Dvor srpskih vladara

8/19/2019 Dvor srpskih vladara

http://slidepdf.com/reader/full/dvor-srpskih-vladara 1/5

Prezentacija iz istorijske geografja

Dvor srpskih vladara:

1.slajd

Proučavanje vladarskih dvorova veoma je značajno za samo istorijsko istraživanje jer se njime može utvrditi smenjivanje istorijskih epoha. Veoma je bitno naglasiti dato se tiče srpskog dvora nije bilo stalne prestonice več se rezidencije različitihtipova smenjuju u zavisnosti od političkog i drutveno!kulturnog konteksta.

"a istorijsko istraživanje je tako#e važno to to se srednjem veku život veziva za

teritoriju dvora. "bog toga je dvorovima posve$ena velika pažnja u pisanimizvorima.

Prestava o dvorovima na teritoriji %rbije upravo je mogu$a na osnovu arheolokihistraživanja i na osnovu podataka iz pisanih izvora.

&.slajd

Pre nego to počnem sa predavanjem i prikazivanjem srpskih dvorova neophodno jeobjasniti samo značenj termina dvor.

'aime DV() pre nego to je steko svoje tipično značenje koje i danas ima * u viduraskonog boravita vladara* vezivao se za sam pojam ku$e. +o se vidi i iz'omokanona odnosno srpskog prevoda Prohirona ,"akonika gradskog- sa početka1. veka. +u se dvor poistove$uje sa rečju D(/.

Pomen dvora nalazi se i u 10. 2lanu Duanovog zakonika u vidu termina DV()'3V44%345%67 8 ovaj pojam odnosi se na sinove pronijara ali i na sinove* odnosno decusebara.

2esto sam vladar svoj dvor naziva ku$om a to potvrdjuje i dubrovački vlastelin uposeti caru Duanu koji za njegov dvor kaže 859; 6;%+V; /7.

5asnije se pojam dvora sve vie vezuje za pojam vladara ali uključuje ne samoboravite ve$ i carski personal* odnosno osoblje koje prati i služi vladara.



. slajd

%a podrobnijim i detaljnijim istraživanjem srpskog dvora može se krenuti teko odkraja <77 veka i vladavine %te=ana 'emanje* iz razloga to tada dolazi do pojave

ve$e broja izvora.

/e#utim neophodno je pomenuti i ranije srpske dvorove iz prednemanji$ke epohe."a razumevanje ovog perioda dela 5onstantina >iričeka jo uvek su od kapitalnogznačaja. 'a osnovu njegovog istraživanja pogotovo perioda vladavine kneza5lonimira zaključuje se da je najstariji srpski dvor Dostinka u doba dinastijeVlastimirovi$.

?to se tiče dukljanske dinastije značajni su dvorovi 5otor i Praprat u istoimenoj župiizme#u @ara i 9lcinja* gde se nalazi crkva %v. %r#a i Vakha. "a vreme vladavine@odina značajan je i dvor u %kadru kao mesto gde je @odin ugostio )ajmonda

+uluskog jednog od vo#a 7 krstakog rata.

Važno je napomenuti da Vizantinci u svojim izvorima sve ove gra#evine ne pominjukao dvor nego kao ku$u ili zgradu. 7sti slučaj sre$e se i za vreme vladavine %te=ana'emanje.

A.slajd

?to se tiče epohe 'emanji$a i pre svega same vladavine %te=ana 'emanje vrlo jevažno napomenuti dvor u )asu. Važnost ovog dvora ogleda se i u tom to je njegovoime prelo na ime same zemlje 8 )ascia ili zemlja oko )asa.

%ama ime )as može se odnositi i na župu odnosno teritoriju oko grada )asa ali i nasrpsku zemlju u celini. )aka se poistove$uje sa srpskom zemljom i sre$e u titulaturisrpskih kraljeva i arhiepiskopa zajedno sa pomorskom zemljom* odnosno pomorjem.

?to se tiče same lokacije )asa on do danas nije u potpunosti utvr#ena i name$u sedve mogu$nosti. Prva je gradina ,čest naziv za ruevine raznih utvr#enja- krajPostenja i ova lokacije je vie verovatna pre svega zbog blizine crkvi %v. ;postolaPetra i Pavla* koja predstavlja mesto održavanja sabora. Dok je druga manjeverovatna gradina kraj Pazarita u slivu %ebečevačke reke. (na je manje verovatnazbog toga to iako je posedovala utvr#ene zidine* stambene objekte* cisterne i žitne

jame* kao i zlatarske radionice i kovnice novca koje je kasnije koristio kralj )adoslav*ona je geogra=ski udaljena od same rake župe i možda uopte njoj ne pripada.

+ako#e je udaljena i od crkve %v. ;postola Petra i Pavla.

'a osnovu brojnih istraživanja na području starog )asa* danas se moguidentivikovati smo objekta iz srednjevekovnih izvora: Petrova crkva* Djurdjevistupovi i Deževa.



B.slajd

(d 1&1C. god %rbija postaje kraljevina i dobija kraljevski dvor* medjutim nijeutvrdjena lokacija ovog dvora. ( njemu nalazimo svedočenja kod eorgija Pahimera*

koje govori o poslanstvu koje je vizantijski car /ihailo V777 Paleolog uputio na dvorkralja 9roa 7* u cilju braka ;ne i /ilutina. Predstava dvora je veoma negativna.Predstavljen je kao mračno* prosto i siromano mesto koje nije dostojno carskepratnje i nije uskaldu sa kraljevskim dostojanstvom.

. slajd

(d vremena vladavine kralja /ilutina tj od početka 1A. Veka kao boravite vladara*mesto održavanja sabora i krunisanja* kao i mesto primanja poslanika i izdavanja

povelja pominje se kompleks od nekoliko dvorova u podnožju ?ar planine.

(d ovih dvorova pominju se Pauni* 'erodimlje ili Porodimlje* %vrčin i ?timlja. 'alazilisu se na obali jezera koje je danas isueno* a u ranijim geogra=skim kartama nosilo

je ime 4ago di %uerzagno i to su rasporedjeni na slede$i način.

Pauni se nalaze na obali jezera dok je naspram njih na ostrvu unutar jezera dvor%vrčin* jo severnije na drugoj obali nalazi se ?timlja* dok se 'erodimlja nalazi !Ckm zapadno tako#e na obali ispod tvr#ave Petrič.

C.slajd

Pored ovog kompleksa u podnožju ?ar planine važni su i dvorovi u %kadru , kaosedite mladog kralja-* %kolju i Prizrenu.

9pravo u dvoru u %koplju boravio je kod kralja /ilutina* +eodor /etohit* u okviruposlanstva koje je ugovralo brak izmedju /ilutina i %imonide. Pismo +eodora/etohita koje govori o ovom poslanstvu predstavlja jedan od najvažnijih izvora zarazumevanje srpskog srednjevekovnog dvora. 9 ovom pismu se uočava uredjenjedvora po vizantijskom uzoru i to u smislu razmetanja bogatsvom* uredjenjaambijenta* kraljevske ode$e.

9očava se veliko kontrast izme#u pisma eorgija Pahimera i +eodora /etohita uvidu velikog napretka u uredjenju dvora. (vaj napredak pre svega se pripisujeprivrednom poletu ali i zaokretu u kulturnoj orijentaciji * koji je učljivi i u drugimoblastima.

E.slajd



"a srpski dvor važno je i svedočenje >ovana 5antakuzina prilikom posete Paunima1A& godine. (n opisuje izgleda samog dvora i navodi slede$ gradjevine Dvorskuzgradu u kojoj se nalazi sala za savetovanje i u kojoj se vladarski par sastaje sa jo&A velikaa. "atim dvorite i kapija* a sam 5antakuzin bio je smeten u atoru vandvora.

5runisanjem Duana za cara 1A dolazi do velikih promena u vidu preure#enjasprskog dvora po vizantijskom uzoru. 'ajve$a novina su grčka dostojanstva* službe ititule.

/edjutim i u ovom periodu nema stalne prestonice ve$ dvor prati vladara od jednedo druge rezidencije. 9 ovom periodu nisu gradjeni novi dovorovi.

Prvi put se pominje i termin carska palata koji predstavlja celinu dobara i službenikakoji okružuju cara. Pominje se i ku$a careva kao fnansije i imovina vladara.

F.slajd

'e može se utrvrditi pod kojim okolnostima je naputen kompelekst Pauni 8 %vrčin 8'erodimlja. /e#utim poznato je da je poslednji vladar koji je u njima stolovao i koji

je izdavao povelje car 9ro.

"a vreme njegove vladavine jačaju oblasni gospodari i stvaraju svoje lokalnerezidencije. (ni ih po uzoru na Vizantiju smetaju u gradska naselja. +o je posebnokarakteristično za južne krajeve 8 3pir* +esaliju* ;lbaniju.

%ituacija u starim nemanjičkim krajevima manje je poznata situacija u severnimkrajevima manje je poznata. +u se pre svega misli na dovor Vojisalava Vojinoviča i

'ikole ;ltomanovi$a. @itan od oblasnih gospodara je i 4azar Grebeljanovi$ čijarezidencija se nalazi u gradu 5ruevcu.

10.slajd

Despot %te=an je prvi srpski vladar koji je stolovao u stalnoj prestonici @eogradu koji je kao doživotni =eud dobio od ugarskog kralja Higmudna 4uksemburkog.

2im je dobio grad na upravu preduzeo je slede$e mere 8 izgradio je dvor* podigao je@ogorodičinu crkvu kao mitropolitski centar i privilegisao stanovnitvo.

"bog mnogo puta puta nadogradjivanog @eogradskog utvrdjenja danas je skoro

nemogu$e prepoznati delove dvora iz doba despotivine.

11.slajd

'akon smrti %te=ana 4azarevi$a @eograd je vra$en 9garskoj zbog toga je novidespot Djuradj @rankovi$ mora da podigne novi dvor na mestu %medereva.



%mederevo se nalazi A0 km od @eograda na obali Dunava i gradnja je trajala od1A&E 8 1A0. (snova samog grada je trougaonog oblika i iz toga se vidi da je zidanapo vizantijskom uzoru.

'ažalos ona nije predugo bila prestonica zbog pada pod +urke.

1&.slajd

@eograd i %mederevo predstavljau prve stalen rezidencije u kojima borave srpskivladari. +o dovodi do centralizacije i to kako političkog tako i kulturolokog jačanja

jednog dvora u odnosu na druge.

9 razvoju srpskog dvora uočava se proces Vizantizacije i to u tri perioda.

Prvi period je period vladavine %te=ana 'emanje kada je srpski dvor najdalje odvizantijskih uzora.

Drugi period od 1&0A kada počinje polako približavanje Vizantiji koje svoj vrhunacdostiže u periodu carstva.

+re$i period despotije kada dolazi do najve$eg približavanja vizantijskim uzorima.

Documents

Dvor srpskih vladara