Upload
zenaida-joyce
View
66
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
„Dziecko z zaburzeniami lękowymi w szkole i przedszkolu”. Opracowanie na podstawie „One są wśród nas” I. Derezińskiej i M. Gajdzik Edyta Krajewska-Cyrwus Wirginia Krzemińska. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
„„Dziecko z Dziecko z zaburzeniami lękowymizaburzeniami lękowymiw szkole i przedszkolu”w szkole i przedszkolu”
Opracowanie na podstawie„One są wśród nas” I. Derezińskiej i M. Gajdzik
Edyta Krajewska-CyrwusWirginia Krzemińska
WstępWstęp
Dzieciństwo jest okresem w życiu człowieka, w trakcie którego zachodzą istotne zmiany w rozwoju fizycznym, psychicznym, emocjonalnym, społecznym. Rozpoczyna edukację PRZEDSZKOLNĄ I SZKOLNĄ. Zaczyna być oceniane przez rówieśników i wielu dorosłych na różnorodnych płaszczyznach. Pojawiają się nowe wyzwania. Obawy i lęki są częścią prawidłowego rozwoju dziecka i pomagają jemu w adaptacji do otoczenia. Zachowania lękowe są naturalne, ale mogą przerodzić się w poważne zaburzenia lękowe i zakłócać przebieg istotnych procesów rozwojowych.
Adaptacyjna rola lękuAdaptacyjna rola lęku
Lęk i obawa przygotowują dziecko na możliwe niebezpieczeństwo i tym sposobem pomagają unikać potencjalnych zagrożeń. Lęk jest naturalną reakcją na spostrzegane niebezpieczeństwo, która pozwala przygotować się do walki lub ucieczki. Lęk pojawia się, gdy dziecko rozpoznaje niebezpieczeństwo. W sytuacji, w której nie ma realnego zagrożenia lub gdy reakcja dziecka jest nieadekwatna do zagrożenia i nadmierna. Lęk przestaje pełnić funkcję adaptacyjną i może prowadzić do szkodliwych zmian w zachowaniu.
Trzy aspekty lękuTrzy aspekty lęku
Fizjologiczny aspekt lęku dotyczy odczuć fizycznych, które towarzyszą lękowi. Należą do nich między innymi spocone dłonie, napięcie mięśni (np. karku, twarzy), przyspieszona akcja serca, skrócenie oddechu, bóle głowy, ściśnięty żołądek.
Poznawczy aspekt lęku to przede wszystkim myśli, które pojawiają się w życiu dziecka. Myśli, obawy, przekonania dziecka na temat niebezpieczeństwa. Ten składnik lęku jest tym większy i silniejszy, im bardziej prawdopodobne wydaje się dziecku zaistnienie przewidywanego niebezpieczeństwa i im gorzej dziecko spostrzega swoją własną możliwość poradzenia sobie z nim lub uzyskaniem pomocy z zewnątrz. W myślach dziecka dominują słowa typu „co stanie się, jeśli…”.
Składnik behawioralny lęku związany jest zachowaniami unikającymi i zabezpieczającymi przed wyobrażonymi zagrożeniami.
Zaburzenia lękowe zaczynające Zaburzenia lękowe zaczynające się w dzieciństwiesię w dzieciństwie
Lęk przed separacją;Fobia w dzieciństwie;Lęk społeczny w dzieciństwie;Uogólnione zaburzenia lękowe w
dzieciństwie.
Zaburzenia diagnozowane u Zaburzenia diagnozowane u dzieci, młodzieży i dorosłychdzieci, młodzieży i dorosłych
Agorafobia – lęk przed przebywaniem w otwartej przestrzeni;
Fobia społeczna;Fobie specyficzne;Napady paniki;Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne;Reakcja na ciężki stres i zaburzenia
adaptacyjne.
Inne niż lękowe zaburzenia u Inne niż lękowe zaburzenia u dzieci, gdzie lęk jest istotnym dzieci, gdzie lęk jest istotnym aspektemaspektem
Mutyzm wybiórczy (brak lub ograniczenia mówienia w określonych sytuacjach przy zachowaniu zdolności rozumienia mowy i porozumiewania się);
Mieszane zaburzenia zachowania i emocji (różnego typu problemy w zakresie zachowania i/lub emocji, gdzie lęk może dodatkowo zaburzać funkcjonowanie dziecka).
Unikanie przedszkola i szkoły Unikanie przedszkola i szkoły przez dzieckoprzez dziecko
Zachowania dziecka unikającego lub niechodzącego do przedszkola można podzielić na dwie kategorie:• Wagarowanie, które jest bliższe zaburzeniom
zachowania;• Odmowa chodzenia do przedszkola albo szkoły,
która jest bliższa lękowi separacyjnemu.
Wybrane zaburzenia lękoweWybrane zaburzenia lękoweFobia w dzieciństwieFobia w dzieciństwie
Dziecko przejawia utrwalony lub nawracający lęk, który może stanowić część określonej fazy prawidłowego rozwoju psychospołecznego, lecz jest nieprawidłowy pod względem nasilenia i znacznie utrudnia zachowanie dziecka;
Zachowania dziecka z tą postacią fobii można zaobserwować u dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych.
Wybrane zaburzenia lękowe Wybrane zaburzenia lękowe Lęk społeczny w dzieciństwieLęk społeczny w dzieciństwie
Lęk społeczny najczęściej występuje między drugim rokiem życia a młodszym wiekiem szkolnym;
Niekiedy bywa przedłużeniem normalnej fazy lęku przed obcymi, który występuje u dzieci do 30. miesiąca życia;
Charakteryzuje się trwałym lub nawracającym lękiem, przejawianym w stosunku do obcych dorosłych lub rówieśników;
W czasie kontaktów z nieznanymi osobami, dziecko jest nadmiernie zakłopotane i skoncentrowane na sobie;
Gdy dziecko doświadcza wymuszonych sytuacji społecznych, jak np. kontakt z osobami nieznanymi, często płacze, wycofuje się i unika spontanicznych wypowiedzi.
Wybrane zaburzenia lękoweWybrane zaburzenia lękoweLęk przed separacjąLęk przed separacją
W lęku separacyjnym dziecko reaguje silnym lękiem w sytuacji rozdzielenia z opiekunami, rodzicami
Dziecko zamartwia się o los opiekunów, przewiduje katastrofy, wypadki, zaginięcia, itd.
W celu pełnego kontrolowania sytuacji i zapobieżenia katastrofie , włącza mechanizmy uniemożliwiające rozstanie z rodzicami
Czasem obawy dotyczą tylko momentu rozstania z opiekunami, czasem uaktywniają się w różnych momentach okresu rozstania
Dziecko dopytuje się, czy rodzice nie zginą Wielokrotnie domaga się możliwości telefonowania Dziecko mówi, że nie zobaczy już rodziców Dziecko często jest nieobecne w przedszkolu czy szkole, skraca w niej
pobyt: spóźnia się, wcześniej wychodzi Prosi opiekuna, rodzica o bycie z nim w przedszkolu, szkole Odmawia udziału w wycieczkach Często zgłasza złe samopoczucie, nudności, bóle; wielokrotnie domaga się
kontaktu z pielęgniarką, domaga się odebrania z placówki W czasie zajęć w placówce, mówi, że czuje się nieszczęśliwe, nie
podejmuje zabaw z innymi dziećmi
Wybrane zaburzenia lękoweWybrane zaburzenia lękoweFobia społecznaFobia społeczna
Rozpoczyna się (często) pod koniec szkoły podstawowej i gimnazjum. Charakteryzuje się nasilonym lękiem przed uczestniczeniem w sytuacjach społecznych, w których można zostać negatywnie ocenionym
Dziecko ogranicza kontakty z rówieśnikami, na przerwach siedzi samo, rzadko dołącza do rozmów czy zabawy z rówieśnikami
Unika znalezienia się w centrum uwagi z obawy, że jego zachowanie może okazać się kompromitujące
Odpowiada cicho i niepewnie Unika sytuacji społecznych, jak szkolne zabawy Dziecko ubiera się w sposób jak najmniej przykuwający uwagę
innych W sytuacjach „ekspozycji społecznej” (występy, publiczne
wypowiedzi) dziecko miewa objawy somatyczne (zaczerwienienie twarzy, dygotanie, nagła potrzeba skorzystania z toalety)
Wybrane zaburzenia lękoweWybrane zaburzenia lękoweFobie specyficzneFobie specyficzne
Fobie specyficzne dotyczą dziecka przeżywającego silnego lęku w zetknięciu z konkretnymi przedmiotami, sytuacjami.
Zazwyczaj specyficzne objawy związane są ze zwykłymi sytuacjami, które są powszechne w dzieciństwie, a dyskomfort przeżywany w sytuacji budzącej lęk powoduje istotne pogorszenie funkcjonowania dziecka i chęć unikania przez nie bodźców budzących obawy.
Dziecko unika przedmiotów i sytuacji takich jak: zwierzęta, ptaki, owady, grzmoty, hałasy, małe zamknięte pomieszczenia, widok krwi, zastrzyki,
W zetknięciu z w/w przedmiotami/sytuacjami dziecko reaguje nadmiernym lękiem
Wybrane zaburzenia lękowe Wybrane zaburzenia lękowe Zaburzenia z napadami panikiZaburzenia z napadami paniki
Zaburzenia rozpoczynają się najczęściej u nastolatków. Główny objaw to występowanie okresowych napadów paniki. Są
to tzw. epizody silnego lęku wraz z fizycznymi doznaniami lęku: zawroty głowy, brak tchu, kołatanie serca.
Ataki lęku występują bez wyraźnej przyczyny. Nastolatek unika miejsc, w których miał atak paniki lub takich, z których (w razie potrzeby) byłoby mu trudno się wydostać i uzyskać pomoc.
Młody człowiek unika wyjść do kina, podróży, unika udziału w wydarzeniach szkolnych z obawy przed wystąpieniem ataku i lęku przed kompromitacją.
Nastolatek unika uprawiania sportu i chodzenia na lekcje wychowania fizycznego , gdyż wysiłek fizyczny kojarzy się z odczuwaniem negatywnych w jego ocenie objawów, jak: przyspieszone oddychanie, szybsze bicie serca.
Wybrane zaburzenia lękoweWybrane zaburzenia lękoweUogólnione zaburzenia lękoweUogólnione zaburzenia lękowe
Charakteryzuje się występowaniem u dziecka uporczywych lęków dotyczących różnych ,codziennych sfer życia lub aktywności. „Martwienie się” odczuwane jest przez dziecko jako trudny do opanowania proces
U dziecka mogą wystąpić objawy somatyczne, jak: bóle brzucha, bóle głowy, wzmożone napięcie mięśniowe
Dziecko martwi się o różne rzeczy, ale nie można określić głównych tematów
Mówi o tym, że nie jest w stanie zapanować nad martwieniem się, pocieszyć się, uspokoić
Rodzice zgłaszają, że ich dziecko z powodu lęku źle sypia
Dziecko po przebytym stresieDziecko po przebytym stresie
Wydarzenia o charakterze traumatycznym jest zdarzeniem zmieniającym życie dziecka i wymaga od niego podjęcia nowych zachowań adaptacyjnych
Wydarzenia życiowe stresowe mogą prowadzić do regresji, zachowań agresywnych, drażliwości, zaburzeń nastroju
Reakcje dziecka na sytuacje stresowe zależą od fazy jego rozwoju, sposobie myślenia (nadawania znaczenia) danej sytuacji
Zdarza się, że dzieci doświadczają zdarzeń traumatycznych, nikomu o tym nie mówiąc. Każda nagła zmiana zachowania powinna być potraktowana przez dorosłych z uwagą
Leczenie dzieci z zaburzeniami Leczenie dzieci z zaburzeniami lękowymilękowymi
Leczeniem dzieci i młodzieży z zaburzeniami lękowymi zajmują się psychiatrzy dziecięcy
Metody leczenia:Psychoedukacja – aby dziecko zrozumiało lękNauka kontroli objawów somatycznych – np., poprzez
relaksacjęMetody behawioralne – np. stopniowa ekspozycja w
sytuacjach budzących lękPoznawcza restrukturyzacja – identyfikacja i weryfikacja
myśli budzących lękNauka technik rozwiązywania problemówZapobieganie nawrotom poprzez sprawdzanie i
utrwalanie osiągnięć dzieckaPostawa rodziców i ich zaangażowanie w udzielanie
wsparcia dziecku
Warto zapamiętaćWarto zapamiętać
Lęk pełni funkcję adaptacyjną Lęk jest zjawiskiem złożonym Zniekształcone myślenie podtrzymuje lęk Zaburzenia lękowe dzieci i młodzieży nie są identyczne z tymi
samymi zaburzeniami u dorosłych, gdyż należy pamiętać o prawidłowościach rozwojowych charakterystycznych dla określonej dziecięcej grupy wiekowej
Ważne, aby właściwie różnicować lęki i obawy charakterystyczne dla prawidłowego rozwoju dziecka, od tych, które są nadmiernie nasilone
Zaburzenia lękowe niosą ze sobą ryzyko ocenienia przez dorosłych dziecka jako rozpieszczonego (np. brak jego samodzielności, brak zgody)
Dzieci z fobią społeczną często nie uzyskują pomocy, ponieważ są spokojne i ciche. A takie zachowania dorośli traktują jako pożądane
Zdarza się, że dziecko z fobią specyficzną jest wyśmiewane i traktowane z ironią, a dziecku powoduje to duży dyskomfort