Dunuɲa Fɔlɔn Sora 1:1 1 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 1:5

Dunuɲa FɔlɔnaNabi Musa Alaa Falan Naxan Sɛbɛ

Tawureta Musaa Kitabun yire singen naxan sɛbɛ, naxili “Dunuɲa Fɔlɔna.” Sora tonge suulun nan na ra. Neyitaxunxi nɛn dɔxɔde naanin:

Keli sora 1 ma han 11: Dunuɲa daan nun N BenbaAdama nun Nmahawaa fe taruxun nun Nabi Nuhan ma fetaruxuna

Keli sora 12 ma han 25: Nabi Iburahimaa fe taruxunaKeli sora 26 ma han 36: Nabi Isiyaga nun Nabi Yaxubaa

fe taruxunaKeli sora 37 ma han 50: Nabi Yusufu a fe taruxunaEn nɔɛ xaxili gbeen sɔtɛ nɛn Kitabun yireni ito

barakani. Ala a yɛtɛ kɛɲaan nan makɛnɛnxi taruxuni itoekui. A waxi a xɔn ma adamadiine xa tinxin nɛn. Koniadamadiine to yulubin nun hakɛn liga, Ala yi dunuɲaraxɔdɔxɔ e ma alogo e xa e sɔnne lu na. Fe ɲaxin mirafan a ma feu! A mi muxu yo tima fe ɲaxin na. Muxunbirin a yɛtɛ dɛntɛgɛma nɛn Ala xa lan a kɛwanle ma. Alamɔn yulubi kanne yalagima nɛn. Koni Ala mi wama a xɔnadamadiine xa halagi. A waxi e mali feni alogo e xa tubi,e yi kisi a hinanna barakani.

Dunuɲa Fɔlɔna1 A fɔlɔni, Ala yi kore xɔnna nun bɔxɔ xɔnna da.

2Dunuɲa mi yi yitɔnxi nun. A magenla nan yi a ra. Diminnan yi na fufaan xun ma, koni Alaa Nii Sariɲanxin yi amasigama igen xun ma.

3 Ala yi a fala, a naxa, “Kɛnɛnna xa mini.” Kɛnɛnna yimini. 4 Ala yi a mato, na kɛnɛnna fanxi. Ala yi kɛnɛnnanun dimini taxun. 5Ala yi kɛnɛnna xili sa “yanyina.” A yi

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 1:6 2 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 1:22dimin xili sa “kɔɛna.” Kɔɛ yi so, kuye yi yiba, lɔxɔ singennan na ra.

6Ala yi a fala, a naxa, “Korewalaxan xa lu bɔxɔ igen nunkore igen tagi.” 7Nayi findi naninna ra bɔxɔ igennunkoreigen tagi. A liga na kii nin. 8Ala yi naninni ito xili sa “korexɔnna.” Kɔɛ yi so, kuye yi yiba, lɔxɔ firinden nan na ra.

9 Ala yi a fala, a naxa, “Bɔxɔ igen xa a malan yirekedenni. Xaren xa maba.” A liga na kii nin. 10 Ala yi naxaren xili sa “bɔxɔna.” A yi na bɔxɔ igen xili sa “baana.”Ala yi a mato, na fanxi. 11Ala yi a fala, a naxa, “Soli seenexa mini bɔxɔn ma. Sansiin birin xa soli, naxan yo naxan,bɔnsɔn kedenni. Sansi xɔnna naxan na sansi bogin kui, asolima nɛn birin nun a bɔnsɔnna.” A liga na kii nin. 12Alayi sansiin birin nasoli bɔxɔn fari. Sansi xɔnna naxan nasansi bogin kui, a yi soli e nun a bɔnsɔnna. Ala yi a mato,na fanxi. 13 Kɔɛ yi so, kuye yi yiba, lɔxɔ saxanden nan nara.

14 Ala yi a fala, a naxa, “Yanban seene xa lu koren ma,yanyin nun kɔɛɛn taxun feen na. Waxatin birin kolonmayanban seene sabun nan na. Xii yo xii, ɲɛɛ yo ɲɛɛ akolonma yanban seene sabun nan na. 15 E xa dɛgɛ korenma, e bɔxɔni yalan.” A liga na kii nin. 16Ala yi nayiyalansexungbe firin nafala. Naxan xungbo han, na xa yanyinyamarin naba. Naxan xurun, na xa kɔɛɛn yamarin naba.A yi sarene fan nafala. 17Ala yi yanban seene sa koren maalogo e xa bɔxɔni yalan, 18 e yi yanyin nun kɔɛɛn yamarinnaba, e yi dimin nun kɛnɛnni taxun. Ala yi amato, a fanxi.19Kɔɛ yi so, kuye yi yiba, lɔxɔ naaninden nan na ra.

20 Ala yi a fala, a naxa, “Igen xa yimaxa niimaseene ra.Xɔline xa tugan kore.” 21 Ala yi yɛxɛ xungbene da e nunniimaseen birin igeni, naxan yo naxan bɔnsɔn kedenni. Ayi xɔline fan da, naxan yo naxan bɔnsɔn keden. Ala yi amato, a fanxi. 22 Ala yi barakan sa e fe yi, a yi a fala e xa,

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 1:23 3 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 2:3a naxa, “Ɛ xa wuya, ɛ yi yiriwa alogo yɛxɛne xa baan nafe.Xɔline fan xa gbo bɔxɔn ma.” 23 Kɔɛ yi so, kuye yi yiba,lɔxɔ suulunden nan na ra.

24 Ala yi a fala, a naxa, “Niimaseene xa lu bɔxɔn ma.Birin xa lu e nun a bɔnsɔnna. Xuruseene nun bubuseenenun burunna subene, e birin xa lu e nun e bɔnsɔnna.” Aliga na kii nin. 25Ala yi burunna subenedanaxanyonaxanbɔnsɔn keden. A yi xuruseene da naxan yo naxan bɔnsɔnkeden. A yi bubuseene da naxan yo naxan bɔnsɔn keden.Ala yi a mato, a fanxi.

26Ala yi a fala, a naxa, “En xa adaman da en yɛtɛmisaalara enmaligan na. A xa sɛnbɛn sɔtɔ yɛxɛne nun xɔline nunxuruseene nun bɔxɔn nun bubuseene xun na.”27Ala yi adaman da a yɛtɛmisaala ra.A e daxi Ala misaala nan na,a e da xɛmɛn nun ɲaxanla.

28 Ala yi barakan sa e fe yi, a yi a fala e xa, a naxa,“Ɛ wuya ayi, ɛ yi yiriwa alogo bɔxɔn xa rafe. Ɛ sɛnbɛnsɔtɔ bɔxɔn nun yɛxɛne nun xɔline nun bubuseene xunna.” 29 Ala yi a fala, a naxa, “N bata sansiin birin nunsansi bogin birin fi ɛ ma balon na. 30 N bata sansiinbirin fi subene ma naxanye bɔxɔn ma, e nun xɔline nunbubuseene nun niimaseene, naxan yo yengima. Sansiinbirin bata findi e balon na.” A liga na kii nin. 31 Ala yi adaliseene birin mato, a fanxi han! Kɔɛ yi so, kuye yi yiba,lɔxɔ senninden nan na ra.

21 Kore xɔnna nun bɔxɔ xɔnna daxi na kiini e nun e kui

seen birin. 2 Lɔxɔ soloferedeni Ala wanla yi kamali. A yia matabu. 3Ala yi barakan sa na lɔxɔ soloferedena fe yi, axa findi lɔxɔ sariɲanxin na bayo a matabuxi na lɔxɔn nin.A wanla kamalixi na lɔxɔn nin.

N Benba Adama nun Nmahawa fe

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 2:4 4 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 2:184 Kore xɔnna nun bɔxɔ xɔnna taruxun ni i ra, e daxi

waxatin naxan yi.Marigina Alatala bɔxɔn nun koren nafala waxatin

naxan yi, 5 soli se yo mi yi na. Sansi yo mi yi na naxansolixi bɔxɔn ma bayo Marigina Alatala munma yi tuleigen nagodo singen. Adaman fan mi yi na naxan bɔxɔnnawalima. 6 Koni xuyexuyenna yi minima bɔxɔn fari, abɔxɔni kun. 7Marigina Alatala yi adaman nafala bɛndɛnna. Na xanbi ra, a yi niin fe a ɲɔɛni, adaman yi findidaɲɔxɔn na.

8Na xanbi Marigina Alatala yi nakɔ faɲin nafala soget-eden mabinni. Na yiren xili Eden. A yi adaman dɔxɔmɛnni. 9 Marigina Alatala yi wudin siyaan birin nasolimɛnni, wudin naxan tofan, wudin naxan bogi donma afaɲin na. Na yiren tagi, wudi firin yi na yi. Kedenna xilisiimayawudina. Afirinden xili fe faɲin nun feɲaxin kolonwudina.

10Xuden yi mini Eden nakɔni soli seene xa, a yi taxun,a findi xude naaninna ra. 11 Na xude singen xili Pison.A danguma Xawila bɔxɔn birin ma, xɛmaan dɛnaxan yi.12 Na xɛmaan fan. Wudi igen xiri ɲaxumɛn fan na, enun gɛmɛ tofaɲin naxan xili onixin. 13 Na xude firindenxili Gihon. A danguma Kusi bɔxɔn birin ma. 14 Naxude saxanden xili Tigiri. A danguma Asuri bɔxɔn ma asogeteden binna ra. Na xude naaninden xili Efirati.

15 Marigina Alatala yi adaman dɔxɔ Eden nakɔni nɛnalogo a xa na yiren nawali, a yi a kantan. 16 MariginaAlatala yi yamarin so Adama yii, a naxa, “I nɔɛ wudiniitoe bogin birin donɲɛ naxan Eden nakɔni, 17 koni i namafe faɲin nun fe ɲaxin kolon wudin bogin don, bayo i na adon, i faxama nɛn.” 18Marigina Alatala yi a fala, a naxa,“A mi lan xɛmɛn xa lu be a kedenna. N na a mali muxufaɲin dama nɛn a xa.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 2:19 5 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 3:619 Burunna subene birin e nun xɔline birin Marigina

Alatala naxanye rafalaxi bɛndɛn na, a yi e xali adamanfɛma a xa e xili sa. Adaman e xili sa kii naxan yi, na yi findie xinle ra. 20 A yi xuruseene birin nun xɔline birin nunburunna subene birin xili sa. Koni na waxatini Adamanmunma yi a mali muxu faɲin sɔtɔ singen. 21 MariginaAlatala yi xixɔnla radangu a ma. A yi a raxi ki faɲi. A toxi, Marigina Alatala yi a ɲɛnsɛn xɔri keden ba. A yi naragali. 22Na xanbi, na ɲɛnsɛn xɔnna naxan kelixi adamanyi, Marigina Alatala yi na findi ɲaxanla ra, a yi fa a raadama xɔn.

23 Adama yi a fala, a naxa, “Iki, ito fataxi n xɔnna nanna. Amɔn fataxi n fatin nin. A xinla falama nɛn ‘ɲaxanla,’bayo aminixi xɛmɛni nɛn.”* 24Nanara, xɛmɛna a nga nuna fafe beɲinma, a yi a maso a ɲaxanla ra, e findi fati bɛndɛkedenna ra. 25Xɛmɛn nun a ɲaxanla magenla nan yi a ranun, koni e mi yi yagima na ra.

3Yulubi singena

1 Saɲin nan yi kɔta Marigina Alatalaa daliseene birinxa. A yi ɲaxanla maxɔdin, a naxa, “Ɲɔndin na a ra ba, Alabata a fala, fa fala wudi binla naxanye birin Eden nakɔni,ɛ nama e bogin don?” 2Ɲaxanla yi a yabi, a naxa, “Wudinnaxanye Eden nakɔni, nxu nɔɛ e bogin donɲɛ nɛn, 3 koniwudin naxan Eden nakɔɔn tagiyani, nxu mi nɔɛ na bogindonɲɛ, nxu mi nɔɛ nxu yiin dinɲɛ a ra. Xa na liga nxufaxama nɛn.” 4 Saɲin yi a fala ɲaxanla xa, a naxa, “Ɛn-ɛnde! I mi faxama. 5 Ala a kolon, i na a don, i yɛɛn nabimanɛn. I fama fe faɲin nun fe ɲaxin kolondeni nɛn alo Alayɛtɛna.” 6 Ɲaxanla to wudi bogin mato, a tofan, a fan* 2:23: Heburu xuiin naxan bunna nɛɛn “xɛmɛna” na masoɲaxanla xinla ra Heburu xuini.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 3:7 6 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 3:18donseen na, a fan xaxili sɔtɔ seen na, a yi a tongo. A yia don. A yi nde tongo, a sa a so a xɛmɛn yii, naxan yi afɛma. A fan yi a don. 7 Na waxatini e yɛɛn yi rabi. E yi akolon, a e magenla nan yi a ra. E yi xɔdɛ dɛɛne gira, e yi edɛgɛ dugin na.

8Na xanbi ra, xɛmɛn nun a ɲaxanla yi Marigina Alatalasigati xuiin mɛ nakɔni ɲinbaridɛɛn foye faɲini. E yi eluxun wudine tagi. 9 Marigina Alatala yi a xili, a naxa,“Adama, i minɛn yi?” 10Adaman yi a ratin, a naxa, “N batai xuiin mɛ Eden nakɔni, koni n bata gaxu, bayo n magenlana a ra. Awa, n bata n luxun.” 11Ala yi a maxɔdin, a naxa,“Nde a yitaxi i ra a i magenla na a ra? I bata na wudibogin don ba, n na i yamarixi naxan ma fe ra a i nama adon?” 12 Adaman yi a yabi, a naxa, “Na ɲaxanla i naxansoxi n yii, na bata na wudi bogin so n yii, n yi a don.”13Na xanbi, Marigina Alatala yi ɲaxanla maxɔdin, a naxa,“I nanse ligaxi?” Ɲaxanla yi a yabi, a naxa, “Saɲin nan nmayendenxi han n na a don.”

14 Awa, Marigina Alatala yi a fala saɲin xa, a naxa, “Ito bata ito liga, awa, n fan bata i danga xuruseene nunburunna subene birin tagi. I findima bubuseen nan na ikuiin xun na. I gbangbanna nan donma i ya dunuɲa yigidini. 15 N bata yaxuyaan naso i tan nun ɲaxanla tagi.N bata a raso i ya diine nun a diine fan tagi. Na ɲaxanladiina i xunni wuruma nɛn, i fan yi a sanna maxɔlɔ.” 16Alayi a fala ɲaxanla xa, a naxa, “I fan, i tɔrɔma nɛn i ya diibarideni. Na tɔrɔngbomaayi nɛn. I biramanɛn i ya xɛmɛnfɔxɔ ra. A i yamarima nɛn.”

17Ala yi a fala Adama xa, a naxa, “I bata bira i yaɲaxanlafɔxɔ ra. I bata na wudin bogin don, n na i yamarixi wudinnaxan ma fe ra, a i nama na don. Iki n bata bɔxɔn danga iya fe ra. I tɔrɔma nɛn balo sɔtɔdeni i ya dunuɲa yi gidini.18 N ɲanle nun tansinne raminima nɛn bɔxɔn ma, koni i

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 3:19 7 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 4:6baloma siseene nan xɔn xɛɛn ma. 19 I balon sɔtɔma i kuyewolonna nin han i xɛtɛma bɔxɔni waxatin naxan yi, bayoi kelixi na bɔxɔn nin. Bɛndɛn ni i ra, i mɔn xɛtɛma nabɛndɛn nin.”

20Adaman yi a ɲaxanla xili sa Nmahawa bayo a findimamuxun birin nga nan na. 21Marigina Alatala yi dugin kididaxina nde dɛgɛ Adama nun a ɲaxanla xa. A yi na ragodoe ma. 22Marigina Alatala yi a fala, a naxa, “Adaman batafindi alo en tan, bayo a bata fe faɲin nun fe ɲaxin kolon.A mi daxa a xa siimaya wudi bogin don, xa na mi a ra a mifaxama nun.” 23Marigina Alatala yi e ramini Eden nakɔni,a e xa sa bɔxɔn nawali e fataxi naxan na. 24 A to Adamakedi, Ala yi maleka gubugubu kanne ti Eden sogetedenbinna ra. Amɔn yi silanfanna* tɛɛ daxin lumɛnni naxan afirifirimana longonni kiraan kantan xinlama siga siimayawudin yireni.

4Kayini nun Habila fe

1 Adama yi Nmahawa kolon ɲaxanla ra. Nmahawa yifudikan. E yi diin sɔtɔ naxan xili Kayini. Nmahawa yi afala, a naxa, “Alatala bata n mali dii xɛmɛn sɔtɔ feen na.”*2Naxanbi, Nmahawayi Kayini raburunna sɔtɔdii xɛmɛna,naxan yi xili Habila. Habila, xuruse rabaan nan yi a ra.Kayini, xɛɛ biin nan yi a ra.

3Nawaxatin to dangu, Kayini yi fa sansi bogina ndee ra,a ne ba saraxan na Alatala xa. 4Koni Habila yi fa xuruse diisingen na e nun a turena. Alatala yi Habila nun a saraxannasuxu, 5 koni a mi Kayini nun a saraxan nasuxu.

Awa, Kayini yi xɔlɔ. A yɛtagin yi masara. 6 Na xanbi,Alatala yi Kayini maxɔdin, a naxa, “Nanfera i xɔlɔxi?* 3:24: Silanfanna: Sofane yɛngɛso dɛgɛmana. * 4:1: Kayini masoxuina nde ra Heburu xuini naxan bunna nɛɛn “Sɔtɔna.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 4:7 8 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 4:22Nanfera i yɛtagin masaraxi? 7 Xa i fe faɲin liga, n narasuxuma nɛn, koni xa i fe ɲaxin liga, yulubina i ya dɛɛnna, a i mamɛlɛnma. I kata, i yi a nɔ.”

8 Kayini yi a fala a xunyɛn xa, a naxa, “En siga xɛɛnma.” E to so xɛɛn ma, Kayini yi a xunyɛn Habila suxu. Ayi a faxa. 9 Na xanbi Alatala yi Kayini maxɔdin, a naxa,“I xunyɛn Habila minɛn yi?” A yi a yabi, a naxa, “N mi akolon. N tan nan n xunyɛn kantanmuxunna ba?” 10Ala yia fala, a naxa, “I nanse ligaxi? I tuli mati. I xunyɛn wunlan gbelegbelema bɔxɔni. 11 N bata i danga bayo i bata ixunyɛn faxa. N na i kedima nɛn bɔxɔni ito ma i xunyɛnwunla dɛnaxan yi. 12 I na bɔxɔn nawali, i mi balon sɔtɔma.I findima sigatiin nan na.”

13Kayini yi a fala Alatala xa, a naxa, “Na hakɛn goronnagbo n tan xunma. 14Xa i bata n kedi to, nmi i toma sɔnɔn.N findima sigatiin nan na. Muxun naxan sa n toma, a nfaxama nɛn.” 15Alatala yi a yabi, a naxa, “Ɛn-ɛn, xa muxuyo i faxa, n na i gbeen ɲɔxɔma nɛn dɔxɔɲa ma solofere.”Alatala yi taxamasenna sa Kayini ma alogo xa naxan sa ato, a nama a faxa.

16 Awa, Kayini yi a makuya Alatala ra. A sa dɔxɔ Nodibɔxɔni Eden nakɔɔn sogetede binna ra. 17 Kayini yi aɲaxanla kolon ɲaxanla ra. A ɲaxanla yi fudikan. A yi diinsɔtɔ naxan xili Xanɔki. Kayini yi taan ti na yi. A yi a diinxili sa na taan xun ma.

18 Xanɔki nan Yiradi sɔtɔ. Yiradi yi Mehuyayɛli sɔtɔ.Mehuyayɛli yi Metusayɛli sɔtɔ. Metusayɛli yi Lameki sɔtɔ.19 Lameki yi ɲaxalan firin tongo. Kedenna xili Ada. Bodenxili Sila. 20 Ada yi Yabali sɔtɔ. Yabali, xuruse rabane nunbubu kanne baba nan yi a ra. 21Yabali xunyɛn xili Yubali.Yubali, konden maxane nun xulen fene baba nan yi a ra.

22Sila fan yi diin sɔtɔ. A xili Tubali-Kayini. A tan, xabunnan yi a ra. A yi waliseen sifan birin nafalama sulan na, e

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 4:23 9 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 5:8nun wurena. Tubali-Kayini xunyɛn ɲaxalanmaan yi xiliNama.

23 Lameki yi a fala a ɲaxanle xa, a naxa, “Ada nun Sila,ɛ tuli mati. Lameki a ɲaxanle, ɛ ɛ tuli mati n ma falanna. N bata xɛmɛna nde faxa n gbeen ɲɔxɔn na. N bata nabanxulanna faxa bayo a bata nmaxɔlɔ. 24Xa Kayini daxa agbeen ɲɔxɔ dɔxɔɲa ma solofere, Lameki a gbeen ɲɔxɔmanɛn dɔxɔɲa ma tonge solofere e nun solofere.”

25 Adama yi a ɲaxanla kolon ɲaxanla ra. A yi diin sɔtɔnaxan yi xili Seti. A na xili sa bayo Ala bata a diin Habilaɲɔxɔ so a yii Kayini naxan faxa.† 26 Seti fan yi diin sɔtɔnaxan xili Enosi. Na waxatini, muxune yi Alatala xinlabinya fɔlɔ.

5Adama han NuhanTaruxune Singen 1.1-4

1 Adama bɔnsɔnna taruxun ni ito ra. Ala to Adama da,a a findi a yɛtɛ maligan na, 2 a e da xɛmɛn nun ɲaxanla.A e baraka. A e xili sa “Adamana.” 3 Adama to fori ɲɛɛkɛmɛ ɲɛɛ tonge saxan, a yi diin sɔtɔ a yɛtɛ maligan nanaxan maso a ra. A yi a xili sa Seti. 4 Seti bari xanbini,Adama yi bu ɲɛɛ kɛmɛ solomasɛxɛ. A mɔn yi dii xɛmɛnnun dii tɛmɛ gbɛtɛye sɔtɔ. 5 Adama a siimayaan yi sigaɲɛɛ kɛmɛ solomanaanin ɲɛɛ tonge saxan. Na xanbi ra, ayi faxa. 6 Seti to bu ɲɛɛ kɛmɛ ɲɛɛ suulun, a yi Enosi bari.7 Enosi bari xanbini, Seti yi bu ɲɛɛ kɛmɛ solomasɛxɛ ɲɛɛsolofere. A mɔn yi dii xɛmɛn nun dii tɛmɛ gbɛtɛye sɔtɔ.8 Seti a siimayaan yi siga ɲɛɛ kɛmɛ solomanaanin ɲɛɛ funun firin. Na xanbi ra, a yi faxa.† 4:25: Seti maso xuina nde ra Heburu xuini naxan bunna nɛɛn “A bataa fi.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 5:9 10 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 5:269 Enosi to bu ɲɛɛ tonge solomanaanin, a yi Kenan bari.

10 Kenan bari xanbini, Enosi yi bu ɲɛɛ kɛmɛ solomasɛxɛɲɛɛ fu nun suulun. A mɔn yi dii xɛmɛn nun dii tɛmɛgbɛtɛye sɔtɔ. 11 Enosi a siimayaan yi siga ɲɛɛ kɛmɛsolomanaanin ɲɛɛ suulun. Na xanbi ra, a yi faxa.

12 Kenan to bu ɲɛɛ tonge solofere, a yi Mahalalelibari. 13 Mahalaleli bari xanbini, Kenan yi bu ɲɛɛ kɛmɛsolomasɛxɛ ɲɛɛ tonge naanin. A mɔn yi dii xɛmɛn nundii tɛmɛ gbɛtɛye sɔtɔ. 14 Kenan ma siimayaan yi sigaɲɛɛ kɛmɛ solomanaanin ɲɛɛ fu. Na xanbi ra, a yi faxa.15 Mahalaleli to bu ɲɛɛ tonge sennin e nun suulun, a yiYarɛdi bari. 16 Yarɛdi bari xanbini, Mahalaleli yi bu ɲɛɛkɛmɛ solomasɛxɛ ɲɛɛ tonge saxan. A mɔn yi dii xɛmɛnnundii tɛmɛ gbɛtɛye sɔtɔ. 17Mahalaleli a siimayaan yi sigaɲɛɛ kɛmɛ solomasɛxɛ ɲɛɛ tonge solomanaaninɲɛɛ suulun.Na xanbi ra, a yi faxa.

18 Yarɛdi to bu ɲɛɛ kɛmɛ ɲɛɛ tonge sennin e nun firin,a yi Xenɔki bari. 19 Xenɔki bari xanbini, Yarɛdi yi buɲɛɛ kɛmɛ solomasɛxɛ. A mɔn yi dii xɛmɛn nun dii tɛmɛgbɛtɛye sɔtɔ. 20 Yarɛdi a siimayaan yi siga ɲɛɛ kɛmɛsolomanaanin ɲɛɛ tonge sennin e nun firin. Na xanbi ra,a yi faxa.

21 Xenɔki to bu ɲɛɛ tonge sennin ɲɛɛ suulun, a yiMatusela bari. 22Matusela bari xanbini, Xenɔki yi bira Alafɔxɔ ra ɲɛɛ kɛmɛ saxan. A mɔn yi dii xɛmɛn nun dii tɛmɛgbɛtɛye sɔtɔ. 23Xenɔki a siimayaan yi siga ɲɛɛ kɛmɛ saxanɲɛɛ tonge sennin e nun suulun. 24 Xenɔki yi sigan tima enun Ala. Na xanbi ra, a mi lu na sɔnɔn, bayo Ala bata axali, a mi faxa.

25 Matusela to bu ɲɛɛ kɛmɛ ɲɛɛ tonge solomasɛxɛɲɛɛ solofere, a yi Lameki bari. 26 Lameki bari xanbini,Matusela yi bu ɲɛɛ kɛmɛ solofere ɲɛɛ tonge solomasɛxɛe nun firin. A mɔn yi dii xɛmɛn nun dii tɛmɛ gbɛtɛye sɔtɔ.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 5:27 11 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 6:627 Matusela a siimayaan yi siga ɲɛɛ kɛmɛ solomanaaninɲɛɛ tonge sennin e nun solomanaanin. Na xanbi ra, a yifaxa.

28 Lameki to bu ɲɛɛ kɛmɛ ɲɛɛ tonge solomasɛxɛ e nunfirin, a yi diin sɔtɔ. 29 A yi a xili sa Nuhan. A yi a fala, anaxa, “A tan nan a ligama en ɲinan en ma tɔrɔn nun enma wanla ra, bayo Alatala bata bɔxɔn danga.”* 30Nuhanbari xanbini, Lameki yi bu ɲɛɛ kɛmɛ suulun ɲɛɛ tongesolomanaanin ɲɛɛ suulun. A mɔn yi dii xɛmɛn nun diitɛmɛ gbɛtɛye sɔtɔ. 31 Lameki a siimayaan yi siga ɲɛɛ kɛmɛsolofere ɲɛɛ tonge solofere e nun solofere. Na xanbi ra, ayi faxa.

32 Nuhan to bu ɲɛɛ kɛmɛ suulun, a yi Semi nun Xaminun Yepeti sɔtɔ.

6Dunuɲa kala kiina

1 Muxune wuya fɔlɔ bɔxɔn fari waxatin naxan yi, e yidii tɛmɛne bari. 2Daɲɔxɔn naxanye fata Ala konna ra, nandee yi yabu dii tɛmɛne ra, bayo e tofan. E yi ndee yɛmatongo, e yi e findi e ɲaxanle ra.

3Na xanbi ra, Alatala yi a fala, a naxa, “N mi tinɲɛ n maNiin xa bu adaman fatini habadan, bayo daliseen na a ra.A mi danguma ɲɛɛ kɛmɛ ɲɛɛmɔxɔɲɛn na.”

4 Na waxatini, e nun waxatin naxan fa na xanbi ra,Nefilimi muxu magaxuxine nan yi na dunuɲa yi. Nadaɲɔxɔne nun na dii tɛmɛne nan ne barixi. E findi sofamagaxuxine nan na na waxatine yi e nun xili kanne.

5Alatala yi a to adamadinaɲaxuyaan bata gbo ayi bɔxɔnfari. Amiriyane findixi fe kobin nan nawaxatin birin. 6Nayi Alatala tɔrɔ han a yi nimisa adaman da feen na. Na yi* 5:29: Nuhan maso xuina nde ra Heburu xuini naxan bunna nɛɛn“madɛndɛnna.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 6:7 12 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 6:22a bɔɲɛn tɔrɔ. 7 Alatala yi a fala, a naxa, “Adaman birin nnaxan daxi, n na birin ɲanma nɛn dunuɲa yi. Muxu ba,sube ba, bubuse ba, xɔliin naxan tuganma kore ba, n nabirin naxɔrimanɛndunuɲa yi, bayo n bata nimisa adamanda feen na.” 8Koni, Nuhan yi rafan Alatala ma.

9 Nuhan bɔnsɔnna taruxun ni ito ra. Muxu tinxinxinnan yi Nuhan na na waxatini. Fɛ yo mi yi a ra. A yi biraxiAla fɔxɔ ra. 10Nuhan dii saxan nan sɔtɔ: Semi nun Xaminun Yepeti.

Nuhan yi kunki nafala11 Dunuɲa bata yi kala Ala yɛɛ ra yi. A bata yi rafe fe

ɲaxin na. 12 Ala yi dunuɲa to, a kalaxi, muxun birin feɲaxin fɔxɔ ra. 13 Awa, Ala yi a fala Nuhan xa, a naxa, “Nwaxi adaman birin naxɔri feni dunuɲa yi, bayo dunuɲabata rafe fe kobin na. N waxi adaman birin nun bɔxɔnbirin kala feni. 14Awa, i xa Goferi wudin nafala kunkin na.Konkone xa lu a kui. I dolen sa a kuiin nun a fanna ma.15 I xa a rafala i kiini: A kuyan xa findi nɔngɔnna yɛ kɛmɛsaxan na, a yigbona tonge suulun, a yitena tonge saxan.16 I a xunna soon nafala. A xa dangu nɔngɔnna yɛɲa makeden na. I a dɛɛn ti a dɛxɔn ma. I xa kunkin kuini taxundɔxɔɲa ma saxan.”

17 “N tan igen nadinma nɛn dunuɲa yi. A muxun birinhalagi. Niimaseen birin faxama nɛn. 18Koni n bata layirintongo i xa. I so kunkini ito kui, i tan nun i ya diine nun i yaɲaxanla, e nun i ya diine ɲaxanle. 19 I xa fa daliseen sifanbirin firin firinna ra, a xɛmɛn nun a gilɛna alogo e xa kisi.20 Xɔliin bɔnsɔnna birin firin firin, suben bɔnsɔnna birinfirin firin, bubuseen bɔnsɔnna birin firin firin, e fama ixɔn, i yi e rakisi. 21 I xa donseen sifan birin xali kunkinkui. I xa sa a mara i tan xa e nun e fan xa.”

22Nuhan yi a birin liga alo Ala a yamarixi kii naxan yi.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 7:1 13 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 7:167

Fufa gbeena fe1 Alatala yi a fala Nuhan xa, a naxa, “So kunkin kui,

i tan nun i ya denbayaan birin, bayo tinxin muxun nani ra waxatini ito yi. 2 Sube radaxaxi yo sube radaxaxi,i xa na solofere raso kunkin kui, a xɛmɛn nun a gilɛna.Sube raharamuxi yo sube raharamuxi i xa na firin naso,a xɛmɛn nun a gilɛna. 3 Xɔliin fan sifan birin, soloferetongo, a xɛmɛn nun a gilɛna, alogo daliseen sifan birin xalu dunuɲa yi. 4 Xi solofere na dangu, n tulen nagodomabɔxɔn ma nɛn, soge tonge naanin, kɔɛ tonge naanin.N niimaseen naxan birin daxi, na birin halagima nɛn.”5Nuhan yi na birin liga Alatala a yamari naxan na.

6 Fufaan mini waxatin naxan yi, Nuhan ma siimayaanɲɛɛ kɛmɛ sennin nan yi a ra. 7 Nuhan nun a diine nuna ɲaxanla nun a diine ɲaxanle yi keli igen yɛɛ ra, e yi sokunkin kui. 8 Sube radaxaxine nun sube raharamuxine,xɔline nun bubuseene, 9 a xɛmɛn nun a gilɛna, e yi sigaNuhan fɛma firin firin. E yi so kunkin kui alo Ala a yamariNuhan ma kii naxan yi.

10 Xii solofere dangu xanbini, na fufaan yi din dunuɲara. 11Nuhan ma siimayaan yi ɲɛɛ kɛmɛ sennin, kike firin,xi fu nun solofere. Igen naxan bɔxɔni, na yi te fɔlɔ, e nunigen naxan kore, na fan yi godo fɔlɔ. 12 Tulen yi fa bɔxɔnma soge tonge naanin, kɔɛ tonge naanin.

13 Na lɔxɔ yɛtɛni, Nuhan nun a diine, Semi nun Xaminun Yepeti e nun a ɲaxanla nun a dii saxanne ɲaxanle, nebirin yi so kunkin kui. 14 Burunna suben bɔnsɔnna birinnun xuruseen bɔnsɔnna birin nun bubuseen bɔnsɔnnabirin nun xɔliin bɔnsɔnna birin, e yi so kunkin kui.15Daliseen birin naxan yengima, a firin firin, e yi fa Nuhanfɛma. E yi so kunkin kui. 16Niimaseen birin, a xɛmɛn nun

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 7:17 14 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 8:9a gilɛna, e yi so kunkin kui alo Ala a yamari Nuhan ma kiinaxan yi. Na xanbi ra, Alatala yi dɛɛn balan.

17 Xi tonge naanin fufaan yi mini. A yi kunkini te.18 Igen to gbo bɔxɔn ma, kunkin yi dɔxɔ igen fari. 19 Igenyi te han a yi sa geyaan birin xun ma dunuɲa yi. 20 Igenyi sa geyane xun ma han nɔngɔnna yɛ fu nun naanin.21 Niimaseen naxanye birin yi dunuɲa yi, ne birin yihalagi: xɔli yo, xuruse yo, burunna sube yo, bubuse yo, enun adamadiin birin. 22Niimaseen naxanye birin yi xarenna, naxanye yengima, ne birin yi halagi. 23 Niimaseennaxanye yi bɔxɔ xɔnna ma, na birin yi raxɔri: adamadi-ine nun subene nun bubuseene e nun xɔline, fɔ Nuhankedenna, e nun naxanye yi a fɛma kunkin kui. 24Fufaan yidin dunuɲa ra xii kɛmɛ xii tonge suulun.

8Fufaan ɲan fena

1 Koni Ala yi a xaxili lu Nuhan xɔn ma, e nun burunnasubene, e nun xuruseen naxanye yi a fɛmakunkin kui. Alayi foyen nafa dunuɲa yi. Igen yi godo fɔlɔ. 2 Igen naxanyi kelima bɔxɔn bun ma, na yi dan. Igen naxan yi kelimakore, na fan yi dan. 3 Lɔxɔ yo lɔxɔ fɔ nde ba igen na. Xiikɛmɛ xii tongo suulunna bunma, igen yi yelin godɛ. 4Kikesoloferen xii fu nun soloferedeni, kunkin yi dɔxɔ geyaanfari, naxan xili Ararati. 5 Igen yi lu godɛ han kike fudeni.Kike fuden xii singe lɔxɔni, geyane xunne yimini kɛnɛnni.

6Xii tonge naanin dangu xanbini, Nuhan yi kunkin foyesoden nabi, a bata yi naxan nafala a ma. 7 A yi xaxaanbeɲin. Na yi a firifiri, han igen yi yelin godɛ. 8Nuhanmɔnyi ganban beɲin, a xa sa igen mato xa a bata godo. 9 Konina ganban mi san tide to, bayo igen yi dinxi dunuɲa birinna. A yi xɛtɛNuhanma kunkin kui. Nuhan yi ganban suxua yiin na, a a raso kunkin kui.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 8:10 15 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 8:2210Ayi amamɛhan xii solofere. Amɔn yi ganban beɲin a

firindeni. 11Ɲinbanna ra ganban yi xɛtɛ Nuhan ma, oliwiwudi binla ɲɔxɔnde xinden suxi a dɛɛ ra. Awa, Nuhan yi akolon a igen bata ba dunuɲa xun ma. 12A mɔn yi a mamɛxi solofere. A mɔn yi ganban beɲin, koni ganban mi xɛtɛa ma.

13 Nuhan ma siimayaan to siga ɲɛɛ kɛmɛ sennin ɲɛɛkeden, kike keden, xi keden, fufaan yi ɲan dunuɲa yi.Nuhan to kunkin xunna ba, a yi a to bɔxɔn maxaraxi.14 Kike firin xi mɔxɔɲɛn nun solofere to dangu, bɔxɔn yixara gben! 15 Ala yi a fala Nuhan xa, a naxa, 16 “Ɛ minikunkin kui, i tan nun i ya ɲaxanla nun i ya diine, e nun i yadiine ɲaxanle. 17 I xa niimaseen birin namini kunkin kui:xɔline nun subene e nun bubuseene, alogo e xa wuya, e xayiriwa dunuɲa yi.” 18 Awa, Nuhan yi mini, e nun a diinenun a ɲaxanla nun a diine ɲaxanle. 19 Subene fan yi minie nun bubuseene nun xɔline. Niimaseen birin, bɔnsɔn yobɔnsɔn, e mini e danna.

20 Na xanbi ra, Nuhan yi saraxa ganden nafala Alatalaxinli. A yi sube radaxaxina ndee tongo e nun xɔli radax-axina ndee. A yi ne ba saraxan na, ne yi sa tɛɛni. 21Tutunto te, Alatala yi na gan xirinmɛ. A yi rafan ama. A yi a falaa bɔɲɛni, a naxa, “N mi bɔxɔn dangama sɔnɔn adamanafe ra, bayo n na a kolon adama bɔɲɛn mi fan xabu a diiɲɔrɛya waxatini. N mi niimaseen birin halagima sɔnɔnalo n na singen liga kii naxan yi. 22 Fanni bɔxɔn daxi,xɛɛ bi waxatin nun se xaba waxatina, xunbenla nun kuyewolonna, soge furen nun ɲɛmɛna, yanyin nun kɔɛna, newaxatine mi fa bama e kiini sɔnɔn.”

9Ala yi a layiri tongo Nuhan xa

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 9:1 16 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 9:171 Na xanbi ra, Ala yi barakan sa Nuhan nun a diine fe

yi. A yi a fala e xa, a naxa, “Ɛ xa diin bari, ɛ xa wuya,ɛ xa bɔxɔn nafe. 2 Suben birin gaxuma ɛ yɛɛ ra nɛnnaxanye bɔxɔn ma, xɔliin naxanye birin kore, bubuseenbirin, yɛxɛnnaxan birin baani, ɛ lumanɛnne birin xunna.3 Niimaseen naxan birin yengima e findima nɛn ɛ balonna. N sansine so ɛ yii kii naxan yi a singeni, iki n bataniimaseen birin fan so ɛ yii na kiini.”

4 “Koni ɛ nama sube yifaxin don bayo a niin wunla a yi.5 Ɛ dɛntɛgɛn sama n xa niin wunla nan ma fe ra. Subenfan dɛntɛgɛn sama n xa niin wunla nan ma fe ra. Adamandɛntɛgɛn sama n xa nɛn a adaman boden niin wunla a fera. 6 Muxun naxan muxun niin bama, muxun nan a fanniin bama, bayo Ala bata adaman da a misaala ra. 7 Ɛ xadiin bari, ɛ xa wuya, ɛ xa bɔxɔn nafe ɛ yi yiriwa ayi.”

8 Na xanbi ra, Ala yi a fala Nuhan xa e nun a diine,9 a naxa, “N yɛtɛɛn bata layirin tongo ɛ xa e nun ɛmamandenne, 10 e nun niimaseen naxan birin yi ɛ fɛmakunkin kui: xɔline nun xuruseene nun burunna subene enun niimaseen naxan birin dunuɲa yi. 11 N bata layirintongo ɛ xa: fufaan mi niin birin bama sɔnɔn. Fufaanmi dunuɲa birin kalama sɔnɔn.” 12 Ala yi a fala, a naxa,“N bata layirin tongo ɛ nun ɛ mamandenne xa e nunniimaseen birin xa. 13N sengunna yitama nɛn koren ma,naxan findima layirin taxamasenna ra n tan nun bɔxɔntagi. 14 N na tulen sa koren ma, sengunna minima nɛn.15Na waxatini na layirina fe rabirama n ma nɛn, n layirinnaxan tongoxi ɛ xa e nun niimaseen birin xa. N mi niinbirin bama dunuɲa yi fufaan na sɔnɔn. 16 Sengunna namini koren ma, n na a to, na layirina fe rabirama n manɛn, layirin naxan luma habadan, n layirin naxan tongoxiɛ xa e nun niimaseen birin xa naxanye dunuɲa yi.”

17 Awa, Ala yi a fala Nuhan xa, a naxa, “Sengunni ito

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 9:18 17 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 9:29findixi layiri taxamasenna nan na, n nun niimaseen birintagi dunuɲa yi.”

18Nuhan ma diin naxanye mini kunkin kui, e xili Seminun Xami nun Yepeti. Kanan kaane baba nan yi Xami ra.19 Muxun naxan birin wuyaxi dunuɲa yi, a kelixi Nuhanma dii saxanne nin.

Nuhan yi dangan ti20 Nuhan xɛɛ rawanla nan yi a ra. A yi manpa binla

sansiin si langan kui.* 21 Na sansiin to bogi, Nuhan yimanpaannafala, a yi amin, a xunna yi keli. A yi a sa bubunkui a magenla ra. 22 Xami, Kanan kaane baba yi a babamagenla to. A yi na fala a tadane xa. 23 Semi nun Yepetiyi dugin tongo, e yi siga e xanbiramaan na. E yi dugin sae baba fari, koni e mi e baba magenla to.

24Nuhan xunna to dɔxɔ, a keli, a yi a kolon a bolokadanaxan ligaxi a ra. 25 Nuhan yi a fala, a naxa, “N bataKanan† danga. A findima konyi dɔnxɛn nan na a tadanexa.” 26Amɔn yi a fala, a naxa, “N bata barikan bira Alatalaxa, Semi a Ala. Kanan xa findi Semi a konyin na. 27Ala xaYepeti a bɔxɔn gbo ayi. Yepeti xa lu Semi a bubun kui.Kanan xa findi Yepeti a konyin na.”

28 Fufaan ɲan xanbini, Nuhan yi ɲɛɛ kɛmɛ saxan ɲɛɛtonge suulun sɔtɔ. 29 Nuhan ma siimayaan yi siga ɲɛɛ

* 9:20: Wudi binla nde na yi, mɛn kaane naxanye sima, e yinaxanye bogi yitɔnma alo manpana e gbee kiini. † 9:25:Nuhan amamandennaKanannandanga. Ami a dii yo danga. Semi yixɛtɛnande Yaxuba yixɛtɛne nan Kanan yixɛtɛne raxɔri Isirayilabɔxɔni, na yi findi dangan bunna ra. Na yɛngɛna fe sɛbɛxiYosuwe kitabu yiren kui. A mi sɛbɛxi yire yo yi fa falaKanan yixɛtɛne siga nɛn fati fɔrɛ bɔxɔni. A yixɛtɛ dandonaxanye luxi e nii ra yɛngɛn xanbi ra, ne yi basan Yaxubayixɛtɛne ra han Kanan muxu yo mi lu. Yanyina nde fatifɔrɛne fe sɛbɛxi Dunuɲa Fɔlɔn 10.6 kui.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 10:1 18 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 10:10kɛmɛ solomanaanin ɲɛɛ tonge suulun. Na xanbi ra, a yifaxa.

Nuhan ma diine, Semi nun Xami nun Yepeti a taruxunnan na ra.

10Semi nun Xami nun Yepeti yixɛtɛneTaruxune Singen 1.5-23

1 Nuhan ma diine bɔnsɔnne taruxun ni i ra, Seminun Xami nun Yepeti naxanye diine bari fufaan danguxanbini.

2 Yepeti a diine xinle ni itoe ra: Gomɛrɛ nun Magogonun Madayi nun Yawani nun Tubali nun Mesɛki e nunTirasi.

3 Gomɛrɛ a diine xinle ni itoe ra: Asikenasi nun Rifatinun Togarama.

4 Yawani a diine xinle ni itoe ra: Elisaha nun Tarasisinun Sipiri nun Rodanimi. 5Muxuni itoe diine yi dɔxɔ fɔxɔigen dɛ. E na siga dɛnaxan yi, e xabilayaan fɔlɔmɛnni. Naxabilane yi findi siya gbɛtɛne ra, birin nun e kon xuina.

6 Xami a diine xinle ni itoe ra: Kusi* nun Misiran nunPuti nun Kanan.

7 Kusi a diine xinle ni itoe ra: Sɛba nun Xawila nunSabata nun Raama nun Sabiteka.

Raama a diine xinle ni itoe ra: Saba e nun Dedan.8 Kusi fan diin sɔtɔ nɛn naxan xili Nimirodi. Na findi

yɛngɛso gbeen nan na dunuɲa yi. 9 Nimirodi fan, donsogbeen nan yi a ra Alatala yɛɛ ra yi. Nanara, muxune afalama, e naxa, “I luxi alo Nimirodi, donso gbeen nan yia ra Alatala yɛɛ ra yi.” 10 A mangayaan liga nɛn taani* 10:6: Muxune laxi a ra a Kusi yixɛtɛna nde siga nɛn fati fɔrɛnebɔxɔni. Yanyina nde fati fɔrɛne benban findɛ a yixɛtɛnande ra. A fe mɔn sɛbɛxi Yatɛne 12.1 nun Esayi 20 nunSofoni 3.10 kui e nunyirewuyaxi gbɛtɛ. NuhanKusi xunyɛKanan nan danga. Na feen sɛbɛxi Dunuɲa Fɔlɔn 9.25 kui.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 10:11 19 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 10:29itoe ma singen: Babilɔn nun Ereki nun Akadi nun Kalenetaan naxan Sinari bɔxɔni. 11 A yi keli Sinari yi, a yi sigaAsiriya bɔxɔni. Mɛnni, a yi taane ti naxanye xili Niniwanun Rehoboti nun Iri nun Kala 12 e nun Resen, taa gbeennaxan Niniwa nun Kala tagi.

13Misiran yi findi muxuni itoe benban na: Ludu kaanenun Anami kaane nun Lehaba kaane nun Nafatu kaane14 nun Patirusu kaane nun Kasaluxu kaane, Filisitine kelidɛnaxan yi, e nun Kafatoro kaane.

15 Kanan yi findi muxuni itoe baba ra: Sidɔn, a diisingena, e nun Xitine 16 nun Yebusune nun Amorine nunGirigasane 17 nun Xiwine nun Arakane nun Sini kaane18 nun Arawada kaane nun Sɛmara kaane nun Xamatakaane.

Na xanbi ra, Kanan bɔnsɔnne birin yi xuya ayi. 19Kananbɔxɔn naninna yi kelixi Sidɔn han sa dɔxɔ Gerari taan na,a yi siga han Gasa, a yi dangu Sodoma nun Gomora nunAdamaha nun Seboyimi yi, han sa dɔxɔ Lasa ra.

20Xami amuxune ni itoe ra, fata e bɔnsɔnna nun e xuiinna e nun e bɔxɔne, e nun e siyane.

21 Semi, Yepeti tada fan yi diine sɔtɔ. Semi findi Eberi adiine benban nan na.

22 Semi a diine xinle ni itoe ra: Elan nun Asuri nunArapaxadi nun Ludu e nun Arami.

23 Arami a diine xinle ni itoe ra: Yusu nun Xulu nunGeteri e nun Mesɛki.

24Arapaxadi yi Selaxa sɔtɔ. Selaxa yi Eberi sɔtɔ.25 Eberi yi dii firin sɔtɔ. Keden xili Pɛlɛgi† bayo dunuɲa

yitaxun a waxatin nin. A xunyɛn xili Yokatan. 26Yokatanma diine xinle ni itoe ra: Alomodadi nun Selefa nunXasaramaweti nun Yera 27 nun Hadoran nun Yusali nunDikila 28 nun Obala nun Abimayele nun Saba 29 nun Ofirinun Xawila nun Yobabo. Ne birin baba nan yi Yokatan na.† 10:25: Pɛlɛgi bunna nɛɛn fa fala “Mayitaxunna.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 10:30 20 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 11:930E bɔxɔn yi kelixi Mesa sa dɔxɔ han Sefare, naxan geyaansogeteden binni.

31 Semi a diine ni i ra, fata e bɔnsɔnne nun e xuine nune bɔxɔne nun e siyane ra.

32Nuhanmadiine bɔnsɔnnenanne ra e siyane yɛɛnma.Fufaan dangu xanbini, bɔnsɔnni itoe yi findi siyane birinna dunuɲa yi.

11Xuine yitaxun fena

1 Na waxatini, dunuɲa birin yi xui keden nan falama.2 Muxuna ndee to siga sogeteden binni, e yi dɔxɔ Sinarilanbanni. 3 E yi a fala e bode xa, e naxa, “En siga, en xabitikidin bɔnbɔ, en xa a gan.” E yi bitikidine dɔxɔ gɛmɛneɲɔxɔni. E yi dolen findi bitikidi* dɔxɔ seen na. 4Na xanbira, e yi a fala, e naxa, “En siga, en xa taan ti en yɛtɛ xa, enun sanganso gbeen naxan tema han kore, alogo en xinlaxa gbo ayi. Nanara, en nama xuya ayi dunuɲa xun xɔn.”

5 Koni Alatala yi godo na taan nun sanganso gbeenmatodeni muxune naxan ti. 6 Alatala yi a fala, a naxa,“Muxuni itoe, naxanye siya keden, xui keden a ra, xa nebata wanli ito fɔlɔ, wanla birin ewaxi naxan kɛ feni sɔnɔn,e na ligamanɛn. 7En siga, en godo e xuiin basandeni alogoe nama e bode xuiinmɛ.” 8Alatala yi e raxuya ayi. Na taanti feen yi dan. 9Na yiren yi xili Babeli,† bayo Alatala batadunuɲa xuine basan e bode ra na yi. Fɔlɔ mɛnni, Alatalayi e raxuya ayi dunuɲa birin ma.

Semi han TeraTaruxune Singen 1.24-27

* 11:3: Bitikidinmɔn falama yirena nde yi fa fala “Birikidina.”† 11:9: Babeli maso xuina nde ra Heburu xuini naxan bunna nɛɛn fa fala“Mayibasanna.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 11:10 21 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 11:2710 Semi bɔnsɔnna taruxun ni i ra.Fufaan dangu ɲɛɛn firinna, Semi a siimayaan yi ɲɛɛ

kɛmɛ sɔtɔ. A yi a diin sɔtɔ naxan xili Arapaxadi.11 Arapaxadi bari xanbini, Semi mɔn yi ɲɛɛ kɛmɛ suulunsɔtɔ. A yi dii xɛmɛne nun dii tɛmɛ gbɛtɛne sɔtɔ.

12 Arapaxadi to ɲɛɛ tonge suulun nun suulun sɔtɔ, a yiSelaxa bari. 13A to Selaxa sɔtɔ, Arapaxadi yi bu ɲɛɛ kɛmɛnaanin ɲɛɛ saxan. A yi dii xɛmɛne nun dii tɛmɛ gbɛtɛnesɔtɔ.

14 Selaxa to ɲɛɛ tonge saxan sɔtɔ, a yi Eberi bari. 15A toEberi sɔtɔ, Selaxa yi bu ɲɛɛ kɛmɛ naanin ɲɛɛ saxan. A yidii xɛmɛn nun dii tɛmɛ gbɛtɛne sɔtɔ.

16Eberi to ɲɛɛ tonge saxan e nun naanin sɔtɔ, a yi Pɛlɛgibari. 17 A to Pɛlɛgi sɔtɔ, Eberi yi bu ɲɛɛ kɛmɛ naanin ɲɛɛtonge saxan. A yi dii xɛmɛn nun dii tɛmɛ gbɛtɛne sɔtɔ.

18 Pɛlɛgi to ɲɛɛ tonge saxan sɔtɔ, a yi Rewu bari. 19A toRewu sɔtɔ, Pɛlɛgi yi bu ɲɛɛ kɛmɛ firin ɲɛɛ solomanaanin.A yi dii xɛmɛn nun dii tɛmɛ gbɛtɛne sɔtɔ.

20 Rewu to ɲɛɛ tonge saxan nun firin sɔtɔ, a yi Serugubari. 21 A to Serugu sɔtɔ, Rewu yi bu ɲɛɛ kɛmɛ firin ɲɛɛsolofere. A yi dii xɛmɛn nun dii tɛmɛ gbɛtɛne sɔtɔ.

22 Serugu to ɲɛɛ tonge saxan sɔtɔ, a yi Nahori bari. 23Ato Nahori sɔtɔ, Serugu yi bu ɲɛɛ kɛmɛ firin. A yi dii xɛmɛnnun dii tɛmɛ gbɛtɛne sɔtɔ.

24Nahori to ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun solomanaanin sɔtɔ, a yiTera bari. 25 A to Tera sɔtɔ, Nahori yi bu ɲɛɛ kɛmɛ ɲɛɛ funun solomanaanin. A yi dii xɛmɛn nun dii tɛmɛ gbɛtɛnesɔtɔ.

26 Tera to ɲɛɛ tonge solofere sɔtɔ, a yi Iburama nunNahori nun Haran bari.

Tera a denbayana27 Tera bɔnsɔnna taruxun ni i ra.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 11:28 22 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 12:7Tera yi Iburama nun Nahori nun Haran bari. Haran yi

Loti bari. 28Benun Tera xa faxa, a diin Haran yi faxa Yurutaani Babilɔn bɔxɔni, a barixi dɛnaxan yi. 29 Iburama nunNahori yi ɲaxanle futu. Iburama ɲaxanla yi xili Sarayi.Nahori a ɲaxanla xili Milika. Milika baba nan yi Haran na.Haran dii firin nan sɔtɔ, Milika nun Isika. 30 Gbantan nanyi Sarayi ra. Dii yo mi yi a yii.

31 Tera yi a denbayaan xali, a dii Iburama, e nun amamandenna Loti, Haranma diina, e nun amamandennaSarayi, Iburamaa ɲaxanla. E birin yi keli Yuru taaniBabilɔn bɔxɔni alogo e xa siga Kanan bɔxɔni. Koni e toXarani taan li, e yi dɔxɔmɛnni.

32Tera yi bu ɲɛɛ kɛmɛ firin ɲɛɛ suulun. A yi faxa Xaraniyi.

12Ala yi Iburama xili

1Alatala yi a fala Iburama xa, a naxa, “Keli i ya yamanannun i xabilan nun i babaa genli. I siga na yamanani nnaxan yitama i ra. 2 N ni i findima siya gbeen na nɛn.N na i barakama nɛn, n ni i findi xili kanna ra. Muxunefan duban sɔtɔma nɛn i tan barakani. 3 Naxan na duba ixa, n fan na kanna barakama nɛn. Naxan na i danga, nfan dangan nagidima na kanna ma nɛn. Dunuɲa xabilanebirin duban sɔtɔma nɛn i tan barakani.”

4 Awa, a siin ɲɛɛ tonge solofere e nun suulunna sɔtɔwaxatin naxan yi, Iburama yi keli Xarani yi alo Alatala ayitaxi a ra kii naxan yi. Loti fan yi siga Iburama fɔxɔ ra.5 A yi a ɲaxanla Sarayi nun a xunyɛna dii Loti nun a sɔtɔseen birin, e nun muxune a naxanye sɔtɔxi Xarani yi, a yine birin xali. E yi siga Kanan bɔxɔni.

6 Iburama yi dangu bɔxɔn na han a sa wudi bili gbeen lidɛnaxan yi xili Morɛ, Siken bɔxɔni. Na waxatini, Kanankaane yi dɔxi mɛnni nun. 7 Koni Alatala yi a yɛtɛ yita

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 12:8 23 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 12:20Iburama ra. A yi a fala, a naxa, “N bɔxɔni ito nan fimai yixɛtɛne ma.” Awa, Iburama yi saraxa ganden nafalaAlatala xa naxan a yɛtɛ yitaxi a ra. 8 A yi keli mɛnni, asiga geyaan ma, geyaan naxan Betɛli sogeteden binni. Ayi bubun ti mɛnni. Betɛli taan yi lu a sogegododeni. Ayitaan yi lu a sogetedeni. A yi saraxa ganden nafala Alatalaxa mɛnni. A yi Alatala maxandi a xinla ra. 9Na xanbi ra, ayi siga Negewi tonbonna binni.

Iburama yi siga Misiran yi10Nawaxatini, fitina kamɛn yi so bɔxɔni. Awa, Iburama

yi siga Misiran bɔxɔni bayo donse yo mi yi na. 11 Benun exa soMisiran bɔxɔni, Iburamayi a fala aɲaxanla Sarayi xa,a naxa, “A kolon, ɲaxalan tofaɲin nan i tan na. 12Misirankaane na i to waxatin naxan yi, e a falama nɛn a n maɲaxanla nan i ra. Na xanbi ra, e n faxama nɛn, koni e mi itan faxɛ. 13 I xa a fala e xa a n xunyɛn nan i tan na, alogoe xa kininkinin n ma i sabun na. Nayi, e mi n faxama i tanma fe ra.”

14 Iburama to Misiran li, Misiran kaane yi a to, a Sarayiɲaxalan tofaɲin nan a ra. 15MisiranMangana kuntigine yiɲaxanla ito matɔxɔMisiran Mangan xa. Misiran Manganyi a xali a konni. 16 A yi hinan Iburama ra a ɲaxanla fera. Iburamayi xuruse xunxurinenunɲingenenun sofanlenun konyine nun ɲɔgɔmɛne sɔtɔ.

17 Koni Alatala yi fure ɲaxin sa Misiran Mangan nun adenbayaan ma Sarayi a fe ra, Iburama ɲaxanla. 18Nanara,Misiran Mangan yi Iburama xili. A yi a fala, a naxa, “Inanse ligaxi n na? Nanfera i mi a falaxi n xa i ya ɲaxanlanan a ra. 19Nanfera i ya falaxi a i xunyɛn nan a ra han ntan bata a findi n ma ɲaxanla ra? Awa, hɔn, i ya ɲaxanlani i ra. Ɛ siga!” 20Na xanbi, Misiran Mangan yi yamarin fi

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 13:1 24 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 13:11a sofane ma lan Iburama a fe ma. E yi a ragbɛngbɛn e nuna ɲaxanla, e nun a yii seen birin.

13Iburama nun Loti

1 Awa, Iburama yi keli Misiran yamanani. A yi sigaNegewi tonbonna mabinni e nun a ɲaxanla nun a seenbirin, e nun Loti. 2 Iburama bata yi findi nafulu kanna ranun. Xuruseene nun gbetin nun xɛmaan yi a yii. 3 A keliNegewi yi, a yi a masiga han Betɛli taani. Yirena nde yiBetɛli taan nun Ayi taan longonna ra, Iburama bubun yitixi mɛnna nan singe yi. 4 A saraxa gande singen fan yimɛnna nin nun. Iburama yi Alatala maxandi a xinla ramɛnni.

5 Loti yi biraxi Iburama fɔxɔ ra, xuruseene nun bubuneyi a fan yii nun. 6 Iburamaaxuruse ganla nunLoti a xuruseganla yi gbo na bɔxɔn xa. E mi yi nɔɛ luyɛ yire kedennisɔnɔn. 7Sɔnxɔ sɔnxɔn yimini Iburama xuruse rabane nunLoti a xuruse rabane tagi. Kanan kaane nun Perisi kaanefan yi mɛnni na waxatini.

8 Nanara, Iburama yi a fala Loti xa, a naxa, “Sɔnxɔsɔnxɔn nama bira en tagi e nun enma xuruse rabane tagi,bayo en tan ngaxakedenmanenan enna. 9Bɔxɔni ito birini yɛɛ ra. Awa, en xa fata. Xa i siga kɔmɛnna ma, n tanyi siga yiifanna ma. Xa i siga yiifanna ma, n tan yi sigakɔmɛnna ma.”

10Loti yi a yɛɛnnasiga, a yi sa Yurudɛnmɛrɛn to. Igen yina nun a faɲin na. Benun Alatala xa Sodoma nun Gomorahalagi, na bɔxɔne yi fan han Soyari binni, alo Misiranbɔxɔna, alo Alatala a nakɔ rafalaxina.* 11 Awa, Loti yiYurudɛn mɛrɛn sugandi a yɛtɛ xa. A yi siga sogetedenmabinni. E yi fata.* 13:10: Na feen mɔn sɛbɛxi Dunuɲa Fɔlɔn 2.8-10 kui.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 13:12 25 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 14:512 Iburama yi lu Kanan bɔxɔni. Loti yi lu Yurudɛnmɛrɛn

taane tagini. A yi bubun ti Sodoma fɛma. 13 Sodomakaane bata yi kobi ayi a gbegbe, e bata yi findi yulubi kanbelebelen na Alatala yɛɛ ra yi.

14 Iburama nun Loti to fata, Alatala yi a fala Iburama xa,a naxa, “I yɛɛn ti sogeteden na, e nun sogegododen na, enunyiifannanunkɔmɛnnama. 15 I bɔxɔnnaxanbirin toxi,n na a fima i ma nɛn e nun i bɔnsɔnna ma han habadan.16 N ni i bɔnsɔnna rawuyama ayi nɛn alo gbangbannanaxan bɔxɔn ma. Xa muxun nɔɛ mɛɲɛnsinna tɛngɛ, awa,a nɔɛ nɛn i bɔnsɔnna yatɛn kolonɲɛ. 17Keli, i bɔxɔni siga,a kuye yɛɛn nun a yigbo yɛɛna, i xa a birin mato bayon na a fima i tan nan ma.” 18 Awa, Iburama yi bubunyiren masara. A yi dɔxɔ wudi belebelena nde mabinnara Mamire nun Xebiron fɛma. A yi saraxa ganden nafalamɛnni Alatala xa.

14Iburama Loti ratanga fena

1 Na waxatini, Manga Amirofɛli naxan Babilɔn bɔxɔnma yo, Manga Ariyoki naxan Elasari bɔxɔn ma yo, MangaKɛdolama naxan Elan bɔxɔn ma yo, Manga Tidali naxanGoyin bɔxɔn ma yo, manga naaninni itoe yi layirin tongoe bode xa manga suulun ni itoe yɛngɛ feen na. 2 Namanga suulunne nan itoe ra: Bera Sodoma mangan nunBirisa Gomoramangan nun SinabuAdamahamangan nunSɛmɛbɛri Seboyimi mangana e nun Bela mangana. Belamɔn xili Soyari. 3Manga suulunni itoe yi e malan Sidimilanbanni, Fɔxɔ Daraan dɛnaxan yi. 4Xabu ɲɛɛ fu nun firinmanga suulunni itoe yi Manga Kɛdolama bun ma, koni aɲɛɛ fu nun saxanden na, e yi murutɛ.

5 A ɲɛɛ fu nun naanindena, Manga Kɛdolama nunmangan naxanye yi a fɛma, e yi siga yɛngɛ sodeni. E

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 14:6 26 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 14:16yi siyani itoe birin nɔ yɛngɛni: Refa kaan naxanye yiAsatarɔti-Karinayin yi, Susi kaan naxanye yi Xami yi, Emikaan naxanye yi Sihawe-Kiriyatayimi yi, 6 e nun Xorikaan naxanye yi geyaan ma Seyiri binni han Eli-Parantonbonna fɛma. 7Na xanbi e yi xɛtɛ, e yi siga En-Misapati,naxan xili Kadesi. E yi Amalɛkine nɔ e nun Amorinnaxanye yi dɔxi Xasasɔn-Tamari yi.

8 Na waxatini, Sodoma mangan nun Gomora man-gan nun Adamaha mangan nun Seboyimi mangan nunBela mangan dɛnaxan mɔn xili Soyari, na mangane yi emalan Sidimi lanbanni manga naaninni itoe yɛngɛdeni:9 Kɛdolama Elan mangan nun Tidali Goyin mangan nunAmirofɛli Babilɔn mangan nun Ariyoki Elasari mangana.Na manga naaninna yi manga suulunna yɛngɛ. 10 Awa,yinle yi Sidimi lanbanni, dolena e kui. Sodoma mangannun Gomora mangan yi e gi. Yɛngɛsona ndee yi bira yinlera. Ndee yi e gi siga geyaan fari. 11 Na manga naaninnaxanye nɔɔn sɔtɔxi, ne yi nafunla nun donseene birintongo Sodoma taan nun Gomora taani. E yi siga. 12 E yiIburama xunyɛna dii Loti fan suxu e nun a hɛrisigɛn birin,bayo a yi dɔxi Sodoma taan kui.

13Muxuna nde yi a gi, a sa na feen birin yɛba IburamaHeburu kaan xa. Na waxatini, Iburama yi dɔxi wudi bilibelebelen bun ma Mamire Amorin konni. Mamire nun angaxakedenne, Esikoli nun Aneri, ne bata yi layirin tongoIburama xa. 14 Iburama to a mɛ, muxune bata a xunyɛnadii xɛmɛ Loti suxu, a yi yɛngɛsone tongo, muxu kɛmɛsaxan muxu fu nun solomasɛxɛ naxanye barixi a sariyankui, naxanye fatan yɛngɛ sodeni. E yi siga na manganefɔxɔ ra han taan naxan xili Dan. 15 Kɔɛɛn na, Iburama yia yɛngɛsone yitaxun, e yi na mangane ratɛrɛna yɛngɛnna. E nun a yɛngɛsone yi nɔ namanganematuntunɲɛ hanXoba, Damasi taan kɔmɛnnama. 16Ayi fa e hɛrisigɛn birin

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 14:17 27 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 15:2na, a yi fa a xunyɛna diin Loti fan na, e nun a sɔtɔ seenbirin, sa ɲaxanle fari e nun yamaan birin.

Iburama nun Mɛlikisedeki17 Iburama to xɛtɛ xunna kenla kui, keli Manga

Kɛdolama yɛngɛdeni e nun mangan naxanye yi a fɛma,Sodoma mangan yi siga Iburama ralandeni Sihawe lan-banni. Mɛnna xili “Mangana Lanbanna.”

18Na xanbi, Mɛlikisedeki,* Salemi mangan yi fa burunnun wudi bogi igen na Iburama xa alo manpana. KoreXɔnna Ala a saraxaraliin nan yi Mɛlikisedeki ra. 19 A yiduba Iburama xa, a naxa, “Kore Xɔnna Ala naxan korennun bɔxɔn daxi, na xa Iburama barayi. 20 TantunnaKore Xɔnna Ala xa, naxan i yaxune rayarabixi i xa.” Nawaxatini, Iburama yi a se tongoxine birin yaganna fiMɛlikisedeki ma.

21 Sodoma mangan yi a fala Iburama xa, a naxa, “N mamuxune raxɛtɛ n ma, koni nafunla xa lu i tan xa.” 22KoniIburama yi a fala Sodoma mangan xa, a naxa, “N bata nkɔlɔ Alatala yi, Kore Xɔnna Ala naxan koren nun bɔxɔndaxi, 23 n mi sese tongɛ naxan findixi i gbeen na, halilutidina, xa na mi a ra sankidi lutina, alogo i nama a falasɔnɔn fa fala ‘N tan nan Iburama findi nafulu kanna ra.’24N mi sese tongɛ, fɔ n ma yɛngɛsone naxan donxi e nunnaxan findixi e gbeen na. Aneri nun Esikoli nun Mamiree gbeen tongoma nɛn.”

15Ala yi layirin tongo Iburama xa

1Na xanbi, Iburama yi fe toon ti alo xiyena, Alatala yi faa ma, a yi a fala a xa, a naxa, “Iburama i nama gaxu, n tannan i kantanma. I saran gbeen sɔtɔma nɛn.” 2 Iburama yi* 14:18: Mɛlikisedeki bunna nɛɛn fa fala “Mangatinxinxina.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 15:3 28 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 15:14a yabi, a naxa, “Marigina Alatala, i nanse ɲɛnigexi i naxansoma n yii? Bayo dii yo mi n yii. N mi dii sɔtɔxi naxan nkɛɛn tongoma fɔ n ma walikɛna, Eliyeseri Damasi kaana.3 I mi dii yo fixi n tan ma. Nanara, n ma walikɛɛn naxanbarixi n konni, na nan findima n kɛɛ tongon na.” 4Alatalayi a yabi, a naxa, “Ɛn-ɛn, i ya walikɛɛn mi findima i kɛɛtongon na de! I bari diin yatin nan fama findideni i kɛɛtongon na.” 5Ala yi Iburama ramini a bubun bun ma, a yia fala a xa, a naxa, “I yɛɛn nate kore. I sarene tɛngɛ xa inɔɛ a yatɛn kolonɲɛ.” A mɔn yi a fala a xa, a naxa, “I netoxi kii naxan yi kuyenma, i bɔnsɔnna fan wuyama ayi nakiini nɛn, i mi nɔɛ a yatɛn kolonɲɛ.”

6 Iburama yi dɛnkɛlɛya Alatala ma, Ala fan yi na yatɛtinxinna ra a xa. 7 Ala yi a fala a xa, a naxa, “N tan nanAlatala ra naxan i raminixi Yuru taani Babilɔn bɔxɔni. Nna i xali bɔxɔn ma n dɛnaxan fima i ma.” 8 Iburama yi amaxɔdin, a naxa, “Marigina Alatala, n na a kolonma di, fafala n fama na bɔxɔn sɔtɔdeni nɛn.”

Alatala layirin xidi fena9 Ala yi a fala a xa, a naxa, “Fa ɲinge gilɛn nun sii gilɛn

na, e nun yɛxɛɛ kontonna naxanye bata ɲɛɛ saxan saxanti, e nun ganba gilɛn nun kolokonde diina. I yi e fi nma.” 10 Iburama yi fa na subene ra. A yi ɲingen nunsii gilɛn nun yɛxɛɛ kontonni sɛnsɛn a tagi. A yi na subedungine sa e dan na, koni ami xɔline tan yixaba. 11Sɛgɛneyi fa, e godo na sube faxaxine ma. Iburama yi e birinkedi. 12 Sogen godomatɔna, xixɔnla yi Iburama suxu kati!Kuyen yi yidimi, dimi magaxuxin yi so.

13 Ala yi a fala a xa, a naxa, “A kolon yati, i bɔnsɔnnadɔxɔma nɛn yamana gbɛtɛ yi, e konna mi dɛnaxan na.E findima nɛn konyin na na bɔxɔni. E fe xɔlɛn siyaanbirin sɔtɔma nɛn ɲɛɛ kɛmɛ naaninna bun ma muxu yiini.14Koni e na lu siyaan naxan bun konyiyani, n namakitima

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 15:15 29 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 16:5nɛn. Na xanbi ra, e nɛɛn minima na yamanani, e se faɲingbegbe xalima nɛn. 15 I tan fama nɛn bɔɲɛ xunbenlasɔtɔdeni, i mɔn siimaya xunkuyen sɔtɔma nɛn, han i salaxiraya waxatin naxan yi. 16 I yixɛtɛn naaninden xɛtɛmanɛn na bɔxɔni, bayo fɔ Amorine e hakɛn na gbo ayiwaxatin naxan yi.”

17 Sogen to godo, dimin yi so. Na waxatini tɛɛ kɔ seennaxan yi tutin naminima enun tɛɛdɛgɛna, a yi dangu subedungine saden tagi. 18 Taxamasenna nan na ra, Alatalayi layirin naxan tongoxi a tan nun Iburama tagi na lɔxɔyɛtɛni. A yi a fala a xa, a naxa, “N bata yamanani ito fi ibɔnsɔnnama, keliMisiran baanma han sa dɔxɔ Efirati baabelebelenna.” 19Siya dɔxɔwuyaxinnan yi na: KeninenunKenisine nun Kadimonne 20 nun Xitine nun Perisine nunRefane 21 nun Amorine nun Kanan kaane nun Girigasanee nun Yebusu kaane.

16Sumayila bari lɔxɔna

1 Sarayi, Iburama a ɲaxanla munma yi dii yo bari a xa.Konyi gilɛMisiran kaana nde yi walima a yii naxan yi xiliHagara. 2 Sarayi yi a fala a xɛmɛn xa, a naxa, “I bata a to,Alatala mi dii bari feen nagidixi n tan ma. Koni yanyinande n nɔɛ diin sɔtɛ i xa nɛn n ma konyi gilɛn sabun na. Ɛbirin nan lan ɛ xa xi to.” Iburama yi tin Sarayi a falanma anaxan falaxi a xa. 3 Sarayi yi a konyi gilɛn Hagara Misirankaan tongo, a yi a so a xɛmɛna Iburama yii, a xa findi aɲaxanla ra. Iburama bata yi ɲɛɛ fu ti Kanan bɔxɔn ma.

4 Iburama nun Hagara yi xi yire kedenni, Hagara yifudikan. Hagara to la a ra fa fala a bata fudikan, a yi yoa kanna ma, a yi a mato a kobin na. 5 Sarayi yi a falaIburama xa, a naxa, “Konbini ito, n na raxɛtɛma i tan nanma Hagara naxan saxi n fari! Bayo, n tan nan n ma konyi

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 16:6 30 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 16:16gilɛn fixi i ma a xa findi i ya ɲaxanla ra. Xabu a la a raa fudikanna na a ra, a fa fe kobin nan tun yilanma n na.Alatala xa en tan firinna makiti.” 6 Iburama yi a ɲaxanlayabi, a naxa, “I ya konyi gilɛn nan a ra. A walima i tan nanyii. I waxi feen naxan birin xɔn ma, a birin liga a ra.” Nawaxatini, Sarayi fe kobin birin naxan nafan a ma, a yi aliga Hagara ra. Hagara yi a gi a bun.

7 Alatalaa malekan yi naralan Hagara ra xude xunnafɛma Suru kiraan xɔn ma tonbon yireni. 8 Malekan yiHagara maxɔdin, a naxa, “Sarayi a konyi gilɛn Hagara, ikelixi minɛn yi? I sigama minɛn yi?” Hagara yi malekanyabi, a naxa, “Nnanngixi n kannananbunma.” 9Alatalaamalekan yi a fala Hagara xa, a naxa, “I mɔn xa xɛtɛ i kelixidɛnaxan yi. I mɔn xa i xuru a ma.” 10Alatala a malekan yia fala a xa, a naxa, “N fama bɔnsɔnwuyaxi fideni nɛn ima,i mi nɔɛ naxan yatɛn kolonɲɛ.” 11 Alatalaa malekan mɔnyi a fala a xa, a naxa, “I fudikanna na a ra iki. I fama diinsɔtɔdeni. I na diin xili sama nɛn Sumayila.* Bayo Ala batai ya tɔrɔ xuiin mɛ marayarabin naxan sama i fari. 12 I yadiin luma nɛn alo burunna sofanla. A birin yɛngɛma nɛn,birin a fan yɛngɛma nɛn. E nun a xunyɛne birin luma nɛnfataxi.”

13Hagara yi xili sa Alatala xɔn, naxan falan tixi a xa, anaxa, “Ala Naxan N Toma.” A yi a fala, a naxa, “N bata nakanna to, naxan n toma.” 14 Na nan a toxi e na xɔɲinnaxinla falama, e naxa, “Niin Kanna Naxan N Toxi.” Naxɔɲinna Kadesi nun Bereda nan tagi. 15Hagara yi diin sɔtɔIburama xa. Iburama yi a xili sa Sumayila. 16 Iburama batayi ɲɛɛ tonge solomasɛxɛ e nun ɲɛɛ sennin ti siimayaan na,Hagara yi fa na diin sɔtɔ a xa.

* 16:11: Sumayila bunna nɛɛn fa fala “Ala fe mɛma.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 17:1 31 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 17:1217

Iburama xinla maxɛtɛ fena1 Iburama to ɲɛɛ tonge solomanaanin ɲɛɛ solo-

manaanin ti siimayaan na, Alatala yi mini a xa, a fa itofala a xa, a naxa, “Ala Sɛnbɛ Kanna nan n tan na. I sigatikiin xa kamali n yɛɛ ra yi. 2 N fama layirin tongodeni itan nun n tan tagi. N mɔn fama nɛn bɔnsɔn gbeen fidenii ma.” 3 Iburama yi bira, a a yɛtagin lan bɔxɔn ma. 4Ala yia fala a xa, a naxa, “N ma layirin ni i ra n naxan tongoxii tan nun n tan tagi. I findima nɛn siya wuyaxine benbanna. 5 I xinla mi falama sɔnɔn Iburama,* i xinla falama nɛnfa fala Iburahima, bayo n na i findima nɛn siya wuyaxinebenban na. 6 N na i findima nɛn yama gbeen benbanna. I diine sɔtɔma nɛn naxanye findima siya wuyaxine ra.Mangane fan minima nɛn i ya diine tagi. 7 N nan n malayirin nakamalima nɛn i tan nun n tan tagi, hali i danguxanbini, e nun i bɔnsɔnne fan yixɛtɛn fan bɔnsɔn bɔnsɔn.A findima habadan layirin nan na. Nayi, n tan nan i yaAla ra, e nun i bɔnsɔnna hali i dangu xanbini. 8 I tan nuni bɔnsɔnna, n fama nɛn bɔxɔn fideni ɛma, i findixi xɔɲɛnna dɛnaxan yi iki. Kanan bɔxɔn birin findima nɛn e gbeenna habadan! N tan nan e Ala ra.”

9 Ala mɔn yi a fala Iburahima xa, a naxa, “I tan nun ibɔnsɔnna fan yixɛtɛn bɔnsɔn bɔnsɔnna, ɛ lan nɛn ɛ xa nma layirin nakamali. 10 En ma layirin ni i ra, n naxan saxiɛ ma, ɛ lan ɛ xa naxan nakamali, i tan nun i bɔnsɔnne:Naxan birin findixi xɛmɛn na ɛ tagi, e birin lan nɛn e xabanxulan. 11Ɛ xa na banxulanna findi layiri taxamasennara ɛ tan nun n tan tagi. 12 Keli ɛ tan ma, sa dɔxɔ ɛ bɔnsɔnbɔnsɔnna ra, a birin lan nɛn, naxan yo barin nɛma fa xiisolomasɛxɛ ti, a xa banxulan. Na sariyan lan nɛn a xa sa* 17:5: Iburama bunna nɛɛn fa fala “Fafa binyena.” Iburahimabunna nɛɛn fa fala “Yama gbeen fafe.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 17:13 32 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 17:23ɛ konyine fan ma naxanye ɛ yii, naxanye barixi ɛ konni,e nun konyin naxanye saraxi bɔxɔ gbɛtɛni, hali a mi fa ibɔnsɔnni. 13Na kui, konyin naxanye barixi i konni e nun inaxan fan saraxi, e birin lan nɛn e xa banxulan, alogo nmalayirin taxamasenna xa lu ɛ fatin ma habadan! 14 Xɛmɛnnaxan na lu a fatinmi banxulanxi, a fama nɛn naminideniɛ bɔnsɔnni, bayo a mi layirin nakamalixi.”

15Na xanbi, Ala yi a fala Iburahima xa, a naxa, “I namai ya ɲaxanla xinla fala sɔnɔn de, ‘Sarayi,’ a fa xili nɛn‘Saran.’ 16Nna a barakama nɛn, a fama dii xɛmɛn barideninɛn i xa. N na a barakama nɛn, a fama findideni nɛnsiya gbeen benban na. Yamana wuyaxin mangane famaminideni nɛn a diine yi.” 17 Iburahima yi bira, a yi ayɛtagin lan bɔxɔn ma, a yi gele. A yi a fala a bɔɲɛni,a naxa, “N tan naxan bata ɲɛɛ kɛmɛ ti siimayaan na, nmɔn nɔɛ diin sɔtɛ ba? Saran naxan fan bata ɲɛɛ tongesolomanaanin ti siimayaan na, a fa nɔɛ diin barɛ ba?” 18Ayi a fala Ala xa, a naxa, “I ɲɔxɔ lu Sumayila xɔn ma tun!”19 Ala yi a fala, a naxa, “Ɛn-ɛn! I ya ɲaxanla Saran famadii xɛmɛn barideni nɛn i xa, i naxan xili sama Isiyaga.†N nan n ma layirin nakamalima nɛn n tan nun a tan tagie nun a bɔnsɔnna hali a faxa xanbini. Layirin naxan mikalamahabadan! 20Naxanbi, n bata i yamaxandinnasuxuSumayila fe ra. N na barakama nɛn, n mɔn dii gbegbe barifeen nagidima ama nɛn, n bɔnsɔnwuyaxin fima nɛn ama.A findima nɛnmanga dii fu nun firinne baba ra, e nun siyaxungbe kanna ra. 21 Koni, naxan findixi n ma layirin na,n fama na rakamalideni n tan nun Isiyaga nan tagi. Saranfama nɛn dii xɛmɛn barideni i xa i ɲɔxɔn waxati faraxi.”22Ala to yelin na falɛ, a yi keli Iburahima xun ma.

23 Iburahima yi a diin Sumayila tongo e nun a konyinnaxanye barixi a konni, e nun a naxanye saraxi. Xɛmɛn† 17:19: Isiyaga bunna nɛɛn fa fala “A gelema.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 17:24 33 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 18:8naxanye birin a banxini, a yi e birin banxulan na lɔxɔnialo Ala a yamari kii naxan yi. 24 Iburahima siin ɲɛɛtonge solomanaanin ɲɛɛ solomanaanin nan yi a ra, 25 adii Sumayila tan bata yi ɲɛɛ fu nun saxan ti, e banxulanxiwaxatin naxan yi. 26 E yi e birin banxulan lɔxɔ keden 27 enun xɛmɛn naxanye birin yi Iburahimaa banxini, konyinnaxanye barixi a konni, e nun a naxanye fan saraxi keliyamana gbɛtɛ yi.

18Xɔɲɛ saxanna fe

1 Alatala yi mini Iburahima xa Mamire wudi bili gbeendɛnaxan yi. Na waxatini, Iburahima yi dɔxi a bubun sodɛɛnna, kuyewolonwaxatini yanyinna. 2Ayi xɛmɛ saxanto tixi a yɛtagi. A yi keli bubun so dɛɛn na, a siga mafurɛn,a sa na xɛmɛ saxanna ralan. A yi a xinbi sin. 3 A yi a falamuxu keden xa e tagi, a naxa, “N kanna, yandi ɛ namadangu singe, ɛ xa ɛ madigan n konni. 4 N xa fa igen naɛ xa alogo ɛ xa ɛ sanne maxa. Ɛ mɔn xa ɛ matabu wudiniito bun ma. 5 N xa fa donseen na ɛ xa alogo ɛ xa fangansɔtɔ. Na xanbi, ɛ fa siga ɛ sigatini. Amasɔtɔ, ɛ danguma ɛwalikɛɛn konna nin.” Na xɔɲɛne yi a yabi, e naxa, “Awa, inaxan falaxi, a raba.”

6 Nanara, Iburahima yi xɛtɛ a mafuraxin na a bubunkui. A yi a fala a ɲaxanla Saran xa, a naxa, “I xɔdɔxɔ.I murutu fuɲi faɲin debedin yɛ saxan nafala burun na.”7 Na xanbi, a yi a gi, a siga ɲinge sansanni, a sa ɲinge diituraxi keden tongo. A yi na ɲinge diin so a walikɛɛn yiialogo a xa a faxa, a xa a rafala donseen na. 8Na suben toyelin ɲinɲɛ, Iburahima yi a tongo, a a so xɔɲɛne yii, e nunnɔnɔ kɛndɛna sa nɔnɔ xixin fari. E na donseen donma,Iburahima yi ti e fɛma wudin bun ma.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 18:9 34 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 18:229 Na xɔɲɛne yi Iburahima maxɔdin, e naxa, “I ya

ɲaxanla Saran minɛn yi?” A yi e yabi, a naxa, “A nayi bubun bun ma.” 10 Na xɔɲɛn muxu keden yi a falaIburahima xa, a naxa, “N mɔn xɛtɛma be i ɲɔxɔn waxatifaraxi. Na waxatini i ya ɲaxanla dii xɛmɛn barima nɛn ixa.” Saran yi tixi Iburahima xanbi ra bubun so dɛɛn na,a tuli matixi e falan ti xuiin na. 11 Iburahima nun Saranbata yi yelin forideni nun. Saran mi yi nɔɛ diin barɛ. 12Ayi gele a yɛtɛma, a naxa, “N tan na sɔtɛ, n bata yelin forɛ?N kanna fan bata findi xɛmɛ fonna ra. N fan sɛwama nɛndii sɔtɔdeni ba?”

13Alatala yi a fala Iburahima xa, a naxa, “Nanfera Sarangelexi? Nanfera a a falaxi, a tan mi nɔɛ diin barɛ sɔnɔn,bayo a bata fori? 14 Nanse na Alatala mi nɔɛ naxan ligɛ?N fama nɛn waxati saxini faraxi, Saran yi dii xɛmɛn bari.”15 Saran yi gaxu, a yi wulen fala, a naxa, “N mi gelexi de!”A yi a fala a xa, a naxa, “Di! I gelexi nɛn.” 16Na xɔɲɛne yi tikiraan xɔn ma, e yi e xun sa Sodoma taan ma. Iburahimayi siga e tideni kira yi.

17Alatala yi a fala, a naxa, “N naxan ligama, n nama naluxun Iburahimama. 18A famanɛnfindideni siya belebelesɛnbɛmaan na. Dunuɲa siyane birin duban sɔtɔma nɛn atan barakani. 19 N na a sugandixi nɛn, alogo a xa a diinenun a bɔnsɔnna muxune birin yamari a e xa kiti kɛndɛnsa tinxinni. Na waxatini, n tan Alatala, n fama nɛn nma layirin nakamalideni n naxan tongoxi Iburahima xa.”20Alatala yi a fala Iburahimaxa, a naxa, “Feennaxan falaxiSodoma kaane nun Gomora kaane xun ma, fe magaxuxinna a ra. E yulubin bata gbo ayi han, 21 n fama gododeninɛn, n sa a mato feen naxanye birin falaxi e xun ma, xa ana kiini. Xa e birin na feene fari, n fama a kolondeni nɛnna waxatini.”

22 Xɔɲɛ firin yi keli e yi dɛnaxan yi, e yi siga Sodomataani. Koni Alatala nun Iburahima yi lu yire kedenni.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 18:23 35 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 18:3223 Iburahima yi a maso a ra, a yi a fala a xa, a naxa, “Imuxu ɲaxine nun tinxin muxune halagɛ e bode xɔn ba?24 Yanyina nde tinxin muxu tonge suulun Sodoma kaanetagi. I na taan kalama nɛn? I mi diɲama Sodoma yamaanma na tinxinmuxu tonge suulunna fe ra ba? 25Ɛn-ɛn, amilanma i xa na liga! A mi lan i xa muxu ɲaxin nun tinxinmuxun faxa kii kedenni. Ami lan kiti kedenna xa samuxuɲaxin nun tinxin muxun ma. A mi lan i xa na liga. Naxandunuɲa birinmakitima, ami a ligama tinxinna kiraan xɔnma ba?” 26 Alatala yi yabin ti, a naxa, “Xa n tinxin muxutonge suulun li Sodoma taan kui, n diɲama nɛn Sodomakaane birin ma na muxu tonge suulunna fe ra.”

27 Iburahima mɔn yi falan tongo, a naxa, “Marigina, nbata i maxandi i xa diɲa n xa, n xa falani ito ti i xa, bayon tan kelixi gbangbanna nun bɛndɛn nin. 28 Xa i sa a li,tinxin muxu tonge suulun mi na yi, yanyina nde fɔmuxutonge naanin e nun suulun nan na. I na taan kalɛ bayomuxu suulun bata dasa a ra?” Ala yi a fala, a naxa, “N mia kalama xa n tinxin muxu tonge naanin e nun suulun lina.”

29 Iburahima mɔn yi a fala a xa, a naxa, “Yanyina nde, imuxu tonge naanin nan lima na yi.” A yi a fala, a naxa, “Nmi na kalama na muxu tonge naaninna fe ra.”

30 Iburahima yi a fala, a naxa, “Marigina, n bata imaxandi, i nama xɔlɔ xa nmɔn falana nde ti i xa. Yanyinande, i muxu tonge saxan nan lima na yi.” Ala yi a fala a xa,a naxa, “N mi na kalama xa n tinxin muxu tonge saxan lina yi.”

31 Iburahima yi a fala, a naxa, “Marigina, i hakɛ lu n xa.Yanyina nde, i muxu mɔxɔɲɛ nan lima na.” Ala yi a fala, anaxa, “N mi na taan kalama na muxu mɔxɔɲɛna fe ra.”

32 Iburahima mɔn yi a fala, a naxa, “Marigina, yandi, inama xɔlɔ. N ma maxɔdin dɔnxɛn ni ito ra. Yanyina nde,

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 18:33 36 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 19:10i muxu fu nan lima na.” Ala yi a fala Iburahima xa, a naxa,“N mi na taan kalama na muxu fuuna fe ra.” 33A to yelinfalan tiyɛ e nun Iburahima, Alatala yi siga, Iburahima fanyi xɛtɛ a konni.

19Sodoma nun Gomora halagi fena

1Ɲinbari waxatini, maleka firin yi so Sodoma taani. Nawaxatini, Loti yi dɔxi na taan so dɛɛn na. A to malekaneto fɛ, a yi keli, a sa e ralan kiraan xɔn ma. A yi a xinbi sin,a yɛtagin yi lan bɔxɔn ma. 2 Loti yi a fala e xa, a naxa, “Nkanne, yandi, ɛ xa so n konni. Ɛ xa ɛ sanne maxa, ɛ mɔnxa xi be to. Na xanbi, tila xɔtɔnni ɛ nɔɛ sigɛ ɛ sigatini.”Malekane yi a fala, e naxa, “Ɛn-ɛn! Fɔ nxu xa xi taan taginito kɔɛɛn na.”

3 Koni Loti yi a yixɔdɔxɔ han e yi siga a konni. A yidonse faɲin nafala e xa, a yi buru ratetaren gan e xa. Eyi e dɛge. 4 Sa waxatin mi yi a lixi nun, Sodoma kaane yiLoti a banxin nabilin. Keli banxulanne ma, sa dɔxɔ xɛmɛfonne ra, e birin yi na nun. 5 E yi Loti xili, e a maxɔdin,e naxa, “Na muxune minɛn yi, naxanye soxi i konni toɲinbanna ra. E ramini nxu ma, nxu xa nxu makoon nabae ra alo ɲaxanla.” 6 Loti yi mini a banxin kui a ti dɛɛnna, a yi na dɛɛn nagali. 7 A yi a fala e xa, a naxa, “Ɛn-ɛn!Ngaxakedenne, ɛ nama fe ɲaxin liga. 8Nma dii tɛmɛ firinbe naxanye mi xɛmɛ feen kolon. N bata tin a ma, n xa nesa ɛ sagoni, ɛ xa feen birin liga e ra ɛ waxi naxan xɔn ma,alogo ɛ nama sese liga n ma xɔɲɛne ra, bayo n tan batafindi e yatigin na.” 9Na muxune yi a fala Loti xa, e naxa,“Mini i ya xɔɲɛne nan na nxu yɛtagi. I mi nɔɛ kitin sɛ nxukonni. Xa i mi i kata, nxu fama fe xɔlɛn dɔxɔdeni i ra nɛndangu e tan na.” E yi sɔnsɔn Loti ra, alogo e xa dɛɛn kala.10 Na maleka firinna yi Loti suxu, e yi a raso banxin kui,

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 19:11 37 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 19:22e dɛɛn balan e xun ma. 11 Malekan yi ganla xunna kala,naxanye yi tixi dɛɛn na, e birin yi findi danxutɔne ra, kelibanxulanne ma sa dɔxɔ xɛmɛ fonne ra han e mi yi sesetoma fa. Kiraan yi yifu e ma.

12Na maleka firinna yi Loti maxɔdin, e naxa, “Muxunande i xa be? Hali a findixi i bitanna nan na, i ya dii xɛmɛnenun i ya dii tɛmɛne, e nun i ya muxune birin, i xa e birinnamini taani ito kui 13bayo nxu fama a halagideni. Alatalabata maxandi xui gbegbe mɛ taa yi kaani itoe wali kobinefe ra. Alatala yi nxu rafa, a nxu xa fa taani ito halagi.”14 Loti yi siga, a a fala a bitanne xa, a naxa, “Ɛ keli bemafurɛn! Alatala fama be kaladeni iki sa.” E yi a miri asabaan nan na. 15 Na subaxan ma, malekane yi digi Lotira, e yi a fala a xa, e naxa, “Keli! I ya ɲaxanla tongo, enun i ya dii tɛmɛ firinna naxanye be. Ɛ xa keli be alogoɛ nama halagi ɛ nun taani ito hakɛ kanne.” 16 A to wa amadigan feni nun, malekan yi Loti suxu a yiin ma, e nuna ɲaxanla, sa a dii tɛmɛ firinna fari. E yi e ramini taan kui,bayo Alatala bata yi kininkinin e ma.

17Malekan to e ramini, keden yi a fala Loti xa, a naxa,“I gi, alogo i niin xa ratanga. I nama i xanbi rato de! Inama i mati taani ito rabilinna yire yo yi. Xa i mi waxi axɔn i xa halagi, siga na geyane yireni.” 18 Loti yi a fala, anaxa, “Ɛn-ɛn, n Marigina, n bata i maxandi, n mi nɔɛ naligɛ. 19N na a kolon, i bata hinan n tan i ya walikɛɛn na. Ibata kininkinin n ma han! I bata n niin natanga. Koni, ntan mi nɔɛ n giyɛ han geyaan ma, xa na mi a ra n faxamanɛn. 20Yandi, i bata taa xurudini ito to? Na nan masoxi nna. Tin, n xa siga, n xa sa lu na. A lu, n xa siga mɛnni, taaxurudidin na a ra! N niin xa ratanga!” 21Malekan yi a fala,a naxa, “N bata tin na birin ma. N mi na taan kalɛ. 22 Sigamafurɛn, bayo han i sa soma waxatin naxan yi, n mi nɔɛ

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 19:23 38 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 19:34fefe ligɛ.” Na nan a toxi, na taan xili saxi Soyari.* 23Sogenyi tema waxatin naxan yi, Loti yi so Soyari taan kui.

24 Na waxatini, Alatala yi dole tɛɛn nagodo Sodomataan nun Gomora taan ma. 25 A yi na taane halagi e nunna lanbanna birin, fɔlɔ sansine ma, sa dɔxɔ muxune ranaxanye birin dɔxi na taane kui. 26Loti a ɲaxanla yi a yɛɛnnaxɛtɛ a xanbi ra, a yi findi fɔxɔ gɛmɛ tixin na.

27Na subaxan ma, Iburahima yi keli, a a xunsa na yirenma e nun Alatala e bode to dɛnaxan yi. 28 A to a yɛɛnnasiga Sodoma taan nun Gomora taan ma, e nun na taanerabilinna birin, a yi tuti gbeen to, a tema na yi alo suluntɛɛn† tutina. 29Ala to yi na taane kalama nun, a yi mirixiIburahimaa fe ma. Na nan a toxi, Ala yi Loti ratanga nagbalon ma, a yi na taane kalama waxatin naxan yi, Loti yidɔxi dɛnaxan yi.

Loti nun a dii tɛmɛ firinna30 Loti bata yi gaxu lu feen na Soyari taan kui. A yi keli

na, a siga geyaan fari a sa dɔxɔ mɛnni e nun a dii tɛmɛfirinna faran yinla kui.

31 Lɔxɔna nde, a dii tɛmɛ singen yi a fala a xunyɛn xa,a naxa, “En baba bata fori. En dɛnaxan yi, xɛmɛ yo mibe en dɔxɔma naxan xɔn ma alo adaman darixi kii naxanyi. 32 Fa be, en xa dɔlɔn so en baba yii han a xunna yi kelialogo en xa xi a xɔnma, alogo en xa diin sɔtɔ. Na xa findi abɔnsɔnna ra.” 33Na kɔɛɛn na, e yi dɔlɔn fi e baba ma, a diitɛmɛ singenyi xi a baba xɔnma. Ami a xunma fe yo kolon,a diin sa waxatina hanma a keli waxatina. 34Kuye to yiba,a dii tɛmɛ singen yi a fala a xunyɛn xa, a naxa, “A bataɲan, n tan nun n baba bata xi yire kedenni to. To kɔɛɛnna, i tan nan nun n baba xima yire kedenni. Na yanyini en* 19:22: Soyari bunna nɛɛn fa fala “A xurina.” † 19:28: Suluntɛɛn mɔn falama yirena nde yi fa fala “Furu tɛɛna.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 19:35 39 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 20:8nɔɛ bɔnsɔnna fiyɛ a ma.” 35Na kɔɛɛn mɔn na, e yi dɔlɔn fie baba ma, a xunyɛn fan yi xi a baba xɔn ma. A mi a xunma fe yo kolon, a diin sa waxatina, e nun a keli waxatina.

36Loti a dii tɛmɛfirinna yi fudikan e baba a diin na. 37Nadii tɛmɛ singen to diin bari, a a xili sa “Moyaba.” Na nanfindi Moyaba kaane birin benban na. Han iki e na yi. 38Adii tɛmɛ firinden fan yi diin bari, a a xili sa “Bɛn-Ami.” Nanan findi Amonine birin benban na. Han iki e na yi.

20Iburahima nun Abimeleki

1 Iburahima yi siga Negewi yamanani. A yi dɔxɔ Kadesinun Suru tagi. Na xanbi ra, a yi siga Gerari taani, a yiwaxati timɛnni. 2 Iburahima yi aɲaxanla Saranma fe fala,a naxa, “N xunyɛn ɲaxalanmaan nan a ra.” Abimeleki,Gerari mangan yi Saran tongo.

3 Kɔɛɛn to so, Abimeleki xima, Ala yi a yɛtɛ yita a raxiyeni, a naxa, “I faxama nɛn ɲaxanli ito a fe ra, i naxantongoxi, bayo xɛmɛ taa ra dɔxɔn na a ra.” 4 Na waxatini,Abimeleki munma yi a maso a ra. A yi a yabi, a naxa, “NMarigina, i bɔnsɔn tinxinxin kalama nɛn? 5 Iburahima afala nɛn n xa, fa fala ɲaxanli ito a xunyɛn ɲaxalanmaannan a ra. Ɲaxanla fan yi a fala n xa, a tada nan Iburahimara. N naxan ligaxi, n na ligaxi n bɔɲɛ fixɛn nan na.” 6Naxiyeni Ala mɔn yi a fala a xa, a naxa, “N tan yati, n na akolon i feen naxan ligaxi, fe kobi xa mi a ra. N tan nana ligaxi, i mi nɔxi yulubi ligɛ n na. Na nan a toxi n mi aluxi i xa a findi i ya ɲaxanla ra. 7 Iki, ɲaxanli ito raxɛtɛ axɛmɛn ma. Nabiin nan a ra. A Ala maxandima i xa nɛnalogo i niin xa ratanga. Koni xa i mi a raxɛtɛ a xɛmɛn ma,a kolon, i faxama nɛn i tan nun i ya muxune birin.”

8 Abimeleki yi keli sinma, a yi a kuntigine birin malan.Feen naxan birin danguxi, a yi a yɛba e xa. E yi gaxu han

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 20:9 40 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 21:5a dangu ayi. 9 Abimeleki yi Iburahima xili a konni. A yia maxɔdin, a naxa, “N hakɛn mundun ligaxi i ra, i xa ntan nun n ma yamaan findi yulubi kanne ra? I bata fe ligan na, feen naxan mi lan a xa liga. 10Nanfe a ligaxi i xa naraba?” 11 Iburahima yi a fala, a naxa, “N na falaxi nɛn, a bekaane mi gaxuxi Ala yɛɛ ra. E n faxama nɛn n ma ɲaxanlafe ra. 12Ɲɔndin nan a ra, n xunyɛn na a ra. Nxu birin babakeden, koni nxu nga keden mi a ra. A mɔn findixi n maɲaxanla ra. 13 Ala to n namini n baba konni, n yi a fala nma ɲaxanla xa, n naxa, ‘I hinanna yitama n na ikiini: Enna siga dɛdɛ, i xa a fala a n xunyɛn nan i tan na.’ ”

14 Abimeleki yi yɛxɛɛne nun siine nun ɲingene nunkonyi xɛmɛne nun konyi gilɛne tongo, a yi e birin soIburahima yii. A mɔn yi a ɲaxanla Saran naxɛtɛ a ma. 15Ayi a fala Iburahima xa, a naxa, “Nma bɔxɔn dɛɛn bata rabii xa. I na wa lu feni dɛdɛ bɔxɔni ito ma, lu mɛnni.” 16A yia fala Saran xa, a naxa, “N bata gbeti gbanan wuli kedenso i tada yii i solona seen na i tan nun i sigati boden birinyɛɛ xɔri alogo i xa xunna kenla sɔtɔ.” 17 Iburahima yi Alamaxandi, na waxatini Ala yi Abimeleki rakɛndɛya alogo aɲaxanla nun a konyi gilɛne xa nɔ diin barideni. 18Alatalabata yi dii baritareyaan nagidi nun Abimeleki a muxunema Iburahima a ɲaxanla Saran ma fe ra.

21Isiyaga bari lɔxɔna

1Alatala yi hinan Saranna, a a falannakamali. 2Saran yifudikan. A yi diin bari Iburahima xa a foriyani Alawaxatinnaxan fala a xa. 3 Iburahima yi a diin xili sa Isiyaga, Sarannaxan sɔtɔxi a xa.

4 A yi a dii Isiyaga banxulan a xii solomasɛxɛde lɔxɔnialo Ala a yamari kii naxan yi. 5 Iburahima bata yi ɲɛɛkɛmɛ sɔtɔ siimayaan na, Isiyaga bari waxatin naxan yi.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 21:6 41 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 21:186Saran yi a fala, a naxa, “Ala bata n nagele sɛwani. Muxunnaxanye na nma dii Isiyaga bari feenmɛ, en birin sɛwamanɛn.”* 7 A mɔn yi a fala, a naxa, “Nde yi nɔɛ a falɛIburahima xa a lɔxɔna nde fama a lideni, Saran findimadii ngan na nɛn? Koni n tan bata diin bari a xa a xɛmɛforiyani.”

Iburahima yi Hagara kedi8 Diin to gbo, e yi a dɛɛn ba xiɲɛn na. Iburahima yi

sɛwa sumunna belebele yitɔn, a dii Isiyaga dɛɛ ba lɔxɔni.9 Misiran kaan Hagara diin naxan barixi Iburahima xa,Saran yi na diin to gelɛ. 10A yi a fala Iburahima xa, a naxa,“Konyi ɲaxanli ito nun a diin kedi. E nun n ma dii Isiyaganama lu kɛɛ kedenni.” 11Na falan mi rafan Iburahima maa diina fe ra. 12 Koni Ala yi a fala Iburahima xa, a naxa,“I nama xɔlɔ i ya diina fe ra e nun i ya konyi ɲaxanla.Saran na feen naxan birin maxɔdin i ma, a birin liga a xa,bayo naxanye yatɛma i bɔnsɔnna ra, ne minima Isiyagabɔnsɔnnanin. 13Nsiyanande fannaminimanɛn i ya konyiɲaxanla diini, bayo i ya diin nan a fan na.” 14 Iburahima yikeli subaxan ma. A yi burun nun kidi sagbaan tongo igenyi naxan kui. A yi na birin nate Hagara xun ma, a yi diinso a yii, a yi e birin kedi. Hagara yi a xun ti tonbon yirenna dɛnaxan xili “Bɛriseba.”

15 Igen to ɲan a kidi sagbaan kui, a yi a diin sa wudidinbun ma. 16 A yi siga, a sa dɔxɔ a danna xalimakuli wolidekeden ɲɔxɔndɔn yi. A yi a fala, a naxa, “N mi nɔɛ n yɛɛntiyɛ n ma diin faxamatɔɔn na.” A yi siga, a sa dɔxɔ adanna, a yi lu tɛ a ma, a wuga. 17 Ala yi diin wuga xuiinmɛ kore. Alaa malekan yi Hagara xili, a yi a maxɔdin, anaxa, “Hagara nanse i sɔtɔxi? I nama gaxu bayo Ala batadiin wuga xuiin mɛ kore. 18 Keli i ti! I ya diin tongo i yii* 21:6: Isiyaga bunna nɛɛn fa fala “A gelema.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 21:19 42 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 21:33firinna ra, i xa a suxu, bayo n na a findima siya gbee kannanan na.”

19Ala yi Hagara yɛɛn nabi, a yi xɔɲinna to, igena a kui.A yi na kidi sagbaan tongo, a sa igen sa a kui. A yi igen fia diin ma. 20Ala yi a yengi lu diin xɔn ma han a yi gbo. Ayi siga a sa dɔxɔ tonbonni. A yi findi xalimakuli wonla ra.21A yi dɔxɔ Paran tonbonni. A nga yi Misiran kaa ɲaxalankeden fen a xa.

Iburahima layirin naxan xidi e nun Abimeleki tagi22Nawaxatini, Abimeleki nun a sofamangana Pikoli, ne

yi fa Iburahima li, e a fala a xa, e naxa, “Ala luxi i xɔn ma iya feen birin yi. 23 I kɔlɔ n xa Ala xinli, fa fala i mi n yanfɛ,i mi n ma diine yanfɛ, i mi n mamandenne fan yanfɛ. I xahinan n na e nun bɔxɔni ito muxune, i dɛnaxan yi, alo nna a liga i xa kii naxan yi.” 24 Iburahima yi a yabi, a naxa,“N bata n kɔlɔ Ala yi.”

25 Iburahima yi amawugaAbimeleki xa, awalikɛne bataa xɔɲinna ba a yii. 26 Abimeleki yi a yabi, a naxa, “N makolon naxan na feen ligaxi i ra. I mi dɛntɛgɛni ito saxi nxa, fɔ to n tan yi fa a kolon.”

27 Iburahima yi yɛxɛɛne nun siine nun ɲingene tongo,a yi e so Abimeleki yii. E yi layirin tongo e bode xa.28 Iburahima yi yɛxɛɛ dii solofere tongo, a yi e sa e danna.29Abimeleki yi a maxɔdin, a naxa, “Nanfera, i na yɛxɛɛ diisoloferene saxi e danna?”

30 Iburahima yi a yabi, a naxa, “N ne soma nɛn i yii,alogo i xa a kolon, a n tan nan xɔɲinni ito gexi.”

31Nanara, mɛnna xili saxi Bɛriseba, bayo e firinna birine kɔlɔmɛnna nin.† 32E yi layirin tongo e bode xa Bɛriseba.Na dangu xanbini, Abimeleki nun a sofa mangana Pikoli,e yi ti kiraan xɔn ma xɛtɛ Filisiti bɔxɔni. 33 Iburahima yi† 21:31: Bɛriseba bunna nɛɛn fa fala “Marakɔlɔ xɔɲinna.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 21:34 43 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 22:9tamaro wudi bili keden si Bɛriseba bɔxɔn ma. A yi Alatalamaxandi a xinla ra, Habadan Ala. 34 Iburahima ɲɛɛwuyaxiti nɛn Filisiti bɔxɔni.

22Iburahimaa saraxana

1 Na feene dangu xanbini, Ala yi Iburahima kɛɲaanfɛsɛfɛsɛ. A yi a xili, a naxa, “Iburahima.” Iburahima yia ratin, a naxa, “N tan ni i ra.”

2 Ala yi a fala a xa, a naxa, “I ya diin tongo, Isiyaga, iya dii keden peena, naxan nafan i ma, i xa a xali Moriyayamanani geyaan fari, n na dɛnaxan yita i ra. I xa a ba nxa saraxa gan daxin na.”

3 Subaxan ma, Iburahima yi keli, a yi dɔxɔ seni tɔn asofanla fari. A yi awalikɛfirin tongo e nun Isiyaga, a diina.Iburahima yi yegeni bɔ naxan findima tɛɛ yitɔn seen nasaraxa badeni. A yi siga yireni Ala dɛnaxan yitaxi a ra. 4Naxii saxande lɔxɔni, Iburahima yɛɛn yi ti na yire makuyenna, a sigama dɛnaxan yi. 5 A yi a fala a walikɛ firinna xa,a naxa, “Ɛ tan nun sofanla xa lu be. Nxu nun n ma diinsigama geyaan fari Ala batudeni. Na waxatini nxu mɔnxɛtɛma han be.”

6 Iburahima yi na yegen dɔxɔ Isiyaga xunma, a diina. Amɔn yi tɛɛ wolonna nun filɛn xali. E sigan tima e firinna.7 Isiyaga yi a baba Iburahima xili, a naxa, “N baba.” A yi aratin, a naxa, “N tan ni i ra, n ma diina.” Isiyaga yi a babamaxɔdin, a naxa, “N bata a to yegen nun tɛɛ wolonna enyii, koni yɛxɛɛ diin minɛn yi en naxan bama saraxan na?”

8 Iburahima yi a yabi, a naxa, “Nma diina, Ala yatin nanyɛxɛɛ diin fima en ma, en naxan bama saraxa gan daxinna.” E sigan tima e firinna.

9 E to e soden li, Ala dɛnaxan yitaxi a ra, Iburahimayi saraxa ganden nafala mɛnni, a yi yegen sa na. A yi adiin xidi, Isiyaga. A yi a rate na saraxa ganden fari, a yi

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 22:10 44 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 22:24a dɔxɔ yegen fari. 10 Na xanbi ra, a yi filɛn tongo, a yia yiini bandun, a xa a diin kɔɛ raxaba, 11 koni Alatalaamalekan yi a xili kore, a naxa, “Iburahima hɛ, Iburahimahɛ!” Iburahima yi a ratin, a naxa, “N tan ni i ra.”

12 Malekan yi a fala, a naxa, “Banxulanni ito lu na. Inama fe ɲaxi yo liga a ra. N bata a kolon i gaxuxi Ala yɛɛra. N mɔn bata la a ra, i mi tondixi i ya dii kedenna fidenin ma saraxan na.”

13 Iburahima yi a yɛɛn naxɛtɛ a xanbi ra, a yi yɛxɛɛ kon-tonna to fɔtɔnna yii ra, a feri firinna kankanxiɲansanni. Ayi sa na yɛxɛɛ kontonna tongo, a fa a ra. A yi na ba saraxanna a diin ɲɔxɔn na. 14 Iburahima yi na yiren xili sa “Alatalanan fama a ra.” Nanara, han iki a falama “Alatala nan famaa ra a geyaan fari.”

15 Alatalaa malekan mɔn yi Iburahima xili kore. 16 Ayi a fala a xa, a naxa, “N bata n kɔlɔ n yɛtɛni, Alatalaafalan ni ito ra. Bayo i bata ito liga, i mi tondi i ya diikedenna ma n xa, 17n na i barakama nɛn han! I bɔnsɔnnawuyama ayi nɛn alo saren naxanye koren ma, xa na mi ara e wuyama ayi nɛn alo mɛɲɛnsinna naxan malanxi baadɛɛn na. I bɔnsɔnna e yaxune nɔmanɛn. 18Dunuɲa siyanebirin duban sɔtɔma nɛn i tan bɔnsɔnna barakani, bayo ibata n xuiin suxu.”

19 Iburahima yi xɛtɛ a walikɛne yireni. E birin yi sigaBɛriseba, bayo Iburahima yi dɔxi mɛnna nin.

20Na feene birin to dangu, Iburahima yi a mɛ, a Milikabata diini itoe bari a xunyɛn Nahori xa: 21 A dii singenaYusu nun na xanbiratɔna Busi nun Arami baba Kɛmuyɛli22 nun Kesede nun Xaso nun Pilidasi nun Yidilafi e nunBetuyeli. 23 Betuyeli Rebeka nan sɔtɔ. Milika nan na diisolomasɛxɛn bari Iburahima xunyɛ Nahori xa. 24 Nahoria konyi ɲaxanla, na yi xili nɛn Reyuma. A yi diine bari.Na diine yi xili nɛn: Teba nun Gaxami nun Tahaka e nunMaka.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 23:1 45 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 23:1323

Iburahimaa muxu maluxundena1 Saran ɲɛɛ kɛmɛ ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun solofere nan sɔtɔ

siimayaan na. 2 A yi faxa Kiriyati-Aruba yi, naxan mɔnxili “Xebiron,” Kanan bɔxɔni. Iburahima yi a ɲaxanla sayafeen liga, a yi a wuga. 3 Iburahima yi keli, a ɲaxalan binbinsaxi dɛnaxan yi, a yi siga Xitine fɛma. A yi sa falani itoti e xa, a naxa, 4 “Xɔɲɛn nan n tan na ɛ tagi be. N bataɛ maxandi, ɛ gaburu yiren fi n ma, n nɔɛ n ma ɲaxanlamaluxunɲɛ dɛnaxan yi.”

5 Xitine yi a yabi, 6 e naxa, “Nxu kanna, i tuli mati nxura a faɲin na! Alaa muxu gbeen nan i ra nxu tagi. I na wai ya ɲaxanla maluxun feni nxɔ gaburu yire yo yi, i sagoonna a ra. Nxu tan tagi be, muxu yo mi na naxan nɔɛ tondɛi xa, i ya ɲaxanla maluxundeni a gaburu yireni.”

7 Iburahima yi keli. A yi a xinbi sin mɛn kaane xa, Xitibɔnsɔnna. 8A yi a fala e xa, a naxa, “Xa ɛ bata tin, n xa nɔn ma ɲaxanla maluxundeni ɛ gaburu yireni, n fan bata ɛmaxandi ɛ xa nɔ n ma maxandin nadangudeni, Soxara adii Eferonma 9 alogo a xa Makipela faranna so n yii. Bayo,n na a kolon a tan nan gbee mɛnna ra, na mɔn a xɛɛn nandɛxɔn. A xa na sara nma ɛ yɛɛ xɔri, alogo birin xa a kolon,na bɔxɔn bata findi n ma muxu maluxunden na.”

10Eferon Xiti kaan yi tixi a yamaan tagi. A yi Iburahimayabi a xuini texin na alogo Xitine nun muxun naxanyebirin yimalanxi taan so dɛɛn na, e xa nɔ a falan namɛdeni.11 “Nba, n bata i maxandi, n kanna, i tuli mati n na. Ɛn-ɛn,n bata xɛɛn nun faranni ito fi i ma n bɔnsɔnna yɛɛ xɔri. Iya ɲaxanla maluxun mɛnni.”

12 Iburahima mɔn yi a xinbi sin, yamaan birin yɛɛ xɔri.13A yi falan ti Eferon xa, a naxa, “I fan xa i tuli mati n na.N ni i ya xɛɛn saren fima nɛn. A rasuxu, yandi, n gbetin

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 23:14 46 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 24:4naxan soma i yii alogo n xa nɔ nma ɲaxanlamaluxundenimɛnni.”

14 Eferon mɔn yi falan tongo, 15 a naxa, “Nba, i tuli matin na a faɲin na. Bɔxɔn naxan saren lanma gbeti gbanankɛmɛ naanin ma, sese mi na ra, i tan nun n tan tagi. I yaɲaxanla maluxun na.”

16 Iburahima yi tin Eferon ma falan ma. A yi gbetintɛngɛ, a naxan ma fe fala a bodene yɛɛ xɔri, Xitine, nagbeti gbanan kɛmɛ naanin yi maliga alo yulane yi darixi aligɛ kii naxan yi na waxatini. 17 Eferon ma xɛɛn naxan yiMakipela yi, Mamire sogetede binna e nun faranna naxanna, e nun wudi binla naxanye birin sixi xɛɛn danne ra,18 ne birin yi findi Iburahima gbeen na. Na Xitine nunmuxun naxanye birin yi malanxi taan so dɛɛn na, e birinyi findi na fe serene ra.

19Na birin dangu xanbini, Iburahima yi a ɲaxanla Saranmaluxun na faranna ra Makipela xɛɛn ma, naxan Mamireyɛtagi, Xebiron yi, Kanan bɔxɔni. 20 Na xɛɛn nun nafaranna yi ba Xitine gbeeyani, a findi Iburahima gbeen naalogo a xa nɔ a muxu faxaxine maluxundeni mɛnni.

24Isiyaga nun Rebeka futu xidina

1 Iburahima bata yi fori. Alatala yi Iburahima barakakirayaan sifan birin xɔnma. 2Awalikɛɛnnaxan fori dangua walikɛɛn birin na, naxan yengi luxi a yii seen birin xɔnma, Iburahima yi a fala na xa, a naxa, “I yiin naso n danbanbun ma.* 3N fama i rakɔlɔdeni Alatala yi, kore xɔnna nunbɔxɔ xɔnna Ala, alogo i nama ɲaxanla fen n ma diin xanaxan findɛ Kanan kaan na n dɔxi dɛnaxan yi. 4 I sigama* 24:2: Mɛn kaane yi na nan ligama e na muxun nakɔlɔwaxatin naxan yi.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 24:5 47 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 24:14n bari bɔxɔn nan ma, n bɔnsɔnni, i mɛnna ɲaxalan kedenfen Isiyaga xa, n ma diina.”

5Awalikɛɛn yi a yabi, a naxa, “Yanyina nde, na ɲaxanlami birɛ n fɔxɔ ra fa bɔxɔni ito yi. Fɔ n xa i ya diin xalimɛnni, i ya bɔxɔni, i kelixi dɛnaxan yi ba?” 6 Iburahimayi a yabi, a naxa, “I nama n ma diin naxɛtɛ n kelideni de!7Alatala, Ala Naxan Kore, naxan n tongoxi n bari muxunetagi e nun n bɔnsɔnni, naxan falan tixi n xa, naxan akɔlɔxi a bɔxɔni ito soma nɛn n bɔnsɔnna yii, a tan yatinaa malekan nasigama i yɛ ra nɛn alogo i xa nɔ ɲaxanlasɔtɔdeni nma diin xamɛnni. 8Xa ɲaxanlami fa sa tin birɛi fɔxɔ ra, i fama nɛn natangadeni n ma kɔlɔn ma, i naxantongoxi n xa. Koni i nama xɛtɛ n ma diin na mɛnni.”

9Walikɛɛn yi a yiin naso a kanna Iburahima danban bunma, a yi a kɔlɔ na ma. 10 Walikɛɛn yi ɲɔgɔmɛ fu tongoIburahima a ɲɔgɔmɛne tagi e nun se faɲi gbegbe. A yi keli,a yi siga Nahori a taani, Mesopotamiya yamanan kɔmɛnfɔxɔni.

11Ɲinbari waxatini, a yi xɔɲinna li naxan gexi taan farima. A yi ɲɔgɔmɛne rafelen mɛnni. Ɲaxanle yi fama igebadeni na xɔɲinna nan na.

12 A yi Ala maxandi, a naxa, “Alatala, n kanna Iburahi-maa Ala, n bata i maxandi alogo n ma sigatiin xa findixunna kenla ra n xa to. I xa hinan n kanna Iburahima ra.13 I bata n to xɔɲinna dɛxɔn ma, taan sungutunne famaige badeni dɛnaxan yi. 14N sungutunna nde maxɔdinmanɛn, a xa a ige ba seen so n yii, n yi igen min. Xa a li,a n yabi iki, a naxa, ‘I xa igen min, n mɔn xa igen so iya ɲɔgɔmɛne fan yii,’ n na a kolonma nɛn na waxatini,i ya ɲaxalan sugandixin yatin nan na ra Isiyaga xa, i yawalikɛna. Na waxatini n na a kolonma nɛn, a i bata hinann kanna ra.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 24:15 48 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 24:2915 Benun a xa yelin na falan tiyɛ, Rebeka yi fa, Betuyeli

a dii tɛmɛna, Nahori nun Milika mamandenna. Nahori,Iburahima xunyɛn nan a ra. A fɛɲɛn yi dɔxi a tungunnafari. 16 Sungutun tofaɲin nan yi a ra, naxan mi yi xɛmɛfeen kolon. A yi godo xɔɲin dɛɛn na, a yi a fɛɲɛn nafe igenna, amɔn yi te. 17 Iburahimaawalikɛɛn yi a gi, a sa a ralan.A yi a fala a xa, a naxa, “Yandi, a lu n xa igena nde min,naxan i ya fɛɲɛn kui.” 18 A yi a yabi, a naxa, “Nba, igenmin.” A yi a fɛɲɛn nagodo a tungunna fari, a yi igen so ayii. 19A to yelin igen soɛ a yii, a yi a fala a xa, a naxa, “N niigen bama nɛn i ya ɲɔgɔmɛne fan xa alogo e birin xa wasaigen na.”

20 A yi igen sa xuruse mindeni, a mɔn yi siga a giyɛa sa ige gbɛtɛ sɛgɛ. Ɲɔgɔmɛne birin yi wasa igen na.21Xɛmɛni ito yi a dundu, a yi a miri, yanyina nde, Alatalabata n ma sigatiin nasɔnɔya n xa. 22 Ɲɔgɔmɛne to yelinigen minɲɛ, xɛmɛni ito yi xɛma wuredin so sungutunnayii naxan sama ɲɔɛɛn na, na garamu sennin liyɛ, e nunxɛma yiikɔɛraso firin, naxan garamu kɛmɛ liyɛ. 23 A yi amaxɔdin, a naxa, “Nde a dii i tan na? Yandi, a fala n xa, xayigiyana nde i baba konni, nxu xa xi na to kɔɛɛn na?”

24 A yi a fala a xa, a naxa, “Betuyeli a diin nan n na,Milika nun Nahori mamandenna nan n na.” 25Ɲaxanli itomɔn yi a fala, a naxa, “Nxu konni sɛxɛn nun ɲɔxɔndedɛgbegbeen na, yigiyaden fan na ɛ luma dɛnaxan yi.”26 Xɛmɛni ito yi a xinbi sin Alatala yɛtagi. 27 A yi a fala, anaxa, “Alatala, n kanna Iburahimaa Ala, n bata i tantun.I hinanma n kanna Iburahima ra waxatin birin. I yalannayaan mi kalɛ. N ma sigatini, Alatala, n xunna tixiyiren nan na, dɛnaxan findixi n kanna Iburahima xunyɛnkonna ra.”

28 Sungutunni ito yi a gi siga a konni, a sa xɔɲɛni itoa fe fala a nga xa. 29 Rebeka tadana nde yi na naxan xili

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 24:30 49 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 24:41Laban. A yi mini mafurɛn, a yi siga xɔɲin dɛɛn na xɛmɛntixi dɛnaxan yi. 30 A bata yi ɲɔɛrasoon nun yiikɔɛrasoonto a xunyɛn ɲaxalanmaan yii. A mɔn bata yi a xunyɛndɛntɛgɛ xuiin mɛ xɛmɛna falana fe ra. A yi siga xɛmɛniito yireni a tixi xɔɲinna fɛma e nun ɲɔgɔmɛne.

31 A yi a fala a xa, a naxa, “Fa be, Alatala barakan fixinaxan ma. Nanfera i tixi tandeni? N bata banxini tɔni yigiyadena e nun ɲɔgɔmɛne lan e xa lu dɛnaxan yi.”32Xɛmɛni ito yi so Laban konni. Laban yi goronna ragodoɲɔgɔmɛne fari. A sɛxɛn so e yii e nun ɲɔxɔndedɛna enaxandonma. A yi igen fan so xɛmɛni ito yii, e nunmuxunnaxanye birin biraxi a fɔxɔ ra, alogo e xa e sanne maxa.33 A yi fa donseen na e xa, koni a yi a fala, a naxa, “N min dɛgema singe, fɔ n xa falan ti ɛ xa, n lanma n xa naxanyita ɛ ra.” Laban yi a fala a xa, a naxa, “Falan ti xɛ.”

34 Xɛmɛni ito yi a fala, a naxa, “N tan Iburahimaawalikɛɛn nan n na. 35Alatala bata baraka gbegbeen nagidin kanna Iburahima ma. A bata findi nafulu kanna ra,bayo Ala bata xuruseen sifan birin fi a ma e nun gbetinnun xɛmaan nun walikɛ xɛmɛne nun walikɛ ɲaxanle nunɲɔgɔmɛne nun sofanle. Ala bata na birin fi a ma. 36 Nkanna Iburahima a ɲaxanla Saran, hali a to yi forixi, a yidiin bari a ma. A kɛɛn birin soxi diini ito nan yii.”

37 “Iburahima n nakɔlɔxi nɛn, a naxa, ‘I nama ɲaxanlatongo n ma diin xa naxan findɛ Kanan kaan na n dɔxidɛnaxan yi. 38 I xa siga n baba denbayani n bɔnsɔnni alogoi xa ɲaxanla fen n ma diin xa mɛnni.’ 39 Na waxatini,n yi n kanna maxɔdin, n naxa, ‘Xa na ɲaxanla fa tondibiradeni n fɔxɔ ra go?’ 40A yi n yabi, a naxa, ‘N sigan timaAlatala naxan yɛtagi, na fama nɛn a malekan biradeni ifɔxɔ ra alogo i ya sigatiin xa sɔnɔya. I fama nɛn ɲaxanlatongodeni n ma diin xa n bɔnsɔnni, n baba denbayani.41 Na waxatini i na siga n bɔnsɔnna tagi, xa e mi fa sa

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 24:42 50 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 24:53sungutunna so i yii, i bata ratanga n ma marakɔlɔn ma.’”

42 “N to xɔɲinna yiren li, n yi maxandin ti, n naxa,‘Alatala, n kanna Iburahimaa Ala, xa i bata a ɲɛnige n xa, ixa n ma sigatiin nasɔnɔya, 43 i yɛɛn ti n na xɔɲinna dɛxɔnma. N fama nɛn sungutunna nde maxɔdindeni naxanfama ige badeni, a a xa igen sonyii naxan a fɛɲɛnkui alogon xa n min. 44 Xa a n yabi, a naxa, “Igen min, n na igenbama nɛn i ya ɲɔgɔmɛne fan xa, e min,” n na a kolonmanɛn na waxatini, Alatalaa sungutun sugandixin yatin nanna ra n kanna Iburahima a diin xa.’ ”

45 “Benun n xa yelin na falan tiyɛ n yɛtɛ ma, Rebeka yifa, fɛɲɛn dɔxi a tungunna fari. A yi godo xɔɲin dɛɛn na,a yi igen ba. N yi a maxɔdin, n naxa, ‘Yandi igen so n yii,n xa n min.’ 46 A yi a fɛɲɛn nagodo mafurɛn a tungunnafari, a yi a fala n xa, a naxa, ‘Igen min, i na yelin igenminɲɛ, n na igen soma nɛn i ya ɲɔgɔmɛne fan yii.’ N yin min, a mɔn yi igen so ɲɔgɔmɛne yii. 47N yi a maxɔdin,n naxa, ‘Nde a dii i tan na?’ A yi n yabi, a naxa, ‘Betuyelia diin nan n na, Nahori nun Milika mamandenna nan nna.’ N yi xɛma wuredin so a ɲɔɛɛn na, n mɔn yi xɛmayiirasone so a yii kɔɛɛn na. 48 N yi n xinbi sin Alatalayɛtagi. N yi Alatala tantun, n kanna Iburahimaa Ala, bayoa bata n ti kira faɲin xɔn ma alogo n xa n kanna xunyɛnadii ɲaxalanmaan tongo a diin xa. 49 Iki, a fala n xa, xa ihinanma n kanna ra lannayani. Xa na mi a ra, n sigamanɛn yire gbɛtɛ yi.”

50Laban nun Betuyeli yi a yabi, a naxa, “Alatala nan feniitoe ragidixi. Nxu mi na matandɛ. 51 Rebeka nan tixi iyɛtagi ito ra. A xali i yii, alogo a xa findi i kanna diinaɲaxanla ra, alo Alatala a fala kii naxan yi.”

52 Iburahimaa walikɛɛn to na fala xuine mɛ, a yi a xinbisin Alatala yɛtagi. 53 Na xanbi ra, a yi muran gbeti daxin

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 24:54 51 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 24:67nun xɛma daxin nun dugine ramini a goronne yɛ, a e soRebeka yii. A yi Rebeka nga nun a tada fan ki. 54 Iburahimaa walikɛɛn nun a fɔxɔrabirane, e birin yi e dɛge, e igenmin, e yi so e sadeni.

E to keli xɔtɔnni, Iburahimaa walikɛɛn yi a fala Rebekanga nun a tada xa, a naxa, “Ɛ a lu fa n xa xɛtɛ n kannakonni.” 55 E yi a fala, e naxa, “Sungutunni ito xa lu besingen, a xa xii fu ɲɔxɔn liga be waxatini ito yi, na xanbira, i siga.” 56Walikɛɛn mɔn yi e yabi, a naxa, “Ɛ nama nmakankan be. Alatala bata nma sigatiin findi nma xunnakenla ra. Ɛ a lu fa n xa xɛtɛ n kanna konni.”

57 E yi a fala, e naxa, “En sungutunni ito xili ba, en naa maxɔdin, en xa a ɲɛnigen kolon.” 58 E yi Rebeka xili, eyi a maxɔdin, e naxa, “I waxi siga feni ba, ɛ nun xɛmɛniito?” Rebeka yi a yabi, a naxa, “Ɔn, n waxi siga feni.”59 E yi e xunyɛn Rebeka so e yii e nun ɲaxanla naxan yia maxuruma. E nun Iburahima walikɛɛn nun amuxune yisiga.

60 E yi duba Rebeka xa, e naxa, “I tan nxu xunyɛna. Alaxa i yixɛtɛne rawuya ayi hanwuli wuli wuyaxi, e nɔɔn sɔtɔe yaxune xun na.” 61Rebeka nun a walikɛ ɲaxanle yi dɔxɔɲɔgɔmɛne fari, e yi bira Iburahima a walikɛɛn fɔxɔ ra, ebirin yi siga.

62 Isiyaga bata yi keli Lahayi Royi xɔɲinna yireni. A yisiga Negewi bɔxɔni, a sa dɔxɔ na. 63 Ɲinbanna nde ra, aminixi a masigadeni, a yi ɲɔgɔmɛne to fɛ. 64 Rebeka toIsiyaga to, a yi tugan ɲɔgɔmɛne fari, a godo bɔxɔni. 65A yiwalikɛɛn maxɔdin, a naxa, “Muxun mundun ito ra naxanfama en nalandeni xɛɛn ma?” 66 Iburahima a walikɛɛn yia yabi, a naxa, “N kanna nan na ra.” Nayi, a yi dugin so ayɛtagin xun na.

Walikɛni ito yi a fala Isiyaga xa, a feen naxanye birinligaxi. 67 Na xanbi ra, Isiyaga yi Rebeka tongo, a yi a

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 25:1 52 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 25:13xali bubuna nde kui, a nga Saran yi dɔxi dɛnaxan yi nun.Rebeka yi findi a ɲaxanla ra. A yi a xanu. Isiyaga nga faxasunun yi ba a ma Rebekaa fe ra.

25Iburahima faxa fenaTaruxune Singen 1.32,33

1 Iburahima mɔn yi ɲaxalan gbɛtɛn tongo naxan xiliKetura. 2 Na ɲaxanla yi diine bari a xa. Na diine yi xili:Simiran nunYokan nunMedan nunMidiyan nunYisebakie nun Suwa. 3 Yokan yi Saba nun Dedan bari. Dedanyixɛtɛne findixi Asuri kaane nan na, e nun Letusin kaanenun Leyumin kaane. 4Midiyanma diine nan Efa nun Eferenun Xanɔki nun Abida nun Elida ra. Keturaa diine nan ebirin na.

5Seen naxan birin findi Iburahima gbeen na, a yi a birinso Isiyaga yii. 6Naxanye findi a konyi ɲaxanle diine ra, ayi e ki a siimayani. A yi e rasiga yireni, dɛnaxan makuya adii Isiyaga ra sogetede mabinni.

7 Iburahima a siimayaan yi siga han ɲɛɛ kɛmɛ ɲɛɛ tongesolofere e nun suulun. 8A to siimaya xunkuyen sɔtɔ, a foriki faɲi, a yi faxa, a yi siga laxira yi. 9 A diine Isiyaga nunSumayila yi a maluxun faranna ra, Makipela, dɛnaxan yiEferon ma xɛɛn ma, Soxara a diina, Xiti kaana, Mamirefɛma. 10 Iburahima na xɛɛn sara Xitine bɔnsɔnna nanma. E nun a ɲaxanla Saran, e birin maluxunxi mɛnna nin.11 Iburahima to faxa, Ala yi a dii Isiyaga baraka naxan dɔxɔLahayi Royi xɔɲinna fɛma.

Sumayilaa taruxunaTaruxune Singen 1.28-31

12 Sumayila bɔnsɔnne xinle nan itoe ra. Saran batayi a konyi ɲaxanla Misiran kaa Hagara fi Iburahima ma.Hagara yi Sumayila sɔtɔ. 13 Sumayilaa diine xinle ni itoe

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 25:14 53 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 25:26ra: Nebayoti Sumayilaa dii singen nun Kedari nun Adibelinun Mibisan nun 14 Misema nun Duma nun Masa nun15Xadada nun Tema nun Yeturi nun Nafisi e nun Kedema.Na dii fu nun firinna findi Sumayilaa diine nan na. 16 Namuxu keden kedenna, ne findi bɔxɔmangane nan na. E yie xinle sa e taane xun ma e nun e muxune. 17 Sumayilaasiimayaan yi dan ɲɛɛ kɛmɛ ɲɛɛ tonge saxan nun soloferenin. A yi faxa, a siga laxira yi. 18 Sumayila bɔnsɔnna yidɔxɔ na bɔxɔni dɛnaxan yi Xawila nun Suru tagi. Suruyɛɛn nafindixi Misiran nan ma Asuri kiraan na. E yi dɔxie ngaxakedenne nan dɛxɔn ma.

Esayu nun Yaxuba19 Isiyaga bɔnsɔnne taruxun ni i ra. Isiyaga findi

Iburahima a diin nan na. 20 Isiyaga to ɲɛɛ tongenaanin sɔtɔ siimayaan na, a yi Rebeka dɔxɔ, Laban xunyɛɲaxalanmana, Betuyeli a dii tɛmɛna. Arami kaane nan era, e kelixi Padan-Arami nɛn. 21 Koni Rebeka mi nɔ diinbarɛ a xa. Isiyaga yi Alatala maxandi a ɲaxanla fe ra a xanɔ dii barideni. Alatala yi a maxandin nasuxu, Rebeka yifudikan. 22 Na diine yi lu yɛngɛ e nga kui. A yi a fala, anaxa, “Nanfera n kuina n tɔrɔma?” A yi Alatala maxɔdin.23 Alatala yi a yabi, a naxa, “Siya dɔxɔde firin nan i kuini.Kedenna sɛnbɛn gboma nɛn boden xa. Tadan luma nɛn axunyɛna nɔɔn bun ma.”

24 A diin bari waxatin to a li, e yi a to a gulunne nanyi Rebeka kui. 25 Diin naxan singe bari muxu gbeela nanyi a ra. Fati ma xabe gbegbe kanna nan yi a ra. E yi axili sa Esayu. 26 Na xanbi ra, a xunyɛn fan yi bari. A yiinnaxutuxi a tada Esayu santinbanma. E yi a xili sa Yaxuba.*Rebeka na diine barima waxatin naxan yi, Isiyaga ɲɛɛtonge sennin nan yi a ra.* 25:26: Heburuxuini, Yaxuba xinlamaliga xuinande ranaxanbunnanɛɛnfa fala “Santinbana.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 25:27 54 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 26:527 Na dii xɛmɛ firinna yi gbo. Esayu yi findi donso

faɲin na naxan yi wulani sigama. Yaxuba findi muxumaxunbelixin nan na, a tan yi luma bubun nan bun ma.28Esayunan yi rafan Isiyagama, a sube faxaxine fe ra, koniYaxuba nan yi rafan Rebeka ma.

29 Lɔxɔna nde Yaxuba yi pɔrin nafala. Esayu to so, axadanxi keli donsoyani. 30 A yi a fala Yaxuba xa, a naxa,“Nmi nɔɛ fefe ra iki. A lu n xa pɔri gbeeli ito nde kɔn.” Nanan toxi a yi xili sa, Edɔn.† 31Yaxuba yi a yabi, a naxa, “I yaforiyaan tidenfinma singen.” 32Esayu yi a fala, a naxa, “Nfaxa feni kamɛn nan ma iki. Na foriya tiden nanse fanman ma?” 33 Yaxuba mɔn yi a fala, a naxa, “Fɔ i xa i kɔlɔ.”Esayu yi a kɔlɔ, a bata a foriya tiden fi a ma. 34 Yaxuba yiburun nun pɔrin toge daxi so a yii. Esayu yi ne don, a yi amin. A yi siga. Nanara, Esayu mi a foriya tiden yatɛ sesera.

26Isiyaga nun Abimeleki

1 Kamɛn yi so bɔxɔni, ba a singen na naxan so Ibu-rahima waxatini. Isiyaga yi siga Gerari yi, Filisiti mangaAbimeleki konni. 2Alatala yi mini Isiyaga xa. A yi a fala axa, a naxa, “I nama siga Misiran bɔxɔni de! Lu na bɔxɔnin na dɛnaxan yita i ra. 3 I lu na. En birin na a ra. N nii barakama nɛn, bayo n fama bɔxɔni ito fideni i tan nun ibɔnsɔnnenanma. N layirin naxan tongo i baba Iburahimaxa, n na rakamalima nɛn. 4 N na i bɔnsɔnna rawuyamaayi nɛn alo saren naxanye kore. N bɔxɔni ito fima nɛn ibɔnsɔnna ma. Dunuɲa siyane birin duban sɔtɔma nɛn itan bɔnsɔnna barakan nin, 5bayo Iburahima n xuiin namɛ

† 25:30: Heburu xuini, Edɔn bunna nɛɛn fa fala “A gbeeli.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 26:6 55 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 26:18nɛn, a yi n gelene nun nma yamarine nun nma tɔnne nunn ma sariyane suxu.”

6 Isiyaga yi dɔxɔ Gerari yi. 7 Muxun naxanye dɔximɛnni, ne yi a maxɔdin a ɲaxanla fe ma. A yi e yabi, axunyɛn ɲaxalanmaan nan a ra. A mi yi susuɛ a falɛ e xa,a ɲaxanla nan Rebeka ra alogo mɛn kaane nama a faxa. Agaxu a falɛ a ɲaxanla na a ra bayo Rebeka ɲaxalan tofaɲinnan yi a ra.

8 Isiyaga to bu na, lɔxɔna nde Abimeleki, Filisitinemangana, na yi a yɛɛn namini banxin foye soden na. A yia to Isiyaga Rebeka masugusuguma. 9Abimeleki yi a xili akonni. A yi a fala a xa, a naxa, “I ya ɲaxanla yatin nan itora! Nanfera i a falaxi nxu xa, a i xunyɛ ɲaxalanmaan nana ra?” Isiyaga yi a yabi, a naxa, “N yi gaxuxi nɛn alogoɛ nama n faxa. Na nan a to, n yi na fala.” 10 Abimelekimɔn yi a fala, a naxa, “I nanse ligaxi nxu ra? Xa muxunande fa mini n ma yamaan tagi go, a yi i ya ɲaxanla kolonɲaxanla ra? Na waxatini i bata nxu findi yulubi tongonera.” 11Abimeleki yi yamarin fi a yamaan birin ma, a naxa,“Muxu yo na maxa xɛmɛni ito nun ɲaxanla ito ra, n nakanna faxama nɛn.”

12 Na ɲɛɛn na, Isiyaga yi xɛɛn bi bɔxɔni ito ma. A tona xɛɛn xaba, a yi na ɲɔxɔndɔn kɛmɛ sɔtɔ, bayo Alatalabata a baraka. 13 A hɛrin yi lu xun masɛ, a yi findi nafulukanna ra. 14 A yi findi yɛxɛɛ gbegbe kanna ra e nun siinenun ɲingene nun konyi wuyaxi kanna. Filisitine yi Isiyagamaxɔxɔlɔn.

Isiyagaa layirina e nun Abimeleki15 Filisitine yi xɔɲinne birin nafe bɛndɛn na, Isiyaga

baba Iburahimaa konyine naxanye ge Iburahima waxa-tini. 16Abimeleki yi a fala Isiyaga xa, a naxa, “I bata sɛnbɛnsɔtɔ be dangu nxu tan na. Fɔ i xa keli be.” 17 Isiyaga yi kelina, a siga Gerari lanbanni. A sa dɔxɔ mɛnni. 18 Isiyaga yi

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 26:19 56 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 26:29xɔɲinne yiba, naxanye yi gexi a baba waxatini. Filisitinena xɔɲinne dutun nɛn Iburahima faxa xanbini. A babayi na xɔɲinne xinle falama kii naxan yi, Isiyaga mɔnyi ne xinle fala e xun ma na kiini. 19 Isiyagaa konyinemɔn yi xɔɲin gbɛtɛ ge na lanbanni. E yi tigin li a kui.20 Xuruse rabaan naxanye yi Gerari lanbanni, ne nunIsiyagaa xuruse rabane yi sɔnxɔ na xɔɲinna fe ra. E birinyi a fala, e naxa, “Nxu tan nan gbeen xɔɲinna ra.” Isiyagayi xɔɲinni ito xili sa Eseki, bayo sɔnxɔn bata bira a fe yi.*21 A konyine mɔn yi xɔɲin gbɛtɛ ge, sɔnxɔn mɔn yi birana fan ma fe yi. E yi a xili sa Sitina.† 22 A yi keli na, a saxɔɲinna ge yire gbɛtɛ yi. Na xɔɲinna to ge, sɔnxɔnmi birana tan ma fe yi. E yi na xɔɲinna xili sa, Rehoboti,‡ bayoe naxa, “Alatala bata dɔxɔde gbeen fi en ma. En ma feenbata fan bɔxɔni ito ma.”

23 E yi keli mɛnni, e siga Bɛriseba. 24Alatala yi mini a xakɔɛɛn na. A yi a fala a xa, a naxa, “I fafe Iburahimaa Alanann tan na. I nama gaxu fefe ra, en tan na a ra yiren birinyi. N mɔn i barakama nɛn. N ni i bɔnsɔnna rawuyama ayinɛn Iburahima fe ra, n ma walikɛna.” 25 Isiyaga yi saraxaganden nafala mɛnni, a yi fa Alatala maxandi a xinla ra. Ayi a bubuni tɔn mɛnni. A konyine mɔn yi xɔɲinna ge na.

26 Abimeleki yi keli Gerari yi, a yi fa, a e xa e bode to.Axusati yi biraxi a fɔxɔ ra, a maxadi tina, e nun Pikoli,a sofa mangana. 27 Isiyaga yi a maxɔdin, a naxa, “Ɛ faxin todeni nanfera? Ɛ bata n naɲaxu han ɛ bata n kedi ɛkonni.” 28 E yi a yabi, e naxa, “Nxu bata a kolon yati aAlatala luxi i xɔn. Nxu mɔn bata a miri, fɔ en xa layirintongo en bode xa marakɔlɔni. 29 I kɔlɔ nxu xa, a i mi fama* 26:20: Eseki bunna nɛɛn fa fala “Fe matandina.” † 26:21:Sitina bunna nɛɛn fa fala “Tɔɲɛgɛna.” ‡ 26:22: Rehoboti bunnanɛɛn fa fala “Yire yigbeena.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 26:30 57 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 27:7fe xɔlɛn ligadeni nxu ra, bayo nxu fan mi fe kobi yo ligaxii ra. Fɔ nxu to fe faɲin nan tun ligaxi i xa. Nxu mɔn yi ilu, i xa siga bɔɲɛ xunbenli. Waxatini ito yi, Alatala bata ibaraka.” 30 Isiyaga yi donse gbegbeen nafala e xa. E birinyi e dɛge, e yi e min. 31Kuye to yiba, e yi e kɔlɔ e bode xa.Isiyaga yi a ɲungu e ma, e yi fata lanni.

32 Na lɔxɔni, Isiyagaa konyine yi fa xɔɲinni ito a fedɛntɛgɛn sadeni a xa e naxan gexi, e naxa, “Nxu bata igenli xɔɲinni ito ra.” 33 Isiyaga yi na xɔɲinna xili sa Siba.§Nanara, han to taani ito xinla falama Bɛriseba.*

Esayu a ɲaxanla dɔxɔna34Esayu toɲɛɛ tongenaanin sɔtɔ, a yi Yudita dɔxɔ, Beeri

a dii tɛmɛna, e nun Basamati, Elon ma dii tɛmɛna. Nefirinna Xiti kaan nan e ra. 35 E yi Isiyaga nun Rebeka niiyiɲaxu e ma.

27Isiyaga yi duba Yaxuba xa

1 Isiyaga bata yi fori, a yɛɛne bata yi rafɔrɔ. A mi yi fanɔɛ sese toɛ. A yi a dii forimana, Esayu, xili, a naxa, “Nmadiina.” Esayu yi a ratin, a naxa, “N tan ni i ra.” 2 Isiyagayi a fala, a naxa, “I bata a to, n bata fori. N mi a kolon, nfaxama waxatin naxan yi. 3 I ya sube faxa seene tongo enun i ya sagbaan nun i ya xanla. I siga donsoyaan na. Isa fa burunna suben na n xa. 4 I xa na suben ɲin n xa afaɲin na alo a rafan n ma kii naxan yi, i fa a ra n xɔn alogon xa duba i xa benun n xa faxa.” 5 Na waxatini, Rebekayi tuli matixi Isiyaga ra, a falatini Esayu xa. Esayu yi sigaburunna ra sube faxadeni a baba xa.

6Rebeka yi a fala a diin Yaxuba xa, a naxa, “N bata i babaxuiinmɛ a falani ito tima Esayu xa, 7a naxa, ‘Sa suben bun§ 26:33: Siba bunna nɛɛn “Marakɔlɔna.” * 26:33: Bɛrisebabunna nɛɛn “Marakɔlɔ xɔɲinna.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 27:8 58 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 27:21n xa, i fa a ra, i yi a ɲin n xa, n xa a don. N na na subendon, n dubama i xa nɛn Alatala yɛtagi benun n xa faxa.’8 Iki, n ma diina, i tuli mati n na ki faɲi. N ni i yamarimanaxan na, i xa na liga. 9 Siga xuruseene dɛnaxan yi, i safa sii dii faɲin firin na n xa. N xa na rafala a faɲin na aloi baba waxi a xɔn ma kii naxan yi. 10 I xa a xali i baba xaalogo a xa duba i tan nan xa benun a xa faxa.”

11 Yaxuba yi a nga Rebeka yabi, a naxa, “Koni, fati maxaben kanna nan Esayu ra. N tan fati ma xaben mi n ma.12 N baba na n masuxu, a kolonma nɛn Esayu xa mi a ra.N findima wule falan nan na a tan yi. Benun n xa dubansɔtɔ, n fama dangan nan sɔtɔdeyi na waxatini.” 13 A ngayi a fala, a naxa, “Ɛn-ɛn, na dangan fama xɛtɛdeni n tannan ma n ma diina. I naxan ligama, i tuli mati n na. Siga isa fa na sii dii firinne ra n xa.”

14 Yaxuba yi siga, a sa fa sii dii firinne ra a nga fɛma. Anga yi na donseen nafala alo a rafan Isiyaga ma kii naxanyi. 15Na xanbi ra, Rebeka yi Esayu, a dii singena domaantongo, domaan naxan fan a dugine yɛ. A yi na ragodoYaxuba ma, a dii firindena. 16 A yi sii kidine tongo, a yia diin yiine maxidi e ra e nun a kɔɛna bayo fati ma xabemi yi a ma. 17 A yi na donseen so a diin Yaxuba yii, e nunburuna a naxan nafalaxi.

18A yi siga a baba fɛma, a yi a fala a xa, a naxa, “N baba,n tan ni i ra.” A yi a maxɔdin, a naxa, “Nde i tan na, n madiina?” 19Yaxuba yi a baba yabi, a naxa, “Esayu nan n na,i ya diin forimana. I naxan maxɔdinxi n na, n bata fa a ra.Yandi, keli, i dɔxɔ, i n ma sube rafalaxin don, alogo i xaduba n xa.” 20 Isiyaga yi a fala a diin xa, a naxa, “I subeniito toxi minɛn yi xulɛn, n ma diina?” Yaxuba yi a yabi, anaxa, “Alatala i ya Ala nan a fixi n ma.”

21 Isiyaga yi a fala Yaxuba xa, a naxa, “I maso n na, n xai masuxu, n ma diina alogo n xa la a ra a Esayu nan yati i

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 27:22 59 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 27:31ra, n ma diina.” 22 Yaxuba yi a maso a baba ra. Isiyaga yia fatin masuxu. A yi a fala, a naxa, “I xuiin maliga Yaxubaxuiin na, koni i yiine tan Esayu yiine nan e ra.” 23A mi yinɔɛ Yaxuba kolonɲɛ bayo a yiine xaben yi e ma, alo a tadaEsayu yi kii naxan yi. A yi duba a xa.

24A mɔn yi a maxɔdin, a naxa, “N ma diina Esayu yatinnan i ra?” Yaxuba yi a yabi, a naxa, “Ɔn.” 25 Isiyaga yi afala, a naxa, “Fa donseen na, i naxan nafalaxi, n xa a don.N yi duba i xa.” Yaxuba yi donseen so a baba yii. Isiyagayi a don. A yi wudi bogi igen fan so a yii alo manpana, a yina fan min. 26Na xanbi ra, a baba Isiyaga yi a fala a xa, anaxa, “I maso n na, i n sunbu, n ma diina.” 27Yaxuba yi amaso a ra, a yi a sunbu. Isiyaga yi a dugine xirin mɛ. Awa,na xanbi ra, a yi duba a xa, a naxa,“Yɔ! N ma diin xirin luxi nɛnalo xɛɛnaAlatala barakan saxi naxan yi.28Ala xa xiila fi i manaxan kelima kore.Ala xa dahamu bɔxɔn fi i ma.Ala xa barakan sa i ya xɛɛni.Ala xa wudi bogi igen fi i ma.29Ala xa i dɔxɔ siyane xun na.Ala xa siyane magodo i xa.I xa findi i ngaxakedenne yɛɛratiin na.E birin xa e magodo i bun ma.Muxu yo na i danga,na dangan xa xɛtɛ a kanna ma.Muxu yo na duba i xa,na kanna fan xa duban sɔtɔ.”

30 Isiyaga to yelin dubadeni Yaxuba xa, a yi mini. A mibu, Yaxuba tada Esayu fan yi so, sa keli sube bundeni. 31Afan yi na suben nafala ki faɲi alo a baba waxi a xɔn ma kiinaxan yi. A yi fa a ra a baba xa. A yi a fala a baba xa, a

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 27:32 60 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 27:40naxa, “N baba, keli, i dɔxɔ, i suben don n naxan nafalaxi ixa alogo i xa duba n xa.” 32A baba Isiyaga yi a maxɔdin, anaxa, “Nde i tan na?” Esayu yi a yabi, a naxa, “Esayu nan nna, i ya diin forimana.” 33Na feen yi Isiyaga yifu ki faɲi. Afatin birin yi xuruxurun a ma. A yi maxɔdinna ti, a naxa,“Koni nde tan faxi suben nafalaxin na n xa, n naxan donxiiki benun i tan xa fa? N bata duba na kanna xa. A tan nanfama duba sɔtɔdeni.”

34 Esayu to a baba falan mɛ, a bɔɲɛn yi mini, a yi sɔnxɔgbegbeen nate. A yi a baba mafan, a naxa, “Duba n fanxa, n baba.” 35 Isiyaga yi a yabi, a naxa, “I xunyɛn batan mayenden. A tan bata i ya duban sɔtɔ.” 36 Esayu yi afala, a naxa, “A xinla yatina a xun ma, Yaxuba.* A sanɲayi firinden ni i ra a n yanfama. A bata n ma foriya tidentongo. Iki a bata n ma duban fan tongo.” Esayu mɔn yi afala, a naxa, “Duba yo mi fa i yii sɔnɔn, i lan i xa naxan tin tan xa?”

37 Isiyaga yi Esayu yabi, a naxa, “N bata a tan findi ixunna ra, n mɔn bata a ngaxakedenne fan birin so a yiie xa lu a bun ma. N bata baraka gbegbeen fi a ma, e nunwudi bogi ige faɲina. N nɔɛ nanfe ligɛ i tan xa, n madiina?” 38 Esayu yi a fala a baba xa, a naxa, “N ba, dubakeden peen nan i yii ba? N baba, duba n fan xa.” A yiwuga a xuini texin na. 39A baba Isiyaga yi a yabi, a naxa,“A kolon,i mi fama bɔxɔ faɲi sɔtɔdeni,hanma xiila naxan kelima kore.40 I ya silanfanna nan fama i balodeni.I fama walideni i xunyɛn nan bun ma,koni i fama nɛn i yɛtɛ sɔtɔdeni.A nɔɔn naxan sama i ma,i murutɛma nɛn na bun.”* 27:36: Yaxuba bunna nɛɛn, “A muxun santinban suxuma”hanma “yanfantenna.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 27:41 61 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 28:6Yaxuba a giina

41 Esayu yi a xunyɛn Yaxuba rafen yɛngɛn na a dubansɔtɔ feen na e baba ra. Esayu yi a fala a bɔɲɛni, a naxa,“N baba na faxa waxatin naxan yi, n Yaxuba faxama nɛn.”42 Rebeka to a dii singen Esayu a natan kolon, a yi a diifirinden Yaxuba xili. A yi a fala a xa, a naxa, “I bata a to, itada Esayu waxi a gbeen ɲɔxɔ feni i ma, a i faxa. 43 Iki i tulimati nna ki faɲi, nmadiina. Keli be, i sigaXarani yi, n tadaLaban konni. 44 I sa lu a konni waxatini ito yi han i tadabɔɲɛn yi godo. 45 I tada bɔɲɛn na godo i ya fe ra waxatinnaxan yi, a na ɲinan i liga fɔxɔn na, n na n ɲunguɛ, i fa. Nmi waxi fula feni ɛ firinna birin na lɔxɔ kedenni.”

46Rebeka yi a fala Isiyaga xa, a naxa, “Nniin bata yiɲaxunmaXiti kaaɲaxanle fe ra. Xa a sa a li, Yaxuba fanɲaxanlatongo bɔxɔni ito ma, na waxatini n ma siimayaan tɔnɔnnanse ra?”

281 Isiyaga yi Yaxuba xili. A yi duba a xa. A yi yamarini

ito so a yii, a naxa, “I nama ɲaxanla dɔxɔ naxan findixiKanan kaan na de! 2 Keli, i siga Padan-Arami yi, i ngababa Betuyeli konni. I sa mɛnna ɲaxanla nde dɔxɔ naxanfindɛ Laban ma dii tɛmɛn na, i nga tada xɛmɛmana. 3 AlaSɛnbɛ Kanna xa i baraka, Ala xa dii gbegbe fi i ma, alogoi xa findi siya gbegbeen benban na. 4 Ala xa Iburahima aduban yabi ima e nun i bɔnsɔnna, alogo bɔxɔni ito xa findii gbeen na i waxati rabɛ dɛnaxan yi, Ala bɔxɔn naxan fiIburahimama.” 5 Isiyaga yi Yaxuba rasiga Padan-Arami yi,Laban konni, Betuyeli a diina Arami kaana. Laban, Rebekatada xɛmɛmaan nan yi a ra. Yaxuba nun Esayu nga nan yiRebeka ra.

6Esayu yi a kolon a baba bata duba Yaxuba xa, a a rasigaPadan-Arami yi, a xa sa mɛnna ɲaxanla dɔxɔ. A mɔn yi amɛ, a baba Isiyaga bata a yamari, a nama ɲaxanla dɔxɔ

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 28:7 62 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 28:20naxan findɛ Kanan kaan na. 7Yaxuba yi a baba nun a ngaxuiin binya. A yi siga Padan-Arami yi. 8 Esayu yi a kolonna waxatini Kanan kaa ɲaxanle mi rafan a baba Isiyagama. 9Awa, Esayu yi siga Sumayila konni, Iburahima diina.A yi Sumayilaa dii tɛmɛn Mahalati dɔxɔ, Nebayoti xunyɛɲaxalanmana.

Yaxubaa xiyena10 Yaxuba to keli Bɛriseba yi, siga Xarani yi, 11 kɔɛna a

li dɛnaxan yi, a yi xi mɛnni. A yi gɛmɛ keden tongo, a yia raso a xunna bun ma. A yi a sa mɛnni. 12 A yi xiye sa,sangalanna tixi bɔxɔn fari a xunna texi han kore. Alaamalekane yi teen nun godoni sangalanna ma. 13 Alatalayi tixi e xunma. A yi a fala a xa, a naxa, “N tan nan Alatalara, i taɲe Iburahima nun Isiyagaa Ala. I saxi bɔxɔn naxanfari ito ra, n ni ito fima i ma nɛn ɛ nun i bɔnsɔnna. 14 Ibɔnsɔnna fama wuyadeni nɛn alo gbangbanna. Ɛ bɔxɔnfama nɛn gbodeni ayi keli sogeteden ma han sa dɔxɔsogegododen na, keli kɔmɛnna ma sa dɔxɔ yiifanna ra.Dunuɲa siyane birin duban sɔtɔma i tan nun i bɔnsɔnnasabun nan na. 15 En birin na a ra i na siga dɛdɛ. N ni ikantanma nɛn i na siga dɛnaxan yi, n ni i raxɛtɛma nɛnbɔxɔni ito ma. N mi i rabeɲinɲɛ. N feen naxan birin layiritongoxi i xa, n na a birin ligama nɛn.”

16 Yaxuba yi xulun xixɔnli, a yi a fala, a naxa, “N batayelin a kolonɲɛ yati, Alatala be yi, koni n mi yi a kolon.”17A yi gaxu, a yi a fala, a naxa, “Yire magaxuxin nan be ra.Sese mi a ra fɔ Alaa banxina, e nun kore xɔnna so dɛɛna.”18 A yi keli xɔtɔn xɔtɔn, a gɛmɛn tongo naxan yi rasoxi axunna bun ma. A yi a ti taxamasenna ra, a yi turen masogɛmɛn xunnama. 19A yi na yiren xili sa Betɛli.* Benun naxa liga, na yiren yi xili nɛn Lusi. 20Yaxuba yi a dɛ ti Ala xa,* 28:19: Betɛli bunna nɛɛn fa fala “Alaa banxina.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 28:21 63 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 29:10anaxa, “XanxununAla na a ra, a tannanmɔnnkantanmakiraan xɔn ma n sigama dɛnaxan yi, a yi donseen so n yiin naxan donma, a mɔn yi maxidi seen so n yii n naxansoma n ma, 21 xa n xɛtɛ bɔɲɛ xunbenli n baba konni, nayiAlatala findima nɛn n ma Ala ra. 22 Gɛmɛni ito, n naxantixi taxamasenna ra, a findima Alaa banxin nan na. I seennaxan birin fima n ma, n na a yaganna bama nɛn, n na fi ima.”

29Yaxuba nun Rakeli

1 Yaxuba to ti kiraan xɔn ma siga sogeteden bɔxɔnmabinni, 2 a yi xɔɲinna to burunna ra. Yɛxɛɛn nun siikuru saxan yi saxi na xɔɲinna fɛmae igenminmadɛnaxanyi. Gɛmɛ xungbeen nan yi saxi xɔɲinna dɛ ra. 3 Nawaxatini, e yi darixi xuruseene malanɲɛ na yiren nin. Emalanxina, xuruse rabane yi gɛmɛnmakutukutu naxan yisaxi xɔɲinna dɛ ra. Xuruseene to yelin igemindeni, emɔnyi gɛmɛn naxɛtɛ xɔɲinna dɛ ra. 4Yaxuba yi xuruse rabanemaxɔdin, a naxa, “Ngaxakedenne, ɛ kelixi minɛn yi?” E yia yabi, e naxa, “Nxu kelixi Xarani taan nin.” 5 A mɔn yi emaxɔdin, a naxa, “Ɛ Laban kolon, Nahori a dii xɛmɛna?”E yi a yabi, e naxa, “Ɔn, nxu a kolon.” 6 A yi e maxɔdin,a naxa, “A di na?” E yi a yabi, e naxa, “Sese mi a toxi. Adii tɛmɛna Rakeli nan fama na ra e nun xuruseene.” 7A yia fala e xa, a naxa, “En yanyin nin iki. Xuruseene malanwaxatin xami a ra iki ba? Ɛ igen fi xuruseenemamafurɛn,ɛmɔn yi xɛtɛ e ra e rabadeni.” 8E yi a fala, e naxa, “Nxuminɔɛ fefe ligɛ iki, fɔ xuruseene birin namalan. Nawaxatini,nxu fa gɛmɛn ba xɔɲinna dɛ ra a dɛɛn yi balanxi naxan na,nxu fa igen fi xuruseene birin ma.”

9 Yaxuba to yi na falama e xa, Rakeli fan yi fa a babaaxuruseene ra, bayo xuruse rabaan nan yi a ra. 10 Yaxubato Rakeli to fɛ, Yaxuba nga tada dii tɛmɛna, e nun Laban

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 29:11 64 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 29:26ma xuruseene, a yi a maso xɔɲinna dɛxɔn. A yi gɛmɛnba xɔɲinna dɛ ra, a yi igen fi Laban ma xuruseene ma.11 Yaxuba yi Rakeli sunbu, a yi wuga, a gbelegbele. 12 Ayi a fala Rakeli xa, a a baba bari boden nan a ra, Rebekaadii xɛmɛna. Rakeli yi giin nakɔ ayi, a sa na yɛba a baba xa.13 Laban to Yaxuba fe mɛ a xunyɛn ɲaxalanmana diina, ayi siga, a sa a ralan. A yi a sunbu, a a xali banxini. Feennaxan birin Yaxuba sɔtɔ, a yi na yɛba Laban xa. 14 Labanyi a fala a xa, a naxa, “En birin wuli keden fasa keden.”Yaxuba yi kike keden naba Laban konni.

15Lɔxɔna nde, Laban yi a fala Yaxuba xa, a naxa, “N bariboden nan i ra, koni sariya yo mi a falaxi i xa wali n xa,a fa lu n mi i saren fi. A fala n xa, a lan n xa i saren finaxan na.” 16 Awa, dii tɛmɛ firin nan yi Laban yii. A diitɛmɛ singen xili nɛn Leya, a firindenaRakeli. 17Leya yɛɛnemi yi rayabu, koni Rakeli tan ɲaxalan tofaɲin nan yi a ra.18 Rakeli nan yi rafan Yaxuba ma ki faɲi. A yi a fala Labanxa, a naxa, “N ɲɛɛ solofere nan walima i xa, alogo i xa iya dii tɛmɛn firinden Rakeli fi n ma.” 19 Laban yi a fala, anaxa, “Benun n xa nma diin fimuxu gbɛtɛnma, n lan n xaa fi i tan nanma. Lu n konni be.” 20Yaxuba yi ɲɛɛ soloferewanla kɛ Laban yii Rakeli a fe ra. Koni na ɲɛɛ soloferen lunɛn a xa alo xii dando gbansan, bayo a bata yi a xanu.

21Na xanbi ra, Yaxuba yi a fala Laban xa, a naxa, “N mawaxatin bata ɲan. N ma ɲaxanla so n yii fa, n xa a findi nyɛtɛ gbeen na.” 22Laban yi mɛn kaane birin xili, a e xa fa edɛgedeni, e sɛwa sumunna raba. 23Ɲinbanna ra, a yi Leyatongo, a dii tɛmɛ singena, a yi a so Yaxuba yii. Yaxuba yi afindi a yɛtɛ gbeen na. 24 Laban yi Silipa so a diin Leya yii,a xa findi a konyin na. 25Kuye to yiba, Yaxuba yi a to Leyana a ra. A yi a fala Laban xa, a naxa, “I nanse ligaxi n naito ra? N mi walixi i xa Rakeli xan ma fe ra ba? Nanfera in mayendenxi?” 26 Laban yi a yabi, a naxa, “Nxu tan ma

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 29:27 65 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 29:35namunna mi tinɲɛ dii tɛmɛ firinden xa dɔxɔ xɛmɛ taa ra,a singenmi xɛmɛ sɔtɔxi. 27Xunsagini ito liga singen ɛ nunLeya. Xa i tin i mɔn xa ɲɛɛ solofere wanla kɛ n xa, n nan nma dii tɛmɛfirinden fan fima nɛn ima, a findi i ya ɲaxanlara.”

28 Yaxuba yi na liga. E nun Leya to xunsagin naba yirekedenni, Laban yi Rakeli fan fi a ma. 29A yi Bila tongo a aso Rakeli yii a xa findi a konyin na. 30Yaxubamɔn yi Rakelifindi a gbeen na, a yi Rakeli xanu dangu Leya ra. A mɔn yiɲɛɛ solofere wanla kɛ Laban yii.

Yaxubaa diine31Alatala to a to Leya mi rafanxi Yaxuba ma alo Rakeli,

a yi a findi dii barin na. Na waxatini Rakeli tan yi findigbantan na. 32 Leya to fudikan, a yi diin bari. Na diinyi xili sa Rubɛn. A yi a fala, a naxa, “Alatala bata n mamarayarabin to. Iki n fa rafanma nɛn n ma xɛmɛn ma.”*33 A mɔn yi fudikan dii firinden na. A to na diin bari, a yia fala, a naxa, “Alatala fan yatina a kolon, a n mi rafan nma xɛmɛn ma. Na nan a toxi a dii firindeni ito fan fixi nma.” A yi na diin xili sa Simeyɔn.† 34A mɔn yi fudikan diisaxanden na. A to a bari, a mɔn yi a fala, a naxa, “Awa, iki,fɔ n ma xɛmɛn xa kankan nɛn n ma sɔnɔn, bayo n bata diisaxan sɔtɔ a xa.” Na na a to, e yi a xili sa Lewi.‡ 35 A yifudikan dii naaninden na. A to na fan bari, a yi a fala, anaxa, “Awa, iki n na Alatala tantunma nɛn.” A yi na diinxili sa Yuda.§ A dii barin yi dan na dii muxu naaninnama.* 29:32: Rubɛn masoxi xuina nde nan na Heburu xuininaxan bunna nɛɛn “A bata n ma tɔrɔyaan to.” † 29:33:Simeyɔn maso xuina nde ra Heburu xuini naxan bunnanɛɛn “Naxan fe mɛma.” ‡ 29:34: Lewi maso xuina nde ra Heburuxuini naxan bunna nɛɛn “A kankanxi a ma.” § 29:35: Yuda masoxuina nde ra Heburu xuini naxan bunna nɛɛn “Tantunna.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 30:1 66 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 30:1430

Rakeli a dii bari fena1 Rakeli to a to, a mi dii barima, a yi a tada maxɔxɔlɔn.

A yi a fala Yaxuba xa, a naxa, “Diin fi n fan ma, xa na mi ara n faxama nɛn.” 2Yaxuba yi xɔlɔ a falan na. A yi a fala, anaxa, “I a mirixi nɛn a Ala nan n tan na? Ala nan a ligaxii mi dii barima!” 3 Rakeli yi a yabi, a naxa, “N ma konyiɲaxanla Bila tongo alogo a xa diine bari n xa. Na waxatinina tan findɛ n xa sabun na n diin sɔtɔ i xa.”

4A yi a konyi ɲaxanla Bila tongo, a a so a xɛmɛn Yaxubayii. Yaxuba yi na kolon ɲaxanla ra. 5 Bila yi fudikan, a yidii xɛmɛn bari Yaxuba xa. 6 Rakeli yi a fala, a naxa, “Alabata n ma kitin sa. A bata n ma falan mɛ. Na nan a toxi adiin fixi n ma.” A yi na diin xili sa Dan.*

7 Rakeli a konyi ɲaxanla Bila mɔn yi fudikan. A yi diixɛmɛ firinden bari Yaxuba xa. 8Rakeli yi a fala, a naxa, “Nbata n tada yɛngɛ n sɔbɛɛn birin na, n yi nɔɔn sɔtɔ.” A yia diin xili sa Nafatali.†

9 Leya to a kolon a mi fa dii barima, a yi a konyi ɲaxanlaSilipa tongo, a yi a so Yaxuba yii, a xa findi a ɲaxanla ra.10 Leyaa konyin Silipa yi dii xɛmɛn bari Yaxuba xa. 11 Leyayi a fala, a naxa, “Hɛrin bata fa n ma.” A yi na diin xili saGadi.‡

12 Leyaa konyin Silipa yi dii firinden sɔtɔ Yaxuba xa.13 Leya yi a fala, a naxa, “N bata sɛwa. Iki, ɲaxanle birina falama nɛn a n bata sɛwa.” A yi a xili sa Aseri.§

14Murutu xaba waxatin to a li, Rubɛn yi siga xɛɛn ma.A yi bogisena nde li na, naxan xili marafanna bogisena. Ayi fa a ra a nga xa. Nanara, Rakeli yi a fala Leya xa, a naxa,* 30:6: Dan bunna nɛɛn fa fala, “A bata a xun mayɛngɛ kitinsa.” † 30:8: Nafatali bunna nɛɛn fa fala, “N ma yɛngɛna.”‡ 30:11: Gadi bunna nɛɛn fa fala, “Hɛrina.” § 30:13: Aseri bunnanɛɛn fa fala, “Sɛwana.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 30:15 67 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 30:27“N bata i maxandi, i ya diina marafan bogisena nde so nyii.” 15 Leya yi a yabi, a naxa, “I bata n ma xɛmɛn ba n yii.Na mi i wasaxi? I mɔn waxi n ma diina marafan bogiseennan tongo fe yi?” Rakeli yi a fala, a naxa, “To kɔɛɛn na, ɛnun Yaxuba nan fama xideni i ya diina marafan bogiseenɲɔxɔnna.” 16Yaxuba to so ɲinbanna, sa keli xɛɛnma, Leyayi a ralan. A yi a fala a xa, a naxa, “I xima n tan nan xɔnmato kɔɛɛn na. N bata to kɔɛɛn saren fi n ma diina marafanbogiseen na.” Yaxuba mɔn yi Leya kolon ɲaxanla ra nakɔɛɛn na.

17Ala yi tin Leyaamaxandinma, a yi fudikan. Na yi findia dii suulunden na Yaxuba xa. 18Leya yi a fala, a naxa, “Alabata n saren fi nma konyi ɲaxanla so feen na nma xɛmɛnyii.” A yi a diin xili sa Isakari.* 19 Leya mɔn yi fudikan diisenninden na. A yi na diin bari Yaxuba xa. 20Leya yi a fala,a naxa, “Ala bata n ki. Awa, iki n ma xɛmɛna n binyamanɛn, bayo n bata dii sennin bari a xa.” A yi na diin xili saSabulon.† 21 Na xanbi ra, a mɔn yi dii tɛmɛn bari. A yi axili sa Dina.

22Ala yi a yengin nasiga Rakelima. A yi amaxandi xuiinnamɛ, a yi a findi dii barin na. 23A yi fudikan, a yi diin bari.A yi a fala, a naxa, “Ala bata n namini yagini ito yi.” 24A yina diin xili sa Yusufu.‡ A yi falani ito ti, a naxa, “Alatalamɔn xa dii xɛmɛ gbɛtɛ fan fi n ma.”

Yaxubaa nafunle fe25 Yusufu to bari, Yaxuba yi a fala Laban xa, a naxa, “A

lu n xa xɛtɛ n kon bɔxɔn ma. 26 A lu n xa n ma ɲaxanlexali e nun n ma diine, n walixi i xa naxanye fe ra. I akolon n wanla naxan yatɛn ligaxi i xa.” 27 Laban yi a fala* 30:18: Isakari maso xuina nde ra Heburu xuini naxan bunna nɛɛnfa fala, “Saranna.” † 30:20: Sabulon bunna nɛɛn fa fala“Binyena.” ‡ 30:24: Yusufu bunna nɛɛn fa fala “A xa a farisa.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 30:28 68 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 30:39a xa, a naxa, “Diɲa. N bata a kolon yiimatoon xɔn, Alatalabarakan saxi n ma fe yi i tan nan sabu ra. 28 A fala n xa nlan n xa i saren fi naxan na. N na a soma i yii nɛn.”

29 Yaxuba yi a fala a xa, a naxa, “I tan yatina a kolon nwalixi i xa kii naxan yi han i ya xuruseene bata wuya ayi ntan barakani. 30Ndedi nan yi i yii nun benun n xa fa, koniiki, a gbegbe bata sa na fari. Alatala bata barakan sa i ya feyi xabu n so i konni. N fa wanla nde kɛmanma denbayaanfan xa waxatin mundun yi?”

31 Laban yi a fala, a naxa, “A lan n xa yoli fi i ma?”Yaxuba yi a yabi, a naxa, “I nama sese fi n ma. Xa i batatin n feen naxan falaxi i xa, na liga, n fan bata tin n yengisɛ i ya xuruseene xɔn ma. 32 N sigama nɛn to, n sa i yaxuruseene birin mato. Yɛxɛɛn nun sii makatunxin birinti e danna e nun naxanye birin fɔrɔ makɛnɛnxi. N sarenfindima ne nan na. 33 N ma tinxinna fama makɛnɛndeninɛn i na fa xuruse matodeni waxatin naxan yi. Siinnaxanye birin mi makatunxi e nun yɛxɛɛ diin birin fɔrɔmakɛnɛnxi mi naxanye ma, na bata findi muɲan na nmabinni.”

34 Laban yi a fala, a naxa, “N bata tin na ma. I naxanfalaxi, en bata lan na ma.” 35Na lɔxɔn yɛtɛni Laban yi siikɔtɔmaɲingixine nun amakatunxine yɛba. Sii gilɛne fɔrɛfɔrɛdine naxanye ma e nun fɔrɛ xungbene yi naxanye mae nun yɛxɛɛ fixɛ makadanxine, a mɔn yi ne birin yɛba. Ayi na xuruseene birin taxu a diine ra. 36Na xanbi ra, a yine xali yirena nde yi xii saxan sigatiin tiyɛ dɛnaxan yi enun Yaxuba tagi. Yaxuba yi fa Laban ma xuruse dɔnxɛneraba.

37 Yaxuba yi wudi bili sifa saxan yii xindene gira. A yie lutine ba e ma alogo maɲingi fixɛn xa makɛnɛn. 38 A yiwudi yiine sa xuruseene mindeni xuruseene yɛtagi bayoe tema e bode ra nɛn e na fa ige mindeni. 39 Xuruseene

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 30:40 69 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 31:8yi te e bode ma wudi yiine yireni, e yi diine xali maɲingifixɛn nun fɔrɛ fɔrɛdine nun fɔrɛ xungbene saxi e ma.40 Yaxuba yi xuruse diine yitaxun alogo e xa ti Labanma xuruseene yɛtagi maɲingin nun ɲingin makɛnɛnxinnaxanye ma. Nayi, a yi xuruseene malan a yɛtɛ xa a minaxanye basan Laban gbeene ra. 41Waxatin birin xurusesɛnbɛmane nɛma tɛ a gilɛne ra, Yaxuba yi wudi yiine samanɛn xuruse mindeni alogo e xa te a gilɛne ra wudi yiineyireni. 42 Yaxuba mi yi na ligama xuruse xunxurine ra.Na nan a liga xuruse xurine yi findi Laban gbeen na, asɛnbɛmane yi findi Yaxuba gbeen na. 43 Yaxuba yi findinafulu kan gbeen na. A yi xuruse gbegbe sɔtɔ. Konyixɛmɛne nun konyi gilɛne nun ɲɔgɔmɛne nun sofanle yilu a yii.

31Yaxuba yi siga Kanan yamanani

1 Na waxatini Yaxuba bata yi Laban ma diine xuiin mɛe yi naxan falama, e naxa, “Seen naxan birin findixi enbaba gbeen na, Yaxuba bata e birin tongo. Na nan a toxi abata findi nafulu kanna ra.” 2Yaxuba yatin yi a kolon, a amarafanna mi fa Laban yi sɔnɔn alo a fɔlɔni.

3 Alatala yi a fala Yaxuba xa, a naxa, “Xɛtɛ i baba nuni bari bodene bɔxɔni i kelixi dɛnaxan yi. N luma nɛn ixɔn.” 4 Yaxuba yi Rakeli nun Leya xili. E yi a xuruseenerabama. 5 A yi a fala e xa, a naxa, “N bata a kolon n mamarafanna mi fa ɛ baba yi sɔnɔn alo a fɔlɔni, koni n babaaAla bata lu n xɔn. 6 Ɛ a kolon yati, n bata wali ɛ baba xa nfangan birin na. 7A bata n mayenden a n saranna maxɛtɛsanɲa yi fu, koni Ala mi tin a fe ɲaxin liga n na. 8Xa ɛ babafa a fala, a naxa, ‘Fɔrɛ fɔrɛne xuruseen naxanye ma, nenan findima i gbeen na,’ xuruseene birin yi diin xalimanɛn fɔrɛ fɔrɛne naxanye ma. Xa ɛ baba fa a fala, a naxa,

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 31:9 70 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 31:23‘Maɲingin xuruseen naxanye ma, ne nan findima i gbeenna,’ xuruseene birin yi dii maɲingixin nan xalima. 9 Alabata ɛ babaa xuruseene ba a yii, a yi e fi n tan ma.”

10 “Xuruseene yi tema e bode ra waxatin naxan yi,n bata a to xiyeni, xuruse xɛmɛn naxanye texi xurusegilɛne ra, ne maɲingixi, e mafɔrɔ fɔrɔxi e nun e makatunkatunxi. 11 N ma xiyeni, Ala a malekan yi n xili, a naxa,‘Yaxuba.’ N yi a ratin, n naxa, ‘N tan ni i ra.’ 12A yi a fala,a naxa, ‘I xunna rakeli, a mato. Xuruse xɛmɛn naxanyebirin texi xuruse gilɛne ra, ne maɲingixi, e mafɔrɔ fɔrɔxie nun e makatun katunxi, bayo Laban naxan birin ligaxi ira, n na toxi. 13 N tan nan Ala ra naxan fa i ma Betɛli yi,i gɛmɛn tixi taxamasenna ra dɛnaxan yi i layirin tongoxin xa dɛnaxan yi. Iki, keli bɔxɔni ito ma. I siga na bɔxɔni ibarixi dɛnaxan yi.’ ”

14Rakeli nun Leya yi Yaxuba yabi, e naxa, “Nxu babamikɛɛ yo luxi nxu tan xa! 15 Xɔɲɛn xa mi nxu ra nxu babakonni? A bata nxu mati, a mɔn bata nxɔ gbetin fan don.16 Ala hɛrisigɛn naxan birin baxi nxu baba yii, a xɛtɛmanɛnnxuma enunnxɔdiine. Iki Ala feennaxan birin falaxii xa, na birin liga.”

17 Yaxuba yi a ɲaxanle nun a diine rate ɲɔgɔmɛne fari.18Axuruseennunhɛrisigɛnnaxanbirin sɔtɔPadan-Aramiyi, a yi keli, a yi e birin xali a baba Isiyaga konni Kananbɔxɔni. 19 Laban yi a xuruseene xabene maxabama e mawaxatin naxan yi, Rakeli yi a babaa suxurene muɲa.

20 Yaxuba yi Arami kaan Laban mayenden. A siga a misese fala a xa. 21 A yi a gi, e nun seen naxan birin findia gbeen na. A yi Efirati baani gidi. Na xanbi ra, a yi sigaGaladi geyaan mabinni.

22A xii saxande lɔxɔni, muxuna nde yi a fala Laban xa fafala Yaxuba bata a gi. 23 Laban yi a ngaxakedenne tongo,e yi mini Yaxuba fendeni xii solofere bun ma. E yi e li

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 31:24 71 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 31:35Galadi geyane binna ra. 24Koni kɔɛɛn na, Ala yi a yɛtɛ yitaArami kaan Laban na xiyeni. A yi a fala a xa, a naxa, “I yɛtɛratanga feen sifan birin fala feen na Yaxuba ma.”

25 Laban yi Yaxuba li. A bubun tix geyaan fari. Labannun a ngaxakedenne fan yi e gbeen ti Galadi geyaan fari.26 Laban yi a fala Yaxuba xa, a naxa, “I nanse ligaxi itora? Nanfera i n mayendenxi? I bata n ma diine xali alomuxu suxine yɛngɛni. 27 Nanfera i gixi luxunni? I batayanfantenyaan liga n na. I mi sese falaxi n xa. Xa i yi nnakolon nun, n yi i matima nɛn sɛwa sigine yi, tanbannanun konden xuiin na. 28Koni i mi a lu yati n xa n ma diinenun nmamandenne sunbu, n yi n ɲungu ema. I bata feenliga alo xaxilitarena. 29N yi nɔɛ fe kobin ligɛ ɛ ra nɛn, konii babaa Ala bata a fala n xa to kɔɛɛn na, a naxa, ‘I yɛtɛratanga feen sifan birin fala feen na Yaxuba ma.’ 30 Nabata lan, i sigaxi nɛn bayo i yi kunfaxi siga feen na i babakonni, koni nanfera i n ma suxurene muɲaxi n ma?”

31Yaxuba yi Laban yabi, a naxa, “N gaxu nɛn nmiriyanialogo i nama i ya diine rasuxu n na. 32 Koni i na i yasuxurene to n ma muxu yo yii, n na kanna faxama nɛn.Ngaxakedenne birin yɛɛ xɔri, n ma goronna birin mato.Naxan birin findixi i gbeen na, i xa a xali.” Na waxatiniYaxuba mi yi a kolon xa Rakeli a babaa suxurene tongoxi.

33 Laban yi Yaxubaa bubune kui to e nun Leya konnie nun konyi firinne konni, koni a mi sese to. A to miniLeyaa bubuni, a yi so Rakeli fan konni. 34 Rakeli nan yatisuxureni itoe tongoxi. A yi e luxun kirixan bun ma naxansama ɲɔgɔmɛn fari, a fa dɔxɔ a fari. Laban yi bubun kui to,a mi sese to na kui. 35Rakeli yi a fala a baba xa, a naxa, “Nbaba i nama xɔlɔ nma xa nmi fa keli i yɛtagi. N kikewanlanin.” Laban fenna sifan birin ti nɛn, koni a mi suxureneto.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 31:36 72 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 31:4736 Yaxuba yi xɔlɔ, a yi fala xɔlɛn ti Laban ma. A yi a

fala, a naxa, “N gbalon mundun ligaxi, n hakɛn mundunligaxi naxan a ligama i xa mini n fendeni kiini ito yi? 37 Ibata n ma goronna birin kui to. I gbee seen mundun toxie kui? A yita n na ngaxakedenne yɛɛ xɔri e nun i fanngaxakedenne yɛɛ xɔri alogo e xa kitin sa en tagi. 38 Nɲɛɛ mɔxɔɲɛ nan tixi i konni, koni i ya yɛxɛɛn nun sii diikeden mi diin xalixi a faxa n yii. N mɔn mi i ya xuruseyo donxi. 39 N mi faxi xuruse ra i fɛma burunna subenenaxan faxaxi. Naxanye yi muɲama kɔɛɛn nun yanyin na,ne bɔnɔn yi luma n tan nan xa bayo i yi e ɲɔxɔn maxiliman na. 40Lɔxɔ yo lɔxɔ kuyewolonna yi n tɔrɔmanɛn yanyinna, xunbenla yi n tɔrɔ kɔɛɛn na, n yɛtɛɛn mi yi nɔɛ xiyɛ.41 N bata ɲɛɛ mɔxɔɲɛ ti i yii. N ɲɛɛ fu nun naanin wanlakɛxi nɛn alogo n xa i ya dii tɛmɛfirinne dɔxɔ. Nmɔn yi ɲɛɛsennin fan sa a fari i ya xuruseene kantandeni. Koni i batan saranna maxɛtɛ dɔxɔɲa ma fu. 42Xa n taɲe IburahimaaAla, n baba Isiyaga gaxun naxan yɛɛ ra, xa na mi yi a ranun, n yi kelima nɛn be n yii genla. Koni Ala bata n mamarayarabin to, e nun n yi wali xɔdɛxɛn naxanye ligama,kɔɛ danguxini ito yi, a bata n ma kitin sa.”

43 Laban yi Yaxuba yabi, a naxa, “I ya ɲaxanle, n madiine nan ne ra. E diine, n gbeen nan ne ra. Xuruseni itoen gbeen nan e ra, n naxan birin toma ito ra, n tan nan gbeee ra. Koni to xanbi ra, n nɔɛ nanse ligɛ n ma diine nun nmamandenne xa? 44 Iki, en xa layiri tongo. Sereyaan xa luen tagi.” 45Yaxuba yi gɛmɛn tongo, a yi a ti taxamasennara.

46 Na xanbi ra, Yaxuba yi a fala a ngaxakedenne xa, ae xa gɛmɛne matongo. E yi e matongo, e e malan yirekedenni. E yi e dɛge na gɛmɛ malanxine fari. 47 Labanyi na mɛnna xili sa Yegara-Sahaduta. Yaxuba yi mɛn xili

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 31:48 73 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 32:3sa Galadi.* 48 Laban yi a fala, a naxa, “Gɛmɛ malanxiniitoe findixi seren nan na i tan nun n tan tagi.” Na nan atoximɛnna xili saxi Galadi. 49Mɛnmɔn xili nɛn “Misipa.”†Laban mɔn yi a fala, a naxa, “Alatala xa a yengi dɔxɔ entan firinna a fe xɔn ma, hali en fata xanbini. 50Xa i n madiine tɔrɔ, xa na mi a ra i ɲaxalan gbɛtɛ dɔxɔ, i lanma i xaxaxinla sɔtɔ, bayo muxun xa mi en tagi seren na. Ala nanyati en firinna seren na.”

51Na xanbi ra, Laban yi a fala Yaxuba xa, a naxa, “I yɛɛnti gɛmɛmalanxini itoe ra. Taxamaseri gɛmɛni ito mato nnaxan tixi en tagi. 52Gɛmɛmalanxini itoe nun taxamaserigɛmɛni itofindixi serenenanna. Nmi lannxadangube rai ya feɲaxina n kui. I fanmi lan i xa dangu gɛmɛmalanxiniitoe nun taxamaseri gɛmɛni ito ra n ma fe ɲaxina i kui.53 Iburahimaa Ala nun Nahori a Ala xa findi en tan firinnamakitimaan na.” Na waxatini Yaxuba yi a kɔlɔ Ala yi ababa Isiyaga gaxun naxan yɛɛ ra. 54Yaxuba yi saraxan bageyaan fari. A yi a ngaxakedenne birin xili, e xa sa e dɛge.E to yelin e dɛgɛ, e yi xi geyaan fari.

32Yaxuba yi siga Esayu fɛma

1 Laban to keli subaxan ma, a yi a ɲungu a diine ma,e nun a mamandenne. A yi duba e xa. Na xanbi, Labanyi xɛtɛ a konni. 2 Yaxuba yi sigama kiraan xɔn waxatinnaxan yi, Alaa malekane yi fa a ma. 3 Yaxuba to e to, anaxa, “Alaa ganla daaxaden nan ito ra.” A yi na yiren xilisa Maxanayin.** 31:47: Yegara Sahaduta nun Galadi bunna nɛɛn fa fala “Sere SeMalanxine.” † 31:49: Misipa bunna nɛn fa fala “Gbengbena.”* 32:3: Maxanayin bunna nɛɛn fa fala “Daaxade firinne.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 32:4 74 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 32:174 Yaxuba yi xɛrane rasiga a tada Esayu ma Edɔn

banxidɛɛn na, Seyiri bɔxɔni. 5A yi yamarin fi ema, a naxa,“Ɛ ito nan falama n kanna Esayu xa, ɛ naxa, ‘I ya konyiYaxuba naxa, n bata lu Laban konni. N bata bu gbeen tina yi. 6Ɲinge gbegbe nan n yii e nun sofanle nun yɛxɛɛnenun siine. Konyi xɛmɛne nun konyi gilɛne n yii. Iki, nxɛrane rasigama i ma alogo i xa marasɛnɛ faɲin fi nma.’ ”

7Xɛrane yi xɛtɛ, e yi a fala Yaxuba xa, e naxa, “Nxu batasiga. Nxu sa i tada Esayu li na. A fama i ralandeni e nuna banxulan muxu kɛmɛ naanin.” 8 Gaxu gbeen yi Yaxubasuxu, a kuisan. Yamaan naxan yi a fɔxɔ ra, a yi e taxundɔxɔde firin. A yi yɛxɛɛne nun siine yitaxun dɔxɔ firin, enun ɲingene, e nun ɲɔgɔmɛne. 9 A yi a fala, a naxa, “XaEsayu yama keden yɛngɛ, yamaan boden xa a gi.”

10 Na xanbi Yaxuba yi Ala maxandi, a naxa, “N taɲeIburahimaa Ala nun n baba Isiyagaa Ala, i bata a fala n xa,i tan Alatala, i naxa ‘Xɛtɛ i ya bɔxɔni, i kon kaane dɛnaxanyi. I na siga, n fe faɲin ligama nɛn i xa.’ 11 N tan xurun.N mi daxa n hinanna nun lannayaan birin sɔtɔ, i naxannagidixi n ma, i ya walikɛna. N ma dunganna gbansannanan yi suxi n yii n Yurudɛn baani gidi waxatin naxan yi,koni iki nxu nun yama firin nan xɛtɛma. 12 N natangan tada Esayu ma, bayo n bata gaxu a yɛɛ ra. N sikɛxi, anama fa n faxa, e nun ɲaxanle nun diine. 13 I bata a fala nxa, i naxa, ‘N fe faɲin ligama nɛn i xa. N ni i bɔnsɔnnarawuyama ayi nɛn alo fɔxɔ igen mɛɲɛnsinna naxan miyatɛ.’ ”

14 Yaxuba yi kɔɛɛn nadangu na. Seen naxan birin yi ayii, a yi sanba seen yɛmato a naxan soma a tada Esayu yii:15 Sii kɛmɛ firin nun kɔtɔ mɔxɔɲɛ e nun yɛxɛɛ kɛmɛ firinnun kontonmɔxɔɲɛ e nun 16ɲɔgɔmɛ gilɛ tonge saxan nune diine nun ɲinge tonge naanin nun tura fu nun sofali gilɛmɔxɔɲɛ e nun sofali xɛmɛ fu. 17A yi xuruseni itoe yitaxun

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 32:18 75 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 32:29kuru keden keden yɛɛn ma, a nde so a konyine yii. A yi afala e xa, a naxa, “Ɛ dangu yɛɛn na. Ɛ xa sagaran lu kurunetagi.”

18 A yi a konyi singen yamari, a naxa, “Ɛ nun n tadaEsayu na naralan, a fama i maxɔdindeni nɛn, a naxa, ‘Ɛnun nde a ra? I sigan minɛn yi? Nde gbee xuruseni itoera naxanye tixi i yɛɛ ra?’ 19 I ya a yabima nɛn, i naxa, ‘I yakonyin Yaxuba nan gbee e ra. A i sanbaxi itoe nan na, nkanna Esayu. A fan nxu fɔxɔ ra.’ ” 20 A yi na yamarin fi afirinde fan ma, e nun a saxandena, e nun muxun naxanyebiraxi xuruseene fɔxɔ ra, a naxa, “Xa ɛ nun Esayu naralanwaxatin naxan yi, ɛ na nan falama a xa. 21 Ɛ ito nan samaa fari, ɛ naxa, ‘I ya konyina Yaxuba fama nxu xanbi ra.’” Yaxuba yi a fala, a naxa, “Iki n na a bɔɲɛn magodomaseni itoe nan na. Na xanbi n na fa a ma, yanyina nde a nnasɛnɛma nɛn a faɲin na.” 22 Yaxubaa sanba seene yi ti ayɛɛ ra, a tan yi kɔɛɛn nadangu daaxadeni.

Yaxuba nun Alaa malekana23Kɔɛɛn na, Yaxuba yi keli. A yi a ɲaxalan firinne tongo

e nun e konyi firinne nun a dii fu nun kedenna. E yiYaboko xuden gidi. 24A yi e ragidi Yaboko xuden na e nuna yii seen birin. 25Akedenpeenyi lu. Nawaxatini, xɛmɛnande yi mini a ma, e yi gerenna so han kuye yiba waxatini.26 A to a to a mi nɔ sɔtɔma Yaxuba ma e gerenni, a yi agarin a wotegelen ma. A wotegelen yi te a kui. 27 Xɛmɛnyi a fala, a naxa, “A lu n xa siga, bayo kuye bata yiba.”Yaxuba yi a yabi, a naxa, “N mi i beɲinma, fɔ i duba n xa.”28 Xɛmɛn yi a maxɔdin, a naxa, “I xili di?” Yaxuba yi ayabi, a naxa, “Yaxuba.” 29 Xɛmɛn yi a fala, a naxa, “I xilimi falama sɔnɔn Yaxuba. A fa falama nɛn Isirayila, bayo ɛnun Ala nan gerenna soxi, e nunmuxune, i yi nɔɔn sɔtɔ.”†† 32:29: Isirayila bunna nɛɛn fa fala “E nun Ala gerenna soma.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 32:30 76 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 33:1030 Yaxuba yi maxɔdinna ti, a naxa, “I xili di?” Boden yi afala, a naxa, “Nanfera i n maxɔdinma n xinla ma?” Naxanbi, a yi duba Yaxuba xa.

31 Yaxuba yi na yiren xili sa Penuyɛli,‡ bayo Yaxuba afala nɛn, a naxa, “N bata Ala to yɛɛ nun yɛɛ, a tin n niinyi kisi.” 32 Sogen tema waxatin naxan yi, Yaxuba batayi dangu Penuyɛli ra. A godoma a wotegelen ma. 33 Nanan a toxi han iki Isirayila kaane mi fasan donma naxanwotegelen ma, bayo Ala Yaxuba masɔtɔxi a wotegelenfasan nan ma.

33Yaxuba nun Esayu a layirina

1 Yaxuba yi Esayu to fɛ e nun banxulanna muxu kɛmɛnaanin. A yi diine yitaxun Leya nun Rakeli ra e nun konyigilɛ firinne. 2 A yi konyi gilɛ firinne ti yɛɛn na, e nun ediine. Leya fan yi ti ne xanbi ra e nun a diine. Rakeli nunYusufu yi lu dɔnxɛn na. 3A tan yi dangu ne yɛɛ ra, a xinbisin sanɲama solofere benun a xa a tada li. 4Koni Esayu yi agi a sa Yaxuba ralan. A yi dutun a ma, a fa a sunbu. E birinyi wuga. 5 Esayu to ɲaxanle nun diine to, a yi maxɔdinnati, a naxa, “Nde ne ra naxanye biraxi i fɔxɔ ra?” Yaxubayi a yabi, a naxa, “Ala diin naxanye fixi i ya konyin ma anɛmaan xɔn ma.” 6 Konyi gilɛne yi e maso e nun e diine,e yi e xinbi sin. 7 Leya fan nun a diine yi e maso, e fan yi exinbi sin. Na xanbi Yusufu fan nun Rakeli yi na liga.

8 Esayu yi maxɔdinna ti, a naxa, “I nanse ligama xu-ruseni ito birin na, n naralanxi naxanye ra?” Yaxuba yia yabi, a naxa, “N waxi nɛn, n kanna xa n nafan.” 9 Esayuyi a fala, a naxa, “N xunyɛna, hɛrisigɛ gbegbe n fan yii. Igbeen mara.” 10 Yaxuba yi a fala, a naxa, “Ɛn-ɛn, n bata i‡ 32:31: Penuyɛli bunna nɛɛn fa fala “Ala yɛtagina.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 33:11 77 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 34:2maxandi, xa i bata n nafan, n na i sanbaxi seen naxanyebirin yi, i xa ne rasuxu. N bata i yɛtagin to. Na luxi nɛnn yi alo n na Ala yɛtagi nan toma, bayo i bata n nasɛnɛ kifaɲi. 11 N seen naxanye sanbaxi i ma, e rasuxu. Ala batahinan n na, a n makoon birin fan.” Yaxuba yi a yixɔdɔxɔhan Esayu yi tin.

12 Esayu yi a fala, a naxa, “En siga kiraan xɔn ma, n xasa i mati.” 13 Yaxuba yi a yabi, a naxa, “N kanna, a kolondiine fe xɔdɔxɔ. Yɛxɛɛ gilɛne nun ɲinge gilɛne xiɲɛn fimae diine ma. Xa en gbɛtɛn e ra lɔxɔ kedenni, ne birinfaxama nɛn. 14N kanna, i tan xa ti yɛɛn na. N tan xa biran ma xuruseene fɔxɔ ra ndedi ndedi. N xa siga n yerenma, nxu nun n ma diine han nxu soma i konni waxatinnaxan yi Seyiri bɔxɔni.” 15 Esayu yi a fala, a naxa, “N xan ma muxuna nde lu i yii be.” Yaxuba yi a fala, a naxa,“Nanfera? N kanna, n tan waxi naxan xɔn, n xa rafan i magbansan.” 16Na lɔxɔni, Esayu yi ti Seyiri kiraan xɔn ma.

17 Yaxuba tan yi siga Sukɔti yi. A yi banxi keden ti ayɛtɛ xa, a kulane ti a xuruseene xa. Nanara na yiren xilinɛn Sukɔti.* 18 Yaxuba to keli Padan-Arami yi, a yi sokɛndɛyani Siken taani Kanan bɔxɔni. A yi daaxadeni tɔntaan xanbi ra. 19 A bubun yi tixi dɛnaxan yi, a yi bɔxɔnsara Xamori a diine ma, Siken Baba, naxanye singe dɔxɔSiken yi. A yi na sara gbeti gbanan kɛmɛ ra. 20A yi saraxaganden nafala mɛnni. A yi na xili sa “Isirayilaa Ala.”

34Dinaa marayagina

1Yaxubaa dii tɛmɛn Dina, Leya naxan barixi Yaxuba xa,na yi siga Siken ɲaxanle xɔntɔndeni. 2Xamori a dii xɛmɛnSiken, Xiwin naxan findixi na yamanan mangan na, na to* 33:17: Sukɔti bunna nɛɛn fa fala “Bubune.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 34:3 78 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 34:17Dina to, a yi fu a ma a yi a rayagi. 3 Yaxubaa dii tɛmɛnDinaa xanuntenyaan yi lu Siken fatini. A yi fala ɲaxumɛneti a xa. 4Ayi a fala a babaXamori xa, a naxa, “Dii tɛmɛni itomaxandi n xa alogo n xa a dɔxɔ.” 5Yaxuba yi a mɛ, a bataa dii tɛmɛn Dina rayagi. Na waxatini, a diine yi sa xɛɛnmaxuruseene fɔxɔ ra. A mi sese fala han ne so waxatini.

6 Siken baba Xamori yi siga Yaxuba konni a xa sa falanti a xa. 7 Yaxuba a diine to keli xɛɛn ma, e yi na feen mɛnaxan danguxi. E yi e yomayaan to, e bɔɲɛn yi te ki faɲibayo Siken bata yi fu Yaxuba a dii tɛmɛn ma, a mi lan a xanaxan liga Isirayila bɔxɔni.

8Xamori yi a fala e xa, a naxa, “Dii tɛmɛni ito rafanxi nma dii xɛmɛn Siken nan ma a sɔndɔmɛn birin na. Yandi, ɛxa a fi a ma, a xa findi a ɲaxanla ra. 9 En findi bitanmanera. Ɛ xa ɛ dii tɛmɛne fi nxu ma alogo nxu xa e dɔxɔ. Nayi,ɛ fan nɔɛ nɛn nxu gbeene dɔxɛ. 10 Ɛ fama nɛn ludeni nxudɛxɔn ma, bɔxɔni ito yi rabi ɛ xa. Ɛ nɔɛ dɔxɛ nɛn be, ɛyulayaan liga alogo ɛ xa hɛrisigɛn sɔtɔ.”

11 Siken yi a fala Dina baba nun a tada xa, a naxa, “Ɛdiɲa n ma, ɛ ɲɛnige faɲin ti n xa. Ɛ wama seen naxanxɔn, ɛ xa na fala n xa, n xa a so ɛ yii. 12 Ɛ nɔɛ futu segbegbe maxɔdinɲɛ nɛn n ma e nun kiseene. Ɛ na seennaxan birinmaxɔdin nma, n nɔɛ a birin soɛ ɛ yii nɛn alogon xa dii tɛmɛni ito dɔxɔ.” 13Yaxubaa diine yi yanfa falan tiSiken nun a baba Xamori xa, bayo Siken bata yi e xunyɛnDina rayagi. 14 E yi a fala e xa, e naxa, “Nxu mi nɔɛ nxuxunyɛ ɲaxalanmaanfiyɛmuxunmanaxanmi banxulanxi.A findima yagin nan na nxu xa. 15 Xa nxu fa nxu xuiinsoma ɛ yii, fɔ en lan ito ma. Xɛmɛn naxan birin ɛ konni,e lan nɛn e xa banxulan alo nxu tan. 16 Na waxatini nxunɔɛ nxɔ dii tɛmɛne fiyɛ ɛ ma nɛn, ɛ yi e dɔxɔ. Nxu fan ɛgbeene dɔxɔma nɛn, nxu luma ɛ dɛxɔn ma na waxatini,en birin yi findi yama kedenna ra. 17Koni xa ɛmi fa sa tin

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 34:18 79 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 34:30ɛ banxulandeni, nxu nxu xunyɛ ɲaxalanmaan nasuxumanɛn, nxu fa keli be.” 18Xamori nun a dii Siken yi tin falaniito ma. 19 Na xɛmɛn mi bu a na feen liga, bayo Yaxuba adii tɛmɛn bata rafan a ma. A tan nan yi binyaxi dangu angaxakedenne birin na.

20Xamori nun Siken yi siga yamaan malandeni taan sodɛɛn na. E yi a fala e yamaan xa, e naxa, 21 “Muxuni itoe,en ma fe faɲina e kui. E xa lu bɔxɔni ito ma, e yulayaanliga, bayo enma bɔxɔn gbo. En nɔɛ nɛn e dii tɛmɛne dɔxɛ,en fan en ma dii tɛmɛne fima e ma nɛn. 22Muxuni itoe midɔxɔma be, en xa findi yama kedenna ra, fɔ xɛmɛn naxanbirin en konni be yi, ne xa banxulan alo e kiinde. 23Xa enbata tin e falan ma, na waxatini e dɔxɔma en konni nɛn.E xuruseene nun e yii seen birin findima en birin gbeenna nɛn.” 24Muxun naxan birin yi na taan so dɛɛn na nalɔxɔni, e birin yi tin Xamori nun a dii Siken ma falan ma.Xɛmɛn naxan birin yi na taan kui, e birin yi banxulan.

25 A xii saxande lɔxɔni, xɛmɛne fatine to yi e xɔlɔma,Yaxubaa dii xɛmɛ firinna Simeyɔn nun Lewi, Dina tadaxɛmɛmane, e yi e dɛgɛmane tongo. E yi fu taan ma muxuyomi sogin ema, e yi xɛmɛn birin faxa. 26E yi Xamori nuna dii Siken fan faxa. E yi Dina tongo Siken konni, e yi fa ara. 27Yaxubaa diine yi seen birin tongo faxa muxune xunma, bayo e bata yi e xunyɛ ɲaxalanmaan nayagi. 28 E yi eyɛxɛɛne tongo e nun e siine nun e ɲingene nun e sofanle,naxanye yi taan kui e nun xɛɛnma. 29Nafunla naxan birinyi na, e yi a birin xali. E yi dii tɛmɛne nun ɲaxanle xali. Ebanxin birin kui geli.

30Yaxuba yi a fala Simeyɔn nun Lewi xa, a naxa, “Ɛ batalanbaranna ti n ma. Ɛ bata en naɲaxu Kanan kaane nunPerisi kaane ma alo se kunxin xirina. Muxu wuyaxi mi nyii. E e malanma nɛn n xili ma, e n yɛngɛ, n xabilan birin

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 34:31 80 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 35:12yi halagi.” 31 E yi a yabi, e naxa, “A mi lan a xa en xunyɛɲaxalanmaan findi yalunden na.”

35Yaxuba yi siga Betɛli yi

1 Ala yi a fala Yaxuba xa, a naxa, “Keli, i sa dɔxɔ Betɛliyi. I saraxa ganden nafala n xamɛnni, n bata yi n yɛtɛ yitai ra dɛnaxan yi, i yi i gima i tada Esayu bun ma waxatinnaxan yi.” 2Yaxuba yi a fala a denbayaan xa e nunmuxunnaxanye yi a fɛma, a naxa, “Ɛ xɔɲɛne suxurene yiba, ɛ ɛyɛtɛ sariɲan, ɛ ɛ dugine fan masara ɛ ma. 3 Ɛ fa, en sigaBetɛli yi. N xa saraxa ganden nafala Ala xa, naxan nmalixin yi lanbaranni waxatin naxan yi. A yi a yengi lu n xɔnman ma sigatini.”

4Nawaxatini e yi e suxurene birin so Yaxuba yii e nun etunla soone. Yaxuba yi e birin bitin konden bunma naxanSiken dɛxɔnma. 5Yaxuba nun a diine to keli sigadeni, Alayi gaxun lu e rabilin taane birin muxune bɔɲɛni, muxu yomi susu birɛ e fɔxɔ ra. 6Yaxuba nun a fɔxɔrabirane yi sigaLusi yi, naxan mɔn xili Betɛli, Kanan bɔxɔni. 7A yi saraxaganden nafalamɛnni. A yi na saraxa ganden xili sa “Betɛlia Ala,” bayo Ala a yɛtɛ yita a ra mɛnni nɛn, a yi a gima atada bunwaxatinnaxanyi. 8Rebeka a diimasuxunDeborato faxa, e yi a maluxun Betɛli mabinni wariin dɛnaxan yi.Na wariin xili nɛn “wugadena.”

9 Ala mɔn yi mini Yaxuba xa, a xɛtɛ xanbini Padan-Arami yi. A yi barakan nagidi a ma. 10Ala yi a fala a xa, anaxa, “I xili nɛn Yaxuba, koni a mi falama na kiini sɔnɔn.To xanbi ra, i xinla fa falama nɛn Isirayila.” Awa, Ala yi axili sa Isirayila. 11A mɔn yi a fala a xa, a naxa, “Ala SɛnbɛKanna nan n na. I xa wuya, i yiriwa alogo i xa findi siyanande benban na. I mɔn findima nɛn siya wuyaxine benbanna. Mangane minima nɛn i bɔnsɔnni. 12N bɔxɔn naxan fi

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 35:13 81 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 35:26Iburahima nun Isiyaga ma, n na a fi i fan ma. Na danguxanbini, n na a fima i bɔnsɔnna fan ma nɛn.”

13 Ala yi keli na, a falan ti Yaxuba xa dɛnaxan yi.14 Yaxuba yi gɛmɛ taxamasenna ti na, a yi turen nun minseen bɔxɔn ama saraxan na. 15A yi yireni ito xili sa Betɛli,Ala falan ti a xa dɛnaxan yi.*

Rakeli faxa fena16 Yaxuba nun a denbayaan to keli Betɛli yi, e mɔn

makuya Efarata ra, Rakeli yi diin sɔtɔ. Na dii bari feenyi xɔdɔxɔ ayi. 17 Rakeli yi diin barima waxatin naxan yixɔlɛni, dii rasuxun yi a fala a xa, a naxa, “Hali i mi gaxu, imɔn xɛmɛn nan barixi.”

18 Rakeli bata yi lu alo faxa muxuna. A yi a niinmakakama waxatin naxan yi, a yi a diin xili sa Benoni.†Koni a baba tan yi a xili sa Bunyamin.‡ 19 Rakeli to faxa,e yi a maluxun Efarata kiraan dɛxɔn ma. Na yiren xilinɛn iki Bɛtɛlɛmi. 20 Yaxuba yi gɛmɛn sa taxamasennara a gaburun fari. Han to na gɛmɛn na Rakeli gaburuntaxamasenna ra.

Taruxune Singena 2.1-221 Isirayila yi sa a bubun ti Migidali-Ederi xanbi ra.

22 Isirayila to yi dɔxi na taani, Rubɛn nun Bila yi sa e sa,a baba konyi ɲaxanla. Isirayila yi a kolon.

Isirayila dii xɛmɛn fu nun firinna naxanye sɔtɔ: 23 Leyayi Rubɛn bari dii saran na, na xanbi ra Simeyɔn nun Lewinun Yuda nun Isakari nun Sabulon. 24 Rakeli yi Yusufunun Bunyamin bari. 25Rakeli a konyin Bila yi Nafatali nunDan bari. 26 Leyaa konyin Silipa yi Gadi nun Aseri bari. Nebirin findixi Yaxubaa diine nan na, a naxanye sɔtɔ Padan-Arami yi.* 35:15: Betɛli bunna nɛɛn fa fala “Alaa banxina.” † 35:18:Benoni bunna nɛɛn fa fala “Nimisa diina.” ‡ 35:18: Bunyaminbunna nɛɛn fa fala “N yiifanna diina.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 35:27 82 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 36:1127Yaxuba yi siga a baba Isiyaga konni Mamire, Kiriyati-

Aruba mabinni. Mɛn xili nɛn Xebiron, Iburahima nunIsiyaga dɔxɔde fonna. 28 Isiyaga a siimayaan yi siga ɲɛɛkɛmɛ ɲɛɛ tonge solomasɛxɛ. 29A to faxa, a bata yi siimayaxunkuye sɔtɔ, a yi faxa, a siga laxira yi. A dii Esayu nunYaxuba yi a maluxun.

36Esayu bɔnsɔnnaTaruxune Singena 1.34-37

1 Esayu, naxan mɔn xili Edɔn, a bɔnsɔnna taruxun nii ra. 2 Esayu Kanan ɲaxanle dɔxɔ nɛn: Ada findi Elonma diin nan na, Xiti kaana, e nun Yoholibama, Anaa diitɛmɛna, Sibeyon Xiwin mamandenna nan a ra. 3 A yiSumayila a dii tɛmɛn Basamati fan dɔxɔ, Nebayoti xunyɛɲaxalanmana. 4Ada nan Elifasi sɔtɔ Esayu xa. Reyuli findiBasamati a diin nan na. 5Yoholibama dii xɛmɛ saxan nanbari: Yewusi nun Yalami e nun Kora. Ne birin findi Esayua diine nan na naxanye barixi Kanan bɔxɔni. 6 Esayu yi aɲaxanle nun a dii tɛmɛne nun a dii xɛmɛne nun amuxunebirin tongo, e nun a xuruseene birin e nun a hɛrisigɛnnaxan birin sɔtɔ Kanan bɔxɔni. A yi a birin xali bɔxɔgbɛtɛn ma dɛnaxan makuya a xunyɛ Yaxuba ra, 7 bayo ehɛrisigɛn bata yi gbo ayi. E mi yi nɔɛ luyɛ e bode dɛxɔnma. E yi dɛnaxan yi e xuruseene birin mi yi nɔɛ balo sɔtɛmɛnni. 8 Na nan a to Esayu, naxan mɔn xili Edɔn, na yisiga a sa dɔxɔ Seyiri geya yireni.

9 Edɔn kaane benba Esayu bɔnsɔnna xinle ni itoe ranaxanye yi dɔxi Seyiri geya yireni: 10 Esayu a diine ni ira:Elifasi, Ada a dii xɛmɛna,Reyuli, Basamati a dii xɛmɛna.

11 Elifasi a diine ni ito ra:Teman nun Omaru nun Sefo nun Gatami e nun Kenasi.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 36:12 83 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 36:2012 Timina nan yi Elifasi a konyi ɲaxanla ra. Na Amalɛki

bari nɛn Elifasi xa.Esayu nun a ɲaxanla Ada mamandenne ni ito ra.

13Reyuli a diine ni i ra:Naxati nun Sera nun Sama e nun Misa.Ne findi Esayu nun a ɲaxanla Basamati mamandenne nan

na.14 Esayu a ɲaxanla Yoholibama a diine ni i ra:

Yewusi nun Yalami e nun Kora.Yoholibama findi Anaa dii tɛmɛn nan na.Ana findi Sibeyon ma dii tɛmɛn nan na.

15Mangan naxanye keli Esayu bɔnsɔnni, ne ni i ra:Elifasi, Esayu a dii singena, na diine ni itoe ra:Manga Teman nun Manga Omaru nun Manga Sefo nun

Manga Kenasi16 nun Manga Kora nun Manga Gatami nun Manga

Amalɛki.Mangane nan yi ne ra naxanye fataxi Elifasi ra Edɔn

yamanani,Ada mamandenne nan e ra.

17Reyuli, Esayu a diina, a diine ni i ra:Manga Naxati nun Manga Sera nun Manga Sama e nun

Manga Misa.Mangane nan yi ne ra naxanye fataxi Reyuli ra Edɔn

yamanani,Basamati mamandenne nan e ra.

18Yoholibama, Esayu a ɲaxanla, a diine ni itoe ra:Manga Yewusi nun Manga Yalami nun Manga Kora.

Mangane ni itoe ra naxanye fataxi Yoholibama ra,Esayu a ɲaxanla:Yoholibama findi Anaa diin nan na.19 Esayu, naxan mɔn xili Edɔn, na a diine nan ne ra.Mangan naxanye keli Esayu bɔnsɔnni, ne nan ne ra.

Taruxune Singen 1.38-4220 Seyiri Xori kaana diine ni itoe ra naxanye yi dɔxi na

yamanani:

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 36:21 84 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 36:34Lotan nun Sobali nun Sibeyon nun Ana21nun Dison nun Eseri e nun Disan.Seyiri a diine yi findi Xori mangane ra Edɔn yamanani.

22 Lotan ma dii xɛmɛne ni itoe ra:Xori nun Heman.Timina findi Lotan xunyɛ dii tɛmɛn nan na.

23 Sobali a dii xɛmɛne ni itoe ra:Aliban nun Manaxati nun Ebali nun Sefo e nun Onan.

24 Sibeyon ma dii xɛmɛne ni ito ra:Aya nun Ana,Ana nan tigi wolonxine to tonbon yirenia to yi Sibeyon ma sofanle rabama.

25Ana a diine ni itoe ra:Dison nun Yoholibama,Ana a dii tɛmɛna.

26Dison ma dii xɛmɛne ni itoe ra:Xemadan nun Eseban nun Itiran e nun Keran.

27 Eseri a dii xɛmɛne ni itoe ra:Bilihan nun Saawan e nun Akan.28Disan ma dii xɛmɛne ni itoe ra:Yusu nun Aran.

29Xori kaane mangane ni i ra:Manga Lotan nun Manga Sobalinun Manga Sibeyon nun Manga Ana30nun Manga Dison nun Manga Eserie nun Manga Disan.Xori kaane Mangane findi ne nan na e bɔnsɔn yɛɛn ma

Seyiri bɔxɔni.Edɔn ManganeTaruxune Singen 1.43-54

31Mangane nan itoe ra naxanye yi Edɔn yamanan xunna benun Isirayila kaane xa mangan dɔxɔ waxatin naxanyi: 32 Beyori a diin Bela yi findi Edɔn manga singen na,naxan ma taan yi xili Dinhaba. 33 Bela to faxa, Seraa diinYobabo, Bosara kaan yi findi mangan na. 34 Yobabo to

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 36:35 85 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 37:4faxa, Xusama, naxan yi kelixi Teman yamanani, na yi findimangan na. 35 Xusama to faxa, Bedadaa diin Xadada yifindi mangan na. A tan nan Midiyan kaane nɔ Moyababɔxɔni. A taan yi xili nɛn Abiti. 36Xadada to faxa, SamalaMasareka kaan yi findi mangan na. 37 Samala to faxa,Sayuli naxan yi kelixi Rehoboti taani baan dɛ, na yi findimangan na. 38 Sayuli to faxa, Akibori a diin Baali-Xananyi findi mangan na. 39Baali-Xanan, Akibori a diin to faxa,Xadada yi findi mangan na. A taan yi xili nɛn Pawu. Aɲaxanla yi xili nɛn Mehetabeli, Matirɛdi a dii tɛmɛna,Mesahabi mamandenna.

40 Mangane ni i ra naxanye kelixi Esayu bɔnsɔnni, ebɔnsɔnna nun e yamanan yɛɛn ma.Manga Timina nun Manga Aliwa nun Manga Yetɛti41 nun Manga Yoholibama nun Manga Ela nun Manga

Pinon42 nun Manga Kenasi nun Manga Teman nun Manga

Mibisari43nun Manga Magadiyɛli nun Manga Irami.

Ne nan yi Edɔn mangane ra e nun e bɔxɔna e yi dɔxidɛnaxan yi.

Esayu a feennanna ranaxanfindixi Edɔnkaane benbanna.

37Yusufu a xiyena

1Yaxuba dɔxɔ nɛn Kanan yamanani, a baba yi dɛnaxanyi. 2 Yaxuba bɔnsɔnne taruxun ni ito ra. Yusufu a diiɲɔrɛyaan ɲɛɛ fu nun solofere nan yi a ra. A tan nun atadane yi xuruseene nan kantanma, naxanye nga yi Bilanun Silipa ra, a babaa ɲaxanle. A yi e fe ɲaxine dɛntɛgɛnsama a baba xa. 3 Yusufu nan yi rafan Isirayila ma dangua diine birin na, bayo a tan nan sɔtɔ a xɛmɛ foriyani. Ayi doma kuye tofaɲin so a yii. 4 Yusufu tadane to na feen

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 37:5 86 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 37:17to, a a tan nan nafan e baba ma dangu e birin na, e yi araɲaxu. Fala faɲi yo mi yi e tagi sɔnɔn.

5Yusufu yi xiye sa, a yi a yɛba a tadane xa. E yi a raɲaxudangu a fɔlɔn na. 6 A yi a fala e xa, a naxa, “Ɛ tuli matin ma xiyen na, n naxan saxi. 7 En birin yi xɛɛn ma maloraxidideni. Nanunna, n ma malo xidin yi keli, a ti. Ɛ gbeemalo xidine yi lu bilinxi n gbee xidin na, e birin yi e xinbisin nmamalo xidin bun.” 8A tadane yi amaxɔdin, e naxa,“Ee! I waxi findi feni nxɔ mangan nan na alogo i xa nxuyamari?” E yi a raɲaxu dangu a fɔlɔn na a xiyena fe ra enun a falana.

9Yusufu mɔn yi xiye gbɛtɛ sa, a yi na fan yɛba a tadanexa. A yi a fala, a naxa, “Ɛ ɛ tuli mati, n mɔn bata xiye sa.Sogen nun kiken nun sare fu nun keden yi e xinbi sinman bun ma.” 10A yi xiyeni ito yɛba a baba nun a tadane xa.A baba yi a kɔnkɔ a ma, a fa a fala a xa, a naxa, “I xiyennaxan saxi iki, nanse na ra? I nga nun i tadane nun n tan,nxu birin fama nxu xinbi sindeni i yɛtagi?” 11A tadane yilu a maxɔxɔlɔnɲɛ, koni a baba yi a yengi lu a xiyen xɔnma.

Yusufu tadane yi a mati12 Yusufu tadane yi siga Siken yi e babaa xurusene

rabadeni. 13 Isirayila yi a fala Yusufu xa, a naxa, “I tadanebata siga xuruse rabadeni Siken yi. Fa be, n xa i xɛ e ma.”A yi a yabi, a naxa, “Awa.” 14 Isirayila yi a fala a xa, anaxa, “Siga mafurɛn, i sa a mato xa i tadane kɛndɛ, xa semi xuruseene fan toxi, i yi fa na dɛntɛgɛn sa n xa.” A yia xɛ keli Xebiron lanbanni siga Siken yi. 15 Xɛmɛna ndeyi a to xɛɛne xun xɔn. Xɛmɛn yi a maxɔdin, a naxa, “Inanse fenma?” 16 A yi a yabi, a naxa, “N na n tadane nanfenma. A fala n xa, yandi, e xurusene rabama dɛnaxan yi.”17Xɛmɛn yi a fala a xa, a naxa, “E bata keli be, bayo n na e

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 37:18 87 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 37:32xuiin mɛ nɛn, e yi a falama, a e xa siga Dotan yi.” Yusufuyi bira a tadane funfu xɔn han a sa a tadane li Dotan yi.

18 E to a to wulani, benun a xa maso e ra, e lan a ma, a exa a faxa. 19E yi a fala e bode xa, e naxa, “Na xiye saan nanfama iki. 20 Ɛ fa be, en na a faxa, en na a woli xɔɲinna ra.Nayi, en na keli, en na a falama nɛn, a sube ɲaxin bata adon. Nawaxatini en fama a kolondeni nɛn a xiyenfindimaa xa feen naxan na.”

21 Rubɛn yi na feen mɛ. A yi kata a xa a xunba, a naxa,“En nama a faxa.” 22Rubɛn mɔn yi a fala, a naxa, “Ɛ namaa wunla ramini de! Ɛ a woli xɔɲinni ito ra naxan tonbonyireni ito yi. Muxu yo nama a yiin din a ra.” A yi wama axunba feni alogo a xa nɔ a xalideni a baba fɛma.

23 Yusufu to so a tadane yireni, a doma kuye tofaɲinnaxan yi ragodoxi a ma, e yi na rate a ma. 24 E yi Yusufutongo, e a woli xɔɲinna ra, ige mi naxan kui.

25Na xanbi, e yi dɔxɔ donse dondeni. E to e yɛɛn nakeli,e yi Sumayila bɔnsɔnna yulane to fɛ. E yi kelixi Galadiyi, wusulanna nun senna nun latikɔnɔnna yi e ɲɔgɔmɛnefari siga Misiran yi. 26 Yuda yi a fala a xunyɛne xa, anaxa, “Xa en na en xunyɛn faxa, en yi a wunla luxun, natɔnɔn mundun en tan ma? 27 Ɛ fa, en na a mati Sumayilabɔnsɔnna muxune ma, koni en nama en yiin din a ra de!Bayo en xunyɛn na a ra, en wuli keden fasa keden.” Axunyɛne birin yi tin a falan ma.

28Na xanbi, Midiyan yulane danguma, e yi Yusufu ratexɔɲinna ra. E yi Yusufu mati gbeti gbanan mɔxɔɲɛ raSumayila bɔnsɔnna muxune ma. E yi a xali Misiran yi.

29Rubɛn to xɛtɛ xɔɲinna yireni, ami Yusufu li na sɔnɔn.A yi a domaan birin yibɔ sununi. 30 A yi xɛtɛ a xunyɛnefɛma, a yi a fala, a naxa, “Diidin mi fa na! N tan fa nanseligama sɔnɔn?” 31E yi kɔtɔ keden faxa, e yi Yusufu a domakuye tofaɲin maturuxun na sube wunli. 32Na xanbi, e yi

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 37:33 88 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 38:9na doma kuye tofaɲin xali e baba fɛma. E yi a fala a xa, enaxa, “Nxu bata ito to. Domani ito mato ba, xa i ya diingbeen na a ra.” 33 Yaxuba yi domaan kolon. A yi a fala, anaxa, “N ma diina domaan na a ra! Sube xaɲɛna nde bataa faxa! A bata Yusufu yibɔ!” 34 Yaxuba yi a dugine yibɔsununi, a mɔn yi kasa dugin nagodo a ma. A yi a diin ɲanfeen liga xii wuyaxi. 35A dii xɛmɛne nun dii tɛmɛne yi sigaa madɛndɛndeni, koni a mi tin na ma. A yi a fala, a naxa,“N nan n ma diin saya feen ligama nɛn han n sa a li laxirayi.” A yi lu wugɛ a diina fe ra.

36 Midiyan kaane yi Yusufu mati Potifari ma Misiranyi, Misiran Mangana kuntigina nde naxan a kantan tiinexunna.

38Yuda nun Tamari

1 Na waxatini, Yuda yi keli a ngaxakedenne xun ma,a siga Adulan kaana nde konni naxan xili Xira. 2 Yudayi Suya Kanan kaana dii tɛmɛn to mɛnni. A yi a findi aɲaxanla ra. E yi lu e bode xɔn. 3Ayi fudikan, a yi dii xɛmɛnbari. E yi na diin xili sa Eri. 4Amɔn yi fudikan dii firindenna, a yi dii xɛmɛn bari. E yi na diin xili sa Onan. 5Na xanbi,a mɔn yi dii xɛmɛ gbɛtɛ bari, a yi na xili sa Selaxa. Yudayi Kesibe taan nin a ɲaxanla yi diin barimawaxatin naxanyi.

6 Yuda yi ɲaxanla fen, a a so a dii singen Eri yii. Naɲaxanla xili Tamari. 7Muxu ɲaxin nan yi Yudaa dii singenEri ra Alatala yɛɛ ra yi. Alatala yi a faxa. 8Na xanbi Yudayi a fala Onan xa, a naxa, “I tadaa ɲaxanla tongo, a xa findii ya ɲaxanla ra. I a xɛmɛ xuriya wanla liga alogo i xa diinfi i tada faxa muxunma.” 9Koni Onan yi a kolon, a na diinmi yi findɛ a gbeen na. Na nan a liga, a to yi a tada ɲaxanlakolonma ɲaxanla ra, igen naxan minima a fatini, a yi na

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 38:10 89 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 38:21makala bɔxɔn ma alogo a nama diin bari a tada xa. 10 Ayi naxan ligama, na mi yi rafan Alatala ma. Nanara, a yi afaxa.

11 Awa, Yuda yi a fala a mamuxun Tamari xa, a naxa,“Lu kaɲayani i baba konni benun n ma dii Selaxa xa gbowaxatin naxan yi.” A yimirixi nɛn yanyina nde Selaxa fanfaxamanɛn alo a tadane faxaxi kii naxan yi. Tamari yi sigaa sa lu a baba konni. 12 A mi bu Suya a dii tɛmɛna, Yudaaɲaxanla yi faxa. Ɲan feen to ba a ra, Yuda yi siga Timana yie nun a lanfaan Xira Adulan kaana. E yi siga Yuda xuruseyireni, e yi e xabene maxabama dɛnaxan yi.

13 Muxuna nde yi a fala Tamari xa, a naxa, “I taɲesigama Timana taani a xurusene xabene maxabadeni.”14A yi a kaɲa dugine ba a ma, a yi dugin so a yɛtagin xunna, a sa dɔxɔ Enayin taan so dɛɛn na Timana kiraan xɔn.A bata yi a to Selaxa bata findi banxulanna ra, koni e mi afi a ma a xa findi a ɲaxanla ra.

15Yuda to a to a dugin soxi a yɛtagin xun na, a yi a miria yalunden na a ra. 16A yi a fala a xa kiraan na, a naxa, “Ensiga, en sa kafu.” Ami yi a kolon amamuxun na a ra. Koni,Tamari yi Yudamaxɔdin, a naxa, “I nanse fima nma en nakafu?” 17 A yi a yabi, a naxa, “N sii keden nan tongoma nma xuruseene tagi, n fa a ra i yɛɛ ra.” A yi a yabi, a naxa,“Awa, tolimana nde lu n yii be singe benun i xa fa siin nawaxatin naxan yi.” 18 A yi a maxɔdin, a naxa, “I wama nxa nanse so i yii tolimaan na?” Tamari yi a yabi, a naxa, “Iya taxamasenna nun a lutin nun i ya dunganna so n yii.”A yi na seene so a yii, e fa kafu. Tamari yi fudikan a diinna. 19 A yi xɛtɛ a konni. A yi dugin ba a yɛtagin xun na, amɔn yi a kaɲa domaan nagodo a ma.

20Yuda yi a lanfa Adulan kaan xɛ sii diin tideni ɲaxanlama alogo a xa fa seene ra a naxanye so ɲaxanla yiitolimaan na. Koni a mi ɲaxanla to. 21 A yi mɛn kaane

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 38:22 90 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 39:2maxɔdin, a naxa, “Yalunde ɲaxanla naxan yi kiraan dɛEnayin taani, na minɛn yi?” E yi a yabi, e naxa, “Yalundeyomi be.” 22A yi xɛtɛYuda yireni, a fa a fala, a naxa, “Nmia lixi na. Mɛn kaane mɔn bata a fala n xa a yalunde yo mina e tan konni.” 23 Yuda yi a fala, a naxa, “A xa na seenemara. En fan nama en yɛtɛ rayagi. N bata sii diin nasanbaa ma, koni i mi a lixi na.”

24 Kike saxan dangu xanbi, muxuna nde yi a fala Yudaxa, a naxa, “I mamuxun Tamari bata findi yalunden na,a bata fudikan a yalunyani.” Yuda yi a fala, a naxa, “Ɛ aramini, a gan.” 25 E yi fama a ra waxatin naxan yi, a yixɛraan nasiga a taɲe ma, a naxa, “Seni itoe mato naxanyen yii. Taxamasenni ito nun a lutin nun dunganni ito nafindi muxun naxan gbee ra na nan n nafudikanxi. I lannɛn i xa a kanna kolon.” 26 Yuda yi na feene kolon. A yia fala, a naxa, “A tinxin dangu n tan na bayo n mi a fixi nma dii Selaxa ma.” Na xanbi ra, e mi fa kafu.

27 A yi diin barima waxatin naxan yi, e yi a kolon agulunne nan a kui. 28 Diin bari waxatini, keden yi a yiinnamini. Dii rasuxun yi a yiin suxu, a gari gbeela xidi ayiin na. A fa a fala, a naxa, “Ito nan singe barixi.” 29 Konina diin yi a yiin naso, a xunyɛn yi bari. Dii rasuxun yi afala, a naxa, “I yɛtɛ raminixi fangan mundun na iki?” A yia xili sa Peresi.* 30Na xanbi boden fan yi bari gari gbeelaxidixi a yiin na. Yuda yi a xili sa Sera.

39Yusufu Potifari konni

1 Sumayila bɔnsɔnna muxune yi siga Yusufu ra Misiranyamanani. Potifari, Misiran Mangan kantan tiine xunnayi a sara. 2Alatala yi Yusufu xɔn. A yi feen naxanye birin* 38:29: Peresi bunna nɛɛn fa fala “A rabi fena.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 39:3 91 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 39:15suxuma, ayi birin gasama. A yi lu a kanna Misiran kaankonni. 3A kanna yi a kolon, a Alatala yi Yusufu xɔn, bayoAlatala bata yi a feen birin nasɔnɔya. 4 Yusufu yi rafan akanna ma, a yi a findi a banxi xunna ra. A yi a hɛrisigɛnbirin taxu a ra.

5 Na xanbi Yusufu to findi a banxi xunna ra e nuna yii seene birin, Alatala yi barakan sa Misiran kaanadenbayani Yusufu a fe ra. Alatala yi barakan sa a yii seenebirin yi, e nun a banxin nun a xɛɛne. 6 Nanara, seennaxanye birin yi Potifari yii, a yi a birin nabeɲin Yusufuyii. A tan mi yi fa a yengi saxi fefe xɔn ma fɔ a yi donseennaxan donma.

Yusufu yi tofan han. 7 Na feene danguxina, a kannaɲaxanla yi a yɛɛn ti Yusufu ra. A yi a fala a xa, a naxa, “Fabe, en fa kafu.” 8Yusufu yi tondi, a a fala a kanna ɲaxanlaxa, a naxa, “Xabu n fa n kanna konni a mi a yengi luxi fefexɔn ma sɔnɔn a banxini. A bata a yii seene birin taxu nna. 9 A banxin kui be, n tan nan dangu muxun birin na.A mi sese rafisaxi n xa, fɔ i kedenna, bayo i tan bata findia ɲaxanla ra. Iki, n fe ɲaxi gbee sifani ito ligama nanferanaxan findɛ yulubi feen na Ala yii?” 10 Na ɲaxanla yi nafalama Yusufu xa lɔxɔ yo lɔxɔ. Koni hali na, Yusufu mi yia tuli matima e kafu feen miriyaan na.

11 Lɔxɔna nde, Yusufu yi so banxini wali kɛdeni. Banxikui konyi yomi yi na nawaxatini. 12Na ɲaxanla yi dutun adomaanma. A yi a fala a xa, a naxa, “En kafu!” Yusufu yi aba a domani, a yi a lu ɲaxanla yii. A yi mini a giyɛ tandeni.

13Ɲaxanla to a to a bata a gi, a a domaan lu a yii, a minitanden ma, 14 a yi a banxi kui konyine xili, a fa a fala e xa,a naxa, “Ɛ ito mato, n ma xɛmɛn faxi Heburu nan na a xafa sabaan so en na. A faxi nɛn n fɛma a nxu xa kafu, konin yi sɔnxɔn nate. 15 A to n sɔnxɔ xuiin mɛ, a yi a gi, a adomaan lu n dɛxɔn ma. A yi mini a giyɛ tandeni.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 39:16 92 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 40:816A yi Yusufu a domaan namara han a kanna fa waxatin

naxan yi. 17 A yi feni ito yɛba a xa, a naxa, “I faxi Heburukonyi xɛmɛn naxan na, a faxi nɛn a xa sabaan so n na.18Koni n to sɔnxɔn nate, a yi a domaan lu n yii, a yi mini agiyɛ tandeni.” 19Yusufu kanna to a ɲaxanla falan mɛ, a yinaxan falama a xa iki, a naxa, “A mato, i ya konyin naxannabaxi n na,” 20 a bɔɲɛn yi te, a xɔlɔ. A yi Yusufu balanmangana kasorasane yi dɛnaxan yi.

Koni kasoon na, 21Alatala yi lu Yusufu xɔn ma, a hinana ra. A yi a ragidi Yusufu ma e nun kaso mangan yi dɛfan. 22 Kaso mangan yi kasorasaan birin taxu Yusufu ra.Feen naxan birin yi ligama a yi danguma a tan nan yii.23 Kaso mangan mi yi Yusufu a wanla xun matoma a ra,bayo Alatala yi Yusufu xɔn ma. A bata yi a feen birinnasɔnɔya.

40Yusufu kasoon na

1Na xanbi, MisiranManganamuxun naxan yengi dɔxi aminseen xɔn ma, na nun a buru ganna yi e kanna MisiranMangan hakɛn tongo. 2 Misiran Mangan yi xɔlɔ a banxikui konyin firinnema, naxan yengi saxi aminseen xɔnmae nun naxan a burun ganma. 3A yi e suxu, a e balan sofanemangana kaso banxini, Yusufu yi dɛnaxan yi. 4 Sofanemangan yi e taxu Yusufu ra, naxan yi walima e yii.

E to waxati ti kasoon na, 5 naxan yengi saxi manganaminseen xɔn ma, e nun naxan burun ganma Misiranmangan xa, e yi xiye sa kasoni kɔɛna nde ra. Na xiyefirinna birin nun a bun. 6Yusufu yi fa ematodeni xɔtɔnni,a yi e li kuisanxi. 7AyiMisiranMangana banxi kui konyiniitoe maxɔdin naxanye fan yi kasoni, a naxa, “Nanfera ɛkuisanxi to?” 8 E yi a yabi, e naxa, “Nxu bata xiyena ndenan sa, koni muxu yo mi be naxan nɔɛ na yɛbɛ.” Yusufu

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 40:9 93 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 40:20yi a fala e xa, a naxa, “Ɛ mi a kolon Ala nan xiyene bunnekanna ra? Ɛ ɛ xiyene fala n xa.”

9 Naxan yengi yi saxi mangana minseen xɔn ma, nayi a xiyen fala Yusufu xa, a naxa, “N tan ma xiyeni,n manpa binla* nan to, a tixi n yɛtagi alo ɲaxundanbinla, 10 a yii saxan tixi a ma. A to fuga, a fugen yibogi mɔxine ramini alo ɲaxundan tɔnsɔnne. 11 MisiranMangana igelengenna suxi n yii. N yi manpa bogi mɔxineba, n yi e bundu Misiran Mangana igelengenna kui, n fa aso a yii.” 12 Yusufu yi a fala a xa, a naxa, “A bunna ni itora: Na yii saxanna naxanye na kiini a xii saxan nan yitaxi.13 Xii saxan na dangu, Misiran Mangana i xunnakelimanɛn, a mɔn yi i raxɛtɛ i ya walide fonni. I mɔn fama nɛnigelengenna sodeniMisiranMangan yii alo i darixi a ra kiinaxan yi. 14Koni i ɲɔxɔ lu n xɔnma i na hɛrin sɔtɔwaxatinnaxan yi. I xa hinan n na, i xa nma fe falaMisiranManganxa alogo n xa mini kasoni. 15Bayo e n tongoxi fangan nanna Heburu bɔxɔni. Be fan, n mi fefe ligaxi naxan a ligɛ nxa kasoon sɔtɔ.”

16Naxan burun ganmamangan xa, a to a to fa fala xiyenbunna fan, a yi a fala Yusufu xa, a naxa, “N tan fan xiyesaxi nɛn. Debe saxan dɔxi n xun ma buru fixɛna e kui.17 Deben naxan dɔxi a fari, buru ganna donseen naxanbirin nafalama Misiran Mangan xa, ne a kui. Koni xɔlineyi fa na donseen donɲɛ naxan dɔxi n xun ma.” 18 Yusufuyi a fala a xa, a naxa, “Xiyen bunna ni ito ra: Na debesaxanna naxan na kiini, e xii saxan nan yitaxi. 19Xii saxanna dangu, Misiran Mangana i xunna sɛgɛma nɛn i dɛ. A isinganma nɛn wudin na, xɔline yi i suben don.”

20 Xii saxande lɔxɔni, Misiran Mangan bari lɔxɔni, a yisumun belebele yitɔn a kuntigine xa. Naxan yengi saxi* 40:9: Wudi binla nde na yi, mɛn kaane naxanye sima, e yinaxanye bogi yitɔnma alo manpana e gbee kiini.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 40:21 94 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 41:12mangana minseen xɔn ma, e nun a buru ganna, MisiranMangan yi e ramini kasoon na, a fa e ra kuntigine yɛtagi.21 Naxan yengi saxi minseen xɔn ma, a yi na raxɛtɛ awalide fonni alogo amɔn xaminseen so a yii. 22Koni a yi aburu ganna singan wudin na alo Yusufu bata yi a yɛba kiinaxan yi. 23Naxan yengi saxi minse feen xɔn ma, Yusufua fe mi rabira na ma. A yi ɲinan a xɔn ma.

41Misiran Mangan yi xiye sa

1 Ɲɛɛ firin dangu xanbi, Misiran Mangan yi xiye sa. Atixi xude dɛni. 2A yi ɲinge to faɲi tuyanxi solofere to kelɛxuden kui, e e dɛgema mɛrɛni. 3Na xanbi, ɲinge soloferegbɛtɛ, naxanye to ɲaxu, e doyenxi, ne fan yi keli xudenkui ɲingen bonne dɛxɔn ma. 4 Ɲinge to ɲaxi doyenxisolofereni itoe yiɲinge to faɲi tuyanxi solofereni itoe don.Nayi, Misiran Mangan yi xulun.

5 A mɔn yi xi, a xiye gbɛtɛ sa. 6 Tɔnsɔn soloferefaɲi rafexine tixi bili kedenna ma. 7 Na xanbi, tɔnsɔnsolofere gbɛtɛ, naxanye xurun, foyen bata e rafofo ayi,ne tixi tɔnsɔnna bodene dɛxɔn ma. Tɔnsɔn xurunni itoeyi tɔnsɔn nafexi faɲine gerun. Nayi, Misiran Mangan yixulun. Xiyen nan yi a ra.

8 Xɔtɔnni Misiran Mangan bɔɲɛn yi mini. A yiwoyimɛne nun fekolonne birin xili naxanye Misiran yi. Ayi xiyeni itoe fala e xa, koni muxu yo mi nɔ xiyene yɛbɛa xa. 9 Na waxatini, naxan yengi saxi mangana minseenxɔn ma, na yi a fala Misiran Mangan xa, a naxa, “N makala fonne bata rabira n ma to. 10 Misiran Mangan xɔlɔnɛn a konyine ma waxatina nde yi. A yi n suxu, a n balansofa mangana kasoon na, nxu nun naxan yi burun ganmamangan xa. 11 A tan nun n tan, nxu birin xiye sa nɛn kɔɛkedenna ra, xiye firinna birin nun a bun. 12 Kasoni, nxu

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 41:13 95 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 41:27nun sofamangana konyina, Heburu banxulanna nan yi nayi. Nxu yi xiyeni itoe fala a xa, a yi e birin bunna fala nxuxa. Nxu xiyen naxanye saxi, a yi e bunne fala nxu xa. 13Axiyen yɛba nxu xa kii naxan yi, a mɔn birin ligaxi na kiininɛn. Misiran Mangan bata n naxɛtɛ n walide fonni. A yiboden fan singan wudin na.”

14Misiran Mangan yi Yusufu xili. E yi a ramini kasonimafurɛn! A yi a xunna bi, a marabɛri baane yi masara ama. A fa siga Misiran Mangan fɛma. 15Misiran Mangan yia fala Yusufu xa, a naxa, “N bata xiye sa. Muxu yo mi nɔxia yɛbadeni, koni n bata a mɛ a i tan nɔɛ xiyen bunna falɛ,naxan na fala i xa.” 16 Yusufu yi Misiran Mangan yabi, anaxa, “N tanmi a ra, Ala nanMisiranMangana a xiyen bunfaɲin fima a ma.” 17Misiran Mangan yi a fala Yusufu xa,a naxa, “N xiyeni, n yi tixi xude dɛɛn nin. 18N yi ɲinge tofaɲi tuyanxi solofere to kelɛxudenkui, e e dɛgemamɛrɛni.19Nayi, ɲinge solofere gbɛtɛye yi te e xanbi ra, e doyenxi,e to ɲaxu, e xɔsixi. Han to n munma yi na ɲinge to ɲaxisifan to Misiran bɔxɔn birin ma singen. 20Ɲinge xɔsixi toɲaxine yi ɲinge tuyanxi solofere singene don. 21 Koni naxanbi, muxu yo mi nɔɛ a kolonɲɛ xa e bata e don, masɔtɔe doyen kiin ma mɔn. Nayi, n yi xulun.”

22 “N mɔn yi xiye gbɛtɛ sa. Tɔnsɔn nafexi faɲi soloferetixi bili kedenna ma. 23Na xanbi tɔnsɔn solofere gbɛtɛyenaxanye xurun, foyen naxanye rafofoxi ayi, ne yi te bo-dene dɛxɔnma. 24Tɔnsɔn fofone yi tɔnsɔn faɲi soloferenegerun. N bata a fala woyimɛne xa, koni muxu yo mi nɔxia yɛbadeni n xa.”

25Yusufu yi a fala MisiranMangan xa, a naxa, “I ya xiyefirinna birin fe kedenna nan yitaxi. Ala bata i rakolonfeen ma a fama naxan ligadeni. 26 Na ɲinge to faɲisoloferene nun tɔnsɔn faɲi soloferene, ne ɲɛɛ soloferenan yitaxi na kiini. Xiye keden nan a ra. 27Ɲinge xɔsixi to

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 41:28 96 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 41:42ɲaxi soloferene nun tɔnsɔn fofo soloferene foyennaxanyerafofoxi ayi, ne fan ɲɛɛ solofere fitina kamɛn nan yitaxi.28 N na a falaxi i xa kii naxan yi, Ala bata na feene yitaMisiran Mangan na a fama naxanye ligadeni. 29 Ɲɛɛsoloferen naxanye fama iki, a findima lugo ɲɛɛne nanna Misiran bɔxɔn xa. 30 Na xanbi, ɲɛɛ solofere kamɛnfama nɛn, en ɲinanma nɛn na lugon birin na. KamɛnMisiran bɔxɔn halagima nɛn. 31 Fitina kamɛn findima femagaxuxin nan na, hanmuxune birin yi ɲinan lugo ɲɛɛnexɔn bɔxɔni ito yi.”

32 “I xiyeni ito saxi nɛn dɔxɔɲa yi firin bayo Ala bata afeen nagidi, a mɔn mi buma a ligadeni. 33 Iki mangana,xaxilimaan fen, fe kolonna, i yi a dɔxɔMisiran bɔxɔn xunna. 34Mangana, i xa muxune sugandi naxanye dɔxɔma nawanla xun na lugo ɲɛɛ soloferen bunma. Se xaba waxatinna a li, naxan yo namaala xidi naanin xaba, a suulundena,a xa fa na ra, a ramara. 35 E xa donseene birin malanlugo ɲɛɛ solofere famatɔɔn bun, e xa a ramara taane kui,Misiran Mangana nɔɔn bun ma. 36 Donse maraxini itofama Misiran bɔxɔn natangadeni kamɛn ma nɛn naxanfama ɲɛɛ soloferen bun ma.”

37 Falani ito yi rafan Misiran Mangan nun a kuntiginebirin ma. 38Misiran Mangan yi a fala e xa, a naxa, “En nɔɛmuxuna nde sɔtɛ naxan ligaxi alo ito, Alaa Nii Sariɲanxinnaxan yi?” 39Misiran Mangan yi a fala Yusufu xa, a naxa,“BayoAla bata na feen birin yita i ra, muxu yomi na naxanxaxili fan alo i tan, naxan fe kolon dangu i ra. 40 I tan nanfama findideni n ma banxi xunna ra. N ma yamaan famabiradeni i ya yamarin nan fɔxɔ ra. N ma manga gbɛdɛnnan tun luma i xun na.” 41Misiran Mangan mɔn yi a falaYusufu xa, a naxa, “A mato, n bata nɔɔn so i yii Misiranbɔxɔn birin xunna.” 42A yi a gbeti wuredin ba a yiin na, ayi a so Yusufu yiin na. A yi amarabɛri ba taa dugi faɲin na.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 41:43 97 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 41:55A yi xɛma ɲɛrɛn bira a kɔɛ ra. 43A yi a rate sofa wontoronkui, naxan Misiran Mangan wontoron xanbi ra. E yi lusarinɲɛ a yɛɛ ra, e naxa, “Ɛ xinbi sin!” Misiran mangana amangayaan taxu a ra na kii nin.

44 Misiran Mangan mɔn yi a fala Yusufu xa, a naxa,“N tan nan mangan na. Xa i mi yamarin fi naxan ma,fefe mi ligɛ Misiran bɔxɔ yo ma.” 45 Misiran Mangan yiYusufu xili sa Safanati-Paniya. A yi Potifari a dii tɛmɛnaAsenati fi ama aɲaxanla ra. Hon taana saraxaraliin nan yiPotifari ra. Yusufu yi xun matoon fɔlɔMisiran bɔxɔn ma.46Yusufu barin bata yi ɲɛɛ tonge saxan ti nun a fa MisiranMangan yɛtagi waxatin naxan yi, Misiran mangana. A yikeli Misiran Mangan fɛma, a yi bɔxɔn birin yisiga.

47 Lugo ɲɛɛ soloferen bun ma, bɔxɔn birin yi rawaliki faɲi. 48 Yusufu yi donseen birin malan naxan sɔtɔxiɲɛɛ solofereni ito bun ma Misiran bɔxɔn ma. Donseennaxanye sɔtɔxi banxidɛne yi, a yi ne ramara taa gbeenekui. 49 Yusufu yi donse xɔri gbegbe malan alo baa xɔnmɛɲɛnsinna. A yi gbo ayi, han e fata a tɛngɛn ma bayoa mi yi gasɛ.

50 Benun kamɛn ɲɛɛ singen xa a li, Yusufu a ɲaxanlaAsenati, Hon taana saraxaraliin Potifari a dii tɛmɛna, nayi dii firin bari. 51 Yusufu yi dii singen xili sa Manase, anaxa, “Bayo Ala bata a liga n ɲinan n ma tɔrɔyaan birinxɔn, e nun n baba a denbayana.”* 52 A yi dii firinden xilisa Efirami, a naxa, “Bayo Ala bata n findi wuyalaan na nnayarabi bɔxɔn ma.”†

53 Lugo ɲɛɛ soloferen yi dangu Misiran bɔxɔn ma.54 Kamɛ ɲɛɛ soloferen yi a li fɔlɔ alo Yusufu a yɛba kiinaxan yi. Kamɛn yi so bɔxɔne birin yi, koni burun yi naMisiran bɔxɔn birin ma. 55 Kamɛn to Misiran bɔxɔn birin* 41:51: Manase bunna nɛɛn “A bata ɲinan.” † 41:52: Efiramibunna nɛɛn “A bata n findi wuyalaan na.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 41:56 98 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 42:9suxu, yamaan yi sɔnxɔn nate Misiran Mangan ma donsefeen na. Misiran Mangan yi a fala Misiran kaane birinxa, a naxa, “Ɛ sa a fala Yusufu xa, a na feen naxan falaɛ xa, ɛ na liga.” 56 Kamɛn yi din bɔxɔn birin na. Yusufuyi donse ramaradene rabi, a yi donseen sara Misirankaane ma. Kamɛn yi sɛnbɛn sɔtɔ Misiran bɔxɔn birinma. 57 Muxune yi fa, sa keli yamanane birin yi, e fadonseen sara YusufumaMisiran bɔxɔni, bayo kamɛn batayi sɛnbɛn sɔtɔ yamanane birin yi.

42Yaxubaa diine yi siga Misiran yi

1Yaxuba to amɛ amurutunMisiran yi, a yi a fala a diinexa, a naxa, “Nanfera ɛ dɔxi tun? 2N bata a mɛ a murutunMisiran yi. Ɛ siga, ɛ sa murutun sara en xa alogo en xabalo, en nama faxa.” 3Yusufu tadanmuxu fu yi siga donsexɔri saradeniMisiran yi. 4Yaxubami tin Bunyamin xa birae fɔxɔ ra, Yusufu xunyɛna. A yi a fala, a naxa, “N bata gaxufe ɲaxin nama fa a sɔtɔ.” 5 Isirayilaa diine yi siga murutusaradeni, e nun muxu gbɛtɛn naxanye yi waxi murutunxɔn, bayo kamɛn bata yi din Kanan bɔxɔn birin na.

6 Yusufu nan yi yamana kanna ra bɔxɔn xun na. Atan nan yi murutun matima yamaan birin ma yamanani.Yusufu tadane yi fa e xinbi sin a bun, e e yɛtagine lanbɔxɔn ma. 7 Yusufu to a tadane to, a yi e kolon, koni ayi a yɛtɛ rasan e ma. A yi falan ti e xa a xɔdɛxɛn na, a falae xa, a naxa, “Ɛ kelixi minɛn yi?” E yi a yabi, e naxa, “Nxukelixi Kanan bɔxɔn nan ma fa donse saradeni.” 8 Yusufuyi a tadane kolon, koni e tan mi a kolon. 9Yusufu a xiyenefe yi rabira a ma a naxanye sa e fe yi. A yi a fala e xa, anaxa, “Yaxune nan ɛ ra. Ɛ faxi yamanan fangatare yirenenan kolonde yi.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 42:10 99 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 42:2510 E yi a yabi, e naxa, “Ɛn-ɛn, nxu kanna, nxu tan i ya

konyine faxi donse saraden nin. 11 Xɛmɛ kedenna diinenannxu ra. Nxu tinxin. Nxu tan i ya konyine, yirematominxu ra.” 12A yi a fala e xa, a naxa, “Ɛ wule. Ɛ faxi yamananfangatare yirene nan kolonde yi.” 13 E yi a yabi, e naxa,“Nxu tan, i ya konyine, xɛmɛ kedenna dii muxu fu nunfirin nan nxu ra Kanan bɔxɔni. Iki nxu birin ma bolokadanxu baba dɛxɔn. Kedenmi fa na.” 14Yusufu yi a fala e xa, anaxa, “N yi na nan falama ɛ xa, a yirematone nan ɛ ra. 15Nna ɛ kɛɲaan fɛsɛfɛsɛma ito nan na. N bata n kɔlɔ MisiranMangan siini, ɛmi minima be xa ɛ bolokadaan mi fa. 16 Ɛmuxu keden nasiga ɛ yɛ, a xa sa fa ɛ bolokadaan na. Ɛ tandɔnxɛne sigama kasoon nin. Ɛ falane matoma nɛn, n na akolonɲɛ xa ɛ ɲɔndin falama, xanamu n bata n kɔlɔMisiranMangan siini, yire matone nan ɛ ra.” 17 A yi e birin suxuhan xii saxan.

18 Xii saxande lɔxɔni, Yusufu yi a fala e xa, a naxa, “Ɛito liga alogo ɛ xa kisi. N gaxuma Ala yɛɛ ra. 19 Xa tinxinmuxun nan ɛ ra, ɛ muxu keden lu kasoon na. Bodenexa donseen xali ɛ denbaya kamɛtɔne xa. 20 Ɛ sa fa ɛbolokadaan na n xɔn alogo n xa a kolon xa ɲɔndi falannan ɛ ra, alogo ɛ nama faxa.” 21E yi tin na falanma, koni ebode tagi e naxa, “En tan nan yati findixi sɔnmaan na enxunyɛna a fe ra, bayo en bata a niina a tɔrɔyaan to, a to yien mafanma kininkininni koni en mi en tuli mati a ra. Nanan a toxi tɔrɔyani ito en lixi.”

22 Rubɛn yi ito sa a fari, a naxa, “N mi yi a fala ɛ xa, ɛnama fe ɲaxin naba diidini ito ra. Koni ɛmi ɛ tuli ti. Iki enfa a faxan saren nan fima.” 23 E mi yi a kolon xa Yusufu amɛma, bayo xui maxɛtɛn yi e tagi. 24 Yusufu yi a makuyae ra, a wuga. Na xanbi, a yi fa falan tiyɛ e xa. A yi Simeyɔntongo e tagi, a yi a sa kasoon na e yɛɛ xɔri.

25Yusufu yi yamarin fi, a muxune xa a tadane bɛnbɛnle

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 42:26 100 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 42:38rafe donse xɔnna ra, e mɔn xa e keden kedenna birin magbeti sa a bɛnbɛnla kui sa fandana ndee fari e naxanyedonɲɛ kira yi. Na yi liga e xa. 26 E yi e murutu goronnesa e sofanle fari, e yi siga. 27 E kɔɛɛn nadangu dɛnaxanyi, keden yi a bɛnbɛnla rabi alogo a xa balon so a sofanlayii. A yi a gbetin to a bɛnbɛnla dɛɛ ra. 28 A yi a fala angaxakedenne xa, a naxa, “N ma gbetin bata xɛtɛ n ma.I mi a to nma bɛnbɛnla kui mɔn?” E bɔɲɛne yi mini. Birinyi a kuisan feen fala a boden xa e naxa, “Ala nanfe ligaxien na?”

29 E to so e baba Yaxuba konni Kanan bɔxɔni, feennaxanye birin e li, e yi a birin yɛba a xa. 30 E yi a fala, enaxa, “Xɛmɛn naxan na yamana kanna ra, a falan tixi nxuxa a xɔdɛxɛn nan na, a nxu kansun a yire mato nan nxura. 31Nxu yi a fala a xa, nxu naxa, ‘Nxu tinxin, yirematonemi nxu ra. 32Nxu dii fu nun firin na a ra, nxu birin babakeden. Keden mi fa na, nxɔ bolokadana nxu baba fɛmaKanan bɔxɔni.’ 33Xɛmɛni ito naxan yamana kanna ra, nayi a fala nxu xa, a naxa, ‘Ɛ mi a to, a kolonma kii naxan yi aɛ tinxin. Ɛ muxu keden lu n fɛma. Naxan daxa ɛ denbayakamɛtɔɔn xa, ɛ na xali. 34Ɛ siga, ɛ sa fa ɛ bolokada ra n xa.N na a kolonma nɛn nayi fa fala yirematomi ɛ ra, ɛ tinxin.Na waxatini, n na ɛ xunyɛn soma ɛ yii nɛn, ɛ yulayaanliga bɔxɔni ito ma.’ ” 35 E to yi e bɛnbɛnle yixɛlɛma, birinma sare so gbetin yi a bɛnbɛnla kui. E tan nun e baba yigbetine to, e birin yi gaxu.

36 E baba Yaxuba yi a fala e xa, a naxa, “Ɛ bata n nafulan ma diine ra. Yusufu mi fa na, Simeyɔn fan mi na. Ɛ mɔnwaxi Bunyamin nan fan tongo fe yi iki. Na goronna ngaansama n tan nan xun ma.” 37 Rubɛn yi a fala a baba xa, anaxa, “Xa n mi fa Bunyamin na, i xa n ma dii firinne faxa.A so n yii, n fama a ra nɛn i xa.” 38Yaxuba yi a yabi, a naxa,“N ma diin mi sigama ɛ fɔxɔ ra, bayo a tada bata faxa, a

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 43:1 101 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 43:11kedenna nan fa luxi. Xa fena nde fa a sɔtɔ ɛ sigatini, ɛ nnagodoma nɛn sɔxɔlɛni laxira yi, nxu nun n fuge fixɛne.”

43Yaxubaa diine sigatiin firindena

1 Kamɛn yi fa gbo ayi bɔxɔni. 2 E to yelin na murutunbirin donɲɛ e fa naxan na sa keli Misiran yi, Yaxuba yi afala a diine xa, a naxa, “Ɛmɔnxa siga ɛ sa donsenande saraen xa.” 3Yuda yi a yabi, a naxa, “Na xɛmɛna nxu rakolonxinɛn a faɲin na, a naxa, ‘Ɛ mi fa n yɛtagin toma nɛn sɔnɔnfɔ ɛ bolokadaan na taran ɛ yɛ.’ 4 Xa i bata tin nxu nunBunyamin birin xa siga, nxu sigɛ, nxu sa donseen sara i xa.5Koni xa imi tin nama, nxumi sigɛ, bayo na xɛmɛna a falanɛnnxu xa, a naxa, ‘Ɛmi fa n yɛtagin toma fɔ ɛ bolokadaantaran ɛ yɛ.’ ”

6 Na waxatini Isirayila yi a fala, a naxa, “Nanfera ɛ feɲaxini ito ligaxi n na, ɛ a fala na xɛmɛn xa a ɛ ngaxake-denna nde mɔn na yi?” 7 E yi a yabi, e naxa, “Xɛmɛni itonxu maxɔdinxi nɛn a gbengbenna ra e nun nxu bari kiinma. A yi fa a fala, a naxa, ‘Ɛ baba mɔn barixi? Ɛ xunyɛnande na?’ Nxu fan yi a maxɔdinna birin yabi. Nxu yi akolonɲɛ ba, a a falɛ, a naxa, ‘Ɛ fa ɛ xunyɛn na?’ ” 8 Yudayi a fala a baba Isirayila xa, a naxa, “A lu nxu nun diin xasiga. Nxu kelima nɛn, nxu siga, nayi en balon sɔtɔma nɛnen mi faxɛ, i tan nun nxɔ diine, e nun nxu tan. 9 N tannan findixi tolimaan na a funfuni. I fama a maxɔdindenin tan nan na. Xa n mi fa a ra, n fa a ti i yɛtagi, n bata findisɔnmaan na i mabinni. 10Anu, xa en mi yi buxi, nxu batayi siga nun dɔxɔɲa yi firin.”

11 E baba Isirayila yi a fala e xa, a naxa, “Bayo na kiin naa ra, ɛ ito liga: Ɛ yamananwali xɔnnande sa ɛ bɛnbɛnle kuisanban na xɛmɛni ito xa, wudi dole senna nde nun kuminnun ture xiriɲaxumɛne nun latikɔnɔnnenunwudi kɛsɛne

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 43:12 102 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 43:25nun a tinna nde. 12 Ɛ xa gbetin dɔxɔde firin tongo. Ɛ sigana gbetin na e naxan sa ɛ bɛnbɛnle dɛ ra. Yanyina ndetantanna na a ra. 13 Ɛ ɛ xunyɛn tongo, ɛ xɛtɛ xɛmɛni itofɛma. 14Ala SɛnbɛKannaxa a liga, xɛmɛni ito yi kininkininɛma, a ɛ xunyɛn so ɛ yii e nun Bunyamin. N tan fan, xa nfulama n ma diine ra nɛn, n xa fula.”

15Xɛmɛni itoe yi sanbane yitɔn, e yi gbetin dɔxɔde firintongo e nun Bunyamin. E yi keli e siga Misiran yi, e sae yɛtɛ yita Yusufu ra. 16 Yusufu to e to e nun Bunyamin,a yi a fala a banxi xunna xa, a naxa, “Xɛmɛni itoe rasobanxini. Suben faxa, i yi a yitɔn bayo nxu nun xɛmɛni itoenan nxu dɛgema to yanyin na.” 17 Yusufu feen naxanyefala a banxi xunna xa, a ne liga. A yi xɛmɛni itoe matiYusufu a banxini. 18Gaxun yi e suxu e sa e mati Yusufu abanxini waxatin naxan yi. E yi fa a fala, e naxa, “E faxi enna gbetin nan ma fe ra e naxan sa en ma bɛnbɛnle kui afɔlɔni. E fama sodeni en xunna, e fa en suxu, e yi en findikonyine ra en nun en ma sofanle.”

19 E yi e maso Yusufu a banxi xunna ra, e yi falan ti a xabanxin so dɛɛn na. 20 E yi a fala, e naxa, “Yandi n kanna,nxu bata yi siga a singeni donse saradeni. 21 Na xanbi,nxu to ti kɔɛɛn na, nxu yi bɛnbɛnle rafulun. Nxu kedenkedenna ngaan yi gbetin to nxɔ bɛnbɛnle kui, nxɔ balonsaraxi gbetin naxanye yɛtɛ ra. Iki nxu mɔn bata fa na ra.22Nxumɔn bata fa gbeti gbɛtɛ ra alogo nxu xa donse gbɛtɛsara. Nxu mi a kolon naxan gbetin sa nxɔ bɛnbɛnle kui.”

23A yi e yabi, a naxa, “Ɛ bɔɲɛn xa xunbeli, ɛ nama gaxu.Ɛ Ala na a ra, ɛ babaaAla nanhɛrisigɛnfixi ɛma ɛ bɛnbɛnlekui. Ɛ gbetin soxi n yii nɛn.” A yi Simeyɔn namini e ma.24 Xɛmɛni ito yi e raso Yusufu a banxin kui. A yi igen soe yii, e yi e sanne maxa, a yi balon so e sofanle yii. 25 E yisanba seni tɔn benunYusufu xa sowaxatin naxan yi yanyitagini, bayo e bata yi a mɛ e e dɛgema mɛnna nin.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 43:26 103 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 44:426 Yusufu to so banxini, e yi sanba seene so a yii, e e

xinbi sin a yɛtagi. 27 Yusufu yi e maxɔdin e kɛndɛyaanma. A yi a fala, a naxa, “Ɛ ɛ baba forixin naxan ma fe fala,tana mi a ma? A mɔn barixi?” 28 E yi a yabi, e naxa, “Iya konyina, nxu baba, tana yo mi a ma. A mɔn barixi.” Emɔn yi e xinbi sin a bun. 29 Yusufu yi a yɛɛn nakeli, a yia xunyɛn Bunyamin to, a nga a diina. A yi a fala, a naxa,“Ito nan ɛ xunyɛn na ɛ naxan ma fe fala n xa?” A mɔn yia fala, a naxa, “Ala xa hinan i ra, n ma diina.” 30A xunyɛnhinanna yi so Yusufu yi, a yi wa wuga feni. A yi keli, a soa xideni, a wuga.

31A to a yɛɛn naxa, a yi mini. A yi a yixɔdɔxɔ alogo a xaa yɛtɛ nɔ. A yi a fala, a naxa, “Ɛ donseni taxun.” 32 E yi agbeen sa a danna, a tadane fan yi dɔxɔ e danna. Misirankaan naxanye yi e dɛgema a xɔn ma ne fan yi lu e danna,bayoMisiran kaane nun Heburumuxunemi yi e dɛgɛ yirekedenni. Misiran kaane e namunnami yi tinɲɛ nama feu.33 Yusufu tadane yi radɔxɔ a yɛtagi e bari yɛɛn ma, fɔlɔsaranma han bolokadana. E lu e bodematoɛ xaminxin na.34Yusufu yi e donseene so e yii. Bunyamin ma donseen yidangu a tadane gbeen na dɔxɔɲa ma suulun. E birin yi edɛge, e e min, han e yi wasa.

44Yusufu yi a tadane mato

1 Yusufu yi yamarini ito so a banxi xunna yii, a naxa,“Muxuni itoe e bɛnbɛnle rafe donseen na han e nɔɛ yatɛnnaxan xalɛ. I mɔn xa e gbetin sa e bɛnbɛnle dɛ ra. 2 I n maigelengenna gbeti daxin fan sa e bolokadana bɛnbɛnla dɛra, e nun amurutu sara gbetina.” Yusufu feen naxan birinfala a banxi xunna xa, a yi na birin liga.

3 Kuye to yiba e yi muxuni itoe yiiba. E yi siga e nun esofanle. 4 E yi mini taani. Koni e mi yi makuyaxi, Yusufu

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 44:5 104 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 44:18yi a fala a banxi xunna xa, a naxa, “Keli, i siga muxuniitoe fɔxɔ ra, i yi e suxu, i yi a fala e xa, i naxa, ‘Nanfera ɛ fefaɲin ɲɔxɔxi fe kobin na? 5Nanfera ɛn kanna igelengennamuɲaxi a a minma naxan yi, a yiimato sena? Ɛ bata feɲaxin liga na yi!’ ” 6 Banxi xunna to e yiren li, a yi xɛtɛfalani itoma e xa. 7E yi a yabi, e naxa, “Nanfera nxu kannafala sifani itoe tima? Nxu tan, i ya konyine mi nɔɛ na fesifan ligɛ. 8 Nxu gbetin naxan to bɛnbɛnle kui Kanan yi,nxu bata fa a ra. Nayi, nxu gbetin nun xɛmaan muɲamai kanna banxini di? 9 I na se keden peen to i ya konyikedennanaxanyii, a xa faxa. Nxu tan fan yi findimanganakonyine ra.”

10 Mangana a banxi xunna yi a fala, a naxa, “Na batafan, ɛ naxan falaxi na ra, n fan bata tin na ma. N na sekeden peen to muxun naxan yii, na tan bata findi n makonyin na, ɛ tan dɔnxɛne yi yiiba.” 11E birin yi e bɛnbɛnleragodo mafurɛn, e yi e rafulun. 12Banxi xunna yi e kui to,fɔlɔ dii saran ma sa dɔxɔ bolokadaan na. Igelengenna yito Bunyamin ma bɛnbɛnla kui. 13 E yi e domane yibɔ. Ebirin yi e goronne rate sofanle fari, e mɔn yi xɛtɛ taani.

14Yuda nun a xunyɛne yi xɛtɛ Yusufu a banxini, a mɔnyi dɛnaxan yi. E bira bɔxɔni a yɛtagi, e yɛtagin yi lanbɔxɔn ma. 15 Yusufu yi a fala e xa, a naxa, “Nanfera ɛ itoligaxi? Ɛmi a kolon, a n tanmuxu sifan nɔɛ feene kolonɲɛnɛn yiimatoon xɔn?” 16 Yuda yi a yabi, a naxa, “N nansefalama n kanna xa? N lan n xa nanse fala? Nxu nɔɛ fixɛdi? Ala bata nxu tan i ya konyine to hakɛn xun ma. Nxubata findi n kanna konyine ra, nxu nun igelengenna toximuxun naxan yii.” 17 Yusufu yi a fala, a naxa, “N mi nɔɛna fe sifan ligɛ! Igelengenna toximuxun naxan yii, na nann ma konyin na, koni ɛ tan, ɛ xɛtɛ bɔɲɛ xunbenli ɛ babafɛma.”

18 Na xanbi ra, Yuda yi a maso a ra, a yi a fala a xa, a

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 44:19 105 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 44:32naxa, “N bata i mafan n kanna, a lu n tan i ya konyin xafalan ti n kanna xa. I bɔɲɛn nama te i ya konyin xili ma,bayo i luxi nɛn alo Misiran Mangana. 19 N kanna bata yinxu tan i ya konyine maxɔdin, a a fala, a naxa, ‘Ɛ baba nayi, xanamu ɛ xunyɛna?’ 20Nxu yi n kanna yabi, nxu naxa,‘Nxu baba forixin na yi, e nunnxu xunyɛna, a naxan sɔtɔxixɛmɛ foriyani. A tada bata faxa, a kedenna nan fa luxi anga a diin na, a rafan a baba ma.’ ”

21 “I bata a fala i ya konyine xa, i naxa, ‘Ɛ fa a ra n fɛmaalogo n xa a to n yɛɛn na.’ 22 Nxu yi n kanna yabi, nxunaxa, ‘Dii ɲɔrɛni ito mi kelɛ a baba dɛxɔn ma, xa a keli na,a baba faxama nɛn.’ 23 Koni, i yi a fala i ya konyine xa, inaxa, ‘Xa ɛ nun ɛ xunyɛn birin mi fa, ɛ mi n yɛtagin toɛsɔnɔn.’ 24Nxu to siga n baba konni, i ya konyina, nxu yi itan n kanna dɛntɛgɛn sa a xa.”

25 “Nxu baba yi a fala, a naxa, ‘Ɛ siga ɛ sa donsena ndesara en xa.’ 26Nxu yi a yabi, nxu naxa, ‘Nxu mi nɔɛ sigɛ xanxu nun nxu xunyɛn birin mi a ra. Nxu sigɛ nɛn xa nxubirin na a ra. Xa na mi a ra nxu mi nɔɛ xɛmɛni ito yɛtagintoɛ.’ 27 I ya konyina, nxu baba a fala nɛn nxu xa, a naxa,‘Ɛ a kolon n ma ɲaxanla dii xɛmɛ firin nan barixi n xa.28Kedenna kelixi nɛnn xunma, nmirixi ama yanyina ndesuben bata a yibɔ, bayo han iki n munma a to. 29 Xa ɛ itofan tongo n xunma, fe ɲaxina nde yi a sɔtɔ, ɛ n nagodomasɔxɔlɛni nɛn laxira yi nxu nun n ma fuge fixɛne.’ ”

30 “Iki xa n xɛtɛ n baba yireni, i ya konyina, xa nxu nundiidini ito mi a ra, 31 n baba faxama nɛn bayo a nii lutinnan a diin na, Bunyamin. A na a to diidini ito mi faxi, i yakonyine bata e baba ragodo nayi sɔxɔlɛni laxira yi e nuna fuge fixɛne. 32 Bayo, n tan, i ya konyina a yɛtɛ dɔxi nɛntolimani diidini ito a fe ra. N bata yi a fala n baba xa, nnaxa, ‘Xa n mi xɛtɛ a ra i yireni, n findima sɔnmaan nanna n baba mabinni habadan.’ ”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 44:33 106 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 45:1033 “Iki n bata i mafan, i ya konyin xa lu diidini ito ɲɔxɔni

alo n kanna a konyina, alogo diidini ito nun a tadane birinxa siga. 34N nɔɛ sigɛ n baba yireni di, xa nxu nun diidiniito birin mi a ra? N mi nɔɛ n yɛɛn tiyɛ na sunun na naxann baba suxɛ.”

45Yusufu yi a yɛtɛ yita

1 Yusufu mi yi nɔɛ a yɛtɛ yisuxɛ a walikɛne yɛtagi. Ayi sɔnxɔ, a naxa, “Ɛ birin xa mini n xun ma!” Yusufu ayɛtɛ yitama a tadane ra waxatin naxan yi, muxu yo mi yia fɛma. 2A yiwuga sɔbɛɛnna. Misiran kaane yi a xuiinmɛ,Misiran Mangana banxin muxune yi a feen mɛ. 3 Yusufuyi a fala a tadane xa, a naxa, “N tan nan Yusufu ra! N babamɔn na?” Koni a tadane mi nɔ a yabideni bayo e bata dɛxara, e yigitɛgɛ a yɛɛ ra.

4Yusufu yi a fala a tadane xa, a naxa, “N bata ɛmaxandi,ɛ ɛmaso n na.” E yi e maso a ra. A yi a fala, a naxa, “N tannan Yusufu ra, ɛ xunyɛna, ɛ naxanmati Misiran kaanemakonyin na. 5 Iki, ɛ bɔɲɛn nama mini, ɛ mɔn nama gaxu nmati feen ma, bayo Ala n xɛxi nɛn ɛ yɛɛ ra alogo n xa ɛ niiratanga. 6Ɛ bata a to, xabu ɲɛɛ firin kamɛnwaraxi bɔxɔni,ɲɛɛ suulun mɔn luxi, bɔxɔn mi nɔɛ rawalɛ, sansiin mi nɔɛxabɛ. 7Ala n nasanbaxi nɛn ɛ yɛɛ ra alogo ɛ nun ɛ yixɛtɛnexa kisi dunuɲa yi, maratanga gbeen barakani. 8Nayi, ɛ tanxa mi faxi n na be, koni Ala na a ra. A yi n findi MisiranMangan baba ra, a banxi mangana, e nun Misiran bɔxɔnbirin yamana kanna.”

9 “Ɛ xulun, ɛ siga n baba yireni. Ɛ a fala a xa, ɛ naxa, ‘I yadiin Yusufu ito nan falaxi, Ala bata n findi Misiran bɔxɔnbirin mangan na. Fa n fɛma, i nama bu. 10 I luma Gosenbɔxɔn nan ma. I luma n fɛma nɛn, i tan nun i ya diinenun i mamandenne nun i ya xuruse kurun birin, e nun

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 45:11 107 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 45:24i yii seen birin. 11Mɛnni n ni i makoon birin fanma nɛn,bayo ɲɛɛ suulun kamɛnmɔn luxi. Xa nami a ra i fama nɛnhalagideni ɛ nun i ya denbayana, e nun i yii seen birin.’ ”

12 “Ɛ bata a to ɛ yɛɛn na, n xunyɛn Bunyamin fan bataa to a yɛɛn na, a n tan nan falan tixi ɛ xa. 13 Ɛ xa n mamangaya nɔrɔn yɛba n baba xa n naxan yi Misiran bɔxɔni,e nun ɛ feen naxan birin toxi. Ɛ xulun, ɛ fa n baba ra hanbe.” 14 A yi dutun a xunyɛn Bunyamin ma, a yi wuga.Bunyamin fan yi wuga. 15 A yi a tadane birin sunbu, awugama. Na birin to ɲan, e nun a tadane yi batu.

16 Na feen xibarun yi Misiran Mangana banxin li, aYusufu tadane bata fa. Na yi rafan Misiran Mangan ma enun a kuntigine birin. 17Misiran Mangan yi a fala Yusufuxa, a naxa, “A fala i tadane xa, i naxa, ‘Ɛ goronne rate ɛsofanle fari. Ɛ keli, ɛ siga Kanan bɔxɔni. 18 Ɛ sa ɛ babatongo e nun ɛ denbayane, ɛ fa n fɛma. Se faɲin naxanbirinMisiran bɔxɔni, n na a soɛ ɛ yii, ɛmɔn yi bɔxɔn donsefaɲine don.’ 19N bata i yamari, a fala i tadane xa, i naxa,‘Ɛ wontorone tongoMisiran bɔxɔni, ɛ diine nun ɛ ɲaxanlexa. Ɛ ɛ baba fan nate, ɛ birin yi fa. 20Hali ɛ namamɔnɛ ɛ yiiseene fe ra, bayo se faɲin naxanye birin Misiran bɔxɔni, afindima nɛn ɛ gbeen na.’ ”

21 Isirayila a diine yi na liga. Yusufu yi wontorone soe yii alo Misiran Mangana a fala a xa kii naxan yi. E yifandan so e yii e naxan donma kira yi. 22A yi domane so ebirin yii. A gbeti gbananna kɛmɛ saxan fan so Bunyaminyii e nun doma suulun. 23 Se faɲin naxan birin Misiranbɔxɔni, a na ndee rate sofali fu fari, a e sanba a baba mae nun donse xɔnna nun burun nun fandan birin a babanaxan donɲɛ kira yi, na yi rate sofali gilɛ fu fari. 24 Naxanbi ra, a yi a tadane yiiba, e yi siga. A yi a fala e xa, anaxa, “Ɛ nama sɔnxɔ kira yi de!”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 45:25 108 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 46:725 E yi keli Misiran yi, e te Kanan bɔxɔn ma e baba

Yaxuba yireni. 26 E yi a fala a xa, e naxa, “Yusufu mɔnbarixi, a tan nan Misiran bɔxɔn birin yamarima.” KoniYaxuba bɔɲɛnmi sɛwa, bayo ami laxi e ra. 27Yusufu falannaxanye birin ti e xa, e yi na birin yɛba a xa. Yaxuba yiwontorone to Yusufu naxanye rasanbaxi a ma a xali feenna. Na yi a liga e baba Yaxuba niin yi sɛwa. 28 Isirayilayi a fala, a naxa, “N bata sɛwa, n ma diin Yusufu mɔn na.Benun n xa faxa, n sa a toma nɛn.”

46Yaxuba yi siga Misiran yi

1 Seen naxan birin yi findixi Isirayila gbeen na, a yi nabirin xali a yii. A to Bɛriseba li, a yi saraxan ba a babaIsiyagaa Ala xa. 2 Isirayila yi fe toon ti kɔɛɛn na alo xiyena,Ala yi a fala a xa, a naxa, “Yaxuba, Yaxuba!” Isirayila yi aratin, a naxa, “N tan ni i ra!” 3 Ala yi a fala, a naxa, “Ntan nan Ala ra, i babaa Ala. Hali i nama gaxu siga feen naMisiran yi, bayo n ni i findima siya gbeen nan na mɛnni.4 En birin nan sigama Misiran yi, n tan nan mɔn fama iraxɛtɛdeni. Yusufu nan i yɛɛne raxima, i na faxa waxatinnaxan yi.”

5 Yaxuba yi keli Bɛriseba yi. Isirayilaa diine yi e babaYaxuba nun e diine nun e ɲaxanle xali wontorone kuiMisiranMangan naxanye rasanba ema. 6E yi e xuruseenetongo e nun e seen naxanye birin sɔtɔ Kanan bɔxɔn ma.Yaxuba yi siga Misiran yi e nun a bɔnsɔnna birin. 7A yi adii xɛmɛne xali a yiiMisiran yamanani e nun amamandenxɛmɛne nun a dii tɛmɛne nun amamanden ɲaxalanmane,e nun a bɔnsɔnna birin.

Yaxubaa denbayana

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 46:8 109 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 46:218 Isirayilaa diine xinle ni itoe ra naxanye sigaMisiran yi

Yaxuba nun a dii xɛmɛne: Yaxuba a dii singen nan Rubɛnna.

9 Rubɛn ma diine: Xanɔki nun Palu nun Xesirɔn e nunKarimi.

10 Simeyɔn ma diine: Yemuyeli nun Yamin nun Ohadinun Yakin nun Soxara, e nun Sayuli. Sayuli findi Kananɲaxanla diin nan na.

11 Lewi a diine: Gɛrisɔn nun Kehati e nun Merari.12 Yudaa diine: Eri nun Onan nun Selaxa nun Peresi e

nun Sera. Koni Eri nunOnan faxa Kanan bɔxɔnnin. Peresia diine findi Xesirɔn nun Xamuli nan na.

13 Isakari a diine: Tola nun Puwa nun Yobo e nunSimiron.

14 Sabulon ma diine: Seredi nun Elon e nun Yalele.15Diine nan ne ra, Leya naxanye bari Yaxuba xa Padan-

Arami yi, e nun a dii tɛmɛn Dina. A dii xɛmɛne nun diitɛmɛne yatɛn birin malanxina, muxu tonge saxan muxusaxan.

16 Gadi a diine: Sifiyɔn nun Xagi nun Suni nun Ɛsibonnun Eriya nun Arodi e nun Areli.

17 Aseri a diine: Yimina nun Yisiwa nun Yisiwi nunBeriya e nun e magilɛn Sera. Beriya a diine findi Xeberinun Malikili nan na.

18 Silipa, Laban naxan so a dii tɛmɛn Leya yii, na diinnaxanye bari Yaxuba xa, na diine nan ne ra. E birinmalanxi muxu fu nun sennin.

19 Rakeli a diine, Yaxuba a ɲaxanla: Yusufu nun Bun-yamin. 20 Asenati yi dii firin sɔtɔ Yusufu xa Misiranbɔxɔni: Manase nun Efirami. Asenati findi Hon taansaraxaralina dii tɛmɛn nan na, naxan xili Potifari.

21 Bunyamin ma diine: Bela nun Bekeri nun Asibelinun Gera nun Naman nun Exi nun Roxi nun Mupin nunXupimi e nun Arade.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 46:22 110 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 46:3422 Rakeli diin naxanye bari Yaxuba xa, na diine nan ne

ra. E birin malanxina, muxu fu nun naanin.23Dan ma diina: Xusimi.24 Nafatali a diine: Yaseli nun Guni nun Yeseri e nun

Silen.25 Bila, Laban naxan so a dii tɛmɛn Rakeli yii, a diin

naxanye bari Yaxuba xa ne ni itoe ra. E birin malanxina,muxu solofere.

26 Yaxuba nun muxun naxanye birin siga Misiran yi,a bɔnsɔnna birin malanxina, muxu tonge sennin e nunsennin, ba a diine e ɲaxanle ra. 27 Yusufu dii xɛmɛ firinnan bari Misiran yi. Yaxuba xabilan muxune yatɛn birinmalanxina, naxanye sigaMisiran bɔxɔnma, emuxu tongesolofere nan yi a ra.

28Yaxuba yi Yuda xɛ a yɛɛ ra Yusufu fɛma alogo e birinxa siga Gosen yi. E yi so Gosen bɔxɔn ma. 29 Yusufu yi ayɛngɛsowontoron tongo, a yi siga Gosen yi a baba Isirayilaralandeni. A to a li, a yi filinfilin ama, a yi buwugɛ a kɔɛɛnxɔn. 30 Isirayila yi a fala Yusufu xa, a naxa, “Hali n faxa fa,bayo n bata i yɛtagin to, i mɔn yengima!”

31Yusufu yi a fala a tadane xa, e nun a babaa denbayana,a naxa, “N xa siga, n xa sa a fala Misiran Mangan xa, nnaxa, ‘N tadane nun n babaa denbayaan naxanye yi dɔxiKanan bɔxɔni, e birin bata fa n fɛma. 32 Muxuni itoexuruse kantanne nan ne ra. E xuruseene rabama. E batafa e xuruse kurune ra, siine nun yɛxɛɛne nun ɲingene enun e yii seen birin.’ 33Misiran Mangan na ɛ xili waxatinnaxan yi, a ɛ maxɔdinma nɛn a ɛ wanla nanse a ra. 34 Ɛ ayabima nɛn, ɛ naxa, ‘Nxu tan i ya konyine xuruse rabaannan nxu ra, xabu nxu dii ɲɔrɛne han iki, alo nxu baba yi ama kii naxan yi.’ Na kiini, ɛ fama ludeni Gosen bɔxɔn nanma, bayo xuruse rabane raɲaxu Misiran kaane ma.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 47:1 111 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 47:1247

1 Yusufu yi siga, a sa a fala Misiran Mangan xa, a naxa,“N baba nun n fafaxakedenne bata fa sa keli Kanan bɔxɔnma, e nun e xuruseene birin nun e yii seene birin. E nayi iki Gosen bɔxɔni.” 2 A yi a tada suulun yita MisiranMangan na. 3Misiran Mangan yi Yusufu tadane maxɔdin,a naxa, “Ɛ wanla mundun maxaranxi?” E yi MisiranMangan yabi, e naxa, “Nxu tan i ya konyine xuruse rabanenan nxu ra alo nxu benbane yi a ma kii naxan yi.” 4E mɔnyi a fala Misiran Mangan xa, e naxa, “Nxu faxi nɛn nxu xalu bɔxɔni ito ma singen, bayo xuruseene rabade mi i yakonyine yii sɔnɔn. Kamɛn bata gbo ayi Kanan bɔxɔn ma.I ya konyine sago sa e xa lu Gosen bɔxɔni.”

5 Misiran Mangan yi a fala Yusufu xa, a naxa, “I babanun i tadane bata fa i fɔxɔ ra. 6Misiran bɔxɔna i sagoni.Yire faɲin fen bɔxɔni ito ma, i baba nun i fafaxakedenneluyɛ dɛnaxan yi. E xa lu Gosen bɔxɔni. Xa i muxufaɲine kolon e yɛ, e findi n ma xuruse kantanne ra.”7 Yusufu yi fa a baba ra, a yi a yita Misiran Mangan na.Yaxuba yi duba Misiran Mangan xa. 8 Misiran Manganyi Yaxuba maxɔdin, a naxa, “I ya siimayaan ɲɛɛ yoli ara iki?” 9 Yaxuba yi Misiran Mangan yabi, a naxa, “Nma siimayaan ɲɛɛ kɛmɛ ɲɛɛ tonge saxan na a ra iki. Nsiimaya dungi naxasixin nan sɔtɔxi. A yɛtɛ mi masoxin benbane siimayaan yatɛn na.” 10 Yaxuba mɔn yi dubaMisiran Mangan xa, a fa siga.

11 Yusufu yi bɔxɔ faɲin fi a baba nun a tadane ma aloMisiran Mangana a yamari kii naxan yi. E bɔxɔn naxansɔtɔ, na fanMisiran bɔxɔn birin xa. A xili Ramisesi. 12A yiti a baba nun a tadane nun a babaa denbayaan birin bunma.

Yusufu a mangayana

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 47:13 112 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 47:2413 Kamɛn yi ɲaxu ayi, donseen mi yi toma bɔxɔ yo yi,

keli Misiran ma dɔxɔ Kanan na. Yamaan yi doyen kamɛnma. 14Gbetin naxan birin yi naMisiran nunKanan bɔxɔni,e yi a birin sara murutun na. Yusufu yi na gbetin namaraMisiran Mangana banxini. 15 Misiran bɔxɔn gbetin nunKanan bɔxɔn gbetin to ɲan, Misiran kaane yi fa Yusufufɛma, e yi a fala, e naxa, “Burun so nxu yii! Fɔ nxu faxai yɛɛ xɔri bayo gbeti mi fa nxu yii sɔnɔn?” 16 Yusufu yi afala, a naxa, “Ɛ fa ɛ xuruseene ra, en ɲa amasara burun nabayo gbeti mi fa ɛ yii.” 17E yi fa e xuruseene ra Yusufuma.A fan yi donseen so e yii e soone nun siine nun yɛxɛɛnenun ɲingene nun sofanle ɲɔxɔn na. A yi burun taxun e rae xuruseene masaran na.

18Naɲɛɛn todangu, e yi fa a fɛma. E yi a fala a xa, e naxa,“Nxu mi nɔɛ a luxunɲɛ nxɔmangan ma. Gbeti yo mi nxuyii. Nxɔ xuruseen fan birin nxɔmangan yii. Nxu gbindinenun nxɔ bɔxɔne gbansanna nan luxi nxɔmangan xa. 19 Fɔnxu xa faxa i yɛɛ xɔri, nxu tan nun nxɔ bɔxɔne? Nxu tannun nxɔ bɔxɔne masara burun na, nxu xa findi MisiranMangana konyine ra, nxu nun nxɔ bɔxɔne. Sansiin so nxuyii, nxu xa a rawali, nxu xa balo alogo nxu nama faxa,bɔxɔn nama rabeɲin.”

20 Yusufu yi Misiran bɔxɔn birin sara Misiran Manganxa, bayo Misiran kaane birin e bɔxɔne mati nɛn. Kamɛnbata yi dɔxɔ e yi. Bɔxɔn yi findi Misiran Mangan gbeenna. 21A yi yamaan findi konyine ra, keli Misiran yamananbode fɔxɔnma sa dɔxɔ a naninna bodenna. 22Hali na birinto liga, ami saraxaraline bɔxɔn sara bayoMisiranManganbata yi sariya faɲin tongo e fe ra. E mi e bɔxɔnemati bayoMisiran Mangan yi burun taxunma e ra.

23Yusufu yi a fala yamaan xa, a naxa, “N bata ɛ sara to.Ɛ nun ɛ bɔxɔne luma nɛn Misiran Mangan xa. Ɛ sansineni itoe ra, ɛ xa bɔxɔne rawali. 24 Se xaba waxatini, naxanyo na maala xaba xidi naanin, a suulunden nan soma

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 47:25 113 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 48:2Misiran Mangan yii. Xidi naaninna, na xa findi sansiinna e nun ɛ balona, ɛ tan nun ɛ diine nun muxun naxanyebirin ɛ yii banxine kui.” 25 E yi a fala, e naxa, “I bata nxuratanga! Nxu bata nxɔ mangana a fe faɲin to a naxanligaxi nxu xa. Nxu findimaMisiranMangana konyine nanna.” 26 Yusufu yi na findi sariyan na, na nan nakamalixihan to. Misiran bɔxɔni, se xabaxine xidi suulunden findinMisiran Mangan nan gbee ra, fɔ saraxaraline bɔxɔne. Nemi findixi Misiran Mangan gbeen na.

Yaxuba waxɔn fe dɔnxɛne27 Isirayila yi dɔxɔ Misiran bɔxɔni Gosen binni. Na

bɔxɔn yi findi e gbeen na. E yi findi dii barine ra, e yiwuya ayi. 28 Yaxuba ɲɛɛ fu nun solofere nan liga Misiranbɔxɔni. Yaxuba a siimayaan ɲɛɛ kɛmɛ ɲɛɛ tonge naanin enun solofere nan sɔtɔ. 29 Isirayilaa siimayaan fa ɲan feni,a yi a dii Yusufu xili, a yi a fala a xa, a naxa, “Xa i wama nnafan feen liga feni, n bata i mafan i yiin naso n danbanbun ma,* i xa i kɔlɔ n xa. I xa hinan n na lannayani. Nbata i maxandi i nama n maluxun Misiran bɔxɔni. 30N nalaxiraya waxatin naxan yi, i n naminima nɛn Misiran yi, isa n maluxun n baba gaburun yireni.” Yusufu yi a yabi, anaxa, “I naxan falaxi n xa, n na a ligama nɛn.” 31 Isirayilayi a fala, a naxa, “I kɔlɔ n xa.” Yusufu yi a kɔlɔ a xa. Naxanbi, Isirayila yi a xinbi sin Ala yɛtagi a saden xunsadenna.

48Manase nun Efirami

1 Na feen birin to dangu, e yi a fala Yusufu xa, e naxa,“I bata a to, i baba mi yalan.” A yi siga e nun a dii xɛmɛfirinna, Manase nun Efirami. 2 E yi a fala Yaxuba xa, e* 47:29: Mɛn kaane yi na nan ligama e na muxun nakɔlɔwaxatin naxan yi.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 48:3 114 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 48:14naxa, “I ya diin Yusufu fama i fɛma.” Isirayila yi fangansɔtɔ, a keli, a dɔxɔ a saden ma. 3 Yaxuba yi a fala Yusufuxa, a naxa, “Ala Sɛnbɛ Kanna fa nɛn n ma Lusi yi, Kananbɔxɔni. A yi barakan nagidi nma. 4A yi a fala n xa, a naxa,‘N tan ni i ra. I findima dii barin na nɛn. N na i rawuyamaayi nɛn, siya wuyaxi yi mini i yi. N bɔxɔni ito fima nɛni bɔnsɔnna ma, hali i dangu xanbini. A findi e gbeen nahabadan.’ ”

5 “Dii firinni itoe i naxanye barixi Misiran yi benun ntan xa fa, n bata e findi nma diine ra. Efirami nunManasefindima n tan nan gbee ra, alo Rubɛn nun Simeyɔn. 6Konii diin naxanye barixi ne xanbi ra, i gbeen nan ne ra. Efama nɛn ludeni e tadane bun ma e kɛɛna a fe ra. 7 N tokeli Padan yi, Rakeli yi faxa n yii kira yi Kanan bɔxɔni. Nami yi makuya Efarata ra. N yi a maluxun mɛnni Efaratakiraan na, dɛnaxan xili Bɛtɛlɛmi.”

8 Isirayila yi Yusufu a diine mato, a a fala, a naxa, “Ndene ra?” 9Yusufu yi a baba yabi, a naxa, “N ma dii xɛmɛnenan e ra Ala naxanye fixi n ma be.” Isirayila naxa, “N batai mafan, e maso n na alogo n xa duba e xa.” 10 Yaxubabata yi yelin forɛ, a yɛɛne mi yi seni gbɛma. A mi yi seentoma ki faɲi. Yusufu yi a diinemaso a ra. Isirayila yi a yiinfilinfilin e ma, a e sunbu. 11 Isirayila yi a fala Yusufu xa, anaxa, “Nmi yi laxi a ra xa n ni i yɛtagin toɛ sɔnɔn, koni Alabata a ragidi n bata i ya diine fan to.” 12Yusufu yi a diinetongo a baba sanna fari, a a xinbi sin a bun ma, a yɛtaginyi lan bɔxɔn ma.

13 Na xanbi ra, Yusufu yi a dii firinna suxu e yiinema. A yi Efirami suxu a yiifanna ra, Isirayila kɔmɛnnamabinni. A yi Manase suxu a kɔmɛnna ra, Isirayilayiifanna mabinni. A yi e maso a ra. 14 Koni Yaxuba yi ayiifanna sa Efirami xunna fari naxan yi dii ɲɔrɛn na. A yia kɔmɛnna saManase xunna fari naxan yi dii singen na. A

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 48:15 115 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 49:2a yiine gindingalan. 15A yi duba Yusufu xa, a naxa,“Ala, n fafane Iburahimanun Isiyaga sigan ti naxan yɛɛ xɔri,Ala naxan n kantanma xabu n bari lɔxɔni han to,16malekan naxan n natangaxi fe xɔdɛxɛn ma,na xa dii ɲɔrɛni itoe baraka.N xinla xa fala e xun ma,e nun n baba Iburahima nun Isiyaga.E xa wuya ayi bɔxɔni.”

17 Yusufu yi a to a baba bata a yiifanna sa Efirami xunma. Na feen yi raɲaxu a ma. A yi a baba yiin suxu, a a baEfirami xunma a yi a saManase xunma. 18Yusufu yi a falaa baba xa, a naxa, “Na kiin xa mi a ra, baba, bayo ito nanfonna ra. I yiifanna sa ito nan xunma.” 19A baba yi tondi,a a fala, a naxa, “N na a kolon, n ma diina, n na a kolon.A fan findima nɛn siya gbeen na, koni a xunyɛn nan famawuyadeni dangu a ra. A xunyɛn bɔnsɔnna findima nɛnsiya wuyaxin na.”

20 A yi duba e xa na lɔxɔni, a a fala, a naxa, “Isirayilakaane Ala maxandin ligama ɛ xinle ra nɛn. E fama afaladeni nɛn, e naxa, ‘Ala xa i lu alo Efirami nun Manase.’” Na kiini, a yi Efirami rafisa Manase xa.

21 Isirayila yi a fala Yusufu xa, a naxa, “I bata a to, n fafaxama nɛn, koni Ala luma nɛn ɛ xɔn, a fama i raxɛtɛdeninɛn i benbane bɔxɔn ma. 22 N kɛɛ keden fima nɛn i madangu i tadane ra, n Siken yamanan nanfima ima n naxantongo Amorine yii n ma silanfanna nun n ma xanla ra.”

49Yaxuba a dubana

1 Yaxuba yi a diine xili, a yi a fala e xa, a naxa, “Ɛmalan, n xa feene fala naxanye fama ligadeni ɛ xa waxatifamatɔne yi. 2 Ɛ maso, ɛ tuli mati n na Yaxubaa diine. Ɛtuli mati ɛ baba Isirayila ra.”

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 49:3 116 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 49:103 “Rubɛn, i tan, n ma dii singena,i tan nan n fangan na,naxan singe n sɛnbɛn mayitaxi.I xunnayeren dangu bodene rai sɛnbɛn gbo.4 I yɛ yifuxi alo fufana,i mi fisamantenyaan sɔtɔmabayo i bata i sa i baba a saden ma,i yi a xɔsi.”5 “Simeyɔn nun Lewi ngaxakedenmaan nan e ra.E silanfanna nan e yɛngɛso seen na.6N xaxinla nama lu e maxadini,n miriyaan nama lu e malanni,bayo e bata muxune faxa e bɔɲɛ teeni,e bata turane fasane bolon e ɲaxuni.7N bata e xɔlɔn danga,bayo e yɛngɛn gidima.N bata e fitinaxin danga,bayo e yɛɛne yixara.N na e raxuyama ayi nɛn Yaxuba bɔnsɔnne yɛ,n mɔn yi e rayensen Isirayila yi.”8 “Yuda, i xunyɛne i tan nan tantunma.I nɔɔn sɔtɔma nɛn i yaxune xun na.I babaa dii xɛmɛne e xinbi sinma nɛn i xa.9Yuda, yata sɛnbɛmaan nan i ra.N ma diina, i baloma suben nan na.I xinbine yidɔxɔma nɛn, i sa alo yatana,alo yata gilɛna, nde susuɛ i rakelɛ?10Manga dunganna mi bama Yuda yii.Muxu yo mi manga taxamasenna bama a yii.Han taxamaseri kanna fa waxatin naxan yi,siyane yi xuru a xa.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 49:11 117 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 49:2011A a sofanla xidima manpa binla* nan na,a a sofali diin xidima manpa bili faɲin yiin nan na.A a domaan xama wudi bogi igen nan na alo manpana,a a doma gbeen fan xama bogi se ige gbeela nan na alo

wunla.12A yɛɛne fɔrɔ wudi bogi ige gbeela xa,A ɲinna fixa nɔnɔn xa.”13 “Sabulon fama dɔxɔdeni baan nan dɛ.A bɔxɔn findima kunki yigiyaden nan na.A naninna Sidɔn dɛxɔnna nan na.”14 “Isakari sɛnbɛn luxi nɛn alo sofanla,naxan a sama a goron bɛnbɛli firinna tagi.15A saxi bɔxɔn naxan ma,a na yire faɲiyaan to,a tungunni godoma nɛn goronna bun ma,a xuru konyiya wanla bun.”16 “Dan, a a yamaan makitima nɛn,alo Isirayila bɔnsɔnna bonne.17Dan luma nɛn alo saɲina kiraan xɔn ma,alo kosona san ma kiraan dɛ.A yi soon santinban xin,soo ragiin yi bira a fari.18Alatala, n xaxili tixi i ya kisin na!”19 “Gadi, yɛngɛsone a yɛngɛma nɛn,koni a tan nan e rabodonma ayi e san xanbi ra.”20 “Aseri findima donse xɔri kanna nan nanaxan kamalixi mangan dɛge seen na.”* 49:11: Wudi binla nde na yi, mɛn kaane naxanye sima, e yinaxanye bogi yitɔnma alo manpana e gbee kiini.

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 49:21 118 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 49:2821 “Nafatali luma nɛnalo xɛli gilɛn naxan a gima,a fala faɲine tima.”22 “Yusufu luma nɛnalo wudi bogilananaxan tixi xuden dɛ.A yiine yibandunxi taan nabilinna yinna nan xun ma.23Xalimakuli wonle yi yɛngɛn gidi a ma xɔlɛni,e xalimakunle woli a ma xɔnnantenyani.24Koni a fan yi a xanla suxu ken,a yii rafanYaxubaa Ala Sɛnbɛmaan barakani,Isirayila kantanmana, a kantan fanyena,25naxan findixi i fafe a Ala ra,naxan i ratangama, Ala Sɛnbɛ Kanna,naxan i barakama,naxan koren dubane fima i ma,naxan bɔxɔn dubane fima i ma,naxan dii bari dubane ragidima i ma.26 I babaa dubane baraka dangu baraka feene ranaxanye sɔtɔma geya fonne xɛɛne ma,e dangu habadan geyane se faɲine ra.Ala xa na birin lu Yusufu xun ma,naxan findima a fafaxakedenne yɛɛratiin na.”27 “Bunyamin luma nɛn alo kankona.Xɔtɔn yo xɔtɔn fɔ a subena nde suxu, a a don,ɲinbanna ra a a se suxine yitaxun.”

28 Isirayila bɔnsɔn fu nun firinne nan ne ra. E babaaduban nan na ra a naxan fala e xa. A duba birin xa, birinnun a duba.

Yaxubaa sayana

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 49:29 119 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 50:929 Na xanbi, a yi a ɲungu a diine ma, a naxa, “N fa

sigama nɛn laxira yi. N na faxa, ɛnmaluxun n baba yireni,gaburun naxan Eferon Xiti kaana xɛɛn ma, 30 Makipelaaxɛɛn faranna ra, Mamire fɛma, Kanan bɔxɔni. Iburahimana xɛɛn saraxi Eferon Xiti kaan nan ma alogo na xa findia muxu maluxunden na. 31 Iburahima maluxunxi mɛnnanin, e nun a ɲaxanla Saran. Isiyaga fan maluxunxi mɛnnie nun a ɲaxanla Rebeka. N tan fan Leyamaluxunximɛnni.32Na xɛɛn nun na faran yinla naxan na yi, e saraxi Xitinenan ma.” 33Yaxuba to yelin yamarine fiyɛ a diine ma, a yia sa saden ma. A yi faxa, a siga laxira yi.

50Yaxubaa sayana

1 Yusufu yi a yiin bira a baba kɔɛ, a a sunbu, a wuga.2Na xanbi Yusufu yi yamarin fi seribane ma a e xa sennaraso a baba fatini alogo a nama kun. E yi na liga Isirayilara 3 xii tonge naanin e namunna kiini. Misiran kaane yi asaya feen liga xii tonge solofere bun.

4 Saya feen to ba a ra, Yusufu yi a fala Misiran Manganayamaan xa, a naxa, “Xa n nɔɛ maxandini ito sɔtɔdeni ɛsabun na, n bata ɛmaxandi ɛ n ma falan nadangu MisiranManganma. 5N baba n nakɔlɔ nɛn, a yi a fala, a naxa, ‘N fafaxama nɛn. I nmaluxunma gaburun nan na n naxan gexiKanan bɔxɔni.’ N waxi siga feni n xa sa n baba maluxun.Na waxatini n fama.”

6 Misiran Mangan yi a yabi, a naxa, “Siga, i sa i babamaluxun alo a i rakɔlɔxi kii naxan yi.” 7 Yusufu yi sigaa baba maluxundeni e nun Misiran Mangan bundɔxɔnenun Misiran kuntigine 8 nun Yusufu a denbayaan nun afafaxakedenne nun a babaa denbayana. Dii ɲɔrɛne nunxuruseene gbansan yi lu Gosen bɔxɔni. 9 Yusufu nun

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 50:10 120 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 50:21wontorone nun e ragi muxune birin yi siga. Na yamaanyi gbo han!

10 E to Atadi lonna yiren li, Yurudɛn xuden kidi ma, eyi wuga gbeen ti e yi saya feene raba sɔxɔlɛni. Yusufu yisunu a baba ɲan feen na han xii solofere. 11 Kanan kaaneyi na saya feen to naxan ligaxi Atadi lonnama. E yi a fala, enaxa, “Misiran kaane saya fe gbeen nan ligama.” Nanara,e yi na yiren xili sa “Misiran Saya Fena” Yurudɛn baan kidima.

12 Yaxuba feen naxan yamari a diine ma, e yi na liga.13Adiine yi a xali Kanan bɔxɔni, e sa amaluxunMakipelaaxɛɛn faran yinla ra, Iburahima xɛɛnnaxan sara EferonXitikaan ma alogo na xa findi muxu maluxunden na Mamiredɛxɔn ma. 14 E to yelin a baba maluxunɲɛ, Yusufu nun atadane nun muxun naxanye birin siga a matideni a babamaluxundeni, ne yi xɛtɛMisiran bɔxɔn ma.

15 Yusufu tadane to a to e baba bata faxa, e yi a fala, enaxa, “XaYusufu fa keli en xilima, en feɲaxin naxan birinligaxi a ra, a a gbeen ɲɔxɔma nɛn en na.” 16Na waxatini eyi siga a faladeni Yusufu xa, e naxa, “I baba yamarini itonan fi nxuma benun a xa faxa, 17 a naxa, ‘Ɛ ito fala Yusufuxa: N bata i maxandi, diɲa i tadane gbalo feen ma e nune hakɛna, bayo e bata fe ɲaxin liga i ra. N bata i maxandi,iki nxu tan i fafe a Ala a walikɛne hakɛne mafelu.’ ” E tona falane ti Yusufu xa, a yi wuga. 18A tadane yi bira a bunma, e a fala, e naxa, “Nxu tan ni i ra i ya konyine.”

19Yusufu yi a fala e xa, a naxa, “Hali ɛ nama gaxu. N tanxamiAla ra. 20Ɛ lanxi amanɛn ɛ xa feɲaxin liga nna, koniAla yi a maxɛtɛ fe faɲin na alogo feene xa rakamali, niiwuyaxin yi ratanga. 21 Iki hali ɛ mi gaxu. N na ɛ makoonbirin fanma nɛn e nun ɛ diine.” A fala kɛndɛne yi e bɔɲɛnsa.

Yusufu faxa fena

Dunuɲa Fɔlɔn Sora 50:22 121 Dunuɲa Fɔlɔn Sora 50:2622Yusufu yi dɔxɔMisiran yi, a tan nun a denbayana. A

yi ɲɛɛ kɛmɛ ɲɛɛ fu sɔtɔ siimayaan na. 23Yusufu Efirami adiine to nɛn. A yi a yixɛtɛn naaninden to. Manase a diiMakiri a diine, ne birin yi sa a sanna fari e bari waxatinnaxan yi. 24 Yusufu yi a fala a tadane xa, a naxa, “N fanfa faxama nɛn, koni Ala ɛ malima nɛn yati! A fama nɛn ɛtongodeni Misiran yi, a ɛ xali na bɔxɔni a dɛnaxan layirintongo Iburahima nun Isiyaga nun Yaxuba xa.” 25 Yusufuyi Isirayila a diine rakɔlɔ, a a fala, a naxa, “Ala ɛ malimanɛn yati! Na waxatini, ɛ nɛma kelɛ be, ɛ n xɔnne xali.”

26 Yusufu faxa a ɲɛɛ kɛmɛ ɲɛɛ fuun nan ma. E yi asenna raso a fatini alogo a nama kun, e yi a binbin sa gɛmɛkankiraan kui Misiran yamanani.

122Kisin Kiraan Kitabuna

The Holy Bible in the Yalunka language of Guinea.La Sainte Bible en langue Yalunka avec le titre: «Kisin KiraanKitabuna» Publié par Traducteurs Pionniers de la Bible en

collaboration avec la mission MCA à la Préfecture de Faranah,République de Guinée 2012 Copyright du text: © 2012—TraducteursPionniers de la Bible.Cette création est mise à disposition selon le

Contrat Paternité-Pas d’Utilisation Commerciale-Pas deModification 3.0 Unporteddisponible en ligne

http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/ ou parcourrier postal à Creative Commons, 171 Second Street, Suite 300,

San Francisco, California 94105, USA.copyright © 2012 Pioneer Bible TranslatorsLanguage: YalunkaTranslation by: Pioneer Bible Translators

. .This translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2020-01-01PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 25 Dec 2020 from source files dated 25 Dec202047153269-13a8-5fdd-8537-530b29da9f78