Upload
edison
View
292
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
1/170
1
KODI I RRJETITTTRANSMETIMIT
Versioni1.0
Viti 2015
Ky dokument i emrtuar Kodi i Rrjetitt Transmetimit sht hartuar nga shoqria OSTsh.a n zbatim t dispozitave t ligjit Nr.43/2015, dat 30/04/2015 Pr sektorin e EnergjisElektrikedhe n pajtueshmri me dispozitat e Kodeve t Rrjetave t Transmetimit EuropianENTSO-E dhe t OH ( Operation Handbook) t ENTSO_E. Versioni n gjuhn shqipe shtversionibaz.
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
2/170
2
KODI I RRJETITTTRANSMETIMIT
PrmbajtjaKAPITULLI I ....................................................................................................................... 11HYRJE DHE DISPOZITA T PRGJITHSHME ........................................................................ 11
Neni 1. Objekti dhe Qllimi ....................................................................................... 11
Neni 2. Termat dhe Prkufizimet e Kodit t Rrjetit t Transmetimit............................... 11
Neni 3. Prgjegjsit ligjore t Shoqris OST sh.a ..................................................... 24
Neni 4. Struktura e Kodit t Rrjetit t Transmetimit ..................................................... 24
Neni 5. Prmbajtja e Kodit t Rrjetit .......................................................................... 25
Neni 6. Zbatimi ........................................................................................................ 25
Neni 7. Miratimi ....................................................................................................... 25
Neni 8. Objektivi i Prgjithshm i Kodit ...................................................................... 25
Neni 9. Implementimi i Kodit t Rrjetit t Transmetimit .............................................. 25
Neni 10. Administrimi i Kodit t Rrjetit t Transmetimit ................................................. 27
Neni 11. Prgjegjsit n Zbatimin e Kodit t Rrjetit t Transmetimit ............................. 27
Neni 12. Konfidencialiteti ............................................................................................ 27
Neni 13. Mosmarrveshjet dhe Proedurat pr Zgjidhjen e tyre ..................................... 28
Neni 14. Ngjarje t Paparashikuara ............................................................................. 29
Neni 15.
Komunikimi ndrmjet shoqris OST sh.a dhe Prdoruesve t rrjetit ttransmetimit .......................................................................................... 29
Neni 16. Pavlefshmria e Pjesshme ........................................................................... 29
Neni 17. Zbatimi i Kuadrit Ligjor .................................................................................. 29
Neni 18. Menaxhimi i Kontrollit t Sistemit t Transmetimit ........................................... 29
Neni 19. Periudhat e Emergjencs Shtetrore............................................................... 30
Neni 20. Pezullimet e Prkohshme ............................................................................... 30
KAPITULLI II ....................................................................................................................... 32
KODI I PLANIFIKIMIT ....................................................................................................... 32
Neni 21. Objekti ........................................................................................................ 32
Neni 22. Zgjerimi (Fuqizimi) i Rrjetit t Sistemit t Transmetimit ................................... 33
Neni 23. Tipet e Zgjerimit t Rrjetit t Sistemit t Transmetimit ..................................... 33
Neni 24. Planifikimi i Zhvillimit Afatgjat (10 vjear) t Rrjetit t Sistemit t Transmetimit 33
Neni 25. Standartet dhe Proedurat e Kodit t Planifikimit ............................................ 33
Neni 26. Objektivat e Kodit t Planifikimit .................................................................... 34
Neni 27. Zbatimi i Kodit t Planifikimit ......................................................................... 34
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
3/170
3
Neni 28. Kriteret e Planifikimit ..................................................................................... 34
Neni 29. Planifikimi dhe Zhvillimi i Rrjetit t Sistemit t Transmetimit ............................. 35
Neni 30. Planifikimi i Gjenerimit .................................................................................. 37
Neni 31. Planifikimi i Rrjetit t Sistemit t Transmetimit ................................................ 37
Neni 32. Planifikimi i rrjetit t Sistemit t Shprndarjes ................................................. 38
Neni 33.
Koordinimi i Planifikimit t Zhvillimit t Rrjetit t Transmetimit .......................... 38
Neni 34. Informacioni i nevojshm q jepet n shoqrin OSTsh.a................................. 38
Neni 35. Konsultimi dhe Miratimi i Planit Afatgjat t Zhvillimit t Rrjetit t Transmetimit . 38
Neni 36. T dhnat e Prgjithshme t Planifikimit t siguruara nga OST sh.a. ............... 39
Neni 37. T dhnat e rrjetit t Sistemit t Transmetimit t OST sh.a .............................. 39
Neni 38. Kostoja e t dhnave dhe e Informacionit ...................................................... 40
Neni 39. E drejta e OST sh.a pr Rezervim t t dhnave dhe Informacionit .................. 40
Neni 40 Informacioni dhe t dhnat e Planifikimit q jepen nga Prdoruesit e Rrjetit tTransmetimit n shoqrin OST sh.a ....................................................... 40
Neni 41.
Kategorit e t dhnave t Planifikimit............................................................ 40
Neni 42. T dhnat Specifike Shtes dhe Konfidenciale ................................................ 41
Neni 43. T dhnat Fillestare t Studimit apo Projektit t Planifikuar .............................. 41
Neni 44. T dhnat e Detyruara t Studimit apo Projektit t Planifikuar .......................... 41
Neni 45. T dhnat Standarte t Planifikimit ................................................................. 41
Neni 46. T dhnat e Detajuara t Studimit apo Planifikimit .......................................... 42
Neni 47. T dhnat Vjetore t Studimit apo Planifikimit ................................................ 42
Neni 48. T dhnat t Planifikimit 2 vjear t Zhvillimit ................................................ 42
Neni 49.
Te Dhna pr Punimet (Punt) n Progres ...................................................... 42
Neni 50. Planifikimi pr Prmirsimin, Modifikimin e Paisjeve t Sistemit Elektroenergjitik 43
Neni 51. Operatori i Sistemit t Shprndarjes ............................................................... 43
Neni 52. Pr Gjenerues t Veant .............................................................................. 44
Neni 53. Afatet Kohore pr Planet Dy vjeare Rinovim & Modifikim t Prdoruesit t Rrjetitt Transmetimit ..................................................................................... 44
Shtojca AT dhna t Planifikimit ............................................................................... 44
A.1 Gjeneruesit ............................................................................................ 44
A.2 Linjat Elektrike t Transmetimit ................................................................ 47
A.3 Operatori i Sistemit t Shprndarjes dhe Klientt-Ngarkesa ........................ 47
A.4 Impiantet e gjenerimit ............................................................................. 50
A.5 Te dhna t Detajuara t Sistemit Elektroenergjitik .................................. 56
A.6 T dhnat e Detajuara t Operatorit t Sistemit t Shprndarjes dheKlientve ............................................................................................... 58
A.7 T dhnat q jepen me krkes t Shoqris OST sh.a ............................. 58
A.8 Planifikimi Vjetor i Sistemit Elektroenergjitik .............................................. 59
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
4/170
4
A.9 T Dhnat e Planifikimit afatgjat 10 Vjear t Rrjetit t Sistemit tTranssmetimit (Te jepen ngagjith Prdoruesit e rrjetit t transmetimit):.... 59
A.10T Dhna pr Punt n Progres (Te jepen nga gjith Prdoruesit e rrjetit tSistemit t Transmetimit) ....................................................................... 60
A.11T Dhnat Prfundimtare (T jepen nga t gjith Prdoruesit e Rrjetit tSistemit t Transmetimit) ....................................................................... 60
Shtojca B-Kriteret e Planifikimit ...................................................................................... 60
B.1 Kriteret e Planifikimit t Gjeneruesit ......................................................... 60
B.2 Kriteret e Planifikimit t Rrjetit t Sistemit t Transmetimit ........................ 61
B.3 Referencat dhe Standartet ...................................................................... 62
B.4 Operatori i Sistemit t Shprndarjes. Klientt/Sistemet/Objektetkonsumatoreve ...................................................................................... 64
Shtojca CT dhnat pr Mbrojtjen Rele, paraqiten n tabeln si vijon: .......................... 64
KAPITULLI III ..................................................................................................................... 65
KODI I LIDHJES ............................................................................................................... 65
Neni 54.
Objektivat e Kodit t Lidhjes .......................................................................... 65
Neni 55. Proedurat e Aplikimit pr Lidhje t re ose Modifikim ....................................... 65
Neni 56.
Pika/Vendi Optimal i Lidhjes .......................................................................... 66
Neni 57. T dhnat dhe Informacioni nga Shoqria OST sh.a ........................................ 66
Neni 58. Aplikimi pr Lidhje ........................................................................................ 66
Neni 59. Pranimi ose Refuzimi i Aplikimit pr Lidhje ...................................................... 66
Neni 60. Shkmbimi i t dhnave dhe Infomacionit....................................................... 67
Neni 61. Oferta e Lidhjes s Re apo e Modifikimit t Lidhjes Egzistuese .......................... 67
Neni 62.
Kushtet e Lidhjes s Re apo t Modifikimit ...................................................... 67
Neni 63. Lista e Dokumentacionit t Prgjithshm dhe Teknik q i bashklidhet Aplikimitpr Lidhje; ............................................................................................ 68
Neni 64. Formulimi i Lejes Teknike t Lidhjes q jepet nga shoqria OST sha. .............. 69
Neni 65. Krkesat Teknike pr Paisjet e Lidhjes me Rrjetin e Transmetimit ..................... 70
Neni 66. Marrveshja e Lidhjes ................................................................................... 70
Neni 67. Dokumentacioni q i bashklidhet Marrveshjes t Lidhjes .............................. 70
Neni 68. Karakteristikat e Rrjetit t Sistemit Elektroenergjitik ......................................... 71
Neni 69. Nivelet Nominale dhe t Lejuara t Tensionit .................................................. 71
Neni 70.
Disbalanca e Tensioneve ............................................................................... 72
Neni 71. Deformimi nga Harmonikat ............................................................................ 72
Neni 72. Frekuenca e Sistemit Elektroenergjetik ........................................................... 72
Neni 73.
Luhatjet ( flicker) e Tensionit ......................................................................... 73
Neni 74. Faktori i Fuqis (cos) ................................................................................... 73
Neni 75. Krkesat e Mbrojtjes Rele dhe Koordinimi me Mbrojtjen Rele t Prdoruesit tRrjetit t Sistemit t Transmetimit ........................................................... 73
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
5/170
5
Neni 76. Koht Minimale t Tarimit t Mbrojtjes Rele .................................................... 74
Neni 77. Krkesat pr Mbrojtjen Rele t Gjeneruesve .................................................... 74
Neni 78. Krkesat e Mbrojtjes Rele pr Rrjetin e Sistemit t Transmetimit ...................... 75
Neni 79. Tokzimi ...................................................................................................... 76
Neni 80. Krkesa t mbrojtjes rele n linjat me tension 35-20 kV .................................. 76
Neni 81.
Krkesat e Mbrojtjes Rele t Zbarave t Nnstacioneve Elektrike ..................... 77
Neni 82. Mbrojtja nga Zjarri e Instalimeve dhe Paisjeve Elektrike ................................... 77
Neni 83. T dhnat pr Mbrojtjen Rele t Krkuara nga Shoqria OST sh.a Prdoruesve tRrjetit t Transmetimit ........................................................................... 77
Neni 84. Parametrat e Projektimit t Njsive t Reja t Gjenerimit t Gjeneruesve .......... 77
KAPITULLI IV ...................................................................................................................... 81
KODI I OPERIMIT DHE I DISPEERIS ........................................................................... 81
Kodi i Rrjetit pr Planifikimin Operacional dhe Skedulimin .................................................... 81
Neni 85 . Subjekti dhe fushveprimi ............................................................................. 82
Neni 86.
Dispozita t prgjithshme pr modelin e rrjetit individual dhe te prbashkt ...... 82
Neni 87. Skenart e vitit n avanc ............................................................................. 83
Neni 88. Modelet individuale t rrjetit pr vitin n avanc .............................................. 83
Neni 89. Modelet e prbashkta t rrjetit pr vitin n avanc ........................................ 84
Neni 90. Prditsime t modelit t prbashkt t rrjetit t vitit n avanc ....................... 84
Neni 91. Modelet individuale dhe t prbashkta t rrjetit t javs n avanc ................. 84
Neni 92. Modelet e rrjetit pr ditn n avanc (D-1) dhe brenda dits ............................ 85
Neni 93. Analizat e siguris operacionale n Planifikimin Operacional ............................. 86
Neni 94.
Analiza t siguris operative t vitit n avanc deri n dhe duke prfshir javn navanc .................................................................................................. 86
Neni 95. Analiza e siguris operacionale D-1, brenda dits dhe afr kohs reale .............. 87
Neni 96. Metodologjia pr koordinimin e analizave t sigurimit operacional ..................... 87
Neni 97. Marrveshja pr koordinimin e siguris operacionale ....................................... 88
Neni 98. Kordinimi i ndrprerjeve -Rajoni i Koordinimit t Ndrprerjeve .......................... 89
Neni 99. Procedura e Koordinimit Rajonal .................................................................... 89
Neni 100. Metodologjia pr Vlersimin e Rndsis s Aseteve pr Procesin e Koordinimit tNdrprerjeve ......................................................................................... 89
Neni 101.
Lista Relevante Njsive Gjeneruese dhe Objekteve t Krkess. ....................... 90
Neni 102. Ri-vlersimi i Lists Relevante t Njsive Gjeneruese dhe Objekteve t Krkess 90
Neni 103. Lista e Elementeve Relevante t Rrjetit ........................................................... 91
Neni 104.
Ri-vlersimi i Lists s Elementeve Relevante t Rrjetit .................................... 91
Neni 105. Caktimi i Agjentve t Ndrprerjeve t Planifikuara .......................................... 91
Neni 106. Trajtimi i Aseteve Relevante t lokalizuara n Rrjetin e Shprndarjes ................ 92
Neni 107. Dispozita t Prgjithshme mbi Planin e Disponueshmris ................................ 92
Neni 108. Plani Tregues i Disponueshmris n terma afatgjat ...................................... 92
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
6/170
6
Neni 109. Dhnia e Propozimeve t Planeve t Disponueshmris pr Vitin n Avanc. ..... 92
Neni 110. Koordinimi i Statusit t Disponueshmris t Aseteve Relevante pr Vitin nAvanc, me Agjentt e Koordinimit t Ndrprerjeve t Prdoruesve t Rrjetit93
Neni 111. Koordinimi i Statusit t Disponueshmris t Aseteve Relevante pr Vitin nAvanc, me OSSH-n ............................................................................. 93
Neni 112. Dispozita t Planit paraprak t Disponueshmris pr Vitin n Avanc ............... 94
Neni 113.
Vlefshmeria e Planeve t Disponueshmris pr Vitin n Avanc brenda Rajonit tKoordinimit t ndrprerjeve .................................................................... 95
Neni 114. Plani Final i Disponueshmris pr Vitin n Avanc .......................................... 95
Neni 115. Procesi i Koordinimit n rast t identifikimit t Pa-pajtueshmris s Ndrprejeve95
Neni 116. Prditsimi i Planit t Disponueshmris pr vitin n avanc ............................ 96
Neni 117. Detajimi i Statusit Testim t Aseteve Relevante ............................................... 97
Neni 118. Proceset pr Trajtimin e Ndrprerjeve t Detyruara ......................................... 97
Neni 119. Ekzekutimi i Planit t Disponueshmris n koh reale ..................................... 98
Neni 120. Parashikimet pr vlersimin e Mjaftueshmris ............................................... 98
Neni 121. Analiza e Mjaftueshmris n Zonn e Prgjegjsis ........................................ 99
Neni 122. Perspektiva e mjaftueshmris s Gjenerimit dhe Metodologjia ........................ 99
Neni 123. Mjaftueshmria e Zons s Prgjegjsis pr javn n avanc ......................... 99
Neni 124. Mjaftueshmria e Zons s Prgjegjsis n D-1 dhe brenda dits ...................100
Neni 125. Shrbimet Ndihmse ....................................................................................100
Neni 126. Shrbimet Ndihmse t Fuqis Reaktive ........................................................100
Neni 127. Krijimi i Proceseve t Skedulimit ....................................................................101
Neni 128. Njoftimi i Skedulimeve n Zonn e Skedulimit ................................................101
Neni 129.
Koherenca e Skedulimeve .............................................................................102
Neni 130. Ofrimi i informacionit pr OST-t e tjera ........................................................102
Neni 131. Dispozita t Prgjithshme pr Portalin e t Dhnave t Planifikimit Operacional tENTSO-E ..............................................................................................102
Neni 132. Modelet Individuale t Rrjetit, Modelet e Bashkuara t Rrjetit dhe Analizat eSiguris Operative. ................................................................................102
Neni 133. Procesi i Kordinimit t Ndrprerjeve ..............................................................103
Neni 134. Mjaftueshmria e Sistemit ............................................................................103
Neni 135. Treguesit e Performancs .............................................................................103
Kodi i Rrjetit pr Sigurin e Operimit ....................................................................................105
Neni 136. Subjekti dhe fushveprimi ............................................................................105
Neni 137. Gjndjet e Sistemit ......................................................................................106
Neni 138.
Menaxhimi frekuencs..................................................................................109
Neni 139. Kontrolli i Tensionit dhe Menaxhimi i Energjis Reaktive ..................................111
Neni 140. Menaxhimi i rrymave t lidhjeve t shkurtra ...................................................113
Neni 141. Menaxhimi i Shprndarjes s Flukseve ...........................................................114
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
7/170
7
Neni 142. Analiza e kontingjencave dhe trajtimi ............................................................115
Neni 143. Mbrojtja ......................................................................................................117
Neni 144. Menaxhimi i Qndrueshmris Dinamike ........................................................118
Neni 145. Kerkesa te pergjithshme ...............................................................................119
Neni 146. Shkmbimi i t dhnave Strukturore t parashikuara ndrmjet OST-ve .............121
Neni 147.
Shkmbimi i t dhnave n koh reale ndermjet OST-ve .................................122
Neni 148. Shkmbimi i t dhnave strukturore ndrmjet OST dhe OSSH brenda zons sprgjegjesis t OST-s .........................................................................122
Neni 149. Shkmbimi i t dhnave n koh reale ndrmjet OST dhe OSSH ......................123
Neni 150. Shkmbimi i t dhnave strukturore ndrmjet OST-s, pronarve tinterkonektoreve apo linjave t tjera dhe Moduleve t Gjenerimit t lidhurdirekt me Sistemin e Transmetimit .........................................................123
Neni 151. Shkmbimi i te dhenave te skeduluara ndrmjet OST-s, pronarve tinterkonektorit apo linjave t tjera dhe moduleve gjeneruese t lidhur direktme Sistemin e Transmetimit...................................................................124
Neni 152.
Shkmbimi i t dhnave n koh-reale ndrmjet OST-s, pronarve teinterkonektorit apo linjave t tjera dhe moduleve gjeneruese t lidhur direktme Sistemin e Transmetimit...................................................................125
Neni 153. Shkmbimi i t dhnave strukturore ndrmjet OST, OSSH dhe prdoruesve trndsishm t rrjetit sipas nenit 136(2)(a) dhe 136(2)(d) t lidhur me rrjetine shprndarjes ......................................................................................125
Neni 154. Shkmbimin i t dhnave t skeduluara ndrmjet OST, OSSH dhe prdoruesve trndsishm t rrjetit sipas nenit 136(2)(a) dhe 136(2)(d) t lidhur me rrjetine shprndarjes ......................................................................................126
Neni 155. Shkmbimin i t dhnave n koh-reale ndrmjet OST, OSSH dhe prdoruesve t
rndsishm t rrjetit sipas nenit 136(2)(a) dhe 136(2)(d) t lidhur me rrjetine shprndarjes ......................................................................................126
Neni 156. Shkmbimi i t dhnave n prputhje me nenin 136(2)(a) dhe 136(2)(d) ndrmjetOST, OSSH dhe prdoruesve t rndsishm t rrjetit t cilt jan t lidhurn rrjetin e shprndarjes .......................................................................126
Neni 157. Shkmbimi i t dhnave ndrmjet OST-s dhe Objekteve Konsumatore t lidhurdrejtprdrejt me Sistemin e Transmetimit ...............................................127
Neni 158. Shkmbimi i t dhnave ndrmjet OST-s dhe Objekteve Konsumatore t lidhuran Rrjetin e Shprndarjes ose Agregatorve ............................................127
Neni 159. Trajnimi operacional dhe ertifikimi...............................................................128
Neni 160.
Prgjegjsit e prdoruesve t rndsishm t rrjetit .....................................130
Neni 161. Prgjegjsit e OST dhe OSSH ......................................................................131
Neni 162. Testimi i prbashkt dhe prgjegjsit e analizs s incidenteve ......................133
Kodi i Rrjetit pr Kontrollin Fuqi-Frekuenc dhe Rezervat ................................................... 134
Neni 163. Subjekti dhe Fushveprimi............................................................................135
Neni 164. Marrveshja Operacionale e Zons Sinkrone ..................................................135
Neni 165 . Marrveshja Operacionale e Bllokut LFC ......................................................135
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
8/170
8
Neni 166. Marrveshja pr Netimin e Imbalancs ..........................................................135
Neni 167. Marrveshja pr Ndarjen dhe/ose Shkmbimin e Rezervave ............................135
Neni 168. Prametrat target (objektiv) t Kualitetit t Frekuencs ....................................135
Neni 169. Procesi i aplikimit t kriterit dhe kriteri i vlersimit t kualitetit t frekuencs. ...136
Neni 170. Procesi i grumbullimit dhe drgimit t t dhnave ..........................................136
Neni 171.
Informacioni mbi reagimin e gjenerimit dhe ngarkess ...................................137
Neni 172. Struktura Baz ............................................................................................137
Neni 173. Struktura e Procesit t Aktivizimit ..................................................................137
Neni 174. Struktura e Procesit t Prgjegjsis .............................................................137
Neni 175. Procesi i Mbajtjes s Frekuencs (FCP). .........................................................138
Neni 176. Procesi i Restaurimit t Frekuencs (FRP). .....................................................138
Neni 177. Procesi i Zvendsimit t Rezervs (RRP) ......................................................139
Neni 178. Procesi i Netimit t Disbalancs ....................................................................139
Neni 179. Procesi i aktivizimit ndrkufitar t FRR ...........................................................139
Neni 180. Procesi i aktivizimit ndrkufitar t RR .............................................................139
Neni 181. Krkesa t Prgjithshme pr Proceset e Kontrollit Ndrkufitar ........................140
Neni 182. Njoftimi i OST-ve .........................................................................................140
Neni 183. Infrastruktura ..............................................................................................140
Neni 184. Gjndjet e Sistemit q lidhen me Frekuencn e Sistemit ..................................141
Neni 185. Dimensionimi i FCR ......................................................................................142
Neni 186. Krkesat Teknike Minimale t FCR .................................................................142
Neni 187. Sigurimi i Kapacitetit FCR .............................................................................143
Neni 188.
Dimensionimi i FRR ......................................................................................144
Neni 189. Krkesat Teknike Minimale t FRR .................................................................145
Neni 190. Dimensionimi i RR .......................................................................................146
Neni 191. Krkesat Teknike Minimale t RR. .................................................................146
Neni 192. Shkmbimi i FCR brenda nj zone sinkrone ....................................................147
Neni 193. Ndarja e FCR brenda nj zone sinkrone .........................................................148
Neni 194. Krkesa t Prgjithshme pr Shkmbimin e FRR dhe RR brenda nj zonesinkrone ...............................................................................................148
Neni 195. Krkesa t Prgjithshme pr Ndarjen e FRR dhe RR brenda nj zone sinkrone 149
Neni 196. Shkmbimi i FRR brenda nj zone sinkrone ....................................................150
Neni 197. Ndarja e FRR brenda nj Zone Sinkrone ........................................................151
Neni 198. Shkmbimi i RR brenda nj Zone Sinkrone .....................................................151
Neni 199. Ndarja e RR brenda nj Zone Sinkrone ..........................................................151
Neni 200. Procesi i Aktivizimit Ndrkufitar pr FRR dhe RR .............................................152
Neni 201. Procesi i kontrollit t kohs ...........................................................................152
Neni 202. Njsit e Sigurimit t Rezervs t Lidhur me Rrjetin e OSSH-s .......................152
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
9/170
9
Neni 203. Krkesat e Prgjithshme t Transparencs ...................................................153
Neni 204. Informacioni mbi Marrveshjen Operacionale .................................................153
Neni 205. Informacioni mbi Kualitetin e Frekuencs .......................................................153
Neni 206. Informacioni mbi Strukturn e Kontrollit Fuqi-Frekuenc .................................153
Neni 207. Informacioni mbi FCR ..................................................................................154
Neni 208.
Informacioni mbi FRR ..................................................................................154
Neni 209. Informacioni mbi RR ....................................................................................154
Neni 210. Informacioni mbi Ndarjen dhe Shkmbimin ....................................................155
PLANI I MBROJTJTES DHE RIVENDOSJES ........................................................................ 155
Neni 211. Hartimi i Planit t Mbrojtjes s Sistemit ........................................................155
Neni 212. Implementimi i Planit t Mbrojtjes s Sistemit ................................................156
Neni 213. Aktivizimi i Planit t Mbrojtjes se Sistemit ......................................................156
Neni 214. Plani i Rivendosjes .......................................................................................157
Neni 215. Proedurat e Ristartimit ................................................................................158
Neni 216. Kontrolli, Mbikqyrja, Testimi .........................................................................158
Neni 217. Testimi i Aftsive pr tju prgjigjur krkesave t OST ....................................159
Neni 218. Testimi i Aftsive t Startimit t Njsis Gjeneruese........................................159
Neni 219. Testimi i Aftsive pr Pjesemarrje n Rivendosjen e SE...................................160
Neni 221. Proedura e Raportimit ................................................................................160
Neni 222. Raportimi i Aksidentit ...................................................................................161
KAPITULLI V ......................................................................................................................163
KODI I OPERIMIT t TREGUT DHE RREGULLAT E MATJES .....................................................163
Neni 223.
Bashkpunimi midis OST dhe OT ..................................................................163
Neni 224. Nominimet Fizike t Programit dhe Deklarimi Dinamik i t Dhnave .................163
Neni 225. Format e Nominimit Fizik t Programit dhe Njoftimi i Kontrats si tek Operatori itregut ..................................................................................................164
Neni 226. Orari i Nominimit Fizik t Programit dhe Prfundimi i Afatit (gate closure) ........164
Neni 227. Detyrimet e Pjesmarrsve t Tregut kundrejt OST dhe Operatorit t Tregut ....165
Neni 228. Rregullat e Matjes ........................................................................................165
Neni 229. Instalimi i nje pike matje ..............................................................................166
Neni 230. T dhnat e matjes ......................................................................................167
Neni 231. Prdorimi i te dhnave te matjes...................................................................168
Neni 232. Aksesi n t dhnat e matjes .......................................................................169
Neni 233. Zbatimi i Udhzimeve Rregullatore ................................................................170
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
10/170
10
Hyrje
N prputhje me kuadrin ligjor nacional, Strategjin Kombtare t Energjis, kuadrinrregullator dhe angazhimin e Shqiperis pr sigurin e furnizimit me energji elektrike,zhvillim ekonomik, investime dhe stabilitet social si pjes e Komunitetit t energjis si dhen prputhje me Paketn e Tret Legjislative t BE n funksion t antarsise s OST sh.a
n ENTSO-E, si produkt i bashkpunimit t t gjith aktorve n sektorin e energjiselektrike sht hartuar Kodi i Rrjetit t Transmetimit t energjis Elektrike.
Ne funksion t sa me sipr,ky dokument synon pik s pari t kontribuoj n menaxhimin eimplementimitte liberalizimit t sektorit t energjis elektrike dhe n t njtn koh tsiguroj akses n rrjetin e Sistemit t Transmetimit t energjis elektrike n baza
jodiskriminuese pr t gjith prdoruesitaktual apo ne t ardhmen dhe t shrbej narritjen e objektivave t Strategjis s Energjis t prmendur m lart.
Nprmjet ktij dokumenti synohet q gjithashtu t arrihet nj planifikim dhe operimkoherent dhe i koordinuar ndrmjet Operatorit t Sistemit t Transmetimit dhegjithprdoruesvet rrjetit t transmetimit me qllim vendosjen e kushteve m t mira tmundshme pr zhvillimin dhe funksionimin e nj tregu energjie t integruar dhe efektiv.
Kodi i Rrjetit t Transmetimit trajton cshtjet q lidhen me Operatorin e Sistemit tTransmetimit,planifikimin dhe operimin e sistemit elektroenergjetik n trsi dhe aksesin eaktorve t tregut t energjis n rrjetin e transmetimitt shoqris OST sha.
Kodi i Rrjetit t Transmetimit parashtron normat, rregullat, proedurat dhe krkesat eprgjithshme dhe themelore q drejtojn operimin dhe zhvillimin e sistemitelektroenergjetikt vendit.
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
11/170
11
KAPITULLI I
HYRJE DHE DISPOZITATPRGJITHSHME
Neni 1. Objekti dhe Qllimi
1. Sistemi Elektroenergjetik kryen kto funksione kryesore: Gjenerimin, Transmetimin,Shprndarjen dhe Furnizimin me Energji Elektrike t klientve n territorin eRepublikss Shqipris.
2. Energjia Elektrike sht nj element thelbsor pr veprimtarit ekonomike dhe sociale qzhvillohen n vendin tone si industria, shrbimet, transporti, bujqsia, kultura,arsimi, sportietj.
3. Kodi i Rrjetit t Transmetimitprmban rregullat, normat dhe krkesat teknike, proeduratoperuese dhe principet prkatse t ndrveprimeve t zbatueshme ndrmjet shoqrissrrjetit t Transmetimit OST sh.a dheprdoruesve t rrjetit t Transmetimit/pjesmarrsve ttregut t energjis elektrike.
4. N trsi Kodi i Rrjetit t Transmetimit trajton proesin e Planifikimit t Rrjetit tTransmetimit, t Lidhjess prdoruesven rrjetin e Transmetimit, t Planifikimit Operacionaldhe Skedulimit t prdoruesve/pjesmarrsve t Tregut t Energjis Elektrike,t Operimitdhe Dispecerimit t Prdoruesve t rrjetit t Transmetimit, operimit t tregut t energjiselektrike dhe balancimit t SistemitElektroenergjitik, si n kushte normale ashtu dhe nkushte jo normale. Ktoproese mbulojn horizonte kohore t ndryshme nga planifikimi
afat-gjat(pr10 vite) deri n planifikimin operacional(deri 1 vit), operimin dhe dispecimin nkoh reale ( sekonda/minuta) dhe periudhat pas ndodhjes s nj ngjarje (avarie).
5. Kodi i Rrjetit t Transmetimit sht i detyrueshm pr tgjith prdoruesit e rrjetit tTransmetimit/pjesmarrsit e tregut t energjis elektrike.
6. Kodi i Rrjetit t Transmetimit sht aset i kompanis t transmetimit OST sh.a dheadministrohet prej saj.Kodi i Rrjetit t Transmetimit sht Rregullorja e Shfrytzimit Teknik tSistemit Elektroenergjitik Shqiptar.
Neni 2. Termat dhe Prkufizimet e Kodit t Rrjetit t Transmetimit
N kt Kod termat dhe prkufizimet kan kuptimet e mposhtme:
Aksesi n rrjet,e drejtaePrdoruesve pr tu krijuar mundsi pr lidhjen meRrjetineTransmetimit dhe n zbatim t Legjislacionit n fuqi pr shrbime t Rrjetit tTransmetimit.
Agregator , sht nj subjekt legal i cili sht prgjegjs pr operimin e nj numripaisjesh t krkess, nprmjet bashkimit (agregimit) t Krkess.
Aksesi i palve t treta,sht e drejta e t gjith prdoruesvet rrjetit t sistemit ttransmetimit pr prdorimin e rrjetit t transmetimit, bazuar n kushte t prcaktuara dhet publikuara n prputhje me parimet e transparencs dhe mosdiskriminimit, kundrejttarifave t miratuara nga ERE.
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
12/170
12
Aktivitete t energjis elektrike,jan aktivitetet ekonomike q lidhen me prodhimin,transmetimin, shprndarjen, furnizimin eenergjis elektrike, si dhe funksionimin e tregutkonkurues tenergjis elektrike.
Aplikuesi, person juridik, aktual apo i ardhshm si Prdorues potencial i rrjetit t Sistemitt Transmetimit, q aplikon pr leje pr tu lidhur si i ri ose pr t modifikuar lidhjenekzistuese me rrjetin e Sistemit t Transmetimit.
Aftsi pr Ristartim( Black-start),aftsie nj njsie gjeneruese t rifilloj punn pasnj rnie pa ndihmn e Sistemit Elektroenergjetik, nprmjet instalimeve t saj Black-start.
Aplikimi pr Lidhje me Rrjetin e Transmetimit,njtrsi dokumentacioni qplotsohet nga Prdoruesit e rinj pr t krkuar akses pr tu lidhur me rrjetin e Sistemit tTransmetimit t energjis Elektrike,ose nga Prdoruesit egzistues pr t modifikuar lidhjet etyre egzistuese. Ky dokumentacion hartohetn prputhje me dispozitat e Kodit t Rrjetit tTransmetimitpr t marr miratim lidhje nga OST sh.a.
Balancim, sht trsia e proeseve nprmjet t cilave Operatori i Sistemit tTransmetimit operon dhe ruan frekuencn e sistemit elektroenergjitik brenda kufijve tprcaktuar t qndrueshmris s tij t puns.
Burime t rinovueshme t energjis, jan burimet e rinovueshme jofosile tenergjis elektrike si era, energjia diellore, energjia aerotermale, energjia gjeotermale,energjia hidrotermale dhe oqeanike, energjia hidrike, biomasa, gazi i prftuar prejvendgroposjes s mbetjeve, gazi i prftuar prej impianteve t trajtimit t ujrave t zezadhe biogazi, si sht prcaktuar n legjislacionin n fuqi pr burimet e energjis srinovueshme.
Burim rezerv, sht nj burim dytsor i furnizimit me energji elektrike q nuk sht ilidhurme sistemin elektroenergjetik.
Central prodhues, sht nj trsi godinash dhe impiantesh t caktuara, t cilat kansidestinacion baz prodhimin e energjis elektrike.
Certifikim,sht proedura e cila prcakton prputhshmrin me kushtet q sigurojn
pavarsin dhe ndarjen e Operatorit t Sistemit t Transmetimit, sipas prcaktimeve t ktijligji, si nj parakusht pr prcaktimin dhe miratimin e ktij operatori.
Ckycje, sht gjendja e nj elementi t rrjetit elektrik kur ai sht i de-energjizuar (jo noperim, jo n pun).
Data dhe ora e fillimit t ndrprerjes, data dhe ora n t ciln fillon nj ndrprerje eplanifikuarn rrjetin e transmetimit.
De-sinkronizimi, akti i ckycjes s nj njsie Gjeneruese nga Sistemi i Transmetimit n tcilin ka qene isinkronizuar.
De-energjizimi, akti fizik i ndarjes-ckycjes s sistemeve/objekteve t Prdoruesvetrrjetit t Transmetimit, nga Rrjeti i Transmetimit.
Diagrama e Pronsis, sht nj diagram (skem) q paraqet numrin dhe emertsen eprgatitur pr do vendndodhje t lidhjeve dhe q tregon pronsin e elementeve t rrjetitelektrik pr do subject/Pale.
Diagramat e Vendndodhjes, jan Skema t prgatitura pr do pik Lidhje t cilatprfshijn skemat e planimetrise, skemat elektrike primare, skemat e mbrojtjes, skemat ematjes dhe telematjes, skemat e kontrollit e tjera,n pikn e Lidhjes.
Dispeerimi, sht veprimtaria e kryer nga Operatori i Sistemit t Transmetimit qkonsistonn menaxhimin n koh reale t flukseve t energjis elektrike dhe zbatimin emasave t nevojshme pr operimin e bashkrenduar t komponentve t sistemit
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
13/170
13
elektroenergjetik prfshir centralet prodhuese, rrjetin e transmetimit dhe shrbimetndihmse t nevojshme pr operimin e sistemit elektroenergjitik.Esht Operimi i SistemitElektroenergjitik n mnyr q t ruajme balancat ndrmjet prodhimit, import/eksportitdhe konsumit t energjis elektrike n nivel kombetar, duke ruajtur sigurin dheqndrueshmrin operacionale t rrjetit t sistemit t Transmetimit.
Efienca e energjis/menaxhimi i krkess, sht prdorimi i energjis elektrike nmnyr t till q t ndikoj n reduktimin n sasi dhe n koh t pikut t krkess t
energjis elektrike.Eksport ideklaruar, sht dispeerimi i energjis elektrike q i korrespondon sasis senergjis elektrike q lvrohet njkohsisht n nj vend tjetr si import i deklaruar, mbibazn e njmarrdhnie kontraktuale.
Energjizim pr Ristartimin dhe Operimin e Sistemit Elektroenergjetik, shtproesi dhe proedurat prkatse t vnies nen tension (pa ngarkes ose me ngarkes) enjsive gjeneruese, linjave, nnstacioneve elektrike t rinj apo egzistues, pas riparimeve tmundshmet tyre, dhe funizimi me Energji Elektrike i njsive t Gjenerimit, t cilatstartimin e tyre e realizojn duke marr Energji Elektrike nga Sistemi i Transmetimit vendasapo nga Sistemet e Transmetimit t vendeve fqinje.
ENTSO-E(European Network of Transmission System Operators for Electricity),shtRrjeti Sinkron Europian i Operatorve t Sistemit tTransmetimit t Energjis Elektrike.
Enti Rregullator i Energjisose ERE, sht autoriteti rregullator nacional i sektoritt energjiselektrike dhe gazit natyror.
Faktori i Fuqis, sht Raporti i fuqis elektrike aktive MW me fuqin elektrike t plotMVA (cos).Vlera minimale e lejuar e cosn rrjetin e transmetimit sht 0.9 (cos 0.9).
Frekuenca,sht numri i cikleve irryms alternative pr sekonde t rrjetit t SistemitElektroenergjetik ( frekuenca nominale sht 50 Hz).
Forc madhore, sht nj akt ose ngjarje natyrore apo shoqrore si trmetet, rrufet,
ciklonet, prmbytjet, shprthimet vullkanike, zjarret ose luftrat, konfliktet e armatosura,
kryengritjet,veprime terroriste ose ushtarake, t cilat pengojn t licencuarin t prmbushdetyrimet e tij sipaslicencs, si dhe akte apo ngjarje t tjera q jan prtej kontrollit tarsyeshm njerezor dhe q nuk kanardhur pr faj t t licencuarit dhe i licencuari nuk kapasur mundsi t shmang nj akt ose ngjarje ttill nprmjet ushtrimit t vullnetit,prpjekjeve, aftsive dhe kujdesit t tij t arsyeshm.
Furnizim, sht shitja e energjis elektrike tekklientt.
Furnizues, sht nj shoqri e licencuar pr kryerjen e veprimtaris s furnizimit.
Fuqia e Instaluar, sht fuqia aktive nominale e nj njsie gjeneruese t EnergjisElektrike bazuar mbi dokumentacionin e prodhuesit (ertifikaten e prodhuesit), q gjithashtusht shkruar n etiketnprkatse pr do njsi gjeneruese( kW ose MW).
Fuqia Maksimale e Gjeneruesit, sht Maksimumi i mundshem i fuqis aktive MW q
sht n gjendje t jap Gjeneruesi i Energjis Elektrike n kushte t caktuara mekanikedhe elektrike t tij.
FCRrezerva e mbajtjes s frekuencs (rezerva e rregullimit primar)
FRRrezerva e restaurimit t frekuencs (rezerva e rregullimit sekondar)
RR-Rezerva zvendsuese (rezerva e rregullimit tercial)
FRCE kontrolli i gabimit te restaurimit te frekuencs, ose ACE, ose devijimi ngaprogrami.
I licencuar, sht nj person i pajisur melicenc pr aktivitete t energjis elektrike.
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
14/170
14
Impiant Gjenerimi, sht do instalim q prodhon Energji Elektrike.
Import - Eksporti, sht levrimi i Fluksit t Energjis Elektrike nga impiante oseinstalime elektrike t nj vendi n impiante ose instalime elektrike t nj vendi tjetr.
Import i deklaruar, sht energjia elektrike q lvrohet n nj vend, e cila n tnjjtn koh dispeerohet si eksport i deklaruar nga nj vend tjetr.
Interkonektor, sht nj linj transmetimi e ndrtuar nga Operatori i Sistemit t
Transmetimit ose nj pal e tret, e cila kalon nprmjet kufirit shtetror t Republiks sShqipris dhe t nj vendi tjetr dhe lidh sistemet kombtare t transmetimit t t dyjavendeve.
Interkonektor i ri, sht nj interkonektor i paprfunduar dhe/ose i prfunduar poripakomisionuar deri n datn e hyrjes n fuqi t ligjit Pr sektorin e Energjis Elektrike .
Incident (difekt), sht fenomen q ndodh pr arsye t brendshme apo t jashtmedhe q sjell prishjen e parametrave t Energjis Elektrike, ose ndalimin pr nj koh tcaktuar t nj apo disa elementeve t rrjetit elektrik, q nga ana tjetr sjell ndrprerjen efurnizimit me Energji Elektrike pr klientt.
Ishull i Sistemit Elektroenergjetik, prfaqson nj pjes ose disa pjes t SistemitElektroenergjetik q sht i ndare elektrikisht nga pjesa kryesore e Sistemit
Elektroenergjetik.Klient, sht nj klient shumice ose fundor i energjis elektrike.
Klient shumice, sht nj person fizik osejuridik q blen energji elektrike me qllimrishitjebrenda ose jasht sistemit t vendit ku shtregjistruar.
Kurba e Ngarkess , sht kurba e vijushmris t ngarkess me baz oraregjatdits (0024 ore)apo pr nj horizont tjetr kohor, pr nj element t rrjetit elektrik.
Koha Mesatare e Ndrprerjes s Furnizimit (MTI),sht Treguesi i Performancss Sistemit Elektroenergjitik cili llogaritet me formulen e mposhtme:
MTI = 8760 x EN/EC (minuta/vit)
EN- sht mosfurnizimi me Energji Elektrike pr shkak t ndrprerjes t furnizimit ngaRrjeti i Transmetimit [MW/vit],
EC- sht konsumi neto n Sistemin Elektroenergjitik (ne t cilin nukprfshihet konsumipr nevojat vetiake) [MWh/vit].
Kodet e Rrjetit, jan Kodi i Transmetimitdhe Kodi i Shprndarjes.
Kodi i Shprndarjes, sht trsia e normave dhe rregullave teknike, t cilat rregullojnfunksionimin e rrjetit t shprndarjes si dhe vendosin kushtet eshrbimit q ofrohen ngaoperatort e sistemit tshprndarjes pr prdoruesit e rrjetit t Operatorit t Sistemit tShprndarjes.
Kodi i Transmetimit- sht trsia e normave dhe rregullave teknike, t cilatrregullojn operimin e sistemit t transmetimit si dhe prcaktojn kushtete shrbimit q
ofrohen nga Operatori i Sistemit tTransmetimit ndaj prdoruesve t rrjetit t Operatorit tSistemit t Transmetimit, n prputhje me rregullat e ENTSO-E.
Kodi i Matjes, sht trsia e normaveminimale t detyrueshme pr matjen/telematjendheregjistrimin e energjis elektrike.
Kontrata e furnizimit, sht nj kontratpr furnizimin me energji elektrike, por qnukprfshin derivativt e energjis elektrike.
Konsumatoret e Energjis Elektrike,nj person fizik apo subjekt juridik q blenEnergji Elektrike pr t konsumuar pr vetveten apo pr proese t ndryshme naktivitetin e tij.
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
15/170
15
Kontroll, jan t drejtat, kontratat ose do mnyr tjetr, q ve e ve apo n mnyrtkombinuar duke u bazuar n nj rrethan apo nnj ligj, i japin nj subjekti mundsin eushtrimit tnj ndikimi prcaktues mbi nj shoqri t caktuar,n veanti nprmjet:
a) pronsis ose s drejts pr t prdorur t gjitha ose pjes t aseteve t ksajshoqrie;
b) t drejtave apo kontratave, t cilat japin nj ndikim t theksuar n hartimin, votiminapovendimmarrjen e organeve t asaj shoqrie.
Kapaciteti i Kontraktuar, n lidhje me nj njsi gjeneruese sht fuqia elektrike aktiveq injektohet nga njsit Gjeneruese n Sistemin e Transmetimit n pikn e lidhjes,prjashtuar energjine e konsumuar n njsin Gjeneruese pr nevojat vetjake. N lidhjeme Prdoruesit e tjer sht fuqia elektrike aktive q injektohet nga Sistemi i Transmetimitn sistemet/objektet e tyre n pikn e lidhjes.
Kapacitet i kufizuar, sht situata n t ciln nj linj interkonjeksioni nuk mund tsiguroj transmetimin e t gjith fluksit fizik t energjis elektrike, q rezulton nga krkesae pjesmarrsve ttregut t energjise, pr shkak t mungess apo reduktimit tkapaciteteve t linjave t interkonjeksionit dhe/oset rrjetit t sistemit kombtar ttransmetimit.
Kompensator Statik, sht nj paisje elektrike e dizenjuar pr t gjeneruar ose pr tabsorbuar energjine reaktive .
KushteOperimi t Sigurta, jan gjendje operimi t rrjetit t transmetimit ku plotsohetkriteri (n 1) i operimit si dhe kriteret e qndrushmris statike dhe dinamike t SistemitElektroenergjitik .
Kushtet e ngjarjes , jan kushtet e operimit pr nj instalim elektrik t caktuar, qmund t rezultojn me nj apo me shum difekte q shkaktojn prkeqsim t operimit,apo deri n ndrprerje t furnizimit me Energji Elektrike.
Lajmerim Rreziku( Njoftim Alarmi), sht nj njoftim i leshuar nga OST sh.a tekPrdoruesit e rrjetit t transmetimit q paralajmron Prdoruesin s ka dshtuar nzbatimin e urdhrave dhe udhzimeve operative, t cilt jan detyrimisht pr tu zbatuar
nga Prdoruesit e Rrjetit t Transmetimit.LFC-shkurtes e prdorur pr kontrollin Fuqi-Frekuenc
Licenc, sht nj e drejt q i jepet nj personi pr ushtrimin e nj veprimtarie nsektorine energjis elektrike, n prputhje me dispozitat e ligjit Pr Sektorin e EnergjisElektrike.
Linj direkte, sht nj linj elektrike q lidh nj prodhues t veuar nga rrjeti me njklientt veuar nga rrjeti, brenda ose jasht vendit, ose nj linj elektrike q lidh njprodhues me nj shoqri furnizimi e cila furnizon me energji elektrike drejtprdrejtambjentet, filialet ose klientte saj.
Lidhje e Shkurtr, sht lidhja e shkurtr (bashkim i pikave t rrjetit me potenciale
elektrik t ndryshem) q vjen si pasoj e dmtimeve apo prishjeve t ndryshme nelementet e rrjetit elektrik.
Humbjet teknike t Energjis Elektrike, humbjet teknike t nj elementi t rrjetitelektrik, t cilat jan t barabarta me diferencn e energjis elektrike t matur q futet nkt element me energjine elektrike t matur q del nga ky element i rrjetit.
Mbingarkesa e Sistemit t Transmetimit, gjendje q ndodh gjat operimit, kurfluksi i rrymave ndrmjet dy nyjeve ose zonave t Sistemit t Transmetimit sht mbilimitet teknike dhe standartet e qndrueshmris statike dhe dinamike t rrjetit t Sistemitt Transmetimit.
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
16/170
16
Mirmbajtja, sht koordinimi i tgjith masave dhe proeseve teknike - organizativeq kryhen pr elementet e rrjetit t Sistemit Elektroenergjetik gjat periudhes s planifikuart mirmbajtjes ose t avaris, pr t rifituar parametrat dhe kapacitetet e tyre, pr t kryernormalisht funksionet e tyre t puns, pr t cilat ato jan projektuar dhe prodhuar.
Mbrojtja Rele,jan instalime inteligjente (IED) t nevojshme pr parandalimin ekushteve jo normale n Sistemin Elektroenergjetik, zbulimin e difekteve dhe avarive,aktivizimin e alarmeve dhe dhnien t sinjaleveprkatse, deri n ckycjen e elementit t
rrjetit t difektuar ose n avari.Merit Order(menyra e mbulimit t ngarkess ), sht lista e njsive gjeneruese qdispeerohen sipas nj rregulli dhe koh t caktuar pr nj regjim pun optimalme prioritetburimet e rinovueshme (burime elektrike t t gjith llojeve: TEC-e, HEC-e, Eolik, Solare et tjer) n rendin rrites (ne baz t grafikut t ngarkessne fillim vendosen ne puncentralet me kosto minimale dhe keshtu me rradh,derisa pr t mbuluar pikun engarkess vendosen centralet me kosto me t lart), rend ky q prcaktohet mbi baz tmimeve t ofruara n bashkpunim me tgjith Gjeneruesit publike ose jopublike, tparakualifikuar dhe bazuar n mundsite tyre teknike.
NC RfG i Entso-e-sht Kodi i Krkesave pr Gjeneratoret i Entso-e
NC DC i Entso-e- sht Kodi pr Lidhjen e Krkess i Entso-eNC OS i Entso-e- shtKodi i Siguris Operimit i Entso-e
NC OPS i Entso-e-shtKodi i Planifikimit Operativ dhe Skedulimit i Entso-e
NC LFC&R i Entso-e-shtKodi i Rregullimit Fuqi Frekuenc dhe Rezervave i Entso-e
NC CACM i Entso-e- sht Kodi i Alokimit t Kapaciteteve dhe Menaxhimit teKonxhestioneve
NC ER i Entso-e- sht kodi i Restaurimit dhe Emergjencave
Ndrprerjet n Sistemin Elektroenergjetik, ndrprerjet e furnizimit me EnergjiElektrike si rezultat i ckycjeve t elementeve t rrjetit n Sistemin Elektroenergjetik(elementet mund t jen linja elektrike, paisje elektrike primare dhe instalime t tjera n
nj nnstacion, njsi gjeneruese, sisteme/objekte t prdoruesit t rrjetit t transmetimit siklient e tj).
Ndrprerjet ePlanifikuara, ndrprerje t cilat jan planifikuar dhe sht rn dakortndrmjet OST dhe Prdoruesvet rrjetit t transmetimit. Ndrprerje e planifikuar gjithashtudo t thote ndrprerje e ndonj pjes t Sistemit t Transmetimit pr mirmbajtje oseremonte-riparime q mund t ndikoj n furnizimin me Energji Elektrike pr klientt .
Ngarkes, sht nj paisje elektrike ose Klient i cili merr fuqi elektrike nga SistemiElektroenergjetik. Ngarkesa nuk duhet konfuzuar me Krkesn e cila sht sasia e mature fuqis q krkon ose merr ngarkesa n kW, MW ose KVA, MVA.
Ngarkesa Pik (Max), maksimumi i vlers s ngarkess elektrike n MW t matur dheregjistruar brenda nj horizonti kohor ditor (00.00-24.00 ore).
Nnstacion elektrik,nj impiant elektrik funksioni i t cilit sht t transformojefuqinElektrike ndrmjet dy ose tre rrjetave elektrike me tensionepunt ndryshme.
Njoftim iNdrprerjes, nj njoftim i paraqitur nga nj Prdorues i rrjetit t transmetimitduke u bazuar n dispozitatprkatse t ktij Kodi, q njofton OST pr nj ndrprerje tpaplanifikuar, ose nj njoftim i leshuar nga OST tek Prdoruesit q njofton pr njndrprerje t paplanifikuar t rrjetit t Sistemit t Transmetimit, t cilat ndikojn n sasine furnizimit me Energji Elektrike t Klientve.
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
17/170
17
Normat, prbhen nga Standartet, kodet, rregullat, instruksionet, proedurat, vendimetdhet tjera dokumenta normative t vendosur nprmjet ligjeve, akteve nnligjore,standarteve nacionale dhe ndrkombetare, dokumenteve t tjer zyrtare dhe kontratave.
Marrveshjet pr akses n rrjetin e Transmetimit,sht dokumenti i nnshkruarbashkrisht ndrmjet OST dhe aplikuesit pr t pasur akses n rrjetin e transmetimitnprmjet licencsprkatse. Nn prgjegjsin e prbashkt ata supozojn t kenkonfidencialitet t t dhnave dhe informacionit reciprok.
Mats inteligjent, sht nj pajisje elektronike IED q regjistron n koh reale tdhnat e konsumit t energjis elektrike dhe komunikon kt informacion, t paktn dodit, tek operatori isistemit t transsmetimit pr qllime t monitorimit dhe tfaturimitprfundimtar.
Menaxhimi i krkess, jan masat q ndrmerren me qllim ruajtjen e stabilitetitoperacional t rrjetit, si reduktimi i ngarkess ose ndrprerja e prkohshme e furnizimit, prt cilat sht rn dakord paraprakisht midis palve.
Mekanizmi i Balancimit, sht nj mekanizem i operuar nga Operatori i Tregut t OSTnprmjet t cilit pranohen oferta dhe propozime me qllim q t arrihet balancimi fizik i SE.
Ngjarje rregullim i Sistemit Elektroenergjitik, sht Statusi i Operimit i cili
rezulton pas humbjeve t disa elementeve t Rrjetit t Transmetimit apo humbjes selementeve n sistemet/objektet e Prdoruesve t ktij rrjeti, t cilt ndikojn n devijimine parametrave t Sistemit Elektroenergjetik nga vlerat e lejuara, ose q mund t ketdevijime t mdha t ktyre vlerave t cilat mund t shkaktojn dme ekonomike tekklientt dhe tek Sistemet Elektroenergjitike t vendeve fqinje t sinkronizuar nprmjetrrjetave elektrike sinkrone europiane t ENTSO-E.
Ngjarje emadhe e Sistemit Elektroenergjitik,sht njavari (dmtimi i SistemitElektroenergjetik sht shum i madh) q shkakton ndrprerje t furnizimit me EnergjiElektrike n nj zon gjeografike t caktuar apo n t gjith Sistemin Elektroenergjitik.Nkto incidente madhore-avari futen lidhjet e shkurtra, kputjet e prcjellsave t linjaveelektrike t cilat ndajn nj pjes t konsiderueshme t rrjetit t Sistemit Elektroenergjitik
nga ai kryesor duke formuar ishuj elektroenergjitik, duke u shoqruar me devijime tpalejuara t parametravet puns, prkundrejt parametrave nominal standart t miratuar.
Njsia Gjeneruese e Balancimit, sht nj njsi gjeneruese ose ndonjpjesmarrstjetr fizik i tregut, i afte pr t br oferta dhe propozime pr mekanizmin e balancimit.
Ministria,sht ministria prgjegjse pr sektorin e energjis.
Modeli i tregut t energjis elektrike, sht nj dokument i prgatitur dhe i miratuarnprputhje me dispozitat e ligjit Pr Sektorin e Energjis Elektrike, i cili prcaktonmarrdhniet ndrmjet pjesmarrsve t ndryshmt tregut t energjis elektrike.
Objektet e Sektorit Elektroenergjitik,sht njtrsi e instalimeve, ndrtesave dhepajisjeve t ndryshme t cilat jan projektuar pr t Gjeneruar, Transmetuar dheShprndar Energjin Elektrike.
Operatori i pavarur i matjes, sht nj shoqri me eksperienc n monitorimin dhematjen e energjis elektrike, pkryerjen dhe menaxhimin e sistemit t matjes/telematjes.
Operatori i Sistemit t Shprndarjes ose OSSH, sht nj person juridik prgjegjsproperimin e sigurt, t besueshm dhe t efektshm t rrjetit t shprndarjes, dukesiguruar mirmbajtjen dhe zhvillimin e sistemit t shprndarjes, t shtrir n nj zon tcaktuar dhekur sht e aplikueshme, lidhjet e tij me sisteme t tjera pr t siguruar aftsiafatgjat t sistemit pr t prmbushur krkesat e arsyeshme pr shprndarjen e energjisn harmoni me mjedisin dhe efiencn e energjis.
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
18/170
18
Operator i Sistemit t Transmetimit ose OST, sht personi juridik prgjegjs properimin, mirmbajtjen dhe zhvillimin e rrjetit t sistemit t transmetimit, duke prfshirinterkonjeksionet me sistemet e tjera ndrkufitare, pr t siguruar aftsin afatgjat tsistemit pr plotsimin e krkesave t arsyeshme pr transmetimin e energjis elektrike.
Operator i Rrjetit, sht operatori i sistemit t transmetimit dhe/ose operatori i sistemitt shprndarjes.
Operimi i tregut, sht veprimtaria q kryen Operatori i Tregut lidhur me menaxhiminetregut kompetitiv t energjis elektrike dhe prgatitjen e raporteve/faturave financiare prpjesmarrsit e tregut, paprfshir blerjen apo shitjen e energjis elektrike, n prputhjeme Modelin e Tregut dhe Rregullave t Tregut.
Oferte,sht nj ofert e br nga nj pjesmarrs i tregut q vendos nj cmim n tcilin do t reduktohen nivelet e gjenerimit ose livrimet (interkonjeksionet ), n seinstruktohet pr t vepruar n kt mnyr nga Operatori i Dispecerimit t Sistemit nOST,nprmjet pranimit t ksaj Oferte.
Ofrues i shrbimit t balancimit,sht nj pjesmarrs i tregut t energjis elektrikeq siguron shrbimet e balancimit pr Operatorin e Sistemit t Transmetimit, n baz t njkontrate pr pjesmarrje n tregun e balancimit, n prputhje me rregullat e balancimit t
rrjetit t sistemit t transmetimit.Operimin Paralel, sht operimi n rastin kur disa njsi Gjeneruese jan n pun tlidhurnprmjet rrjetave elektrike prkatse, t karakterizuar nga fakti s t gjith ktonjsi gjeneruese t Sistemit Elektroenergjetik unik, q jan n operim sinkron, kan tnjjtn frekuenc dhe t njejtin fazim t rrotullimit sinkron.
Operatori i tregut, sht struktura prgjegjse e licencuar pr operimin, organizimindhe menaxhimin e tregut t energjis elektrike.
Pala prgjegjse pr balancimin, sht nj pjesmarrs i tregut t energjis elektrikeose prfaqsuesi i zgjedhur prej tij, prgjegjs prball Operatorit t Sistemit tTransmetimitpr disbalancat e krijuara gjat operimit t tij.
Palt e Komunitetit t Energjis, jan palt kontraktuese t Traktatit t Komunitetit
tEnergjis, Bashkimi Europian dhe shtetet antare t tij.Person, sht nj person fizik ose juridik.
Pezullimet e prkohshme,sht leje e prkohshme pr prdoruesit e rrjetit ttransmetimit q ju atribohet nga OST sipas proedurs s prshkruar n kt Kod.
Prdoruesit e sistemit, jan personat fizik ose juridik, t cilt i furnizon osefurnizohen me energji elektrike nprmjet rrjetit t sistemit t transmetimit ose tshprndarjes.
Prgjegjsia e balancimit, sht nj detyrim i pjesmarrsve t tregut prbalancimine prodhimit, konsumit, proeseve t shitblerjes t energjis elektrike, nprputhje me programin (skedulin) epranuar, duke qen prgjegjs financiarisht kundrejt
Operatorit t Sistemit t Transmetimitpr sistemimin e disbalancave t krijuara.Programi i Testit,nj program i prgatitur nga OST pr kryerjen dhe administrimin etesteveprkatse.
Paisja e Tokzimit, nj instalim teknik pr garantimin e lidhjes fizike ndrmjet karkasst paisjes elektrike dhe toks,i cili duhet t jet me fuqi dhe aftsi konform standarteveteknike.
Parametrat Normale pr Operimin e Sistemit Elektroenergjitik, jan parametrate vendosur sipas standarteve pr operim normal t Sistemit Elektroenergjitik .
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
19/170
19
Pika e Lidhjes,sht pika e lidhjes fiziket nj Prdoruesi t rrjetit me rrjetin eTransmetimit.
Pikat e Matjes s Energjis Elektrike, sht pika e lidhjes t instalimevematse/telematse t energjis elektrike nprmjet t cilave bhet e mundur matja eEnergjis Elektrike( t plot, aktive, reaktive) q kalon n at element t rrjetit elektrik.
Pjesmarrs itregut t energjis elektrike, sht nj person juridik i regjistruar sipjestar i tregut t energjis elektrike q prfshin prodhuesit, tregtart, furnizuesit, klientte energjis elektrike, Operatori i Sistemitt Transmetimit, Operatori i Sistemit tShprndarjes, sistemet e mbyllura t shprndarjes dhe Operatori i Tregut. Operatori iSistemit t Transmetimit dhe Operatori i Sistemit tShprndarjes jan pjesmarrs t tregutt energjis elektrike vetm pr qllim t sigurimit t energjiselektrike t nevojshme prmbulimin e humbjeve n rrjet, balancimin dhe shrbimet ndihmse.
Planifikim afatgjat, sht planifikimi i nevojave pr investime n kapacitetetprodhuese,transmetuese dhe shprndarse n baza afatgjata, me qllim prmbushjen ekrkess prenergji elektrike dhe sigurin e furnizimit t pandrprer t klientvetenergjis elektrike.
Plani pr Rivendosje i Sistemit , prmban udhzimet teknike dhe organizative q
kan parasysh shmangien e zgjerimit t mtejshm t difektit (avaris) n SisteminElektroenergjetik, duke kufizuar n kt mnyr pasojat q mund t sjellin, si dherivendosjen e Sistemit Elektroenergjitik kombtar n gjendjen normale t puns.Ky Planprmban dhe Proedurat e rivendosjes n gjendje pun pas rnies s pjesshme apo t plott sistemit elektroenergjitik n prputhje dhe t dispozitave t Manualit t Operimit (OH)dhe t Kodit t rrjetit europian t Entso-e pr Emergjncat dhe Restaurimin (NC E&R).
Plani pr Mbrojtjen e Sistemit Elektroenergjetk prkundrejt Ngjarjeve Madhore(avarive), sht nj trsi veprimesh t parashikuara, nprmjet t cilave OST nbashkpunim me Prdoruesit, planifikon t kryej n periudha t ndryshme kohore(vjetore, sezonale, mujore) pr operimin normal t Sistemit Elektroenergjetikn mnyr qt shmang avarit, pr t realizuar balancn gjenerim - ngarkes dhe njkohsisht pr tmonitoruar dhe mbikqyrur cilsin e parametrave operacionale t Sistemit Elektroenergjetik,sipas standarteve t prcaktuara.
Programi i Operimit (Regjimi I Operimit), jan Aktivitetet e Operatorit t Sistemit tTransmetimit q konsistojn n skedulimin sipas nj horizontikoh t caktuar, pr t brt mundur operimin normal t Sistemit Elektroenergjetik si dhe t realizoj balancngjenerim ngarkes, duke ruajtur parametrat teknike t siguris Operacionale dhe tcilsis t energjis elektrike.
Programimi(planifikimi) i ndrprerjeve , sht Programi i ndrprerjeve qprgatitet nga OST n konsultim mePrdoruesit e rrjetit t transmetimit, duke u bazuar nkt Kod dhe n kodin e planifikimit Operacional dhe Skedulimit t rrjetit ENTSO-E [NCOP&S].
Prodhimi i energjis, sht proesi i prodhimit t energjis elektrike nga burimeprimaret energjis.
Prodhues, sht nj person i licencuar pr prodhimin e energjis elektrike.
Prodhues i lidhur n shprndarje, sht nj prodhues, objekti i t cilit sht i lidhurn rrjetin e sistemit t shprndarjes.
Prodhues me prparsi i energjis elektrike, jan prodhuesit e energjis elektrikengaburime t rinovueshme t energjis elektrike, sipas prcaktimeve t ligjit pr energjit erinovueshme tenergjis elektrike.
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
20/170
20
Propabiliteti i Mosmbulimit t Ngarkess , propabiliteti i mosmbulimit t pikut tngarkess elektrike n Sistemin Elektroenergjetik, pra kemi nj prishje t balancs gjenerim
ngarkes n Sistemin Elektroenergjitik.
Proedurat e ankimimit,jan proedurat e prshkruar n mnyr t detajuar n ktKod pr zgjidhjen e ankesave ndrmjet OST dhe Palve( Prdoruesve t rrjetit).
Qndrueshmria Statike (perkundrejt incidenteve t vogla) e SistemitElektroenergjitik, sht Aftsi e Sistemit Elektroenergjetik pr t ruajtur gjendjennormale t Operimit apo kur shmangia nga ky regjim sht shum e vogl dhe brendarregullave dhe standarteve t Operimit t rrjetit ENTSO-E; ose Aftsi e SistemitElektroenergjetik pr tu kthyer shpejt n gjendjen e puns n regjim normal pasi ka pasurnj apo disa shmangie q e kan uar at jasht parametrave standart t prcaktuar tOperimit.
Qndrueshmria Statike e Elementit t rrjetit, sht fuqia maksimale aktive ellogaritur q transmetohet pr nj element t caktuar t rrjetit t Sistemit Elektroenergjetikpr t cilin sigurohet qndrueshmria statike operacionale.
SCADA, sht Sistemi i Kontrollit dhe i Prftimit t t dhnave n nj SistemElektroenergjitik ose n nj prdorues t rrjetit t Transmetimit.
Skedulimi i Fuqis, sht fuqia aktive q programohet pr tu gjeneruarpr mbulimine krkess s parashikuar pr energji elektrike.
Sektori i Energjis Elektrike,sht trsia e aktiviteteve t planifikimit, zhvillimit,ndrtimit, shfrytzimit, mirmbajtjes s instalimeve t Objekteve Gjeneruese,kompanisTransmetuese, kompanisShprndarse, sistemeve/ objekteve t Klientve,Furnizuesve t Energjis Elektrike dhe Linjat e Interkonjeksionit pr import - eksportin dheshkmbimet me vendet fqinje.
Skema Normale e Operimit,sht skema normale e lidhjes s elementeve t rrjetitelektrik n seciln nyje elektrike q formon Sistemin Elektroenergjetik. Drejtoria e DrejtimitOperativ t OST perpunon dhe modifikon skemen normale t operimit n varesi trrethanave dhe kushteve operacionale.
Rajon i Sistemit Elektroenergjitik,sht numri total i linjave, paisjeve elektrike dheinstalimeve t tjera ndihmse n nj zon t caktuar gjeografike t SistemitElektroenergjitik.
Rnie e Plot e Sistemit Elektroenergjetik( Blackout), sht nj ngjarje e rnd qndodh pr arsye t brendshme apo t jashtme dhe q sjell ckycjen pr nj koh t caktuart nj apo disa elementeve t rrjetit, q nga ana tjetr shkakton ndrprerjen e furnizimitme Energji Elektrike n gjith Sistemin Elektroenergjetik.
Rnie e Pjesshme e Sistemit Elektroenergjetik, sht nj ngjarje e rnd q ndodhpr arsye t brendshme apo t jashtme dhe q sjell Rnien e pjesshme t SistemitElektroenergjetik, nj pjes ose disa pjes t Sistemit Elektroenergjitik ndahen elektrikishtmidis tyre, duke shkaktuar ndrprerjen e furnizimit me Energji Elektrike pr klientt natpjes/zon gjeografike.
Rezerva e qndrueshmris Statike n nj element t rrjetit, sht diferencandrmjet kufirit t qndrueshmris statike t elementitdhe ngarkess reale n MW tktij elementi t rrjetit.
Rezerva e Rregullimit Primar t Frekuencs ose Rezerva e Mbajtjes sFrekuencs, FCR, sht rezerva q me devijimin e frekuencs nga vlera kufi (e lejuar),mund aktivizohet automatikisht brenda 30 sekonda dhe t jet n gjendje t vazhdojt operoj pr nj koh t paktn prej 15 minutash. Kjo realizohet nga Rregullatort
Automatike t Shpejtsist njsive gjeneruese (RASH), q mbahen vazhdimisht n pun.
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
21/170
21
Rezerva e Rregullimit Sekondar t Frekuenc ose Rezerva e Restaurimit tFrekuencs, FRR, sht rezerva e cila me devijimin e frekuencs dhe/ose t balancs tshkmbimit t fuqis aktive nga vlera e lejuar dhe programuar, vihet n pun automatikishtbrenda nj koh jo me shum s 15 minuta. FRR, Rezerva e Rregullimit Sekondar(frekuence/fuqi aktive) mbivendoset mbi FCR, rezervn e rregullimit primar, duke e mbajturat n gjendje veprimi.
Rezerva e Rregullimit Terciar t Frekuencsose Rezerva e Rivendosjes s
Frekuencs, RR, sht rezerva joautomatike e pasinkronzuar q i mbivendoset rezervss Rregullimit primar FCR, sekondar FRR, pr t vendosur balancn n rastin e devijimevet shfaqura nga zbatimi iskedulimit.
Regjimi Normal i Operimit, sht regjimi i operimit i cili plotson kushtin e operimitme parametra normale t siguris operacionale,n prputhje me standartet dhe rregullatn fuqi.
Regjimi Kritik i Operimit,sht regjimi n t cilin elemente t rrjetit t SistemitElektroenergjitik apo i tr Sistemi Elektroenergjitik operon me parametra t ndryshm ngaparametrat e prcaktuar n standarte t siguris operacionale.
Rregullat e tregut, jan rregulla thollsishme t cilat prcaktojn mnyrn eoperimit
dhe menaxhimit t tregutt energjis elektrike, regjistrimin e pjesmarrsve, prgjegjsine balancimit prej pjesmarrsve t tregut t energjis elektrike, rregullat pr balancimin esistemit t energjis elektrike, rregullat pr llogaritjen e disbalancs pr palt prgjegjse tbalancimit, rregullat pr prgjegjsit financiare t palve prgjegjse t balancimit n rastt disbalancimit, si dhe shtje t tjera lidhur me funksionimin e ktij tregu.
Rrjeti ienergjis elektrike, sht trsia elinjave elektrike, nnstacioneve, pajisjeve ttransmetimit aposhprndarjes s energjis elektrike, prfshir linjat e interkonjeksionit.
Rrjeti i Transmetimit, sht rrjeti elektrik i Transmetimit t Energjis Elektrike qprbhet nga bashksi linjash elektrike t tensionit t lart 110 kV, 150 kV, 220 kV, 400 kV,nnstacionet transformuese elektrike dhe do instalim tjetr, funksioni i t cilave prfshintransmetimin dhe interkonjeksionin me vendet fqinje. do aset q prfshin komunikimin,
mbrojtjen, kontrollin, shrbimet ndihmse, truallin, ndrtesat dhe asete t tjera ndihmse,elektrike ose jo, t cilat nevojiten pr funksionimin e duhur t instalimeve t veanta trrjetit t Transmetimit, jan elemente prbrse t rrjetit t Transmetimit.
Siguri, sht siguria e furnizimit dhe garantimit t energjis elektrike, si dhe sigurimiteknik.
Sistemi i Transmetimit n Interkonjeksion me Sistemet e Transmetimit tvendeve fqinje, sht Sistemi i Transmetimit q punon sinkron,paralel nprmjetlinjave t interkonjeksionit, me Sistemet e Transmetimit t vendeve fqinje
Siguruesi i shrbimeve t balancimit, sht nj pjesmarrs i tregut t energjiselektrike i cili siguron shrbimet e balancimit pr Operatorin e Sistemit t Transmetimit,bazuar n kontratn prpjesmarrjen n tregun e balancimit sipas rregullave prkatse t
sigurimit t balancimit tsistemit t energjis elektrike.Sistemi i energjis elektrike, ose Sistemi Elektroenergjitik SE, sht nj sistem indrlidhur, i prbr nga centralet elektrike-gjeneruesit,linjat elektrike, nnstacionet dhepajisjet e transmetimit e shprndarjes, me qllim transmetimin apo shprndarjen eenergjis elektrike tekklientt.
Sistemi i shprndarjes, sht sistemi i linjave, strukturave mbshtetse, pajisjevetransformuese dhe kyse/shkyse, t prdorura pr shprndarjen e energjis elektrikedhe lvrimin e saj tek klientt, pa prfshir furnizimin.
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
22/170
22
Sistemi i transmetimit, sht sistemi i prdorur pr transmetimin e energjis elektrikentension t lart dhe shum t lart, i lidhur n paralel me sistemet e vendeve t tjera, qprfshin midis t tjerave linjat elektrike, nnstacionet elektrike, strukturat mbshtetse,pajisjet transformuese dhe kyse/shkyse prlvrimin e energjis elektrike t klientt osen rrjetin e shprndarjes, pa prfshir furnizimin.
Skema e Programuar pr Operim e sistemit Elektroenergjetik, sht skemaelektrike e krijuar nga lidhja e elementeve t ndryshm t Sistemit Elektroenergjetik duke
marr n konsiderate gjendjen konkrete, parashikimin pr krkesn e Energjis Elektrike qmund t ndodhe dhe disponueshmrin e rrjetit t Sistemit Elektroenergjetik.
Shrbime t Transmetimit, janshrbime q sigurojn Transmetimin e EnergjisElektrike ndrmjet dy apo me shum pikave t Rrjetit t Transmetimit sipas parametrave tcilsis t shrbimit t rrjetit elektrik.
Shrbimi i balancimit, sht sigurimi i kapacitetit rezerv i kontraktuar dhe/oseenergjia elektrike balancuese t prdorur nga Operatori i Sistemit t Transmetimit pr tkryer balancimin.
Shrbime Teknike t SistemitElektroenergjetik, jan shrbime q realizohen ngaOST dhe Prdoruesit me qllim q t mbahet niveli i siguris operacionalegjat operimit t
Sistemit Elektroenergjetik dhe icilsis s Energjis Elektrike t Gjeneruar, Transmetuar,Shprndare dhe Furnizuar. Parametrat e vendosur n kt rast bazohen n norma,metodologji dhe rregullaprkatse.
Shrbime ndihmse, jan shrbimet e nevojshme pr operimin e qndrueshm tsistemitt transmetimit ose shprndarjes.
Shrbim publik, sht shrbimi q sigurohet nga nj i licencuar q operon n sektorin eenergjis elektrike q lidhet me sigurin dhe cilsin e furnizimit, mimet e rregulluara nsektorin e energjis elektrike, efiencn e energjis elektrike, energjin nga burimet erinovueshme, mbrojtjen e mjedisit, prmbushja e t cilit nuk cnon konkurrencn prvekur sht e domosdoshme pr t siguruar shrbimin publik n fjal.
Shrbim universal i furnizimit, sht nj shrbim publik pr furnizimin e klientve
fundor i cili siguron t drejtn e tyre pr tu furnizuar me energji elekt rike t nj cilsie tcaktuar brendagjith territorit t Republiks s Shqipris, me mime t rregulluara,lehtsisht dhe qartsisht tkrahasueshme, transparente dhe jodiskriminuese.
Shoqri elektroenergjetike, sht nj person fizik ose juridik q kryen t paktn njngaveprimtarit: prodhim, transmetim, shprndarje, furnizim ose blerje t energjiselektrike, i cili shtprgjegjs pr detyrimet tregtare, teknike ose t mirmbajtjes, t lidhurme kto veprimtari, pa prfshir klientt fundor.
Shoqri e integruar eenergjis elektrike, sht nj shoqri e licencuar n sektorin eenergjiselektrike, e integruar vertikalisht ose horizontalisht.
Shprndarje, sht transporti i energjis elektrike n sistemin e shprndarjes metension t mesm dhe t ult, me qllim lvrimin e saj t klientt, pa prfshir furnizimin.
Statusi i kontrollit t frekuencs , n prputhje me rregullat dhe standartet eEnergjis Elektrike n Shqiperi dhe n Entso-e, frekuenca e rryms elektrike alternative tenergjis elektrike nuk duhet t devijoj mtepr s vlerat e lejuara t devijimit standartt frekuencs ( 180 mHz) nga vlera nominale e frekuencse cila sht 50 Hz.
Tarifa e Transmetimit , jan tarifa t miratuara nga ERE q i Liensuari sht idetyruar t zbatoj pr Shrbimet e Transmetimit t Energjis Elektrike n Sistemin eTransmetimit.
Tarifat e Shrbimeve Ndihmse,jan njlist tarifash t miratuara nga ERE tpropozuara nga i Licensuari q siguron shrbimet ndihmse.
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
23/170
23
Testimet n Sistemit Elektroenergjetik, jan testet e kryer nga OST n rrjetin e sajdhe tek Prdoruesit e rrjetit t Transmetimit q prfshin kushtet e simulimit, monitorimin,inspektimin dhe kontrollin e zbatimit t rregullave dhe standarteve teknike bashkkohore trrjetit elektrik t Entso-e.
Tokzimi, shtnjmnyre dhe strukture pr garantimin e lidhjes fizike t paisjeselektrike me tokn nprmjet nj impianti/sistemitokzimi.
Treguesi i siguris Operative t Sistemit Elektroenergjetik, sht aftsi e SistemitElektroenergjetik pr garantimin e pandrprere t furnizimit me Energji Elektrike tklientve, sipas kushteve dhe standarteve t teknike t prcaktuara n kt Kod dhe nKodet e rrjetiteuropian ENTSO-E.
Treguesi i Shrbimit t Rrjetit t Transmetimit, sht nj parameter i shrbimit trrjetit t transmetimit q vlerson Kohn Mesatare t Ndrprerjes s Furnizimit (MTI, ore-minuta/vit), q do t thotkohzgjatja mesatare e ndrprerjes s furnizimit nga rrjeti iSistemit t Transmetimit.
Transit i deklaruar, sht sasia e energjis elektrike q vjen nga nj vend tjetr, e cilanuk konsumohet n vend por kalon n nj vend t tret.
Tregu i balancimit, sht menaxhimi i bazuar n treg i funksioneve t balancimit t
sistemit t energjis elektrike, i operuar nga Operatori i Sistemit t Transmetimit.Tregu i organizuar i energjis elektrike, sht platforma e organizuar pr shitjendhe blerjene energjis elektrike n baz t dits n avanc dhe/ose brenda s njjts dit.
Tregu i energjis elektrike, sht nj sistem ku kryhen shitje dhe blerjeefektiveprfshir edhe derivativt e energjis elektrike nprmjet krkesave dhe ofertave, tparaqitura nperiudha afatgjata dhe afatshkurtra.
Tregtar, sht do person juridik i cili kryen veprimtarin e tregtimit t energjiselektrike.
Tregtimi i energjis elektrike, sht proesi q kryhet nga nj person juridik q blenenergji elektrike me qllim rishitjen e saj brenda ose jasht sistemit t vendit ku kryen
veprimtarin.Vetprodhues, sht nj person q prodhon energji elektrike dhe e konsumonkryesisht
pr nevojat e veta pjesn m t madhe t energjis s prodhuar.
Kriteri N-1,sht kriter i cili prdoret pr verifikimin, planifikimin dhe projektimin eSistemit Elektroenergjetik, q plotsohet nse arrihen t prmbushen kushtet emposhtme:
a) Nuk ka ndrprerje t furnizimit me Energji Elektrike;b) Sistemi mbetet nj i tr, n nj regjim t qndrueshm me parametra normale.
Urdhr Operativ,sht urdhr q jepet nga operatort e Sistemit Elektroenergjitik, i
detyrueshm pr tu zbatuar nga marrsi q merr urdhrin.Kta urdhra jepen nprmjettelefonit t dedikuar, fonogrameve,faksit dhe mesazheve kompjuterike prej instalimeveSCADA t Sistemit Elektroenergjitik.
Veprim Operativ,sht veprimi q ndrmerret nga njsia marrse e Urdhrit Operativpr zbatimin e urdhrit operativ t leshuar nga operatort e Sistemit Elektroenergjitik, si dhedo veprim operativ i paprogramuar i br ngaprdoruesit e rrjetit t transmetimit, qndikon n funksionimin e Sistemit Elektroenergjetik.
Urdhr pr Sinkronizim,sht nj Urdhr nga Operatort e Sistemit Elektroenergjitik,pr Gjeneruesit, q t sinkronizojn njsit gjeneruese me rrjetin e Sistemit tTransmetimit.
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
24/170
24
Viti Financiar,sht periudha vjetore q fillon nga 1 Janar deri n 31 Dhjetor t nj viti.
Neni 3.Prgjegjsit ligjore t ShoqrisOST sh.a
1. Sistemi i Rrjetit t Transmetimit administrohet nga Operatori i Sistemit t Transmetimit OSTsh.a, i cili ka licenc pr t kryer veprimtarine ligjore t aktivitetit t transmetimit tenergjis elektrike nprmjet rrjetit elektrik t tensionit t lart (110 kV, 150 kV, 220 kV,
400 kV e tjer).2. Operatori i Sistemit t Transmetimit, OST sh.aka prgjegjsi pr t kryer detyrat sipasnenit 56 ( Operatori i Sistemit t Transmetimit), nenit 57(Operatori i Tregut), nenit 61,( Dispecerimi i Energjis Elektrike), nenit 62 (Prokurimi i humbjeve t energjis n rrjetin etransmetimit, shrbimet e balancimit dhe shrbimet ndihmse) dhe nenit64(Konfidencialiteti i Operatorit t Sistemit t Transmetimit) t ligjit Nr. 43/2015 PrSektorin e Energjis Elektrike.
3. OST sh.a vepron si operator i rrjetit t transmetimit, operator isistemit t transmetimit dheoperator tregu n prputhje me Modelin e Tregutdhe Rregullat e Tregut n fuqi.
4. Operatori i Rrjetit t Transmetimit t OST sh.a kryen transmetimin e energjis elektrike nShqipri, nga njsit gjeneruese dhe nga interkonjeksionet e Rrjetit t Transmetimittekklientt (ngarkesa) e energjis elektrike.
5. Asetet e administruara nga OST sh.a jane:a) Gjith linjat elektrike ajrore dhe nntoksore me tension 400 kV, 220 kV, 150 kVdhe
110 kV prfshirpaisjet dhe instalimet komutuese t tyre.b) N/Stacionet 400/220/110 kV; 400/220 kV; 400/110 kV; 220/110/TM kV; 220/TM
kVdhe zbarat e nnstacioneve 110/TM t Operatorit t Shprndarjes, deri tek pika ematjes t energjis elektrike n ann 110 kV t transformatoreve t fuqis 110/TMt nnstacioneve t Operatorit t Shprndarjes.
c) N/Stacionet 220 kV t hidrocentraleve V.Dejes, Koman dhe Fierze, prve daljeve220kV t gjeneratoreve deri tek thikat e zbarave 220 KV, traktin 110 kV/150 kVprfshir daljen 150 kV t linjs ajrore 150 kV dhe transformatorinngrits t fuqis110/150 kV n N/Stacionine Hidrocentralit Bistrica 1.
Neni 4.Struktura e Kodit t Rrjetit t Transmetimit
1. Menaxhimi i Rrjetit t Transmetimit kryhet nprputhje me dispozitat e ktij Kodit tRrjetit t Transmetimit, i cili hartohet nga Operatori i Sistemit tTransmetimit, nprputhje me dispozitat e ligjit Nr.45/2015 Pr Sektorin e Energjis Elektrike dhet dispozitave t Kodeve t Rrjetit europian Entso-e.
2. Kodi i Rrjetit t Transmetimit t OST sh.aprbhet nga pes kapituj:
KAPITULLI 1:Hyrje dhe Dispozita t Prgjithshme,kuparaqiten shtje t prgjithshmeteknike dhe proedurjale.
KAPITULLI 2:Kodi i Planifikimit, ku paraqitenkriteret dhe proedurat q do t zbatohen
nga OST sh.a pr planifikimin dhe zhvillimin e rrjetit t Sistemit t Transmetimit.KAPITULLI 3: Kodi i Lidhjes, ku specifikohen kushtet, kriteret dhe afatet kohore prlidhjen e prdoruesve t rinj apo modifikimin e lidhjes egzistueseme rrjetin e Sistemit tTransmetimit.
KAPITULLI 4: Kodi i Operimit dhe i Dispeerise, ku specifikohen krkesatpr operimin, prprogramimin-skedulimin si dhe informimin et gjith prdoruesvet rrjetit ttransmetimit/pjesmarrsve t tregut t energjis elektrikepr proedurat q lidhen mekoordinimin pr daljen nga puna t planifikuar pr mirmbajtjen e njsive t veanta tgjeneruesvet, elementeve t rrjetit t Transmetimit, elementeve t rrjetit t Shprndarjesdhe t elementeve t rrjetitt Klientve.
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
25/170
25
KAPITULLI 5:Kodi i Operimit t Tregut dhe Rregullat e Matjes, ku specifikohen krkesatdhe rregullat pr Operimin e Tregut dhe t matjes/telematjes t energjis elektrike.
Neni 5.Prmbajtja e Kodit t Rrjetit
1. Kodi i Rrjetit t Transmetimit sht nj aktnn-ligjorrregullativ pr funksionimin normal tSistemit Elektroenergjtik t vendit. Ai prcaktonqartkufinjt e pronsis s asetevedhe
kufijt e menaxhimit operacional midiskompanisOST sh.a dhe prdoruesve t rrjetit ttransmetimitapo pjesmarrsve t tregut t energjis elektrike, prcakton normat(rregullat, standartet teknike e tjera)pr operimin dhe zhvillimin e rrjetit t Sistemit tTransmetimit, n prputhje me zhvillimin e Tregut Shqiptar dhe Rajonal t EnergjisElektrike. Kodi prcaktonproedurat emarrdhnieve ndrmjet shoqrisOST sh.adheprdoruesve t rrjetit t transmetimit/pjesmarrsvet t tregutt energjis elektrike.
Neni 6.Zbatimi
1. Kodi i Rrjetit t Transmetimit sht i detyrueshm t zbatohet nga subjektet juridike tmposhtme:
a) ShoqriaOST sh.a (Operatori i Rrjetit t Transmetimit, Operatori i Dispecerimit t
Sistemit dheOperatoriI Tregut)b) Prdoruesit e Rrjetit t Transmetimit/Pjesmarrsit e tregut t energjis elektrike,
sishoqria OSHEE sh.a(Operatori i Sistemit t Shprndarjes),Prodhuesit e energjiselektrike, Furnizuesit e Energjis Elektrike, Klientt e energjis elektrike, Tregetaret eenergjis elektrike.
Neni 7.Miratimi
1. Kodi i Rrjetit t Transmetimit miratohet nga ERE dhezbatimi i tij sht n monitorim tvazhdueshm nga ERE- Enti Rregullator i Energjise.Rishikimi dhe prditsimi i tij do t bhetsipas legjislacionit prkats n fuqi.
Neni8.Objektivi i Prgjithshm i Kodit
1. Objektivi i prgjithshm i ktij Kodi sht q t garantoj q kapitujt e ktij KodiRrjeti tfunksionojn s bashku dhe n koherenc t plotme Kodin e Matjes, KodineRjetit tShprndarjes, Modelin dhe Rregullat e Tregut, me dispozitat e Kodeve t Rrjetit EuropianENTSO-E dhe politikat e OH (Manualit Operacional) t ENTSO-E.
2. Kodi i Rrjetit t Transmetimitka pr qllim q:
a) tlejoj q shoqria OST sh.a t kryejeplanifikimin, zhvillimin, mirmbajtjen,shfrytzimin dhe operimin me efiencekonomike t Sistemit Elektroenergjitik tvendit tonn prputhje mekrkesat pr energji elektrike n Tregun Shqiptar dhe at
Rajonal t Energjis Elektrike.b) tlejoj q shoqriaOST sh.a t plotsoj marrveshjet dy apo shum palshe nlidhje me interkoneksionet dhe transmetimin ndrshteteror t energjis elektrike mevendet kufitare apo m gjer, nprmjet rrjetit europian ENTSO-E.
c) teleminoj diskriminimin pr prdoruesit e rrjetit t transmetimit/pr pjesmarrsit etregut t energjis elektrikegjatproesit relevant pr zbatimin e dispozitave t ktijKodi t rrjetit.
Neni 9.Implementimi i Kodit t Rrjetit t Transmetimit
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
26/170
26
1. Te gjith Prdoruesit e Rrjetit t Transmetimit i garatojn shoqrisOST sh.a t drejtn prhyrjen fiziken objektet e tyre,t specialisteve ose grupeve t specialistevepr shrbime tndryshme dhe lehtsira t nevojshme n zbatim t prgjegjsive( t drejtave dhedetyrimeve) t shoqrisOST sh.a.T gjith prdoruesit e Rrjetit t Transmetimit igarantojn Shoqris OST sh.a t drejtn pr akses n dokumentacionin teknik prkats.
2. Te gjith Prdoruesit e rrjetit t Transmetimit zbatojn urdhrat dhe udhzimet tlshuar nga operatort eSistemit t shoqrisOST sh.a.
3. NsendonjPrdorues irrjetit t Transmetimit dshton n zbatimin e ndonjdispozite tKodit t Rrjetit,ky Prdorues informon shoqrinOST sh.a menjher pr arsyet edshtimit.Dshtimet e prsritura n zbatimin e dispozitave t Kodit t Rrjetit tTransmetimit, me propozim nga shoqria OST sh.a, do t penalizohen n prputhje meNenin 20, Nenin 107 t ligjit Nr.45/2015 Pr sektorin e Energjis Elektrike nga ERE,derin de-energjizimin apo shkputjen e lidhjes s Prdoruesit prkats nga Rrjeti iTransmetimit.
4. Nje Prdorues i rrjetit t Transmetimiti cili n mnyr t prsritur nuk zbaton dispozitat eKodit t Rrjetit e mban vet prgjgjsin dhe pasojat e de-energjizimit apo shkputjes slidhjes, q prfshin koston e dmtimeve, kompensimin e pasojave tekklientt si dhedolloj detyrimi tjetr q rrjedh nga dispozitat e ktij Kodi dhe nga udhzimet aporregulloret e lidhjeve t reja ose modifikimit t lidhjeve ekzistuese n rrjetin e transmetimit,t miratuara n ERE.
5. Kodi i Rrjetit t Transmetimit prmban nj trsi normash( standarte, rregullaapoproedura) t domosdoshme q bjn t mundur menaxhimin e drejt t regjimeve aposituatave teknike-operacionale n Sistemin Elektroenergjetik t vendit, duke marr nkonsiderat dhe zbatuar dispozitat e Kodeve t Rrjetit ENTSO-E, politikat operacionale tOH dhe Rregullat e Tregut t Energjis Elektrike, n rrethana normale dhe jo normale, nkoh reale. Kodi i Rrjetit t Transmetimitnuk mund t parashikoj dhe adresoj tgjitha mundsit apo problematikat operacionale, prandaj shoqriaOSTsh.a n rrethana tveanta,t paparashikuara n kt Kod, mund t veproj vendosmrisht n zbatim tdetyrimeve dhe t drejtave ligjore dhe nnligjore t veta.
6. N zbatim t legjislacionit prkats apo akteve t tjera nnligjore,shoqrisOST sh.ai
krkohet q periodikisht t hartoj nj Kod t ri, t rishikoj dhe prditsoj Kodin eRrjetit t Transmetimit n fuqi,me qllimprmirsimin e vazhdueshm t tij. Ky si proesdrejtohet dhe monitorohet nga ERE.
7. doproes pr hartimin e Kodit t ri t Rrjetit t Transmetimit, rishikimin apo prditsimine tij nuk duhet t zgjas n kohm shum s 6(12) muaj nga data e vendimit prkatst ERE-s pr nisjen e ktij proesi, n zbatim t legjislacionit prkats apo q inicohet ngasugjerimet apo ankesat e pjesmarrsve t Tregut t Energjis Elektrike dhe/oseprdoruesve t Rrjetit t Transmetimit, q parashtrohen n ERE apo OST sha.
8. OST sh.a n doproes q organizon ERE pr kt qllim ka t drejtn e vetos nvendimmarrje, e arsyetuar nga fakti i rndsis s veante q ka shoqria OST sh.a pr tplotsuar t drejtat dhe detyrimet e saj, n zbatim t ligjit Nr.43/2015 Pr Sektorin eEnergjis Elektrike.
9. OST sh.a nga ana e vet, mund t mbaj takime t veanta me Prdorues t Rrjetit apogrupe prdoruesish t Rrjetit/pjesmarrs t Tregut t energjis pr problematikat eshfaqura, q mund ti drgoj n ERE si propozime pr diskutim apo miratim.
10.OST sh.a duhet t:a) t analizoj do avari t rnd n rrjet dhe mbshtetur n kt analiz trishikojn mnyr t vazhdueshme Kodin e Rrjetit t Transmetimit,b) t lshoj udhzime pr interpretimin dhe zbatimin e Kodit t Rrjetit teTransmetimit.
7/25/2019 Draft-kodi i Rrjetit Te Transmetimit
27/170
27
11.OST dhe prdoruesit e rrjetit t Sistemit t Transmetimit kane prgjgjsi pr lejiminreciprok n pronsit prkatse. Mes OST-s dhe prdoruesve t rrjetit t Sistemit tTransmetimit ekzistojn ndrfaqe t tilla q paisjet elektrike t njrs Pal jan tinstaluara n pronsin e Pals tjetr (p.sh. paisjet e matjes, t telekomunikacionit, SCADA,kabllot e fuqis etj).
12.OST dhe prdoruesit e rrjetit t Sistemit t Transmetimit prcaktojn me marrveshje tveanta nj list t paisjeve elektrike n pronsi t njrs Pal, t instaluar n pronsin e
Pales tjetr. N kt marrveshje bashkangjiten planimetrit e pronsis sipas prshkrimitn Kodin e Lidhjes s ktij Kodi s bashku me rrugt e kalimit.13.OST-ja dhe prdoruesit e rrjetit t Sistemit t Transmetimit prcaktojn nj list personash
t autorizuar pr t hyr dhe kryer punime n pronsit reciproke t palve.14.Prdoruesit e rrjetit t Sistemit t Transmetimit jan prgjegjs pr sigurin dhe zbatimin