Upload
jo-horn
View
641
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Hoe gemeenten sterker uit de bezuinigingen kunnen komen
Citation preview
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
Duurzaam Heroverwegen
Hoe kunnen de gemeenten sterker uit de bezuinigingen komen?
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
Heroverwegingen onontkoombaar
De komende jaren worden zwaar voor het lokaal bestuur: de
gevolgen van de korting op de Algemene Uitkering van het Rijk
en van de afname in de overige inkomsten kunnen oplopen tot
20% van het budget.
Personeelsstop, minder externe inhuur, efficiency-maatregelen
en lastenverzwaringen zullen niet genoeg opleveren. Zonder
het eigen ambitieniveau onder de loep te nemen zal geen
enkele gemeente een sluitende meerjarenbegroting kunnen
maken.
De heroverwegingsoperatie biedt ook een kans. Door
fundamenteel te kijken waar de gemeente wel en waar
de gemeente niet voor is komen je tot een strategische
heroriëntatie.
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
Van Coalitieakkoord naar Uitvoering
De gemeenteraadsverkiezingen zijn achter de rug.
De nieuwe colleges zijn aangetreden.
Het echte werk kan nu beginnen.
De financiële kaders moeten worden bepaald, de
voorjaarsnota opgesteld, de begroting 2011 voorbereid.
De geïnventariseerde besparingen moeten omgezet in een
uitvoeringsprogramma.
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
Wat is duurzaam heroverwegen ?
Werkhypothese
• Dat blijvend de ruimte wordt gecreëerd om de belangrijkste
doelstellingen in de programma’s te verwezenlijken.
• Dat de organisatie evenwichtig in zichzelf investeert om
verantwoord kleiner te worden.
• Dat de financiële basis in de gemeente gezond blijft en geen
problemen vooruit worden geschoven.
• Dat de aanpak van de heroverweging zo wordt vormgegeven
dat door het proces de competenties van sleutelspelers om
veranderingen te managen groeit.
• Dat de rol van de gemeente uiteindelijk sterker en steviger wordt.
Drie vormen van heroverwegen
Programma’sprojecten
Wettelijketaken
Investeringen
Deelnemingen
Huisvesting
Inkoop
ICTInrichtingProcessen
Personeel
(Europese)subsidies
Financierigs-bronnen
Analyse
A
Heroverwegingen binnen bestaande
context
B
Strategische Heroverweging
C
Systeemwijziging/
systeeminnovatie
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
Aspecten bij de uitvoering
Complexiteit van de maatregel
AmbitieniveauContext
Tijdsaspect(termijn realiseringType maatregel
Opbrengst Randvoorwaarden
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
Drie vormen van heroverwegen
Heroverwegingen binnen bestaande context
StrategischeHeroverweging
Systeemwijziging/systeem-innovatie
Termijn realisering 1 –2 jaar 2-3 jaar 4 –8 jaar
Type Maatregel • Effciency• In/uitstroom personeel• Subsidies• Resereves• Schrappen voornemens• Belastingsamenwerking• OZB• enz
• Keuze kwaliteitsniveau• Uitbesteding• Ketensamenwerking• Intergemeentelijke
samenwerking• Keuze voor regie-
gemeente
• Herindeling binnenlands bestuur• werk en inkomen• jeugd en onderwijs• toezicht openbare ruimte• zorg, AWBZ en welzijn• openbaar vervoer, verkeer en
vervoer• wonen, stedelijke ontwikkeling
en corporatiesOpbrengst 4–7 procent totale
begroting40–50 procent taakstelling
4-5 procent totale begroting30-40 procent taakstelling
3-5 procent totale begroting20-30 procent taakstelling
Voorwaarden • Stringente planning• Stevige lijnsturing• Stevige control• Stevige samenwerking
met Gemeenteraad
• Duidelijke visie op taken en functie
• Eensgezindheid• Doorzettingsvermogen
• Besluitvorming op nationaal niveau
• Lange adem
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
Maatregelen verschillen in complexiteit
Uitvoerbaarheid
Uitvoeringskosten
Draagvlak
Snelheid van invoering
Afhankelijkheid van derden
Negatieve nevengevolgen
Opbrengst
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
Maatregelen verschillen in complexiteit
Niet alle bezuinigingsmaatregelen zijn van dezelfde orde
Lage complexiteit Gemiddelde complexiteit Hoge complexiteit
• Direct uit te voeren• Lage uitvoeringskosten• Weinig weerstand• Snel resultaat• Binnen eigen organisa-
tie
• Vergt voorbereiding voor uitvoering
• Uitvoeringskosten relatief hoog
• Weerstand op onderdelen
• Resultaat pas na langere tijd
• Complex beleidsterrein• Meerdere partijen bij
betrokken• Maatschappelijke
weerstand
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
Het gaat om ambitie en complexiteit
Hoog ambitieniveau
Hoge realisatiekosten; indien van strategisch groot belang onder scherpe condities uitvoeren
Relatief hoge realisatiekosten; indien van strategisch groot belang onder scherpe condities uitvoeren
Opbrengst eenvoudig te realiseren
Gemiddeld ambitieniveau Levert weinig of niets op/ te hoge kosten
Onder voorwaarden te overwegen
Opbrengst eenvoudig te realiseren
Laag ambitieniveauLevert niets op/ kosten kunnen hoger zijn dan besparing
Mogelijk te realise-ren, afwegen tegen andere prioriteiten
Opbrengst eenvoudig te realise-ren/afwegen of voldoende capaciteit in organisatie is
Hoog complex Gemiddeld complex
Laag complex
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
A: Heroverweging binnen de bestaande context
Contra expertise op de eigen analyse
gemeente
OndersteuningBesluitvorming
Implementatie van de maatregelen
• Is aan alles gedacht?• Is de analyse compleet?• Is alles hard?• Is alles uitvoerbaar?
• Dialoog met de raad• Dialoog met de
samenleving• Dialoog met de
organisatie
• Maken implementatie-plan
• Inrichten uitvoering• Uitvoering en control
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
Contra-expertise
Programma’sprojecten
Wettelijketaken
Investeringen
Deelnemingen
Huisvesting
Inkoop
ICTInrichtingProcessen
Personeel
(Europese)subsidies
Financierigs-bronnen
Analyse
Processen
• Procesbeschrijving• Front-office• Back-Office• Samenhang
processen•••
(Boven)wettelijke taken
• Eigen beleid• Bijzondere omstandig-
heden• Doorlichting subsidies• Verborgen kosten•••
Deelnemingen
• Bijzondere risico’s• Kosten verbonden
partijen• Alternatieven•••
Inkoop
• Organisatie• Procedures• Contract-beheer• Leveranciers-beheer•••
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
Inventariseren aandachtspunten per deelaspect
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
Personeel
• Omvang• Verdeling• Kosten • Externe inhuur• Vacatures• Normering overhead• MD• Kwaliteit•••
Investeringen
• Kosten baten analyse• Noodzakelijk• Uitstelbaar• Heroverweegbaar•••
ICT
• Architectuur• Beheer• Kosten• Applicaties•••
Huisvesting
• Portfolio-analyse• Inventarisatie gebouwen• Kosten onderhoud• Kosten vervangingen• Opbrengsten verhuur•••
Inventariseren aandachtspunten per deelaspect
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
Programma’s/Projecten:
• Programma’s terug-brengen tot essentie en versoberen
• Projecten scannen naar risico’s en bewe-ging in de markt
• Efficient projectma-nagement.
• Projectcontrol•••
Financierings-bronnen
• Ruimte zoeken soorten retributies en leges
• leges• Ozb• Sponsors • Coproductie•••
(Europese) subsidies
• duurzame ontwikkeling• herstructurering
bedrijventerreinen• Doelgroepen-beleid•••
En wat valt verder nog op
•••
Inventariseren aandachtspunten per deelaspect
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
Analyse deelaspecten op basis checklist
Aspect Aard van het onderzoek
Aard en omvang van besparingen/ombuigingen in relatie totale taak-stelling
Politiek bestuurlijke aspecten
Financiële gevolgen
Uitvoerbaar-heid
Wettelijke taken/ Niet wettelijke taken
Subsidies (niet-wettelijk)
Investeringen en kapitaalslasten
Deelnemingen
Huisvesting
Inkoop
ICT
Inrichting processen
Personeelsformatie en personeelskosten
(Europese) subsidies
Financieringsbronnen
Programma’s Projecten
Budgettaire discipline
Cultuur
Diversen
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
Per deelaspect: een uitgebreide checklist
• Per deelaspect zal er aan de hand van een uitgebreide checklist
een inventarisatie moeten plaatsvinden.
• De bijdrage van alle activiteiten aan de belangrijkste
doelstellingen binnen het collegeprogramma moet worden
getoetst.
• De capaciteit van de organisatie om een inkrimping en
verandering te kunnen opbrengen en hanteren dient te worden
nagegaan.
• De effectiviteit en efficiency in de ketens waarin de gemeente
participeert (en de wijze waarop) moet worden nagegaan.
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
B: Strategische heroverweging
Bij strategische heroverweging wordt kritisch gekeken naar:
• Wat voor een gemeente willen we zijn?
• Welke zijn onze kernkwaliteiten?
• Wat zijn onze zwakten/sterkten?
• Welke kansen zijn er?
• Wat bedreigt ons?
• Welke strategische keuzen passen daarbij?
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
C: Systeemwijziging/systeeminnovatie
• De verwachting is dat zowel stringente uitvoering van
bezuinigingsmaatregelen, als strategische heroverweging niet
voldoende zullen opleveren.
• De 100.000 plus gemeentesecretarissen bepleiten een
fundamenteel nieuwe aanpak, nieuwe rolverdelingen, nieuwe
verdelingen van verantwoordelijkheden en bekostiging in ketens.
• De aanpak van de problematiek waar gemeenten voor staan
en de taken die op de gemeenten afkomen vergen daarom
systeeminnovaties.
• Gelijktijdig zal aan een schaalvergroting van de gemeenten en
mogelijk een wijziging van het bestuurlijk systeem noodzakelijk
zijn.
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
Stapsgewijze aanpak implementatie
Implementatie kent te onderscheiden fasen die echter deels parallel kunnen lopen.
Snel te realiseren maatregelen
Complexere maatregelen / strategische heroverweging
Systeeminnovatie
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
Verband tussen de analyses
• Zonder gedegen
financiële onderlegger
en een inzicht in de
kwantiteit en kwaliteit
van de organisatie is
een takenanalyse niet
mogelijk.
• Zonder scherp inzicht
in de taken kan geen
strategische analyse
plaatsvinden.
• Strategische analyse
is voorwaarde voor
duurzaam heroverwegen
Financiële analyse analyse organisatie
Taken analyse
Strategische analyse
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
Systeemwijziging/systeeminnovatie
Bestuurlijke systeemwijziging Systeemwijziging op thema’s
1. Werk en inkomen
2. Jeugd en onderwijs
3. Toezicht openbare ruimte
4. Zorg, AWBZ en welzijn
5. Openbaar vervoer, verkeer en
vervoer
6. Wonen, stedelijke ontwikkeling
en corporaties
7. Stedelijke belastingheffing
8. ICT
9. Veiligheid
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
Afwachten of kansen pakken?
Reactief Proactief
Interne oriëntatie Alleen noodzakelijke bezuinigingen
Strategische heroriëntatie binnen eigen grenzen
Externe orientatieSamenwerking als anderen initiatief nemen
Strategische heroriëntatie met andere partners
exec
utiv
e in
teri
m m
anag
emen
t
Tot slot
• Het aanzien van de gemeenten zal de komende jaren drastisch
veranderen.
• De vraag waar de gemeentebesturen voor komen te staan is:
laten we het over ons heen komen of nemen wij het initiatief.
• InterExcellent wil gemeenten die de handschoen opnemen graag
ondersteunen.
• InterExcellent beschikt zowel over de aanpak als over de
mensen.
• Interim- en procesmanagers van InterExcellent zijn mensen
uit de praktijk. Met ervaring als gemeentesecretaris, sector
directeur of directeur middelen. Met bestuurlijke sensitiviteit en
doorzettingsvermogen.