e – Book 1 หนังสืออิเลคทรอนิกส์ Electronic · PDF fileต่างๆ ในระบบนิเวศที่มีความหลากหลายทางชีวภาพได้ต่อไป

e – Book 1 เรอง ความหลากหลายและโครงสรางของระบบนเวศ : วนทนย หมวดเมอง สพม. เขต 24

1

หนงสออเลคทรอนกส (Electronic Books)

เรองท 1 เรอง ความหลากหลายและโครงสรางของระบบนเวศ

สาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 3

รวบรวมโดย วนทนย หมวดเมอง คร โรงเรยนกฉนารายณ

สพม. เขต 24 จงหวดกาฬสนธ


2

ค าน า

หนงสออเลคทรอนกส (e - Book) เรอง ความหลากหลายและโครงสรางของระบบนเวศ เกดจากความกาวหนาของเทคโนโลย พฒนาเอกสารใหอยในรปของสออเลคทรอนกส เปนการใหความรแกผสนใจอกชองทางหนง สงเสรมใหเขาถงการเรยนรอยางสะดวก รวดเรว ตามความตองการ และตามศกยภาพของแตละบคคล มคณลกษณะส าคญทชวยกระตนใหเกดความใฝร ใฝเรยน สนกสนานจากภาพ เสยง ภาพเคลอนไหว ประการทส าคญอกอยางหนงคอ หนงสออเลคทรอนกส สามารถปรบปรงขอมลใหทนสมยไดตลอดเวลา ซงคณสมบตนจะไมมในหนงสอธรรมดาทวไป จงนบไดวาหนงสออเลคทรอนกสเลมนเปนนวตกรรมทจะสงเสรมการเรยนรไดอยางกวางขวาง ในการพฒนาหนงสออเลคทรอนกสสการเรยนร โดยเฉพาะเลมนทผจดท าไดรวบรวมเนอหา ภาพประกอบเกยวกบ เรอง ความหลากหลายและโครงสรางของระบบนเวศ เพอใหนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนกฉนารายณ ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 24 และเพอเผยแพรแกคณะครนกเรยนทสนใจใชประกอบบทเรยน เรอง ระบบนเวศ ชวยใหผอานสามารถเขาใจ ไดโดยงาย หวงเปนอยางยงวาหนงสอเลมน จะเปนประโยชนตอวงการศกษา กอนศกษาเนอหาในเลม ขอใหท าแบบทดสอบกอนเรยน เพอเกบคะแนนเปนขอมลเปรยบเทยบกบการท าแบบทดสอบหลงเรยน แลวคอยศกษาจนจบเนอหาและหลงจากทไดศกษาเนอหาจบแลว ใหท าแบบทดสอบหลงเรยนอกครงหนง และตองผานเกณฑรอยละ 75

ขอขอบคณ คณพงษวสนต วรรณจนดา ผเชยวชาญดานเทคนคการผลตสอการสอนและคณะผเชยวชาญทกทาน ทกรณาตรวจสอบขอมลและใหขอเสนอแนะในการจดท าเปนอยางด

วนทนย หมวดเมอง


3

สารบญ เรอง หนา ค าน า จดประสงคการเรยนร/ตวชวด…………………………………………………………………………………………………………………. 4 ความหลากหลายของระบบนเวศ……………………………………………………………………………………………………………… 5 โครงสรางของระบบนเวศ………………………………………………………………………………………………………………………… 6 ระบบนเวศในน า……………………………………………………………………………………………………………………………….…… 7 ความหลากหลายทางชวภาพ…………………………………………………………………………………………………………………… 8 ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม………………………………………………………………………………………………………… 9 การอนรกษและพฒนาสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต……………………………………………………………………….. 10 ทรพยากรน า………………………………………………………………………………………………………………………………………… 11 แนวทางการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม…………………………………………………………………………… 11 ระบบนเวศ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 12

ระบบนเวศปาดบชนบนภเขา………………………………………………………………………………………………………………… 14 ระบบนเวศตนน าและล าธาร………………………………………………………………………………………………………………….. 17 ระบบนเวศในแหลงน า………………………………………………………………………………………………………………………….. 18 ปญหาความเสอมโทรมของตนน าล าธารและแหลงน า……………………………………………………………………………….. 19 ระบบนเวศปาชายเลน …………………………………………………………………………………………………………………………… 20 คณคาและความส าคญในระบบนเวศปาชายเลน………………………………………………………………………………………. 22 บรรณานกรม………………………………………………………………………………………………………………………………….…… 26 แบบทดสอบ............................................................. ............................................................................................ 2 7 เฉลยแบบทดสอบ………………………………………………………………………………………………………………………………… 33


4

จดประสงคการเรยนร/ตวชวด

เลมท 1 เรอง ความหมายและโครงสรางของระบบนเวศ (Ecosystem)

ตวชวด ว 2.1 ม.3/1 ส ารวจระบบนเวศตางๆ ในทองถน และอธบายความสมพนธขององคประกอบภายในระบบนเวศ ว 2.2 ม.3/1 วเคราะหสภาพปญหาสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาตในทองถน และเสนอแนวทางในการแกไขปญหา ว 2.2 ม.3/2 อธบายแนวทางการรกษาสมดลของระบบนเวศ ว 2.2 ม.3/3 อภปรายการใชทรพยากรธรรมชาต อยางยงยน ว 2.2 ม.3/4 วเคราะหและอธบายการใชทรพยากรธรรมชาต ตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง


5

ความหลากหลายของระบบนเวศ ระบบนเวศ ประกอบดวยสงมชวตนานาชนดและรปแบบตางกน ไมวาจะเปนพช สตว จลนทรยทอยรวมกนบรเวณใดบรเวณหนง โดย สงมชวตเหลานนสามารถปรบตวใหเขากบสภาวะแวดลอมรอบๆ ตวได การปรบตว เปลยนแปลงบางอยางของสงมชวต อาจเกดขนภายในหนงชวอาย หรอยาวนานหลายชวอาย โดยผานการคดเลอกตามธรรมชาต ตามกระบวนการววฒนาการ คณสมบต และความสามารถของสงมชวต สงมชวตและสภาวะแวดลอมตางกมบทบาทรวมกน และมปฏกรยาตอกนและกนอยางซบซอนในระบบนเวศ ทสมดล โครงสรางและคณสมบตของระบบนเวศเปนสงส าคญทชวยใหสงมชวตชนดตางๆ รวมทงมนษยอยรวมกนไดอยางสมดล เมอความเจรญและอารยธรรมของมนษยไดมาถงจดสดยอด และเรมเสอมลงเพราะมนษยเรมท าลายสงมชวตชนดอน ทเคยชวยเหลอสนบสนนตนเองมาโดยตลอด ไมวาจะเปนดานอาหาร ทอยอาศย เครองนงหม ยารกษาโรค หรอการแสวงหาความสขและความบนเทง บนความทกขยากของสงมชวตอน จนท าใหเกดการเสยสมดลของระบบนเวศ ซงน าไปสความเสยหายอยางใหญหลวงของสรรพสงทงมวล การทสงมชวตชนดตางๆ ถกท าลายสญหายไปจากโลก จะเปนปจจยส าคญทชวยเรงใหอตราการสญพนธของสงมชวตนานาชนดทเหลออยเพมมากขนเปนทวคณ อนเนองมาจากการเสยดลของระบบนเวศนนเอง อตราการสญพนธอาจแตกตางกนไปในแตละระบบนเวศ จะมทางเปนไปไดมากนอยเพยงใดหรอไมทมนษยจะน าเอาความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาใชในการปรบปรง หาสงมชวตชนดอนมาทดแทนสงมชวตทสญพนธไป ทงนเพราะการสญเสยแหลงสะสมความแปรผนทางพนธกรรม อนถอวาเปนขมทรพยล าคาของประชากรสงมชวตนน จะเปฯการสงเสรมใหมการท าลายความหลากหลายทางชวภาพของระบบนเวศนนๆ มากขน


6

โครงสรางของระบบนเวศ

ในแตละแหลงของโลกมความแตกตางกน โดยบางแหงเปนภเขา ทราบ ทะเลทราย ทะเลสาบและทะเล ท าใหเกดระบบนเวศทหลากหลายบนโลก โดยระบบนเวศทงหมดนจดเปนระบบนเวศขนาดใหญ ซงเรยกวา ชวภาค หรอ โลกของสงมชวต (Biosphere)

ตารางเเสดง ประเภทของระบบนเวศ ลกษณะ และบรเวณทพบระบบนเวศ

ประเภทของระบบนเวศ ลกษณะ บรเวณทพบ 1. ปาดบชน (tropical rain forest)

- อยบรเวณเสนศนยสตร - ฝนตกตลอดป อาจสงกวา 400 เซนตเมตรตอป - พบพชพวกไมยาง ตะเคยน กนเกรา บนนาค ปาลม เฟน และ มอสส

- ประเทศไทย - มาเลเซย - อนโดนเซย - ฟลปปนส - อเมรกาใต - แอฟรกา

2. ทะเลทราย (desert)

- อยบรเวณเหนอหรอใตเสน ศนยสตร บรเวณละตจดท 30 องศาเหนอหรอใต - มฝนตกอยางนอย 20 เซนตเมตร ตอป - พบกระบองเพชร

- ทางเหนอของแมกซโก - ประเทศชล - เปร - แอฟรกา


7

ประเภทของระบบนเวศ ลกษณะ บรเวณทพบ 3. ปาผลดใบ (temperate deciduous forest)

- อยเหนอหรอใตบรเวณทม ทะเลทราย - อากาศอบอน มฝนตกมาก - พบพชพวกโอก เมเปล

- อเมรกาเหนอ - ยโรป - ญปน - ออสเตรเลย

4. ปาสน (taiga)

- อากาศหนาวจด มหมะในฤดหนาว - พบไมไมพลดใบ เชน สน

- ตอนใตของประเทศแคนาดา - ไซยเรย

5. ทนดรา (tundra)

- ปกคลมดวยน าแขง - ไมพบตนไมใหญ พบหญามอสส ไลเคน ไมพมเลกๆ

- ทางเหนอของประเทศแคนาดา - รฐอะแลสกาของสหรฐอเมรกา

6. ทงหญา (grassland)

- พบหญาเปนจ านวนมาก - ฝนตกไมมาก

- อเมรกาเหนอ - แอฟรกาใต - อารเจนตนา

แหลงอางอง : http://www.kroobannok.com/blog/25893. ระบบนเวศในน า ระบบนเวศในน า แบงเปนระบบนเวศน าจด และระบบนเวศน าทะเล

1. ระบบนเวศน าจด แบงออกเปน 3 บรเวณ คอ บรเวณน าตน (littoral zone) บรเวณกลางน า (limonitic zone) และบรเวณใตน า (profoundal zone) ซงแตละบรเวณมแสงเปนปจจยหลก ทท าใหสงมชวตมความแตกตางกน


8

แหลงอางอง : www.dmcr.go.th/marinecenter/coastalzone-lesson7.php

2. ระบบนเวศน าทะเล แบงออกเปน 4 บรเวณ คอ บรเวณน าขน-น าลง บรเวณน าตน บรเวณขอบทวป และบรเวณใตมหาสมทรซงมดมด โดยแตละบรเวณมแสง อณหภม และความเคม เปนปจจยในการด ารงชวตของสงมชวต

ความหลากหลายทางชวภาพ ในบรเวณทชนดของสงมชวตมความแตกตางหลากหลายมาก กลาวไดวา บรเวณนนมความหลากหลายทางชวภาพมาก

ความหลากหลายทางชวภาพ ใน 3 ระดบ มการรณรงคเพอรกษาความหลากหลายของสงมชวตในโลก เชน การอนรกษสงมชวตทหายากหรอใกลสญพนธ การตอตานการใชประโยชนจากพนทธรรมชาต เพอหลกเลยงการรบกวนระบบนเวศ ระบบนเวศทมความหลากหลายทางชวภาพจะรกษาสมดลไดด ดงนน เมอเกดการเปลยนแปลงจ านวนสงมชวตชนดใดชนดหนงจะไมสงผลรนแรง ตอสงมชวตอนๆ ในระบบนเวศนน เมอระบบนเวศมความสมดล มนษยกอยในสงแวดลอมทไมเปลยนแปลงเกนความคาดหมาย และกยงใชประโยชนจากทรพยากรตางๆ ในระบบนเวศทมความหลากหลายทางชวภาพไดตอไป

บรเวณน าตน

บรเวณกลางน า

บรเวณใตน า

http://www.dmcr.go.th/marinecenter/coastalzone-lesson7.php


9

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สงแวดลอม (environment) คอสงตางๆ ทอยรอบตวเราทรวมกนเปนองคประกอบทเรยกวาสภาพแวดลอม สงแวดลอมอาจจะเปนสงมชวตหรอไมมชวต สามารถมองเหนได และมองเหนไมได และเปนสงทมอยแตเดมตามธรรมชาตหรอเกดจากฝมอมนษย ในท านองเดยวกนสงทมอยแลวในธรรมชาตและมนษยสามารถน ามาใชประโยชน เพอการด ารงชวต เราเรยกวา ทรพยากรธรรมชาต (natural resource) ซงจะมทงทรพยากรธรรมชาตทใชไมหมด ทรพยากรธรรมชาตทสามารถสรางขนใหมได หรอทรพยากรธรรมชาตทใชแลวหมดไปหรอสนเปลอง แตไมวาจะเปนทรพยากรธรรมชาตหรอสงแวดลอมประเภทใดกตามยอมจะมความ สมพนธเกยวของกบการด าเนนชวตของมนษยทงสน สงแวดลอมตางๆ ทอยรอบตวเรา ซงแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

สงแวดลอมทางกายภาพ (physical environment) คอ สงแวดลอมทไมมชวต เชน อณหภม ความชน กระแสลม กระแสน า อากาศ แรธาต ภเขา กอนหน แมน า รวมถงสงปลกสรางอาคารบานเรอนตางๆ สงแวดลอมทางชวภาพ (biological environment) คอ สงแวดลอมทมชวต เชน พช สตว มนษย เปนตน

สงทส าคญทมตอสงแวดลอมทางกายภาพ คอ - แสงสวาง - อณหภม - น าหรอความชน - แรธาตตางๆ - ความเปนกรด - เบสของดนและน า - ความเคมของดน - การปรบตวของสงมชวตในสงแวดลอม ระบบนเวศแตละแหงมสภาพแวดลอมทแตกตางกน ดงนน สงมชวตจงมการปรบตวใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมทเปลยนแปลง

ไปเพอความอยรอด ดงน


10

- การปรบตวดานรปรางลกษณะ เปนการปรบตวดานโครงสรางของรางกายและสผวใหกลมกลนกบสงแวดลอม เพอการด ารงชวต หลบภย และหาอาหาร เชน ตกแตนกงไม มรปรางและสผวคลายกงไมเพอพรางตวใหรอดพนจากศตร

- การปรบตวดานสรระ เปนการปรบตวดานกลไกลและหนาทของอวยวะตางๆ เชน ตนกระบองเพชร เปนพชทขนอยในทแหงแลงลดใบไปเปนหนามเพอลดอตราการคายน า มล าตนอวบเพอเกบน า เปนตน - การปรบตวดานพฤตกรรม เปนการเปลยนพฤตกรรมใหเหมาะสมในการด ารงชวตในแหลงทอย ซงอาจเปนการปรบตวชวคราวหรอถาวรกได เชน การปรบตวของกบในฤดแลง เนองจากขาดแคลนอาหารโดยกบจะอยนงๆ และหลบอยในร เพอลดการใชพลงงาน ลดอตราการเผาผลาญอาหารในรางกาย กบมชวตอยรอดจนถงฤดฝนซงมอาหารพอเพยงจงออกมาหากนตามปกต และการทพชปรบตวโดยการเอนเขาหาแสงสวาง เปนตน การอนรกษและพฒนาสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต ทรพยากรปาไมและสตวปา ปาไม เปนทรพยากรธรรมชาตทเปนแหลงตนน าล าธาร และเปนแหลงกกเกบน าตามธรรมชาต ชวยใหเกดความชมชนในดนและในบรรยากาศ เกดการหมนเวยนสาร นอกจากนน ยงเปนแหลงของปจจยทจ าเปนในการด ารงชวตของมนษย ประเทศไทยอดมดวยพนธไมนานาชนด มปาไมประเภทตางๆ แตปจจบนพนทปาลดลงอยางมากจนนาเปนหวง โดยเปนผลจากทงกจกรรมของมนษยและปจจยทางธรรมชาต

สตวปา เปนทรพยากรธรรมชาตทส าคญยง ท าใหมความหลากหลายทางชวภาพ สตวปามความสมพนธเชอมโยงกนในโซอาหารและสายใยอาหาร และมความสมพนธกบสงแวดลอมในแงของการหมนเวยนสารตางๆ ในระบบนเวศดวย ดงนน จงจ าเปนตองชวยกนอนรกษสตวปาไมใหลดนอยลงถงขนสญพนธ ปญหาทรพยากรสตวปาลดลง หรอบางชนดอาจสญพนธมสาเหตมาจากหลายปจจย เชน การถกลาเพอเปนอาหาร เพอการกฬา และเพออาชพ นอกจากนน การตดไมท าลายปา กเปนการท าลายถนทอยอาศยของสตวปา การลดจ านวนของสตวปา ยงเปนผลจากภยธรรมชาต เชน น าทวม ไฟปา และยงมการสญพนธตามธรรมชาตของสตวปา เนองจาก ไมสามารถปรบตวใหเขากบการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมได


11

ทรพยากรน า

น า เปนทรพยากรทใชแลวหมดไป แตสามารถหมนเวยนไดในวฏจกรน า น าเปนสงจ าเปนตอการด ารงชวต ใชในการเพาะปลก เลยงสตว เปนทอยอาศยของสงมชวตในน า น ามความจ าเปนตอภาคอตสาหกรรม เปนแหลงพลงงาน เปนเสนทางคมนาคม เปนแหลงทองเทยว เปนตน มลพษทางน า หมายถง ภาวะทน ามคณภาพเสอมลง หรอเปลยนแปลงสมบตไป เนองจากการปนเปอนของสงแปลกปลอม ทไมพงประสงค ท าใหไมสามารถใชประโยชนได มลพษทางอากาศ อากาศทเราหายใจประกอบดวย กาซไนโตรเจนประมาณ 78% กาซออกซเจนประมาณ 21% ทเหลอเปนกาซชนดอนๆ เชน กาซคารบอนไดออกไซด กาซอารกอน นอกจากนนในอากาศยงมไอน า ฝนละออง และเชอจลนทรยปะปนอยดวย มลพษทางดน คอ ภาวะทดนเสอมคณภาพลง หรอมสารพษเกนขดจ ากดจนมอนตรายตอสขภาพและการเจรญเตบโต ของสงม ชวตทงโดยทางตรงและทางออม การเสอมคณภาพของดนสงผลใหผลผลตทางการเกษตรลดลง มผลเสยทางเศรษฐกจและสงคม สารพษในดนอาจมอนตรายรนแรง ท าใหสงมชวตตายหรอหยดการเจรญเตบโต นอกจากนน ยงอาจสะสมในโซอาหาร ท าใหเกดอนตรายมากขนตอผบรโภคล าดบทายๆ แนวทางการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ปจจบนทวโลกเผชญกบปญหาความเสอมโทรมของสงแวดลอม และปญหาทรพยากรธรรมชาตลดนอยลง ปญหาเหลานมผลกระทบตอการด ารงชวตของคนอยางมาก จงมการตนตวทจะใชความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทเหมาะสมในการ จดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยเฉพาะในระดบบคคล มการรณรงคสรางความร ความเขาใจถงความสมพนธในสภาพแวดลอม คนเปนสวนหนงในสภาพแวดลอมทตองพงพาสงตางๆ ในสภาพแวดลอมเพอการด ารงชวต จงตองตระหนกถงความส าคญของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ละรวมกนเฝาระวงและอนรกษทรพยากรธรรมชาต รวมถงการใชทรพยากรธรรมชาตอยางประหยด และยงยน โลกเปนระบบนเวศขนาดใหญ ประกอบดวยองคประกอบทางชวภาพและกายภาพทเกยวของสมพนธกนตลอดเวลาทงในดานการถายทอดพลงงาน การหมนเวยนสาร ทกวนนมนษยใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและเปลยนแปลงสงแวดลอม รอบตว ท าให


12

ทรพยากรธรรมชาตขาดแคลน มการสะสมของเสยและสารพษในสงแวดลอม จนเกดมลพษทสงผลตอสงมชวตทงมวลบนโลก และมนษยเราเองทมภาระส าคญในการแกปญหาสงแวดลอม โดยตองศกษาวธการใชทรพยากรอยางคมคาและเกดผลในเชงบวกตอสงแวด ลอมใหมากทสด

ระบบนเวศ (ecosystem) ระบบนเวศ หมายถง ระบบทมความสมพนธกนของกลมสงมชวต พรอมทงสภาพแวดลอมทไมมชวตดวย เชน อณหภม แสง ความชน ในพนทใดพนทหนง ซงความสมพนธนนหมายถง การอาศยอยรวมกน ของสงมชวตและสงไมมชวตในบรเวณหนงนนเอง ดงนน ในบรเวณใดๆ ทมสงมชวตและสงไมมชวตมความสมพนธกนเพอใหเกดการแลกเปลยนสารและถายทอดพลงงานระหวางกน เรยกวา ระบบนเวศ (ecosystem) องคประกอบของระบบนเวศ (ecosystem component) องคประกอบระบบนเวศสามารถแบงออกเปน 2 หมวดใหญ ๆ ได ดงน 1) สวนประกอบทไมมชวต (biotic component) เปนสวนประกอบในระบบนเวศทไมมชวต เปนสวนส าคญทท าใหเกดความสมดลของระบบนเวศขนมา โดยมความสมพนธและเกยวของกบการด ารงอยของสงมชวต ถาขาดองคประกอบทไมมชวตนสงมชวตในระบบนเวศกไมสามารถอยได โดยแบงออกเปน 3 ประเภท คอ - อนนทรยสาร เปนสารทไดจากธรรมชาตและเปนสวนประกอบทเปนแรธาตพนฐานของสงมชวตเพอสรางเนอเยอและอวยวะตางๆ เชน ธาตคารบอน ไฮโดรเจน น า ออกซเจน ไนโตรเจน ฟอสฟอรส เปนตน ซงสวนใหญ อยในรปของสารละลาย สงมชวตสามารถน าไปใชไดทนท - อนทรยสาร เปนสารทไดจากสงมชวต เชน คารโบไฮเดรต โปรตน ฮวมส เปนตน เกดจากการเนาเปอยผพงของสงมชวต โดยการยอยสลายของจลนทรย ท าใหเปนธาตอาหารของพชอกครง - สภาพแวดลอมทางกายภาพ เชน แสงสวาง อณหภม ความชน ความเปนกรด-เบส ความเคมเปนตน สภาพแวดลอม ทแตกตางกน ท าใหการด ารงชวตของสงมชวตในระบบนเวศนนแตกตางกนออกไป


13

2) สวนประกอบทมชวต (biotic component) ไดแก พช สตว รวมทงสงมชวตขนาดเลก และสงมชวตเซลลเดยว ซงชวยท าใหระบบนเวศท างานไดอยางเปนปกต โดยแบงออกตามหนาทของสงมชวต ไดเปน 3 ประเภท คอ - ผผลต (producer) คอ สงมชวตทสามารถสรางอาหารเองไดโดยการสงเคราะหดวยแสง ไดแก พชสเขยว แพลงกตอนพช และแบคทเรยบางชนด ผผลตมความส าคญมากเพราะเปนจดเรมตนทเชอมตอระหวางสงไมมชวตและสงทมชวตอนๆในระบบนเวศ - ผบรโภค (consumer) คอ สงมชวตทไมสามารถสรางอาหารขนเองได แตไดรบธาตอาหารจากการกนสงมชวต อนอกทอดหนง พลงงานและแรธาตจากอาหารทสงมชวตกน จะถกถายทอดสผบรโภค ซงแบงตามล าดบของการกนอาหารได ดงน - ผบรโภคปฐมภม (primary consumers) เปนสงมชวตทกนพชเปนอาหาร (herbivore) โดยตรง เชน ปะการง เมนทะเล กวาง กระตาย วว เปนตน - ผบรโภคทตยภม (secondary consumers) เปนสงมชวตพวกสตวกนเนอ (carnivore) หมายถง สตว ทกนสตวกนพช หรอผบรโภคปฐมภมเปนอาหาร เชน ปลาไหลมอเรย ปลาสาก นก ง หมาปา เปนตน - ผบรโภคตตยภม (tertiary consumers) เปนสงมชวตทกนทงสตวกนพชและสตวกนสตวหรอพวกทกนทงพชและสตวเปนอาหาร (omnivore) เชน ปลาฉลาม เตา เสอ คน เปนตน - ผยอยสลาย (decomposer) คอ สงมชวตทไมสามารถสรางอาหารเองได แตอาศยอาหารจากสงมชวตชนดอน โดยการสรางน ายอย ออกมายอยสลายแรธาตตางๆในสวนประกอบของซากสงมชวตใหเปนสารโมเลกลเลกๆ แลวจงดดซมอาหารผานเยอหมเซลลเขาไปใช เชน แบคทเรย เหด รา เปนตน ระบบนเวศ มคณสมบตทส าคญอกประการหนง คอ มกลไกในการปรบสภาวะตนเองเพอใหอยในสภาวะสมดล โดยการทสวนประกอบของระบบนเวศ ท าใหเกดการหมนเวยนและถายทอดสารอาหารผานสงมชวตซงไดแก ผผลต ผบรโภค และผยอยสลายนนเอง ถาระบบนเวศนนไดรบพลงงานอยางเพยงพอ และไมมอปสรรคขดขวางวฏจกรของธาตอาหาร กจะท าใหเกด ภาวะสมดล (equilibrium) ในระบบนเวศนน ท าใหระบบนเวศนนมความคงตว ทงนเพราะการผลตอาหารสมดลกบการบรโภคภายในระบบนเวศนน การปรบสภาวะตวเองน ท าใหการผลตอาหาร และการเพมจ านวนของสงมชวตอนๆในระบบนนมความพอดกน กลาวคอจ านวนประชากรชนดใดๆ ในระบบนเวศจะไมสามารถเพมจ านวนอยางไมมขอบเขตได


14

ระบบนเวศปาดบชนบนภเขา แหลงทมา : www.sarakadee.com

ปาดบชนในประเทศไทย ปกคลมพนทสวนใหญทางตอนใต ตงแตจงหวดประจวบครขนธไปจนสดชายแดนของประเทศไทย ซงตอกบคาบสมทรมลาย โดยเฉพาะบนทราบต า และเนนเขา จนถงระดบความสง 1,000 เมตร และยงพบเปนหยอมๆ ปะปนอยกบ ปาดบแลงในภาคตะวนออกเฉยงใต เชน จนทบร ตราด ดวย ปาดบชนทางภาคใตของไทย แบงออกเปน 2 ประเภท คอ - ปาดบชนแบบไทย (Thai-type Rainforest) ซงมปรมาณน าฝนเฉลยตอป มากกวา 2,000 - 2,500 ม.ม. - ปาดบชนแบบมลาย (Malayan-type Rainforest) ซงมปรมาณน าฝนเฉลยตอป มากกวา 2,500 ม.ม. สงมชวตในปาดบชน พรรณไมในปาดบชน ประกอบดวย ตนไมชนบนซงสวนใหญเปนไมตระกลยาง (Dipterocarpaceae) มกมล าดบสงตงแต 30 ถง 50 เมตร และมขนาดใหญมาก ถดลงมากเปนตนไมนาดเลกและขนาดกลาง ซงสามารถขนอยใตรมเงาของตนไมใหญได รวมทงตนไมในตระกลปาลม (Palmaceae) ชนดตางๆ พนปามกรกทบและประกอบดวยไมพม ไมลมลก ระก า หวาย ไมไผตางๆ บนล าตนไมใหญ จะมพนธไมจ าพวก epiphytes เชน พวกเฟรน กลวยไม และมอส ขนอยทวไป เถาวลยในปาชนดนจะมมากกวาในปาชนดอนๆ พรรณไม ในปาดบชนทส าคญ เชน ยาง ตะเคยน กะบาก เคยม จ าปาปา หลมพอ มะหาด มะมวงปา มะยมปา ตาเสอ ยานดาโอะ หรอใบไมสทอง ไมพนลาง เชน ไผหก ระก า กระวาน หวาย เถาวลยชนดตางๆ

http://www.google.co.th/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=oJV8BrLXXxIwVM&tbnid=kskwRFIxulRL6M:&ved=0CAcQjB0wAA&url=http%3A%2F%2Fwww.sarakadee.com%2Fweb%2Fmodules.php%3Fname%3DSections%26op%3Dviewarticle%26artid%3D771&ei=MZd8Uf2FJ4nQrQejroGICw&psig=AFQjCNHDYMxJc1-ZjadMJRrSm6854VYMhQ&ust=1367206065722910


15

ความสมพนธภายในระบบนเวศปาดบชน สงมชวตในระบบนเวศปาดบชนมความสมพนธระหวางสงมชวตดวยกนเอง ทงในดานการพงพาอาศย การแกงแยงกนเพอใหเกดความสมดลธรรมชาตในระบบนเวศ ความสมพนธของสงมชวตดงกลาวแบงออกได ดงน - การลาเหยอ (Predation) เชน เสอลากวาง - การองอาศยหรอการเกอกล (Commensalism) เชน เถาวลย เฟรน กลวยไม - เกาะตนไมใหญ ภาวะไดประโยชนรวมกน (Protocooperation) เชน แมลงกบดอกไม - ภาวะพงพากน (Mutualism) เชน โปรโตซว ในล าไส ปลวก รากบสาหรายทอยรวมกนของไลเคน - ภาวะปรสต (Parasitism) เชน กาฝากกบตนไม ทากดดเลอดหรอเหบกบสตวตวใหญ - สภาวะการยอยสลาย (Saprophytes) เชน การด ารงชวตของสงมชวตโดยอาศยซากของสงมชวต - ท าใหซากยอยสลายสระบบนเวศในธรรมชาตได เชน เหด รา แบคทเรย เปนตน

คณคาและความส าคญของระบบนเวศปาดบชนภเขา - เปนสวนหญงของวฏจกรในระบบนเวศ เชน วฏจกรน า ออกซเจน คารบอน ไนโตรเจน เปนตน - เปนแหลงก าเนดปจจยส - เปนแหลงก าเนดตนน าล าธาร - ชวยปรบสภาพภมอากาศ - ชวยกกเกบน า - ชวยเพมความสมบรณแกดน - ลดความรนแรงของน าทวม - ลดการกดเซาะของหนาดน - เปนแนวปองกนลมพาย - เปนทอยและแหลงหลบภยของสตวปา - เปนแหลงนนทนาการ แหลงอางอง : http://www. eco-biology6.blogspot.com

http://www.google.co.th/url?sa=i&source=images&cd=&docid=ZAdtTeWljAth5M&tbnid=EE0qV4gb89lA2M:&ved=0CAcQjB0wAA&url=http%3A%2F%2Feco-biology6.blogspot.com%2F2010%2F11%2Fblog-post_1035.html&ei=hKp8UdWvBYq3rAfgj4Eo&psig=AFQjCNEcAMuPyTXWZIQfkMMevdXlBxYjSA&ust=1367211012153480


16

สถานการณปจจบนของระบบนเวศปาดบชน ภาวการณเปลยนแปลงของระบบนเวศปาดบชน หรอระบบนเวศปาดบชนเสอมโทรมลง เกดจากฝมอของมนษย ดงจะเหนไดจากขอมลสถตของกรมปาไม ในป พ.ศ. 2546 ประเทศไทยมพนทปาไมอย 133,554 ตารางกโลเมตร หรอรอยละ 26.03 ของพนททงประเทศ แตจากขอมลป พ.ศ. 2541 ปรากฏวาพนทปาไมทงประเทศเหลออยเพยง 129,722 ตารางกโลเมตร หรอเพยงรอยละ 25.28 ของพนททงประเทศ การสญเสยพนทปาไม เปนการท าลายระบบนเวศโดยสนเชง สาเหตหลกของการลดลงของปาไม สรปไดดงน - การเพมจ านวนของประชากรอยางรวดเรว และความจ าเปนในการตอบสนองดานปจจยสของมนษยท าใหเกดความตองการไมเปนจ านวนมาก เพอกจกรรมตางๆ เพอเปนทอยอาศยของชมชน เพออตสาหกรรม เพอสาธารณปโภคตางๆ เชน ถนนขนสดอย การสรางเขอนกกเกบน า เปนตน - การบกรกแผวถางพนทปา เพอใชเปนพนทเกษตรกรรมเพมมากขน เชน เพอท าสวนยางพาราและปาลมน ามน การบกรกพนทปาขายเลน เพอท านากงกลาด า นอกจากน การกวานซอทดนในบรเวณทเพงถอนสภาพปาจากเกษตรกร ซงท าใหเกดการขยายพนทท ากนในปาสงวนตอไปอก - การสงเสรมการทองเทยว การสนองนโยบายสงเสรมการทองเทยวดวยการสรางรสอรท เปนเหตใหมการบกรกพนทปารวมทงความเสอมโทรม และการสญเสยความสมดลของระบบนเวศปาไมจากปรมาณนกทองเทยวและขยะมลฝอยทนกทองเทยวทงไว - การลกลอบตดไม เนองจากการปองกนรกษาปาไมยงไมเขมแขงและเดดขาด อกทงขอจ ากดในเรองงบประมาณด าเนนการแกหนวยงานปาไม - การเกดไฟปา ซงเกดขนโดยความตงใจและไมตงใจ


17

ระบบนเวศตนน าและล าธาร

ปาไม ถอเปนแหลงก าเนดตนน าล าธารเพราะบรเวณปามความชมชนเนองจาก มฝนตกมากกวาบรเวณอน เมอฝนตกใบไมจะท าหนาทรองรบน าฝน ล าตนชวยชะลอ การไหลของน าฝน และรากท าหนาทดดซบน า เอาไวท าใหน าคอยๆ ไหลซมลงสแหลงน าใตดน ล าธาร และแมน าอยางชาๆ หากมปาอดมสมบรณแหลงน าตามธรรมชาตจะไมแหงขอด สงมชวตในแหลงน า (ล าธาร และแมน า) จ าแนกตามถนอาศยทแตกตางกน แบงเปนกลมตางๆ ดงน - แพลงกตอน (Plankton) เปนสงมชวตทลองลอยอยน า เคลอนทโดยการ เคลอนท ของกระแสน าเปนสวนใหญ แบงออกเปน 2 ชนด คอแพลงกตอนพช เชน ไดอะตอม สาหราย และแพลงกตอนสตว ไดแก โปรโตซว - เนคตอน (Nekton)เปนสตวทวายน าไปมาไดอยางอสระ ไดแก แมลง กบ ปลา - เบนโทส (Benthos)เปนสตวอาศยอยตามพนทองน า ไดแก หอย ปลา แมลง หนอน - เพอรไพตอน (Periphyton) เปนพชหรอสตวทเกาะหรอปนปายอยตามตนไมหรอใบไมของพชน า ไดแก ไฮดรา หอยกาบเดยวบางชนด - นวสตอน (Neuston) หมายถง สตวทวายอยตามผวน าและพชทลอยอยผวน า ไดแก จงโจน า ไขน า จอกแหน

ชมชนในแหลงตนน า แบงเปน 2 แบบ คอ - เขตน าไหลเชยว (Rapid Zone) เปนบรเวณตนและมกระแสน าไหลแรงท าใหกนล าธารใสสะอาด ไมคอยมการสะสม ของตะกอนใตน า ไดแก น าตกและธารน าไหล ซงเหมาะส าหรบการด ารงชวตของพวกเบนโทสทสามารถเกาะตดกบวตถใตน า และพวกเนคตอนทมความแขงแรงในการวายสกระแสน า - เขตน าไหลเออย (Pool Zone) เปนบรเวณทมความลกและความเรวของกระแสน าลดลง ท าใหมการตกตะกอน ของอนภาคตางๆ บรเวณทองน า ไดแก แมน าและล าธารขนาดใหญ ซงเหมาะส าหรบการด ารงชวตของพวกเนคตอนและแพลงกตอน

Http://www.board.trekkingthai.com/ board/show.php?


18

ระบบนเวศในแหลงน า ในแหลงน านจะมกลมสงมชวต ไดแก สตวน า ทงตวเตมวย ตวออน และพชน านานาชนด รวมทงสงมชวตขนาดเลก และจลนทรยจ านวนมากอาศยอยรวมกน สงมชวตเหลานจะมความสมพนธกนไปตามบทบาทหนาทของสงมชวตแตละกลม กลาวคอ พช แพลงกตอนพช และสงมชวตขนาดเลกทมคลอโรฟลล เปนพวกทสรางอาหารไดเองโดยกระบวนการ สงเคราะหดวยแสง จงเปนผผลตและเปนแหลงอาหารทส าคญใหแกสตว ซงจะกนตอกนเปนทอดๆจากสตวกนพช สตวกนสตว และสตวทกนทงพชและสตวเปนอาหารตอไป เมอสงมชวตทงหลายตายลง กจะถกสงมชวต เชน จลนทรย ยอยสลายซากสงมชวตใหเปนสารอนนทรยกลบคนสแหลงน าและธรรมชาตตอไป สงมชวตในระบบนเวศแหลงน า จ าแนกตามหนาท ดงน - ผผลต ไดแก พช สาหราย แพลงกตอนพช - ผบรโภคปฐมภม ไดแก แพลงกตอนสตว ปลาตะเพยน ปลานล ตวแมลงออน หอย กง - ผบรโภคทตยภม ไดแก ปลา กง กบ ปลาชอน ปลาดก ปลากราย แมลง - ผบรโภคตตยภม ไดแก ปลาชะโด จระเข นกยาง ง - ผยอยสลาย ไดแก แบคทเรย ระบบนเวศตนน าและล าธาร แหลงอางอง : http://www.google.co.th/imgres/normal_pachaylenprednai

http://www.google.co.th/imgres/normal_pachaylenprednai


19

ปญหาความเสอมโทรมของตนน าล าธารและแหลงน า ตนน าล าธารมตนก าเนดบนเทอกเขาสง โดยมปาชวยดดซบน า แตในปจจบนพนทปาตนน าเสอมโทรมมากโดยมสาเหตดงน - การท าลายปาเพอการเกษตรกรรม เนองจากประชากรเพมอยางรวดเรวท าใหขาดทดนท ากนและ เกดจากการ เรงเพมผลผลต ทางการเกษตรของพชไรบางชนดเพอสงเสรมสนคาสงออก ท าใหมการบกรกท าลายปาและเปดเปนพนทเกษตรกรรม เพมเปนเงาตามตว และเกดจากการทผลผลตทางการเกษตรตอหนวยพนทนอย จงตองใชพนทเกษตรกรรมมากขน เพอใหได ผลผลตพอกบความตองการ ผบกรกปาม 2 กลม คอชาวไทยบนพนทราบ และชาวเขาบนพนทสงภาคเหนอ ชาวไทยทราบ ตดปาท าธรกจอยางเหนแกตว ชาวเขาตดปาเพอเพาะปลก และชาวเขาจะท าเกษตรซ าอยทเดมประมาณ 4 – 5 ป เมอดนหมดความสมบรณ กจะเคลอนยายท าลายปาเพอยดเปนพนทเกษตรกรรมแหงใหมตอไป - ไฟปา มอทธพลตอดน น าในบรเวณตนน าล าธาร ไฟปาในประเทศไทยเกดจากฝมอมนษยทงสน เชน เผาปา ท าไร เผาปา ลาสตว ไฟปาจะเกดในฤดรอน ซงสภาพปาจะแหงโดยเฉพาะอยางยงหญาและไมพนลางทเปนเชอเพลงอยางด ภาคเหนอและ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอมฝนนอย ไฟปาจงเกดไดยาวนานกวาภาคอนๆ ไฟปาเกดไดงายในปาดบแลง ปาเตงรง และบรเวณทงหญา ซงเกดจากการท าไรเลอนลอย ไฟปาท าใหเศษใบไมบรเวณผวหนาดนถกเผาผลาญ ท าใหพนดนขาดสงปกคลมทดดซบน า เมดดนบรเวณผวหนาดนเมอถกความรอนจากไฟจะแหงเขงเปนมน ไมดดซบน า เมอฝนตกท าใหเกดการไหลบาของหนาดนมากขนและเกดการกดเซาะไดงายอยางยง - การกอสรางถนน ในเขตภเขาสงบรเวณตนน า ตวถนนซงเปดหนาดนขนมาหรอมลดนทเกรดทงไวขางทางจะเปนแหลงดนตะกอน ซงจะถกกดชะลงในหวยล าธาร ท าลายความเสยหายแกคณภาพน าไดมาก - การเลยงสตว ชาวเขาทอาศยตนน าจะเลยงสตวแทบทกครอบครว จ าพวกวว ควาย มา โดยปลอยใหหากนตามไรราง ท าใหดนแนนตว ลดสมรรถนะในการดดซบน าและท าใหเกดการไหลบาของหนาดนมากขน - การท าเหมองแร น าทปลอยสล าหวยจากพนทท าเหมองมตะกอนมาก การท าเหมองแรบนภเขาสงท าใหดนทเปดออก ถกกดชะไดงาย และยากทจะฟนฟใหเปนสภาพเดม หลงจากการท าเหมองผานไปแลว


20

- การใชยาฆาแมลงและวชพช หากใชมากเกนไปไมถกวธท าใหคณภาพน าเสอมลง และเกดอนตรายแกผใชน าทางตอนลางและการจดระบบหมบานบนทสงหากไมถกสขลกษณะกจะกอมลภาวะแกน าในล าหวย ล าธารได ระบบนเวศปาชายเลน ปาชายเลน พบทวไปตามพนทชายฝงทะเล บรเวณปากน า อาว ทะเลสาบ และเกาะซงเปนบรเวณทน าทวมถงของประเทศในแถบโซนรอน (Tropical Region) โดย ปาชายเลนในประเทศไทยอยกระจดกระจายตามชายฝง ยาวประมาณ 927 กโลเมตร ในเขตชายฝงทะเลดานตะวนออก ภาคกลาง และภาคใต

ปจจยทางกายภาพ ระบบนเวศปาชายเลน เกดจากการผสมผสานระหวางสภาพแวดลอมของทะเลและสภาพแวดลอม ของแผนดน พนทและการกระจายของปาชายเลนจงขนอยกบปจจยของสงแวดลอมหลายอยางทส าคญไดแก สภาพภมอากาศ สภาพดนและน า ภมอากาศ โดยทวไปแลวพนธไมปาชายเลนตองกาอณหภมเฉลยสงกวา 20 oC เลกนอย และมความแตกตางของอากาศในแตละฤดไมมากกวา 5 oC โดย อากาศทเหมาะสมส าหรบการเจรญของไมในปาชายเลนจะอยระหวาง 25-30 oC ปาชายเลน สามารถขนในบรเวณพนทรมฝงของภมภาคเขตรอนทมปรมาณฝนและความชนนอยไปจนถงบรเวณทม ปรมาณน าฝนมาก แตปาชายเลนในบรเวณทมปรมาณน าฝนและความชนมาก จะมพฒนาการเจรญเตบโตไดดกวา ส าหรบ ประเทศไทยนน ปาชายเลนทพฒนาดทสด คอ ปาชายเลนระยอง ดน ในพนทปาชายเลนเกดขนจากการทบถมของดนตะกอน ในแมน าทไหลลงสบรเวณทมน านงซงดนตะกอนจะทบถมกนในสภาพธรรมชาต จงมปรมาณเกลอสง และปรมาณอนทรยวตถสง น า ความเคมของน าในปาชายเลนของประเทศไทยสวนใหญจะมความเคมของน าระหวาง 10-30 สวนในพนสวน


21

ปจจยทางชวภาพ พชพนธในพนทปาชายเลนจะมลกษณะ ดงน - เปนปาทมความเขยวสดตลอดป - ไมมการแบงชนของเรอนยอด (Canopy) อยางชดเจน ชนดของพชพนธตาง ๆ จะมความสมพนธกบลกษณะของพนท ดงน - บรเวณชวงตอระหวางปาชายเลนกบแผนดนพชทพบในน าและบรเวณพนทชนแฉะ จะพบตนจาก สวนพชบกจะพบ โพธทะเล โปรง ตะบน พงกา หวสม และประทะเล บรเวณพนทตอนบนของปาชายเลน พชทพบบรเวณน ไดแก โกงกางใบเลก โกงกางใบใหญ โดยมแสมด าและแสมขาวขนปะปนกนอย นอกจากนยงม ล าพ เหงอกปลาหมอและถอบแถบ - บรเวณตอนลางของปาชายเลน พชทพบในบรเวณนไดแก แสมด า แสมขาว โกงกางใบเลกโกงกางใบใหญขนปะปนกนอย - บรเวณชวงตอระหวางปาชายเลนกบทะเล พชทพบในบรเวณนสวนใหญคอ แสม แตบางแหงจะพบโกงกาง ชนดของสตว น าและสตวบกมตงแต จลนทรย (microorganism) เชน แบคทเรย รา โปรโตซว พวกสตวเลก จนถงสตวใหญ เชน กง หอย ป ปลา ง นก ลง เปนตน ส าหรบพวกจลนทรยตาง ๆ เปนสวนส าคญในการก าเนดหวงโซอาหาร มรายงานการส ารวจพบวา บรเวณปาชายเลนนน มปลาชนดตาง ๆ รวมกนประมาณ 72 ชนดทส าคญและมชนดทพบไดมาก ไดแก ปลากระบอก ปลากะพงขาว และปลานวลจนทร ทะเล เปนตน ส าหรบกงทมคณคาทางอาหารสงทพบในปาชายเลน เชน กงแชบวย กงตะกาด กงกลาด าหรอกงตะเขบ กงหวมน ปทพบ ในปาชายเลนม 54 ชนดทส าคญ ปเปรยวหรอปกามดาบหรอปผแทน (Veatorcipata) ปแสม (Sesarma mederi) ปทะเลหรอปด า หอยมทงชนดทเกาะอยกบตนไม รากและใบของไมในปาชายเลน รวมถงชนดทชอบฝงตวอยในดนเลนหรอตามพนปา แมลง ทอาศยอยตามปาชายเลนมจ านวน 38 ชนด ชนดทพบมาก ไดแก ผเสอ หนอนคบ หนอนผเสอขดใบ ดวง หนวดยาว ยง รน เปนตน สตวอน ๆ ทพบมาก ไดแก - นก มทงหมดประมาณ 88 ชนด - สตวเลยงลกดวยนมประมาณ 35 ชนด เชน คางคาว ลงแสม นาก แมวปา


22

- สตวเลอยคลานประมาณ 25 ชนด ซงรวมทงงชนดตาง ๆ กงกา เตา จระเข ซงสตวเหลานหากนและมชวตเกยวของ อยกบปาชายเลน

แหลงอางอง : http://www.google.co.th/imgres?imgurl=http, : www.rakkhaoyai.com/uploads/2012/07/forest.jpg.

คณคาและความส าคญในระบบนเวศปาชายเลน ดานปาไม ไมจากปาชายเลนไดน ามาใชประโยชนไดหลายอยาง เชน - ท าฟน - ใชในการกอสราง เชน ท าเสาเขม ไมค ายน - ใชท าเฟอรนเจอร - ใบจากมงหลงคาและมวนบหร ดานการประมง เปนแหลงทวางไขและอนบาลตวออน เปนแหลงทอยและทหลบภยของปลาตาง ๆ ความส าคญของดานการอนรกษพนทชายฝงทะเล - เปนสถานทหลบภยตามธรรมชาต - ปองกนสงแวดลอมเปนพษ โดยท าหนาทกรองสารปฏกล ดานยารกษาโรค เชน - เปลอกไมโกงกางใบเลก สามารถน ามาตมกนแกทองรวง - ตนและรากของตนเหงอกปลาหมอดอกน าเงน น ามาตมน าผสมน าอาบ แกผดผนคน โรคผวหนง เปนทพกผอนหยอนใจ

http://www.google.co.th/imgres?imgurl=http

http://www.rakkhaoyai.com/uploads/2012/07/forest.jpg


23

สถานการณปจจบนของระบบนเวศปาชายเลน ขอมลภาพถายดาวเทยมจากรมปาไมเมอป 2543 แสดงใหเหนวา ประเทศไทยมพนทปาชายเลน 1,526,006.25 ไร เพมขนจากการส ารวจเมอป 2539 จ านวน 478,616.25 ไร ทงทนาสงเกตวา ในการส ารวจครงนไดเพมนราธวาสเปนจงหวดท 24 ทมพนทปาชายเลนดวยจ านวน 473.5 ไร หลงจากทตกส ารวจมาเปนเวลานาน ขณะเดยวกนการส ารวจครงนกลบไมแสดงพนทปาชายเลนของจงหวดสมทรปราการ ซงเคยมจ านวน 1,857.50 ไร ในการส ารวจเมอป 2539 โดยภาพรวมปาชายเลนของไทยนบวาตกอยในสภาพเสอมโทรม อนเปนภาวะทตอเนองมานบ 40 ป ดงทตวเลขแสดงใหเหนชดเจนวาภายในชวงเวลาดงกลาวพนทปาชายเลนไดสญหายไปถงประมาณ 1 ลานไร สาเหตของการลดลงของปาชายเลน - การเพาะเลยงสตวน า โดยเฉพาะการท านากง พนทปาชายเลนเปนแหลงผลตอนทรยสารและธาตอาหารทส าคญ ส าหรบสตวน าทอาศยอยในปาชายเลนซงมมากมายหลายชนด เชน กง หอย ป ปลา เปนตน ดงนนการแผวถางปาแลวจงขดบอ ขนภายหลง เปนการท าลายแหลงแรธาตทมการหมนเวยน เพอใหเกดการสมดลตามระบบธรรมชาตในระบบนเวศวทยาปาชายเลน และการท านากงวธนยงท าความเสยหายแกพนทปาชายเลนมาก เพราะนอกจากจะตดไมลงแลว ยงตองขดรากถอนโคนออกหมด เปนการท าลายพนธไมปาชายเลนทมอยในบรเวณนน การท าลายปาชายเลนในลกษณะนเปนการเปลยนสภาพจากพนทปาไมเปนพนทเพอการเพาะเลยงสตวน าอยางถาวร ซงเปนการท าลาย ทรพยากรปาไมและระบบนเวศปาชายเลนดวย - การท าเหมองแร การท าเหมองแรมสวนในการท าลายสภาพปาและความอดมสมบรณของปา จนยากทจะฟนใหมความสมบรณเชนเดมในระยะเวลาอนสนได ทงนเนองจากวธการท าเหมองแร จะตองขดใหลกจนถงสายแร ดนตะกอน กรวด และทรายทถกพลกขนมาทบถม ท าใหปาชายเลนไมสามารถฟนตวเกดไดดงเชนเดม นอกจากนน คณภาพของน ายงเลวลง เนองจากมตะกอนขนขนแขวนลอยอยดวย เมอตกตะกอนกจะกลายเปนดนดอนท าใหน าทวมไมถง มแตความแหงแลง ดงนน การท าเหมองแรจงกอใหเกดความเสยหายแกระบบนเวศปาชายเลนโดยตรง - การกอสรางบานเรอนขนใหม เมอมการตดถนนปาชายเลน กจะมการถมทและสรางอาคารบานเรอน รานคา ศนยการคา ทท าการ และส านกงานบรเวณนนตดตามมา ราษฎรทอยใกลกบปาชายเลนกจะบกรกและถอโอกาสครอบครองทดนเปนของตวเอง


24

- การสรางถนนและสายสงไฟฟา การสรางถนนและสายสงไฟฟาผานพนทปาชายเลน จะตองมการท าลายปาชายเลนสวนทจะสรางขน เปนเหตใหปาชายเลนลดนอยลง ซงจะมผลกระทบอยางอนตามมาดวย เชน สตวในปาชายเลนไมมทอยอาศย เปนตน และแนวถนนจะเปนคนกนน าทะเล ท าใหน าทะเลไหลลงสปาชายเลนไมได ตนไมในปาชายเลนจะตาย - การสรางโรงงานอตสาหกรรม พนทปาชายเลนทอยแถบชายฝงทะเลสวนหนงถกบกเบกเพอตงโรงงานอตสาหกรรม ท าใหเสยพนทปาชายเลนเปนจ านวนมาก และโรงงานอตสาหกรรมยงปลอยของเสยลงสปาชายเลนบรเวณรอบขาง ท าใหระบบนเวศปาชายเลนถกท าลาย - การท านาเกลอ เนองจากแสงแดดเปนสงจ าเปนส าหรบการเผาน าทะเลใหระเหยแหงจนตกผลกกลายเปนเกลอ ดงนน ปาชายเลนโดยรอบจะถกตดฟนจนหมด เพอเปดพนทใหโลงมากทสด จงเปนสาเหตใหปาชายเลนถกท าลายเปนจ านวนมาก - การตดไมเกนก าลงของปา ปรมาณความตองการใชประโยชนจากไมในปาชายเลนมจ านวนมาก เชน การเผาถาน ท าเสาเขม ไมค ายน เฟอรนเจอร เปนตน ซงมากกวาก าลงการผลตของปาชายเลน ท าใหปาชายเลนถกบกรกเปนจ านวนมาก

การแกไขปญหาปาชายเลนถกท าลาย ในปจจบน กจกรรมทสงผลกระทบตอปาชายเลนมากทสด คอ การท านากง แตมการศกษาเกยวกบผลกระทบของการท านากงทมตอการปรบตวของไมปาชายเลนคอนขางนอย นวรตน ไกรพานนท (2547)ไดท าการศกษาวจยเกยวกบการปรบตวของไมชายเลนใหเขากบสภาพแวดลอมทเปลยนไปคอนขางมากและตอเนองเปนระบบ คอ ผลกระทบของการท าเหมองแร ซงเปนกจกรรมทกอใหเกดปญหาในการบกรกพนทปาชายเลนในระยะแรก และเปนเวลานานกอนทการท านากง จะเปนปญหารนแรงตามมา การท าเหมองแรทเขาไปใชประโยชนพนทปาชายเลน มผลกระทบตอปาชายเลนโดยรวมทงในดานกายภาพ เคมภาพ ชวภาพ และความสมดลของระบบนเวศ เนองจากการท าเหมองแรในพนทปาชายเลนตองมการเปดปาและตกหนาดนออกกอน จะถงชนแร ดนตะกอนและดนทรายจากเหมองแร จะถกชะลางไปทบถมในบรเวณปาชายเลนและท าใหน าขน ดนปาชายเลนทถกรบกวนจากการท าเหมองแรในบรเวณใกลเคยง จงมความอดมสมบรณนอยกวาดนปาชายเลนทไมถกรบกวนจากการท าเหมองแร(นวรตน ไกรพานนท.2547 : 25 ) ตะกอนเหมองแร มผลกระทบโดยตรงตอชนด ปรมาณและลกษณะโครงสรางปาอยางชดเจน


25

สนท อกษรแกว (2548 : 6) ไดเสนอทางแกไขปญหาปาชายเลนไว ดงน คอ 1. ประชาชนทกระดบควรใหความส าคญทรพยากรปาชายเลนใหมาก โดยเหนคณคาของปาชายเลนทยากตอการประเมนเปนตวเงน หรอคณคาทางเศรษฐกจได จะอนรกษไวเพอประโยชนทางดานประมงชายฝง ปองกนชายฝง รกษาความสมดลชายฝง และเปนแหลงรวบรวมความหลากหลายทางชวภาพ 2. เนนความรวมมอระหวางนกเศรษฐศาสตรกบนกวทยาศาสตรใหมากขน ในการคดคนรปแบบในการวเคราะหทางดานเศรษฐกจในทกดาน เพอชวยในการตดสนใจในการใชพนทปาชายเลนเพอประโยชนอยางถกตอง และเหมาะสมทงในดานเศรษฐกจ และรกษาคณภาพสงแวดลอมชายฝง 3. ตองผสมผสานแผนการจดการ และการอนรกษปาชายเลนของหนวยงานตาง ๆ ของรฐทงสวนกลาง จงหวด เอกชน และรวมไปถงประชาชนในทองถน เพอใหเกดการประสานงานและด าเนนการใหเกดเปนรปธรรมทชดเจน 4. การใชกฎหมายบงคบอยางจรงจงใหเกดผลเปนรปธรรม รวมถงการปรบปรงแกไขกฎหมาย ระเบยบตาง ๆ ใหเกดความรดกม และควรเพมบทลงโทษใหรนแรงไมวาจะเปนเรองของระเบยบหรอกฎเกณฑการขอใชพนทปาชายเลนเพอประโยชนอยางอน และปรบปรงอปกรณในการท าลายปาชายเลนใหเปนไปตามกฎหมาย ระเบยบ และมตคณะรฐมนตร 5. เรงรดการประชาสมพนธ และใหการศกษาบคคลทกระดบอยางตอเนองสม าเสมอเพอใหความรความเขาใจเกยวกบปาชายเลนทถกตอง เปนผลใหมการใชประโยชนจากทรพยากรปาชายเลนอยางเหมาะสม และมใหเกดผลเสยตอระบบนเวศปาชายเลน และระบบนเวศปาชายฝงในระยะยาวตอไป จากทกลาวไปแลวขางตน จะเหนวาสาเหตทส าคญอยางหนงของการท าลายปาชายเลนนนมาจากการกระท าของมนษย ดงนน การจดการศกษาใหนกเรยนมความรความเขาใจมเจตคตทด ตลอดจนรจกใชและอนรกษทรพยากรปาชายเลนอยางมประสทธภาพและใหยาวนานทสดจงเปนสงส าคญทสด


26

บรรณานกรม

กลมรกษเขาใหญ. (2554). (ม.ป.ป.). เขาถงไดจาก : http://www.google.co.th/imgres?imgurl. (วนทสบคนขอมล 20 มนาคม 2556). บทเรยนวทยาศาสตรออนไลน. (2555). (ม.ป.ป.). เขาถงไดจาก : Science e - learning network Copyright 2012© Last updated November, 2012. อทยานวทยาศาสตรพระจอมเกลา ณ หวากอ จงหวด ประจวบครขนธ. (วนทสบคนขอมล 20 มนาคม 2556). ระบบนเวศปาดบชน. เทยวชองเยน. (2554). (ม.ป.ป.). เขาถงไดจาก : http://www.google.co.th. (วนทสบคนขอมล 20 มนาคม 2556). สารคดเทยวทวไทย. บทเรยนวทยาศาสตรออนไลน. (2555). (ม.ป.ป.). เขาถงไดจาก : : www.sarakadee.com. http://www.gonorththailand.com/view/292. (วนทสบคนขอมล 20 มนาคม 2556). สนท อกษรแกว. ปาและการปาไมในประเทศไทย. กรงเทพฯ : ศนยสงเสรมวชาการ, 2548. www.dmcr.go.th/marinecenter/coastalzone-lesson7.php (วนทสบคนขอมล 20 มนาคม 2556). http://www.kroobannok.com/blog/25893. (วนทสบคนขอมล 20 มนาคม 2556).

http://www.google.co.th/imgres?imgurl.%20%20(�ѹ��鹢��%2020%20%20�չҤ�%20%202556).

http://www.google.co.th/

http://www.sarakadee.com/

http://www.dmcr.go.th/marinecenter/coastalzone-lesson7.php


27

แบบทดสอบ เรอง ความหลากหลายและโครงสรางของระบบนเวศ

ค าชแจง : - แบบทดสอบประกอบหนงสออเลคทรอนกส เรอง ความหลากหลายและโครงสรางของระบบนเวศ เปนแบบทดสอบปรนย ชนดเลอกตอบ จ านวน 4 ตวเลอก ใหเลอกค าตอบแตละขอทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว ในกระดาษค าตอบทครแจกให - หามท าเครองหมายใดๆ ลงในแบบทดสอบ เมอสอบเสรจแลวใหสงกระดาษค าตอบใหคร เพอตรวจและบนทกคะแนนไว - ท าการศกษาเนอหาในหนงสอ เมอศกษาจบแลวใหท าแบบทดสอบอกครง เปรยบเทยบการทดสอบกอนและหลงเรยน -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1. ขอใดคอความหมายของระบบนเวศ ?

ก. การรวบรวมกลมของสงมชวต ข. ระบบความสมพนธระหวางกลมสงมชวต ค. สงมชวตทอยรวมกน ณ แหลงใดแหลงหนง ง. ความสมพนธระหวางกลมสงมชวตทอาศยอยรวมกนกบสภาพสงแวดลอมทอยอาศย

2. ขอใดกลาวถงระบบนเวศไมถกตอง ? ก. มการหมนเวยนของแรธาตตาง ๆ ข. มการหมนเวยนของพลงงานและแรธาต ค. มการถายทอดพลงงานผานทางสายใยอาหาร ง. กลมสงมชวตมความสมพนธกนในทางใดทางหนง


28

3. สภาพแวดลอมทางกายภาพขอใดมผลกระทบมากตอการกระจายตวของพช ? ก. แสงสวาง ข. ความชน ค. อณหภม ง. กระแสลม

4. สงมชวตใดมความส าพนธเชนเดยวกบเหลาฉลามบนตวปลาฉลาม ? ก. มดด ากบเพลย ข. ผเสอกบดอกไม ค. นกท ารงบนตนไม ง. ไรโซเบยม ทปมรากพชตระกลถว 5. นกเอยงเกาะบนหลงควายเปนความสมพนธระหวางสงมชวตแบบใด ?

ก. ภาวะองอาศย ข. ภาวะพงพากน ค. ภาวะยอยสลาย ง. ภาวะไดประโยชนรวมกน

6. ขอใดเปนการอนรกษทรพยากรธรรมชาตทดทสด ? ก. การบกเบกปาชายเลนเพอเพมพนทเพาะเลยงสตวน าชายฝง ข. การเพมผลผลตของเกษตรกรโดยใชปยเคมในปรมาณมากตดตอกน ค. การปฏบตตามผงเมองเพอรองรบการขยายตวของประชากรทเพมมากขน ง. การปลอยปาไมใหอยตามธรรมชาต โดยไมมการตดเลย เพอเปนการรกษาตนน าล าธาร


29

7. ขอใดไมใชการอนรกษทรพยากรธรรมชาต ? ก. ปรบปรงดนโดยการใสปย เพอเพมความอดมสมบรณ ข. ปองกนการระบายของโสโครกสแหลงน า เพราะจะท าใหน าเนา ค. ไมควรปลกมนส าปะหลง เพราะจะท าใหพนดนมความเปนกรดสง ง. ปองกนแมลงหรอโรคซงเปนอนตรายตอปาไม เพอรกษาสมดลธรรมชาต 8. ขอใดเปนการท าลายความสมดลทางธรรมชาต ค าตอบขอใดถกตอง ? 1. การตดตนไมบรเวณปาชายเลน 2. การปลอยน ารอนลงไปในแมน าล าคลอง 3. เกดน ามนรวจากทอสงน ามนเขาเครองกลนน ามนศรราชา ก. ขอ 1 และ 2 ข. ขอ 2 และ 3 ค. ขอ 1 และ 3 ง. ขอ 1 , 2 และ 3 9. ขอความในขอใดผด ? ก. ดลธรรมชาตจะถกรกษาไวดวยการอนรกษทรพยากร ข. ประเทศอตสาหกรรมใหม(นกส) ไมจ าเปนตองมอตสาหกรรมทกประเภท ค. รฐควรจะรบเรงสงเสรมอตสาหกรรมทกประเภทโดยมตองค านงถงปญหามลภาวะ ง. เปนทยอมรบกนแลววาอตสาหกรรม คอ ปจจยส าคญทท าใหประเทศทก าลงพฒนาเจรญไปอยางรวดเรว 10. จดประสงคส าคญของการอนรกษทรพยากรธรรมชาต คอขอใด ? ก. ใหทกคนรกธรรมชาต ข. ใหสะสมทรพยากรธรรมชาต ค. ใหมและรกษาทรพยากรธรรมชาตไวใชนานๆ ง. ใชทรพยากรธรรมชาตใหเกดประโยชนมากทสด


30

11. การอนรกษทรพยากรปาไม นกเรยนมแนวคดวารฐบาลควรมมาตรการในเรองนอยางไรบาง ? ก. ถอนสมปทานการท าปาไมใหหมด ข. หามการท าเหมองแรในบรเวณปาสงวน ค. ดแลการตดไมและปลกปาทดแทนใหเปนไปอยางสมดล ง. หามสรางเขอนเกบน าเพราะตองตดไมในบรเวณน าทวม 12. วธการอนรกษสตวปาขอใดเหมาะสมกบนกเรยนมากทสด ? ก. น าสตวปาไปเลยงในบาน ข. ไมซอและเลกบรโภคเนอสตวทกชนด ค. แจงเจาหนาทด าเนนการกบผคาสตวปา ง. รวมรณรงคไมตดไมท าลายปาและไมลาสตวปา 13. ขอใด ไมใช สาเหตทท าใหสตวปาสญพนธ ? ก. การลาสตวปาเปนอาหารของมนษย ข. การลากนเองของสตวปาเพอเปนอาหาร ค. ความแปรปรวนอยางกะทนหนของภมอากาศ ง. ความแปรปรวนอยางกะทนหนของสภาพภมประเทศ 14. ในประเทศทก าลงพฒนา สาเหตทท าใหเกดความหายนะจากภยธรรมชาตมกเปนไปอยางรนแรง ทงนเปนเพราะเหตใด ? ก. ไมมการเตรยมการปองกนทด ข. ประชากรยากจนและดอยการศกษา ค. ใชทรพยากรธรรมชาตอยางไมมแบบแผน ง. ประเทศเหลานนอยในเขตทมภยธรรมชาตเกดขนอยางรนแรง


31

15. ขอใดเปนการพฒนาแหลงน า ? ก. สรางอางกกเกบน าฝน ข. น าน าเสยไปใชประโยชนทางการเกษตร ค. อบรมชมชนใหรวธปองกนและก าจดน าเสย ง. ส ารวจแหลงน าด และหาวธขดเจาะเอาน าใตดนมาใชประโยชน 16. ปาไมประเภทใดทมคณคาทางเศรษฐกจมากทสด ? ก. ปาเตงรง ข. ปาดบชน ค. ปาชายเลน ง. ปาเบญจพรรณ 17. ความสมพนธระหวาง พชและสตว ในขอใดไมใชพฤตกรรมทเปนไปตามวงจรโซอาหารของปาชายเลน ? ก. งกนปลา ข. นกท ารงบนตนล าพ ค. ตนไมดดอาหารจากซากของพช ง. หอยกนตมทสะสมจากดนและใบไม 18. ภาคใดของประเทศไทยทมพนทปาคอนขางหนาแนน ? ก. ภาคใต ข. ภาคกลาง ค. ภาคเหนอ ง. ภาคตะวนออก


32

19. ขอใดเปนการอนรกษทรพยากรธรรมชาตทดทสด ? ก. การบกเบกปาชายเลนเพอเพมพนทเพาะเลยงสตวน าชายฝง ข. การเพมผลผลตทางเกษตรกรโดยใชปยเคมในปรมาณมากตดตอกน ค. การปฏบตตามผงเมองเพอรองรบการขยายตวของประชากรทเพมมากขน ง. การปลอยปาไมใหอยตามธรรมชาต โดยไมมการตดเลย เพอเปนการรกษาตนน าล าธาร 20. สาเหตทท าใหความหลากหลายทางชวภาพลดลงมากจากอดตเนองมาจากขอใด ? ก. มสงมชวตจากทอนอพยพเขามาอยเพมขน ข. มสงมชวตชนดตางๆ อพยพออกจากแหลงทอยเดม ค. สงแวดลอมถกท าลายท าใหมสภาพเปลยนไปจากเดม ง. สงแวดลอมไดรบการพฒนาใหดขน จงมสงมชวตทเหมาะสมเทานนทอยได


33

เฉลยแบบทดสอบ เรอง ความหลากหลายและโครงสรางของระบบนเวศ

ขอ ค าตอบ ขอ ค าตอบ 1 ก. ความสมพนธระหวางกลมสงมชวตทอาศย

อยรวมกนกบสภาพสงแวดลอมทอยอาศย 11 ค. หามสรางเขอนเกบน าเพราะตองตดไมในบรเวณน าทวม

2 ก. มการหมนเวยนของแรธาตตาง ๆ 12 ง. รวมรณรงคไมตดไมท าลายปาและไมลาสตวปา 3 ง. กระแสลม 13 ข. การลากนเองของสตวปาเพอเปนอาหาร 4 ค. นกท ารงบนตนไม 14 ข. ประชากรยากจนและดอยการศกษา 5 ง. ภาวะไดประโยชนรวมกน 15 ก. สรางอางกกเกบน าฝน 6 ง. การปลอยปาไมใหอยตามธรรมชาต โดย

ไมมการตดเลย เพอเปนการรกษาตนน าล าธาร 16 ง. ปาเบญจพรรณ

7 ก. ปรบปรงดนโดยการใสปย เพอเพม ความอดมสมบรณ

17 ก. งกนปลา

8 ง. ขอ 1 , 2 และ 3 18 ก. ภาคใต 9 ค. รฐควรจะรบเรงสงเสรมอตสาหกรรมทก

ประเภทโดยมตองค านงถงปญหามลภาวะ 19 ง. การปลอยปาไมใหอยตามธรรมชาต โดยไมมการตดเลย

เพอเปนการรกษาตนน าล าธาร 10 ค. ใหมและรกษาทรพยากรธรรมชาตไวใชนานๆ 20 ค. สงแวดลอมถกท าลายท าใหมสภาพเปลยนไปจากเดม


34

Documents

e – Book 1 หนังสืออิเลคทรอนิกส์ Electronic · PDF fileต่างๆ ในระบบนิเวศที่มีความหลากหลายทางชีวภาพได้ต่อไป