wpływ na rentowność banków

i ich zdolność do udzielania kredytów, w tym na rzecz MŚP. W konsekwencji

bardzo użyteczne są polityki mające na

celu poprawę zdolności banków do radzenia sobie z kredytami zagrożonymi.

Możliwe rozwiązania mogą obejmować: (i) sposoby promowania bardziej

skutecznych i przewidywalnych przepisów dotyczących egzekwowania

kredytów i niewypłacalności, aby umożliwić szybkie odzyskiwanie wartości

przez wierzycieli zabezpieczonych; (ii)

Wykres 4 – Inwestycje w kapitał wysokiego ryzyka wyrażone jako odsetek PKB, statystyki

rynkowe: lokalizacja spółki portfelowej

https://www.investeurope.eu/media/651727/invest-europe-2016-european-private-equity-activity-final.pdf

Strona 9 |

większą przejrzystość, aby potencjalni nabywcy kredytów zagrożonych na rynku

wtórnym mogli wchodzić na rynek tych

produktów15.

Mały rozmiar i fragmentaryczny

charakter rynku wysokiego ryzyka w UE sprawia, że przyciągnięcie dużych

inwestorów do sektora jest sporym problemem. Aby przyciągnąć takich

inwestorów z powrotem do klasy aktywów kapitału wysokiego ryzyka,

można zastosować szereg instrumentów. Jednym z nich jest dostosowanie

środków regulacyjnych i norm

ostrożnościowych do potrzeb inwestorów instytucjonalnych (tj. zakładów

ubezpieczeń). Kolejnym narzędziem, które może być użyteczne dla

uatrakcyjnienia klasy aktywów kapitału wysokiego ryzyka dla inwestorów

instytucjonalnych są bodźce podatkowe16.

W odpowiedzi na szybki wzrost

finansowania społecznościowego niektóre państwa członkowskie

podejmują kroki mające na celu doprecyzowanie warunków tego nowego

modelu biznesowego, czasem poprzez specjalne prawodawstwo. Dalszy rozwój

tego nowego źródła finansowania będzie jednak musiał być starannie

zrównoważony, aby zapewnić ochronę

inwestorów17.

W wyniku kryzysu unijne rynki

sekurytyzacji są nadal bardzo osłabione i zniszczone niepewnością związaną

z procesem sekurytyzacji oraz ryzykiem, jakie on ze sobą niesie. Strategie mające

na celu zwiększenie zaufania inwestorów mogą być skutecznym sposobem

uczynienia z sekurytyzacji skutecznego

kanału finansowania szeroko rozumianej

15 MFW, Global Financial Stability Report, kwiecień 2014 r. i kwiecień 2015 r. 16 Invest Europe, 2017 r.

http://www.investeurope.eu/research/ 17 AFME, The shortage of Risk Capital for Europe's High Growth Businesses, 2017 https://www.afme.eu/globalassets/downloads

/publications/afme-highgrowth-2017.pdf

sfery gospodarczej oraz mechanizmu dywersyfikacji ryzyka18.

4. BADANIE OBECNEGO STANU

POLITYKI

Kraje UE podjęły, z różnym rezultatem, szereg środków z zakresu polityki, aby

poprawić dostęp MŚP do finansowania. Większość działań regulacyjnych miała

miejsce w tych krajach, w których udzielanie kredytów bankowych na rzecz

MŚP podczas kryzysu znacznie się

pogorszyło. Działaniem na najszerszą skalę było wzmacnianie systemów

gwarancji kredytowych, głównie poprzez poszerzenie ich zakresu i zwiększenie

alokacji środków publicznych w takie systemy gwarancji.

Na poziomie międzynarodowym zostały wdrożone inne, mniej rozpowszechnione

środki z zakresu polityki, aby:

ułatwić sekurytyzację kredytów MŚP; wzmocnić publiczny sektor kapitału

wysokiego ryzyka (zarówno poprzez publiczne fundusze venture capital,

które bezpośrednio inwestują w młode innowacyjne

przedsiębiorstwa, jak i poprzez instrumenty funduszu funduszy,

które inwestują w prywatne fundusze

venture capital); uprościć dostęp do informacji

finansowych i ich przekazywanie; w dalszym ciągu rozwijać rynki

obligacji korporacyjnych i rynki alternatywne dla MŚP.

Równolegle w różnych krajach UE istnieją lub powstają promocyjne

18 Bank Anglii i EBC (2014 r.), The case for a better functioning securitisation market in the European Union, dokument do dyskusji,

maj 2014 r.

Strona 10 |

instytucje finansowe19. Ponadto niektóre państwa członkowskie oferują bodźce

podatkowe dla inwestowania kapitału

wysokiego ryzyka w młode innowacyjne przedsiębiorstwa, aby mobilizować

prywatne źródła finansowania20. Podczas gdy w systemach gwarancji kredytowych

dominują kombinacje instrumentów polityki wspierających dostęp do

finansowania jako całości, systemy wsparcia skierowane do innowacyjnych

przedsiębiorstw wysokiego wzrostu koncentrują się bardziej na zapewnianiu

kapitału.

We Włoszech podjęto szereg inicjatyw, aby poprawić dostęp przedsiębiorstw

typu start-up i MŚP do kredytów bankowych. Wzmocniono publiczny

fundusz gwarancyjny dla MŚP, również poprzez umożliwienie innowacyjnym

przedsiębiorstwom typu start-up korzystania z przyśpieszonego,

uproszczonego i nieodpłatnego dostępu

do funduszu. Gwarancja pokrywa do 80% kredytów bankowych

udzielonych innowacyjnym przedsiębiorstwom typu start-up do

maksymalnej kwoty 2,5 mln EUR na przedsiębiorstwo.

W większości państw członkowskich istnieją publiczne fundusze venture

19 Zob. sprawozdanie krajowe dotyczące poszczególnych państw członkowskich, aby uzyskać więcej informacji na ten temat:

https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/economic-and-fiscal-policy-coordination/eu-economic-governance-

monitoring-prevention-correction/european-semester/european-semester-your-country_pl; zob. również zestawienia

informacji dotyczących Small Business Act dla poszczególnych krajów: http://ec.europa.eu/growth/smes/business-friendly-environment/performance-review-

2016_pl 20 Zob. badanie Komisji z 2016 r. dotyczące skuteczności bodźców podatkowych

w zakresie kapitału wysokiego ryzyka oraz dla aniołów biznesu w kontekście wspierania

inwestycji w MŚP i przedsiębiorstwa typu

start-up, opublikowane na stronie internetowej: https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/final_report_2017_taxud_ventu

re-capital_business-angels.pdf

capital inwestujące bezpośrednio w przedsiębiorstwa. Koncentrują one

swoje inwestycje głównie w obszarze

ICT, biotechnologii oraz zaawansowanej technologii produkcji. Choć niektóre

publiczne fundusze venture capital wyraźnie koncentrują się na

przedsiębiorstwach w fazie rozwoju, mając na celu wspieranie ich szybkiego

wzrostu, największą część portfeli publicznych funduszy venture capital

stanowią przedsiębiorstwa typu start-up na wcześniejszym etapie rozwoju.

Dostępne oceny wskazują, że takie

systemy są zazwyczaj skutecznym sposobem przyśpieszania wzrostu

i konkurencyjności przedsiębiorstw. Ponieważ jednak większość systemów

istnieje wciąż od stosunkowo niedawna, ilość dostępnych danych dotyczących

pomyślnego wyjścia przedsiębiorstw z inwestycji jest niewielka. W niektórych

państwach członkowskich (np.

w Niemczech i Finlandii) publiczne fundusze funduszy, które inwestują

w prywatne fundusze venture capital, otrzymują większe finansowanie niż ma

to miejsce w przypadku bezpośredniego publicznego kapitału wysokiego ryzyka.

Ten typ instrumentu finansowego pozwala na większą dywersyfikację

portfela i jednocześnie daje możliwość

wykorzystania w wielu sektorach doświadczenia osób zarządzających

prywatnymi funduszami z określonego sektora. Nie ma jednak wiarygodnych

dowodów potwierdzających wywieranie wpływu gospodarczego przez fundusze

funduszy na przedsiębiorstwa-beneficjentów, tak jak ma to miejsce

w przypadku bezpośrednich publicznych

systemów kapitału wysokiego ryzyka.

Według zestawień informacji dotyczących

Small Business Act od 2011 r. przyjęto lub wdrożono niemal 500 środków

z zakresu polityki w dziedzinie dostępu MŚP do finansowania. Wśród nich

w bieżącym okresie sprawozdawczym dla zestawień informacji dotyczących Small

Business Act (2015 r. i pierwszy kwartał

2016 r.) przyjęto lub wdrożono ponad 80 środków z zakresu polityki, głównie

w ramach programów finansowania, programów spójności dla MŚP oraz

bodźców podatkowych dla inwestycji.

Strona 11 |

Na poniższym wykresie przedstawiono rezultaty krajów UE, jeżeli chodzi o ich

ostatnie wyniki (2015 r. i pierwszy

kwartał 2016 r.) oraz postęp w czasie (2008 -2016) w zakresie wskaźników

determinujących „dostęp do finansowania” zgodnie ze Small Business

Act. Według danych tylko kilka krajów osiągnęło niewielki postęp lub nie

osiągnęło go wcale. Większość krajów UE od 2008 r. osiągnęła umiarkowany

postęp i efektywność.

Strona 12 |

Wykres 5 – Zestawienie informacji dotyczących Small Business Act na temat ostatnich wyników, jeżeli chodzi o efektywność i postęp w czasie w zakresie dostępu do finansowania MŚP (2008–2016)

Źródło: Zestawienie informacji Small Business Act 2016, sprawozdanie podsumowujące.

Data: 22.11.2017