Duurzaamheid binnen de sportvereniging!

Sportief Deventer beweegt

www.sportbedrijfdeventer.nl/sportiefdeventer

Samen werken aan een groenere

sport-vereniging!

Duurzame SportaccommoDatieSBij veel sportverenigingen dalen de sponsorinkomsten, maar loopt de energierekening juist op. De verwachting is dat in de toekomst de energierekening blijft oplopen. Met het verduurzamen van de accommodatie is die tendens te stoppen. Deze brochure heeft als doel sportverenigingen binnen de gemeente te informeren over het verduurzamen van haar terrein en gebouwen op korte, middellange en lange termijn. Het gaat hierbij om zowel de laagdrempelige maatregelen om het energieverbruik te verminderen als meer fundamentele veranderingen ten aanzien van de functie en het gebruik van de accommodatie. De brochure geeft inspirerende voorbeelden en geeft aanbevelingen hoe de route daar naartoe uitgezet kan worden, zodat ook de sportverenigingen kunnen bijdragen aan de gemeentelijk ambitie ‘Deventer energie neutraal in 2030’.

Bij energiebesparing in verenigingsaccommodaties wordt gekeken naar elektriciteitsverbruik, gasverbruik en waterverbruik. In dit boekje wordt achtereenvolgens ingegaan op deze thema’s die ieder om verschillende maatregelen vragen. Daarnaast wordt ingegaan op het afvalvraagstuk, voeding in de sportkantine en onderhoud aan uw verenigingsaccommodatie. TC Colmschate zet uiteen wat zij al hebben weten te realiseren op de accommodatie en de gemeente Deventer en Natuur en Milieu Overijssel stellen zich voor. Tot slot worden financieringsmogelijkheden besproken.

Wilt u als vereniging meer uitgebreide informatie dan kunt u op de website van Sportbedrijf Deventer een handboek vinden die u kunt gebruiken bij het verduurzamen van uw accommodatie. Wij hopen dat dit boekje een start is bij het verduurzamen van uw accommodatie.

Heeft u interesse in het verduurzamen van uw accommodatie of over een van de thema’s in deze brochure? Kijk dan op www.sportbedrijfdeventer.nl/sportiefdeventer. Mocht u vragen hebben, neem dan contact met ons op via sportievevereniging@sportbedrijfdeventer.nl of 0570-503928.

iNHouDSopGaVe

Energiebesparing 4

Gasbesparing 6

Waterbesparing 7

Opwekken en gebruiken energie 8

Afvalpreventie 10

Voeding 12

Gebouwbeheer en onderhoud 13

Lokale voorbeelden 14

Gemeente Deventer en Natuur en Milieu Overijssel 16

Financieringsmogelijkheden 18

3

eNerGieBeSpariNGBesparen op elektraEnergiebesparing in gebouwen staat volop in de belangstelling en biedt veel kansen. De trias energetica is de meest toegepaste strategie om energiebesparende maatregelen te nemen zodat ze op een efficiënte manier samenwerken. Efficiënt in de zin van zo duurzaam mogelijk, dus zo energiezuinig mogelijk en met zoveel mogelijk gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen. Maar ook in de zin van kosteneffectiviteit: er wordt meer energie bespaard per saldo.

in de meest eenvoudige vorm ziet de trias energetica er zo uit:

Beperk het energieverbruik door verspilling tegen te gaan. Gebruik energie uit hernieuwbare bronnen (wind,water,zon). Gebruikfossielebrandstoffenzoefficiëntmogelijk.

“123

“energiescanDe belangrijkste eerste stap om als vereniging met (duurzame) energie bezig te gaan bestaat uit het in kaart brengen van de mogelijkheden van energiebesparing. Met het in kaart brengen van de mogelijkheden kunt u als vereniging gerichte stappen nemen aangaande het energievraagstuk binnen uw vereniging.

collectieve inkoop energieEen snelle besparing op uw energierekening kunt u als sportvereniging realiseren door aan te sluiten bij een inkoopcollectief. Kies hierbij nadrukkelijk voor een collectief dat groene energie inkoopt met het oog op duurzaamheid.

elektriciteitsverbruikGemiddeld wordt het elektriciteitsverbruik binnen de verenigingsaccommodatie als volgt ingedeeld:• Verlichting 38% met een hoog verbruik voor buitenverlichting• Koeling 32% met een hoog aandeel voor de koel/vriescel• Overig 30% (o.a. cv pompen en keuken)

BrENG DE MOGElijKHEDEN VaN eNerGieBeSpariNG In KAArt

tip!

VerlicHtiNG

oVeriGeapparatuur

koeliNG

• lED verlichting /spaarlamp• aanwezigheidsdetectie in kleedkamer• aan/Uit discipline• Daglichtafhankelijke regeling voor de

verlichting in clubhuis of kantine met voldoende daglichtintreding

• Meerdere inschakelgroepen om een op het gebruik aangepaste lichtverdeling toe te kunnen passen

• Geen apparaten op stand-by als dat niet absoluut noodzakelijk is

• Tijdklok op ventilatoren zodat ze in de nacht niet draaien

• Tijdschakelaars op vaatwassers, koffiemachines en andere keukenapparatuur

• apparaten ouder dan 10 jaar vervangen door A of A+ label apparaten

• Thermostaat niet lager dan 5 graden• Geen koelkast met vriesvak gebruiken• Geen warme gerechten in de koelkast

plaatsen• jaarlijks de condensors aan de

achterzijde schoonmaken• Goede ventilatie in de ruimte waar de

koelkast staat

milieuBewuSt

laGerekoSteN

5

GaSBeSpariNGBesparen op gasverbruikBesparing op het gasverbruik bestaat voor het grootste deel uit verwarming met als goede tweede het gasverbruik voor de warmwatervoorziening. Met gerichte maatregelen kunt u het gasverbruik binnen de sportaccommodatie verminderen. Cv- en warmwatertoestellen op gas of elektriciteit hebben gevolgen voor het milieu, want ze gebruiken fossiele brandstof. Die gaat een keer op, en versterkt klimaatverandering. Cv- en warmwater installaties op duurzame energie (zonneboiler en warmtepomp), of met hoog rendement, verminderen het gebruik van fossiele brandstof en helpen zo het milieu vooruit. Net als zelf energiezuinig omgaan met verwarming en warm water.

“ “VErWarM allEEN DE rUiMTEWaar iEMaND aaNWEziG is.

• Kies voor een Hr ketel• Plaats een klokschakeling voor aan/uit

schakelen CV of inschakelen nachtstand• Kies in plaats van 15 graden

nachttemperatuur voor 12 graden nachttemperatuur

• Breng deurdrangers aan om energieverlies te voorkomen

• zorg voor dubbele beglazing of Hr++. als kozijnen of glas moet worden vervangen is deze keuze onmiddellijk rendabel

• Bij vervanging van dakbedekking of renovatie isolatie aanbrengen

• spouwmuren die niet zijn geïsoleerd in de bouw na-isoleren

• Bij vervangen van vloerbedekking vloerisolatie aanbrengen of in de kruipruimte isolatie aanbrengen

• leidingen en appendages (afsluiters e.d.) die deel uitmaken van het circulatiesysteem van warmwater voor douche of verwarming isoleren

• Een tochtsluis of draaideur aanbrengen in de toegang bijvoorbeeld bij verbouwing of uitbreiding. Bedenk dat voor een effectieve tochtsluis de lengte minimaal 4 meter moet zijn

• Plaatsen van radiatorfolie of warmteschild tussen de radiator en de buitenmuur

• Tochtwering door het dichtmaken van spleten en kieren met bijvoorbeeld deurrubbers, PUr schuim of kit

• radiatoren dienen vrij te staan. zo kan de warmte zich ongehinderd door de ruimte verspreiden

• zorg op zonnige winterdagen dat de gordijnen open zijn. zo verwamt de zon nog een klein beetje mee

• Verwarm alleen de ruimte waar daadwerkelijk iemand aanwezig is. Houd deuren zo veel mogelijk gesloten. zo wordt voorkomen dat er veel warmte verloren gaat.

BeSpariNGStipS

Besparen op waterverbruikOok op het gebied van water kunt u als vereniging besparen. Bij vermindering in verbruik bespaart u zowel op kosten van het water als de zuiveringsheffing. Verbruik van water voor douches maakt meestal het grootste deel van het waterverbruik uit. Maar ook het verbruik in de keuken en voor het schoonmaken van het gebouw kan oplopen. U bespaart niet alleen op het waterverbruik, maar ook op de zuiveringsheffing.

Het overgrote deel van het water dat verbruikt wordt binnen de sportvereniging, meer dan 50%, wordt gebruikt voor dingen waarbij het dure schone water niet eens voor nodig is. Voor die 50% zou ook gefilterd regenwater gebruikt kunnen worden. Vaak is dit ook beter doordat regenwater minder kalk bevat. Voordelen van het gebruik van regenwater is dat regenwater vanzelfsprekend gratis is en daarnaast hoeft het niet over lange afstanden getransporteerd te worden.

KijK Of Er MOGElijKHEDEN

BEsTaaN OM WaTEr BETEr TE BENUTTEN,

BijVOOrBEElD DOOr EEN GrijsWaTErCirCUiT

AAn tE LEGGEn.

KijK Of HET HUiDiGE

WaTErVErBrUiK TErUGGEDrONGEN KaN

WOrDEN DOOr ‘sliM GEBrUiK’ EN/Of DOOr HET NEMEN VaN EENVOUDiGE

tECHnISCHE MaaTrEGElEN

2KijK Of DE

HUiDiGE WaTErsTrOOM

VErDEr TErUGGEDrONGEN

KaN WOrDEN

3

45

1

water

BeSpariNG

KijK Waar HEt rEnDABEL

is OM DE HUiDiGE aPParaTUUr EN InStALLAtIES tE

VErVaNGEN DOOr WaTErzUiNiGE

aPParaTUUr EN InStALLAtIES.

waterBeSpariNG

BrENG UW WaTErVErBrUiK

In KAArt

7

“ “VErVAnG DE StAnDAArD 9 LItEr TOilETrEsErVOirs DOOr 6-liTEr rEsErVOirs MET sPOElONDErBrEKEr

oVeriGeBeSpariNGStipS

opwekkeN eN GeBruikeN VaN eNerGie Nederlands zonlicht is prima geschikt om met verschillende installaties elektriciteit op te wekken. stroom uit zonlicht is duurzaam, omdat bij de productie van elektriciteit geen broeikasgassen en schadelijke stoffen vrijkomen. De komende jaren wordt er verwacht dat de energieprijs verder gaat stijgen. Dit is één van de redenen waarom eigen energie opwekken interessant kan zijn voor de vereniging.

• Opstellen van een goed schoonmaakplan dat bijvoorbeeld uitgaat van droog reinigen (opruimen,vegen) voor dat nat wordt gereinigd

• Controleer en repareer kranen en stortbakken. Ook een kleine lekkage kan vele liters water kosten.

• stel toilet en urinoir spoelkranen goed af (gemiddelde instellingen: spoeltijd 6 seconden, debiet toilet spoelkraan 1,5 liter per seconde, urinoir spoelkraan 0,6 liter per seconde)

• Ontkalk warmwatertoestellen regelmatig• zet de spoelkraan achter de bar op rustige momenten uit of lager• Verwijder etensresten voordat de afwas begint• Pas op kranen schuimstraatmondstukken toe, deze vermengen water

met lucht en geven bij gelijkblijvend comfort een lager waterverbruik• Gebruik waterbesparende douchekoppen• Vervang de standaard 9 liter toiletreservoirs door 6-liter reservoirs

met spoelonderbreker

De borden zijn opgebouwd uit verschillende panelen die kunnen kantelen, zodat het totale oppervlak niet meer uit reclame maar uit zonnepanelen bestaat. Hierdoor kan de vereniging voldoende energie opwekken. Worden de panelen nog eens gekanteld kan komt er een module die lucht kan zuiveren.

GeaVaNceerDe reclameBorDeN

Een micro-wkk (of Hre-ketel) wekt gelijktijdig warmte en elektriciteit op voor gebruik in het gebouw. Het toestel bestaat uit een hoogrendementsketel waaraan een stroomgenerator is toegevoegd. Bij een micro-wkk wordt de warmte gebruikt voor verwarming van een gebouw en voor warm tapwater. De opgewekte elektriciteit wordt geleverd aan het elektriciteitsnet van het gebouw.

Micro-wkk

De zonneboiler verwarmt kraanwater met behulp van zonlicht. Met de weersomstandigheden in nederland leveren de zonnecollectoren op uw dak al voldoende energie om 50% te besparen op de kosten voor het verwarmen van water. De standaard zonneboiler wordt gekoppeld aan de combi-ketel. In combinatie met een nieuwe Hr-ketel bespaart u nog meer.

zoNNeBoiler

Een zonnepaneel zet (zon) licht om in stroom. Een standaard installatie van vier zonnepanelen (6m2) levert per jaar gemiddeld 900 KWh elektriciteit op. zonnepanelen zijn onderhoudsvrij en gaan 25 tot 30 jaar mee.

PV- of zonnePanelen

Het gebruiken van warme, af te voeren ventilatielucht voor het opwarmen of voorverwarmen van verse koude ventilatielucht. Om warmte uit ventilatielucht terug te winnen zijn verschillende technieken mogelijk.

warmte teruGwiNNiNG uit VeNtilatie

Een biomassaverwarmings-systeem is een CO2-neutrale kachel die voor haar verwarming gebruik maakt van bijvoorbeeld houtsnippers, pelletkorrels, stukshout, graan en stro. Door de biologische brandstoffen heb je een korte co2 kringloop die weer een gunstige invloed op het broeikaseffect heeft.

BiomaSSakacHel

Een warmtepompboiler onttrekt warmte aan de ventilatielucht van een gebouw, bodem, grondwater of de buitenlucht en verhoogt de temperatuur ervan met behulp van een compressor. De warmte wordt gebruikt om water in een voorraadvat op te warmen.

warmtepomp Boiler

De stand-bykiller is een apparaat dat het sluipverbruik van een apparaat voorkomt, door het toestel helemaal uit te schakelen wanneer het in stand-by-stand staat. Het wordt met een netstekker in het stopcontact gestoken. Voor moderne toestellen is de killier onnodig.

Stand-bykiller

eNerGieopwekkerS

9

Stap 1

Stap 3 Sta

p 4

Stap 2breng uw afValSituatie

iN kaart (sOOrTEN EN

HOEVEElHEDEN afVal,

KOsTEN, BrONNEN

EN OOrzaKEN VaN

ONTsTaaN).

Probeer afValStoffen

BiNNeN uw orGaNiSatie

Her te GeBruikeN DOOr

BijVOOrBEElD HET GEBrUiK

VaN OUDE DOzEN VOOr

DE iNzaMEliNG VaN OUD

PaPiEr.

PrOBEEr DOOr HET

zOrGVUlDiG WErKEN

MET GrONDsTOffEN EN

PrODUCTEN VerSpilliNG,

beSchadiging en bederf

te VoorkomeN.

proBeer afValStoffen zoVeel moGelijk te VoorkomeN DOOr BijVOOrBEElD EEN BETEr iNKOOPBElEiD Of HET GEBrUiK MaKEN VaN rETOUrVErPaKKiNGEN.

afValPreVentieOnafhankelijk of u als sportvereniging verplicht wordt gesteld afvalpreventiemaatregelen te nemen, doet u er vanuit milieu- en financieel oogpunt goed aan zoveel mogelijk afvalpre-ventiemaatregelen in te voeren als praktisch mogelijk is.

“ “VUl VUilNiszaKKEN MaxiMaal EN allEEN VErVaNGEN als zE VOl zijN afVal-reDuctie tipS

• scheid afval, zoals: papier, glas, plastic, frituurvet, enz.• afspraken met leveranciers over een retoursysteem voor de verpakking van de

geleverde goeden en over bulkgoederen.• afspraken met leveranciers over het soort en de hoeveelheid verpakking waarin

geleverd wordt.• Het ‘eerst gekocht, eerst gebruikt’ systeem op de voorraad toepassen waardoor bederf

en daarmee verspilling van producten kan worden voorkomen dan wel beperkt.• Optimaliseer de inkoop.• Optimaliseer het gebruik van frituurvet.• Maximaal opvullen van vuilniszakken en zakken alleen vervangen als ze vol zijn.• Gebruik maken van één product voor meerdere schoonmaakactiviteiten waardoor het

aantal soorten schoonmaakmiddelen, het verbruik en dus het aantal verpakkingen kan worden teruggebracht.

• Voorkomen of het beperken van het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen.• Werk bij afvalscheiding waar mogelijk samen met andere verenigingen. Dit kan

kostenbesparing opleveren.

11

VoedingDe sportvereniging is een belangrijke sportieve en sociale ontmoetingsplaats voor jong en oud. Als vereniging kunt u een belangrijke bijdrage leveren aan het voorkomen van overgewicht. Dit door eens kritisch te kijken naar het aanbod van eten en drinken in de kantine. Het gaat erom dat een gezonde, en duurzame, keuze de gemakkelijkste wordt.

beter friturenVloeibaar frituurvet of frituurolie bevatten onverzadigde vetten. Die verlagen het cholesterol gehalte in het bloed. Dit in tegenstelling tot het vaste frituurvet of transvet. lever dit frituurvet in bij bijvoorbeeld rOTi. Dit kost u niets en levert u zelfs geld op!Een andere tip is om de friet op de juiste temperatuur te bakken. Is het vet niet heet genoeg, dan neemt de friet onnodig veel vet op.

fairtrade - biologische productenFairtrade betekend dat ondernemers een eerlijke prijs krijgen voor hun producten. Een prijs die in verhouding staat tot de werkelijke productiekosten, en niet een prijs die wordt bepaald door de verhoudingen op de internationale markt. Fairtrade producten dienen te voldoen aan strenge milieueisen. Bij de productie van biologisch voedsel wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met milieu, dier en mens.

Gezond voedsel / VariatieHet aanbod van eten en drinken in sportkantines staat niet bekend als gezond. Vaak associeert men voeding in sportkantines met patat en een broodje kroket. Als vereniging is het vanzelfsprekend niet verstandig dit uit te bannen gezien de inkomsten. Echter is het wel goed ook een aanbod van gezonde producten te hebben. Hierbij kan bijvoorbeeld samenwerking gezocht worden bij een lokale ondernemer – boer om kosten te dekken.

leden Betrekken Er zijn ideeën, er zijn afspraken, er zijn initiatieven. Nu is het belangrijk om ook de leden bij de gezonde sportkantine te betrekken. Hoe doe je dat? als u leden- of coachavonden hebt, kleed deze dan aan met gezonde hapjes en drankjes. leg het verhaal uit en koppel er meteen een leuke actie aan. Introduceer bijvoorbeeld het Broodje van de Week. Elk team mag bij toerbeurt een gezond broodje bedenken, dat die week in de kantine wordt gepromoot. zo krijgen we het Broodje D1 of het broodje Veteranen 4.

omzetbehoudEen uitgangspunt moet zijn omzetbehoud. immers, u heeft de kantineomzet hard nodig. resultaten van het onderzoeksproject ‘automatisch gezonder’ bij schoolkantines (onderzoek van TNO, 2008) wijzen uit dat een gezonder aanbod niet nadelig hoeft te zijn voor de winst. De productverkoop tussen twee groepen - één met een traditioneel en één met een aangepast, gezonder assortiment - bleek niet te verschillen. Die uitkomst onderstreept de stelling dat mensen eten wat aanwezig is. De gezonde sportkantine mag ook best wat minder gezonde producten aanbieden. Het gaat erom dat er keuze is.

Gebouwbeheer en onderhoudGoed beheer en onderhoud leidt tot een langere levensduur en tot gebouwen die ook op de langere termijn aangenaam zijn om in te werken of te recreëren. Duurzaam beheer is uiteraard voor verenigingen niet verplicht. Echter, wanneer u als vereniging uw gebouw duurzaam beheert wordt automatisch voldaan aan de (in het activiteitenbesluit opgenomen) verplichting dat een eigenaar/beheerder van een locatie alle maatregelen treft voor een terugverdientijd van vijf jaar of minder. Houd bij verbouwingen, renovaties, onderhoud, aanschaf apparatuur etc. rekening met duurzaamheid ( life cycle management, dus verbruik van grond- en hulpstoffen, energie en water bij aanschaf en onderhoud).

“ “BiEDT GEzONDE EN VErsE PrODUCTEN aaN iN saMENWErKiNG MET EEN lOCalE BOEr

isolatieMet goede isolatie houdt u de warmte in uw gebouw. Door uw dak, muren, ramen en vloer te isoleren bespaart u op uw energiekosten. Goede isolatie houdt het klimaat in uw gebouw optimaal. in de winter blijft het lekker warm, terwijl de isolatie in de zomer de hitte weer buiten houdt. Er zijn verschillende duurzame isolatiematerialen op de markt. Voorbeelden van duurzame isolatiematerialen zijn schelpen, schapenwol en cellulose (papiervlokken). stuk voor stuk zijn ze voortgekomen uit recycling of rechtstreeks uit de natuur. Duurzaam isolatiemateriaal is daarmee een schoon en milieuvriendelijk alternatief.

HoutHout is als grondstof een zeer milieuvriendelijke keus. Het is hernieuwbaar, milieuvriendelijk en vrijwel CO2-neutraal. Er is geen ander algemeen bouwmateriaal dat met zo weinig energie wordt geproduceerd als hout. Gebruik bij voorkeur geen tropisch hardhout, maar duurzame vervangers.

Duurzame tipS

13

lokale VoorBeelDeN

“

“

EEN DUUrzaME TUiN is aaNGElEGD MET MiliEUVriENDElijKE EN slijTVasTE MaTErialEN.

Duurzame tipS

VerfHet belangrijkste van duurzame verf is het gebruik van de verf zelf. Dat klinkt een beetje vreemd: verf is uit zichzelf een duurzaam product. Een product dat langere tijd een bepaald doel dient. Wanneer je daar duurzaam mee om springt (goed gebruik, de juiste verf op het juiste moment, ieder jaar controleren op beschadigingen) voorkom je al een groot aantal soorten extra gebruik.

BeplantingEen duurzame tuin aanleggen houdt in dat de tuin wordt aangelegd met duurzame, milieuvriendelijke en slijtvaste materialen. Door het gebruik van duurzame materialen bij het aanleggen van een tuin gebruik je materialen die op een duurzame manier zijn geproduceerd en lang mee gaan waardoor het milieu minder schade wordt toegebracht.

Beperking chemische bestrijdingsmiddelenHet belangrijkste doel is om de uitstoot van bestrijdingsmiddelen naar oppervlaktewater zo veel mogelijk terug te dringen en te voorkomen. De Barometer Duurzaam Terreinbeheer is een certificeringsysteem voor het duurzame beheer van groene en verharde terreinen. Hij wordt door gemeenten en terreinbeheerders gebruikt als instrument om duurzaam ondernemen aan te tonen. Het gaat daarbij om de inkoop van duurzame producten in combinatie met maatregelen die de onderneming zelf kan nemen.

tennisclub colmschate Tennisclub Colmschate heeft na ruim 25 jaar een compleet nieuw clubhuis neergezet. Het nieuwe gebouw is officieel geopend op zaterdag 16 maart 2013. Naast het gemak van een mooi en nieuwe accommodatie en de luxe daarvan, heeft de vereniging ook maatregelen toegepast om het energieverbruik te verminderen.

een aantal besparingsmaatregelen:• lED verlichting toegepast • Verlichting op bewegingsmelders voorkomt onnodig laten branden van lampen • Douchebuttons met waterbesparende douchekoppen beperken de hoeveelheid douchewater • Het toepassen van een energiezuinige ketel • Oppervlaktewater afvoeren via de sloot ivm dit af te voeren via het gemeenteriool

Sc lettele duurzaam De Werkgroep Duurzaam lettele heeft zich tot doel gesteld om het sportcomplex De spil, waarop ook de plaatselijke voetbalvereniging is gehuisvest, energieneutraal te maken en zo mogelijk leverancier van duurzame energie voor de dorpsgemeenteschap te worden. ‘Dit moet worden gerealiseerd met behulp van energiebesparing, zonnepanelen en energie opwekking uit lokaal hout’, aldus Guus Huis in ’t Veld. Wat die laatste optie betreft ligt er een aanbod van stichting ijssellandschap om houtsnippers uit de omliggende bossen in te zetten ten behoeve van verwarming van het sportcomplex in lettele. De biomassa die vrij komt bij het onderhoud aan de bossen door stichting ijssellandschap kan door het sportcomplex worden benut voor verwarming, wat zorgt voor een ‘win-win’ situatie. Het hout van de bossen rondom Lettele wordt niet meer afgevoerd naar een afvalverwerker, maar nuttig aangewend voor verwarming. zo’n houtgestookte installatie bij een openbare gelegenheid, beheerd door vrijwilligers, is tamelijk uniek. In de huidige situatie wordt ‘De Spil’ onder meer de thuishaven van de voetballers, verwarmd door middel van aardgasketels. Die verbranden op jaarbasis meer dan 30.000 m3 aardgas. De inkoopkosten van biomassa (houtsnippers) zijn, voor eenzelfde energievraag, lager dan die van aardgas. zo’n houtgestookte installatie levert bovendien duurzame energie op. Bron: deventervoetbal.nl

roei- & zeilvereniging daventriaSportStroom is opgericht door sportbestuurders en koopt collectief stroom en gas in voor ruim 2.500 aangesloten Deelnemers. Het doel van sportstroom is door gezamenlijke inkoop van energie en energie gerelateerde producten besparingen en administratief gemak voor onze deelnemers te realiseren. sportstroom ontzorgt besturen van sportverenigingen met betrekking tot de complexe energiematerie. Na het insturen van de jaarrekening heeft de vereniging een vrijblijvende offerte ontvangen. Deze offerte heeft de vereniging vervolgens geaccepteerd waardoor ze jaarlijks bijna €750 zijn gaan besparen op de energie rekening.

Sportclub Diepenveen sportclub Diepenveen heeft onlangs een aantal besparingsmaatregelen genomen om de eerste quickwins te realiseren. Met een minimale investering, ongeveer €1000, heeft de vereniging een jaarlijkse besparing van bijna €3500 gerealiseerd. investeren in kleine aanpassingen loont dus daadwerkelijk.

een aantal besparingsmaatregelen:• inkoop collectieve energie• Plaatsen van dubbele beglazing • Het monteren van een nieuwe thermostaat

waardoor planning mogelijk is geworden• aanwezigheidsdetectie aangebracht • radiatorfolie en tochtwering aangebracht

15

GemeeNte DeVeNterin het gemeentelijk beleidsplan: ‘Naar een nieuw evenwicht in Deventer’ (Evenwichtig versoberen en duurzaam versterken) geeft het college van B&W aan dat de gemeente de in Deventer gemeenschap aanwezige creativiteit gaat gebruiken om evenwichtig te versoberen en tegelijkertijd de gemeente duurzaam te versterken. Duurzaamheid is één van de rode draden in het collegeprogramma. Een energieneutraal Deventer in 2030 is het streven. Daar wordt op ingezet. De visie Duurzaam Deventer wordt vertaald in een uitvoeringsprogramma, waarbij onder andere aandacht is voor minder en verantwoord energiegebruik en duurzaam bouwen. Het beperken van energiegebruik is belangrijk voor ons milieu. Met het beter isoleren van nieuwe en bestaande gebouwen is een grote duurzaamheidwinst te halen. De sleutel zit in samenwerken. als burgers of bedrijven initiatieven nemen wil de gemeente dat graag faciliteren. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het Deventer energiebedrijf. Waar nodig neemt de gemeente ook zelf het initiatief of schept de juiste randvoorwaarden zoals bij het aanleggen van een biogas- en warmtenet. samenwerking is de kracht van onze stad. stapsgewijs scherpt het rijk de eisen voor energiezuinig bouwen (energie prestatie coëfficiënt EPC) in het Bouwbesluit aan. Dat juichen we toe, maar het mag van ons nog ambitieuzer. De gemeente Deventer ondersteunt een eventuele versnelling van de aanscherping van die energieprestatie-eisen.

Natuur eN milieu oVerijSSelNatuur en Milieu Overijssel is een onafhankelijke maatschappelijke organisatie die zich inzet voor een mooi en duurzaam Overijssel. Dat doen zij niet alleen, maar altijd samen met anderen; met overheden, bedrijven, maatschappelijke organisaties, vrijwilligersorganisaties, onderwijs en last but not least particulieren. Een mooi en duurzaam Overijssel is alleen bereikbaar als veel mensen mee doen. Natuur en Milieu Overijssel is ervan overtuigd dat door ruimte te geven aan de ideeën van mensen en aan te sluiten bij de intrinsieke motivatie van mensen en hun talenten heel veel initiatieven tot bloei komen. Overheden en maatschappelijke organisaties als Natuur en Milieu Overijssel kunnen hun expertise en ervaring inzetten om hierin te stimuleren, te verbinden en waar nodig te faciliteren. zij zien verenigingen als belangrijke sociale knooppunten. Via sportverenigingen zijn er goede linken te leggen naar de burger en het bedrijfsleven (de energieloketten in de gemeenten. De resultaten (strategie, opgedane ervaringen, ontwikkelde onderzoeken etc.) uit verschillende projecten komen beschikbaar voor andere verenigingen/gemeenten.

“MET HET BETEr isOlErEN VaN NiEUWE EN BEsTaaNDE GEBOUWEN is EEN GrOTE DUUrzaaMHEiDsWiNsT TE HalEN“

17

financiering tipS

financieringSmoGelijkHeDeNVanzelfsprekend is de vraag of sportverenigingen recht hebben op subsidies en/of belastingregelingen bij de verduurzaming van de accommodatie. Voor zonnepanelen en lED verlichting zijn er specifiek (voor sportverenigingen) helaas nog geen landelijke regelingen. De subsidie voor zonnepanelen geldt bijvoorbeeld niet voor verenigingen, maar alleen voor particulieren. Toch zijn er een aantal andere opties om als sportclub indirect te profiteren van belastingaftrek en/of subsidies.

kleintje klimaatDuurzaamheid is een belangrijk thema in Deventer. De gemeente geeft financiële ondersteuning aan organisaties en bewoners die activiteiten organiseren die daar aan bijdragen. Het kan gaan om informatievoorziening, bewustwording en klimaatbewust handelen. Ook in 2013 kunnen mensen hun aanvragen voor ‘Kleintje Klimaat’ doen. Informatieverstrekking en bewustwording kunnen mensen net dat duwtje in de rug geven om actief een bijdrage te leveren aan een duurzaam Deventer. De subsidieregeling ‘Kleintje Klimaat’ speelt daar met succes op in. De subsidie is maximaal € 2500 per aanvraag. Er is € 25.000 per jaar beschikbaar.

crowdfundingCrowdfunding is een alternatieve wijze om je project te financieren. Crowdfunding verloopt zonder financiële intermediairs, maar zorgt voor direct contact tussen investeerders en ondernemers. Het komt er op neer dat je een hele hoop mensen vraagt een kleine financiële bijdrage te leveren aan je project, initiatief. Dat kan in de vorm van een lening, maar ook als donatie, investering of zelfs een ruil.

de energie-investeringsaftrek (eia) Met de Eia wil de overheid het Nederlandse bedrijfsleven aansporen tot energiebesparing en duurzame energieopwekking. Deze regeling is van toepassing op de aanschaf- en voortbrengingskosten van (onderdelen van) bedrijfsmiddelen die aan de energieprestatie-eisen voldoen. Op de ‘energielijst 2013’ staan ondermeer: zonneboilers, -collectoren of -panelen, oplaadpunten voor elektrische voer-vaartuigen en beperkende lichtvervuilende verlichting. Het budget voor 2013 is 151 miljoen euro. Met de Eia kan 41,5% van de investeringskosten aftrekken van de fiscale winst. Het directe financiële voordeel is afhankelijk van het belastingpercentage; het bedraagt ongeveer 10% van de goedgekeurde investeringskosten. De Eia is toepasbaar naast de ‘gewone’ investeringsaftrek.

energie-investeringsaftrek (eia) via sale-lease-back-constructiesportverenigingen kunnen de investeringsaftrek niet zelf aanvragen, zo blijkt uit de subsidiewijzer van NOC*Nsf. Een vereniging kan wel indirect van de aftrek gebruik maken via een ‘sale-lease-back-constructie’. Dit betekent dat een ondernemer de EIA aanvraagt voor een installatie en die vervolgens verhuurd aan een sportvereniging. Meer informatie vindt u op de volgende website: http://regelingen.agentschapnl.nl/content/energie-investeringsaftrek-eiazowel de provincie als de gemeente Deventer, kent ook diverse regelingen. Neem hiervoor contact op met Sportbedrijf Deventer.

19

Het boekje Duurzaamheid binnen de sportvereniging is een uitgave van:

www.sportbedrijfdeventer.nl/sportiefdeventer