8/8/2019 DTP'yi de mi Kapatmak Lazmd? Meruiyet Krizi Kimin?

1/3

http://bianet.org/biamag/insan-haklari/118978-dtpyi-de-mi-

kapatmak-lazimdi-mesruiyet-krizi-kimin

DTP'yi de mi Kapatmak Laz md ? Me ruiyet Krizi Kimin?Yasalar ve hukuki dzenlemeler, Krt halk n n me ruiyetini, Krt siyasal hareketinin ve onun yasal temsilcilerinin varl n kabul edecek ekilde yeniden dzenlenmeli. Yoksa ne DTP kapanan son parti olur ne de kar l kl anla amazl k son bulur...

Ahmet AL S stanbul - B A Haber Merkezi 19 Aral k 2009, Cumartesi

Yasalar ve hukuki dzenlemeler, Krt halk n n me ruiyetini, Krt siyasal hareketinin ve onun yasal temsilcilerinin varl n kabul edecek ekilde yeniden dzenlenmeli. Yoksa ne DTP kapanan son parti olur ne de kar l kl anla amazl k son bulur...

I.

Modern Trkiye tarihinde, Krtler taraf ndan siyasi bir cemiyet kurulmas 100 y l nceye kadar gitmektedir. 1909 y l nda, dnemin siyasal ve kltrel havas ierisinde gayet Osmanl c olan ve ayn zamanda Krtlerin etnik ve kltrel haklar ve bilinlerinin geli imine de nem veren "Krd Teavn ve Terakki Cemiyeti" kurulmu tu.

Ve bugn 100 y l sonra, Krt siyasal hareketinin Trk kamusal alan nda grlen en nemli temsilcisi olan, hem Krt kltrel ve siyasi haklar n savunan hem de Trkiyeci olan Demokratik Toplum Partisi (DTP) kapat lm durumda.

PKK, DTP ve Krt halk i ie...

u bir gerektir ki, PKK, DTP ve Krt halk i ie gemi unsurlar. Modern Krt siyasal ve kltrel kimli i PKK'nin siyasal tarihi ve pratikleriyle geni lde rt mektedir. Bunun fark na varmamak gerekten birok eyin anla lmas n n da nne ciddi bir tespit sorunu karacakt r.

Muhakkak ki PKK'li olmayan bir DTP'li kesim mevcut. Ayn zamanda DTP'li olmayan bir kesim Krtler de yok de il. Yine de PKK'li olmayan DTP ile DTP olmayan Krtlere ynelik siyasal iyile tirmeler istemek ve bu ynde

http://bianet.org/biamag/insan-haklari/118978-dtpyi-de-mi-kapatmak-lazimdi-mesruiyet-krizi-kiminhttp://bianet.org/biamag/insan-haklari/118978-dtpyi-de-mi-kapatmak-lazimdi-mesruiyet-krizi-kiminhttp://bianet.org/yazar/ahmet-alishttp://bianet.org/yazar/ahmet-alishttp://bianet.org/biamag/insan-haklari/118978-dtpyi-de-mi-kapatmak-lazimdi-mesruiyet-krizi-kiminhttp://bianet.org/biamag/insan-haklari/118978-dtpyi-de-mi-kapatmak-lazimdi-mesruiyet-krizi-kiminhttp://bianet.org/yazar/ahmet-alis

8/8/2019 DTP'yi de mi Kapatmak Lazmd? Meruiyet Krizi Kimin?

2/3

ad mlar atmak, daha ilk ba tan ba ar s zl a do ru gidecektir. nk burada, devlet syleminin kmaz haline gelen bir tan mlama sorunu kar m za kmaktad r.

Nitekim, Trkiye tarihini biraz ucundan bilen herkes, Krt meselesinin znde, Krdn tan mlanma ve tan nma biimleri yatmakta oldu unu hat rlayacakt r.

II.

DTP, 1965 genel seimlerinden sonra ve zellikle de T P'in kapat lmas ve akabinde gelen 12 Mart 1971'deki askeri mdahaleyle Krt aktivistlerin ekseriyetinin legal siyasetten beklentilerinin s f ra indirildi i sreten 1987 genel seimlerinde SHP ile yap lan koalisyona kadar Krt kimlik siyasetinin kendisine ba ka mecralarda yer arad bir siyasal olu umun son yasal temsilcisiydi.

Bu olu umlar, HEP (Halk n Emek Partisi-1990-1991), ZEP (zgrlk ve E itlik Partisi-1992), ZDEP (zgrlk ve Demokrasi Partisi-1992-1993), DEP (Demokrasi Partisi-1991-1994), HADEP (Halk n Demokrasi Partisi-1994-2003) DEHAP (Demokratik Halk Partisi-1997-2005) son olarak DTP (Demokratik Toplum Partisi-2005-2009).

Tarihsel olarak, 1908'den sonra Trkiye'nin gerek anlamda ok partili seim sistemiyle tekrar tan t 1960'l y llardan ba layarak blgedeki seimlerde semenin tercihlerini de i tirme konusunda belirleyici olan bir siyasal sreten bahsetmekteyiz.

1977 yerel seimleri bir milat olarak kabul edilmelidir. O zaman Diyarbak r'da, A r , Batman ve Cizre gibi yerlerde a k bir ekilde Krt kimli i vurgusu yapan Krtlerin kazanmas bir k r lma noktas d r.

Sand klara yans yan durum, Krt siyasetinin ba ar s n veya ba ar s zl n lecek bir kriter de ildir. Yine de, DTP en son, 2009 yerel seimlerinde 8 ilde (Batman, Diyarbak r, Hakkari, I d r, Siirt, rnak, Tunceli ve Van) birinci parti olmu , Trkiye genelinde % 5.7 ile en fazla oyu alan drdnc siyasal parti olmu tur.

Bunun yan s ra, Mu 'ta %37, Mardin'de %36, Bitlis'te %34, Bingl'de %34, A r 'da %32, Mersin'de % 17, Kars'ta %15, Ardahan'da %13, anl urfa'da %10, Adana'da %9 oranlar nda oy alm t r. Ayr ca, 1 byk ehir, 9 il, 51 ile belediyesi kazanm t r. Mecliste ise 2007 seimlerinden sonra 20 tane milletvekiliyle temsil edilmi tir.

DTP'nin me ruiyeti sadece sand kla s n rl de il

Bunlar DTP'nin me ruiyetinin sadece sand klara yans yan k sm . Bugn kar kar ya oldu umuz sonu bu semen kitlesinin siyasal r tnn tan nmamas ve yasad ilan edilmesidir.

Krtler ve siyasal parti denilince neredeyse akla bile gelmeyen ba ka pro-Krt olu umlar da yok de ildir. DDP- DBP (Demokrasi ve De i im Partisi-1995-1996-Demokrasi ve Bar Partisi-1996), DKP (Demokratik Kitle Partisi- 1997-1999), KADEP (Kat l mc Demokrasi Partisi-2006--), Hak-Par (Hak ve zgrlkler Partisi-2002--) gibi siyasal partiler neredeyse yoklarm gibi bir yakla m varsa da ismi belirtilmesi gerekir.

Bu siyasal partiler, tabii ki DTP ve onun taban n n, tabiri caizse Krt semenler nezdindeki siyasal me ruiyetine

sahip de iller ve yak n gelecekte de sahip olmalar imkans z grnmektedir.

III.

Trkiye'de modern Krt siyasal hareketi, Trkiye i Partisi (1961-1971) vas tas yla Trk siyasi alan na, mevcut yasalar ve sylemlerle dhil olma fikrini1965 genel seimlerinden sonra 1990'lar n ba na kadar hibir ekilde ciddi olarak d nmemi ve buna yana mam t r.

Bunun temel nedenlerinden ilki, gerek mahkemeler ve tutuklamalar yoluyla gerekse gndelik siyasi dildekullan lan d lay c , tan mayan ve kendi tan mlad n n aksine hibir tan mlamay kabul etmeyen Trk siyasal sylemidir.

Krt siyasi hareketi kendi me ruiyetini hibir zaman Trk siyasal sisteminde yer alarak sa lamak ihtiyac duymam t r. Tam aksine, kendisini, her ne kadar ondan beslense de, bu siyasal sistemin d nda tuttuka tamamlayaca n d nmekteydi.

8/8/2019 DTP'yi de mi Kapatmak Lazmd? Meruiyet Krizi Kimin?

3/3

Krizi Trk siyaseti ve hukuku ya yor

Bu vesileyle unu sylersek ok da abartm olmay z; Krt siyasi hareketi kendisine kamusal alanda yer bulmad nda ve yasal ve hukuksal olarak me ruiyeti tan nmad nda taraftarlar nezdinde kesinlikle bir me ruiyet krizi ya amamakta aksine bunu peki tirmektedir.

Unutulmamal d r ki Trkiye Cumhuriyetinin resmi syleminin byk bir k sm "gadre u ram l k" zerine kuruludur. Ayn ekilde, Krt siyasi hareketi de bu "gadre u ram l k" sylemi zerinden kendisini ve sylemini in a etmekte, bu vesileyle kapat lan her bir siyasal parti ve yasaklanan her bir yay n sonunda da, "parti ismi ezberlemekten g na gelmi olan Krtlere" de ok daha sa lam bir retorikle ula abilmektedir.

Ba ka bir ifadeyle, bu kapatma eylemiyle me ruiyet krizi ya ayan kesinlikle Trk siyaseti ve hukuku olmu tur. Bu benim ki isel bir gr m olmaktan ziyade, blge siyasetini ve halk n bilen herhangi birisinin ok rahat ula abilece i bir sonutur.

IV.

Alparslan Trke'in 1970'lerde: "genlerimizin elinde silahlar olabilir. Biz silahlar seven bir milletiz. Hangi

birimizin silah yok ki? E er lkc, gerekli oldu unu d nrse 'ulusal silah n ' kullanabilir" sylemine benzer bir ekilde Ba bakan Recep Tayip Erdo an da pompal tfekle oraya buraya sald ranlar : "Vatanda ma sab r

diliyorum, ama bunun da bir s n r var. E er zaten halk n camlar k r l yorsa, vatanda lar n da sabr bitecek, onun da endi esi iindeyim. Halk kendini koruyacak; ne yapabiliriz ki?" diye savundu unu da biliyoruz.

Erdo an' n daha bir iki ay nce DTP iin: "Malum parti" dedi ini, ayr ca, daha bu ay iinde zmir'de olan olaylar , Ankara'daki DTP binalar na yap lan silahl sald r lar san r m o umuz hat rlayacakt r. Bunlar bir anda ortaya km olaylar da de ildir. ve yak n zamanda da benzerleri s ka tekrarlanacak gibi grnmektedir.

DTP kapat lan son parti olmaz, anla mazl k srer

Bugnk mesele iktidar partisinin tutumlar yla, ya da siyasal partilerle kesinlikle s n rl de ildir ve bunun da

sorumlular olarak sadece onlar gstermek muhakkak ki yanl olacakt r.

Yine de, lke siyasetini fiili olarak ynetenlerin meseleye yakla mlar , devlet iktidar kadar belirleyici olabiliyor. Ba ka bir ifadeyle, genel olarak iktidar n zel olarak siyasetin, Anayasa Mahkemesi gibi kurumlar n dayand r ld yasalar ve hukuki dzenlemelerin Krt halk n n me ruiyetini kabul etti i, Krt siyasal hareketinin ve onun yasal temsilcilerinin varl n kabul edecek ekilde yeniden dzenlenmesi gerekmektedir.

Yoksa ne DTP kapat lan son siyasal parti olacakt r ne Trkiye devletinin parti kapatmalar yla ilgili kendi taraf oldu u uluslararas antla malardan do an cezalar demesi, ne de bu gibi politikalar n taraflar n n, Krt siyasi hareketinin temsilcileri ile Trkiye devleti ba ta olmak zere, kar l kl anla amazl k halleri sona ermi olacakt r. (AA/E)