THANG 11-1995 DAC SAN KY NIEM HUY NHAT 32 TT NGO OJNH DIEM 35

Ngay tirdng nhd " C u " nam nay (1995)

Dtfctag l o i D i e m - N h u dtttfe thtfc t a i chtfng nghietn l a dtfdng lo i dung

Ldri Toa Soan. Giao sir Ton That Thien la mot vi hoc gia noi danh, dong doi Ton That Hoang Gia ciia Cifu Hoang Bao Dai. Nhung loi viet cua Giao Sir ve Tong Thong Ngo Dinh Diem la nhung loi chan tinh va co gia tri, them vdi Idi Cifu Hoang Bao Dai viet ve 6ng Diem la minh chung hung hon Giao Su cung nhu Cuu Hoang khong de tarn den viec ong Diem "vi nhu cau dat nude" phai "truat phe Cuu Hoang". Do la guong sang ma chung ta nen hoc theo de "oan thu nen cdi chukhong nen buoc" theo dung hanh "vo chap" Phat day: "tubi him".

Nam nay, du*ng trifdc ban thef cua "Cu", cau nguyen cho "Cu", 6ng Co' Van, va ong Can, trong bdi canh cua nhtfrig su" viec xay ra trong va ngoai nu"6"c trong thdi gian gan day, chac la cac anh/ chi em, cung nhu" rieng tui, thay cang hanh di$n hefn luc nao he 't la da dUcfc phuc vu X I J " sd dxSdi che do menh danh la "Be Nhxit Cong Hoa", hoac " c M do Bidm-Nhu", du*di su" lanh dao cua Tdng Thong Ngo Binh Diem, ma chung ta gpi than mat va kinh can la "Cu". Nhu*ng ngifdi lam vi6c hang ngay tru"c tiep vdi "Cu" trong Dinh D6c Lap, nhu" anh V6 Van Hai va tui , goi la "Ong Cu" khi noi chuyen vdi nhau.

NhvJng su" viec xay ra trong va ngoai nvfdc chiJng minh mot each ro rang hefn khi

nao het la du"dng loi, chinh sach qudc gia cua "Cu" la du"cfng 16'i helt stfc dung ve phvfdng dien chien lu"pc. O day, tui nhah manh chu" "qudc gia", de phan bidt each xur t r i cue b6 ve mot so' van &e lien h6 den doan thi hay ca nhan nay hay khac.

Ve qucc nci NhiJng su" kien nay chac anh/chi deu co

nghe noi ddn, nhtmg co th§' khdng co thi gid" phan tich ky cang nhu" tui - vi ban lam an sinh song trong khi tui da htfu t r i va cd du thi gid lam viec do-. Trong nu"dc thi co sii ki6n ma ngurdi trong nvfdc goi la "hi§n Wcfng Nguyln Ho" - su" chdng ddi Dang Cong San m6t each cong khai va cang ngay cang lan tran ngay trong dang, khdng nhtfng cua

36 BAC SAN KY NIEM HUY NHAT TT NGO OJNH DIEM THANG 11-1995

nhutig ngu*di da bo Dang hay b i khai truf, ma cua ca nhung ngtldi dang con mang the dang vien, trong do co nhung dang vien ky ctfu co hon 50 tudi dang.

Nhtfng ngtfdi noi tr§n, theo gutfng ong N g u y l n Ho, cong khai va manh dan ddi Dang phai bd chuyen che vo san, ap dung dan chu da nguyen, su*a ddi hien phap, bau cu" tu" do v.v... Day khong phai la dip va ncfi ban chi t iet ve van de nay, nen t u i chi neu qua su" kien. A i mudh biet rd chi t iet hem x i n doc thu" ngo "Ve mot giai phap Hoa giai vdi Hoa hop Dan Toe" cua ong Nguyen Ho gdi

Phdt dd chgn bong sen lam bieu twang. Dan Viet Nam dd "ca dao": Gdn bun ma chdng hoi tanh mui bun". Do la dvCc khiet tdm, khong tham sdn si va vong ngU

cho ban lanh dao Dang Cong San Vi§t Nam va tat ca ddng bao Viet Nam trong va ngoai nu"dc trong thang 6 vCfa qua. Bai nay hau het bao (Ngay Nay, Thong Luan, Xay Dung v.v...) deu co dang, nen d l kiem. Ngoai ra cung cd mot ta i lieu mdi cua L i ! Phu"cfng rat quan trong. Do la bai phdng van cua ong ta do bao DiSn Dan (Paris) thue hien va dang trong Dien Dan so 4, thang 7, 1995.

Tat nhien con nhfeu tai lieu khac, dac biet la cua D6 Trung Hieu, Tran Do, v.v... Tui khong the ke het a day.

Ngoai nhdng doi hoi thUc t h i dan chu da nguyen, tuyg'n cu" tu" do, loai bd chd do chuyen che v6 san va dau t ranh giai cap v.v..., deu co y nghia nhut la nhung duong su" khong nhdng ddi hoi nhu* vay, ma con ddi Dang Cong San phai "sam hoi" , phai "x in l d i " nhan dan ve nhutig " to i ac" ma Dang Cong San da pham trong 65 nam qua vi nhirng chinh sach sai lam va hanh dong tho bao gay tai hai ldn cho dan toe.

Mot diem khac khong kem quan trong la nhu"ng ngu"di cong san da thu'c t i n h t h u nhan cong khai la ho da lam di theo cong san va nay keu goi nhdng ngu'o'i cong san khac t r d ve vdi dan. Ho t h u nhan la luc tre thieu k i n h nghiem va vi qua hang say vi ly tufdng ho da bi cong san Ida gat va lo'i dung trong cong cuoc xay dtfng quyen kfc chuyen che cua chung.

Va dieu quan trong nhut ma co lien quan mat thiet den "Cu" va che do De Nhat Cong Hoa noi chung, la neu nam 1954 khong co "Cu" diing ra lanh dao qudc gia t h i mien Nam da mat vao tay cong san va ngay nay khong cd nhut ig chuyen nhu" tren.

"Cu" da dem lai cho nhutig quan nhan, can bo, chien si, nhan dan thdi do su* t i n tu"dng va hang hai t ranh dau nen da gid du'Oc mien Nam, tao dufng len mot qudc gia co quy cu va can ban chinh t r i k i n h te vutig chac, tao dieu kien cho De N h i Cong Hoa ton tai mot thdi gian sau k h i "Cu" bi sat hai. Nhut ig hefn nda, nhan dan mien Nam dtfcfc t iem n h i l m t i n h than tu* do, va duTcfc dao tao vutig chac ve k i n h te, sau nay co dieu kien cUdng lai ap che cua cong san, dan dan buoc cong san phai bd y do "cai tao xa hoi chu nghia" nhan dan mien Nam.

THANG 11-1995 DAC SAN KY NIEM HUY NHAT 32 TT NGO OJNH DIEM 37

Cud'i cung, nhd co t i n h t rang Dang Cong San, tuy thang tran , nhut ig da b i ye'u di nhieu, khong con du kha nang dan ap tr ie t de° nu'a, nen nhdng ngu'di cong san nhu' Nguyen Ho, Tran Do, Do Trung Hied, Lu* Phu'o*ng, Ha Sy Phu, va bao nhieu ngu'di khac nu'a, mdi co dieu kien len t ieng cong khai nhu' ngay nay. T d nay ve sau se con nhfeu ngu'di len tieng cong khai nhu" vay nu'a.

Su" thue cang ngay cang rd la cung vdi "Cu" chung ta da g id difo'c nu"dc trong mot thdi gian dai, tao diem kien cho nhdt ig ngu'di, ke ca, va nhut la, cong san thdc t i n h , t ranh dau cho tu" do dan chu. Neu khong cd "Cu" va De N h u t Cong Hoa t h i ngay nay ho chang ngo ngoe gi dtfOc vi Dang Cong San qua manh, va dan thie'u t i n h than va kha nang chdhg lai dang do.

Ve ngoai giao, stf kien noi bat la nha cam quyen cong san Viet Nam tai lap bang giao binh thtfdng vdi Hoa Ky, ve phifOng dien k i n h te cung nhu* ve phuong dien an n i n h qudc gia. Day la du*dng loi ma "Cu" hang chu tru'dng, va cong san da to' cao am y, va hy sinh biet bao t r ieu sinh mang va bao nhieu tai san cua nude va cua dan de chd'ng ddi. Theo nhutig con so ma N g u y l n Ho da cong bd', so' ngUdi Viet che't choc, tan tat , goa bua, cdi c u t ' len den 11-12 tr ieu. Con ve tai nguyen t h i ta thay canh xo xac cua x d sd, nhut la d Mien Bac, va su* te liet cua xu* sd t d 1975 den nay, t h i ta thay rd giiJa dtfdng ld'i cua Hd Chi M i n h va Dang Cong San Viet Nam va dudng ld'i "Diem-Nhu" , dudng ld'i nao la dung.

Ngay nay, ai cung cong nhan la Mien Nam hoti Mien Bac ve nhfeu phu'cmg dien. Dac biet la ve phu*cfng dien phat t r i en k i n h te, hien nhien rang kha nang Mien Nam hoti Mien Bac nhfeu. Dfeu nay khong cd gi la: Mien Bac la mien ong Hd Chi M i n h va Dang

Cong San Viet Nam lanh dao, va Mien Nam la mien Diem-Nhu lanh dao.

Cd mot khia canh can nhan manh nda la "Cu" , Ong N h u , va ca ong Can, bi hai khong phai vi chinh sach va hanh ddng cua ho tao nguy co lam mat Mien Nam. Su thue khong phai nhu - vay. Mdt so cong t r i n h nghien cdti ddtig dan cua hoc gia Viet Nam (nhu" tien sy Pham Van Lu"u d Uc), va nhut la nhutig tiet Id cua chinh ngay lanh dao cong san (nhu* Le Duan, trong Thu* Vao Nam) chung minh rang chinh phia cong san mdi b i nguy CO diet vong trong nhutig nam 1960-1963. Con mot dfeu dang ghi d day la thang 4 nam nay, tai mot cudc hoi thao d Aix en Provence, Phap, ong N g u y i n Van Trung, mot giao su" tu ' Ha Noi qua, t rong mdt bai tham luan, t iet Id rang trong khoang nam 1960, t ron td chdc gian diep Mien Bac gdi vao cong tac Mien Trung bi t d chue phan gian cua ong Can bat het, va trong gidi cong san Mien Bac ngu'di ta rat k i n h ne hai ong DiSm-Nhu.

Nhu* vay, ta i sao M y lap muti lat dd va am hai hai ong? (theo tai lieu cua Bd Ngoai Giao do ong Pham Van Lu*u phanh phui, chinh Cabot Lodge chu trufcfng sat hai hai dng Di^m-Nhu. V i hai dng nay "cutig dau", nghia la hai dng nay khdng chap nhan cdi dau ngoan ngoan, M y bao gi lam nay, quye't tam bao ve chu quyen va qudc thi cua Viet Nam. V i vay ma mot sd' quan chiic thu*c dan M y (Harriman, Hilsman. Forrestal...) mifti gie't hai dng, va vdi sxi hop tac cua mot sd' gidi chdc va chinh khach Viet Nam, ho da thanh cong trong viec nay, nghia la... tao dfeu kien cho Hoa K y dat quyen bao ho len Viet Nam va du*a Viet Nam vao tay cdng san k h i quyen loi r ieng tu* cua ho duoc thda man.

Ve phia Ha Noi , vi quyen loi r ieng tu" cua Dang Cong San Viet Nam, Hd Chinh M i n h va Dang Cdng San Viet Nam da tao dieu kien cho Hoa K y bao ho Mien Nam truTdc 1975. Nay, v i quyen ltfi rieng tu", ho da bie'n

(tiep theo trang 87)

THANG 11-1995 BAC SAN KY NIEM HUY NHAT 32 TT NGO BJNH DIEM 37

lien lac vdi Dai ta Nguyen L i n h Tuyen, mot ngtfdi chau keu Tong Thong Diem bang cau, d tai Houston, Texas, de ong suy t inh ve viec nay va xuc t ien ve viec thanh lap Ngo Dinh Diem Foundation. Chung toi se het long ung ho Dai ta Nguyen L i n h Tuyen hay bat c i i ngudi nao t rong gia dinh hay ba con ho Ngo trong viec rat dang lam nay.

Ve van de an ban Anh Van va Phap Van cua ban sd thao, ban Anh van da hoan thanh va sU huynh Nghiem da chuyen ngfl dude do 1/4 ta i lieu ra Phap van ro i . H y vong sang nam 1996 se phat hanh dude an ban Anh ngu" vdi dau de "Why anh How Was President Ngo Dinh Diem Overthrown and Murdered?" va an ban Phap nam 1997.

Mot Ian nu'a chung to i t ran t rong cam ta quy vi , k inh th inh cau quy v i tiep tuc ung ho chting toi , va chung toi k inh chuc quy v i nhtfng dieu may man va tot dep nhat t ren the gian nay.

X i n k inh chao quy v i

7fa» 7fa 7Ud* G>d:t

(tiep theo trang 38)

Viet Nam thanh mot nhudng dia cua nhi lng gidi lUu manh quoc te du quoc tich. Roi ho se lam gi vdi Hoa Ky day?

" C u " da lam cho chiing ta tha'm nhuan dau t ranh cho dan chii va chdng do ho ngoai bang. D i ing t ren can ban nay ma ciiu xet nhulng gi da xay ra va dang xay ra cho xtf sd chung ta thay chung ta cd rait nhieu ly do de t u hao la da phuc vu trong thdi "Diem-Nhu" . Dudi sU lanh dao ciia " C u " va ong N h u chung ta da di dung dudng, va da ddng gdp khong nho vao sU thang the cua dan chu d Viet Nam ngay nay. Dieu nay cang ngay cang hien nhien dUdc thUc tai chxJng nghiem. Chung ta cd quyen hanh dien. Va chung ta ghi dn hai ong da cho chung ta cd hoi dd.

GttaoA*. tAdna ft, t995

Mot so nhan vat cua thdi Be Nhat Cong Hoa: LIS Nguyen Van ChiZc, LIS Lam Li Trinh, Dai Td

Nguyen Linh Tuyen (chau goi dng Diem la cau)