ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ

Στον ευθύ λόγο ακούμε, γράφουμε ή διαβάζουμε τα λόγια κάποιου όπως

ακριβώς τα είπε. π.χ.

-Ο καιρός θα χαλάσει → Πρόταση Κρίσεως - Μην κάνετε φασαρία → Πρόταση επιθυμίας

- Ποιος είναι επιμελητής ; → Ευθεία ερώτηση

ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ Στον πλάγιο λόγο μεταφέρουμε τα λόγια κάποιου έμμεσα , δηλαδή σε

τρίτο πρόσωπο και χρησιμοποιούμε ρήμα εξάρτησης . Έτσι, στον πλάγιο λόγο οι προτάσεις ανάλογα με το είδος τους σημειώνουν τις εξής μεταβολές:

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ

ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

Πρόταση Κρίσεως

Π.χ. Τα μαθηματικά βελτιώνουν τη σκέψη

Ειδική πρόταση =Ο καθηγητής

υποστήριξε ότι μαθηματικά βελτιώνουν τη σκέψη

Πρόταση επιθυμίας

π.χ. Άνοιξε την πόρτα τώρα!

Βουλητική πρόταση= Η μητέρα του

ζήτησε να ανοίξει την πόρτα εκείνη τη στιγμή /αμέσως

Ευθεία ερώτηση

Π.χ. Πού θα βρω το κατάλληλο βιβλίο;

Πλάγια ερωτηματική πρόταση=

Αναρωτήθηκε που θα βρει το κατάλληλο βιβλίο

Δευτερεύουσα πρόταση π.χ. Κρύωσα , γιατί έμεινα έξω στο

κρύο (αιτιολογική)

Όταν θυμώνω (χρονική) , φωνάζω

ασταμάτητα (Κρίσεως)

Παραμένει δευτερεύουσα και αλλάζει το πρόσωπο Είπε ότι κρύωσε (η κύρια έγινε ειδική),

γιατί έμεινε έξω στο κρύο (παραμένει δευτερεύουσα αιτιολογική)

Υποστήριξε πως , όταν θυμώνει (χρονική), φωνάζει ασταμάτητα

Η υπογραμμισμένη πρόταση είναι ειδική που προήλθε από την

αντίστοιχη κρίσεως

● Οι προτάσεις κρίσεως γίνονται ειδικές προτάσεις στον πλάγιο λόγο και

εξαρτώνται από τα ακόλουθα ρήματα: λέω , αναφέρω , υποστηρίζω , νομίζω, θεωρώ , τονίζω , πιστεύω, υπογραμμίζω , ανακοινώνω , δημοσιοποιώ , έχω τη

γνώμη/ άποψη/ πεποίθηση / γνώση , κρίνω, διαπιστώνω , εκφέρω γνώμη/ κρίση, άποψη, φαντάζομαι , υπαινίσσομαι , υποθέτω , δηλώνω, δείχνω , υποδεικνύω,

βλέπω , καταλαβαίνω , κατανοώ, εξηγώ συμπεραίνω ● Οι προτάσεις επιθυμίας γίνονται βουλητικές στον πλάγιο λόγο και εξαρτώνται

από τα ακόλουθα ρήματα: παρακαλώ , ζητώ , προτείνω, υποδεικνύω , προτρέπω,

παροτρύνω, παρακινώ , ικετεύω , αξιώνω , απαιτώ έχω την απαίτηση/ αξίωση /

προσδοκία, επιθυμία , εύχομαι , προσδοκώ , περιμένω , επιδιώκω , στοχεύω ● Οι ευθείες ερωτήσεις γίνονται πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις στον πλάγιο

λόγο και συνήθως είναι μετά από τα ακόλουθα ρήματα εξάρτησης : ρωτώ , ερευνώ, ψάχνω , παρατηρώ , αναρωτιέμαι , διερωτώμαι, γνωρίζω , υποπτεύομαι,

αμφιβάλλω, αγνοώ, διαπιστώνω, καταλαβαίνω, λογαριάζω , καθορίζω , ορίζω, ανακαλύπτω,υπολογίζω,απορώ,προβληματίζομαι

Οι πλάγιες ερωτηματικές είναι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις και έχουν τη θέση αντικειμένου και υποκειμένου απρόσωπης έκφρασης. πχ

-Αναρωτιούνται ποια θα είναι η λύση του προβλήματος = Πλάγια , αντικείμενο

στο ρήμα της κύριας (αναρωτιούνται)

-Είναι αμφίβολο ποιος θα εκλεγεί νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας = υποκείμενο στην απρόσωπη έκφραση «είναι αμφίβολο»