3
.\ À! '! i I t ù' L' fsmr u LlélÉ. ffig,L{*É-l v {/{-§-ffi - La favoletta iriegna r;; *;i" ris§si'aei'ti'ingegno e la dabbenaggine altrui ci si può sempre cavare' '' .. ,."-" I d'intpaccio. X ,iri callidi, cuml in magno periculo sunt, animos? suos confìrmant et effugium leperiun!' in1e1 V au stultorum damnà, ut Phaedri fabella de vulpecùla et hirco docet. Olim vulpecùia, dunil in agris errat, propter imprudentiam in altum putèum àecidit. Magno cum studio ascendère ad sum- i-rirr.rr. temptatjsed nuilo modo evadère potàst («può»). Forte (aw.) ad putéumvenit hircus sitiens («assetatoi, nrlpecùlam videt et rogat: "Bona eit aqua?". Statim vafra wtlpecùla dolum Parat -et astute respondet "Descende, amice,-et sitim (acc', uià sete,) tuam seda; aqua enim non solum li- quida et fìigidu, sed etiam copiosa est". Stultus hircus doium caliidae vulpecùlae non intellègit et periculi ,r.rl.irr. in putéum incaute descendit. Tum r.'ulpecùla in eius dorsum ascendit et facile ex putèo evàdit. Misei hircus in obscuro umidoque loco sòlus manet et stultitiam suam frustra (aw') 4 r deoìÒrat. rr 1' --- r^., rvr - iì-' -ur./jrJr"i!- anatisi r. Individuaeanahzzaicurzpresentinel del tesio testo. 2. Che complemento esprime devulpecùla ethirco? (r\ga2) 3. ln magno periculo (riga 1) e in altum putéum (riga 3): perché la preposizione. in è seguitiprimà daIl'ablativo e poi dal- I'accusativo? Per beneficare l'umanità sofferente souo it!"§ÀO#3,[7,*;*", figtio det titano ciàpeto, sourae agli dèi il fuoco cele,ste .nascondendolo in una canna e donandolo agli uomini. hla in questo modc-; P.ro.mèteo viola un precisct ordine di Giove e il dio, adirato per l'inganio, lo fa incatenare ad una rupe - l del monte Caucaso: qui un'aquila di giorno gli rode il fegato, che ricresce di notte, perché il supplizio non possa finire n;ai.,\lla fine Ercole uccide l'aquila e libera promèteo. G']rornethèus, Iapèti tìlius, viros ex luto fingit. Postèa Vulcanus, imperio Iovis (ndi Giove»), ex { iuto fen:ritrae sim'llacrurn creat, cui («a cui») Minervà animam dat. Femina Pandora a diis iro- minatur et in coniLrgiun-r Epimethéo datur. Postéa Promethéus, benevolentià et gratià erga terrae incolas, flammam donurt viris dare optat. Igitur: dolo flammam ex deorum foco enpit ei in ferùla in terras serit. Tum dei Promeihèum puniunt: in Caricaso eum (acc., «lo>i) deligant ad saxum clavis ferreis: hic (aw.) aqurìa coiidie merrrbra lacèrat; sed membi'a cotidie itè:'um crescunt. Post multos annos Hercirles (nom., «Lrcole>,) aquilam necat et Pro- methèum libèrat. - * rìàiiii- - - -;-.- I; f;,ùla-e i't reno' dghe 4-5): perché 1a d;i-iè§io preposizione ln è se*rita prima dall'abla- tivo e poi dall'accusalivo? z. Che càso è e che fu::zi'one ha dolo? (riga a) e. Qual è il soggetto ù iacérat? (riga 6) a. Che parte dei discorso è cotidie? (tiga7) ' e I FIU/^ 1 §' lrA[-t4 Fra ifiumi d'ltalia spiccano il ['o. il più lungo di tuttt, llArno e ilTevere, sulle cui rive sorge Rt;t':,a. f n Italia multi et longitlur-t sunt. Interl Italiae praecipuos fluvios Padum, Arnum, Ticrlum, Ad- .I d.lu-, Vulturnum, Auficum muitosque alioi ,rrmeramus. Padus, Italiae flurius ìongissimus («il piir lungo»), a summo rueo Alpium («de1le Alpi») initium habet, per arva opima latosque cam- p,ls leniter'fluit, Augustanr Taurinorum, Piacentiam, Crernonam alluit, in Hadriatic,.rm pelagus muitis ostiis influit. Nigrae cupressi, patù1ae fagi, procèrae populi in Padi ripis sunt et umbra sua agricolas iassos recrèant. Se,C aquae fluvii interdum e ripis erumpunt et magno cum dan-ino incola- rum agros inundant vastaniqile. In antiquis fabulis poètae Padum etiam Eridànum appellant. In PadurnTicinus,et Addua afiÌuunt. Arn.us Flor-entiam, clarum Tuscorum oppidum, interfluit et in Tuscum pelagus apudl Pisas incidit. Vulturnus agrum Campanum fecundat, Aufidus laetam Apu- .1ram-irrigat.'=Sed.-dominus-'Itaircorun-i:fluviorum- Ti.bèris{«i-l{'e.,'ere") =iure=(a'"r*l=fifraffi=nam- apudcl eius ripas floret Ronia, totius ltaliae domina. anatisi del testo T. Inciividua e anafrz,za 1e tuirzioni sintattiche degii ablativì presenti nel testo. indr.rdua e anzbzza i ecrnr.'lcnen'd predicatiia de1 sorgetto e dell'oggetto presenti nr:l testo. 4 t,.t 'l . \/. 'Le preposizioni', pag.24. (:#

e 1 §' lrA[-t4 - IIS BACHELET ESTIVI/1ALG/latino 1alg.pdf · Incolae urbis, fidi socii Roma- niru*, vehementer fame laborabant, sed hostium oppugnationem sumruis viri- bus imped.iebant,

  • Upload
    donhu

  • View
    219

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

.\À!'! i

It

ù' L' fsmr u LlélÉ. ffig,L{*É-l v {/{-§-ffi -La favoletta iriegna r;; *;i" ris§si'aei'ti'ingegno e la dabbenaggine altrui ci si può sempre cavare' ''

.. ,."-" Id'intpaccio.

X ,iri callidi, cuml in magno periculo sunt, animos? suos confìrmant et effugium leperiun!' in1e1

V au stultorum damnà, ut Phaedri fabella de vulpecùla et hirco docet. Olim vulpecùia, dunil in

agris errat, propter imprudentiam in altum putèum àecidit. Magno cum studio ascendère ad sum-

i-rirr.rr. temptatjsed nuilo modo evadère potàst («può»). Forte (aw.) ad putéumvenit hircus sitiens

(«assetatoi, nrlpecùlam videt et rogat: "Bona eit aqua?". Statim vafra wtlpecùla dolum Parat -et

astute respondet "Descende, amice,-et sitim (acc', uià sete,) tuam seda; aqua enim non solum li-

quida et fìigidu, sed etiam copiosa est". Stultus hircus doium caliidae vulpecùlae non intellègit et

periculi ,r.rl.irr. in putéum incaute descendit. Tum r.'ulpecùla in eius dorsum ascendit et facile ex

putèo evàdit. Misei hircus in obscuro umidoque loco sòlus manet et stultitiam suam frustra (aw')

4

r deoìÒrat.rr1' --- r^., rvr - iì-'-ur./jrJr"i!-

anatisi r. Individuaeanahzzaicurzpresentineldel tesio testo.

2. Che complemento esprime devulpecùlaethirco? (r\ga2)

3. ln magno periculo (riga 1) e in altumputéum (riga 3): perché la preposizione.in è seguitiprimà daIl'ablativo e poi dal-

I'accusativo?

Per beneficare l'umanità sofferente souo it!"§ÀO#3,[7,*;*", figtio det titano ciàpeto, souraeagli dèi il fuoco cele,ste .nascondendolo in una canna e donandolo agli uomini. hla in questo modc-;P.ro.mèteo viola un precisct ordine di Giove e il dio, adirato per l'inganio, lo fa incatenare ad una rupe - ldel monte Caucaso: qui un'aquila di giorno gli rode il fegato, che ricresce di notte, perché il supplizionon possa finire n;ai.,\lla fine Ercole uccide l'aquila e libera promèteo.

G']rornethèus, Iapèti tìlius, viros ex luto fingit. Postèa Vulcanus, imperio Iovis (ndi Giove»), ex{ iuto fen:ritrae sim'llacrurn creat, cui («a cui») Minervà animam dat. Femina Pandora a diis iro-

minatur et in coniLrgiun-r Epimethéo datur. Postéa Promethéus, benevolentià et gratià erga terraeincolas, flammam donurt viris dare optat. Igitur: dolo flammam ex deorum foco enpit ei in ferùla interras serit. Tum dei Promeihèum puniunt: in Caricaso eum (acc., «lo>i) deligant ad saxum clavisferreis: hic (aw.) aqurìa coiidie merrrbra lacèrat; sedmembi'a cotidie itè:'um crescunt. Post multos annosHercirles (nom., «Lrcole>,) aquilam necat et Pro-methèum libèrat. - *

rìàiiii- - - -;-.-

I; f;,ùla-e i't reno' dghe 4-5): perché 1a

d;i-iè§io preposizione ln è se*rita prima dall'abla-tivo e poi dall'accusalivo?

z. Che càso è e che fu::zi'one ha dolo? (riga a)

e. Qual è il soggetto ù iacérat? (riga 6)

a. Che parte dei discorso è cotidie? (tiga7)

' e I FIU/^ 1 §' lrA[-t4Fra ifiumi d'ltalia spiccano il ['o. il più lungo di tuttt, llArno e ilTevere, sulle cui rive sorge Rt;t':,a.

f n Italia multi et longitlur-t sunt. Interl Italiae praecipuos fluvios Padum, Arnum, Ticrlum, Ad-.I d.lu-, Vulturnum, Auficum muitosque alioi ,rrmeramus. Padus, Italiae flurius ìongissimus(«il piir lungo»), a summo rueo Alpium («de1le Alpi») initium habet, per arva opima latosque cam-p,ls leniter'fluit, Augustanr Taurinorum, Piacentiam, Crernonam alluit, in Hadriatic,.rm pelagus

muitis ostiis influit. Nigrae cupressi, patù1ae fagi, procèrae populi in Padi ripis sunt et umbra sua

agricolas iassos recrèant. Se,C aquae fluvii interdum e ripis erumpunt et magno cum dan-ino incola-rum agros inundant vastaniqile. In antiquis fabulis poètae Padum etiam Eridànum appellant. InPadurnTicinus,et Addua afiÌuunt. Arn.us Flor-entiam, clarum Tuscorum oppidum, interfluit et inTuscum pelagus apudl Pisas incidit. Vulturnus agrum Campanum fecundat, Aufidus laetam Apu-.1ram-irrigat.'=Sed.-dominus-'Itaircorun-i:fluviorum- Ti.bèris{«i-l{'e.,'ere") =iure=(a'"r*l=fifraffi=nam-apudcl eius ripas floret Ronia, totius ltaliae domina.

anatisidel testo

T. Inciividua e anafrz,za 1e tuirzioni sintattiche degii ablativì presenti nel testo.indr.rdua e anzbzza i ecrnr.'lcnen'd predicatiia de1 sorgetto e dell'oggetto presenti nr:l testo.

4 t,.t'l . \/. 'Le preposizioni', pag.24.

(:#

e) efurp§{Ytde LÉEI#.Dopo Saturno, che ingentilisce i r.ozzi ,ort'frf à"i primi.abitant'-aJfu''\gio'" insegnando loro l'ag'ricol'

tura, si succedono ciive:rsi re, finché l'arrivo ài à":,ui, p'ofugo daTroia' se{na una svolta decisiva nella sto'

ria dell'antico Lazio'

-? { tantiqui poètae narrant, primi Latii incoiae Fauni et Nymphae' silvarum dii deaeque' erant et

L.z€,rustici viri, e duris truncis nati1. Postea2 deus Saturnt"' "* Ol,'rnpo puìsus («scacciato»)' in

Latium pervènit, indigènas per iuga *orturru dispersos3 congrégat' terram aratro Yersale' frumenta

et hordea serére, ui'r?". iÀtlt..rei" docet: sic viia horrida industria sollertiaque mitigatur atque

animi virorum "rp.r;;;; assiduo studio agriculturae ,cgrl9ò9r.3lìtur'

Post Saturnum' Faunus et

Latinus, Fauni fiIius, regnum totlus l-atii obtinent' Duma' Latinis ègnat' Aeneas' magnus Troianus

vir, strenuus in bello, in5 deos ud-Od,rrripi;;, ;; patria Plo{u*us ptopttt Troiae incendium' cum

parva Troiugènum ffi; Àlt;il" trrto.d f,tÉ, o.u. p"*enit,"Lutinot eorumque socios bello vin-

cit. postea amlcltlam cum Latino iungit eiusque filiamin matrimonium ducit6' oppidum Lavinium

condit, Troianos er Latinos magna .o* .on.àrdia regit. Denique Iulus Lavinium relinquit et Albam

io.rgu*, novum domicilium imperii' condit'

i. , .. ,irri)nati da...». - 2. Attenzione a non confondere l'awerbio postea con' la preposizione post' - 3'Da dispersrc' a'

um:«disperso,,nspu.pugliato, -4.Congi.rnriorr.r,Uo'ainantev''Lecongiunzionilpig'tg - 5'Lapreposizionein+ac'

cusativo qui significa "r'...à,r, "n.i confrànti di"' - 6' L'espressione tn matrimonit'À i"é" corrisponde al verbo italiano

«sposare» (detto solo de11'uomo)

Ar-,"iirr^"gii ablativi presenti nei testo e riconoscine la funzione sintattìca'

Cfr. .o^it.*ento esprime per iuga montana? (riga 3)

;;;il';ìi;;Gl: s "

q :i 9t,fu:rg:::ocios

ed eiusctue litiam'

5) e (FLi D§t »t R$rvt&.

5.u}opulusRomanus<lisdeabusquetemplasaepedicabatetnruliascaerirnoniasetludosin-stituebat.f Saturnus anriqui1us agrorLlm d",., colebutiir' iuppiter, lìo-turni et Rheae filius' summum deorum

irnperitrmtenebaietdeorumpa.|erappellabatur't.,nouRomanisdeumregi'naadorabatur.Muiièreset viri etiam Minen am c.olebant, sapientiae cleam et Athenarum patrcnanr' Iovi' Iunoni et Minen'ae

rnagnnm templum in Cìapitolio "rut,-.t-.,i

a.r.es post 'i.ctoriam

deis gratias agebant' Romani colebant

etiarn Apollinem et Diana.m, $eae

I.atà'ae fi1ioì: .r\pollo orac"Loruà deus e-rat et terrae populis deo-

rum imperia nuntiabat-. Phoebus et Diana iiberi cleae LatÒnae putabaritur' Diana silvas cum cervis et

up.;u pàtegebat. \;estae, ignis deae, templunr dicabatur:

iiteJ,ploVYesta1esrnagna;L,.iIciligentiàfocumaleban

X*X; Tlll,*J1,,,"ffiil:T,llH;l':i'J,H:il:'fiH -x1ti*. tt l:i-,:';l:a tutte le apposizioni pre'senti

curius, deorum nuntius, ad Inferos animas virorum et z' che cosaèantiquitus.? (tiga?)

mulièrum Post mortem ducebat et Romani eum (acc'' s' Considerale seguenti frasi curn cervis e

o1o,) mercàto*. à.r*'ppellabant' ?,r;i,;-ff;,:J :#i:::::#!:1,':r,":"\

r \ stesso comPlemento?

C) * tA FonEAàr1oNF qi Re/tr4 . . .tampati ,,,;;La fondazione dr Roma èi-ega'ta ai due gemelli Rontolo e Remo, miracolosanr€iir ipena nati, ma è segnata anche dall'o*iZidio di Remo ad opera cle! fratelto. La nùa';a città accoglie agricol-

tori e pastori delle-u,icinanze, ma è priva di clonne; viene cosi organizzato il rapin:ento delle giovani sabine'

cj heaSilvia, Albae Longae regis (gen., udel rer) filia, deae vestae sacerdos (nom'' «sacerdotessa»)'

7(;ffi;;;it;r, i"rnfirr* "i *Jo.r*, gignit. Amuli.u1, ferus Rhcae patrùus, "ratri

(dat'' «al fra-

teìio») regnum adimit et pueros in fluvii ripà'e"xpOnif . Sed di:;riseros gemtnos servant: narrr pueri pri-

muml a lupa nutriuntur,'deinde a Faustuio, armentario regio, inveniuntur ei in eius parua casa edu-

cantur. Romulus et Remus adulti Amulium necant et regnum avo restituunt. Postea oppidum in.Pa-

latino condunt sed de imperio controversiam habent "iRo-'1"' Remum occidit' n"'"T ?lf1:-T

e nomine («dal nomer) Romuli Roma appellatur. Primi R.omae incolae ex locis propinquis conYe-

r-i,r::rtgr .-a=*i+-easi+ l+a.bi+-att,=aggra.s=et-casL135,in camPìs et silvis pascunt, aglos colunt' Ii'on aunrln)iii ui i L. iii iiai i_lÙ-< r i d+r+ +!''''!!: -+l)'e

non argentum neque divitias hafient, sed rritam integram et modestarn ducunl' At Romanrs iemtnae

irons.u.,t- Tu:ilìcmu.lus*sabrinorurn, finitimi populil,puelLas r4pérez constituil- Propter iniuriam -Sa-

anatisi 1 .

deltesto z.à

bini R.omanis bellun indicunt, sed feminae càntroreisiam dirimunt et libenter Romae manent: ita-

.-..- D^,-.-i.,.- Qrkiniq r-rrn1 -oorrlum eonstilu]]n-t.uuc l\vrlldrrl Lulr1 vuvrlr ,r "r --------I

i'pri'tttum-"dui1le:«prima-''poi»' - 2'InfilitoPresenteatiivodalverboaconiugazionemistaraplo«raPtre»'

4l*! Astuzia di un console romano.

7. Hannibal, Carthaginiensium dux, agrum Campanurn rnagna cum vi vastabat

atque nxoenia Casilini multis copiis obsidebat. 2. Incolae urbis, fidi socii Roma-

niru*, vehementer fame laborabant, sed hostium oppugnationem sumruis viri-bus imped.iebant, atque Hannibalis condiciones pacis recusabant. 3. Tandem

cum n-tultis agminibus Romanus consul pervenit et castra ponit prope flumenquod (che) ai urbemfluit et moenia lambit. 4. Clam noctu Romani, consilio con-

iulis, in flurnen iaciunt multa dolia frumenti plena, quae (le quah) flucruantia(ga1eggiand o) in urbem perveniunt. 5. Fraus Romani consulis salutem Casilini

civibus apportat.

a) Qual è la particolarità del termine moenio (fr' 1)?

b) Che complemento è multis copiis (r' 1)?

c) Che complemento è fome (r' 2)?

d) Che complemento è cum mukis agminibus (ft' 3)?

e) Qual è il gen. sing. di fraus (fi.5)1

e)l. celebre est nomen lunii Bruti, populi Romani liberatoris. 2. Pauper et velut

stultus, dementiam simulans, opid-r"g"* Tarquinium Superbum vitam agebat

inter servos. 3. Sed acri cum iigenio nova consilia salubria Romanis cogitabat"

4. Post Lucretiae mortem, collatint uxoris, populum cum nonnullis optimatibus

contra Tarquinium concitat. 5. Itaque Romani rcTem ex urbe pellunt et liberta-

tem recipiunt. 6. Numquam reges Romam remeabunt'

a) Elenca gli aggettivi appartenenti alla 2" classe contenuti nel brano, indicando se sono a tre,

a due o a una sola uscita.

b) A quale termine si riferisce l'agg. celebre (fr.'l)?c) Di quale verbo è participio pres. srmulons (fr. 2)?

d) Fr. 3, ocri cum ingenio: di quale complemento si tratta?

q)ot 6ffi §m'Breve elenco delle prerogative dialcuniaàgffdéipii iÀportanti: Mercurio, ildio degli affari; Nettuno, si'

gnore del mare; Vu!cano, il dio fabbro, e Bacco, il dio del vino'

.1nn deorum numero Mercurius, Neptunus, Vulcanus, Bacchus sunt' Mercurius, Iovis («di

I Gior"r; et Maiae filius, et1 commercii et viarum et divitiarum deus est: nam mercaturae et ne-

gotiis praesidet, vias ac semitas protègit, nummos in arcis custÒdit. Semper varia et grata offìcia Srr-

ieris inferisque praebet' deoruÀ enim nuntius ab olympo per caelum calceis alatis in terram cele-

iiter devòlatit càe[còlum iussa ad viros Portat; virgà aureà, quae (nom', «che») caducèus vocatur'

animas mortuorum congrègat et in infera loca ducit. Neptunus, Saturni et Rheae filius, aquarum

imperium regit. SplendiàuÀ domicilium in Oceano habei,.ubi («dove») cum nymphis marinis ha-

bitat. Insularum incolae in oris Neptuno equos et tauros immòlant. Vulcanus, flammae deus, fa-

brorum patronus est. In insula Sicilà, in offrcina Aetnae, miro cum studio metalla excùdit. Bacchus

vini et vindemiae deus est. A Romanis Bacchus etiam Liber appellatur: nam vinum virorum animos

curis2liberat.

1. per la correlazione et ... et. .. et (polisindeto), v. 'Le congiunzioni', pag. 19. - 2. Ablativo con funzione di allontanamento in

dipendenza dai verbo libero, are: «liberare da. . . ».

-i;àMa;; e analizzale determinazioni di luogo presenti nel testo'

Che caso è caelicòlum?. (riga 5)

Giunio Bruto.

anatisi 1.del testo z"