DRc/R1, fos. 119–235<booklet 1>

119r

Incipiunt priuilegia aecclesiae sanctiandreae hrofensis concessa a tempore aethil-berhti regis, qui fide christiana a beato au-gustino suscepta, eandem aecclesiam con-

5 strui fecit...(R)(EGNANTE)IN PERPETVVM DOMINO

10 nostro iesu christo saluatore,mense aprilio, sub dieiiii. kl’ maias, indictionevii. ego æthelberhtus rexfilio meo eadbaldo admo-

15 nitionem catholice fideioptabilem. Nobis estaptum semper inquirere,qualiter per loca sanctorumpro animae remedio

20 uel stabilitate salutis nostrae aliquid de portioneterrae nostrae in subsidiis seruorum dei deuotissi-mam uoluntatem debeamus offerre. Ideoque tibisancte andrea tuaeque aecclesiae quae est constitu-ta in ciuitate hrofi breui ubi praeesse uidetur

119v

iustus episcopus, trado aliquantulum telluris mei.Hic est terminus mei doni. Fram suðgeatewest andlanges wealles oð norðlanan tostræte, –/ swa east fram st(r)æte oð dodding-

5 hyrnan ongean bradgeat. Si quis uero au-gere uoluerit hanc ipsam donationem, auge-at illi dominus dies bonos. Et si presumpseritminuere aut contradicere, in conspectudei sit damnatus et sanctorum eius hic et in aeterna

10 secula, nisi emendauerit ante eius transitumquod inique gessit contra christianitatem nostram.Hoc cum consilio laurentii episcopi et omnium princi-pum meorum signo sanctae crucis confirmaui, eosqueiussi ut mecum idem facerent. AMEN.

15 De stokes quae antiquitus uocabatur+ (I)n nomine andscohesham.domini dei nostri iesu christi ego eadberht rex can-tuariorum donaui aliquam partem terrae pro reme-dio animae meae atque indulgentia delictorum

20 meorum episcopatui beati andreae apostoli ac ue-nerabil(e) uiro ealdulfo eius aecclesiae antistitiin regione quae uocatur hohg in loco quidicitur, andscohesham id est decem arat(r)orumiuxta aestimationem prouinciae eiusdem Huius

120r

uero terrae possessionem ita predicto episcopo largitus

sum cum omnibus ad eum pertinentibus id est campissiluis pratis piscariis salsilagine, atque omnibusutensilibus eius iuxta notos terminos consti-

5 tutos Hoc quoque praecipimus ut nullus presu-mat propinquorum eorum uel successorum eorum hanc do-nationem meam minuere infringere quoquomodoSi quis uero quod non credimus contra preceptum meum huic do-(natione mea (e) malibolo animo contraire tempta-

10 uerit, sciat se in die iudicii rationem deo red-diturum manentem ta-)men hanc cartulam nichilominus in sua fir-mitate si quis uero magis defendere au-gere uoluerit, addat deus bona eius in terra

15 uiuentium Hanc quoque donationem meam egoeadberht rex cantu(a)riorum propria manuconfirmaui et signum sanctae crucis infixi te-stes quoque idoneos commites meos confir-mari et subscribere feci. Ego uilbaldus

20 commites meos confirmari et subscriberefeci Ego dimheahac co( )mites meos confir-mari et scribere feci. Ego hosberht commi-tes meos confirmari et scribere feci.Ego nothbalth commites meos confirmari

25 et scribere feci. Ego banta commites meos

9–11 three lines in space for two

120v

confirmari et scribere feci. Ego ruta commi-tes meos confirmari et scribere feci. Egotidbalth (comites meos) confirmare et scribere feci.+ (I)n nomine Quomodo a(l)duulfus petierit confirmari hanc /

5 domini dei summi. Ego alduulfus episco-pus in primis penitus ignoraui quod a doro-uernensis aecclesiae praesuli et rege, hac kar-tula confirmata esse debuisset, postea agno-ui et tam diligenter postulaui ab archiepiscopo

10 nothelmo et rege aethilberhto praesidentemeo largitore eadberhto ut ipsi manu suahanc donationem corroborassent, et sic in metro-politano urbe perfecte compleuerunt. Actummense april’, indictione vi. anno ab incarnatio-

15 ne christi dcc xxxviii. + Ego nothelmusgratia dei archiepiscopus testis consentiens subscri-psi kanonice. + Ego aethilberhtus rex pre-fatam donationem signo sanctae crucis confirmaui.+ Ego Beornheard testis subscripsi. + Signum

20 manus, tunan. + Signum manus balthardi.+ Signum manus eanberhti.De unius nauis libertate.+ (I)n nomine domini dei saluatoris nostri iesu christi. Si eaquae quisque pro recipienda a deo mercede hominibus

4 vertically in the margin / donationem.

121r

uerbo suo largitur et donat, stabilia iugiterpotuissent durare superuacaneum uidereturut litteris narrarentur ac fulcirentur. Sed

dum ad probanda donata ad conuincendumque5 uolentem donata infringere nichil prorsus

robustius esse uideretur quam donationismanibus auctorum ac testium roborate non in-merito plurimi petunt, utque eis conlatadinoscuntur paginaliter confirmentur.

10 Quorum postulationibus tanto libentius tantoquepromptius consensus prebendus est quanto et il-lis qui precatores sunt, utilior res secundum hocuisibile seculum nunc impertitur. Et illis qui con-cessores existunt, pro impertito opere pietatis

15 uberior fructus secundum inuisibile postmodumtribuetur. Quam ob rem ego ethilbaldus rexmerciorum praesentibus litteris indico me dedis-se pro anima mea alduulfo episcopo aecclesiaeque bea-ti andreae apostoli quam gubernat, unius nauis

20 siue illa proprie ipsius siue cuiuslibet alte-rius hominis sit, incensum id est uectigal, michiet antecessoribus meis iure regio in portu lun-doniae usque hactenus competentem, quemadmo-dum mansuetudinem nostram rogauit. Quae

121v

donatio ut in perpetuum firma et stabilis sit, itaut nullus eam regum uel optimatum uel telo-niariorum uel etiam iuniorum quilibet ipsorum inparte aut in toto in irritum presumat aut

5 possit adducere manu proprio signo sanctae cru-cis subter in hac pagina faciam, testesque ut sub-scribant petam. Quisquis igitur id quod pro anima meadonaui aut donatum est illibatum permanerepermiserit, habeat communionem beatam cum pre-

10 sente christi aecclesia atque futura. Si quis autem nonpermiserit, separetur a societate non solum sanctorumhominum sed etiam angelorum, manente hac dona-tione nostra nichilominus in sua firmitate.Actum mense septembrio die, indictione ii. anno

15 regni nostri xvii. + Ego aethilbald rex sub-scripsi. + Ego danihel episcopus subscripsi. + Si-gnum manus oba. + Signum manus sigibed.(H)oc etiam iterum confirmatum est a beorhtuulforegi merciorum in uico regali uuerburgeuuic.

20 Ego berhtuulf rex merciorum hanc meam dona-tionem et predecessoris mei aethilbaldi regiscum signo sanctae crucis confirmaui his testibusconsentientibus et quorum nomina hic conti-nentur, ad indulgentiam delictorum meorum

18 in the margin confirmatiobeorh(t)uulfiregis merciorum.

122r

atque predecessoris mei aethilbaldi regis Si quisautem successorum meorum regum aut principumaut teloniariorum hanc donationem nostram in-fringere uel minuere uoluerit sciat se sepa-

5 ratum a congregatione omnium sanctorum in tremen-

do die iudicii nisi prius digne emendauerit,amen. + Ego berhtuulf rex merciorum sub-scripsi. + Ego ceolnoð archiepiscopus subscripsi.+ Ego seðrið regina subscripsi. + Ego celred

10 episcopus subscripsi. + Ego tatnoth episcopus subscrip-si. + Ego hunberth dux subscripsi. + Egomucel dux subscripsi. + Ego hunstan duxsubscripsi.+ (I)n nomine domini nostri

15 iesu christi. Omnem hominem qui secundum deum uiuitet remunerari a deo sperat et optat, oportetut piis precibus assensum hilariter ex animoprebeat. Quoniam certum est tanto facilius ea quaequisque a deo poposcerit consequi posse quanto et

20 ipse libentius hominibus recte postulata con-cesserit. Quo circa ego sigiraed rex cantiaetibi uenerabili earduulfo episcopo ut diligenterpostulasti aliquam particulam terrae iuris meiid est quasi unius et semis iugeri in ciuitate

122v

hrofi ad augmentum monasterii tui aeternali-ter possidendam concedo ac describo cum omnibusscilicet ad eam pertinentibus rebus. Haec autemterrula ab aquilonali portae monasterii tui

5 iacet, et pertingit usque ad septentrionalemmurum prefatae ciuitatis intra terras uide-licet quas antea ab oriente et occidente pos-sedisti et ideo haec tibi satis accommoda quiain medio iacebat. Si quis autem contra hanc do-

10 nationem meam aliquando uenire inuido maliuo-loque animo temptauerit, sit in presenti separatusa communione sanctae aecclesiae christi, et in futuroa societate sanctorum omnium segregatus. Manen-tem hanc kartulam in sua semper firmitate sig-

15 no dominicae crucis roboraui et idoneos testesut et id ipsum facerent adhibui. ACT’, indi-ctione xv. anno dominicae incarnationis dcclxii.+ Ego sigiraed rex cant’, hanc donationem meamsigno sanctae crucis roboraui. + Ego eadberht

20 rex cant’, consentiens propria manu confirmaui.+ Ego bregouuine archiepiscopus, consensi et sub-scripsi. + Ego aldhuun abbas subscripsi.+ Signum manus suuithuun. + Signum manusaethilhuun. + Signum manus esni. + Signum

123r

manus aegbaldi. + Signum manus uuighaað. + Si-gnum manus bunan. + Signum manus heabeorhti.+ Signum manus tiidheah. De pascuis porcorum+ (I)n nomine xii. gregum.

5 dei summi. Multi quidem in hoc seculo constitu-tionem et narrationem antiquorum pro huius uitaefauore et concupiscentia deprauare cona-ti sunt, qui istius erumni seculi laudem querunt,et multo magis hominibus placere quam deo di-

10 ligunt sicut ipse procurator nomine uualhhuncontra episcopum hrofensis aecclesiae sine intermissi-

one congressum discrimini fecit circa porco-rum pascua in silba quae appellatus est caestru-uarouualth. Iccirco (+) ego earduulfus rex can-

15 tuariorum conflictionem eorum ad nichilum redi-go quia coram testibus et optimatibus meis concedoad aecclesiam sancte andreae pro remedio animaemeae atque meorum patruum xii. greguum porco-rum ad serbandum in publicis locis idest ut

20 incoli nominandi dicunt, holanspic, aliuspaetlanhrygc, tercius lindhrygc. Hoc autemnumerus xii. gregum in istis tribus parti-bus singulariter in uno quoque teneatur. Siquis uero quod absit heredum meorum hanc do-

123v

(nati)onem infringere aut minuere presumat sci-at se ab omnipotenti deo et a sanctorum angelorum con-sortio separatum et in aeterna perditione damnatum,manente hac donatione mea, in sua nichi-

5 lominus firmitate perseueret. Anno ab incarnationechristi dcclxii. indictione xv. + Ego earduulfusrex cantuariorum supradicta omnia uolensconfirmabi et signum sanctae crucis impressi.+ Ego cuthberchtus gratia dei archiepiscopus ad peti-

10 cionem earduulfi episcopi consensi et subscripsi.+ Ego aethilberchtus rex cantiae consensi etsubscripsi. + Ego balthard consensi et subscri-psi. + Ego duunuualla subscripsi. + Egoaethelhun subscripsi. + Ego aldberht subscri-

15 psi. + Ego ruta subscripsi. + Ego folcuuinesubscripsi. + Ego uuiohtbrord subscripsi.+ Ego balthhard supscripsi. + Ego badohe(a)rd sub-scripsi. + Ego beagnoth subscripsi. + Egouualhhun subscripsi. De æslingeham,

20 siue freondesberiam.+ (R)egnante in perpetuum domino nostro iesu christo,ac cuncta mundi iura iusto modera-mine regenti, ego offa rex merciorumregali prosapia merciorum oriundus atque omni-

124r

potentis dei dispensatione eiusdem constitutusin regem, considerans et recolens quod uaselectionis ueracissimis innotuit uerbis, quodistis temporibus instarent tempora periculosa. Iccir-

5 co unus quisque de semetipso plenius poterit a-gnoscere, quod quanto quis in hoc terreno ha-bitaculo longiorem protraxerit uitam, tantoueraciora esse omnia quae olim antiqui ua-tes implenda esse praedixerunt. Iccirco ne-

10 cessarium duxi ut pro intercessionibus plurimo-rum pro uenia meorum delictorum et requie perpe-tua adipiscenda animae meae, aliquid ex hisquae michi largitor bonorum omnium christus dominus do-nare dignatus est, id est terram aratrorum

15 uiginti, in loco cuius uocabulum est aeslin-gaham, quae etiam iacet ad occidentalem par-tem fluminis meduuuaeian, contigua ipso

fluuio, cum uniuersis terminis suis ad eamrite competentibus, cum campis siluis pratis pa-

20 scuis paludibus et aquis, sicut olim habue-runt comites et principes regum cantiae, etcum omni tributo quod regibus iure competit,tibi uenerabili earduulfo sanctae hrofensisaecclesiae episcopo, libenter in perpetuum perdono.

124v

Et hoc cum consensu et licentia archiepiscopi nostribregouuini, atque heaberhti regis cantiae,et principum nostrorum, ut possidendi uel uenden-di uel etiam tradendi cuicumque uoluerit

5 liberam per omnia habeat potestatem. Et quia pro ip-sius terrae recompensatione aliquam partem pe-cuniae nobis fideliter libenter optulit, ad pro-merendam non solum specialiter michi a domino pi-etatem, sed indulgentiam delictorum totius gentis

10 nostrae humiliter dominicam exorantes clementi-am, ut liberet nos a malignis spiritibus etimportunis et malis hominibus. Terminos uerohuius terrae ideo latius non scribimus, quiaundique ab incolis absque ullo dubitationis

15 scrupulo certi sunt. Quicunque uero sequen-tium regum aut principum aut aliquis secularifretus potestate haec nostrae definitionis scri-pta irrita facere quod absit nisus fuerit,sciat se in presenti uita domini benedictione

20 esse priuatum, et in nouissimo maledictionesubiacere, ut a consortio sit separatussanctorum et cum impiis et peccatoribus flammisultricibus esse damnandum, excepto si dignasatisfactione emendare curauerint quod

125r

(ini)qua temeritate deprauarunt. Manentehac cartula in sua nichilominus firmitatequam propria manu sacro signaculo roborarecuraui, et testes ut subscriberent rogaui,

5 quorum infra nomina asscripta tenentur.Scripta est autem haec cartula in ciuitatedorouerni anno dominicae incarnationis dcclxiiii. indictione ii.+ Ego offa rex merciorum supra scriptam donati-onem atque emptionem signo sanctae crucis robora-

10 ui. + Ego bregouuinus archiepiscopus, iuxta pe-ticionem clementissimi regis ante praedicti,consensi et scripsi. + Ego heaberhtus rexconsensi et subscripsi. Coherent uero huic terraein commune saltu denberi iii. holanspic, et

15 lindhr(e)cg, et pædanhr(e)cg. + Ego botuui-ni humilis abbas, consensi et subscripsi. + Si-gnum manus esne. + Signum manus uhtredi. + Si-gnum manus broerda. + Signum manus eadbaldi.+ Signum manus berhtuualdi. + Signum manus

20 bobba. + Signum manus cec. + Signum manus huuit-hyse. + Signum manus esne fratris eius. + Signummanus badoheardi. + Signum manus egbaldi.+ Signum manus suithhuni. + Signum manus

eangesli. Item de aeslingeham.

125v

+ (I)n nomine domini dei saluatoris nostri iesu christi. Quan-uis parua et exigua sint quae pro ammissis of-ferimus, tamen pius omnipotens deus non quantitatemmuneris sed deuotionem offerentium semper in-

5 quirit. Qua de re ego sigeredus rex dimi-diae partis prouinciae cantuariorum, tam pro ani-mae meae remedio quam pro amore omnipotentisdei, terram aratrorum xx.ti quae appellatur aes-lingaham tibi reuerentissimo episcopo earduul-

10 fo sanctae hrofensis aecclesiae, cum uniuersis ad sepertinentibus, campis siluis pratis pascuis pa-ludibus et aquis et cum omni tributo quod regibusinde dabatur in potestatem cum consilio et con-sensu principum meorum libenter in perpetuum perdo-

15 no, ut possidendi uel habendi siue uen-dendi uel etiam tradendi cuicumque uolu-erit liberam per omnia habeat potestatem.Sane quia cauendum est ne hodiernam dona-tionem nostram futuri temporis abnegare

20 ualeat, et in ambiguum deuocare praesump-tio, placuit michi hanc paginam condere,et una cum cespite terrae praedictae tradere tibi,per quam non solum omnibus meis successoribus re-gum siue principum, sed etiam michi ipsi penitus

126r

interdico, ne aliter quam nunc a me constitutum estullo tempore de eadem terra quippiam agereaudeant. Quod si qui forte obseruare negle-xerint, et absque digna satisfactione praesentis

5 uitae impleuerint infelices dies, audiuntuocem aeterni iudicis sub fine mundi dicentisad impios, discedite (a me) maledicti in ignem aeter-num qui praeparatus est diabolo et angelis eius.Qui uero curauerint custodire, nichilque inro-

10 garint aduersi, audiunt uocem clementissi-mi arbitri inquientis ad pios, Venite bene-dicti patris mei percipite regnum quod uobisparatum est ab origine mundi. Adiectis iiii.dænberis in commune saltu, hoc est uueald

15 se uuestra, billincgden, cealcbyras, meosden,rindigsel. + Ego sigeredus rex hanc dona-tionem a me factam signum sanctae crucis propriamanu scribendo firmaui coram bregouuinoarchiepiscopo. + Ego bregouuinus archiepiscopus ad pe-

20 ticionem donatoris ante praedicti consensi etsubscripsi. + Signum manus hereberhti ab-batis. + Signum manus baere abbatis. + Signummanus bruno abbatis. + Signum manus aescuual-di presbiteri. + Signum manus ecghaldi comitis

126v

atque prefecti. + Signum manus ealdhuuni. + Sig-num manus esne. + Signum manus badohardi.+ Signum manus aethelnodi. Confirmatio eanmun- /

+ (E)go eanmundus rex hanc piam donationem5 supra scriptam propria manu roborandam

hoc signaculo sanctae crucis expressi, in lococuius uocabulum est godgeocesham, presenteuenerabili archiepiscopo bregouuino et consen-tiente, consilio quippe atque consensu omni-

10 um optimatum et principum gentis cantuari-orum. + Ego iaenberhtus abbas consentienstestis affui et subscripsi. + Ego huuaetredabbas consensi et subscripsi. + Signum manusegesnoði. + Signum manus balthhardi. + Si-

15 gnum manus aldhuni. + Signum manus uda.+ Signum manus puda.+ (I)n nominesummi saluatoris et domini nostri qui ubique dispo-nit omnia, ego ecgberhtus rex cantiae, tibi

20 eardulfo meo fidelissimo ministro atque episcopo,tuae peticioni assensum praebui cum consensuscilicet uenerandi archiepiscopi genberhti qui(michi) in omnibus carus est, necnon et principum meorumtrado terram intra castelli moenia supra

3 vertically in the margin / di regis

127r

nominati id est hrofiscestri unum uiculumcum duobus iugeribus adiacentem plateae quae estterminus a meridie huius terrae quam tibi modoin presenti possidendam habendamque, et cuicumque

5 uolueris te uiuente seu moriente dare aete-rnaliter perdono. Si quis autem hanc donationemmeam inuido maliuoloque infringere tempta-uerit animo, sit separatus in hoc seculo a parti-cipatione corporis et sanguinis domini nostri iesu

10 christi, et in futuro a coetu omnium sanctorum segregatusnisi antea suam praesumptionem digna satisfacti-one correxerit. Manentem hanc kartulam insua semper stabilitate, suprascriptam donationemmeam signo sanctae crucis christi confirmare cu-

15 rabo, et alios religiosos uiros ut et ipsumagerent adhibui quorum nomina cum signa-culis dominicae crucis intra tenentur. Actumanno dominicae incarnationis dcclxv. + Egoegcberhtus rex cantiae, hanc donationem meam

20 signo sanctae crucis roborare curabo. + Egogengberhtus gratia dei archiepiscopus, consensi etsubscripsi. + Ego badenoð episcopus consensi et sub-scripsi. + Signum manus uban. + Signum manusudan. + Signum manus aldhun. + Signum manus

127v

uuilheri. + Signum manus uualhardi. + Signummanus tymbel. + Signum manus coenberhti. + Si-gnum manus balhhardi. + Signum manus aethelno-di. Confirmatio heaberhti regis cantiae.

5 + Ego heaberhtus rex cant’ (testis) consensi et subscripsi.+ Ego aldberhtus abbas subscripsi. + Signum manusesni. + Signum manus badohardi. + Signum ma-

nus tidheah. + Signum manus baldhordi. + Signummanus eadberhti. + Signum manus hetraedi.

10 + Signum manus beornulfi. + Signum manus heara.Confirmatio offae regis merciorum.+ Ego offa rex merciorum ad peticionem earduulfiepiscopi hanc donationem in monasterio quod appel-latus est medyhaemstede praesidente abbate

15 botuuino meo manu atque impressione sanctaecrucis christi corroboraui, et licentiam dedi ha-bendi seu tradendi cuicunque uoluisset.+ Ego botuuine abbas consensi et subscripsi..

20 + (I)n nomine domini De hallingas.saluatoris nostri iesu christi. Omnem igitur hominemsicut frequenter caelesti magisterio adhor-tante didicimus, qui sub christiana religione uitaecaelestis praemia consequi desiderat, necesse est

128r

ut in presenti pietatis insistat operibus, et terrenisrebus atque transitoriis in quantum deo largien-te sufficiat sibimet aeterna mercatur bona,suasque preces ad diuinam peruenire clementiam

5 cotidie citius per hoc faciat. Quod ipse alio-rum in suis necessitatibus libenter exaudiat,attentius reminiscens quod quibusque religiosispostulationibus tanto libentius tantoque promptiusconsensus prebendus est, quanto et illis qui prae-

10 catores sunt utilior res secundum hoc uisibileseculum nunc impertitur, et illis qui concessores ex-istunt, pro impertito opere pietatis uberior mer-ces secundum inuisibile postmodum tribuetur.Quam ob rem ego egcberth rex cantiae tibi dile-

15 ctissimo episcopo dioran atque tuae aecclesiae quae inhonore sancti andreae apostoli consecrata est, pro re-medio animae meae cum consensu meorum opti-matum atque principum terram iuris mei decemaratrorum in loco ubi nominatur hallingas cum

20 omnibus scilicet ad eam pertinentibus rebus iuxtaterminos indigenis certissimos, cum campis sil-uis pratis paludibus piscationibus uenationibusaucupationibus, libenter tenendam possiden-damque concedo, ita ut quicquid de ea agere uolueris,

128v

liberam per omnia in perpetuo potestatem teneas.Quisquis igitur heredum successorumque meorum hanc do-nationem meam augere atque amplificare uo-luerit, habeat beatam communionem in presen-

5 ti cum diligentibus deum, et in futuro perpetuamcum omnibus sanctis. Quisquis autem maliuola mentede illa immutare aut imminuere tempta-uerit, separetur a societate non solum aeternaefelicitatis omnium sanctorum, sed etiam in aeterna

10 poena cum scelerum suorum crudelibus compartici-pibus sit condemnatus. At uero ut hanc donati-onem meam quilibet hominum aliquando non possitirritam facere, manu propria signum sanctae crucis

subtus in hac pagina facere curaui, testesque15 religiosos ut idipsum facerent adhibeo.

Adiectis denberis in commune saltu, bixle, speld-hirst, meredæn ðær be eastan, et rusteuuel-l(æ), –/ t( )eppanh(e)se. + Ego egcberhtus rexhanc donationem a me factam signo sanctae crucis

20 roboraui. + Ego heaberhtus rex signo sanctae cru-cis roboraui et subscripsi. + Ego iaenber-htus archiepiscopus gratia dei consensi et subscripsi.+ Signum manus eangisli. + Signum manus udan.+ Signum manus balthardi. + Signum manus egesno-

129r

thi. + Signum manus uban. + Signum manustyccan. + Signum manus heardraedi. + Signummanus uuiohtnothi. + Signum manus coenberhti.Sunt autem termini a loco Termini locorum.

5 qui uocatur hrofesbreta usque in arborem quiuocatur cutues ac, et inde uia recta per mediumcampum quae appellatur hiuæinhamstedi, usquein locum qui dicitur hallesmeri, et inde cir-cumit per locum qui uocatur heortleagu, usque in

10 flumen medeuuæge.De bromgehege.+ (I)n nomine domini nostri iesu christi. Pietatis bene-ficium quod quisque fidelium pro christi reuerentiaseruo dei fideliter domino seruienti misericorditer

15 contulerit, christo hoc conferre dinoscitur.Nam ipse in fine mundi ad electos suos loquensdicturus est, Cum uni ex minimis meis feci-stis, michi fecistis. Iccirco ego egcberhtus rexcantiae, hanc dominicam sententiam memoriter re-

20 tinens, et piis operibus deo instigante adimple-re curabo, tibi dioran hrofensis aecclesiae an-tistiti aliquam partem terrae iuris mei liben-ter concedo, id est dimidiam unius aratri par-tem ubi nominatur bromgeheg, simul et ma-

129v

riscem uocabulo scaga, et ut per omne ab hac dieet deinceps subsequens tempus cum notissimisterminis omnibusque utilitatibus ad eam rite pertinen-tibus tuo proprio iuri aeternaliter habendam possiden-

5 dam tradendamque cuicumque hominum uoluerishilari concedo animo. Huius autem marisci ter-minus, est aqua pene undique circumperfusa. Si quisergo heredum successorumque meorum contra hanc piamdonationem meam uenire fuerit ausus et teme-

10 rare eam inuido maliuoloque temptauerit animo,sit anathema maranatha. Manente hac car-tula in sua nichilominus stabilitate, quam robora-re propria manu curaui, et alios idoneos religio-sosque testes ut id ipsum agerent adhibui, quorum

15 nomina infra caraxata continentur. Actum annodominicae incarnationis dcclxxviii. in ciuitate do-rouerni. + Ego egcberhtus rex cantiae, hancdonationem meam signo crucis Christi roboraui.+ Ego iaenberhtus archiepiscopus testis consentiens

20 subscripsi. + Signum manus escuualdi presbiteri.+ Signum manus uban. + Signum manus boban.+ Signum manus uualhard. + Signum manus ubban.+ Signum manus aldhun. + Signum manus sigired.+ Signum manus esni. + Signum eaniardi.

130r

Huic uero terrae adiacent pratae ubi dicitur hreodham,in iiii.or locis. In uno loco xvii. agros, on eastanclifwara gemære, –/ on suðan tucincgnæs,–/ on wæstan culinga gemære, –/ on norðan.

5 Et in alio loco xii. agros, on eastan is culingagemære, –/ on suðan clifwara gemære, –/ onwestan, –/ on norðan. Et in tertio loco vii.agros, be eastan is mearcfleot, –/ be suðan,–/ be westan –/ be norðan is clifwara gemære.

10 Et in quarto loco vi. agros, be eastan is clif-wara gemære, –/ be suðan is culinga gemære,–/ be westan is –/ be norðan clifwara gemære.Item de bromgehege.+ (I)n nomine domini nostri iesu christi.

15 Cum quis religiosorum uirorum fideliter deo famu-lantibus ex temporalibus terrenisque substantiisdonare decreuerit, hoc pro certo christo dona-tori bonorum omnium redonare constat. Vndeet ego egcberht rex cantiae tibi uenerando

20 dioran hrofensis aecclesiae antistiti trado di-midiam partem unius aratri contiguam uideliceteiusdem quantitatis terrulam, in regione uo-cabulo bromieheg, a me antea traditae.Insuper et adiciam mariscem pertinentem ad aridam

130v

et ad aquae ripam iaenlade habentem quasiquinquaginta iugerum, et ut in tua sit facul-tate in perpetuum habendam possidendam traden-damque cuicunque elegeris hominum, et si quis

5 tam ausus sit hanc donationem meam infrin-gere temptauerit, sit anathema maranatha.Hanc cartulam in sua stabilitate manentem con-sentientibus religiosis personis et subscriben-tibus signo crucis christi roboraui quorum nomina

10 cum propriis infra notentur signaculis. Actumanno ab incarnatione christi dcclxxix. in ci-uitate supradicta. + Ego ecgberhtus donatorsignum crucis christi impressi. + Signum manusboba. + Signum manus balthard. + Signum manus

15 uue(a)lhard. + Signum manus banta. + Signummanus billnoth. + Signum manus osuulf. + Si-gnum manus bubba. + Signum manus balthard..+ (I)n nomine domini nostri

20 iesu christi, cui patent cuncta penetraliacordis et corporis. Ego ethelberhtus rexoccidentalium saxonum necnon cantauuariorumconcedo hrofensis aecclesiae antistiti deoran ali-quantulum terrae iuris mei intra moenia

131r

supradictae ciuitatis in parte aquilonali, id estfram doddinc hyrnan oð ða bradan gataneast be wealle, –/ swa eft suð oð þæt east geat,–/ swa west be stræte oð doddinc hyrnan, –/

5 ðreo hagan be eastan porte butan wealle, –/ ðarto feower æceras mæde be westan, ee. Hocin augmentum monasterii tibi concessi sancti an-dreae, ut mea donatio immobilis permaneatsemper. Et si quis hanc donationem meam au-

10 gere uoluerit, augeat dominus ei uitam. Si quisuero tunc minuere presumpserit, sit separatusa conspectu domini in die iudicii nisi prius emenda-uerit ante eius transitum quod nequiter gessit.Actum dominicae incarnationis dcclxxxi. + Ego

15 ethelberhtus rex hanc meam donationem si-gno sanctae crucis confirmaui. + Ego geanberhtarchiepiscopus corroboraui. + Ego deora episcopus con-signaui. + Signum manus uualhard. + Signummanus uban. + Signum manus udan. + Signum

20 manus ealhere. + Signum manus dudec. + Signummanus wullaf.De trottesclyua.+ (I)n nomine dei summi et saluatoris nostri iesuchristi, ipsoque in perpetuo regnante disponenteque

131v

suauiter omnia terrena quoque sceptra et regaliaiura temporaliter distribuerit. Vnde et egooffa rex merciorum aliquam terram pro remedioet salute animae meae tradam, id est sex ara-

5 trorum ubi nominatur trottesclib ad aecclesiambeati andreae apostoli et ad episcopium castelli quodnominatur hrofescester ubi beatus paulinuspausat, quam etiam episcopalem sedem modoin presenti rite regit uuaermundus religi-

10 osus antistes. Hanc itaque supradictam terramad hanc condicionem perpetualiter habendamet possidendam concedo cum omnibus ad eam ritepertinentibus rebus cum campis siluis pascuis pra-tis pastinationibus et cum propriis terminis. Huius

15 autem telluris termini sunt isti, ab oriente eta meridie boerlingas, ab occidente uurota-ham, ab aquilone meapaham. Ad hanc quoqueterram pertinent in diuersis locis porcorum pa-stus id est uuealdbaera ubi dicitur holen-

20 spic bi suðan ee eppanhrycg non longe ab eoloco langanhrycg. Quisquis uero contra hancdonationis cartulam callido malignoque trac-tatu contraire presumpserit, nouerit (se) quisquis illefuerit in discreto dei iudicio sinistrae partis

132r

socium fore et a christi et dei corpore sanguineque se-gregandum. Manente hac cartula in sua nichi-lominus firmitate propria manu signaculo cru-cis christi roborare curaui, et testes religiosos

5 et consen(tien)tes id ipsum agentes adhibui, quorumnomina cum propriis cruciculis infra adno-tentur. Actum anno dominicae incarnationisdcclxxxviii. + Ego offa rex merciorum hancsuprascriptam donationem meam hoc signum cru-

10 cis impressi. + Ego ecgfrid rex merciorumtestis consentiens subscripsi. + Ego cyne-drith regina consensi et subscripsi. + Egoiaenberhtus gratia dei archiepiscopus signum crucischristi impressi. + Ego hygeberht archiepiscopus sub-

15 scripsi. + Ego ceoluulf episcopus subscripsi. + Signummanus brordani prefecti. + Signum manus berhtuual-di. + Signum manus eadbaldi. + Signum manusceolmundi.Item de bromgehege.

20 + (I)n nomine domini nostri iesu christi (saluatoris). Si ea quae secundumdecreta canonum ac statuta synodalia salu-briter definiuntur, quamuis sermo solus ad te-stimonium sufficere possit, at tamen ob incer-tam futurorum temporum conditionem firmissimis

25 scripturarum indiciis et cautionem cyrographis

12-13 two lines in space for one

132v

sunt roboranda. Quoniam quidem sepe ex ignorantia, sepequod est execrabilius ex improbitate contingit,ut denegatio rerum uere et recte gestarumnascatur. Qua propter ego offa rex merciorum tibi

5 uuaermundo antistiti necnon et aecclesiae quaesita est in castro quod nominatur hrofescaestertrado terram unius aratri ubi nominatur broom-geheg cum certissimis terrae huius limitibus,quae habet ab oriente uuiodafleot, a meridie

10 uero fons quidam et fossa circumdata, et ex indesepis quaedam, itemque fossata ab occidente et no-tis signis designatur, ab aquilone mariscem uo-cabulo scaga, quam etiam circumfluit iaegnlaad.Hanc autem terram tibi tradendam et possiden-

15 dam et aecclesiae usui mancipandam, quam tu iuregubernas concedo. Si quis uero successorum meorum uelprincipum hanc donationem meam immutaretemptauerit, sit anathema maranatha usquedum dominus ueniat qui iudicaturus est orbem

20 terrae in aequitate. Hanc cartulam signaculo cru-cis christi confirmare uolens proprio manu necnonet alios religiosos adhibui testes quorum nominainfra adnotentur. Actum anno dominicae incar-nationis dcclxxxix. in loco ubi dicitur celchyð.

133r

+ Ego offa rex merciorum hanc supradictam do-nationem meam signo sanctae crucis christi roboraui.+ Ego iaenberhtus gratia dei archiepiscopus consensiet subscripsi. + Ego hygeberht archiepiscopus sub-

5 scripsi. + Ego ceoluulf episcopus subscripsi. + Egoheardraed episcopus subscripsi. + Ego unuuonaepiscopus subscripsi. + Ego cyneberht episcopus subscri-

psi. + Ego ealghearhd episcopus subscripsi.+ Ego eadgar episcopus subscripsi. + Ego ealgmund

10 abbas subscripsi. + Ego beonna abbas subscripsi.+ Signum manus ecgfrithi regis merciorum. + Si-gnum manus berhtuualdi. + Signum manus ead-baldi. + Signum manus brordan. + Signum manusaethilheardi. + Signum manus ceolmundi. + Si-

15 gnum manus ubban. + Signum manus heaberhti.+ Signum manus forðredi. + Signum manus uuigcgan.+ Signum manus ceolheardi..+ (I)n nomine domini nostri iesu christi. Omnem hominem

20 qui secundum deum uiuit et remunerari a deosperat et optat, oportet ut piis precibus assen-sum hilariter ex animo prebeat. Quoniam certum esttanto facilius ea quae quisque a deo poposcerit consequiposse, quanto et ipse libentius hominibus recte

133v

postulata concesserit. Quo circa ego offarex merciorum tibi uenerabili uuaermundoantistiti ut diligenter postulasti aliquam par-ticulam terrae iuris mei id est quasi unius

5 et semis iugeri in ciuitate hrofi ad augmen-tum monasterii tui aeternaliter possidendamconcedo ac describo cum omnibus scilicet ad eampertinentibus rebus. Haec autem terrula ab aquilo-nali et ab oriente ciuitatis iacet, et pertingit

10 usque ad septentrionalem murum prefatae ciuita-tis intra terras uidelicet quas antea aboriente et occidente possedisti, et ideo haec tibisatis accommoda quia in medio iacebat. Si quisautem contra hanc donationem meam aliquando

15 uenire inuido maliuoloque animo temptaue-rit, sit in presenti separatus a communione sanctaeaecclesiae christi, et in futuro a societate sanctorum om-nium segregatus. Manentem hanc kartulamin sua semper firmitate signo dominicae cru-

20 cis roboraui, et idoneos testes ut et id ipsumfacerent adhibui. Actum anno dominicae in-carnationis dcclxxxix. indictione xii.in loco ubi nominatur celchyth.+ Ego offa rex merciorum hanc donationem

134r

meam signo sanctae crucis roboraui. + Ego ecgfriðrex consensi et subscripsi. + Ego iaenberhtusgratia dei archiepiscopus consentiens subscripsi. + Egohygeberht archiepiscopus subscripsi. + Ego ceoluulf

5 episcopus subscripsi. + Ego heard(red) episcopus subscripsi. + Egounuuona episcopus subscripsi. + Ego cyneberhtepiscopus subscripsi. + Ego algheard episcopus subscripsi.+ Ego uuaermund episcopus subscripsi. + Ego eadgarepiscopus subscripsi. + Ego uueohthun subscripsi.

10 + Signum manus ealhmundi abbatis. + Signum manusbeonnan abbatis. + Signum manus brordan. + Signummanus berhtuualdi. + Signum manus aeðilhardi.+ Signum manus uuigcgan. + Signum manus ceol-

mundi. + Signum manus ceolheardi. + Signum15 manus eadbaldi. + Signum manus forðredi. + Sig-

num manus uuigcgan. + Signum manus heaberhti.+ Signum manus ubban..+ (I)n nomine domini nostri iesu christi saluatoris. Si ea

20 quae secundum decreta canonum ac statuta syno-dalia salubriter definiuntur, quamuis sermosolus ad testimonium sufficere possit, at tamenob incertam futurorum temporum conditionem fir-missimis scripturarum indiciis et cautionum

134v

cyrographis sunt roboranda. Quoniam quidem sepeex ignorantia, sepe quod est execrabilius ex impro-bitate contingit ut denegatio rerum uereet recte gestarum nascatur. Qua propter ego aeðel-

5 bearht rex occidentalium saxonum seu cantuua-riorum uuaermundo episcopo trado terram iurismei id est xx. æcra, et unum uiculum dimidiumciuitatis hrobi, et unum mariscum quae ad illumpertinet, pro eius pecunia quam ab eo accepi, hoc est

10 xv. pund’, –/ xxx. mancuso, ut habeat et pos-sideat, et cuicumque uoluerit illo uiuente seumoriente aeternaliter tradendam concedo cumomnibus ad eas rite pertinentibus in minimiset in maximis notis et ignotis sine fine in

15 euum permaneat liuera. Si quis uero quod absit he-redum successorumque meorum hanc nostram piam dona-tionem immutare aliter uel minuere studue-rit, sciat se in primis omnipotentis dei iram in-currere, et uiuentem in hac uita benedictione

20 carere, et in nouissimo maledictione subia-cere. Qui uero haec augenda custodierit,nichilque inrogarit aduersi, sit benedictusa domino. Scripta est haec cartula, anno dominicaeincarnationis dccxc. his testibus qui haec

135r

consentientes subscripserunt, quorum hic nomi-na infra tenentur asscripta.+ Ego aeðelbearht rex hanc meam donationemsigno sanctae crucis christi roboraui et subscripsi.

5 + Ego ciolnoð archiepiscopus consensi et subscripsi. + Egoealhstan episcopus consensi et subscripsi. + Ego Swiðhunepiscopus consensi et subscripsi. + Ego guðheard episcopusconsensi et subscripsi. + Ego dioruulf episcopus consensiet subscripsi. + Ego æðelred filius regis. + Ego

10 ælfred filius regis. + Ego uullaf abbas. + Ego uuer-ferð abbas. + Ego uulfhelm presbiter. + Ego uue-renberth minister. + Ego ceolmund minister.+ Ego eannulf dux consensi et subscripsi. + Egooric dux consensi et subscripsi. + Ego uulfhere

15 dux consensi et subscripsi. + Ego aetheluulf duxconsensi et subscripsi. + Ego humbearht dux consensiet subscripsi. + Ego uullaf dux consensi et subscri-psi. + Ego aldre(d) dux consensi et subscripsi. + Egoæðelred dux consensi et subscripsi. + Ego dryhtwald

20 dux consensi et subscripsi. + Ego biorhtuulf duxconsensi et subscripsi. Diuisiones supradictae terrae.Ðanne is (ðer) se leah ðe man ðæt lond mid friðehaldan scæl. An east healfe sio ealde stræte,an suð halfe horsum stide, an west halfe

135v

biddanstiorf, an norð halfe pume lond.Ðanne sind Diuisiones supradicti marisci.ðæs londes gemæra an west healfe scipfli-ot, an norð healfe meodowæge, an east hal-

5 fe liofwinne mearc, ðanne fram cioldry-ðe londe west be ðare aldan stræte swæ siotwoentig aecra..+ (R)egnante et adiuuante nos deo et domino nostro

10 iesu christo, ego coenuulfus gratia dei rexmerciorum, anno v.o imperii nostri, una cumfratre meo cuðredo rege scilicet cantua-riorum, dabo in perpetuam possessionem suiðhunenostro in commune ministro modicam telluris por-

15 tionem trium scilicet aratrorum ubi nominaturaet brom gehaege in prouincia cantiae, et uniusaratri adiacentem altera terra quod uocatur aeðiluul-fing lond adiecto uno piscatorio on tæmiseflumine ubi dicitur fiscnæs, adiectis iiii. denbe-

20 ris in commune saltu id est on cæster sæta walda,his locis aet otan sihtre, –/ aet crangabyrum,–/ aet frecinghyrte, –/ aet haeseldenne predictouiro uel eius posteris sub perpetua libertateconcedimus cum omnibus ad se pertinentibus rebus

136r

pro eius beneplacabile pecunia simul et deuoti fa-mulatus sui parientia, ut habeat et posside-at quam diu uiuat, et post se cui uoluerit re-linquat in sempiternam possessionem eo uideli-

5 cet iure si ipse nobis et optimatibus nostris fide-lis manserit minister, et inconuulsus amicus.+ Ego coenuulfus rex donationem meam signocrucis confirmo. + Signum manus cuðredi re-gis cantuariorum. + Signum manus ceolberhti du-

10 cis. + Signum manus berhthuni et byrnwaldicomitum. Hoc item secunda die pascae adfirmantcoram rege cuðredo in urbe cantuariorum archi-episcopus aeðilheard, –/ merciorum abbas daeghelm cumoptimatibus quorum hic scripta sunt nomina.

15 + Aeðilheard archiepiscopus. + Daeghelm presbiterabbas. + Heaberht. + Osuulf. + Egnulf. + Alh-mund. + Beornheard. + Esne. + Ealdberht. + Haeh-frið. + Ealdberht. + Osmod. + Wiohthert. + Be-alðheth. Quomodo suiðun hanc terram sibi datam a re-

20 gibus, concessit sancto andreae post obitum suum.+ (E)go swiðun post obitum meum trado terramhuius libelli pro remedio animae meaeomnibusque sibi pertinentibus sancte andreae in perpetuum.Et si quis augerit, aeternam uitam tribuat ei deus,

136v

si quis tunc minuere uoluerit, mortem suppliciumcum diabolo in aeternum sit passus.De borcstealle.+ (I)n nomine domini nostri iesu christi.

5 Regnante in perpetuum eodem deo et domino nostroiesu christo, ego coenuulf gratia dei (rex) merciorum,uiro uenerabili beornmodo episcopo, tradoterram iuris mei id est quasi tria aratra,ad meridianam plagam ciuitatis quae dicitur hro-

10 fescester, ut habeat et possideat, et cuicumqueuoluerit illo uiuente seu moriente aeternali-ter, tradendam concedo. Sunt autem huius tellu-ris termini notissimi ab oriente uia puplica,a meridie uuldaham, ab occidente flubius

15 meduwege, (ab aquilone) meara teag. Si quis hanc donatio-nem meam infringere aut minuere temptaue-rit, sciat se rationem redditurum ante tribu-nal aeterni iudicis nisi prius deo et hominibus di-gne emendauerit, et predicta terra sit libera

20 ab omni regali et seculari seruitio. Adiectisdenberis in commune saltu, otanhyrst, et frae-cinghyrst, sceorfes stede, crangabyras, wiht-herinc falad sto, et haeseldaen. + Ego coen-uulf rex merciorum hanc donationem meam

137r

signo sanctae crucis christi confirmaui. + Ego uul-fred archiepiscopus consensi et subscripsi. + Egodeneberht episcopus consensi et subscripsi. + Egoaeðeluulf episcopus consensi et subscripsi. + Ego

5 sigered rex consensi et subscripsi. + (Ego) Aelbðriðregina consensi et subscripsi. + (Ego) heardberht duxconsensi et subscripsi. + Ego beornmod episcopus con-sensi et subscripsi. + Ego beornnoð dux consensiet subscripsi. + Ego cynehelm dux consensi et sub-

10 scripsi. + Ego eadberht dux consensi et subscri-psi. + Ego cyneberht propinquo regis consensi etsubscripsi. + Ego coenwald propinquo regis con-sensi et subscripsi. + Ego quoenðryð filiaregis consensi et subscripsi. + Ego eanberht

15 dux consensi ( ) et subscripsi. + (Ego) aeðelheahconsensi et subscripsi. Scripta est autem haec kar-tula anno dominicae incarnationis dccc.a xi.a indi-ctione iiii.a his testibus consentientibus et sub-scribentibus. De libertate aecclesiae

20 sancti andreae apostoli.+ (I)n nomine domini nostri iesu christi, ego ecgberhtus (gratia dei)rex anglorum, cum consensu episcoporum ac principummeorum hanc libertatem donabi aecclesiae quaesita est in ciuitate hrobi et omnibus agellis quae

137v

ad aecclesiam sancti andreae apostoli pertinent, pro remedioanimae meae et filii nostri aetheluulfi quem regemconstituimus in cantia, ut omnes (agros) sint libera abomni regali seruitio, a pastu regum et principum,

5 ducum et prefectum exactorumque, ab equorum et fal-conum accipitrumque et canum acceptione, et illorumhominum refectione quod nos festing mennnominamus a parafrithis, et ab omnibus difficul-tatibus regalis uel secularis seruitutis notis

10 et ignotis, cum furis comprehensione intus etforis maioris minorisue, preter pontis constru-ctione et expeditione, aeternaliter liberata per-maneat. Hanc libertatem predicte aecclesiae donabi,pro humili oboedientia uenerabilis episcopi beorn-

15 modi, et pro amore apostoli sancti andreae, et beatipaulini archiepiscopi cuius corpus in predicta aecclesiarequiescit. Sic etiam (omnibus) successoribus uel heredibusmeis, necnon cuicunque gradu regibus seu princi-pibus in nomine sanctae trinitatis et per tremendum

20 dei iudicium precipio ut haec donatio mea fir-ma et inlibata inconcussaque permaneat. Si quisuero hoc beniuola mente obseruare uoluerit,seruetur ei benedictio sempiterna, hic et in aeter-num. Si autem quod absit aliquis insurrexerit

138r

tyrannica potestate fretus seu diabolica te-meritate instigatus qui hanc libertatem infrin-gere aut minuere uel maluit conuerteretemptauerit quam a nobis constitutum est, sci-

5 at se separatum a communione sanctae dei aecclesiae eta participatione omnium sanctorum dei et aeternisignibus esse nodatum nisi prius digne et perfe-cte hic in seculo emendare uoluerit. Scriptaest haec cartula anno dominicae incarnationis

10 dccc. xx. iii. indictione vi. his testibus con-sentientibus et signo sanctae crucis christi confir-mantibus, quorum nomina infra tenentur ascri-pta. + Ego ecgberhtus rex anglorum hancdonationem meam huius libertatis signo sanctae cru-

15 cis christi confirmaui et subscripsi. + Ego ae-theluulf rex consensi et subscripsi. + Ego uul-fraed archiepiscopus consensi et subscripsi. + Ego wig-ðegn episcopus consensi et subscripsi. + Ego ealhstanepiscopus consensi et subscripsi. + Ego beornmod episcopus

20 consensi et subscripsi. + Ego wulfhard dux consen-si et subscripsi. + Ego monnaede dux consensi etsubscripsi. + Ego osmod dux consensi et subscri-psi. + Ego dudda dux consensi et subscripsi. + al-dred. + Oshere. + ætheluulf. + duduc. + boba.

138v

+ Ealhhere. + sigaesteb. + æðelhard..+ (I)n nomine domini De snodilande.nostri iesu christi saluatoris mundi, anno dominicae

5 incarnationis dccc.xxx.viii. indictione i.aego ecgbearhtus rex cum consensu dilectissi-mi filii nostri æðelwulfi regis dabo debotissi-mo episcopo meo beornmodo aliquam terrae par-tem iuris mei quattuor aratrorum, in loco quae

10 dicitur snoddingland –/ aet holanbeorge, ut

habeat et possideat, et cuicumque uoluerit re-linquat, ita ut predicta terra sit liuera ab omniserbitia. + Scripta est haec cartula in bicaregali, quae dicitur fraericburna, is testibus consen-

15 tientibus et subscribentibus quorum infra nominatenentur, et unam molinam in torrente qui diciturholanbeorges burna, et in monte regis quinqua-ginta carrabas lingnorum, adiectis quattuordenberis, hwoetonstede, heahdaen, hese, helman-

20 hyrst. + Egcberht rex. (+) AEðeluulf rex. + Cial-noð archiepiscopus. + Beornmod episcopus. + Ealhstanepiscopus. + Eadhun episcopus. + Cynred episcopus. + Ceolberhtepiscopus. + Wlfheard dux. + AEðelwulf dux. + Eanulf(*) dux. + AEðelwulf dux. + Eðelheard, et in oriente

24 (* dux. + herebearht)

139r

ciuitatis hroui unum uiculum..+ (R)egnante in perpetuum De holanbeorge.domino nostro iesu christo, qua propter + ego oeðeluulf

5 rex occidentalium saxonum dabo et conce-do + beornmodo hrobensis aecclesiae episcopo aliquampartem terrae iuris mei, in loco quae appellaturholanbeorges tuun duo aratrum (cum) consilio et licen-tia episcoporum et principum meorum ut habeat et prefruet

10 in hereditatem sempiternam, et cuicumque uolueritrelinquat, et sit illa terra liuera ab omne rega-le seruitute in magnis et minimis notis etignotis cum pratis et pascuis et paludis cumomnibus rebus quae ad illam terram pertinet. Scrip-

15 ta est haec scedula, anni domini dccc xli. indicti-one iiii. his testibus consentientibus et subscri-bentibus, quorum hic nomina continentur. + Egoaeðeluulf rex hanc meam donationem cum uexillamsanctae crucis rouorabi et confirmo. + Ego eðelstan (*)

20 episcopus consensi et subscripsi. + Ego helmstan episcopusconsensi et subscripsi. + Ego beornmod episcopus consen-si et subscripsi. + Signum manus oeðeluulf dux.+ Signum manus ealchere dux. + Signum manus duduc.+ Signum manus oeðelmod. + Signum manus uchtred.

19 (* rex consensi et subscri-psi. + Ego ealhstan)

139v

+ Signum manus tuca. + Signum manus eðelred. + Sig-num manus sigbeorht. + Signum manus boba..+ (I)n nomine trino

5 diuino, ego oeðeluulfus rex occidentalium saxonumnecnon et cantuariorum, pro decimatione agrorum quamdeo donante caeteris ministris meis facere de-creui, tibi dunne ministro meo dabo unamuillam, quod nos saxonice an haga dicimus in me-

10 ridiae castelli hrobi, et decem iugera a meridia-no plaga uilluli illius adiacentia, necnon et duoiugera prati, et x. carros cum siluo honestos

in monte regis, et communionem marisci quaead illam uillam antiquitus cum recto pertinebat, et

15 hoc ipsum tibi ad habendam et possidendam con-cedendo donamus, et post dies tuos cuicunqueherede tibi placuerit derelinquendam cum ple-na libertate habeas potestatem. Hanc predictamdonationem et libertatem ego oeðeluulf rex

20 deo donante perfeci anno dominicae incarnationisdccclv. indictione iii.a hoc est diuina gratialargiente qua(ndo) ultra mare romam perrexi, coramhis testibus qui hoc mecum consentiendo subscri-pserunt. + Ego aeðeluulf rex hanc meam

140r

donationem et libertatem cum signo sanctae crucis christiroboraui et subscripsi. + Ego ceolnoð archiepiscopusconsensi et subscripsi. + Ego aeðelberht rex con-sensi et subscripsi. + Ego lullede dux consensi et

5 subscripsi. + Ego aeðelmod dux consensi et subscri-psi. + Ego ælfred filius regis consens(i) et subscripsi.+ Ego eadred dux consensi et subscripsi. + Egoæðelric dux consensi et subscripsi. + Ego cinehehmiles consensi et subscripsi. + Ego milred miles con-

10 sensi et subscripsi. + Ego ceolmund miles consen-si et subscripsi. + Ego lulla miles consensi et sub-scripsi. + Ego æðelred miles consensi et subscri-psi. + Ego wulflaf miles consensi et subscripsi.+ Ego æðelred miles consensi et subscripsi. + Ego

15 wæhtgar miles consensi et subscripsi. + Ego duducmiles consensi et subscripsi. + Ego osberht milesconsensi et subscripsi. + Ego sigenoð miles consensiet subscripsi..

20 + (I)n nomine domini. Dunn hafað þas boc gesaldhis wife –/ ðæt land þe þær an gewriten isan godes aest, ðæt hio hæbbe hire dæg –/ hisbruce, –/ efter hire dæge, geselle hit onðæs halgan apostoles naman sancte andreas

140v

ðam hirode (in) mid unnan godes –/ his ha(l)genafor unc buta –/ ealle uncre eldran butan hihit mit unnan hiredes of gan to rihtan gafo-le swaswa hyt hy geðingian magan, butan ælcen

5 bræde, oððe beswice, –/ hy ðonne se hired hit ge-earnian mid heora godcundnæsse ofer twelfmonoð, –/ stande simle mid cwide seo boc on ðæshiredes handa..

10 + (R)egnantem in perpetuum domino deo nostro omnipoten-ti sabaoth, cui patent cuncta penetra-lia cordis et corporis, terrestria simul etcaelestia, necnon super aethera regnans in sedibus al-tissima, et alta omnia sua dicione gubernans, cuius

15 amore et aeternis premiis ego aeðered rex occi-dentalium saxonum necnon et cantuariorum, dabo etconcedo amico meo cuðwulfo hrofensis aecclesiaeepiscopo aliquam partem terrae iuris mei hoc est in

duo loco, alia in ciuitate dorobroeuia, alia20 in aquilone ciuitate marisco et prata longe et

lato alta et aquaeflua, usque ad flumine modicoet magno meadowege flumina, uocatus etueribracho et fretos circulo et cingulo. In-cipiunt pellati, pirigfliat, et scipfliat,

141r

pausunt in flumine. + Her sint ða gemæraoð miadowegan fram dodding hyrnan westandlanges stræte, ut oð weall –/ swa be norðanwege ut oð liabinges cota, –/ swa be liabinges

5 cotum oð þæt se weall east sciat, –/ swa east bin-nan wealle oð ða miclan gatan angæn doddinghirnan, –/ swa ðanne suð an geriaht framða gatan andlanges weges be eastan ði landesuð oð doddinghyrnan. Þanne be norðan weal-

10 le mers –/ maeða, oð mediwægan sindan þa gemæra.Fram miadawegan binnan twam fliatum tialasint genemde, pirifliat, –/ scipfliot, ða gescea-dað þæt land westan –/ eastan oððæt weallfæ-stenn. Þus (hit) is befangen mid friodome, amen.

15 + Ego æðered rex haec omnia dabo et concedo cuð-wulfo meo dilecto fratre et episcopo in sempiternam he-reditatem sibi habendum et possidendum, feliciterquein dies eius perfruendum, et post dies eius cuicunqueei herede placuerit ad derelinquendum liberam

20 ab omni seruitute (et) regali subiectione liberrima,quam diu christiana fides in terra serbatur aeternaliterpermaneat, hoc ipsumque omnibus successoribus nostrisin nomine omnipotentis dei obserbare precipimus.Et si quis hoc ( ) serbare uoluerit, seruet eum

14 amen glossed soð

141v

omnipotens deus. Si quis uero per tyrannicam potestatem frin-gere aut minuere uoluerit, sciat se maledi-ctum esse a christo nisi emendare boluerit deo et ho-minibus. Manente hac kartula in sua nichilo-

5 minus firmitate roborata, his testibus consen-tientibus, quorum hic, illic, nomina infra scriptasunt, et signo sanctae crucis corroborata.+ Ego æðered rex confirmationem cum uexillosanctae crucis christi corroborabi et subscripsi. + Ego

10 alhferð episcopus consensi et subscripsi. + Ego heah-mund episcopus consensi et subscripsi. + Ego wulfheredux consensi et subscripsi. + Ego eadred dux con-sensi et subscripsi. + Ego ælfstan dux consensiet subscripsi. + Ego wigstan dux consensi et sub-

15 scripsi. + Ego ælfstan dux consensi et subscri-psi. + Ego drihtwald dux consensi et subscripsi.+ Ego ecgbearht minister consensi et subscripsi.+ Ego beorhtnoð minister consensi et subscripsi.+ Ego ordulf minister consensi et subscripsi. + Ego

20 æsca minister consensi et subscripsi. Actum estautem anno ab incarnatione domini nostri iesu christidccclxviii.

De cucolanstane.+ (R)egnante in perpetuum domino nostro iesu christo, ego

142r

aeðelulf rex saxonum, dabo pro remedio animaemeae terram ad aecclesiam sancti andree apostoli christi etsuuiðuulfo episcopo aliquam partem in illo loco quae diciturcucolanstan atque aecclesiam sancte michaelis archan-

5 geli. Haec sunt termina trium aratrum circumia-centia. In oriente miodowæge, in meridie heallingwara mearc up wið halles meres. In occidentebriogoning wara mearc oð norðdune norðan.In aquilone east and langnes dune oð cinges

10 mear’, –/ ut fram cingesmerce, oð ða aldanstræt east be ðare aldan stræte oð hlið, –/þanan ut be ðan hliðe oð þa ea medewegan,ut habeat et possideat et cuicumque uolueritillo uiuente seu moriente derelinquat, et post

15 se tradendum concedamus liueram ab omni seruitu-te cum omnibus ad eam rite pertinentibus, cum furiscomprehensione et cum omnibus rebus quae ad aecclesiamsancte andreae pertinent cum campis siluis pratis pa-scuis paludis, in minimis et in maximis notis

20 et ignotis. Si quis uero quod absit heredum successo-rumque nostrorum donationem immutare aliter uelminuere studeat, sciat se in primis omnipo-tentis dei iram incurrere, et uiuentem in hacuita benedictionem carere, et in nouissimo

142v

maledictione subiacere. Qui uero haec augenda cu-stodierit nichilque inrogarit aduersi, sit be-nedictus in secula seculorum, amen. Scripta est haeckartula anno dominicae incarnationis domini nostri

5 iesu christi dccclxxx. indictione xiii. his testi-bus consentientibus et subscribentibus quorumhic nomina infra tenentur ascripta. + Egoæðelred archiepiscopus cum signo sanctae crucis (christi) confirma-ui. + Ego swiðuulf episcopus consensi et subscripsi.

10 + Ego æðelwald dux consensi et subscripsi. + Ego beorn-uulf dux consensi et subscripsi. + Ego ealhmundmiles consensi et subscripsi. + Ego beornuulf milesconsensi et subscripsi. + Ego beorhtuulf miles consen-si et subscripsi. + Ego deoruulf miles consensi et

15 subscripsi. + Ego ceolbald miles consensi et subscri-psi. + Ego ealhhere miregus consensi et subscripsi.+ Ego deoring miregus consensi et subscripsi. + Egobeornhelm minister regis consensi et subscripsi.+ Ego osmund minister regis consensi et subscri-

20 psi. + Ego beorhtred minister regis consensiet subscripsi. + Ego noðhelm minister regisconsensi et subscripsi. + Haec sunt prata ætcetham duos agros. Æt scite cocce, oðer healfæcer mæde.

16, 17 miregus altered by Dering to mi(l)e(s)

143r

.+ (I)n nomine dei summi, De meallingas.et saluatoris nostri iesu christi, ipso quoque in perpe-tuo regnante disponenteque suauiter omnia.

5 Quapropter ego eadmundus rex anglorum necnonet merciorum, meo amabili episcopo nomine burhric,concedo aliquantulum mei telluris, ubi diciturmeallingas, trium uidelicet aratrum pro reme-dio animae meae in sempiternam hereditatem,

10 ad augmentum monasterii eius quae est dedica-ta in honore sancti andreae apostoli germanus petri,et socius in passione, cum omnibus rebus ad eam per-tinentibus cum campis, siluis, pratis, pascuis,necne et aucupiis, et hoc quoque cum consilio

15 optimatum et principum meorum quorum nominainfra scripta reperiuntur. Vnde adiuro in no-mine domini dei nostri iesu christi qui est omnium iustusiudex, ut terra haec sit libera ab omni regali ser-uitio in perpetuum. Si quis uero minuere uel frau-

20 dare presumpserit hanc donationem, sit separatusa consortio sanctorum, ita ut uiuens benedictionedei sit priuatus, et sit damnatus in inferno in-feriori, nisi satisfactione ante eius obitumemendauerit quod inique gessit, manente tamen

143v

hac cartula nichilominus in sua firmitate. Quiuero tunc augere uoluerit dona nostra, augeatilli dominus caelestia dona, et aeternam uitam tribuat.Ðis syndon ða land gemæro ðæs bufan cwede-

5 nan landes. Ærest on suð healfe oð cincgesfirhðe, of cincges fyrhðe on offahames ge-mære, ðanan on here stræt, andlang stræteofer lylleburnan oð east meallinga gemære,–/ swa riht suð be eastan ðam cwyllan oð þa

10 wyde stræte, suð andlang stræte on gerihtoð cincges fyrhðe. Ðænne syndon þis ða den-bæro, east lindrh(e)cg, –/ otanhyrst, –/ fræcincg-hyrst, –/ sceorfestede, xxx. p’. –/ wiht herincg-falad sto, gafol, –/ holan spic, –/ pætlan hrycg.

15 + Ego eadmundus rex anglorum signo crucis con-firmaui. + Ego eadred frater regis roboraui. + Egoeadgife mater regis adfui. + Ego oda archiepiscopussubscripsi. + Ego ælfeh episcopus consensi. + Egoðeodred episcopus. + Ego wulfstan archiepiscopus.

20 + Cenwald episcopus. + Ego ælfred episcopus. + Ego ælfricepiscopus. + Ego æthelgar episcopus. + Ego ælfgifu con-cubina regis affui. (*) + Eadmund dux. + sculadux. + Sigferð minister. + Wulfric minister. + Ealdredminister. + Ælfstan minister. + Ordeah minister. + Eadwerd

22 (* + Wulfgar dux. + Æðelstan dux.)

12 otanhyrst glossed xxx. p’. 14 holan spic glossed xxx. borda 14pætlan hrycg glossed pechelinge recg perhaps by another hand

144r

minister. + Wulfric minister. + Odda minister. + Ælla minister. + Ælf-gar minister. + Osferð dux. + Wihtgar minister. + Wulf-

sige minister. + Birhtwald minister..

5 (Þ)is is byrhtrices –/ ælfswyðe his wifesnihsta cwide, ðe hi cwædon on meapahamon heora maga gewitnaesse, þæt waes wulfstanucca, –/ wulfsie his broðor, –/ sired ælfre-des suna, –/ wulfsie se blaca, –/ wine preost,

10 –/ ælfgar on meapaham, –/ wulfeh ordegessuna, –/ ælfeh his broðor, –/ byrhtwaraælfrices laf, –/ bryhtric hiræ mæg,–/ ælfstan bisceop. Ærest his (kynehlaforde)ænne beah, on hund eahtotigan mancysan

15 goldes, –/ an hand secs, on eal swa miclan,–/ feower hors, twa gerædede, –/ twa sweordgefetelsode, –/ twegen hafocas, –/ ealle hisheador hundas. –/ ðære hlæfdian, ænnebeah on ðrittigan mancysan goldes, –/ ænne

20 stedan, to forespræce, þæt se cwyde standanmoste. –/ for his sawle –/ his yldrena, intosancte andreae, twa sulung æt denetune,–/ hio for hire sawle –/ hire yldrena, twaæt langanfelda, –/ þider in for h(y), ðrittig

13 (kynehlaforde) over erasure

144v

mancys goldes, –/ ænne sweor beah, on xl.mancysan, –/ ane cuppan seolfrene, –/ healf-ne bænd gyldenne, –/ ælce geare to heoragemynde, twegra daga feorme, of hæsl-

5 holte, –/ ii. of woðringaberan, –/ ii. of bær-lingan, –/ ii. of hærigeardes hamme.–/ to cristes circan, lx. mancys goldes, xxx.ðam biscope, xxx. ðam hirode, –/ ænne sweorbeah, on lxxx. mancys, –/ twa cuppan seol-

10 frene, –/ ðæt land æt meapaham. –/ to sancteaugustine, ðrittig mancys goldes, –/ twacuppan seolfrene, –/ healfne bænd gyldenne.–/ þæt land æt dæræntan, byrhwara hire dæg,–/ æfter hire dæge, into sancte andree, for unc,

15 –/ uncre yldran. –/ bærlingas wulfehe, –/ heselle x. hund pænega, into sancte andree, forunc –/ uncre yldran. –/ wulfsie woðringa-byras, innon þæt gecynde. –/ sirede, hæslholt,innon þæt gecynde. –/ wulfege –/ ælfege his

20 breðer herigeardes hamme, innon þæt gecyn-de, wulfege þæt inland, –/ ælfege þæt utland.–/ wulfstane uccan, wolcnes stede, innon þæt ge-cynde. –/ an hand secs, on ðrim pundan, –/ða tyn hyda on stræt tune, into þæm

145r

mynstre, to wolcnes stede. –/ þæt land æt fealc(na)-ham, æfter byrhwara dæge, into sancte andree,for ælfric hire hlaford, –/ his yldran, swaheora cwide wæs. –/ bromleah, æfter briht-

5 wara dæge, into sancte andrea, swa ælfric hirehlaford hit becwæð, for hine –/ his yldran.

–/ snodingcland eac, into sancte andrea, æfterhire dæge, swa ælfere hit becwæð ælfricesfæder, –/ he seoððan, on gewitnesse, eadgife

10 ðære hlæfdian, –/ odan arcebisceopes, –/ ælfe-ges ælfstanes suna, –/ ælfrices his broðor,–/ ælfnoþes pilian, –/ godwines æt fecham,–/ eadrices æt ho, –/ ælfsies preostes oncrogdæne. –/ wulfstane lx. mancos goldes

15 to dælanne for unc –/ uncre yldran, –/ oðerswilc wulfsige to dælanne, –/ hæbban heomwið god gemæne gif hy hit ne don. –/ wulf-sige, tydices eg, –/ ða boc, innon þæt gecynde,–/ ii. spuran, on iii. pundan. –/ ic bidde for

20 godes lufan minne leofan hlaford, þæt he neðafige þæt ænig man uncer(ne) cwide awænde.–/ ic bidde ealle godes freond þæt hi ðarto filstan,hæbbe wið god gemæne þe hit brece, –/ god himsy symle milde þe hit healdan wille.

145v

De danituna, et de langafelda, et de dærente,+ (H)aec est ultima commendatio et de falcheham, /siue rerum suarum pro deo distributio, quamfecerunt simul brihtricus et ælfsuuitha

5 uxor eius. Appropinquante die mortis eorum, inuilla quae uocatur meapeham, testibus his presen-tibus de propriis parentibus suis, uidelicet uulf-stano cognomine ucca, et uulfsio fratre eius,et siredo filio ælfredi, et uulfsio cognomi-

10 ne blaca, et wine presbitero, et ælfgaro in meapa-ham, et wulfego filio ordegi, et ælfego fratreeius, et brihtwara ælfrici relicta, et bryhtri-co eius consanguineo, et ælfstano episcopo. Pri-mum naturali domino suo regi armillam auream

15 quae habebat octoginta mancas auri, et u-num handseax tantundem auri habentem, etquattuor equos, duos ex eis optime falera-tos, et duos gladios optime adornatos, et duosaccipitres, et omnes canes suos uenaticos. Et

20 dominae suae (reginae) armillam unam quae habebat trigintamancas auri, et unum equum emissarium, eopacto ut adiuuaret eum apud regem, quatinusista commendatio siue distributio rerum sua-rum firma et stabilis esset post mortem suam.

2 vertically in the margin / et de snodilande, et de bromlega.

146r

Et pro anima sua et omnium antiquorum suorum, deditaecclesiae sancti andreae duas sullingas terrae in dani-tuna. Et ipsa ælfsuuiða similiter dedit eidemaecclesiae sancti andreae pro anima sua et omnium paren-

5 tum suorum duas sullingas terrae quae uocanturlangafelda, et praeter haec dedit eidem aecclesiaexxx. mancas auri, et unam torquem aureamde xl. mancis auri, et unam cupam argenteam,et dimidiam uittam capitis auream. Et omni an-

10 no in diebus anniuersariorum suorum ordinaue-

runt seruitoribus aecclesiae sancti andreae firmam duo-rum ( ) dierum de terra illa quae uocatur hæsle-holt, et duorum dierum de uuotringeberia,et duorum dierum de bærlinges, et duorum dierum

15 de herigetes ham. Et aecclesiae christi cantuariaedederunt sexaginta mancas auri, xxx. ar-chiepiscopo, xxx. conuentui fratrum, et unam torquemauream quae habebat octoginta mancas auri,et duas cuppas argenteas, et terram illam quae

20 uocatur meapeham. Et aecclesiae sancti augustinidederunt xxx. mancas auri, et duas cup-pas argenteas, et dimidiam uittam auream. Etterram illam quae uocatur dærente dederunt briht-uuara in diebus uitae eius tantum, et post mortem

146v

eius aecclesiae sancti andreae pro se et antecessoribus suis. Etbærlinges dederunt cuidam nomine wulfegotali pacto, ut ipse daret inde omni anno deci-es centum denarios pro se et pro antecessoribus suis

5 aecclesiae sancti andreae. Et cuidam wulfsio dederuntuuotryngebyri, sibi et suae progeniei in here-ditatem futuram, et siredo hæselholt, et wulfegoet ælfego fratri suo hergetesham, in hereditatemfuturam, et cuidam wulfstano cognomine ucca

10 terram quae uocatur wolcnestede, et illas x. hydasterrae quae sunt in strættuna, dederunt monaste-rio de wolcnesteda. Et post mortem Bryhtwarae,terram de falcheham dederunt aecclesiae sancti an-dreae, et bromlegam similiter post mortem eius, sicut

15 ælfricus dominus eius dederat eam eidem aecclesiae. Simi-liter dederunt et snodilande eidem aecclesiae postmortem brihtwarae, sicut ælferus filius æl-frici eam prius dederat ipsi aecclesiae, et ipsepostea per testimonium eadgyuae reginae, et odo-

20 nis archiepiscopi, et ælfegi filii ælfstani, et ælfri-ci fratris eius, et ælfnoði cognomine pilia, et god-uuini de fecham, et eadrici de ho, et ælfsipresbiteri de croindene. Et cuidam wulfstano dederuntlx. mancas auri diuidere pauperibus pro animabus suis,

147r

et cuidam wulfsio tantundum diuidere pro anima-bus eorum, et cum deo agant iudicium nisi fideliter fece-rint. Ego brihtricus pro dei amore rogo dominummeum dulcissimum, ut ista nostra donatio inuiola-

5 bilis permaneat, nec eam a quoquam uiolari per-mittat. Similiter rogamus et petimus omnes ami-cos dei, quatinus nobis adiutores in hac re ex-istant, et quicunque eam aliquatenus uiolare pre-sumpseri(n)t, ab ipso domino christo iudice, aeternum reci-

10 piant iudicium. Et qui eam inuiolabilem conser-uauerint, deum sibi sentiant affore propicium.Þus wæron ða seox sulung æt wuldaham (sancte)andrea geseald into hrofesceastre.+ (Æ)ðelbryht cinc hit gebocode þam apostole

15 on ece yrfe, –/ betæhte hit ðam bi-scope eardulfe (to) bewitenne, –/ his æf-

tergæncan. Ða betweonan þam wearð hitute, –/ hæfdon hit cynegas oð eadmundcinc. Ða gebohte hit ælfstan heahstaninc

20 æt ðæm cince mid hund twelftigan man-cesan goldes, –/ ðrittigan pundan, –/ ðæthim sealde mæst eal ælfeh his sunu, æf-ter eadmunde cincge, ða gebocode hiteadred cinc ælfstane on ece yrfe. Þa æfter

147v

ælfstanes dæge wæs ælfeh his sunu hisyrfe wærd –/ þæt he leac on halre tungon,–/ of teah ælfrice his breðer landes –/æhta butan he hwæt æt him geearnode.

5 Ða for ðære broðor sibbe geuðe he him,earhiðes, –/ crægan, –/ ænesfordes, –/ wuldaha-mes his dæg, ða oferbad ælfeh ðæne broðor–/ feng to his læne. Þa hæfde ælfric sunaeadric hatte –/ ælfeh nænne, ða geuðe ælfeh

10 þam eadrice, earhiðes, –/ crægan, –/ wuldahames,–/ hæfde himsylf ænesford. Þa gewat eadricær ælfeh cwideleas, –/ ælfeh feng to his læne,ða hæfde eadric lafe –/ nan bearn, þa geuþeælfeh hire hire morgen gife, æt crægan, –/

15 stod earhið, –/ wuldaham, –/ lytlanbroc on hislæne, ða him eft geðuhte ða nam he hisfeorme on wuldaham, –/ on ðam oþran woldeac hine geyflade, –/ he ða sænde to ðam arce-biscope dunstane, –/ he com to scylfe to him,

20 –/ he cwæþ his cwide beforan him, –/ he setteænne cwide to cristes cyrican, –/ oðerneto sancte andrea, –/ ðane ðriddan sealde hislafe, ða bræc syððan leofsunu ðurh þæt wifðe he nam eadrices lafe ðæne cwide, –/

148r

herewade þæs arcebiscopes gewitnesse, rad ðainnon ða land mid þam wife butan witena do-me. Þa man þæt ðam biscope ciðde, ða gelædde sebiscop ahnunga ealles ælfehes cwides to

5 earhiðe on gewitnesse ælfstanes biscopeson lundene, –/ ealles þæs hiredes –/ ðæs ætcristes cyrican, –/ ðæs biscopes ælfstanesan hrofesceastre, –/ wulfsies preostes þæsscirig mannes, –/ bryhtwaldes on mærewe-

10 orðe, –/ ealra east cantwarena, –/ west cant-warena, –/ hit wæs gecnæwe on suð seaxan,–/ on west seaxan –/ on middelseaxan, –/ oneast seaxan, þæt se arcebiscop mid (his) selfes aðegeahnode gode, –/ sancte andrea mid ðam bocan

15 on cristes hrode ða land þe leofsunu himto teah –/ ðæne aþ nam wulfsige se scirigman ða he nolde to ðæs cinges handa, –/ þærwæs god eaca ten hundan mannan ðe þane aðsealdan. Isto tali ordine fuerunt illae vi. sulingae

20 quae uocantur uuldeham primum uenditae aecclesiae sancti an-dreae apostoli de hrofe(ce)stra, et postea extractae, et iterumemptae ipsi aecclesiae, ac tandem per beatum dunstanum ar-

chiepiscopum iuramento mille uirorum eidem aecclesiae acquisitae,et iure hereditario in aeternum relictae.

148v

(R)ex aethelberhtus primum hereditaue-rat de uuldaham apostolum sanctum andreamet aecclesiam suam in hrofecestra aeterno iu-re, et commisit illud manerium eardulfo episcopo

5 hrofensi ad custodiendum et eius successoribus.Igitur in manibus successorum ablatum est iterumapostolo et aecclesiae suae in manus regum, ita quodplures reges unus post alterum habueruntillud postea usque ad tempus regis eadmundi.

10 Tunc quidam probus homo nomine ælfstanus (heah-staninc) emit illud a rege eadmundo, et dedit ei proillo centum duodecim mancas auri, et xxx.libras denariorum. Huius pecuniae maiorempartem dedit postea ipsi regi ælfegus filius

15 ipsius ælfstani. Postea mortuo rege eadmun-do, eadredus rex hereditauit inde predictumælfstanum in aeternam hereditatem. Itaque postmortem huius ælfstani, prefatus ælfegus quiregi eadmundo dederat maiorem partem

20 pecuniae pro patre suo propter uuldeham, succes-sit huic ælfstano in hereditatem. Qui sta-tim conclusit et omnino confirmauit totumquod pater suus in uita sua fecerat. Hic autemfratri suo ælfrico et terras atque pecunias

149r

patris sui ita plene subtraxit, quod ipse æl-fricus nichil omnino inde poterat haberenisi seruitio illud ab eo promeruisset quemadmo-dum quilibet extraneus. Tamen praecogitatus tan-

5 dem ælfegus, propter consanguinitatis fraternita-tem concessit illi earhetham, et cræiam, et æ(i)nes-fordam, et uuldeham in diebus uitae suae tantum,in prestito solummodo. Itaque mortuo ælfrico, ælfe-gus statim accepit omnia prestita (sua) quae fratri

10 suo uiuenti prestiterat. Ælfricus autem ha-buit filium nomine eadricum, ælfegus uero nonhabuit. Et ideo ælfegus concessit illi eadricoearhetham, et cræiam, et uuldeham, et retinu-it in manu sua æinesford. Mortuus est autem

15 ipse eadricus absque commendatione uel distribu-tione rerum suarum, tunc iterum ælfegus accepitprestita sua omnia. Habebat etiam ipse eadricusuxorem et non liberos. Hac de causa concessitælfegus illi uiduae donum dotis suae tantum quod

20 ei dederat eadricus quando eam primum ac-cepit uxorem in cræia. Et tunc remansitlitelbroc et uuldeham, in prestito suo. Posteaquando ei uisum et placitum fuit accepit firmamsuam in uuldeham, et in aliis uolebat similiter

149v

facere, sed iterum infirmatus est. Et quia infirmatus estualde misit ilico ad archiepiscopum dunstanum,

ut ueniret ad eum. Qui absque mora uenit ad eum,et locutus est ei in loco illo qui uocatur scelfa.

5 Ibi coram archiepiscopo fecit ælfegus commendati-onem siue distributionem omnium rerum suarum,et constituit unam partem aecclesiae christi cantua-riae, et alteram partem aecclesiae sancti andreae, et ter-ciam partem uxori suae. Postea fuit quidam

10 leofsunu qui uxorem eadrici nepotis ælfegirelictam, accepit sibi in uxorem. Et per ipsam mu-lierem incoepit frangere constitutiones ælfegiquas fecerat coram archiepiscopo, et uituperare ar-chiepiscopum, et testimonium eius irritum facere. Tan-

15 dem multa stimulatus cupidine, cum illa mu-liere sua quasi quadam securitate illius uxo-ris suae inductus, intrauit in terras illas absqueconsilio et iudicio sapientum uirorum. Quod ubiarchiepiscopus audiuit, sine omni mora induxit

20 statim calumniam proprietatis in omnem distribu-tionem ælfegi cui ipsemet affuit, et quaeper eum facta fuerat. Diem ergo placiti huius reiconstituit archiepiscopus apud erhetham, per testi-monium ælfstani episcopi lundoniae, et ælfstani

150r

episcopi hrofescestre, et totius conuentus canonicorumlundoniae, et totius conuentus aecclesiae christi cantua-riae, et omnium orientalium et occidentaliumcantiae, et uulfsii presbiteri qui tunc uocatus est scir-

5 man, id est iudex comitatus, et brihtuualdide mæreuurtha. Ad ultimum ita notifica-tum est in suðseaxa, (*) et in middelseaxa, et in east-seaxa, quod archiepiscopus dunstanus cum libris aecclesiasti-ci iuris et signo crucis christi quam suis manibus

10 tenebat sui solius iuramento acquisiuit in aeternamhereditatem deo et sancto andreae apostolo omnes terrasillas (quas) leofsunu sibi usurpabat. Ipsum uero iura-mentum archiepiscopi accepit uulfsi scirmanid est iudex prouinciae ad opus regis, quandoquidem

15 ipse leofsunu illud suscipere nolebat. Insuperad hoc perficiendum fuit hoc quoque maxmum adiu-mentum temporibusque futuris maximum securitatisprobamentum, quod decies centum uiri electissimi exomnibus illis supradictis comitatibus iurauerunt post

20 archiepiscopum in ipsa cruce christi ratum et aeternaememoriae stabile fore sacramentum quod archiepiscopusiurauerat..De bromleage.

7 (* et in westseaxa,)

150v

+ (I)n nomine regnantis in perpetuum domini nostri iesuchristi. Ego Eadgar rex anglorum caeterarumque gen-tium, considerans et recolens quod etiam uaselectionis ueracissimis innotuit uerbis, quod

5 in nouissimis temporibus instarent tempora peri-culosa. Iccirco unus quisque de semetipso plenius

poterit agnoscere quod quanto quis in hoc ter-reno habitaculo longiorem protraxerit uitam,tanto ueraciora esse omnia quae olim antiqui

10 uates diuinitus edocti, implenda esse predixe-runt. Quod cernens ego necessarium duxi,ut per intercessionem plurimorum pro uenia delictorummeorum et requie aeterna adipiscenda animaemeae aliquid ex eis quae michi largitor bonorum christus

15 dominus donare dignatus est, hoc est decem man-sas, quod cantigene dicunt x. sulunga, inillo loco ubi iam dudum solicole illius regionisnomen imposuerunt, æt bromleage, tibi ue-nerabili apostolo christi, sancto andreae, et pro placabili

20 pecunia ælfstani antistitis aeclesiae hrofensiconcedo, cum omnibus utensilibus quae deus caelorumin ipso telluris gramine creauit, tam in no-tis causis et ignotis, in modicis et in ma-gnis, campis, pascuis, pratis, siluis, siluarumque

151r

densitatibus, donans donabo libertatem, praeter ex-peditione, et pontis, arcisue instructione,quia tanti pretii emptum est suprascripta terra,octuaginta mancusis auri purissimi, et sex

5 pondus electi argenti. Et insuper dona meoprefecto uulfstano donando auxit xxx. man-cusas auri, ut fixa et immobilis permaneatsempiternaliter nostra donatio. Ita adiuro in no-mine domini dei nostri iesu christi qui est omnium iu-

10 dex iustus ut nec michi nec alicui successorummeorum regum seu cuiuslibet dignitatis, aliquidfraudare uel minuere, sed absque aliqua re-tractione inlesa iugiter permaneat sine fine.Si quis autem propria temeritate uiolenter inuade-

15 re presumpserit, sciat se proculdubio ante tri-bunal districti iudicis titubantem treme-bundumque rationem redditurum, nisi priusdigna satisfactione emendare maluerit.Haec utilitas siluarum ad eandem terram pertinet

20 in andredre, billanoran, belindhyrste, –/ onglæppanfelda, scearndæn, –/ þar rihte wiðþornden, –/ broccesham be eastan ea, –/ tan-nera hole, –/ trindhyrst. Istis terminibus circum-girata est terra suprascripta et multis nota. (Þ)is

151v

synt þara tyn sulunga land gemæro to brom-leage. Ærest on eastan cysel hyrstes gemæro,þonne on croptunes gemæro, þonne þanonon ruge beorges gemæro, þonne on suð healfe,

5 cysse stanes gemæro forð be weard setlan, þon-ne be westan wichammes gemæru, –/ beohha ham-mes gemæru, þonne be norðan beringa hammesgemæru, –/ modingahammes gemæro, –/ þononeft east on cinges gemæro, þæt on cysel hyrst.

10 Acta est haec prefata donatio, anno ab incarnati-one domini nostri iesu christi dcccc.mo l.mo v.to indictioneuero nouem. + Ego eadgar rex anglorum sub si-

gillo sanctae (+) crucis corroboraui. + Ego dunstandorobernensis aecclesiae archiepiscopus (+) crucis christi

15 conclusi. + Ego ælfþryþ mater regis predictumdonum confirmaui. + Ego oswald archiepiscopus e-borace ciuitatis (+) crucis christi impressi. + Egoaþelwold wintaniensis aecclesiae episcopus subscripsiet confirmaui. + Ego ælfstan lundoniensis

20 aecclesiae episcopus corroboraui. + Ego ælfstan episcopus con-signaui. + Ego eadelm episcopus consensi et subscri-psi. + Ego sydemann episcopus conclusi. + Ego alfoldepiscopus corroboraui. + Ego bryhtelm episcopus roboraui.+ Ego byrhtferð minister. + Ego æþelweard

152r

minister. + Ego ælfwerd minister. + Ego æþel-mær minister. + Ego ælfsige minister. + Egowulfstan minister. + Ego ælfric minister.+ Ego ælfheah minister. + Ego ealdred mini-

5 ster. + Ego leofstan minister. + Ego ælfheredux. + Ego æþelstan dux. + Ego æþelwine dux.+ Ego byrhtnoð dux. + Ego ordgar dux. + Egoælfric minister. + Ego alfwold minister. + Egowulfsige minister. + Ego sigred minister. + Ego

10 eadelm minister.De uuldeham, et de lytlan-XP (C)um exigente broce.protoplasti piaculo, successionisqueeius promerente neuorum contagio, lubri-

15 ca mundanae uolubilitatis orbita, nunc infi-mis summa, nunc uero summis infima uersareconspicitur, et hoc modo prosperitatibus erigen-do, nunc indiscreto cuiuslibet infortunii ictudeiciendo solum adusque deludit, nec cui-

20 quam mortalium quis sibi finis maneat pa-tet, unum proculdubio restat unicuique sol-licita consideratione pensandum, eo scilicetardentius in aeternitatis amore spem figere,quo uelocius omnia temporalis uitae prospera, uelut

152v

umbra cernuntur elabere, et quod propriis quisquenequit meritis, sanctorum mereatur optinere suffra-giis, ut eos in illo tremendi iudicis examinepatronos inueniat, quos in hac uita uel pa-

5 trimonii sui hereditatibus ampliare, uel inpotestate sibi diuinitus allata, prout ualuithonorare sategit. Qua propter ego, æþelred,totius anglorum nationis, summo rerum opificelargiente regni gubernacula sortitus, superni

10 regis instinctu memor apostolicae beati paulisententiae, qua diuinae longanimitatem pa-tientiae sublimiter extollens, opacam uniuscuiusqueconscientiam uigore asperae inuectionis increpatdicens, An ignoras quia patientia dei ad

15 poenitentiam te adducit? Ea quae negle-genter iuuentutis meae tempore quae diuersissolebat uti moribus excessi, dum me diuinapraeueniente gratia in uirilis robur aetatis eua-

si, totis uiribus ad melioris arbitrii cultum20 mutare studui, ut et reatum prioris ignoran-

tiae salubriter euaderem, et ne tantae benigni-tati ingratus sed tota mentis intentione gra-tus existerem. Vnde et rogatu cuiusdammichi admodum dilecti pontificis, ipsa non

153r

minus actuum probitate quam naturalis uocabuliimpressione goduuini, quandam ruris porti-onem, duobus in locis sitam, sex quidem mansas,quas cantuarii, syx sulunga nominare so-

5 lent, illo scilicet in loco, cui iam dudum gentiseiusdem indigenae uocabulum, æt wuldaham indi-derunt. Vnam quoque mansam, solita anglorumuocitatione, æt lytlanbroce celebriter ap-pellatam, saluatori omnium domino nostro iesu christo,

10 eiusque sancto ac beatissimo andreae apostolo, ad pon-tificalem hrofensis aecclesiae sedem, cum hoc presen-ti eiusdem praefatae portionis cyrographo, inperhennem hereditatem, et incommutabilem renou-are concessi libertatem. Hancque super additam

15 condicionem, tam mea quam supernae maiestatisauctoritate cum sanctae crucis + impressione ui-gilanter interponere iussi, ut nulla deincepsaltior inferiorue cuiuslibet dignitatis persona,uel ausu temerario, uel quolibet inuenticio

20 friuolae ac nouellae adinuentionis mem-branulo, hoc omnipotentis dei, nostrumque praesu-mat uiolare decretum. Sed ut iam praenomi-natus antistes cum summae deuotionis et hu-militatis industria a regia mea dignitate

153v

uoti compos optinuit, eandem portionem cum omnibusutensilibus quae deus omnipotens in illa prouenire con-cesserit, in posterum semper et ipse cuius soller-tia per me deo renouata est, absque ullo contradi-

5 ctionis obstaculo christo auctore gubernet etregat, ac post uitae suae terminum, omnes quotquotei ad regendam praefatae aecclesiam sedis praesciachristi prouidente gratia successerint. Sit autemprefata portio ab omni mundanae seruitutis

10 iugo libera, excepta expeditione, pontis,arcisue restauratione. Si quis uero mortaliumhuius cyrographi renouationem qualibet oc-casione temerarius infringere praesumpserit,omnibus ueteris ac noui testamenti maledi-

15 ctionibus strictus in hac uita permaneat, etpost mortem omnibus gehennalium tormentorumpoenis sine fine puniatur, nisi citius adcongruam satisfactionem conuolare maluerit.His terminis eadem portio gyratur. + (Þ)is

20 sint þara vi. sulunga land gemæro to wul-daham. Ærest hit fehð on easteweardumcethæma mearce. Suð þonon of cethæmamearce on burh hæma mearce. Þonne westþonon be burh hæma mearce ut andlang

154r

medwæge, be midde weardum streame oþ þara hiwe-na land to hrofeceastre, þonon norð be þarahiwena mearce on hyscendenes mearce. Ofhyscandenes mearce eft on cethæma mearce,

5 –/ þære mæde þe to wulda ham gebyrað on cingmæde x. æceras, –/ on burh ham on þam mædumviii. æceras, –/ on myclan wysce v. æceras,–/ þæt den æt cildanspic, –/ þæt den on poweshyrste, –/ hund teontiga swina ingang æt hors

10 hyrste on þam snade, ( ) –/ mid eallum þam mannumswaswa hit stod þa ic hit ær hæfde. + Þis syntþa land gemæra to lytlanbroce. Þæt is ærestseo east mearc of tæmese, suð –/lang ðæs bisceo-pes mearce to beorhtflæde mearce, andlang

15 beorhtflæde mearce to tryflinges mearce,–/lang tryflinges hagan to þære port stræte,þonan west andlang weges to þam wearh beorge,norð andlang weges to bican pole, þanan –/langfleotes ut on temese oð midne stream, east

20 andlang streames oð þæs bisceopes mearce,–/ þysne mylen stede þe þær to gebyreð æt leo-feres hagan. Þis is seo wudung þe þær to ge-byreð, ælce geare fiftig foðra, –/ an hund ofþæs cinges ac holte, –/ hus bot, –/ þa mæde flod (mæde)

154v

to wullafing lande, –/ mæd wægan hop, –/ wassanmæde oð þone þreor dic, –/ þas dæn, lwas, hocgetwisle, lindhyrst, hean hefer. Anno dominicaeincarnationis dcccc xcv. indictione viii.

5 carax(a)ta est haec renouationis praefatae car-tula, et cum uiuificae signaculo crucis im-pressa, his idoneis testibus unanimitatemprebentibus, quorum uocabula secundum uniuscuiusquedignitatem hic inferius scripta adesse uiden-

10 tur. + Ego æþelred rex anglorum praenotatamterrarum portionem, deo omnipotenti sanctoque an-dreae apostolo libentissime renouari concessi.+ Ego ælfric doruernensis aecclesiae electus episcopus,adquieui. + Ego ælfheah uuintoniensis aec-

15 clesiae adultus episcopus, corroboraui. + Ego ealdulfeboracensis aecclesiae electus episcopus, consignaui.+ Ego ælfstan lundoniensis aecclesiae episcopus, as-sensum prebui. + Ego æscwig dorkecensis aec-clesiae episcopus, non rennui. + Ego ælfheah licet-

20 feldensis aecclesiae episcopus, consentaneus extiti. + Egoaðulf herefordensis aecclesiae episcopus, confirmaui.+ Ego þeodred orientalium anglorum episcopus, consy-gillaui. + Ego ælfwold cridiensis aecclesiaeepiscopus, libens adfui. + Ego Sigar uuillensis

155r

aecclesiae episcopus, consensi. + Ego ordbirht Seolesen-sis aecclesiae episcopus, consolidaui. + Ego wulfsige scir-burnensis aecclesiae episcopus, consensum indidi. + Egoealdred cornubiensis aecclesiae episcopus conclusi.

5 + Ego goduuinus eiusdem praefatae hrofensis aecclesiaeepiscopus, + hoc crucis sanctae uexillo munitus, hoc do-num uoti compos optinui. + Ego æþelwearddux. + Ego ælfric dux. + Ego ælfhelm dux.+ Ego leofsige dux. + Ego leofwine dux. + Ego

10 ælfsige minister. + Ego ordulf minister.+ Ego beorhtwold minister. + Ego æþelmærminister. + Ego wulfget minister. + Egoleofwine minister. + Ego wulfric minister.+ Ego æthelric minister. + Ego æþelweard mi-

15 nister. + Ego wulfnoð minister. + Ego frænaminister. + Ego wulfsige minister. + Egoæþelnoð minister. + Ego siweard minister.+ Ego sigred minister. + Ego ælfhelm minister.+ Ego wynnelm minister.

20 XP Her cyð on ðysum gewrite, hu godwine biscopon hrofeceastre, –/ leofwine ælfeagessunu wurðon gesybsumode ymbe þæt landæt snodding lande, on cantwara byrig.(Þ)a ða se biscop godwine com to ðam biscopstole

155v

þurh hæse his cynehlafordes æðelredes cyngesæfter ælfstanes forðsiþe biscopes, þa gemetæ he onðam mynstre þa ylcan swutelunga þe his fore-genga hæfde, –/ þærmid on þæt land spæc, ongan

5 ða to specenne on ðæt land, –/ elles for godesege ne dorste, oððæt seo spræc wearð þamcynge cuð. Þa ða him seo talu cuð wæs, þa sendehe gewrit –/ his insegl to þam arcebisceope æl-frice, –/ bead him þæt he –/ hys þegenas on east

10 cent, –/ on west cent, hy onriht gesemdon,be ontale, –/ be oftale. Þa þæt wæs þæt se bisceop godwi-ne com to cantwara byrig to ðam arcebiscope, þacom ðider se scyres man leofric, –/ mid him ælfunabbod, –/ þegenas ægþer ge of east cent ge of

15 west cent, eal seo duguð, –/ hy ðær þa spæce swalange handledon, syððon se bisceop his swute-lunge ge(e)owod hæfde, oþ hy ealle bædon þonebiscop eaðmodlice, þæt he geunnan scolde þæt hemoste mid bletsunga þæs landes brucan æt

20 snoddinglande his dæg, –/ se biscop þa þæsgetiðode on ealra þæra witena þancþe þær gesomnode wæran, –/ he behetþæs truwan þæt land æfter his dæge unbesaceneode eft into þære stowe þe hit ut alæned

156r

wæs, –/ ageaf þa swutelunga þe he to þam landehæfde þe ær of þære stowe geutod wæs, –/ þa ha-gan ealle þe he bewestan þære cyrcan hæfdeinto þære halgan stowe, –/ þises loces æren-

5 dracan wæran, ælfun abbod –/ wulfric abbod,–/ leofric sciresman, –/ siweard, –/ wulfstan ætsealtwuda, –/ ælfelm ordelmes sunu. Þonneis her seo gewitnes þe æt þisum loce wæs, þæt isærest se arcebiscop ælfric, –/ se biscop god-

10 uuine, –/ wulfric abbod, –/ ælfun abbod, –/ ælfnoð

æt orpeding tune, –/ se hired æt cristes cyr-can, –/ se hired æt sancte augustine, –/ so burh-waru on cantware byrig, –/ leofric sciresman,–/ lifing æt meallingan, –/ siweard, –/ sired his

15 broðor, –/ leostan æt mærseham, –/ godwinewulfeages sunu, –/ wulstan æt sealtwuda, –/wulfstan iunga, –/ leoswine æt dictune, –/ leo-fric ealdredes sunu, –/ goda wulfsiges sunu,–/ ælfelm ordelmes sunu, –/ sidewine æt peal-

20 leswyrðe, –/ wærelm, –/ æþelred port gerefaon byrig, –/ guðwold. Gif hwa þis ðence to awen-denne, –/ þas foreword to abrecenne, awendehim god fram his ansyne on þam miclan dome,swa þæt he si ascyred fram heofenarices myrhðe,

156v

–/ sy eallum deoflum betæht into helle. Amen..XP (O)mnipotens De bromleage.christus saluator mundi,

5 cuius coaeternum cum patre sanctoque spirituregnum nec incipit nec desinit in seculum, quiin extremo caducorum margine per uterum bea-tae uirginis incarnatus, pro redemptione gene-ris humani in ara sanctae crucis semetipsum

10 patienter in odorem suauitatis immolaripermisit, euangelicis nos edocet institutis,ut quanto magis mundanae uolubilitatisdies sicut umbra pretereunt, et caduca la-bentis seculi momenta uelut fumus defici-

15 unt, tanto instantius illuc tendat nostrae men-tis intentio, ubi non annua sed continua estet ineffabili dulcedine referta pascaliumdeliciarum refectio, ubi tranquilla est etsuauis sanctorum in secula seculorum exultatio, et sine

20 fine perpetua cum deo uiuo et uero omniumbonorum possessio. Cuius gratuitae pietaticum omni est affectu gratias agendum, quodsuorum corda fidelium sancti spiritus illustrationein amorem sui nominis inflammat,

157r

et ut sanctos eius pia mente uenerentur inspirat,ut quod nostra possibilitate consequi nequimus,eorum nobis suffragio posse donari speremus, quiei in illa diuinae contemplationis gloria aduna-

5 ti, aeternae beatitudinis sunt diadematecoronati. Quod in interioris animi secretopertractans ego æðelred deifica annuenteclementia gentis anglorum basileus, omnipo-tenti christo, sanctoque apostolo eius andreae, germa-

10 no beati principis apostolorum symonis petri, quoddamruris ( ) æt bromleage territorium, cuiuscircuitus ambitum et distributionis funiculumpatria dimensione syx sulunga prouincialessolent appellare, et utilitatem siluarum ad

15 eandem terram pertinentium in andrede, quodutrumque in tempore iuuentutis meae a hrofen-

sis aecclesiae diocesi quibusdam instigantibus abs-traxi, libens beniuolus ac deuotus restituo.Cuius tamen rapinae predationem, non tam crude-

20 liter quam ignoranter, et maxime æþelsinoquodam infelice, dei omnipotentis ac totius po-puli inimico instigante, meque eius iniquae suasi-oni incaute consentiente fieri iussi. Quiinter caetera quae sepe commisit furti et rapinae

157v

flagitia publicus hostis inuentus, in tantummalitiae suae frena laxauit, ut non solum uulgoquoscumque posset inuaderet, sed ut meam quoquepuerilem ignorantiam calliditatis suae laqueo

5 circumueniens inretiret, et ut tantum flagi-tii committerem, improbus prefati sancti loci predo in-citaret, insuper idoneum et fidelem michi preposi-tum mea ab eius inuasione defendentem occide-ret. Vnde et iusto exigente iudicio disposui,

10 merito eum omni dignitate priuari, ut qui in-iuste rapuit aliena, iuste amitteret propria.Nunc autem quia superna michi parcente clementiaad intelligibilem aetatem perueni, et quae pueri-liter gessi in melius emendare decreui, iccir-

15 co domini compunctus gratia quicquid tunc instigantemaligno contra sanctum dei apostolum me inique egis-se recogito, totum nunc coram deo cum flebilicordis contritione poeniteo, et quaeque oppor-tuna ad eundem locum pertinentia libenter

20 restauro, sperans poenitentiae meae lacrimassuscipi, et prioris ignorantiae uincula soluiab eo qui non uult mortem peccatoris, sed utmagis conuertatur et uiuat, credens me etgratiam inuenire in conspectu apostoli, qui in

158r

populo suo mitissimus apparuit, et pro crucifigen-tibus se exorauit. Et ut toto corde praefatumrus ad aecclesiam eiusdem beati apostoli me restitu-ere ueraciter approbarem, hoc restitutionis te-

5 stamentum sanctae et indiuiduae trinitati scribereconcessi, et manu mea godwino praefatae aecclesiaeantistiti, michi tota deuotione fideli, in con-uentu et praesentia optimatum meorum tradidi, cumdiuinae maiestatis auctoritate et mea precipi-

10 ens, ut nullus successorum meorum qui post me re-gnaturi sunt in gente anglorum, sed nec ulla aliacuiuslibet altioris aut inferioris dignitatispersona hanc tellurem occasione qualibet inua-dere presumat, sed semper in posterum portio ipsa

15 ad usum praefatae episcopalis sedis episcopi qui nunceam regit, et hoc renouationis testamentumme donante impetrauit, et omnium qui ei inepiscopatum successuri sunt, ab omni terrenaseruitute cum omnibus ad se rite pertinentibus libera

20 permaneat, tribus exceptis, rata expeditione,pontis, arcisue reparatione. Si quis igitur hancdiuinam pariter et meam auctoritatem, facibus aua-

riciae aestuans, aut arrogantiae fastu tumi-dus inmutare presumpserit, aeternae maledicti-

158v

oni subiaceat, et cum diabolo et angelis eius in in-ferno sine fine damnatus intereat, nisi dignepoeniteat, quod iniqua praesumptione deliquit.His limitibus idem rus hinc inde gyratur.

5 (Þ)is synd þara syx sulunga land gemæra to brom-leage. Ærest on eastan cyselhyrstes gemæra,þonne on croptunes gemæra, þonne þanon onruge beorges gemæro, þonne on suð healfecyssestanes gemæra forð beweard setlan,

10 þonne be westan wichames gemæra, –/ beohhahames gemæra, þonne be norðan beringa ha-mes gemæra, –/ modingahammes gemæra, –/þanon eft east on cynges gemæra, þæt oncysel hyrst. Haec utilitas siluarum ad

15 eandem terram pertinet in andrede. Billan oranbe lindhy(r)ste, –/ on gleppanfelda scearnden, –/ þærryhte wið þornden, –/ brocces ham be eastan ea,–/ tannera hole, –/ trinhyrst. Anno dominicaeincarnationis dcccc xcviii. indictione xi.

20 recurrente annua pascali solennitate, quauerus agnus pro nostra omnium redemptione im-molatus, destructo mortis imperio resurre-xit, et credentibus regna caelorum patefecit, scri-pta est haec carta, et me donante in manus

159r

episcopi godwini, ad aecclesiam sancti andreae apostoli tra-dita, his testibus unanimiter adclamationemprebentibus. + Ego æðelred diuina gratia fa-uente rex anglorum, huius renouationis testa-

5 mentum scribere concessi. + Ego ælfric dor-uernensis aecclesiae archiepiscopus assensum prebui.+ Ego ealdulf eboracensis aecclesiae archiepiscopus con-sensi. + Ego ælfheah uuintoniensis aecclesiaeepiscopus adquieui. + Ego ælfheah episcopus corroboraui.

10 + Ego æscwig episcopus consignaui. + Ego aþulf episcopusconsolidaui. + Ego wulfstan episcopus consigilla-ui. + Ego alfwold episcopus confirmaui. + Ego wulf-sige episcopus consensi. + Ego ordbirht episcopus corro-boraui. + Ego ealdred episcopus consignaui. + Ego

15 ælfwine episcopus conclusi. + Ego æþelstan clito.+ Ego egcbirht clito. + Ego eadmund clito. + Egoeadred clito. + Ego eadwi(g) clito. + Ego ælfweardabbas. + Ego wulfgar abbas. + Ego ælfsige abbas.+ Ego lyfing abbas. + Ego æþelweard dux. + Ego

20 ælfric dux. + Ego leofsige dux. + Ego ælfhelmdux. + Ego leo(f)wine dux. + Ego byrhtwold mi-nister. + Ego æþelmær, minister. + Ego ordulfminister. + Ego wulfget minister. + Ego leofwine minister.+ Ego wulfric minister. + Ego wulfheah minister.

159v

+ Ego sigred minister. + Ego sigweard minister. + Egofræna minister. + Ego leofwine minister. + Ego wyn-

nelm minister. + Ego æþelmær, minister. + Ego ælfgarminister. + Ego ælfweard minister. + Ego leofric minister.

5 + Ego æþelric minister. + Ego æþelweard minister. + Nosomnes optimates consensimus.De Stantune, et hiltune.XP (X)p’s omnipotensdeus imperpetuum regnans, cuius nutu

10 et diuinitatis gubernaculo regun-tur quaecunque sunt in astris uel aruis nepessumdata in precipitii uoraginem labefacta-ri possint, a quo etiam diriuatur omnis prin-cipatus et potestas omniumque honorum dignitas,

15 sicut apostolo dogmatizante didicimus, qui ait,Non est potestas nisi a deo, omnes primum mortalesunius qualitatis indumento uestiuit, cum inmundo nasci mandauit, hoc est nuditate,caeterum si qui potentes, si qui inopes, si qui in

20 terrenis negotiis sunt mediocres, sic suntsicut a deo ordinationem acceperunt qui omniasingulari iure preordinat atque dispensandoineffabili discretione sibi libitis erogat.Liquet et prorsus patet, terrestrem substantiam

8 xp’s meaning christus

160r

ad hoc hominibus concessam, ut caelestem illamercentur, et ut habentes communicent nonhabentibus, gratia amoris filii dei qui pro nobisindebite uoluit egens fieri. Vnde ego

5 æðelredus rex nationum totius gentis brit-taniae pro adipiscenda caelestis uitae premia,cuidam deuotissimo dei famulo goduuino hro-fensis parroechiae episcopo michique oppido fa-miliariter dilecto dono liberali dextera xv.

10 mansas terrarum in uilla æt stantun –/ æthiltun cum omnibus appendiciis suis, in pascu-is, et pratis, omnibusque quae huiusce uillaesunt iuris, ut possidens perhenniter posside-at, et post se heredem cui sibi libuerit prefi-

15 ciat, ea interposita ratione ut iugi depreca-tione pro meae salutis integritate dominum inter-pellando exoret. Erat autem eadem uilla cui-dam matrone nomine æþelflæde derelictaa uiro suo obeunte illo, quae etiam habebat

20 germanum quendam uocabulo leofsinumquem de satrapis nomine tuli, ad celsiorisapicem dignitatis dignum duxi promouereducem constituendo scilicet eum, unde humi-liari magis debuerat, sicut dicitur, Principem

160v

te constituerunt, noli extolli, et caetera. Sedipse hoc oblitus cernens se in culmine ma-ioris status sub rogatu, famulari sibi pesti-lentes spiritus permisit superbiae scilicet et auda-

5 ciae quibus nichilominus ipse se dedidit, intantum ut floccipenderet quin offensione

multimoda me multoties grauiter offende-ret. Nam prefectum meum æficum quem primateminter primates meos taxaui non cunctatus est

10 in propria (domo) eius eo inscio perimere quod nefariumet peregrinum opus est apud christianos et genti-les. Peracto itaque scelere ab eo, inii consiliumcum sapientibus regni mei petens ut quidfieri placuisset de illo decernerent, placu-

15 itque in commune nobis eum exulare, et extor-rem a nobis fieri cum complicibus suis. Statuimusetiam inuiolatum foedus inter nos quod qui pre-sumpsisset infringere, exhereditari se sci-ret omnibus habitis, hoc est ut nemo nostrum

20 aliquid humanitatis uel commoditatis ei sum-ministraret. Hanc optionis electionempost habitam nichili habuit soror eius æþel-flæd, omnia quae possibilitatis eius erant, etutilitatis fratris, omnibus exercitiis studuit

161r

explere, et hac de causa aliarumque quam pluri-marum exheredem se fecit omnibus. Sit ergo predi-cta donatio ab omni mundiali seruitio im-munis, excepto quod omnibus est generale terris,

5 pontis uidelicet uel arcis recuperatione, etexpeditione. His apicibus precipimus et obsecra-mus in christi nomine ut assensum detis corro-borantes, et si quis anteriores preponere uo-luerit in posterum, irriti fiant, nec aeternaliter

10 stabilientur, sed perpetua obliuione oblitterentur.Oblitterentur nec minus nomina eorum de libro uitaequi hoc cyrographum aliquo molimine in ali-ud transmutare decreuerint quam per singra-phiam confirmauimus. Anno ab incarnatio-

15 ne domini, mill’ xii. indictione x. caraxatumest hoc polipticum, et signaculo crucis in-signitum his testibus magnifice firmiterque ada-mantino stilo firmantibus. Ego æðelredusrex anglorum prefatam terram pro amore dei eiusque

20 genitricis et perpetuae uirginis mariae god-wino episcopo cum uiuificae crucis uexillo impres-sam libens concessi. Ego ælfgyfu reginadomini mei regis dono arrisi. Ego wulfstanarchiepiscopus cum coepiscopis nostris et filiis regis, et

161v

abbatibus et ducibus et militibus quorum nominainserta sunt corroboraui. Ego eadnoð episcopus.Ego aðulf episcopus. Ego aþelwoldus episcopus. Egoælfgar episcopus. Ego godwinus episcopus. Ego æþel-

5 sie episcopus. Ego brihtwoldus episcopus. Ego leuingepiscopus. Ego alfhun episcopus. Ego ælmær episcopus.Ego wulfgar abbas. Ego ælfsi abbas. Ego briht-mær abbas. Ego ælfwi abbas. Ego Ælfsi abbas. Egoedric abbas. Ego brihtstan abbas. Ego eadmær

10 abbas. Ego oscytel abbas. Ego eadric dux. Egouhtred dux. Ego leofwine dux. Ego ælfricdux. Ego æþelmær miles. Ego syferð miles.

Ego æþelwærd miles. Ego godwine miles. EgoMorcar miles. Ego ælfgar miles. Ego wada

15 miles. Ego ulfkytel miles. (*) Ego æþelwine miles.Ego adelwold miles. Ego ælmær miles. Þis syn-don þa land gemære to stantune.(Æ)rest of ðære ealdra laca, to þam wiðig stub-be, of ðam wiðig stubbe, suð be drægtunes

20 gemæra oð þa stan stræte, swa eft be þærestræte oð þa cwealm stowe æt maccan ho,of maccan ho suð be cunig tunes gemæ-ra oð þa lampyttas, of ða lampyttas suðto ðan þorn stubbe oð mid þam bradan mere,

15 (* Ego Þurkytel miles.)

162r

of ðam mere to þæs dices ende, of ðære dic,be elles wyrðe gemæra oð þæne grenan weg,swa be þæm grenan wege to ðan riðig, æfterðam riðig to leofwines gare, of ðan gare be

5 þan heafdan suð to ðan stocce, –/ swa forð toðan ac stubbe, of þan ac stubbe an furlangwest be pappawyrðe gemæra to earningastræte, æfter earninga stræte norð to lo-dona beorge swa be broce into romboldes

10 becc, of romboldes becc norð be stræte oðscorn ho, of scorn ho be hemminga fordagemæra into use, andlang use eft oð þaealdan laca. Ðis is se fixnað þe to stan-tune gebyrað, þæt is æt holan were, –/ æt

15 deopan were, –/ æt suðan ea, –/ æt niwan were,–/ æt dinde, –/ æt biscopes were, –/ æt bradanwere, –/ æt niwan were, –/ æt merbece..+ (Þ)is wæron

20 ða æhtemen into wulda ham –/ heoraof sprinc. Ðas man dyde þider of ægles-forda, tottel, –/ eadwig his broðor, –/ heo-ra of team, –/ totteles suster –/ hirecild, –/ his suster dohtor –/ hire twa cild.

162v

Ðas coman suðan of cinces tune, æþelflæd–/ hire cild. –/ of ægles forda, sigburh –/ hirecild, –/ garwig –/ his wif, –/ boia –/ his wif,–/ guðhelm –/ his wif, –/ heora of team.

5 –/ þas coman of cealce, bunel –/ his wif, –/ hid-da –/ his wif, –/ noðbald, –/ his wif, –/ heoraof team. Þa gebohte ælfstan þæt land ælfe-hes fæder æt eadmunde cince mid eallumðam þe ðar onstod on ece yrfe mid hund

10 twelftigan mancesan goldes, –/ mid þritti-gan pundan..+ (H)er geswutelaþ on þisum gewrite þæt ægelsion wuldeham hæfð gelened be siwordes

15 dægge biscpes his dohter –/ hiore dohterut of totteles cynne, –/ hæfð oþra mænn

þær inn gedon be þære burhwara gewit-nysse on hrouecæstre, –/ be ealle þæs bi-scopes geferan. De Falcheham, et bromleage.

20 (Þ)us wæron ða land, æt bromleage, –/ ætfealcnaham, þam cinge eadgare gereht,on lundenbyrig, ðurh snodinglandes landbec. Ða þa preostas forstælon þam biscope onhrofesceastre, –/ gesealdan heo ælfrice æsc-

163r

wynne sunu, wið feo dearnunga, –/ heo æscwynælfrices modor sealde heo ær ðider in, ðageacsode se biscop þæt ða becc forstolene wæron,bæd þara boca ða geornlice, under ðam þa ge-

5 watt ælfric, –/ he bæd ða lafe syððan, oð mangerehte on cinges ðening manna gemote ðærestowe –/ ðam biscope ða forstolenan becc snodiglandes, –/ bote æt ðære ðyfðe, þæt wæs on lun-dene, þær wæs se cing eadgar, –/ se arcebiscop

10 dunstan, –/ aðelwold biscop, –/ ælfstan biscop,–/ oðer ælfstan, –/ ælfere ealdorman, –/ felacynges witena, –/ man agæf ða into ðærestowe ðam biscope ða becc. Ða stod ðara wydewanare, on ðæs cinges handa. Ða wolde wulfstan

15 se gerefa niman þa are to ðæs cinges handa,bromleah, –/ fealcnaham. Ða gesohte seo wy-dewe ða halgan stowe, –/ ðane biscop, –/ agæf ðamcinge bromleages boc, –/ fealcnahames, –/ sebyscop gebohte ða becc –/ ða land æt ðam cinge

20 on godesh(y)lle, mid fiftigan mancesan goldes,–/ hund teontigan, –/ ðrittigum pundum, þurh fore-spræce, –/ costnunge, into sanctae andrea, siððanða lefde se biscop ðare wydewan, ðara landebryces, under ðam ða gewatt se cing. Ongan

163v

ða syððan byrhtric ðare wydewan mæg, –/ heoto ðam genedde þæt hy brucan ðara landa onreaflace, gesohtan ða ðane ealdorman eadwi-ne, –/ þæt folc ðe wæs godes anspreca, –/ geneddan

5 ðane biscop be ealre his are agiftes ðaraboca, ne moste he beon þara ðreora naneswyrðe ðe eallum leodscipe geseald wæs on wedde,Tale, ne teames, ne ahnunga.Þis is seo gewitnesse ðæs ceapes, Eadgar cing,

10 –/ dunstan arcebiscop, –/ oswald arcebiscop, –/ aðelwold biscop,æðelgar biscop, –/ æscwi biscop, –/ ælfstan biscop, –/ oðer ælf-stan biscop, –/ sideman biscop, –/ ðæs cinges modor ælf-ðryð, –/ osgar abbod, –/ ælfere ealdorman, –/wulfstan on dælham, –/ ælfric, on ebbesham,

15 –/ seo duguð folces on westan cænt, þær þætland, and þæt læð to lið....

20 ...

.

.

164r <one leaf replaced>

.

.

.

.5 .

.

.

.

.10 .

.

.

.

.15 .

.

.

.

.20 .

.

.

.

.

164v

Haec descriptio demonstrat aperte undedebeat pons de rouecestra restaurari, quotiens(P)RIMVM eiusdem fuerit fractus.ciuitatis episcopus incipit operari in orien-

5 tali brachio primam peram de terra, dein-de tres uirgatas plancas ponere, ettres suliuas, id est tres magnas trabessupponere. Et hoc faciet de borcstealla,et de cuclestana, et de freondesberia, et de sto-

10 che. Postea secunda pera pertinet ad gillinge-ham, et de cætham, et unam uirgatam plancasponere, et iii. suliuas supponere. Dein-de tercia pera pertinet iterum ad episcopum ciui-tatis eiusdem, et duas uirgatas et dimidiam plan-

15 cas ponere, et iii.es suliuas supponere, ethoc fiet de hallingis, et de trotescliua, etde meallingis, et de (suth)fleotes, et de stanes,et de pinindene, et de falceham. Postea quartapera pertinet ad regem et iii.es et dimidiam

20 uirgatam plancas ponere, et iii.es suliuassupponere, et hoc debet fieri de æilesforda,et de toto illo lesto quod ad illud maneriumpertinet, et de supermontaneis, et de aclea, (*) et desmalalande, et de cusintunæ, et de dudeslande, et

23 (* et de ufenhylle) added in the margin by a different hand

17 (suth) inserted by a different hand

165r

(de) gisleardes lande, et de Wldeham, et deburhham, et de aclesse,:

et de horsteda, et de fearnlega, et5 de terstane, et de cealca, et de hænhersta,

et de hathdune. Deinde quinta pera estarchiepiscopi, iiii.or uirgatas plancas ponere,et tres suliuas summittere, et hoc debetfieri de Wroteham, et de mæidesstana,

10 et de oteringaberiga, et de netlasteda,et de duobus peccham, et de hæselholte, etde mæreuurtha, et de lilleburna, et desuuanatuna, et de offeham, et de dictune,et de Westerham. Postea sexta pera de-

15 bet fieri de holingeburna et de totoillo lesto quae ad hoc pertinet, iiii.or uirga-tas plancas ponere, et tres suliuas sup-ponere. Septimam et octauam peram de-bent facere homines de hou, et quattuor

20 et dimidiam uirgatas plancas ponere, etsex suliuas supponere. Deinde nonapera quae ultima est in occidentali bra-chio est iterum archiepiscopi, iiii.or uirgatasplancas ponere, et tres suliuas summit-

2–4 erasure

165v

tere, et haec debet fieri de northfleta, etde cliua, et de heahham, et de denituna,et de meletuna, et ( ) de hludesduna, etde meapeham, et de snodilanda, et de ber-

5 lingæs, et de (pe)dlesuurthe, et de omnibus il-lis hominibus qui manent in illa ualle.Et sciendum est quod omnes illae suliuae quaein ponte illo ponentur tantae grossitudi-nis debent esse, ut bene possint sustine-

10 re omnia grauia pondera superiacentiumplancarum, et omnium desuper pertranseun-tium rerum...

15 .....

20 .....

166r <one leaf replaced>

.

.

.

.5 .

.

.

.

.10 .

.

.

.

.15 .

.

.

.

.20 .

.

.

.

.

166v

Þis is þære briccegeweorc on hrouecæstre.(H)er syndon genamad þa land þe man hi ofscæl weorcan, ærest þære burge biscop fehðon þone earm to wercene þa landperan, –/ þreo

5 gyrda to þillianæ, –/ iii. sylla to lyccan-ne, þæt is of borcstealle, –/ of Cucclestane, –/of frinondesbyrig, –/ of stoce. Þanne seo oð-er per gebyrath to gyllingeham, –/ tocætham, –/ an gyrd to þillanne, –/ iii. sylla

10 to leccanne. Þonne seo þridde per ge-byrað eft þam biscope, –/ þridde healfgyrd to þillianne, –/ iii. sylla to leccenne, ofheallingan, –/ of trotescliue, –/ of meallingan,–/ of fliote, –/ of stane, –/ of pinindene, –/ of

15 falchenham. Þonne ( ) is se feorðe þe per þæscinges, –/ fiorðe healf gyrd to þillanne, –/ syllaiii. to leccanne, of æglesforda, –/ of ellan þamlæþe þe þær to liþ, –/ of ufanhylle, –/ of aclea,–/ of þam smalanlande, –/ of cusintune, –/ of du-

20 deslande, –/ of gisleardeslande, –/ of wuldeham–/ of burhham, –/ of æcclesse,

–/ of horstede, –/ of fearn-lege, –/ of tærstane, –/ of cealce, –/ of hennhyste, –/of ædune. Þonne is sy fifte per þæs arcebiscope / to

21–2 blank space

167r

wroteham, –/ to mægþanstane, –/ to woþringa-byran, –/ to netlestede, –/ to þam twam pecc-ham, –/ to hæselholte, –/ to mæranwyrþe, –/to lillanburnan, –/ to swanatune, –/ to offaham,

5 –/ to dictune, –/ to westerham, –/ iiii. gyrda toþyllanne, –/ iii. selle to leccanne. Þonne is syosyoxte per to holinganburnan, –/ to eallan

þam læþe, –/ iiii. gyrda to þel(l)iene, –/ iii. syllato leccenne. Þonne is syo syoueþe, –/ syo eah-

10 teþe per to howaran lande to wyrcenne, –/fifte healf gyrd to þillanne, –/ vi. sylla to lyc-canne. Þonne is syo nigaþa per þæs arcebi-scopes, þæt is syo landper æt þam west ænde,to flyote, –/ to his cliue, –/ to hehham, –/ to dene-

15 tune, –/ to melantune, –/ to hludes dune, –/ tomeapeham, –/ to snodilande, –/ to berlingan,–/ to peadleswyrþe, –/ ealla þa dænewaru, –/ iiii.gyrdu to þilianne, –/ þryo sylle to leccanne..

20 .....

167v

.

.

.

.5 .

.

.

.

.10 .

.

.

.

.15 .

.

.

.

.20 .

.

.

.

.

<booklets 2–3 rearranged>

168r

De placito apud pinendenam inter lanfran-(T)empore cum archiepiscopum, et odonem baiocensem episcopum.magni regis uuillelmi qui anglicum regnumarmis conquisiuit, et suis ditionibus sub-

5 iugauit, contigit odonem baiocensem episcopumet eiusdem regis fratrem multo citius quam lan-francum archiepiscopum in angliam uenire, atquein comitatu de cænt cum magna potentiaresidere, ibique potestatem non modicam exer-

10 cere. Et quia illis diebus in comitatu illo quisquamnon erat qui tantae fortitudinis uiro resistere

posset, propter magnam quam habuit potesta-tem terras complures de archiepiscopatu cantu-arberiae et consuetudines nonnullas sibi

15 arripuit, atque usurpans suae dominationiascripsit. Postea uero non multo tempore con-tigit praefatum lanfrancum cadomensis aecclesiaeabbatem iussu regis in angliam quoque uenire,atque in archiepiscopatu cantuarberiae deo dispo-

20 nente totius angliae regni primatem sullima-tum esse. Vbi dum aliquandiu resideret, et an-tiquas aecclesiae suae terras multas sibi deesseinueniret, et suorum neglegentia antecessorumillas distributas atque distractas fuisse

168v

repperisset, diligenter inquisita et bene cognitaueritate, regem quam citius potuit et non pigreinde requisiuit. Precepit ergo rex comitatumtotum absque mora considere, et homines co-

5 mitatus omnes francigenas et precipue anglosin antiquis legibus et consuetudinibus peritos inunum conuenire. Qui cum conuenerunt, apudpinendenam omnes pariter consederunt. Et quoniammulta placita de diratiocinationibus terrarum,

10 et uerba de consuetudinibus legum inter archi-episcopum et praedictum baiocensem episcopum ibi surrex-erunt, et etiam inter consuetudines regaleset archiepiscopales quae prima die expediri nonpotuerunt, ea causa totus comitatus per tres

15 dies fuit ibi detentus. In illis tribus diebus di-ratiocinauit ibi lanfrancus archiepiscopus plu-res terras quas tunc tenuerunt hominesipsius episcopi, uidelicet herbertus filius iuonis, Tu-roldus de hrouecestra, Radulfus de cur-

20 ua spina, et alii plures de hominibus suis,cum omnibus consuetudinibus et rebus quae adeasdem terras pertinebant super ipsum baiocen-sem episcopum et super ipsos praedictos homines illiuset alios, scilicet, Detlinges, estoces, preste-

169r

tuna, danituna, et multas alias minutas terras.Et super hugonem de monte forti diracionauithrocinges, et broc, et super radulfum de curuaspina lx. solidatas de pastura in grean. Et

5 omnes illas terras et alias diratiocinauit ita liberasatque quietas, quod in illa die qua ipsum placitumfinitum fuit, non remansit homo in toto re-gno angliae qui aliquid inde calumniaretur, nequesuper ipsas terras etiam paruum quicquam clama-

10 ret. Et in eodem placito non solum istas praenomi-natas et alias terras, sed et omnes libertates aecclesiaesuae et omnes consuetudines suas reno( )uauit,et renouatas ibi diratiocinauit, soca, saca,toll, team, flymenafyrmthe, grithbrece,

15 foresteal, haimfare, infangenne þeof, cum omnibusaliis consuetudinibus paribus istis uel minoribusistis, in terris, et in aquis, in siluis, in uiis, et in

pratis, et in omnibus aliis rebus, infra ciuitatemet extra, infra burgum et extra, et in omnibus

20 aliis locis. Et ab omnibus illis probis et sapienti-bus hominibus qui affuerunt, fuit ibi dira-tiocinatum et etiam a toto comitatu concordatumatque iudicatum, quod sicut ipse rex tenet suasterras liberas et quietas in suo dominico, ita archiepiscopus

4 grean glossed insula est

169v

cantuarberiae tenet suas terras omnino liberas etquietas in suo dominico. Huic placito interfue-runt goisfridus episcopus constantiensis qui inloco regis fuit, et iusticiam illam tenuit, Lan-

5 francus archiepiscopus qui ut dictum est placitauitet totum diratiocinauit, Comes cantiae, ui-delicet praedictus odo baiocensis episcopus, Ernostusepiscopus de hrouecestra, Ægelricus episcopus de cice-stra, uir antiquissimus et legum terrae sapientis-

10 simus, qui ex precepto regis aduectus fuit adipsas antiquas legum consuetudines discuti-endas et edocendas, in una quadriga, Ricar-dus de tunebrigge, Hugo de monte forti,Willelmus de arces, Haimo uicecomes, et alii mul-

15 ti barones regis et ipsius archiepiscopi, atque illorumepiscoporum homines multi. Et alii aliorum comita-tuum homines etiam cum toto isto comitatu,multae et magnae auctoritatis uiri franci-genae scilicet et angli. In horum omnium praesentia

20 multis et apertissimis rationibus demonstra-tum fuit, quod rex anglorum nullas consuetu-dines habet in omnibus terris cantuariensisaecclesiae, nisi solummodo tres. Et illae tres quashabet consuetudines, hae sunt. Vna, si quis

170r

homo archiepiscopi effodit illam regalem uiam quaeuadit de ciuitate in ciuitatem. Altera, si quisarborem incidit iuxta regalem uiam, et eam superipsam uiam deiecerit. De istis duabus consuetu-

5 dinibus qui culpabiles inuenti fuerint, atquedetenti dum talia faciunt, siue uademoniumab eis acceptum fuerit, siue non, tamen in secu-tione ministri regis et per uadimonium, emen-dabunt quae iuste emendanda sunt. Ter-

10 cia consuetudo talis est. Si quis in ipsa re-gali uia sanguinem fuderit, aut homici-dium, uel aliud aliquid fecerit quod nullatenusfieri licet, si dum hoc facit deprehensus atquedetentus fuerit, regi emendabit. Si uero deprehen-

15 sus ibi non fuerit, et inde absque uuade datasemel abierit, rex ab eo nichil iuste exige-re poterit. Similiter fuit ostensum in eodemplacito, quod archiepiscopus cantuariensis aecclesiaein omnibus terris regis et comitis debet multas

20 consuetudines iuste habere. Etenim ab illo diequo clauditur alleluia, usque ad octauas pascae, si quis

sanguinem fuderit, archiepiscopo emendabit. Etin omni tempore tam extra quadragesimam quam infraquicunque illam culpam fecerit quae cilduuite uocatur,

170v

archiepiscopus aut totam, aut dimidiam emendationispartem habebit. Infra quadragesimam quidemtotam, et extra, aut totam aut dimidiam emen-dationem. Habet etiam in eisdem terris omnibus,

5 quaecunque ad curam et salutem animarum uiden-tur pertinere. Huius placiti multis testibusmultisque rationibus determinatum finem postquamrex audiuit, laudauit, laudans cum consen-su omnium principum suorum confirmauit, et

10 ut deinceps incorruptus perseueraret firmiterprecepit. Quod propterea scriptum est hic, ut etfuturae in aeternum memoriae proficiat, et ipsifuturi eiusdem aecclesiae christi cantuarberiae succes-sores sciant, quae et quanta in dignitatibus ipsius

15 aecclesiae a deo tenere, atque a regibus et principibushuius regni aeterno iure debeant exigere..(W)illelmus De frachenham.gratia dei rex anglorum, episcopo erfasti, Balduino

20 abbati, picoto et rotberto malet uicecomitibus,et caeteris fidelibus meis salutem. Sciatis quodego concessi archiepiscopo lanfranco maneriumqui uocatur frachenham, sicuti heroldus tene-bat ea die quando ( ) mare transiui, et

171r

sicuti turbertus et gotinus ab ipso heroldotenebant, in omnibus terris, pratis, paschuis,syluis, rusticis et sochemannis, et caeteris omnibus.Willelm kyng gret erfast biscop, –/ baldewine abbod,

5 –/ picot scirgerefan, –/ rodbært malet, –/ eal-le þa þegenas þær þis gewrit to cymð fre-ondlice, –/ ic kyðe eow þæt ic an lanfrance ar-cebiscope þæt land æt fracenham swa full –/ swa forðswa harold hit fyrmest hæfde þæs dæges

10 þe ic fyrmest fram ofer sæ com, –/ swa swaþurbearn –/ goti of harolde heolden on eal-lan land(a)n, –/ mæde –/ læse, –/ weode, –/ genea-tas –/ socnmen, –/ ealle þing þe þær to geby-riað. Quomodo lanfrancus terras extractas aeclesiae sancti andreae,

15 (P)raeterea notandum et alias acquisitas monachis contra- /ac fidelibus omnibus futuris maxime tem-poribus quantae ualentiae quantaeue aecclesiae christicantuarberiae necnon et aecclesiae sancti andreae hroue-cestriae hic piae memoriae lanfrancus archi-

20 episcopus utilitati et honori dum uixit extiteritsciendum est. Hic nanque non solum illas quaesuperius nominatae sunt terras aecclesiae christi, ue-rum etiam ex diuersorum dominatione tyrannorumaecclesiae hrofensi suae ratione prudentiae ac

15 vertically in the margin / didit, et de gundulfo episcopo.

171v

sapientiae a(d)quisiuit, a(d)quisitas uero aecclesiae undeantiquorum neglegentia fuerant extractaeatque dispersae contradidit. Videlicet dænitu-nam, stoches, falcenham, et fracenham de manibus

5 praedicti baiocensis episcopi et hominum suorum et ali-orum hominum, quasi quadam placitorum uiolen-tia extorsit. Et haec non solum sed et alia bonaad opus monachorum quos eidem aecclesiae ipseprimum instituit, quoad uixit impendit,

10 institutis uero seruitio dei et sancti apostoli andreaeomnia quae illorum uictui uel uestit(ui) neces-saria fore uidebantur certo apparatu prae-parare procurauit. Annitente tamen ac per omniasuffragante beatae memoriae gundulfo episcopo

15 quem ipse monachum et sacristam sanctae mariaebeccensis aecclesiae dum ipse quoque prior eiusdemfuit aecclesiae merito sanctitatis ac beatae religi-onis prae caeteris omnibus adamauit, adamatumuero post se in angliam quoque quam citius potuit

20 uenire fecit, et eum omni domui suae, immorebus omnibus suis quas in archiepiscopiohabuit solum post sese prae omnibus aliis praeposuit.Praepositum autem atque in omni sapientiae et pru-dentiae sensu diu probatum, tandem diuino ad-

172r

monitus instinctu a sese deuote consecratumpraedictae aecclesiae praefecit antistitem. Qui xxx.taet uno annis inibi superstes existens, aecclesiamsancti andreae pene uetustate dirutam, nouam

5 ex integro ut hodie apparet aedificauit.Officinas quoque monachis necessarias proutloci capacitas pati potuit omnes construxit,ipsos etiam monachos (xxii) suscepit, suscep-tos uero sanctae religionis habitu induit, indutos

10 postmodum sacris ordinibus (a)ptos uel sanctae religi-onis benedictione dignos ipsemet benedixitconsecrauit, et quantacunque ualuit diligen-tia et per se et per alios in dei timore et amore semperinstruxit, instructos quidem post deum super

15 omnia amauit honorauit, atque in eo quod potu-it omnibus diebus uitae suae beneficiis multimo-dis augmentare non cessauit. Et cum non ampliusin introitu episcopatus sui quam quinque inuenissetin aecclesia sancti andreae canonicos, die qua seculo

20 praesenti decessit, plusquam sexaginta (monachos) bene le-gentes et optime cantantes in seruitio deiet apostoli sui deum timentes et super omnia aman-tes reliquit. Sed inter caetera quae illis beneficianonnulla contulit, unum illis dignum memoria

172v

fecit, fracenham quod ut supradictum est abalienorum iniusta potestate archiepiscopus pru-dentiae suae ratione lanfrancus extorsit,et ad uictum monachorum aeternaliter fore consti-

5 tuit, gundulfus episcopus quia ipsum maneriumlonginquis regionibus a hrouecestra nimis

erat remotum, ipsum manerium in sua ac suorumomnium retinuit manu successorum, atque pro illolicentia et consilio sepedicti archiepiscopi lan-

10 franci, Wldeham monachis aeternaliter dedit,malens quidem sese ac suos successores annu-is laboribus equitando uictum ibi tam longequaeritare, quam monachos uel eiusdem uillae pau=peres homines singulis annis in annonam de=

15 portando fatigare. De falchenham.(I)nter caetera beneficia ipsius archiepiscopi, falchen-ham quoque sicut supra diximus ab iniustaextorsit baiocensis episcopi potestate, partimauxilio magni regis uuillelmi, pro qua re

20 radulfus cadomensis monachus eius tuncexistens capellanus ad regem ipsum pro ipso auxi-lio in normanniam fuit transmissus, par-tim pactione pecuniae uidelicet lx. libra-rum quas archiepiscopus (regi) illi promisit se datu-

24 (regi) over erasure

173r

rum, unde xxx. libras accepit, xxx. ei condo-nauit, tandem litteris regis quas secumradulfus episcopo detulit, ac pecunia promissaadeptus est archiepiscopus ipsum manerium, statim

5 illud constituens ad uictum monachorum xv.reddens firmam dierum.(Quomodo Willelmus rex filius Willelmi regis,rogatu Lanfranci archiepiscopi concessitet confirmauit rofensi aecclesiae sancti ANDREAE

10 apostoli ad uictum monachorum manerium nominehedenham, quare Gundulfus episcopus castrumrofense lapideum totum de suo pro-prio regis construxit.)(A)liud quoque beatae memoriae gundulfus

15 episcopus non minus memorabile illis contu-lit beneficium, sed omni potius omnibus seculis uentu-ris dignum ueneratione. ( ) Castrum etenimquod situm est in pulchriori parte ciuitatishrouecestrae pro regia concessione illius doni quod

20 sepedictus archiepiscopus praedictae aecclesiae ad uictummonachorum disposuerat dare manerium ui-delicet quod situm est in comitatu de bucin-geham nomine hede(n)ham, (n)on enim aliter utratum permaneret ipsi aecclesiae illud absque regis

6–13 erasure

173v

concessione potuit dare, quia pater regis illuddederat archiepiscopo (in uita sua) tantum ut sul-limatus fuit in archiepiscopio. Vnde uuil-lelmo filio eius ipsum patrem succedente in re-

5 gno ab archiepiscopo et episcopo de eiusdem maneriiconcessione requisitus, respondit centum librasdenariorum habere se uelle pro ipsa concessione.Quod postquam archiepiscopus et episcopus simul audie-runt, consternati ualde pariter responde-

10 runt, illam tantam pecuniam neque tunc in promtusese habere, nec etiam unde eam acquirerepotuissent sese scire. Duobus autem amicis u-trique parte fauentibus, Rodberto uidelicet fi-lio haimonis, et henrico comite de uuar-

15 uuic, hinc regium honorem et integram eius ob-seruantibus uoluntatem, hinc uero amicitiaefauorem et pro dei amore aecclesiae praedictae mag-nificum ac profuturum honorem, regi consulu-erunt quatinus pro pecunia quam pro concessione

20 manerii exigebat, episcopus gundulfus quia inopere cementarii plurimum sciens et efficaxerat, castrum sibi hrofense lapideum de suoconstrueret. Quod ubi archiepiscopo et episcopo in-notuit, tunc proculdubio magis consternati

174r

dixerunt, et regiae concessioni ex toto se(se) abnu-ere, etiam et ipsum manerium in profundo marispotius situm iri malle, quam praedictam aecclesiamsancti andreae futuris temporibus regiis exacti-

5 onibus mancipari debere. Nam quotienscunquequilibet ex infortunio aliquo casu in castroillo contingeret aut infractione muri, autfissura maceriei, id protinus ab episcopo uel aecclesiaexigeretur usu reficiendum assiduo. Sicque episcopus

10 et aecclesia futuri seculi temporibus omnibus summadistrictione regiae summitteretur exactioni.Isto itaque metu perterritus uterque, absit hoc a meinquit archiepiscopus, absit quoque a me inquit et episcopus.Responsum hoc (audiens) comes henricus, quasi modestae

15 stimulis irae commotus honestatis dans concitofremitus, inquit, Hactenus mea aestimationeratus sum archiepiscopum lanfrancum unum ex uirisuniuersi orbis extitisse sapientissimis, nuncautem nec insipientem quod absit esse dico, neque illa

20 quidem qua dudum sapientia callebat in presentiar(um uigere)(ull)atenus asserere audeo. Quid enim grauedinisinquit in hoc est, castrum ad ultimum maiuspro xl. libr(i)s ad uoluntatem regis facere, fa-ctum uero comiti uel uicecomiti comitatus seu aliis

174v

etiam quibus regi placuerit monstrare, mon-stratum et ex omni parte integrum liberare, se-mel uero liberato sese penitus expedire, nec unquamulterius inde se intromittere, nec etiam eo

5 respicere? Ad hoc, regem ( ) aduersus episcopumuel aecclesiam futurae seruitutis occasionem nul-latenus quaerere, immo potius eos ab omni ser-uitute liberare, atque sicut regem decebatpro dei timore et seculi honore in summa libertate

10 eos conseruare uelle. His ergo et aliis nonnullishuiuscemodi rationibus, tandem acquieuitarchiepiscopus. Igitur hoc pacto coram (rege) inito, fecitcastrum gundulfus episcopus de suo ex integrototum, costamine ut reor lx. librarum. Quod

15 quam diu in seculo subsistere poterit, pro gun-

dulfo episcopo manifesto indicio quasi loquenserit, aeternum quidem illi ferens testimoniumquod manerium hede(n)ham aecclesiae et mona-chis sancti andreae ab omni exactione et ca-

20 lumnia regis et omnium hominum permane-bit liberrimum et quietissimum in seculaseculorum..Concessio uuillelmi magni regis.

175r

(V)uillelmus dei gratia rex anglorum, haimonidapifero et omnibus suis teignis in episcopaturofensi salutem. Mando et praecipio, ut eas con-suetudines quas aecclesia sancti andreae rofen-

5 sis ciuitatis habuit in terris uestris seu inannona, seu in porcis, uel aliis rebus tempo-re eduuardi regis, habeat, et uos exol-uatis. De conuentione inter gundulfum et gislebertum.(H)aec est conuentio quae facta est cantuariae

10 in presentia domni archiepiscopi lanfranci, atqueeo precipiente scripta, inter gundulfum episcopum,et gislebertum de tunebrigge. Iudicio ipsiusdomni archiepiscopi debet gislebertus unoquoqueanno dare l. solidos domno episcopo gundulfo

15 pro terra sancti andreae quam ipse gislebertus habet,quoadusque dabit ei tantum de alia terrasua unde habeat per singulos annos l. solidos,uel ualens. Testante eodem archiepiscopo lanfran-co, et episcopo Willelmo de dunhelma, et abbate

20 Gisleberto westmonasterii, et abbate paulosancti albani, et haimone uicecomite de cantor-beria, et bertranno de uirduno, et maximaparte de familia ipsius domni archiepiscopi. Decontentione inter gundulfum et pichot.

175v

(T)empore uuillelmi regis anglorum magni, pa-tris uuillelmi regis eiusdem gentis, fuitquaedam contentio inter gundulfum hrofensemepiscopum et pichot uicecomitem de grendebruge,

5 pro quadam terra quae erat de frachenham et ia-cebat in giselham, quam quidam regis seruiensolchete nomine, uicecomite dante praesumpse-rat occupare. Hanc enim uicecomes regisesse terram dicebat, sed episcopus eandem beati andreae

10 potius esse affirmabat. Qua re, ante regem ue-nerunt. Rex uero praecepit ut omnes illius co-mitatus homines congregarentur, et eorum iudi-cio cuius terra deberet rectius esse probaretur.Illi autem congregati, terram illam regis esse po-

15 tius quam beati andreae, timore uicecomitis af-firmauerunt. Sed cum eis baiocensis episcopus quiplacito illi praeerat non bene crederet, praecepitut si uerum esse quod dicebant scirent, ex se ipsisduodecim eligerent, qui quod omnes dixerant

20 iureiurando confirmarent. Illi autem cum adconsilium secessissent, et inibi a uicecomite per in-

ternuntium conterriti fuissent, reuertentesuerum esse quod dixerant iurauerunt. Hiautem fuerunt, Eaduuardus de cipenham,

176r

heruldus et leofuuine saca de exninge, eadricde giselham, wfuuine de landuuade, ordmerde berlingeham, et alii sex de melioribus comi-tatus. Quo facto, terra in manu regis reman-

5 sit. Eodem uero anno monachus quidam GRIMnomine quasi a domino missus ad episcopum uenit.Qui cum audiret hoc quod illi iurauerant,nimium admirans et eos detestans omnes esseperiuros affirmauit. Ipse enim monachus diu

10 prepositus de frachenham extiterat, et ex eademterra seruitia et costumas ut de aliis terrisde frachenham susceperat, et unum ex eisdem quiiurauerant in eodem manerio sub se habuerat.Quod postquam episcopus hrofensis audiuit, ad episcopum

15 baiocensem uenit, et monachi uerba per ordi-nem narrauit. Quae ut episcopus audiuit, mona-chum ad se uenire fecit, et ab ipso illa eademdidicit. Post haec uero unum ex illis qui iuraue-rant ad se fecit uenire, qui statim ad eius

20 pedes procidens confessus est se periurum esse.Hinc autem cum illum qui prius iuraueratad se uenire fecisset, requisitus se periurum essesimiliter confessus est. Denique mandauituicecomiti ut reliquos obuiam sibi londoniam

176v

mitteret, et alios duodecim de melioribus eiusdemcomitatus, qui quod illi iurauerant, uerum esseconfirmauerant. Illuc quoque fecit ueniremultos ex melioribus totius angliae b(a)ronibus.

5 Quibus omnibus londoniae congregatis, iudicatum esttam a francis quam ab anglis illos omnes periurosesse, quandoquidem ille post quem alii iurauerant,se periurum esse fatebatur. Quibus tali iudiciocondemnatis, episcopus hrofensis terram suam ut

10 iustum erat habuit. Alii autem duodecimcum uellent affirmare iis qui iurauerantse non consensisse, baiocensis episcopus dixit, ut hocipsum iudicio ferri probarent. Quod quia se fa-cturos promiserunt, et facere non potuerunt,

15 cum alii sui comitatus hominibus trecentas librasregi dederunt....

20 .....

177r <four inserted leaves>

(A)nno ab incarnatione domini sexcentesi-

mo, Rex Æthelbertus fundauit eccle-siam sancti andree apostoli rofi, et dedit ei, Preste-feld, et omnem terram que est a meduwaie usque

5 ad orientalem portam ciuitatis in australi parteet alias terras extra murum ciuitatis uersuspartem aquilonalem.Anno ab incarnatione domini septingesimo xxx.o viii.oEadbertus Rex cantie dedit ecclesie sancti andree

10 Stokes. Anno ab incarnatione domini septin-gentisimo lxiiii.o Offa rex mertiorum et Sige-redus rex cantie dederunt Frendesberiam,Eselingeham, et Wicham. Item rex offa, etEcbertus dederunt bromheie. Item rex offa

15 dedit Trottescliue. Kenulfusrex mertiorum dedit Borchstalle.Anno ab incarnatione domini, Octingensimo xxxviii.oEcbertus Rex Westsaxonum et cantuariorumdedit ecclesiæ sancti andree magnas libertates

20 et ista maneria, Hallinges, et Snodilande.Æthelwlfus rex filius Egberti regis, deditCuckelestane, et holenberghe.Eadmundus rex anglorum dedit Mallinges.Quidam prepotens (homo) nomine Brichricus cum

177v

uxore sua Eifswitha dederunt, Danituna,et langefeld, falchenham et darente, quodmanerium quomodo ad archiepiscopatumperuenerit, ignoratur. Eadgarus rex

5 anglorum dedit Bromlega. Æthelredusrex anglorum dedit Wldeham, et litlebrocStantune, et Hiltune, scilicet xv. mansas ter-rarum. Willelmus primus rex anglorumreddidit has terras Roffensi ecclesi(e) a principibus

10 iniuste ablatas, Stokes uidelicet et Denintu-na, et Falcheham. Preterea inter cetera (magnabona) que eidem ecclesie in uita sua fecit,imminente articulo mortis sue, centumlibras ei dedit, et tunicam propriam regalem,

15 et cornu eburneum, et alia plura ornamen-ta. Willelmus Rex filius eius, dedit lam-theham et hedenham ad uictum monachorum,qui quidem concessit libertates quas ecclesiaRoffensis hucusque obtinuit, et sua carta con-

20 firmauit( ) omnium predictorum dona. No-bilissimus Rex henricus multa bona contu-lit, scilicet ecclesias de boxle, de Eillesford,derenteford, Suttune, cum capellis de Wil-mintune et de Kingesdune. Item ecclesias de

11–12 bona magna marked for transposition

178r

chiselherste, et de wlewich. Item decimasde strodes, et de chealkes, et alia multa...

5 .

.

.

.

.10 .

.

.

.

.15 .

.

.

.

.20 .

.

.

.

.

178v

.

.

.

.5 .

.

.

.

.10 .

.

.

.

.15 .

.

.

.

.20 .

.

.

.

.

179r

De ecclesia de Norhfleta.(A)nselmus gratia dei archiepiscopus cantuarie, Haimoni uice-comiti, et omnibus baronibus regis franci(g)enis et anglisde comitatu de chent, Salutem. Sciatis quod ego concedo ec-

5 clesie sancti Andree et episcopo Gundulfo de rouecestria omnesillas consuetudines et leges, quas habuit de ante-cessore meo, Lanfranco archiepiscopo, in scoto, et inopere castri, et in ponte, et omnia iura episcopalia, illipertinentia, in maneriis nostris, et clericis, et laicis

10 sui episcopatus, sicut unquam melius uel honorabi-lius habuit ea. Et monachis eiusdem ecclesie do de

meo dominico ecclesiam de northfl(i)ete, et quicquidad eam pertinet, in terris et in decimis, et in oblati-onibus, et in omnibus aliis rebus. Et de piscaria de

15 gillingeham unde monachi solebant dare xl. solidosper annum antecessori meo, perdono eisdem mona-chis xxxv. solidos ut habeant eos ad uictum eorumEt eidem supradicto episcopo G. concedo quandamterram ualentem xx. solidos per annum in nostro dominico

20 manerio de heisa, quod est in middelsexa. Testibus,Ernulfo priore, Ioseph, Eadmero mo cantuar’,Baldeuuino de tornac’ mo becc’, Willelmo archidiaconocantuar’, Aschetillo ro(f)fensi archidiacono, Willelmo deemesford’, Godefrido de falchenham.

21, 22 mo meaning ‘monk’ or ‘monks’

179v

(R)adulfus archiepiscopus Cantuar’, omnibus christi fidelibussalutem. Notum sit omnibus tam presentibus quam fut-ris, quod ego concedo et confirmo donationem uenerabilispatris anselmi quam fecit monachis sancti andree

5 de Rouecestra de ecclesia de Nortdflitæ, et omnibusad eam pertinentibus, in terris, in decimis, in oblati-onibus, et in omnibus aliis rebus. Et (de) meo dominico do eisunam acram terrae in mea propria cultura in campo qui dicitur Gud-leffeld ad edificandas domos sibi et suo capellano ad

10 opus supradictae ecclesiae, et totam decimam de meo domini-co, et omnes decimas omnium uillanorum qui habent terram in du-ne, necnon et aliorum omnium quorum decimae meo temporaeadquisitae sunt, uel quocunque temporae adquirentur. Concessi etiameis inperpetuum v. solidos qui michi debebantur singulis an-

15 nis pro piscatoria quae uocatur Niwe were, quae estin territorio de Grean. Testibus domno ÆrnulfoRofensi episcopo, Iohanne, Cantuar’ archidiacono, Herwiso ar-chdiacono Rofensi( ), Ioseph, Aedmero mo Cant’, Rodber-to mo sagiensi, Siluestro, Hugo, mo Roff’, Ansfrido

20 capellano, Ansfrido dapifero, Rodberto filio Radulficleric’( ), et multis aliis de familia nostra, et domni Ær-nulfi episcopi.(W)illelmus gratia dei cantuariensis archiepiscopus,et sedis apostolice legatus, omnibus christi fideli-

8 propria wanting a ‘p’ 18–19 mo meaning ‘monk’ or ‘monks’

180r

bus salutem. Sciatis me concessisse et confirmasse mo-nachis ecclesiae sancti andreae de rouecestra inperpetuumecclesiam de Northfliete et quicquid ad eam perti-net, sicut uenerabilis pater anselmus dedit eis

5 et ( ) carta sua confirmauit, et successor eiisRadulfus predecessor noster. Aecclesiam quoque de boxle cumomnibus beneficiis ad eam pertinentibus, quam hen-ricus rex in dedicatione praedicte rofensis ec-clesie in dotem dedit, et iohannes eiisdem ecclesiae

10 episcopus eisdem monachis concessit et dedit. Cumomnibus possessionibus, et beneficiis, et consuetudi-nibus, et libertatibus, illis hactenus rationabiliter in-dultis, autoritate officii quo fungimur ipsisconfirmamus, et praesentis scripti testimonio com-

15 munimus. Siquis igitur contra donationes, et confirmati-ones tantorum patrum, et nostram aliquando ueniretemptauerit, sit separatus in praesenti a commu-nione sancte ecclesiae christi, et in futuro a societatesanctorum omnium nisi ad satisfactionem uenerit.

20 Testimonio herewisi archidiaconi cantuariensis, Gaufridiprioris, Eadmeri, monac’ cant’, Fulconis, priorisde cic, Ricardi archidiaconi de Norwic, Willelmiuicecomitis, Ansfridi dapiferi, Haim( )oe(’) filiouitalis, et aliorum multorum.

180v

.

.

.

.5 .

.

.

.

.10 .

.

.

.

.15 .

.

.

.

.20 .

.

.

.

.

181r <one leaf replaced>

.(W)illelmus rex anglorum, Walteriouicecomiti, et omnibus baronibussuis francigenis et anglis de comitatu de

5 gloecestra, salutem. Sciatis me dedis-se aecclesiae sancti andreae de rouecestra etepiscopo gundulfo manerium estuna,quod fuit godae comitissae, et quicquidad illud pertinet ita solidum et (quietum

10 et liberum), sicut ipsa comitissa habuitillud unquam melius, et sicut ego ipseetiam illud habui in meo dominico cumomnibus consuetudinibus quae anglicenominantur, soca, et saca, toln, et team,

15 et infangene theof, et hoc facio pro ani-ma patris mei, et matris meae, et pro a-nima mea. Testimonio Walcelini episcopiwintoniensis, et Rodberti episcopi lincolien-sis, et Willelmi cancellarii, et Rannulfi

20 capellani, et eudonis dapiferi, et Roge-

rii bigot, et hugonis de euermou....

9–10 liberum et quietum marked for transposition

181v

De aecclesia de tarenteford.(W)illelmus dei gratia rex anglorum,fidelibus suis francis et anglis salutem.Sciatis me concessise eam donationem

5 quam haimo dapifer meus fecit aecclesiaesancti andreae rofensis ciuitatis de aecclesia quaeest in tarenteford manerio meo, et filiiipsius haimonis, Rodbertus, et haimo,me praesente concesserunt eandem patris

10 sui donationem. Testes, Rodbertuscomes mellen ( ) Rodbertus comesde moritolio, et alii multi.De northfleota aecclesia, et de pisca-ria.

15 (A)NSELMVS dei dispositione archi-episcopus cantuariae, hamoni uicecomiti,et, et toti hundret de tolcetreu, et to-ti hundret in quo est gillingeham, et omnibusfidelibus christianis, salutem et benedictionem. Notum

20 sit uobis omnibus quod ego Anselmus gratia deiarchiepiscopus cantuariensis, concedo congrega-tioni monachorum que ( ) in aecclesia rofensi deoseruit et in praesenti tempore et in futuro, aecclesiamde northflete, cum omnibus pertinentibus ad ean-

182r

dem aecclesia, in terris, et in decimis, et in oblati-onibus, et in omnibus aliis rebus. Et remittode censu piscariae, qui census uulgo ferma dicitur,quicquid additum est super antiquum censum a praeposi-

5 tis de gillingeham, ad quod manerium pertineteadem piscaria quae est in mari. Erat autempraedictus census olim, quinque solidi denariorumtantum. Hanc summam constituo ut nullus suc-cessorum nostrorum uel praepositorum eiusdem manerii in fu-

10 turo transeat, nec plus aliquid a praedictis mo-nachis pro eadem piscaria per singulos annos quan-tumcunque ipsa piscaria proficiat unquam requirat.Et hanc paruam largitionem facio pro animabuseorum qui me in archiepiscopali sede cantuariae

15 praecesserunt, et eorum qui successuri sunt,quatinus ipsi hanc ipsam concessionem inuiola-bilem et ab omnium maliuolorum hominum concus-sione quietam conservent, insuper et pro animamea si deus sua gratia michi aliquam partem in

20 hac ipsa elemosina concedere dignatur.VALETE. De Waletuna.(W)ILLELMVS rex anglorum, episcopo desuthfulca, et uicecomiti, et aliisbaronibus suis francigenis et anglis,

182v

salutem. Sciatis me concessisse et confirmas-se donum Rogerii bigot quod dedit aecclesiaesancti andreae de rouecestra, scilicet aecclesiamsancti felicis de waletuna, cum decimis et omnibus

5 aliis rebus quae ad illam pertinent, testimonioeudonis dapiferi, apud wentoniam.De rethrauelda.(W)illelmus rex anglorum, episcopo de suthsexa,et uicecomiti, et caeteris baronibus suis

10 francigenis et anglis, salutem. Sciatis meconcessisse et confirmasse donum Gislebertide tonebrige quod dedit aecclesiae sancti andreaede rouecestra, scilicet aecclesiam de rethrauel-da, et quicquid ad illam pertinet, siue in decimis,

15 siue in uenationibus, uel in aliis quibuslibetrebus, testimonio Rogeri bigot, et haimonis uicecomitis,apud uuentoniam.::

20 :((R)ODBERTUSlatimier imminente articulomortis suae, dedit ecclesiaeSancti ANDREAE et monachis)

18–24 erasure

183r

( ) illic deo seruientibus unum mariscuminfra insulam de grean pro anima sua in per-petuum. Quod donum concessit libenterarchiepiscopus anselmus, de quo tenuit illum.

5 Et monachi habent inde singulis annis,xxx.ta solid(os.)(Æ)gelnothus quidam probus homo regis de hou,similiter dedit aecclesiae sancti andreae et monachisunum mariscum in eadem insula pro filio suo quodam

10 quem fecit monachum ibi. De quo marisco habentmonachi xv. solidos unoquoque anno. Et hocdonum quoque concessit anselmus archiepiscopus.(O)sbernus de b(i)licehamaccepit societatem monachorum aecclesiae sancti an-

15 dreae, et ideo concessit eis decimam de geddin-ge terram suam aeternaliter, de qua habent (per) singu-los annos duodecim solidos monachi.(L)yafrun quae fuituxor syuuardi de hou dedit aecclesiae sancti an-

20 dreae et monachis ibidem deo seruientibuspost mortem ipsius uiri sui syuuardi unummariscum infra insulam de grean pro animasua, et pro anima ipsius syuuardi mariti suiaeternaliter possidendum, et hoc donum fecit

1, 6 erasures

183v

in tempore Gundulfi episcopi. Post mortem uero ipsius

episcopi, quidam uulfuuardus cognomine hen-ricus de hou calumniatus est ipsum mariscumdicens suum esse debere, per consanguinitatis pa-

5 rentelam. Sed infra calumniam illam infirmatusest ad mortem, unde requirens monachilespannos a monachis sancti andreae, et quiaimpetrauit quod petiit, calumniam illampro amore dei et redemptione animae suae

10 dimisit, et ipsum mariscum aecclesiae sancti andreaeet monachis eius omnino quietum clamauitin secula seculorum. De quo singulis annis ha-bent monachi inde, quadraginta solidos.(W)lfuuardus de hou

15 cognomine henricus accepit societatem mo-nachorum aecclesiae sancti andreae, pro qua dedit eis to-tam decimam suam de cobbeham. Postea uero alia uicedecimam suam de hou dimidiam concessit eis,et terciam parte suae substantiae post mortem

20 suam. Quod uxor illius et filius suus Rodbertus, et fratressui, hereuuardus uidelicet et siuuardus et ead-uuardus, libentissime concesserunt.(E)admær de tarente dedit monachis aecclesiae sanctiandreae dimidiam decimam suam de clæidune,

184r

pro filio suo quem fecerunt monachum.(A)rnulfus de cilesfelda deditepiscopo gundulfo et monachis sancti andreaerofae totam medietatem totius decimae suae de ciles-

5 felda, annonam scilicet et agnos, et porcellos,et caseos, et uitulos, et pullos si ibi sunt equa-rum, et unum uillicanum cum quinque acris terrae,pro anima patris sui et matris suae, et pro se ipso.Et episcopus et monachi susceperunt ipsum arnulfum

10 cum uxore sua et homines suos quos et quotuolebat in fraternitatem et in societatem totius be-neficii ipsius aecclesiae, et super (hoc) fecerunt unum an-nuale missarum pro defunctis patre et matre.Et isti sunt testes huius rei, Anscetillus archidi-

15 aconus, Radulfus prior cadomi, Hunfridus mona-chus, Radulfus clericus, Simon dapifer episcopi,Atheloldus frater eius, Wido biset, Haimfridus dapi-fer arnulfi, et alii multi.((N)otandum quod de constitutione capituli Roffensis prouisum est

20 quod quicquid percipit episcopus tam in uestiariis quam in calciariisper manum camerarii, et quicquid percipit in cereis et exeniis etconsuetis per manum sacriste, de prouentibus ecclesie de norfl’ recipit.(D)e terra eudonis dapiferi de bugeleia so-lebat habere anscentillus archidiachonus)

19–24 erasure

184v

cantuarberiae decimam, de langeleia decimam decaseis et de porcis, de suttune de caseis et de be-stiis, de le(l)eburna de caseis et de bestiis, de read-lega de caseis et de bestiis, de culinga et de mere-

5 lea ( ) de omnibus rebus.

(E)udo dapifer regis dedit sancto andreae omnesillas decimas quas adam frater suus quondamdederat anschetillo archidiacono cantuar-beriae, et quas idem anschetillus postea concessit

10 sancto andreae.(R)odulfus pincerna eudonis dedit (monachis sancti andreae)quandam decimam suam (de culingis) ualentem v.solidos per annum pro anima patris et matris.(R)odbertus de hede(n)ham omnem suam decimam

15 de hede(n)ham dedit sancto andreae.(R)odbertus de langeleia cum uxore sua habet so-cietatem nostram, et dedit nobis suam decimamde langeleia, et quando obierint sepeliemus eos,et habebimus partem suae substantiae quantum un-

20 cuique pertinet.(A)deloldus frater Balduini nostri monachi, deditnobis omnem suam decimam, etiam de mobili pe-cunia, et quando de hac uita migrauerit,omnem suam partem totius pecuniae suae, et praeter

11–12 sancti andreae monachis marked for transposition

185r

hoc suos equos et sua arma, et concessimus eifraternitatem et societatem nostri monasterii..(H)ugo de port habet nostram societatem, et de-

5 dit nobis concedentibus filiis suis unoquoqueanno xx. solidos ad pasca uidelicet pro deci-ma de suo manerio quod uocatur ærhetha, ethanc donationem posuit super altare sancti an-dreae ipse et uxor eius et filii eius per cultellum

10 suum.(R)odbertus de sancto amando accepit societatemnostram et dedit sancto andreae medietatem deci-mae suae de hescendena. Postea dedit nobisaliam medietatem cum aecclesia quae ibi est pro filio suo

15 quem fecimus monachum.(G)eroldus homo haimonis uicecomitis con-cedente eodem haimone dedit nobis quandamdecimam quae ualet per annum xx. solidos pro filiosuo quem fecimus monachum.

20 (V)ulmerus homo arnulfi de hesdinc con-silio adeloldi fratris balduini nostri monachiaccepit nostram societatem et dedit nobis suamdecimam, quae ualet per annum decem solidos.(Rodbertus de borcstealle omnem

25 suam decimam de terra sua concessit sancto andreae, aeternaliter.)

185v

(R)annulfus filius uualterii concessit sancto an-dreae suam decimam de sesmundeham quae uno-quoque anno ualebit nobis octo millariosde harenc et hos harengos faciet nobis ha-

5 bere radulfus del bosc, testes radus filiusuuillelmi, et rauennarius et radus picot,et ælmerus monachus cantuariae.(H)aec est conuentio

quam haimo filius uitalis fecit uersus gun-10 dulfum episcopum de rouecestra, quod ipse haimo

dedit episcopo et monachis aecclesiam de sturmu-tha et suam dominicam decimam totam cum omnibusconsuetudinibus quae ad eandem aecclesiam per-tinent, et iiii.or acros terrae qui in aecclesia sunt,

15 et in eodem manerio pasturam ad centumoues. Et hoc fecit pro anima patris sui etmatris suae et pro sua, et propter hoc quod quendamfratrem suum fecit monachum in aecclesia sancti an-dreae. Et haec ipsa conuentio fuit facta coram

20 anselmo archiepiscopo, ita quod ipsemet affuit,et ita fieri concessit. Et isti sunt testesqui affuerunt, Baldeuuinus monachus,Wido monachus, Ansfridus clericus, Ra-dulfus camerarius, Iuo de mala uilla, et (aliiplures de familia archi episcopi, et Willelmus de etesham.)

186r

(R)adulfus malesmæins accepit societatemmonachorum aecclesiae sancti andreae, et ideo con-cessit eis suam decimam de stoches. Post mor-tem uero ipsius, Rodbertus malesmæins filius suus

5 pro salute animae suae, et pro animabus patris etmatris hoc concessit imperpetuum.(W)illelmus de cloeuilla dedit aeternaliter (duaspartes decime de acle) monachis sancti andreae ro-fensis aecclesiae pro filio suo quem ibi fecerunt

10 monachum. Et hoc Gosfridus talebot dominus su-us concessit.(G)odefridus de scræmbroce et uxor eiusacceperunt societatem monachorum aecclesiae sanctiandreae, et ideo dederunt illis monachis suam

15 dominicam decimam aeternaliter.(D)e Wicham terra sancti andreae quam episcopusGundulfus dedit goisfrido talebot,retinuit idem episcopus omnem decimam omniumrerum ad opus monachorum suorum, quam et

20 dedit illis aeternaliter possidendam.(G)otcelinus de hænherste accepit societa-tem monachorum sancti andreae rofensis aecclesiae,et ideo dedit eis suam dimidiam decimam deterra sua illic, et totam decimam suam de terra

7–8 erasure

186v

sua in freondesberia. Donatio henrici regis.(H)enricus rex anglorum, Anselmo archiepiscopo,et haimoni dapifero, et omnibus baronibussuis francigenis et anglis de cænt, salutem.

5 Sciatis me dedisse aecclesiae sancti andreae, et episcopoGundulfo de rouecestra aecclesiam de eilesfor-da cum terra et decima et omnibus aliis rebusquae ad illam pertinent. Similiter aecclesiam desuthtuna cum tota decima in annona, et be-

10 stiis, et pasnagio, et molendinis, et in omnibusaliis rebus. Et aecclesiam de Wleuuic cum tota

decima. Et dimidiam decimam meam de tarente-forda in annona tantum, et totam decimammeam de estrotes, et totam decimam meam de

15 cealces. Et hoc facio pro anima patris meiet matris meae, et pro anima mea et uxoris meae.Testibus, eudone dapifero et haimone dapifero apud rouecestram.Item de eodem.(H)enricus rex anglorum, Anselmo archi-

20 episcopo, et haimoni dapifero, et omnibus ba-ronibus francis, et anglis de chent, salutem.Sciatis me dedisse sancto andreae de rourecestra,et Gundulfo episcopo et monachis eiusdem lociaecclesias de tarenteford, et de Ailesfort, et omnes

187r

aecclesias ipsis aecclesiis subiacentes, et omnes de-cimas uillarum illarum in quibus sunt predictaeaecclesiae, in annona, in pasnagio, in pecuniaet in omnibus aliis rebus sicut sanctus augustinus me-

5 lius habuit in tempore patris mei aecclesiam demildeltona cum decimis eiusdem uillae. Et decimambalenarum quae captae fuerint in episcopatu rofensi,similiter concedo predicto sancto, et uolo et firmiterprecipio, ut predictus sanctus, et episcopus, et monachi, ipsas

10 aecclesias cum decimis sicut predixi teneant fir-miter et perhenniter, ita quod a nullo eis fiat indeiniuria. Testibus, Rotberto episcopo lincoliae, et Willelmo gifar-do cancellario, et eudone dapifero, et haimone dapifero, et Willelmode a(s)bineio, et Willelmo peurel de doura, apud,

15 Rourecestram. In festo sancti Gregorii.De niuue uuere.(H)enricus rex anglorum, Haimoni dapifero,et Hugoni de boch’, salutem. Prohibeo ne pisca-tores pescant in tamisia ante piscaturam (

20 ) de rouecestra de niuuera. Et si ul-terius inueniuntur piscantes, sint michi forisfa-cti. Teste Waldrico cancellario, apud Westmoster.De litle uuroteham.(H)enricus rex anglorum, Anselmo archiepiscopo,

19–20 erasure

187v

et haimoni uicecomiti, et omnibus baronibus suisfrancigenis et anglis de chent, salutem. Sciatisme concessisse donum illud quod gausfridustalebot dedit aecclesiae Sancti Andreae et episcopo Gun-

5 dulfo de rouecestra pro anima sua, scilicet me-dietatem parui broteham. Testibus, anselmo archiepiscopo,et Roberto episcopo lincoliae, et (comite Roberto) de mel-lent, et Roberto filio haimonis.De feria sancti paulini.

10 (H)enricus rex anglorum, Anselmo archiepiscopo,et haimoni uicecomiti, et omnibus hominibus de cænt,et omnibus baronibus suis totius angliae, salutem. Scia-tis me dedisse et concessisse aecclesiae sancti andreaeapostoli, et sancti paulini confessoris, et episcopo Gundulfo

15 et monachis eiusdem aecclesiae, unam feriam omni

anno celebrandam duobus integris diebus in ci-uitate rouecestra, id est ipsa die festiuita-tis sancti paulini, et priori die ante ipsam festi-uitatem, et totum theloneum quod inde eueniet

20 quietum cum omnibus consuetudinibus feriae tamextra ciuitatem quam infra, in honorem praedictaeaecclesiae et ipsorum sanctorum. Testibus, Willelmo de Wereluuast,et eudone dapifero, et haimone dapifero, et Willelmo peurel, ethaimone peuerel. De ælham.

7 Roberto comite marked for transposition

188r

(E)go Willelmus de albinneio pincernaregis concedo deo et sancto andreae derouecestria, et monachis eiusdem loci,totam meam decimam de uilla mea quae uo-

5 catur ælham in omnibus rebus, scilicet de bleio,et de pasnagio, et de molendinis, et de pe-cudibus, et de lana et de caseis, et unamcarrucatam de terra in achestede, et unumboscum quod uocatur acholte, quae duo

10 iacent in ælham, et medietatem decimaede biseuuitune in omnibus rebus, pro animadomini mei Willelmi regis, et henrici re-gis, atque pro anima mea, et patris meiet matris meae, et uxoris meae, et fratris

15 mei nigelli, et nepotis mei hunfridi,et aliorum parentum meorum uiuorum atquemortuorum. Testibus militibus meis Ni-gello del wast, Ansfredo capellano,Radulfo de chieresburh, Ricardo caneleu,

20 Ansgoto camerario, Rogero de ælham,Radulfo clerico episcop(i) Gundulfi, et ans-fredo dapifero eius. Item de ælham.(H)enricus rex anglorum, Anselmo ar-chiepiscopo, et haimoni dapifero, et

188v

(omnibus) baronibus suis et fidelibus de chent, salutem.Sciatis me concessisse aecclesiae de rouecestraet sancto andreae, terras illas, et decimas, et boscumquod Willelmus de albini dedit eis. Et uolo ut

5 honorifice teneant, scilicet, decimam dealham de dominio suo, et terram i. carruc’, etboscum quod Robertus filius Watsonis tenuit deWillelmo predicto, et medietatem decime debisuitona de dominio suo. T’ Rogero episcopo et

10 cancellario, apud Wintoniam.(R)ogerius de ælham accepit societatem mona-chorum aecclesiae sancti andreae, et ideo dedit eis dimi-diam decimam de terra sua in ælham de omni re..

15 (E)aldulf de scærlesfelda accepit societatemillorum, et dedit eis dimidiam decimam de terrasua in ælham de omni re, et dimidiam decimamde terra sua in limmingis similiter de omnire.

20 (L)eofuuine scone de bere, accepit similitersocietatem monachorum aecclesiae sancti andreae, etconcessit illis dimidiam decimam de terra suain omnibus rebus.(B)aldeuuinus on oferlande dedit similiter

189r

dimidiam decimam suam de terra sua in omnibus rebuspro societate illorum.(E)aduuord on oferlande dimidiam decimamsuam dedit illis de terra sua de omni re pro so-

5 cietate illorum.(B)lakeman of flotbeame, similiter dimidiamdecimam suam dedit illis de omni re pro soci-etate illorum de terra sua.(L)eofuuine on acstede dimidiam decimam

10 suam dedit illis de terra sua de omnibus rebus pro soci-etate illorum.(V)ulfricus se mangere pro societate illorum de-dit eis similiter dimidiam decimam suam de terra suain omnibus rebus.

15 (R)ainaldus de boeuuike pro societate illorum quamaccepit dedit eis dimidiam decimam de terrasua quam tenebat de terra hunfredi dispensa-toris Willelmi de albini.(R)adulfus de chieresburh, dapifer Wil-

20 lelmi de albini, pro societate illorum, unicui-que anno promisit se daturum quingentas an-guillas.(H)erbertus de gatindene pro societate illorum quamaccepit dedit eis totam decimam suam, aut quadra-

189v

ginta denarios, aut ualentem in anguillis.Isti omnes homines Willelmi de albini, scilicetRog’, Eald’, Leofuuin’, Bald’, Eadword, Blakem’,Leofuuin’, Wlfr’, Rain’, Rad’, Herb’, supradic-

5 tas donationes aeternaliter concesserunt mona-chis aecclesiae sancti andreae, concedente et con-firmante eodem Willelmo de albinneiodomino suo.(V)lgerius nepos geroldi patris turstini

10 nostri monachi dedit nobis suam decimam de(omni) terra sua pro societate nostra quam tunc habebat, etpromisit si plus adquireret terrae similiter se da-turum omni tempore.(G)osfridus de ros dedit aeternaliter decimam

15 suam de ealdeham monachis sancti andreae proanima uxoris suae, quae terra pertinet ad uuro-teham, et ipsi monachi facient anniuersariumillius uxoris singulis annis.(G)undulfus de rofecestra frater grentonis

20 praepositi eiusdem uillae, in articulo mortissuae dedit monachis sancti andreae mansam suampro anima sua aeternaliter. Pro quo beneficio, i-psi monachi facient illius anniuersariumsingulis annis. (que reddit)

190r

(W)illelmus filius willelmi de horsburdennededit aeternaliter decimam suam de cranke-berga monachis sancti andreae pro anima uxoris suae,quae terra pertinet ad mæruurtham, et ipsi monachi

5 facient anniuersarium illius uxoris singulis annis.((R)ememorandum quod de constitutione capituli Roffensis prouisum estquod quicquid percipit episcopus tam in uestiariis quam in calciariisper manum camerarii, et quicquid percipit in cereis et exeniis et consu-etis per manum sacriste, de prouentibus ecclesie de norfl’ recipit.)

10 (W)illelmus de editune concessit etiam illisdecimam suam pro societate quam accepit,ualentem per annum v. solidos.(G)osfridus de deltsa cum uxore et filiisacceperunt similiter et ipsi societatem, et con-

15 cesserunt totam decimam suam de deltsa.(H)eimfred homo ernulfide cilesfeld, pro societate quam accepit, con-cessit decimam de terra sua quam habebat incilesfeld.

20 (H)unfridus canuth de stælesfelda pro so-cietate monachorum sancti andreae concessit eisdecimam suam, ualentem per annum x. solidos.(S)maleman de cobbehampro societate illorum concessit eis de

6–9 erasure 10 de editune glossed de gurnæig

190v

duabus terris suis partem decimae, scilicet de unaduas partes, de alia terciam partem.(R)odbertus camerarius filius Willelmi uendi-dit ernulfo episcopo domino suo terram quam tenebat

5 in lundonia xx. sol’, et episcopus concessit perpe-tualiter ad comparanda ex eadem luminariaaecclesiae sancti andre(ae, que reddit)(H)ugo de niuueham pro societatequam accepit cum uxore et filio fulcone, et

10 pro anima patris et matris et fratrum dedit mo-nachis sancti andreae aecclesiam de northtuna cumomni terra quae ad illam pertinebat, et dimidiam deci-mam de omni re quae ad uillam pertinebat. Vnde ha-bent monachi per annum, unam marcam argenti.

15 (I)ngelburgis quae fuit uxor herulfisutoris dedit mansam suam monachis sanctiandreae, quatinus ipsi tribuerent ei uictumet uestitum de elemosinis illorum omni (uita sua, etsocieta)tem concesserunt, et seruitium in fine sicut pro

20 sorore promiserunt facere.(Æ)gelricus presbiter de cætham qui quondam cano-nicus aecclesiae sancti andreae extiterat, pro ani-ma uxoris suae godgyfae, et pro eo quod sepeli-erunt eam honorifice (monachi,) dedit eis unam man-

7 erasure

191r

sam, reddentem xii. denarios per annum.

(R)icardus brutin de gillingeham cum uxore etfilio dedit monachis aecclesiae sancti andreae omnemdecimam suam, scilicet in annonam, in agnis, in

5 porcellis, in caseis, et uitulis, et omnibus aliis re-bus, pro fratre suo quem fecerunt monachum, et pro socie-tate sua quam ei concesserunt.(R)icardus filius malgerii de rokesle cumuxore et filio acceperunt societatem

10 monachorum aecclesiae sancti andreae, et ideo illisconcesserunt omnem decimam suam de totintu-na terra sua aeternaliter in omnibus rebus.(Æ)lfuuine preostes sunucum uxore sua dederunt aecclesiae sancti an-

15 dreae et mo(na)chis illic deo seruientibus unummariscum infra insulam de grean pro animabussuis in perpetuum. Pro quo beneficio, ipsi mo-nachi seruitium in fine promiserunt facere,sicuti pro fratre et sorore.

20 (E)adric de hescendena cum uxore et duobusfiliis acceperunt societatem nostram eo pacto,ut quando obierint faciemus seruitium pro eissicuti pro fratribus, et habebimus decimas aeterna-liter de terris illorum quas habent in borc-

191v

stealla, et in freondesberia, in annonatantum.(E)go hugo filius fulconis assensu uxorismeae Emmae, et filiorum meorum ( ) fulco-

5 nis et aliorum, concessi deo et sancto andreaeet monachis eius terram meam de sutgatequae est iuxta horreum eorum solidam etquietam pro xii. denariis unoquoque annoin festiuitate sancti michaelis pro ipsa terra

10 michi uel ministro meo repetenti red-dendis. Testibus Heruiso archidiacono, et al-bano et Warnerio monachis cantuari-ensibus, et Hunfrido et Rodberto et Ricardorofensibus, et osmundo et letardo ernul-

15 fi episcopi seruientibus, et Willelmo cocoet huberto nostris hominibus, et Gosfrido declouilla et simone filio alulfi, et multisaliis.(G)olduuinus cognomento grecus dedit

20 aecclesiae sancti andreae et monachis pro filiosuo ibidem facto monacho duas hagasterrae in rouecestra pertinentes ad fren-desberiam, et partem terrae regis quaeest iuxta ipsas hagas. Praeter has autem

192r

hagas dedit et dimidiam hagam iuxtacimiterium appendentem ad borchstel-lam, sed istam dimidiam hac conuenti-one dedit, quod eam tenebit donec mo-

5 nachi alias hagas hinc et inde habeantet domos auferant ad ampliandum ci-miterium suum. Et tunc sine omni mora

uel contradictione tradet eam in manusmonachorum, uel ipse si uixerit, uel uxor

10 et filii eius si mortuus fuerit. Huius con-uentionis testes sunt, Heruisus archidia-conus, Radulfus clericus et Rodbertus filius eius,Golduinus presbiter, Gelduinus et Rodbertus monetarii,Gudredus filius diringi, Stephanus filius Goduui-

15 ni, Vuiet filius Golduini, et alii multi.(E)go Rodbertus henriciregis filius concedo aecclesiae et monachisRourecestrae pro meae animae et Roberti hamo-nis filii animae salute terram illam et con-

20 suetudines ac quietudines quas idem Robertusfilius hamonis eis apud merlauamin elemosina dedit et concessit, et uo-lo ac precipio quod eas ita libere et quieteteneant, sicut eas tempore praedicti

192v

Roberti liberius, quietius, melius, tenuerunt.Testim’, Gisleberto dapifero.(H)aec est conuentio quam fecit coc cum episcopoernulfo et monachis sancti andreae apostoli

5 uidelicet quod concessit terram illam in quamanebat cum domibus quae super e(a)ndem ter-ram erant sancto andreae et monachis eiusaeternaliter possidendam post obitum eius etuxoris ipsius. Et hoc fecit pro filio suo quem

10 idem monachi ad monachatum receperunt.Testibus his, Rodberto et altero Rodberto hali-man presbiteris, Radulfo clerico, Hugone,Willelmo, Radulfo de sancto claro, Rodberto filioWillelmi de clouil, Hugone diacono et nigel-

15 lo praepositis de rouecestria, Letardo prae-posito monachorum, Golduuino greco, Gu-dredo, Eduuino fot, Godrico filio uuen-nith, Heimone filio cenestan, Willelmole blund, Sinot mercatore, Willelmo porta-

20 rio, et multis aliis.(G)oduuinus filius edith dedit dimidiam man-sam suam aecclesiae sancti andreae et monachis profilio suo ibidem facto monacho pertinentemad borcstelle. Testibus, Golduuino presbitero, Ead(uui-

25 no fot, Gudredo fili(o) diringi, et multis aliis.)

24–5 addition by the main scribe

193r

(H)aec est conuentio quam Gosfridus pitit fecitcum monachis sancti andreae. Quadam uice paenead mortem infirma(ba)tur, et ideo requisiuit ab eismonachiles pannos ad succurrendum, uel

5 tunc, uel quando obiret. Qui concesserunt ei pro unahaga quam dedit illis aeternaliter habendam, (que reddit)et pro aliis beneficiis multis. De qua haga debethabere praepositus regis xii. denarios de gablaad natiuitatem sancti Iohannis baptistae. Testm’ Ricardus

10 nepos ipsius gosfridi, Haimo filius kenestani, et

Eaduuardus homo ipsius gosfridi, et alii plures.(H)aec est conuentio quam fecit Geldeuuinusmonetarius cum episcopo ernulfo, et monachis sanctiandreae apostoli, uidelicet quod concessit mansionem suam

15 quae est iuxta cimiterium monachorum quietam et liberam, (que reddit)et iiii.or acros terrae pertinentes ad borcstelle, et vi.pertinentes ad deltsam aeternaliter possidendam sanctoandreae, et monachis eius pro eo quod idem monachiipsum ad monachatum receperunt. Huius con-

20 uentionis testes sunt, ecclesiae sancti andreae prior, orduuinus,et totus conuentus fratrum, Heruisus eiusdem ecclesiae archi-diaconus, Radulfus clericus, et filius eius Rodbertus,Stephanus filius Goduuini, Haimo filius kenestani,Gudred filius leofgeti, et alii plures franci, et angli.

6, 15 (que reddit) added by a different hand

193v

((H)aec est conuentio inter praepositum frendesberiaeet ciues rofenses, propter opus brais, et grut.Omni anno unaquaeque mansura reddet sexdenarios. Huius conuentionis et redditio-

5 nis testes sunt, Orduuinus prior, Clemensmonachus, Martinus monachus, Hund-fridus monachus, Ansfridus dapifer, Roge-rus de hallingis, Radulfus clericus, Kene-stanus, Gosfridus paruus, Lifuuinus

10 dore, Rodbertus monetarius, Eaduuardusdan, Ricardus batnoise. Dimidium huiuscensus reddendum est ad festiuitatem SanctiMichaelis, et altera pars ad purificationemSanctae MARIE.)

15 ((N)otandum quod de constitutione capituliroffensis prouisum est quod quicquid percipitepiscopus tam in uestiariis quam in calciariis permanum camerarii, et quicquid percipit in cereiset exeniis et consuetis per manum sacriste, de pro-

20 uentibus ecclesie de norflete recipit.)....

15 change of hand

194r

.

.

.

.5 .

.

.

.

.10 .

.

.

.

.15 .

.

.

.

.20 .

.

.

.

.

194v

(D)e terra Hakefisc debet dare secretariusde gabla ad natiuitatem sancti iohannis xxxi.denarios, et unum obolum.De terra Golduuini grec, duos denari-

5 os et obolum ad eundem terminum.De terra Gundulfi, unum denarium et qua-drantem, ad eundem terminum.De terra Godrici, xv. denarios in terciaferia pascae primae septimanae, et vi. ad

1015 festiuitatem sancti petri mense augusto.De terra Gosfridi pitit, xii. denariosad natiuitatem sancti iohannis. (De terra coc, x. d’iii. feria pascae, et vi. ad uincula sancti petri.(G)ausfridus de deltsa dedit nobis xxx.

20 acros terrae iuxta prestafelda pro filio suoquem ( ) fecimus monachum. Quod con-cessit herebertus filius eius. Sed et Walteriustirel dominus ipsorum concessit postea et con-firmauit, quia pro ipsa concessione acce-

25 pit societatem nostram, et ita post accep-tam societatem posuit cultellum suumsuper altare Sancti ANDREAE.)..

195r

.((G)odricus de deltsa accepit sotietatemnostram, et ideo concessit nobis singulisannis decimam de annona sua.)

5 ::(N)otum sit omnibus tam posterisquam presentibus quod Gosfridus de delsaconsensu domini sui et filiorum suorum dedit

10 aecclesiae sancti andreae quandam partem terraesuae quam habebat in delsa cum filio suoquem in eadem aecclesia monachum fecit,quam terram aecclesia et monachi tota uitagosfridi et multo tempore hereberti here-

15 dis sui tenuerunt in pace et sine omni ca-lumnia. Orta uero quadam discordia intermonachos et herbertum, ipse herbertus coepitcalumniare partem terrae quam pater suusdederat aecclesiae, dicens monachos plus

20 terrae suae quam pater suus eis dedisset usur-passe. Propter quam discordiam et calumniampacandam et in aeternum finiendam, monachidederunt ei x. solidos, et unum palefridumualentem x. solidos, et ipse clamauit quietam

2–6 erasure

195v

ipsam calumniam pro anima patris sui et sua etuxoris suae ac filiorum suorum, ita quod monachinullum seruitium, nullam consuetudinemdebent facere, neque de illa terra quae fuit

5 sine calumnia neque de illa de qua motaest calumnia, nisi solummodo scotum regisquod uocatur denegeld, et tunc tota illa terradefendet se ad ipsum scotum pro xx.ti acris.Testibus his, Martino monacho celarario, Hunfri-

10 do monacho, Warnerio monacho cantuariensi, Her-uiso archdiacono, Rodberto dofforensi,Adelardo, Willelmo coco, Hunfridoportario, Northmanno, Birthtricode suthgate, et multis aliis.

15 :::::

20 :::::

15–24 erasure

196r

(H)aec sunt quae ordinata sunt a dominonostro Gundulfo episcopo ad uestitum mona-De rouecestra, x. libras. De molen- chorum.dino eiusdem uillae, xxx. solidos. De cella-

5 rio, xxiiii. solidos. De frandesberia, v. libras,et x. solidos. De stoches, xxx. solidos. De fle-tis, iiii. libras, et x. solidos. De Wldeham,maiori et minori, xxx. solidos. De hederham,v. libras. De tarenteford, ii. libras. De north-

10 fletis, iii. libras, et x. solidos. De cantuariae,iii. libras. De bullocesfelde, ii. libras. De grean,xv. solidos. De ærhetha, xx. solidos. De ade-loldo de cilesfelda, x. solidos. De uulmero eiusdemuillae, x. solidos. Rodbertus de uuateuilla, xv.

15 solidos. Radulfus pincerna, vi. solidos, etviii. denarios. De archidiacono, x. solidos.Willelmus de editune, v. solidos. Heimfred, vi.solidos, et viii. denarios. Hunfrith canuth,x. solidos. Radulfus pincerna, v. solidos, (de culingis.

20 Et omnes decimas quas anschetillus archidi-aconus de cantuaria tenebat de adamfratre eudonis dapiferi.)

Osbernus de biliceham, xii. solidos. Godefridusde scræmbroce, x. solidos. Vlgerius nepos

196v

geroldi, v. solidos. De æilesford, xx. solidos. Desuðtune, xx. solidos. De uuleuuic, iiii. solidos.De ciselherste, iiii. solidos.(E)rnulfus rofensis episcopus. Omnibus hominibus

5 de buchingeham francis et anglis salutem.Sciatis me concessisse aecclesiae sancti andreae de roue-cestra ad luminaria eiusdem aecclesiae aecclesiamde edenham, et terras et decimas omnes quas ipsaaecclesia hucusque habuit uel deinceps habere

10 poterit, cum omnibus rebus in campis et pratis adipsam aecclesiam pertinentibus. Decimam etiam de do-minio de edenham et de cudintuna in anno-na, in uitulis, in agnis, in puleinis, in pur-cellis, unam quoque hagam, et dimidiam hidam terrae

15 in hedenham, quas ansfridus clericus in uita suatenuit. Haec omnia concessi et dedi aecclesiae sancti an-dreae, ut ipsa aecclesia deinceps in perpetuum haechabeat et teneat pro anima mea, ita ut secreta-rius aecclesiae quicunque ille fuerit post obitum meum

20 singulis annis in die anniuersarii mei det proanima mea decem solidatas panis pauperibus, et xx.tisolidos in refectorium fratribus. Huius concessionistestes sunt, aecclesiae sancti andreae prior Orduuinus, ettotus fratrum conuentus, Heruisus eiusdem aecclesiae

197r <one leaf replaced>

archidiaconus, Rodbertus dofforensis, Egel-uuordus et helias clerici, Ansfridus dapifer,et miles eius uuillelmus de sancto albano, Willelmusde cusintuna cum filio suo Wimundo, Ra-

5 dulfus picot de stisteda, Robertus et Ricar-dus cubicularii, et plures alii franci et angli.(N)otum sit omnibus tam posteris quam prae-sentibus sanctae rofensis aecclesiae fidelibus, quodego Ernulfus eiusdem aecclesiae episcopus concessi in

10 perpetuum ad edificandas et sustentandasdomos monachorum denarios quos presbiteri pa-rochiani solent reddere uel quandocrisma accipiunt, uel ad synodum con-ueniunt. Teste Heruiso archidiacono,

15 Guarnerio cantuariensi monacho, Rodberto dof-forensi canonico, Ansfrido dapifero, Athe-lardo, Ricardo, Gosfrido, Scotlando, Aelsta-no filio adelardi, Osberno filio osmundi,et multis de familia nostra, et aliis.

20 (H)aec est elemosina, quamdomnus ernulfus episcopus consensuet rogatu monachorum constituit singu-lis annis faciendam pro anima patris nostriGundulfi episcopi in anniuersario ipsius.

197v

Secretarius debet dare quadraginta denarios.Camerarius quadraginta denarios.

Celararius quadraginta denarios, et unum millenariumallecium. Hedreham quattuor solidos et duos salmones.

5 Frendesberi, denintuna, Flietes, Wldeham,sex solidos et duos salmones. Stoches, duos salmones.Lamhetha, unum. Suthuuerca, unum. Hosuiginti solidos recipiet celararius, et empto indepane et allece, ipse cum elemosinariis distribu-

10 et ipsa die pauperibus. Salmones autemhabebunt fratres in refectorio.(A)nsgotus de rouecestra accepit societatembeneficiorum ecclesie sancti Andree et monacho-rum tempore Gundulfi episcopi, et dedit eidem

15 ecclesie et monachis, totam decimam suamde deltsa. Et de molendino similiterquod postea fecittotam decimam, et quandam particulam terrae que inclu-sa est infra murum monachorum uersus austrum,

20 et quinque acros terre iuxta prestefelde dediteis, et ipsi iuxta peticionem suam dederuntei pannos monachicos in articulo mortissue, et fecerunt seruitium pro eo sicuti promonacho.

12 change of hand

198r

De subiectione et fidelitate abbatissae de mellingis.(D)ie illa qua Gundulfus rofensisepiscopus abbatiam de mellingis deditsanctimoniali auitiae, eadem sanctimoni-

5 alis eidem episcopo, eiusque successoribus, et sanctae ro-fensi aecclesiae, iurauit fidelitatem, et subie-ctionem, et quia nec per se, nec per aliam perso-nam, praedictam subiectionem dissoluere tempta-ret. Hoc autem facto sacramento, praedicta

10 auitia episcopo firma et stabili conuentionepromisit, quia sine eius consilio et licentia,in abbatia sibi data, priorem nec poneret necdeponeret, nec ullam sanctimonialem reciperet,nec terram inde daret uel auferret. Huius

15 rei testes fuerunt isti audientes et ui-dentes, Radulfus abbas belli, Orduuinusprior, Paulinus secretarius, Alueredus, An-dreas medicus, Arnulfus capellanus episcopi,Iohannes, Goisfridus, Albericus, Odo, Berin-

20 garius, Willelmus subprior, Hunfridus, Ernegri-nus, Hugo nepos episcopi, Willelmus iuuenis,Radulfus clericus, Ansfridus clericus, Godar-dus clericus, Rodbertus camerarius, Hugo came-rarius, Ansfridus dapifer, Hunfridus porta-

198v

rius, et alii plures. De earhetha, et de halilei.(N)otum sit omnibus tam posteris quam praesentibusquod ego henricus de port anno ab incarna-tione domini millesimo centesimo viii. indi-

5 ctione prima concedente uxore mea hathe-uuis et filio meo hugone imperpetuum ut

elemosinam donaui deo et fratribus in aecclesiaroffensi quae est constructa in honore sanctiandreae apostoli seruientibus xx. solidos de red-

10 ditione mea de earhethea et decimam totamde halegele, de qua quidem praedictus sanctus dimi-diam partem habuerat, caeteram uero pro amore Ra-dulfi episcopi ut praedictum est supra taxato tempo-re donaui. Hoc autem pro animabus tam predeces-

15 sorum quam successorum meorum donaui, et ex hocbeneficium ipsius loci animae meae in fine utmonacho concessum fuerit. Terminus uero dena-riorum est in natiuitate domini, decimae autemin augusto. Teste Hugone filio fulconis,

20 Herberto de cænt, Ansfrido clerico, Ra-dulfo clerico, Hosberno de mæruurthe.(N)otum sit omnibustam posteris quam presentibus rofensisaecclesiae amicis et fidelibus, quoniam Radulfus

199r

clericus pro concordia et pace habenda demultis querelis quas rofensis episcopusErnulfus aduersus illum habebat, eidemepiscopo concessit mansionem suam quae est

5 iuxta cimiterium ( ) monachorum quie-tam et liberam, et liberationem quam in predi-cta habebat aecclesia, postquam a seculo de-cesserit. Preterea redditum xx.ti solidorum,uidelicet apud langeport de quodam

10 homine denarios xx. Ibidem de quadamuidua, solidos ii. Alibi de Brichtrico et Ra-dulfo, solidos v. Apud eastgate de Eluredocobi, denarios xii. De haga ante nouumpistrinum, solidos iii. De quinque acris ad aec-

15 clesiam de uuldeham pertinentibus pro cimiteriode burcham, solidos vii. et denarios iiii.De quibus, Haimo filius chenestani redderedebet denarios xvi. lifuuinus pistor, solidosiiii. uulmerus rufus, solidos ii. si tamen ro-

20 fensis episcopus predictus uel alius, aecclesiam deuuldeham cum beneficiis ad eandem pertinen-tibus filiis radulfi uel caeteris parentibusita in posterum tenendam concesserit, sicu-ti radulfus eam in uita sua tenuit.

199v

Sin autem, qui feudum radulfi habuerint,de eodem feudo episcopo rofensi aeque ualen-tem redditum restituant. Haec autemomnia utrimque concessa sunt hac condi-

5 tione, ut caetera omnia quae ipse radulfusab episcopo tenebat, quiete et in pace quamdiu in seculo fuerit teneat et habeat, etquandocunque uoluerit filium suum inaecclesia sancti andreae monachum faciat, et

10 ipsemet siue pecuniam attulerit siuenon, ibidem monachus fiat. Huius con-uentionis testes fuerunt, Albanus et

Guarnerius monachi cantuarienses, Hun-fridus, Martinus, Rodbertus, Guillelmus, mo-

15 nachi refenses, Heruisus rofensis archidia-conus, Rodbertus dofforensis canonicus, Brodopresbiter, Fulbertus de cilleham, Geroldus filiusseram, Ansfridus dapifer, Rannulfus con-stabularius, Symon, Adam, Paganus,

20 milites, Hunfridus portarius, Adelardus,Gerbodus, Letardus, et alii plures.(G)olduuinus presbiter de rouecestra deditaecclesiae sancti andreae dimidiam hagam in roue-cestra, pertinentem ad freondesberiam. Pro quo

200r

beneficio monachi sancti andreae iuxta petitionem suam (fecerunt ibidem filium suummonachum. Que terra reddit):

5 :(S)imiliter et Ælfuuinus filius dirgiuae deditdimidiam hagam pertinentem ad borchstel-lam monachis sancti andreae, et ideo impe-trauit in articulo mortis pannos mo-

10 nachicos, et totum seruitium ab eis sicu-ti pro fratre.(G)odricus filius æluuini frater ælricipresbiteri dedit et ipse similiter dimidiamhagam de terra regis pertinentem ad praepo-

15 situram ipsius, pro eo quod monachi sancti andreaeiuxta petitionem suam ( ) dederunt eipannos monachiles in articulo mortissuae, et totum seruitium fecerunt pro eo sicutipro fratre et benefactore. De qua terra debent

20 monachi (d)are praeposito regis de gablaxv. denarios in tercia feria pascae primaeseptimanae, et sex ad festiuitatem sanctipetri mense augusto..

2–5 erasure

200v

(H)aec conuentio habita est inter mona-chos rofenses et uxorem Rodberti latima-rii. Haec mulier tenebat quandamterram de freondesberia quae uocabatur

5 thorniduna, et reddebat inde uigintisolidos praeposito freondesberiae per singulosannos, et debebat terram illam tenereusque ad mortem suam. Post mortem autemsuam debebat esse sancti andreae et monacho-

10 rum, non alicuius parentum illius sicut ipsaaffirmabat. Diu ergo ante mortem suamplacuit ei ut terram eandem redderetsancto andreae et monachis pro salute animaeuiri sui et suae et parentum suorum. Veni-

15 ens itaque die dominica quadam post processi-onem ante altare sancti andreae astantibus

monachis et francis et anglis multisreddidit terram ipsam apostolo sancto et monachisaeternaliter possidendam,

20 :dans cum terra omnia

quae habebantur super ipsam terram. Mona-chi uero pro hac re magis confirmanda de-derunt illi sexaginta solidos, quos postea

19–21 erasure

201r

brodo presbiter qui eius filiam habebat cal-lide extorsit, et praeterea promiserunt eiquia inuenirent ei uictum et uestitumquam diu uiueret, uictum uidelicet de

5 celario quantum uni monacho, et praeterhoc unum ferculum de carne quattuor diebusin ebdomada. Vestitum uero de camera hono-rabilem qualem eius aetatem et personam deceret.Vni autem eius seruienti et uni pedisequae

10 qui ei seruirent talem darent uictumqualem caeteris aecclesiae seruientibus. Super haecomnia darent ipsi dominae uiginti solidossingulis annis quibus seruientes sibi soli-daret et uestiret, et caetera sibi necessa-

15 ria prout uellet ipsa procuraret. Cum autemobiret, conuentus eam sepeliret, et an-niuersarium eius singulis annis faceret.Huius conuentionis sunt testes, Rodbertus presbiterfilius golduuini presbiteri, Ordegus presbiter de ho,

20 Radulfus clericus, Hugo clericus, Vuigetusclericus, Golduuinus grecus et frater eius Eaduui-nus, Eaduuinus fot, Rodbertus secretarius, Gu-dredus filius dioringi, et alii multi..

201v

((R)icardus bellus et aernulfus de strodescum uxoribus suis acceperunt societatemnostram et dederunt nobis omnem decimamsuam etiam de mobili pecunia et sepeliemus)

5 ( )((G)odingus de hou in infirmitate qua et mor-tuus est inter caetera sua quae commendauitet distribuit, assensu uxoris suae et filiorum atque( ) amicorum suorum qui praesentes fuerunt, concessit

10 nobis singulis annis quattuor solidos. Quod eiusdonum uxor illius cristina per cultellum super altaresancti andreae posuit, et omni anno hos ipsos quattuorsolidos in die festiuitatis sancti Paulini a se et a suisheredibus in perpetuum reddendos et super altare po-

15 nendos statuit.(S)imiliter frater ipsius godingi (Hugo) in ipsa festiuitatea se et heredibus suis dandos concessit duos solidos.(F)ulco filius hugonis de niuueham quando acce-pit societatem nostram cum uxore sua concessit nobis

20 assentiente ipsa uxore sua singulis annis decem

solidos in festiuitate sancti michaelis, quos dabit alexanderet heres eius de terra de blecemere, sicut ipsos debebantdare ipsi hugoni pro ipsa terra singulis annis. Quod siipse alexander heredem non habuerit, uel ipsam terram

5 erasure 6 change of hand

202r

tenere non potuerit uel noluerit, habebimus ipsam terramloco decem solidorum quietam ab omni censu et consuetudine.)((R)annulfus constabularius de decima nostraquam tenet, dat nobis per annum octo soli-

5 dos ad medium quadragesime.(H)ugo de stocheis dat nobis per annum de nostradecima quam tenet v. solidos ad festiuitatemsancti andreae, et v. ad pascha.(D)e æslingeham terra sancti andreae, quam

10 episcopus Gundulfus dedit goisfrido talebot,retinuit idem episcopus omnem decimam omniumrerum ad opus monachorum suorum, quamet dedit illis aeternaliter possidendam.)( )cotlandus de aescedene, sepultis a nobis honorifice

15 tribus filiis eius sub breui tempore defunctis, uenit incapitulum nostrum cum uxore sua et pluribus amicis suis, etdedit nobis in aeternum possidendam quandam terram iuxtamurum uineae nostrae ad orientalem plagam, solidam etquietam ab omni censu et consuetudine, excepto quod

20 quando ciuitas scotabit decem libras, tunc etnos scotabimus pro ipsa terra ad idem scotum tres denarios.Ipse autem et haeredes eius acquietabunt eam cum caetero feudosuo quod tenent de heltone erga ipsum heltonem ethaeredes eius. De quodam quoque prato quod ( ) stephanus

3, 14 changes of hand 14 initial ‘S’ not supplied 24 erasure

202v

filius goduini tenebat de illo unde habebat singulisannis sedecim denarios, octo denarios concessit nobis,quia alios octo ante dederat hospitali domui infir-morum. Praeterea quia plurimo tempore et suo et patris sui

5 habueramus decimam suam de annona tantum, ipsa dienobis concessit et super altare cum memoratis donis posuittunc et deinceps in perpetuum totam decimam suam sicutde annona ita et de uitulis et agnis et porcellis.Has donationes dedit nobis pro anima sua et coniugis

10 suae, et patris et matris suae, et liberorum suorum.)....

15 .....

20 ....

.

203r <six inserted leaves>

Willelmus dei gratia cantuariensis archiepiscopus, sedisapostolice legatus. Omnibus hominibus et amicissuis, tam prelatis quam subditis, cuiuscunque con-ditionis sint aecclesiae filiis salutem deique benedicti-

5 onem et suam. Noscant presentes et postfuturi mereddidisse et firmiter concessisse, et ex partedei et beati petri et nostra iure inconcusso hocpresenti scripto meo confirmasse consilio et assen-su clericorum et laicorum nostrorum ecclesie sancti an-

10 dree roffensi et dilecto filio nostro Iohanni episcopo,omnem potestatem et iura episcopalia illi per-tinentia in maneriis nostris et clericis etlaicis sui episcopatus sicut unquam melius uel honora-bilius tenuerunt antecessores sui Gundul-

15 fus uel Arnulfus episcopi. Testibus Helewis archidiaconocantuariensi, et Fulcone priore sancte oside, et Abel cano-nico, Alueredo priore Sancti gregorii, Rad’cad’, cum multis aliis clericis et laicis,apud cantoroberiam.

20 .....

17–18 Rad’ cad’ presumably for Radulfo cadomensi

203v

(I)MARVS dei gratia tusculanus episcopus, apostolicaesedis legatus. Omnibus matris aecclesiae filiis adquos litterae istae peruenerint, salutem. Rei gestaememoria litteris prouide committitur, ne lites

5 semel sopitae, in futuro iterum instaurentur.Proinde uniuersitati uestrae per praesentia scriptanotum esse uolumus, quod inter ascelinum rofensemepiscopum, et eiusdem loci monachos, aecclesiae scilicet beatiandreae, super iure maneriorum lamhetham

10 et hendenham, controuersia huiusmodiorta est. Asserebant praedicti monachi memo-rata maneria sibi ad uictum proprium a rege an-glorum willelmo iuniore, et lamfranco piaerecordationis cantuariensi archiepiscopo, et

15 gundulfo rofensi episcopo concessa rationabi-liter et donata, et ad eiusdem rei euidentioremprobationem, eorundem car( )tas et confirma-tiones, et sequentium regum anglorum henrici,et stephani, et anselmi cantur’ archiepiscopi

20 in medium proferebant. Contra quae cumpraefatus ascelinus rofensis episcopus nichil firmum,nichil ualidum responderet, nec se in pretaxatismaneriis ius habere probare posset, assiden-tibus nobis uenerabilibus fratribus Teobaldo cantuariensi

19 cantur’ for cantuariensis

204r

archiepiscopo, Rodberto lundoniensi, Henrico wintoniensi,Alexandro linconiensi, Ebrardo, Noruuic’, Si-fredo Cicestrensi episcopis, Gaufrido Sancti albani, Ger-uasio westmonasterii, Petro scireburn’, abbatibus,

5 et magistro hilario, et aliis quam pluribusreligiosis personis ipsa maneria cum omnibussuis appenditiis secundum quod carte donatio-nis et confirmationis continebant, ipsismonachis adiudicauimus, et ipsos possessores

10 constituimus ipso eorum episcopo promittente, quoddeinceps sine uexatione et inquietatione,monachos bona et possessiones suas haberepermitteret, et pacem eis seruaret, quod et ipsifirmiter obseruare precipimus, ad cuius rei ar-

15 gumentum ipsos monachos in osculo pacisrecepit. Nos itaque praedictorum fratrum iustispetitionibus facilem praebentes assensum,tam sepedicta maneria quam alia omniaeorum bona et possessiones quas in praesentia-

20 rum iuste possident, uel in futuro legitimehabituri sunt, iura etiam, consuetudines,libertates rationabiliter indultas, auctoritateofficii quo fungimur ipsis confirmamus, etpraesentis scripti attestatione roboramus.

2 Ebrardo, Noruuic’ for Ebrardo noruuicensi 4 scireburn’ probably forscireburnie

204v

(T)EODBALDVS gratia dei cantuariensis archiepiscopus et to-tius britanniae primas omnibus sancte aecclesiaefidelibus salutem. Notum uobis esse uolo quod omnesdonationes et concessiones omnium mane-

5 riorum et omnium terrarum, et omnium aecclesiarumcum omnibus redditibus et rectitudibus suis,et omnium decimarum quae hactenus concessaeet donatae sunt aecclesiae sancti ANDREAE apostoli quae sitaest in ciuitate rouecestra a quibuscunque

10 siue regibus siue archiepiscopis uel episcopis seu comi-tibus seu aliis quibuslibet huius regni nobilibusconcessae sint aut donatae, ego teodbaldusgratia dei cantuariensis archiepiscopus et totius britanniae primasauctoritate michi a deo collata, omnimodo

15 firmas et in perpetuum stabiles esse confirmo.Et eas nominatim quas GVNDVLFVS illiusaecclesiae episcopus ut ad usum monachorum illorumqui in eadem aecclesia domino christo et praedicto apostolodeuote famulantur, permaneant ordi-

20 nauit, ego eidem aecclesiae et eisdem monachisiure aeternae haereditatis habendas et libereatque quiete confirmo possidendas. Etsicut ipse praenominatus episcopus qui aecclesiamillam fundauit et monachos illos illic

205r

congregauit, et ipsa maneria et terras quasin suo dominico habebat, ipsis monachis asuo proprio uictu discreuit, discretas dedit,

uidelicet Wldeham cum omnibus appenditiis5 suis, Frendesberiam cum omnibus appenditiis

suis, Stokes cum omnibus appenditiis suis,Suthfletam cum omnibus appenditiis suis,Danitunam cum omnibus appenditiis suis,Lamhetham cum omnibus appenditiis suis,

10 Hedenham cum manerio quod appendetcudintuna nomine, et cum omnibus xl.hidis terrae quae appendent, et omnes aliasminutas terras, et omnes redditus omniumterrarum quas suo tempore adquisiuit et

15 illis dedit, ita firmiter et stabiliter inomnibus omnia ista monachis illis confir-mo et corroboro. Et sicut beatae memo-riae ANSELMVS cantuariensis archiepiscopus et GVNDVLFVSsupradictae aecclesiae episcopus ista omnia a rege

20 HENRICO confirmata confirmauerunt,et eidem aecclesiae et monachis praedictis atque postillos in perpetuum uicturis firmiter stabiliaet stabiliter firma et illibata permaneresanxerunt, et auctoritate dei omnipotentis

205v

patris et filii et spiritus sancti et omnium sanctorumeius omnes illos qui aliquid de regia conces-sione et illorum institutione uel confir-matione infringerent excommunicaue-

5 runt, ita et ego tantorum uirorum exemplasecutus, instititiones, concessiones et con-firmationes, et omnia praedicta ipsis mo-nachis in perpetuum habenda firmiter sta-bilio et stabiliter firmo et illibata perma-

10 nere sancio, et sub eadem interminatio-ne omnes qui hanc eorum et nostram confirma-tionem infirmare, uel absque communifratrum aecclesiae illius uel consilio uel consen-su immutare praesumpserint, a limi-

15 nibus sanctae matris aecclesiae donec ad satisfacti-onem congruam ueniant ex omnipoten-tis dei patris et filii et spiritus sancti omniumquesanctorum auctoritate sequestro..

20 .....

206r

.

.

.

.5 .

.

.

.

.

10 ....PRIVILEGIVM EVGENII PAPE.

15 (E)ugenius episcopus seruus seruorum dei, dilectis filiis brieno pri-ori ecclesiae beati andree rofensis, eiusque fratribus tam presenti-bus quam futuris regularem uitam professis, inperpetuum.Ad hoc uniuersalis ecclesie cura nobis a prouisore omniumbonorum deo commissa est, ut religiosas diligamus personas,

20 et beneplacentem deo religionem studeamus modisomnibus propagare. Neque enim deo gratus aliquando famu-latus impenditur, nisi ex karitatis radice procedens,a puritate religionis fuerit conseruatus. Oportet igituromnes christiane fidei amatores religionem diligere, et loca

23 read consecratus

206v

( ) uenerabilia cum ipsis personis diuino seruiciomancipatis attentius confouere, ut nullis prauorumhominum inquietentur molestiis, uel inportunisangariis fatigentur. Quapropter dilecti in domino

5 filii uestris iustis postulationibus clementer annui-mus, et prefatam beati andree apostoli ecclesiam, in quadiuino mancipati estis obsequio, sub beati petriet nostra protectione suscipimus, et presentisscripti priuilegio communimus. Statuentes ut

10 quascunque possessiones, quecunque bona, tam exdono et concessione bone memorie lanfranciAnselmi, Radulfi, Teodbaldi, cantuariensiumarchiepiscoporum, et Gundulfi rofensis episcopi,Willelmi et Henrici anglorum regum, quam aliorum dei fide-

15 lium, inpresentiarum iuste et canonice possidetis,aut in futurum concessione pontificum, liberali-tate regum, largitione principum, oblatione fide-lium, seu aliis iustis modis prestante domino poteri-tis adipisci, firma uobis uestrisque successoribus et illi-

20 bata permaneant. Concessionem autem uobisrationabiliter factam ab ernulfo bone memorieepiscopo uestro de sinodalibus denariis, et scripti eiuspagina confirmatam, ratam esse censemus. Pretereaconcordiam que inter uos et uenerabilem fratrem

207r

nostrum ascelinum episcopum uestrum, per prefatum Teodbaldum can-tuariensem archiepiscopum de lamheða, Cudintu-na, et quibusdam aliis possessionibus iuste et cano-nice facta est, ratam et firmam esse decernimus. Preposi-

5 turam quoque ipsius ciuitatis sicut actenus super homi-nes uestros et episcopi et prepositure regis quartam partem racio-nabiliter habuistis, socam etiam, et sacam, tol, et tem,et infangenetheof, ceteras quoque consuetudineset libertates uestras racionabiliter hactenus habitas, ni-

10 chilominus uobis confirmamus. Decernimus ergo ut nulliomnino hominum liceat prefatum locum temere perturbare,aut eius possessiones auferre, uel ablatas retinere, mi-nuere, seu quibuslibet uexationibus fatigare. Sed

omnia integra conseruentur, eorum quorum guberna-15 tione et sustentacione concessa sunt, usibus omni-

modis profutura. Salua sedis apostolice auctoritate, etdiocesanorum episcoporum canonica iusticia et reue-rentia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisue per-sona huius nostre constitutionis paginam sciens, contra eam

20 temere uenire temptauerit, secundo tertioue com-monita, si non reatum suum congrua satisfactionecorrexerit, potestatis honorisque sui dignitate ca-reat, reamque se diuino iudicio existere de perpetratainiquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore

14 read eorum pro quorum

207v

et sanguine dei et domini redemptoris nostri iesu christi alie-na fiat, atque in extremo examine districte ultioni subia-ceat. Cunctis autem eidem loco sua iura seruantibus, sitpax domini nostri iesu christi. Quatinus et hic fructum bone ac-

5 tionis percipiant, et apud districtum iudicem premia aeternepacis inueniant amen amen..Dat’ transtiberim per manum Rodberti sancte Romane ecclesie pres-biteri cardinalis et cancellarii v. kl’ martii, indictione viiii.a,

10 incanat’ dominice anno M.c.xl.v. pontificatus uerodomni Eugenii pape iii. anno secundo..+ Ego Eugenius catholice ecclesie episcopus ss’.+ Ego conradus sabinensis episcopus ss’.

15 + Ego albericus hostiensis episcopus ss’.+ Ego ymarus tusculanus episcopus ss’.+ Ego odo diaconus cardinalis sancti Georgii ad uelum aureum ss’.+ Ego Guido diaconus cardinalis sanctorum cosme et damiani ss’.+ Ego octauianus diaconus cardinalis sancti nicolai in carcere

20 tulliano ss’.+ Ego Gregorius diaconus cardinalis sancti angeli ss’.+ Ego Berardus diaconus cardinalis sancte Romane ecclesie ss’.+ Ego Guido diaconus cardinalis sancte marie in porticu ss’.+ Ego G G presbiter cardinalis tituli calixti ss’.

10 read incarnationis 13 ss’ meaning subscripsi 24 G G meaningGregorius

208r

Ego Guido presbiter cardinalis tituli sancti Grisogoni ss’.Ego Gilbertus indignus sacerdos sancte romane ecclesie ss’.Ego Guido presbiter cardinalis tituli sanctorum Laur’ et D ss’.Ego bernardus presbiter cardinalis tituli sancti clementis ss’.

5 Ego Iordanus presbiter cardinalis tituli sancte ( ) Susanne ss’.....

10 .....

15 .

.

.

.

.20 .

.

.

.

.

4 read sancti laurentii in damaso 6–24 blank space used for facsimiles ofthe pope’s rota and the BENE VALETE monogram

208v

.

.

.

.5 .

.

.

.

.10 .

.

.

.

.15 .

.

.

.

.20 .

.

.

.

.

209r

::::

5 (S)uthfleta manerium episcopi hrofensis sedefendebat in tempore eaduuardi re-gis pro vi. solinis, et nunc pro v. et est ap-pretiatum xxi. libras, et ricardus habet indeinfra leugam suam ualens xx. solidos, et tamen hoc

10 idem manerium reddit episcopo xxiiii. libras, et i.unciam auri de firma. Stanes se defendebatpro vi. solinis in tempore eaduuardi regis, et nuncpro iiii. et est appretiatum xvi. libras, et tamen episcopushabet inde in firma sua xx. libras, et i. unciam

15 auri, et i. marsuin. Falcheham defendebat sein tempore eaduuardi regis pro ii. solinis, et nuncsimiliter, et est appretiatum viii. libras. Langefel-da defendebat se in tempore eaduuardi regis

pro i. solino, et nunc similiter, et est appretiatum c. solidos.20 Haec maneria predicta ad hundredum de clacesta-

ne pertinent. Brunlega se defendebat in tem-pore eaduuardi regis pro vi. solinis, et nunc pro iii.et est appreciatum xviii. libras, et tamen episcopus habetinde de firma sua xx. libras, et xviii. solidos,

1–4 erasure?

209v

et hoc idem manerium est ipse hundredus.Wldeham se defendebat in tempore eaduuardiregis pro vi. solinis, et nunc pro iii. et est appretiatumxiii. libras. Melingetes se defendebat in tempo-

5 re eaduuardi regis pro iii. solinis, et nunc pro solinoet dimidio, et est appreciatum iiii. libras. Trotes-cliua defendebat se pro i. solino, et adhuc fa-cit, et est appretiatum vii. libras. Snoilanda de-fendebat se in tempore eaduuardi regis pro iii.

10 solinis, et nunc similiter, et est appretiatum ix. libras.Haec predicta maneria habet ( ) episcopus in hun-dredo de lauorcesfelda. Hellingas defende-bat se in tempore eaduuardi regis pro vi. soli-nis, et nunc pro duo et dimidio, et est appretiatum

15 xvi. libras. Frandesberia defendebat se intempore eaduuardi regis pro x. solinis, et nunc pro vii.et est appretiatum xxv. libras, et infra leugamde tonebrigge est inde tantum x. solidos, etetiam de hallingis est tantum infra eandem leugam

20 quod est appretiatum vii. solidos. Cuclestanain tempore eaduuardi regis defendebat se proii. solinis et dimidio, et nunc pro duo, et est appre-ciatum x. libras. Denituna defendebat setempore eaduuardi regis pro i. solino, et nunc pro di-

210r

midio, et est appretiatum vi. libras, et x. solidos.Haec maneria sunt in hundredo de scamela.Borgestealla defendebat se tempore eaduuar-di regis pro ii. solinis, et nunc pro solino et dimidio,

5 et est appretiatum x. libras. Et quattuor uigin-ti domus subiacebant ibi in tempore eaduuar-di regis, et una pars illarum est apud supra-dictam borgestellam, et alia pars in frandes-beria, et sunt appretiatae viii. libras, sed tamen

10 ille qui tenet reddit inde xi. libras, etxiii. solidos, et iii. denarios. Hoc maneri-um habet episcopus in hundredo de hrouecestra.Stoches quod goduuinus comes tenuit contrauoluntatem seruientium sancti andreae, et archi-

15 episcopus lanfrancus disrationauit eum contraepiscopum baiocensem iuste, tempore regis eaduuar-di se defendebat pro v. solinis, et nunc pro iii. etest appretiatum viii. libras, sed tamen ille quitenet reddit xiii. libras, et xx denarios.

20 Hoc manerium est in hundredo de hou.Donum uuillelmi magni regis.(W)illelmus rex anglorum magnus, pater uuil-

lelmi regis eiusdem gentis, hrofensemaecclesiam beati andreae in tantum dilexit,

210v

ut imminente articulo mortis suae centumei libras donaret, regiam quoque tunicam, propriumquecornu eburneum, dorsale etiam unum, cum feretrodeargentato dimitteret. Pro quo et aliis eius

5 multis beneficiis, nostrae aecclesiae ab eo benigneimpensis, eius anniuersarium constituimusdebere singulis annis festiue fieri.Haec est conuentio inter Gundulfum episcopum et ead-merum anhænde burgensem londoniae.

10 (D)um idem GVNDVLFVS ex precepto regis Wil-lelmi magni prae( )esset operi magnae turris londo-niae, et hospitatus fuisset apud ipsum ædmerum,quadam uice ipse coepit episcopum rogare, ut concederetsibi societatem aecclesiae quam regebat uidelicet sancti

15 ANDREAE. Quod ei episcopus satis libenter concessit. Etideo concessit sancto andreae et fratribus ibidem deo ser-uientibus medietatem piscariae quae uocaturniuue uuere, quam diu uiueret. Cum uero mo-reretur, totam eam ibidem concessit, et totam terram

20 suam quam habebat in lundonia et domos talipacto, ut ipse et uxor eius ad rouecestram de-ferrentur et ibidem sepelirentur, omnique anno eorumanniuersarium obseruaretur. Isti sunt testes huius rei,duo filii brihtmari, Ægeluuinus et orgarus, Ra-

25 dulfus clericus episcopi, et Godefridus grossus, et aliimulti.

10–24 erasure 25–6 two extra lines

211r

:De lamhytha.+ (Q)VISQVIS deo seu pro deo aliquid praestat,non hoc ipsum a se alienat, sed melius

5 sibi ipsi in posterum reseruat. Quaspe ductus ego Willelmus dei gratia rex anglo-rum trado de iure meo aecclesiae rofensi sancti an-dreae apostoli aecclesiam sanctae mariae de lamhytha,de me semper et de successoribus meis cognoscen-

10 dam et tenendam, cum omnibus quae ad eandem aecclesiampertinent, tam in terris, siluis, aquis, pratis,quam in omnibus aliis rebus tam intra burgumquam extra, saca, et socne, toll, et team, cumaliis consuetudinibus quas comitissa GODA

15 prius habuit, et ego hactenus in dominio meohabui. Et hoc concedo pro salute animae meae,patris mei, et omnium parentum meorum, et pro re-stauratione damni quod eidem aecclesiae licetinuitus intuli, pro conquirendis inimicis meis

20 qui intra iam dictam ciuitatem contra me etcontra regnum meum iniuste congregati erant,de quibus omnipotens deus sui gratia uictoriam michicontulit. Hanc ergo donationem propria manu signoet confirmo, presentibus testibus et assentientibus

1–2 erasure

211v

de baronibus meis, Thoma archiepiscopo eboracensi,Rogero comite scropesbyriensi, Henrico comi-te uuaruuicensi, Henrico de ferrariis,Rogero bigoto, Iuone taillebosc, Willelmo peurel,

5 et aliis pluribus..(W)illelmus rex anglorum, haimoni uice-comiti, et omnibus ministris suis de hou,salutem. Sciatis me concessisse monachis sancti

10 andreae rofensis aecclesiae terram illam quae perti-net ad praeposituram de ceteham, et quam ipsimonachi infra ortum suum habent inclusam,ea conuentione quod ipsi monachi pro animapatris mei ducentas missas cantare debent,

15 et episcopus gundulfus pro illa terra debet dare dealia terra sua quae ualeat quantum ipsa ua-lebat tempore quo episcopus baiocensis concessit eameisdem monachis. Testibus, Walchelino episcopo,et Rodberto cancellario, et Rannulfo capellano, apud bri-

20 cestoc.(G)undulfus rofensium gratia dei episcopus, haimo-ni uicecomiti et omnibus baronibus regisde cænt francigenis et anglis, salutem etbenedictionem dei et suam quantum potest.

212r

Volo uos omnes scire me iam quietum esse aduer-sus regem de illa cambitione terrae quam ei promi-si post uuærram rofae, pro illis tribus acris quosodo baiocensis episcopus dedit aecclesiae sancti andreae

5 et monachis nostris ad faciendum ibi ortum suumiuxta murum deforis uersus australem par-tem ciuitatis forinsecus, qui iam inclusi suntmuro circumquaque. Et illos tres acros terraequos pro illis tribus dedi regi in cambitionem

10 liberaui iam ministris uicecomitis, Rodbertoscilicet de sancto amando, et Rodberto latimier,et ælfuuino fratre eius preposito de cetham, et gren-toni de rouecestra, de nostra dominica terra deburchestealla, presentibus testibus istis, Ans-

15 goto de rouecestra, Gosfrido talebot, Gois-frido de ros, Radu(l)fo pincerna adae, Rodul-fo clerico, et aliis multis de nostra familia etde ciuibus eiusdem uillae.De Hedenham.

20 (W)ILLELMVS rex anglorum, archiepiscopis,episcopis, abbatibus, comitibus, caeterisqueomnibus baronibus suis regni anglorumsalutem. Notum uobis omnibus esse uolo, quodego uuillelmus dei gratia rex anglorum filius

212v

uuillelmi regis anglorum concedo aecclesiaerofensi sancti andreae apostoli ad uictum mona-chorum manerium quod uocatur hedenham

quod situm est in comitatu de bokingeham5 quod tenuit lanfrancus archiepiscopus de patre

meo et de me, quod donat eidem rofensi aec-clesiae pro salute animae patris mei et ma-tris meae, et pro salute animae meae et animaesuae. Et ideo eius rogatu et amore hoc do-

10 num suum praedictae aecclesiae concedo et regaliauctoritate propria manu confirmo, itaquiete tenendum iure perpetuo, sicut praedi-ctus archiepiscopus de patre meo et de me illudquiete tenuit usque in praesentem diem.

15 + Signum Willelmi regis anglorum. + Signumlanfranci cantuariensis archiepiscopi. + Signumthomae eboracensis archiepiscopi. + Signum Re-migii lincoliensis episcopi. + Signum Walceliniuuentoniensis episcopi. + Signum mauricii lun-

20 doniensis episcopi. + Signum osmundi serberien-sis episcopi. + Signum Rodberti herefordensis episcopi.+ Signum Baldeuuini abbatis sancti eadmundi.+ Signum henrici fratris regis. + Signum philip-pi filii rodberti comitis flandriae. + Signum

213r <one leaf replaced>

alani comitis. + Signum Hugonis comi-tis. + Signum Henrici comitis. +Signum Willelmi comitis. + Signumeudonis dapiferi. + Signum Rogerii bi-

5 gotis. + Signum Gosfridi de magnauilla. + Signum Rodberti filii haimo-nis. + Signum Hugonis de mont(e) for-ti. + Signum Gisleberti de tonebrig-ge. + Signum Hugonis de bello cam-

10 po. +Confirmatio Lanfranci archiepiscopi.(E)go Lanfrancus non meis meritis sedgratia dei archiepiscopus, hoc donummeum quod regia auctoritate confir-

15 matum est confirmo, et auctoritatedei omnipotentis et omnium sanctorumexcommunico omnes illos qui praedictummanerium de praedicta aecclesia uel abstule-rint, uel auferre temptauerint, uel abla-

20 tum ab aliis cognita ueritate receperintuel retinuerint. Aeterna poena cumiuda proditore sit eis, nisi ad satisfacti-onem uenerint. De dudicote.(G)undulfus rofensis episcopus, Rodberto lincoliensi (episcopo,)

213v

et Goisfrido uicecomiti, et omnibus fidelibus regisfrancigenis et anglis de comitatu de bukin-geham salutem. Sciatis quod Gislebertus noster clericusde hedenham concessit aecclesiae rofensi sancti andreae

5 tres hidas terrae quas habuit in suo dominico in he-denham, ea conuentione quod quando ipse uolueritfiet ibi monachus. Et hoc idem concessit et confirmauitradulfus filius suus ex toto. Et ego concessi eidem radulfoaecclesiam de hedenham cum una hida et dimidia terrae, et

10 duobus pratis, coiea, et cetemora, et concessi ei pasturamdecem boum, et omnes consuetudines que ad eandem aecclesiampertinent, insuper quicquid gislebertus tenuit in heden-ham, exceptis illis tribus supradictis hidis terrae.Et de ipsa aecclesia non faciet ullum seruitium,

15 nisi quod ad aecclesiam pertinet tantum. De(P)ostea uero non multo tempore Eastuna.contigit ipsum Gislebertum mutasse habitum et uitam secularemin uitam et habitum monachi apud rofecestram. Iisdemdiebus remansit manerium estuna quod situm est in

20 comitatu de gloecestra, in manu praefati Radulfi filiiGisleberti, et osmundi generis gisleberti. Qui amboregiis exactionibus tantum fuerunt grauati, ut uixamplius hoc possent pati. Erant enim illis di-ebus consuetudines regis grauissimae atque du-

214r

rissimae, per totum regnum angliae. Itaque uenien-tes pariter uterque ad domnum episcopum Gundul-fum, rogauerunt illum quatinus propter deum ethonorem suum manerium ipsum a rege requireret.

5 Quod si obtinere posset, de illo ulterius mane-rium ipsum tenerent. Quo audito episcopus, quam ci-tius potuit regem impigre adiit. Amicorum itaqueapud regem usus auxilio, tandem obtinuitquod petiit. Dedit ergo episcopus Willelmo regi magni

10 ( ) regis Willelmi filio xv. libras denariorum, etunam mulam quae bene ualebat centum solidos.Isto tali ordine obtinuit Gundulfus episcopus praedi-ctum manerium estunam. Quod postquam itafactum est, statim Radulfus et osmundus deue-

15 nerunt homines episcopi, et ita tenuerunt ipsummanerium de episcopo. Veruntamen non multo temporepost iterum pariter requisierunt episcopum, rogan-tes illum ut propter deum illas quattuor hidas terraede estuna, cambiret illis pro duabus hidis terrae

20 infra hed(en)ham. Non enim ullatenus pati po-terant amplius et malas consuetudines praedi-dicti comitatus, et uiam longinquam ab hed(en)-ham et laborem magnum quem propterea sepissimesustinebant. Accepto ergo consilio episcopus, fecit

214v

illis partim iuxta peticionem eorum, sed nonin omnibus. Dedit nanque Radulfo unam hidamterrae, osmundo uero non nisi dimidiam. Debebatenim osmundus episcopo quinquaginta solidos

5 denariorum pro multis placitis quae super eumepiscopus habuerat, et quia episcopus clamauit os-mundum quietum de ipsis quinquaginta soli-dis et querelis multis, ideo econtra non rece-pit ab episcopo nisi dimidiam hidam terrae. Et isto

10 modo habuit ipse episcopus ipsum praedictum ma-nerium, ita liberum et quietum ab omni calumnia,sicut Goda comitissa illud habuit unquammelius in suo dominico tempore regis eaduuar-di. Dum hoc ita fuit, precepit episcopus domno Willelmo

15 monacho rofensi praeposito de hed(en)ham cu-

ram accipere eiusdem manerii, et monachisaecclesiae sancti andreae singulis annis firmamocto dierum inde reddere. Et quidem iuste,quoniam terrae illae quae datae fuerunt pro ipsius

20 manerii cambitione fuerant primum de he-d(en)ham quod penitus erat et est ad uictumipsorum monachorum.::

23–4 erasure

<booklet 4>

215r

(A)nno ab incarnatione domini nostri iesuchristi dcc. xxxviii. Eadberhtusrex cantuariorum dedit aecclesiae sancti andreaeapostoli hrofi, terram decem aratrorum in hou, quae

5 uocatur andscohesham, et commendauit ealdul-fo episcopo. (A)nno ab incarnatione dominidcc. lxiiii. offa rex merciorum, et sigeredusrex cantuariorum donauerunt aecclesiae sancti an-dreae, Æslingeham cum omnibus appenditiis su-

10 is, scilicet freondesberiam et uuicham, uide-licet xx. aratrorum, et commendauerunt eard-uulfo episcopo. (E)cgberhtus rex cantiaededit aecclesiae sancti andreae, heallingas, id estterram decem aratrorum, et commendauit episcopo

15 dioran. (O)ffa rex merciorum, etecgberhtus rex cantuariorum, dederunt aecclesiaesancti andreae bromgeheg, et commendaueruntepiscopo dioran, et postea episcopo Waermundo.(A)nno ab incarnatione domini dcc.

20 lxxxviii. offa rex merciorum dedit aecclesiaesancti andreae trottesclib, et commendauitWaermundo episcopo. (C)oenuulf rexmerciorum dedit aecclesiae sancti andreae borcste-alle, et commendauit beornmodo episcopo.

7 in the margin (ii. idus augusti obiit Offarex anglorum.)

215v

(A)nno ab incarnatione domini dccc. xxxviii.ecgbert rex dedit aecclesiae sancti andreaesnodigland, et commendauit episcopo beorn-modo. (A)nno ab incarnatione

5 domini dccc. xli. ætheluulf rex occidenta-lium saxonum, dedit aecclesiae sancti andreae ho-lanbeorgestun, et commendauit episcopo be-ornmodo. (A)nno dominicae incarna-tionis dccc. lxxx. Ætheluulf rex sa-

10 xonum, dedit aecclesiae sancti andreae cucolan-stan, et commendauit suuiðuulfo episcopo.(E)admundus rex anglorum, deditaecclesiae sancti andreae meallingas, et commen-dauit episcopo burhrico. (Q)uidam prae-

15 potens ac probus homo nomine brihtricus,

cum uxore Ælfsuuitha dederunt aecclesiae sanctiandreae, danitunam, et langafeldam, et dæren-te, et falcheham, et commendauerunt Ælfsta-no episcopo. (A)nno dominicae incarnatio-

20 nis dcccc. lv. Æthelred rex anglorum deditaecclesiae sancti andreae bromleage, et commenda-uit Æl(f)stano episcopo. (A)nno dominicaeincarnationis dcccc. xcv. Æthelred rexanglorum dedit aecclesiae sancti andreae, Wldeham,

216r

et litlanbroc, et commendauit episcopo Goduui-no. Æthelred rex anglorum deditaecclesiae sancti andreae Stantun, et hiltun, sci-licet xv. mansas terrarum, et commendauit

5 episcopo Goduuino. (W)illelmus primus rexanglorum, reddidit fraceham terram sancti an-dreae lanfranco archiepiscopo quam iniqui in-iuste abstulerant, et ipse iuste reddiditGundulfo episcopo. Sic etiam stoches terram sancti

10 andreae eripuit ipse lanfrancus de in-uasione tyrannorum, et reddidit predictogundulfo episcopo, et monachis eiusdem.(W)illelmus filius willelmi regis dedit aecclesiae sanctiandreae manerium suum lamhytham, et com-

15 mendauit Gundulfo episcopo. (L)an-francus archiepiscopus dedit aecclesiae sancti andreaemanerium hedenham ad uictum monachorum,quod concessit predictus Willelmus filius willelmi re-gis. (E)stunam manerium, idem

20 rex Willelmus filius Willelmi dedit aecclesiae sanctiandreae, et commendauit episcopo Gundulfo....

5 in the margin (v. idus septembris obiit Willelmusprimus rex anglorum.)13 in the margin (iiii. non’ augusti obiit Will[elmus]secundus rex anglorum.)15 in the margin (v. kl’ Iunii, obiit Lanfr[an]-cus archiepiscopus )

216v

.

.

.

.5 .

.

.

.

.10 .

.

.

.

.

15 .....

20 .....

217r <one leaf replaced>

De numero militum huius episcopatus.(G)osfridus talebot i. militem. Helto i. mil’.Godefridus de falcheham ii.os mil’. Sy-mon dimidium mil’. Rannulfus constabularius

5 dimidium mil’. Hugo de stoches dimidiummil’. Margarita dimidium mil’. Willelmus demeidestane dimidium mil’. Hugo frater eius dimi-dium mil’. Geroldus filius seran de lamehadimid’ mil’. Willelmus camerarius dimid’ mil’.

10 Ricardus de hedenham debet iii.es partesunius mil’. Osmundus iiii.am partem. Gerardus destanis iiii.am partem mil’. Rog’ de derentefordiiii.am partem mil’. Gerardus de giselham ii.as par-tes mil’. Et Radulfus brutin, terciam. Rodbertus

15 de uuldeham iiii.am partem mil’. Turstinus dehallingis iiii. partem militis. Adam iiii.am par-tem mil’. Inter Willelmum de buneuesca, et Ro(d)bertumnepotem iiii.am partem mil’, ita quod Willelmusfaciet iii.es partes, et rodbertus iiii.am. Paganus

20 filius Warin iiii.am partem mil’. Tidboldus dee(a)stuna i mil’. Wlfgeat de bromlegavi.am partem mil’. Rogerius harag’ viii.ampartem militis..

217v

.

.

.

.5 .

.

.

.

.10 .

.

.

.

.15 .

.

.

.

.20 .

.

.

.

.

218r

.(H)enricus gratia dei rex anglorum,Archiepiscopis, Episcopis, abbatibus, comiti-bus, caeterisque omnibus baronibus suis fran-

5 cigenis et anglis, totius regni anglorum,salutem. Notum uobis omnibus esse uolo, quodomnes donationes et concessiones omniummaneriorum et omnium terrarum et omniumaecclesiarum cum omnibus redditibus et rectitu-

10 dinibus suis et omnium decimarum quae hac-tenus concessae et donatae sunt aecclesiae sanctiandreae apostoli quae sita est in ciuitate ro-uecestra, a quibuscunque siue regibus siuearchiepiscopis uel episcopis seu comitibus seu ali-

15 is quibuslibet huius regni nobilibus conces-sae sint aut donatae, ego henricus deigratia rex anglorum potestate regiae digni-tatis michi a deo collata, omnimodo fir-mas et in perpetuum stabiles esse concedo.

20 Et eas nominatim quas Gundulfus illiusaecclesiae episcopus ut ad usum monachorum illorum quiin eadem aecclesia domino christo et praedicto apostolodeuote famulantur permaneant, ordina-uit, ego eidem aecclesiae et eisdem monachis

218v

iure aeternae hereditatis habendas et li-bere atque quiete confirmo possidendas.Et sicut ipse praenominatus episcopus qui aecclesiamillam fundauit et monachos illos illic

5 congregauit et ipsa maneria et terrasquas in suo dominico habebat ipsis mona-chis a suo proprio uictu discreuit et dis-cretas iam dedit, uidelicet Vldehamcum omnibus appenditiis suis, Frandesbe-

10 riam cum omnibus appenditiis suis, Sto-ches cum omnibus appenditiis suis, Suth-fletam cum omnibus appenditiis suis, Danitu-nam cum omnibus appenditiis suis, Lamhethamcum omnibus appenditiis suis, Hedenham cum

15 cum manerio quod appendet Cudintuna no-mine, et cum omnibus quadraginta hidis terraequae appendent, et omnes alias minutasterras et omnes redditus omnium terrarum ubi-cunque sint quas suo tempore acquisiuit

20 et illis dedit, cum soca, et saca, et tolne, etteame, et omnibus aliis consuetudinibus etrectitudinibus et libertatibus quas ipsemetunquam melius habuit in terris et in aquis etin siluis et in uiis et in omnibus locis, ita

219r

firmiter et stabiliter in omnibus, omniaista monachis illis concedo et confir-mo. Et hanc confirmationem meam proanima patris mei et matris meae et pro

5 anima mea et uxoris meae et omnium pa-rentum meorum stabilio, et stabilitate si-gni sanctae crucis domini nostri iesu christi propriamanu mea et sigillo meo consigno..

10 (E)T ego anselmus non meis meritissed gratia dei cantuariensis archi-episcopus hanc confirmationem regia aucto-ritate confirmatam confirmo, ut etipsi praedictae aecclesiae et monachis praedi-

15 ctis atque post illos in perpetuum uicturis,firmiter stabilis et stabiliter firma et il-libata permaneant sancio, et sancitam si-gno dominicae crucis christi consigno, et au-ctoritate dei omnipotentis patris et fi-

20 lii et spiritus sancti et omnium sanctorum eius excom-munico omnes illos qui de praedictaaecclesia aliquid horum omnium quae hactenusei sunt concessa et donata, et a regehenrico et a me nunc confirmata

219v

abstulerint, uel auferre temptauerint,uel ab aliis ablatum cognita ueritate re-ceperint, uel retinuerint. Hoc etiam ad ul-timum superaddo, aeterna cum iuda proditore sit

5 illis poena, nisi ad satisfactionem uene-rint. Amen amen amen.(E)go autem Gundulfus licet indignusmitissimi sanctorum andreae apostoli uicariusrofensium tamen uocatus episcopus, hanc nostrae

10 deuotionis institutionem, et regiae aucto-ritatis confirmationem, immo domni an-selmi archiepiscopi sanctionis excommunicati-onem, et ore et toto corde confirmo. Et utin perpetuum integra et inuiolata permaneat,

15 signo crucis christi uice piissimi sanctorum andreaeapostoli eam consigno et corroboro. Quicunqueergo audaci temeritate aut temeraria prae-sumptione illam ulterius scienter uiolaue-rint, apponat ac praeponderet dominus illam eorum

20 sacrilegii iniquitatem super omnes alias iniqui-tates eorum. Et nisi ad satisfactionem uene-rint, deleantur de libro uiuentium, et cumiustis non scribantur, et in die iustae et aeter-nae retributionis, cum sinistra parte positis

220r <one leaf replaced>

subeant sententiam districtae ultionis.Amen amen amen.signum + henrici regis. Signum + anselmi archiepiscopi.Signum + gundulfi episcopi, Signum ma + til(d)is regine et filiae

5 huius aecclesiae. anselmi archiepiscopi.Signum + Rodberti, Signum + Waldrici, Signum + Willelmi

lincoliensis episcopi cancellarii de wereleuuast.Signum + Rodberti Signum + henrici, Signum + Gisleberti,comitis de mellent. comitis de waruic. de tonebriggie.

10 Signum + Rodberti, Signum + Rodberti, Signum + Willelmifilii haimonis. filii baldeuuini de albi(g)neio.

Signum + Rodberti, Signum + eudonis, Signum + alani( ) filii,de monte forti dapiferi. flathaldi.

.15 Anno ab incarnatione domini M. c.o iii.o

.facta est hec confirmatio cantuarberiaeii. NONAS martias.He sunt consu(tu)edines que debentur a domino cantuariensi episcopo Roffensi, uidelicet

20 cum ad petitionem archiepiscopi aliquo proficiscitur episcopus quotquot diebus iter fecerit in eundo

uel moram faciendo, uel redeundo, singulis diebus percipiet xx. solidos sterlingorum.

Similiter archi(e)piscopatu uacante, cum officium episcopale exercuerit. Quod si cum archiepiscopo

ierit in optione erit archiepiscopi, uel ei omnia necessaria inuenire uel ut ipse et clerici

sui et seruientes ad mensam cum eo comedant, et ad uesperam habebit duos cereos

25 ydoneos, et xiiii.or maiores candelas et xxv minores ad numerum scilicet xxv. equitaturarum,

et uinum et ceruisiam abundanter, et v. solidos singulis diebus ad familiam et equos. Si autem

archiepiscopus non potuerit aliqua causa interueniente officium suum exercere uel archiepiscopatus uaca-

uerit uices eius supplere debet Roff ( ) ecclesie cant’, tam in consecratio-

nibus regum quam episcoporum, et in aliis omnibus ad officium archiepiscopale spectantibus cum predicta

procuratione.

19 change of hand 19 read consuetudines 28 erasure

220v

De numero ecclesiarum rofensis episcopatus,et de reddittibus quos singule reddunt quandoaccipiunt sanctum crisma a matre ecclesia episcopatus.(T)onebrigga, reddit nouem denarios.

5 Barindena, ix. den’. (*) Ealdinga ( ) ix. den’.(*) Lega, ix den’. Bræncesle, ix. den’. Hors-bundenne, ix den’. Theudelei, ix den’. Lam-burherste, ix den’. Peppingeberia, ix den’.Speldherste, ix den’. Wotringaberia, ix.

10 den’. East pecham, ix. den’. West pecham, ix. den’.(*) East fearnlega, ix. den’. Becceham, ix. den’.(*) Trottescliui, ix. den’. Ciselherste, ix. den’.Cuclena, ix. den’. Æischerste, ix. den’. (*) Æiles-ford, ix. den’. (*) Berlingis, ix. den’. Meallin-

15 gis, ix. den’. Codeham, ix. den’. Reiersceix. den’ Offeham, ix. den’. Dictuna, ix. den’.Huntintune, ix. den’. Netlesteda, ix. den’.Burcham, ix. den’. Wldeham, ix. den’. (*) Sanctamargarita, ix. den’. Cætham, ix. den’.

20 Sanctus Clemens, ix. den’. Cuclestena, ix. den’.Hallingis, ix. den’. Snodilande, ix. den’.(*) Wroteham, ix. den’. Meapeham, ix. den’.Pennes herste, ix. den’. Ehteham, ix. den’.Eadintuna, ix. den’. Lisna, ix. den’. Leuese-

25 ham, ix. den’.

5 (* Beantesteda )6 (* Bitteberga )11 (* Lilintuna )12 (* Cap’ anfridi )13 (* Cusintuna )

14 (* pædlesuurtha )18 (* Hescindena )22 (* Stanteda )

1 change of hand 25 extra line

221r

( ) (*) Erde, ix. d’.Wilmentuna, ix. (*) Lullingestuna, ix. den’.Le, ix. den’. Mæruurtha, ix. den’. Wester-ham, ix. den’. Watlande, ix. den’. Ciui-

5 linga, ix. den’. Æinesford, ix. den’. (*) Cimi-singa, ix. den’. Wicham, ix. den’. Brade-steda, ix. den’. Færningeham, ix. den’. Hæ-selholte, ix. den’. Readlega, ix. den’.Æisce, ix. den’. Herclei, ix. den’. Sunder-

10 ersce, ix. den’. Mapeldreskampe, ix. den’.Heure, ix. den’. Scorham, ix. den’. Hludes-dune, ix. den’. Otteford, ix. den’. Rokes-le, ix. den’. Leleburna, ix. den’. Culinga,ix. den’. Iuelda, ix. den’. Cidingestane, ix.

15 den’. Terstana, ix. den’. Æilentune, ix. d’.(*) Freondesbyri, ix. den’. Lilecirce, ix. den’.Heahham, ix. den’. Cobbeham, ix. den’. (*) Scorene,ix. den’. Halgesto, ix. den’. Hnutstede,ix. den’. Sancta wereburh de hou, ix. den’.

20 Dereuuoldes treow, ix. den’. Ordmærescirce de hou, ix. den’. Do( )des circe, ix. d’.Deremannes circe, de hou, ix. den’. (*) Cliue,ix. den’. Falkenham, ix. den’. Denituna, ix.den’. Meletuna, ix. den’. Grauesænde,

1 (* cap’ Ho.)2 (* Lullingestana.)5 (* Sela.)16 (* Strodes, Æslingeham, Thorndun[ ])17 (* Mercstune.)22 (* Westcliue.)

1 erasure 1 Erde glossed uel earhethe

221v

ix. den’. Eadelmesbre(g)ge, ix. den’. Stokes,ix. den’. Grean, ix. den’. (*) Cilesfeld, ix. den’.Celca, ix. den’. Northcræi, ix. den’. Rodulfescræi, ix. d’. Fotescræi, ix. den’. Norðfleotes,

5 ix. den’. Suðfleotes, ix. den’. Bixle, ix. d’.Suaneskampe, ix. den’. (*) Haltesteda, ix. d’. (*) Deren-te, ix. den’. ( ) Derte-ford, ix. den’. Suð derente, ix. den’. Suð-tuna, ix. den’. Stanes, ix. den’. Orpintu-

10 na, ix. den’. Hortune, ix. den’. Plumstede,ix. den’. Bromlega, ix. den’. Æltheham, ix.den’. Wicham, ix. den’. (*) Cerlentune, ix. den’.(*) Greneuuic, ix. den’. West greneuuic, ix. den’.Wleuuic, ix. den’. (*) Gillingeham, ix. den’.

15 (*) Bearmlinges, ix. den’. ( ) ix. den’.Seouenaca, ix. d’. (*) Meallingetes, ix. d’.De capellis. (B)itteberga, reddit sex de-

narios. Chitebroc, vi. den’. Comba, vi. d’.Strodes, vi. den’. Capella de hou, vi. den’.

20 ( ) Hal-gelei, vi. den’. Æslingeham, vi. den’. Westcliue, vi. den’. Gre( )nic, vi. den’. Stanste-de, vi. d’. Thorninduna, vi. d’. Lidisinge,vi. d’. Mersctuna, vi. d’. Lullingestana, vi. den’.

2 (* cap’ Fearnberga.)6 (* Gretenersce.)6–7 (* Helle.)9 (Craie)12 (* Chitebroc.)13 (* Comba.)14 (* Grenic, Lidisinga.)15 (* Bearmlingetes.)16 (* Sanctus Leonardus.)

7, 15, 20, 22 erasures 8 second ix. glossed (vi.) 17 sex glossed (Sedmodo ix.) 23 Thorninduna, vi. d’ cancelled 23 Lin.disinge correctedwith a dot

222r

Hescendena, Bearmlingetes, vi. den’.Cusintune, Bean(t)esteda, (Craie)Cretenersce, Sciburna, Helle (vi. d’.)Fearnberga, (vi. den’.) Sanctus Leonardus.

5 Lilintuna, Sancta Maria de castello,.(Q)uid pro defunctis sociis nostris faceredebemus. (P)ro monachisaecclesiae christi cantuariae, vii. offi-

10 cia plenaria, et xxx. diebus uerba mea, etunusquisque sacerdos vii. missas, alii psalmos.(P)ro monachis sancti augustini anglorum apostolitria officia in conuentu.(P)ro sanctimonialibus de mellingis, quantum pro monacho

15 aecclesiae christi cantuariae.(P)ro monachis sancti martini be bello, iii.a officiain conuentu sine uerba mea, et unusquisque frater vii.missas, alii psalmos, pauperes tres reficianturuna die.

20 (P)ro fratribus bermund(e)siensibus, tria officia inconuentu, unusquisque sacerdos unam missam, aliil. psalmos, pauperes iii. reficiantur una die.(P)ro monachis sancti petri uuestmonasterii, iii.aofficia in conuentu, unusquisque sacerdos i. missam,

222v

et alii l. psalmos.(P)ro monachis sancti iohannis colecestriae, iii.a offi-cia in conuentu, quisque sacerdos unam missam,alii l. psalmos.

5 (P)ro monachis sancti eadmundi, iii.a officia in con-uentu, quisque autem sacerdos vii. missas, aliipsalmos, pauperes tres reficientur die una, uer-ba mea non dicatur.(P)ro monachis eliensibus, quantum et pro mona-

10 chis sancti eadmundi facimus in conuentu et extra.

(P)ro monachis sanctae trinitatis noruuicensiscenobii, vii. officia plenaria, et xxx.a die-bus uerba mea, unusquisque sacerdos vii. mis-sas, alii psalmos.

15 (P)ro monachis sancti albani, vii. officia plenari-a, et xxx.a diebus uerba mea, et unusquisque sa-cerdos tres missas, alii psalterium unum.(P)ro monachis de egnesham, vii. officia inconuentu, et xxx.a diebus uerba mea, et unus-

20 quisque sacerdos iii. missas, alii psalmos.(P)ro monachis sancti petri de batha, iii.a officiain conuentu, et xxx.a diebus uerba mea, quisquesacerdos iii. missas, alii psalmos.(P)ro monachis sanctae mariae de malmesberia,

223r

tres missas in conuentu, quisque sacerdos iii. mis-sas, alii psalmos. Pro episcopo autem nostro ipsi facientvii. officia in conuentu, et xxx.a diebus uerbamea, quisque sacerdos iii. missas, alii psalmos, et

5 nos itidem pro abbate ipsorum.(P)ro fratribus aecclesiae sancti petri gloacensis, vii. plena-ria officia in conuentu, et xxx.a diebus uerbamea, quisque sacerdos iii. missas, alii psalmos.(F)ratribus rofensis aecclesiae debent Wincelcumben-

10 ses unusquisque priuatam unam missam, in conuentu uerotria officia plenaria, panis et potus uno tantumdie dabitur.(P)ro monachis tethochensibus, vii. officia in con-uentu. Pro episcopo autem nostro illi vii. officia et xxx.a

15 diebus uerba mea, et nos itidem pro abbate ipsorum.(P)ro monachis Wigornensis aecclesiae, iii. plenariaofficia in conuentu. Et pro episcopo utroque, et promagistro priore, vii. officia plenaria in con-uentu, et xxx.a diebus uerba mea.

20 (F)ratribus aecclesiae rofensis debent persorenses vii.plena officia in conuentu, et unusquisque frateriii. missas, alii psalterium unum.(P)ro monachis de abbendune, vii. officia in con-uentu, et xxx.a diebus uerba mea, et unusquisque

223v

sacerdos iii. missas, alii psalterium unum.(P)ro monacho beccensi, iii.a officia in conuentu,et xxx.a diebus uerba mea, singuli tres missas,et alii psalterium unum.

5 (P)ro monachis sanctae trinitatis fiscanni, iii.a offi-cia in conuentu, quisque frater vii. missas, alii psal-mos, uerba mea non dicatur.(S)imiliter et pro monachis sancti audeni rotoma-gensis cenobii.

10 (P)ro monachis sancti martini sagii, agimus iii.a of-ficia in conuentu cum breuis inde aduene-rit. Siue autem breuem habuerimus siue non, u-noquoque anno iii.a officia in conuentu postoctauas pentecostes.

15 (S)imiliter et pro monachis sancti martinitroarni.

(S)imiliter et pro monachis sancti petripratellis.(S)imiliter et pro monachis sancti taurini

20 ebroicensis.(P)ro monachis milidunensibus, iii.a officiain conuentu...

224r

:::Expositionem eiusdem super psalterium, in iii. uol’.

5 Librum ipsius de ciuitate dei, in i. uol’. Expo-sitionem eiusdem super epistolam sancti iohannis apostoli in i.uol’, in quo et sermo ipsius inter pressuras, etapocalipsis, et cantica canticorum. Item augus-tinum contra faustum in i. uol’. Enkiridi-

10 on eiusdem, et librum beati ambrosii de bono mor-tis, librum quoque domni lanfranci archiepiscopi con-tra beringerium in i. uol’. Item librum eiusdemcontra felicianum, et librum domni anselmi ar-chiepiscopi Cur deus homo, et librum de asseneth cum

15 quibusdam aliis opusculis in i. uol’. Item librumipsius de trinitate in i. uol’. Item librum ipsiuscontra v. hereses, et sermonem eiusdem de muli-ere forti, et librum didimi de spiritu sancto, expo-sitio quoque baede super xxx. quaestiones in libros regum,

20 item expositio eiusdem de templo solomonis, et ex-positionem super canticum abbacuc, epistolam quoquemansueti episcopi ad constantinum, in uno uolum’.Item librum ipsius de concordia euangelistarum, etipsius expositionem de sermone domini in monte,

1–3 erasure

224v

et librum ipsius de blasphemia in spiritum sanctum,et sermonem ipsius de decem plagis, in i. uol’.Item de doctrina christiana, et de uera reli-gione, et de poenitentia, in uno uol’. Item

5 contra caelestianos et pelagianos, et de na-tura boni, et dialogus eiusdem ad ieronimum,et de cura pro mortuis gerenda, et regulaeius ad monachos in i. uol’. Item exceptio-nes de augustino super iohannem, et aliae plu-

10 res exceptiones de libris ipsius, in i. uol’.Item librum eiusdem de agone christano cum aliispluribus minutis opusculis, in i. uol’.Sermo eiusdem de pastoribus, et sermo de ouibus, liberquoque aduersus donatistas de baptismo, liber eiusdem

15 etiam de baptismo paruulorum, et epistola ad marcellinum,et liber de unico baptismo, et liber eiusdem de spiritu et lit-tera, in i. uol’. Lib(ri) confessionum eiusdem, (*)in i. uol’. Item liber retractationum eiusdem, et liberde ortu, uita, uel obitu sanctorum patrum, qui in scri-

20 pturarum laudibus efferuntur, liber etiam sancti ysi-

dori quidam, catalogus quoque beati ieronimi de ca-tholicis scriptoribus, et catalogus gennadii episcopipost ieronimum, et catalogus ysidori de illustribusuiris, et decretalis epistola gelasii papae de reci-

17 (* et liber eiusdem de diuersis heresibus,)

225r

piendis et non recipiendis libris, liber quoque catholicisenatoris de institutionibus diuinarum litterarum,et liber prohemiorum sancti ysidori episcopi, in i. uol’. Itemliber eiusdem de nuptiis et concupiscentia, et respon-

5 sio eiusdem sancti augustini contra cartulam missamualerio comiti, a quodam reprehendente eun-dem librum, et libros vi. contra iulianum episcopum pe-lagianae heresis defensorem, in i. uol’. Item depresentia dei ad dardanum, et epistolae senice ad

10 paulum et pauli ad senicam, et liber rathramnide eo quod christus ex uirgine natus est, et liber eiusdemde anima, et sermones de assumptione sanctaemariae, et sermo pascasii diaconi in genea-logia christi, et sermo sancti ambrosii de natiuitate sanctae

15 mariae, et quoddam scriptum anselmi archiepiscopi, in i. uol’.(L)ibri beati ieronimi, sunt isti.Epistolae ipsius, in i. uol’. Commentarium eiusdemsuper mathaeum in i uol’. Item libri eiusdemsuper xii. prophetarum, et super danihelem in du-

20 obus uol’. Item liber eiusdem contra iouinia-num hereticum in uno uol’. Item expositioeiusdem super epistolam ad titum, et isidorus supergenesim in i uol’. Item liber (eiusdem) de essentia etineffabilitate dei, cum aliis pluribus minu-

25 tis opusculis, in i. uol’. Item liber eiusdem

14–15 two lines in space for one

225v

in uitam sancti pauli heremitae, et sancti hilarionis,et aliorum plurimorum sanctorum patrum, etiamactus monachi captiui, cum uita sancti an-tonii, et liber heraclidis qui paradysus ap-

5 pellatur in i. uol’. Vetus et nouum testamentum, quam(trans)tulit de hebreo in latinum, in ii. uol’. Quorumprimum continet hos libros, Quinque libros moy-si, Iesum naue, Iudicum, Ruth, Psalterium,Prouerbiorum, aEcclesiastes, Sapientiae, aEcclesi-

10 asticum, Hezram et neemiam, Paralipomenonduos libros, et iiii.or euangelia. In alio uero uo-lumine, continentur iiii.or libri regum, Iob,Liber tobie, Iudith, Hester, Libri machabe-orum ii.o, Libri prophetarum omnes, Actus apostolorum,

15 Epistolae pauli, Aliorumque apostolorum, Apocalypsis.Item expositio eiusdem super ysaiam prophetam,in i. uol’. Expositio quoque eiusdem superpsalterium, in i uol’. De hebraicis quaesti-onibus in genesi, et de mansionibus filiorum israel,

20 et de distantiis locorum, et interpretationeshebraicorum nominum, et quaestiones in li-brum regum, et (in) parali(p)pomenon, et de decem

temptationibus, et canticum debborae, et lamen-tationes ieremiae, in i. uol’. Item tra-

226r

tatus eiusdem in libro iesu naue, libri quoqueduo beati augustini doctoris de adteri-nis coniugiis, et liber unus de mendacio etalius contra mendacium, et liber eiusdem ad

5 renatum de natura et origine animae, et ali-u(s) lib(er) de eadem re ad petrum presbiterum, aduincentium uictorem quoque duo( ) libr(i) deeadem re, et sermo arrianorum, et liber sanctiaugustini respondentis contra arrianorum

10 perfidiam, et libri duo eiusdem contra aduersa-rium legis et prophetarum, in i. uol’. Exposi-tio super ezechielem prophetam, in i. uolumine.Item quinque libros moysi in uno uoluminenouo. Iesum naue, Iudicum, et Ruth in uno

15 uolumine nouo. Item explanatio eiusdemin ieremiam prophetam, in i. uol’. (Item superaecclesiastem, et Bedam de tabernaculo et uasis eius, (etsuper) actus apostolorum, et improperium ad monachos,et responsiones cuiusdam, in i. uol’.)

20 .....

226v

.

.

.

.5 .

.

.

.

.10 .

.

.

.

.15 .

.

.

.

.20 .

.

.

.

.

227r

Libri beati ambrosii, sunt isti.De officiis in uno uolumine. Exameron

eiusdem in uno uolumine. Item liber eiusdemde uirginitate, et de uiduis, et de lapsu

5 uirginis, in i. uol’. Item liber eiusdem de conflictuuitiorum et uirtutum, et oratio sancti effremde compunctione, libri etiam iuliani episcopi deprognosticis, et plures sermones sancti augusti-ni, et liber paschasii de corpore et sangui-

10 ne domini in i. uol’. Epistolae ipsius in i. uol’.Item expositio in euangelium lucae euange-listae, in i. uol’. De fide ad gratianum im-peratorem in i. uol’. Item de poenitentia contranouatianos, et liber sancti augustini de u-

15 tilitate credendi, et liber eiusdem de fideac simbolo, et liber illius ad inquisitiones ianu-arii, et epistola ad armentarium et paulinam,et sermo de periurio, et sermo de excidiourbis romae, et sermo de faciendis elemo-

20 sinis, et sermones de fide, de caritate, detimore domini, et liber iustini in libris trogipompeii, in i. uol’. Item liber de mysteriissiue initiandis, et sermo de sacramentisneophitorum habitus in synodo, et epistolarium

25 iuonis carnotensis episcopi in i. uol’.

10 Epistolae — i uol’ cancelled 25 extra line

227v

(L)ibri sancti Gregorii papae sunt hi.Moralia eiusdem in duobus uoluminibus. Pastora-lis et dialogus in i(i). uol’. Liber ipsius super eze-chielem in i. uol’. Registrum in i. uol’. Specu-

5 culum in i. uol’. (Gregorium super ezechielem in duobusuoluminibus.)Pastoralis anglicu(s) in i. uol’. Prosper in i. uol’.Egesippu(s) in i. uol’. Itinerarium petri in ii.uol’. Rufinus in aecclesiasticam hystoriam, in uno

10 uol’. Canones et decreta pontificum, in i.uol’. Exceptiones de eisdem in i. uol’. Orosiuscum gothorum hystoria in i. uol’. Iohannes crisosto-mus de reparatione lapsi, libri quoque eiusdem de com-punctione, liber etiam ipsius de psalmo quinqua-

15 gesimo, et liber ipsius de eo quod nemo leditur nisia se ipso, et de expulsione sua, sermonesque be-ati augustini de simbolo et oratione dominica,quoddam quoque miraculum sancti martini, et scri-ptum fulberti de eo quod tria maxime sunt neces-

20 saria christianae religioni, item scriptum fulbertide sacerdote et hostia quam accepit cum or-dinatur, libri quoque alcuini ad karolum detrinitate, in i. uol’. Liber scintillarumin i. uol’. Diadema monachorum in i. uol’.

7 Pastoralis — i uol’ cancelled

228r

Institutiones regum anglorum in i. uol’.Librum amalarii abbatis de officiis diuinisin i. uol’.(Descriptio locorum quae uidit bernardus sapiens

5 quando iuit ierusalem, uel rediit, et uita karoli magniregis, et itinerarium christianorum in ierusalem contra paganos,et hystoria normannorum, in i. uol’.)..

10 .....

15 .....

20 .....

228v

.

.

.

.5 .

.

.

.

.10 .

.

.

.

.15 .

.

.

.

.20 .

.

.

.

.

229r

Libri uenerabilis baedae presbiteri sunt isti.Hystoria anglorum, in ii. uol’. Eiusdem de tempo-ribus, et de aequinoctio, cum Alberico de compoto,in i. uol’. De arte metrica, et de scematibus,

5 et de miraculis sancti cuthberti uersifice compo-situs, cum libro karoli et alcuini de dialectica,libellus quoque petri damiani cuius nomen dominus uo-biscum, et sexaginta sex, quaestiones orosiiad augustinum, et sermo beati isidori de cor-

10 pore et sanguine domini, et liber sancti augustini

de agone christiano, in i. uol’. Super tobiam etezram, et liber eiusdem in uerbis neemiae, in i.uol’. Item expositio eius super apocalipsin cum aliaexpositione sine titulo, in i. uol’. Commen-

15 tarium eiusdem super marcum euangelistam in i. uol’.Item martyrologium de nataliciis sanctorum, et re-gula sancti benedicti, consuetudinesque lan-franci archiepiscopi, in i. uol’..

20 ..Regula sancti iohannis cassiani, in i. uolum’.Iginus de spera mundi, et hystoria longobardo-rum, et gesta alexandri regis macedonum in i. uol’.

4 De arte metrica glossed Alcuinum 4–11 De arte — i. uol’ cancelled14–15 Commentarium — i. uol’ cancelled

229v

Expositio super apocalipsin sine titulo in i.uol’. Collationes de dictis uel factis pa-trum in i. uol’. Collationes abbatis moysi,et libri sancti effrem, cum pluribus omeliis et

5 multis aliis opusculis, in i. uol’. Vita sanctidunstani, et passio sancti ælphaegi cum sermo-nibus de dedicatione aecclesiae in i. uol’. Epistolaesancti pauli glosatae in i. uol’. Epistolae domni lan-franci archiepiscopi, cum aliis minutis opus-

10 culis in i. uol’. Liber de ratione et peccato-re cum pluribus opusculis in i. uol’. Liberprognosticorum in i. paruo uol’. Passionaliain iiii. uol’. Sermonalia anglica in ii.uol’. Sermones diuersarum solennitatum,

15 diuersorumque auctorum, in i. uol’. Omelia-ria duo, in duobus uol’. Vnum de dominicis,aliud de sanctis. Lectionarii duo ad matuti-nas in duobus uol’. Vnus de dominicis, alius desanctis. Benedictionalia in duobus uolum’.

20 Tripartitum psalterium in i. uol’. Iosephus inii. uolum’. Solinus, et dares, et liber pergesis,i. de situ terrae, prisciani grammatici urbis romae, et ua-ticinium sybillae, et historiam britannorum in i.uol’.

<six added leaves>

230r

Epistolas beati pauli in uno uolumine.Collationes diuersorum auctorum in uno uolum’.Lectionaria in tribus uoluminibus. Nouum testamen-tum in uno uolumine. Haimonem in uno uol’.

5 Ysidorum de ordine creaturae et miracula sanctaemariae in uno uolumine.:

Quinque librimoysi, et iosue et iudicum in uno uol’.

10 Collectiones ecclesiasticarum regularum domni iuonis carnotensis.:.

.

.15 .

.

.

.

.20 .

.

.

.

.

6–8 erasure 10 change of hand 11 erasure

230v

(D)omino Ascelino Rofensi episcopo, et Radulfo castellano, et omnibus ciuibusRouecestrie, totique hundred de scamele, Ernulfus de chiel-esfelda salutem. Notum uobis sit quod ego ernulfus et Agnes uxormea, et Symon primogenitus et heres meus, et Helyas cle-

5 ricus, et Hugo miles filii mei, donationem quam Ernulfus de Stro-des homo meus sancto Andree et monachis de rouecestria profilio suo in ecclesia rofensi ad monachatum suscepto dedit, par-tem scilicet terre sue, que Piuindene uocatur, et terram illam quamin suo dominico habebat in alio loco qui uocatur Godricesdune,

10 liberam ab omni seruicio et quietam aeterno iure monachis eisdempossidendam concessimus. Quod si predictus Ernulfus uel aliquisheredum aut successorum eius a solito quod michi de feudo suodebet seruicio defecerit, a reliqua quam de me tenet ter-ra exigetur, elemo(si)na autem ab omni exactione et querela et ca-

15 lumnia libera permaneat. Et hanc quidem concessionem pro salute animemee, et uxoris, et liberorum, et patris, et matris mee, bono et deuo-to animo feci, et signo sancte crucis, + proprioque signaui ( )sigillo. Cuius rei testes sunt Syuuardus presbiter, Symon, Hu-go, Elyas, filii Ernulfi, et Agnes uxor sua, Samson frater, Ricar-

20 dus nepos domini, Adalulfus miles, Willelmus dapifer, Ernulfusdispensator, Haimo brito, Ernulfus clericus, Rainaldus secretarius,Ricardus de clouilla, Elfuuinus catere, Rodbertus filius Bunde, Go-defridus nepos goislani, Robertus cognatus clementis monachi,et alii multi. Anno ab incarnatione domini m.c.xl( ). iii. hec

24 breaks off

<fos 231–4 not transcribed>

235r

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

235v

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.