E L A B O R A T · - Z a v o d z a e k o l o g i j u - PODGORICA Cetinjski put b.b., Podgorica, tel.: 020/265-279; 265-550; fax.: 020/265-269; ; [email protected] Stranica 1 E L

JU INSTITUT ZA RAZVOJ I ISTRAŢIVANJA U OBLASTI ZAŠTITE NA RADU

- Z a v o d z a e k o l o g i j u -

PODGORICA Cetinjski put b.b., Podgorica, tel.: 020/265-279; 265-550; fax.: 020/265-269; www.institutrz.com; [email protected]

Stranica 1

E L A B O R A T

o procjeni uticaja bazne stanice mobilne telefonije

“Debeli brijeg” u Herceg Novom na ţivotnu sredinu

Direktor

mr Branimir Ćulafić, dipl.inţ.

Podgorica, septembar 2013. godine




Stranica 2

Naziv: Elaborat o procjeni uticaja bazne stanice mobilne

telefonije “Debeli brijeg” u Herceg Novom na ţivotnu

sredinu

Nosilac posla: JU Institut za razvoj i istraţivanja u oblasti zaštite na

radu - Podgorica

- Zavod za ekologiju -

ObraĊivaĉi:

mr Aleksandar Duborija, dipl.inţ.tehnologije

Dragan Savić, dipl.inţ.elektrotehnike

Vesna Draganić, dipl.inţ.elektrotehnike

Katarina Todorović, dipl.biolog

Ţeljko Spasojević, dipl.inţ.graĊevine

Vladimir Filipović, dipl.inţ.mašinstva

Milosav Milivojević, tehn.geologije




Stranica 3

S a d r ţ a j

1. Opšte informacije 4

2. Opis lokacije 15

3. Opis projekta 29

4. Opis razmatranih alternativa 41

5. Opis segmenata ţivotne sredine 45

6. Opis mogućih znaĉajnih uticaja projekta na ţivotnu sredinu 47

7. Opis mjera za sprjeĉavanje, smanjenje ili otklanjanje štetnih uticaja 61

8. Program praćenja uticaja na ţivotnu sredinu 65

9. Rezime informacija 65

10. Podaci o mogućim teškoćama 66




Stranica 4

1. Opšte informacije

Naziv Projekta: Bazna stanica mobilne telefonije "Debeli brijeg" u Herceg Novom

Nosilac Projekta: T-Mobile d.o.o. Podgorica Moskovska 29, Podgorica 020-433-710 020-225-752

Odgovorna osoba: Igor Ivanović tel.: 067/200-220

ObraĊivaĉi Elaborata: mr Aleksandar Duborija, dipl.inţ.tehn. Dragan Savić, dipl.inţ.el. Vesna Draganić.dipl.inţ.el. Katarina Todorović, dipl.biol. Ţeljko Spasojević, dipl.inţ.graĊ. Vladimir Filipović, dipl.inţ.maš. Milosav Milivojević, geol.tehn.




Stranica 5

Na osnovu Zakona o procjeni uticaja na ţivotnu sredinu (Sl.list RCG br.80/05) donosim

R J E Š E NJ E

O formiranju multidisciplinarnog tima za izradu "Elaborat o procjeni uticaja bazne stanice

mobilne telefonije "Debeli brijeg" u Herceg Novom na ţivotnu sredinu".

Multidisciplinarni tim ĉine:

- mr Aleksandar Duborija, dipl.inţ.tehn.

- Dragan Savić, dipl.inţ.el.

- Vesna Draganić.dipl.inţ.el.

- Katarina Todorović, dipl.biol.

- Ţeljko Spasojević, dipl.inţ.graĊ.

- Vladimir Filipović, dipl.inţ.maš.

- Milosav Milivojević, geol.tehn.

Multidisciplinarni tim se prilikom izrade Elaborata procjene uticaja na ţivotnu sredinu mora

pridrţavati Zakona o procjeni uticaja na ţivotnu sredinu (Sl.list RCG br.80/05) i drugih zakonskih

i podzakonskih propisa koji regulišu ovu oblast.

Ĉlanovi Multidisiplinarnog tima ispunjavaju uslove predviĊene ĉlanom 19. Zakona o procjeni

uticaja na ţivotnu sredinu (Sl.list RCG br.80/05).

Za odgovorno lice u multidisciplinarnom timu odreĊujem mr Aleksandra Duboriju, dipl.inţ.tehn.

Direktor

mr Branimir Ćulafić, dipl.inţ.




Stranica 6




Stranica 7




Stranica 8




Stranica 9




Stranica 10




Stranica 11




Stranica 12




Stranica 13




Stranica 14




Stranica 15

2. Opis lokacije

Lokacija predmetnog bazne stanice se nalazi u mjestu Debeli brijeg, Opština Herceg Novi.

Bazna stanica se nalazi u okviru objekta MUP-a koji sluţi za graniĉni prelaz „Debeli brijeg“. Objekat je

dvoetaţne spratnosti.

Lokacija bazne stanice je na dijelu katastarske parcele br. 2991, KO Sutorina, Herceg Novi.

Slika 2.1. Lokacija bazne radio stanice

U okruţenju projekta bazne stanice, osim objekta MUP-a na u okviru kojeg se stanica nalazi,

nema drugih objekata.

Slika 2.1. Izgled lokacije




Stranica 16

Graniĉni prelaz Debeli brijeg je prelaz izmeĊu Crne Gore i Hrvatske.

Opšti podaci o lokaciji su dati u sledećoj tabeli:

Naziv lokacije Debeli brijeg

Opština Herceg Novi

Geografska duţina 42° 28' 51.72" N

Geografska širina 18° 27' 20.20" E




Stranica 17




Stranica 18




Stranica 19

Slika 2.2. UTU

Ova lokacija ne pripada zaštićenom podruĉju u bilo kom pogledu.

Pedološke, geomorfološke, geološke i hidrogeološke karakteristike terena

Geološke karakteristike (izvor: Prostorni plan Opštine Herceg Novi do 2020g.)

Opšte odlike

Podruĉje Boke, a samim tim i hercegnovske opštine, ĉini niz uvala obrazovanih u post – diluvijumu. Svi

morfološki elementi maritimne zone su stvoreni u direktnoj zavisnosti od geološkog sastava terena,




Stranica 20

njegovog tektonskog sklopa i erozionih procesa. Teren Opštine Herceg-Novi je vrlo komplikovane

geološke graĊe, pa je to jedno od najsloţenijih podruĉja u jugoistoĉnom dijelu spoljnih dinarida.

Zastupljene su naslage vrlo promjenljivog litološkog sastava, a njihov je strukturni poloţaj intenzivno

poremećen tektonskim pokretima. Regionalno posmatrano, podruĉje pripada geotehniĉkoj jedinici Budva

- Herceg Novi („Cukali Zona“), a u zapadnom dijelu jadranske zone. Na ovom podruĉju razvijeni su

raznovrsni sedimenti Trijasa, Jure, Krede, Tercijara i kvartarnih tvorevina, a dio terena pokriven je

antropogenim naslagama. Litostratigrafske jedinice odlikuju se razliĉitim biostratigrafskim, fakcijalnim i

litološkim osobinama. Unutar njih su ĉeste vertikalne i horizontalne promjene, što ukazuje na razliĉite

uslove sedimentacije.

Morfološki oblici terena su veoma izraţeni. Hipsometrijske razlike postupno rastu od obale prema zaleĊu

da bi ispod planinskih grebena naglo ustrmile. Istiĉu se tektonsko-erozione depresije Sutorine, Meljina,

kutskog polja i Bijele.

Tektonski sklop

Na podruĉju Opštine Herceg Novi izdvajaju se tri geotektonske jedinice: Jadransko-jonska zona

„PARAAUTOHTON“, „Cukali zona“ i Zona visokog krša. Zone odvojene regionalnim reversnim rasedina, sa

pravcima pruţanja sjever -jug, presjecajući tako starije strukture dinarskog pravca prostiranja. MeĊu

njima je najmarkantniji „Zubaĉki rasjed“ i rasjed od Budve preko Kotora i dalje, na sjever. U tektonskim

zbivanjima, dominiraju vertikalna i horizontalna (tangencionalna) kretanja. Smjer ovih kretanja upravan

je na pruţanje struktura, a nastaje uslijed suĉeljavanja Jadranskog bazena i dinarida. Suĉeljavanje

jedinica uslovilo je intezivno boranje, komadanje i stvaranje reversnih, popreĉnih i dijagonalnih rasjeda.

Zona zahvata urbanistiĉkog projekta pripada geotektonskoj jedinici - „Cukali zoni“.

Inţenjersko-geološki procesi i pojave

Aktiviraju se kao posljedice djelovanja egzogenih procesa u razliĉitim litostratigrafskim i strukturnim

jedinicama. Na ovom podruĉju, uoĉen je ĉitav niz takvih procesa koji dovode do promjena na površini i

pod površinom terena. Uzroĉnici su razliĉite egzogene sile, a u prvom redu, površinska i podzemna voda.

Ti procesi su: krunjenje, odronjavanje, spiranje, stvaranje jaruga i vododerina, klizanje i likvifakcija.

Hidrogeološke karakteristike

Za podruĉje Opštine Herceg Novi prema litološkom sastavu, stupnju deformacija stijena na površini kao i

poloţaju izvora i ponora, izdvojene su 4 osnovne grupe stijena razliĉitih hidrogeoloških osobina:

1. Dobro vodopropusne naslage pukotinske poroznosti

2. Slabo vodopropusne naslage pukotinske poroznosti

3. U cjelini vodopropusne naslage

4. Naslage promjenljive vodopropusnosti, relativno male debljine.

Hidrogeološka funkcija stijena je u direktnoj zavisnosti od graĊe terena i poloţaja stijena u formiranim

strukturnim formama. Mogu se razlikovati dva osnovna medija za formiranje i kretanje podzemne vode i

to:

1. podzemne vode vezane za okrunjene karbonatne stijene

2. podzemne vode vezane za naslage intergranularne poroznosti

Na formiranje i kretanje podzemne vode, u navećem dijelu utiĉe odnos vodopropusnih karbonarnih i

vodonepropusnih klastiĉnih stijena unutar opisanih struktura, kao i uticaj mora, ukoliko su strukture




Stranica 21

boĉno potopljene (podruĉje Kamenera). Osnovni smjer kretanja podzemne vode je zapad – istok u

visokom podruĉju „Cukali zone“, tako da glavna podzemna voda teĉe prema Morinjskom zalivu.

Na većim slivnim podruĉjima su formirani površinski tokovi: rijeka Sutorina, Babin potok, Ljuti potok,

Potok Nemila, rijeka Sopot i rijeka Zelenika, potok Baošić i potok Pijavica u Bijeloj.

Rijeka Sutorina

Slivno podruĉje rijeke Sutorine je dosta veliko i zahvata na sjeveru juţnu padinu Mokrinskog polja, preko

Mojdeţa i Sutorinskog polja do same rijeke. Sjeverni obronci brda Osoje takoĊe pripadaju slivnom

podruĉju rijeke Sutorine. Podtlo na ovom podruĉju je izgraĊeno od flišnih naslaga gornjeg eocena, a u

donjem dijelu predstavlja naslage aluvijalnog nanosa. Vodopropusnost ovih slojeva je veoma niska, pa se

za vrijeme pljuskova formiraju mali bujiĉni potoci, koji se ulivaju u rijeku Sutorinu. U gornjem toku rijeke

Sutorine su veoma izraţeni erozioni procesi.

Babin potok

To je potok koji se formira u naselju Trebesin, prolazi ispod hotela Igalo i uliva se u more. U gornjem

dijelu sliva tlo je izgraĊeno od laporovitih kreĉnjaka i glinovitih laporaca sa ulošcima pješĉara i

breĉa.Gledano u cjelini ove naslage su vodonepropusne. U srednjem dijelu sliva tlo je izgraĊeno od

kreĉnjaĉke drobine i roţnaca vezanih glinom. Ovi materijali nijesu konsolidovani, pa su vodopropusni i

predstavljaju prave kolektore za procjedne i podzemne vode. Dio potoka od Jadranske magistrale do

mora-donji dio sliva izgraĊen je od proluvijalnog nanosa male debljine i promjenljive vodopropusnosti.

Ljuti potok

To je potok koji se formira na jugozapadnoj padini Dobraštice, pa preko Kamenog, Poda, Tople III, Tople

II dolazi u Toplu I, gdje se uliva u more. Prema hidrogeološkoj karti, u gornjem dijelu sliva tlo se sastoji

od kreĉnjaka i roţnaca, do laporovitih kreĉnjaka, laporaca i glinaca u donjem toku sliva. U gornjem toku

je stijenska masa vodopropusna, meĊutim u donjem toku je vodopropusnost promjenljiva.

Potok Nemila

Potok koji se formira u naselju Podi i Ĉela. U gornjem dijelu sliva tlo se sastoji od kreĉnjaka i roţnaca koji

su dobro vodopropusni, meĊutim na dijelu naselja Podi tlo se sastoji od glinovitog materijala sa

promjenljivom sadrţinom sitne drobine. Donji dio sliva obuhvaća depresiju Nemila, ĉije se tlo sastoji od

aluvijalnog nanosa.

Rijeka Sopot i Zelenika

Slivno podruĉje ovig bujiĉnih tokova je veoma veliko, jer obuhvaća ogromni prostor centralnog dijela

urbanog podruĉja opštine Herceg Novi. Oblik sliva je lepezast. Ovo slivno podruĉje zahvaća ĉitavo Kutsko

polje u kojem se nalazi podzemna akumulacija pitke vode Opaĉica.

Potok Baošić

Potok se formira kod izvora Vrutak, a proteţe se izmeĊu Orlovog brda i Ilijinog brda. Prema

hidrogeološkoj karti gornji dio sliva je izgraĊen od karbonatnih stijena pukotinske poroznosti. U donjem

toku teren je izgraĊen, pa je neophodno uraditi regulaciju kotita od ušća do postojećeg kamenoloma,a

takoĊe i sve površinske vode prihvatiti i odvesti do recipijenta.

Potok Pijavica- Bijela

Potok se formira visoko u Bijelskim Kruševicama, a zatim centralnom zonom Bijele dolazi do mora. U

gornjem dijelu sliva tlo je izgraĊeno od dobro vodopropustljivih karbonatnih stijena, dok se tlo u donjem

toku sastoji od aluvijalnog nanosa male debljine.




Stranica 22

Stabilnost i nosivost terena

Stabilnost terena za podruĉje koje zahvata PPO Herceg Novi ima tri kategorije:

I. Stabilan teren: - ĉinioci i djelatnosti ĉovjeka ne mogu izazvati poremećaj stabilnosti.

II. Uslovno stabilan teren: - u prirodnim uslovima je stabilan, ali pri izvoĊenju inţenjerskih radova ili pri

izrazitoj promjeni prirodnih faktora, moţe postati nestabilan.

III. Nestabilan teren: - je u prirodnim uslovima nestabilan s izraţenim brojnim fiziĉko-geološkim

procesima. IzvoĊenjem inţenjerskih radova, inteziviraju se procesi koji uzrokuju i proširuju podruĉje

nestabilnosti.

Nosivost terena je uglavnom odreĊena kroz sljedeće kategorije:

- Stijene nosivosti veće od 20 N/cm², pripadaju sve vezane ili ĉvrste stijene.

- Nosivost 12 - 20 N/cm², vezana je uglavnom za grupu poluvezanih naslaga u ĉijem sastavu

prevladavaju pjeskovita glina, odlomci i blokovi kreĉnjaka. Geološki, to su kvartarne tvorevine,

konsolidovan sipar, kreĉnjaĉke breĉe, konglomerati i dijelovi aluvijalnih naslaga.

- Nosivost 7 N/cm² zabiljeţena je u pjeskovitim sedimentima proluvijalnih konusa u kojima su u

priobalnom dijelu bile registrovane pojave likvifakcije.

Sve ove vrijednosti date su naĉelno jer se nosivost terena mora eksperimentalno utvrditi od lokacije do

lokacije prilikom projektovanja objekata.

Geosezmiĉki uslovi - Seizmiĉka mikrorejonizacija

Imajući u vidu specifiĉne lokalne geološke i inţenjersko-geološke uslove, za urbano podruĉje Opštine

Herceg-Novi, uraĊene su karte seizmiĉke mikrorejonizacije prema analitiĉkoj metodi, a za iste

geotehniĉke modele paralelno je uraĊen tabelarni prikaz seizmiĉkih parametara prema empirijskoj formuli

prof. Nedvedera.

Kad se govori o specifiĉnim lokalnim geološkim uslovima, treba uvaţavati navlaku ĉvrstih karbonatnih

stijena na glinovite stijene, zatim debljine erozionog ostatka navlake do 35m, kao i sve efekte koje izaziva

takva strukturna graĊa.

Karta seizmiĉke mikrorejonizacije uraĊena je grupisanjem istih, odnosno bliskih seizmiĉkih parametara

pojedinih geotehniĉkih modela i podataka inţenjersko – geološke karte. Na taj naĉin, formirane su zone

kod kojih su pored seizmiĉkih parametara u obliku maksimalnih ubrzanja, odreĊeni i odgovarajući

koeficijenti seizmiĉkog intenziteta (Ks), kao i intenziteti po MCS skali.

Geomorfološki faktori - reljef i morfometrija

Specifiĉne prirodno-geografske karakteristike, posebno, razuĊeni reljef i dramatiĉna konfiguracija terena

sa dominantnom brdsko-planinskom ambijentom naglašenog juţno-jadranskog i bokokotorskog identiteta

u kombinaciji sa morskim zalivom neposredno vrše uticaj na razvoj hercegnovskog podruĉja. RazuĊeni

reljef sa velikim nagibima nad uţim priobalnim pojasom karakterišu relativno prostrani pojasevi na višim

nadmorskim visinama i ograniĉenim mogućnostima naseljavanja ljudi i njihove aktivnosti. Sloţenost

reljefa i njegove osnovne karakteristike najjednostavnije ispoljava sledeća tabela visinskih zona opštine

Herceg Novi izraţene apsolutnim i relativnim pokazateljima.

Morfometrijska razvedenost terena je u direktnoj je zavisnosti od litostratigrafskog i strukturnog sklopa.




Stranica 23

Zemljište

Sastav i kvalitet zemljišta zavisi od petrografskog sastava, odnosno geološke graĊe podloge na kojoj je

razvijeno. Kao što je reĉeno u ovom prostoru geološke formacije se pruţaju u pravcu SZ- JI irazliĉite su

po geološkoj graĊi pa prema tome razlikuju se i po vrsti kvalitetu zemljišta. Zone izgraĊene od flišnih

tvorevina predstavljaju prostore u kojima je moguĊe bavljenje poljoprivredom. Biljni svijet ovih zona je

takoreĊi neprekidan i bujan.

Karakteristike i stanje zemljišta u Opštini Herceg Novi, su direktna posljedica uticaja prirodnih faktora i

uticaja ĉovjeka kao faktora stvaranja zemljišta.

Od obale ka planini nalaze se razliĉiti tipovi zemljišta: mediteranska crvenica (tera rosa), planinske

crvenice tipa Buavica, plitka skeletna crvenica, odnosno Buavica, dok u depresijama taloţenje materijala

sa viših terena je uslovila stvaranje srednje dubokog i dubokog zemljišta.

Duboka Crvenica i duboka Buavica pod izmjenjenim uslovima pedoklime, gube znatan procenat organskih

materijala, te kao posljedica toga, javlja se smeĊa boja ovih zemljišta. Unutar ova dva tipa, na glinovitim,

laporovitim i drugim trošnim podlogama, stvara se smeĊe zemljište. U zoni uticaja Jadranske klime to je

smeĊe primorsko zemljište na flišnoj seriji.

Oko naselja duţ priobalnog pojasa Opštine Herceg Novi, stvorena su smeĊa antropogena zemljišta na

terasama koje je uglavnom izgradila ljudska ruka. Radom rijeka i bujiĉnih potoka duţ priobalnog

dijela, stvorena su mlaĊa, genetski nerazvijena zemljišta: deluvijum i aluvijalno-deluvijalna zemljišta.

Izvorišta vodosnabdjevanja

Obzirom na geološki sastav i tektonski sklop terena na kome se nalazi predmetna lokacija, kao i znatno

šireg prostora, zatim odnosa propustljivih i nepropustljivih stijena logiĉna je faktiĉka situacija relativno

veliki broj pojava izvora i povremenih vodotoka. Sve pojave izvora na ovom prostoru vezane su za

neposredni kontakt kreĉnjaka kao propustljivih stijena i flišnih tvorevina kao nepropustljivih stjenskih

kompleksa. U onim djelovima gdje se moćni karbonatni sedimenti spuštaju do morskog nivoa, a i zbog

njihovog stepena skaršćenosti javljaju se izvori slatke vode ispod same morske površine. Takvi izvori

nazivaju se vrulje.

Akumulacija na Trebišnjici

Zbog ĉestih problema u vodosnabdijevanju Herceg Novog, a pogotovo u ljetnim mjesecima, Opština

Herceg Novi se opredijelila da trajno obezbijedi dovoljne koliĉine pitke vode zahvatanjem, dovodom i

preĉišćavanjem vode iz akumulacije na rijeci Trebišnjici. Ovaj projekat je završen u avgustu 1980.

godine.

Podzemna akumulacija ''Opaĉica''

Pumpna stanica ''Opaĉica'' je locirana u sjeveroistoĉnom dijelu Kutskog polja u podnoţju brda Glavica, a

u blizini naselja Zelenika, a predstavlja prvo veće izvorište koje je kaptirano poĉetkom pedesetih godina

prošlog vijeka.

Ova podzemna akumulacija je najdragocjenije izvorište pitke vode na Crnogorskom primorju.

Samo izvorište predstavlja izvorsku pećinu sa razgranatom mreţom podzemnih kanala, koji se od mjesta

isticanja pruţaju ka istoku, odnosno ka brdu Glavica.U pećinskim kanalima prisutan je stalni podzemni

tok, a sami kanali su formirani

u kreĉnjacima gornjokredne starosti. Tankoslojeviti kreĉnjaci donje krede i eocenskog fliša koji se proteţu

paralelno sa morskom obalom sprijeĉavaju prodor morske vode i kontaminaciju same izdani ''Opaĉica''.




Stranica 24

Korišćenje ove izdani datira još iz davna 1964. godine, kada je za korišćenje vode izgraĊena pumpna

stanica kapaciteta 50-55 l/s. 1972.godine kapacitet pumpne stanice je povećan na 100-110 l/s izgradnom

novih eksploatacionih bunara.

Danas se voda zahvata putem 5 eksploatacionih bunara ĉija se dubina kreće i do 30 m. Kota terena na

mjestu pumpne stanice ''Opaĉica'' iznosi oko 10mnm. Minimalna izdašnost ovog izvorišta u sušnom

periodu iznosi oko 40 l/s. Obzirom da se neposredno uz pumpnu stanicu i eksploatacione bunare proteţe

kolska saobraćajnica moguća su zagaĊenja istih. Pri povoljnim hidrološkim uslovima i radu većeg broja

pumpnih agragata procjenjuje se da je moguće ostvariti kapacitet do oko 250 l/s.

Izvorište ''Lovac''- Mojdeţ

Još davne 1956 god. kaptiran je izvor ''Lovac'' iz kojeg se gravitacionim putem transportovala voda ka

rezervoarima koji su vodom snabdijevali naselja Njivice, Igalo i Toplu. Danas, nakon rekonstrukcije ove

kaptaţe i izgradnje novog PVC cjevovoda preĉnika 300mm, voda se transportovala ka PPV ''Mojdeţ'' i

nakon tretiranja plasira u distributivni sistem Herceg Novog.Nakon izvoĊenja radova na sanaciji tunela

’’Potkop Mojdeţ’’ voda iz ove kaptaţe se povukla, tako da već par godina ovo izvorište nije u funkciji.

''Vrela''- Sasovići i ''Crnica''- Podi

Vrelo u Sasovićima je kaptirano 1948 god. što je u tadašnjem vodosistemu znatno poboljšalo

vodosnabdijevanje. Minimalna izdašnost ovog izvota iznosi oko 3 l/s, dok se maksimalna kreće i do 40 l/s.

Kaptirani izvor ''Crnica'' se nalazi ispod kamenoloma u naselju Podi.U minimumu kapacitet ovog izvorišta

je 1 l/s, a u maksimumu iznosi 30 l/s.

Izvorište ''Pijavica''- Bijela

Kaptirani izvor ''Pijavica'' se nalazi izmeĊu Baošića i Bijele u naselju Podkoritnik. Minimalna izdašnost ovog

izvorišta se procjenjuje na 2 l/s.

Ekološke karakteristike priobalnog mora

Vode Crnogorskog kontinentalnog šelfa pripadaju zoni intezivne izmjene vodenih masa izmeĊu

Jadranskog i Jonskog mora. Tako ulaz slane i tople Jonske površinske vode prevladava u površinskom i

srednjem sloju, dok izlaz hladnije i manje slane Jadranska vode preovladava u prizemnom sloju. Stoga je

dominantno strujanje u površinskom sloju u smjeru NW, posebno tokom toplijeg dijela godine. Brzina

površinskog strujanja kreće se izmeĊu 0,2 i 0,5 ms-1.

Temperatura u površinskom sloju se kreće izmeĊu 13oC i 27oC, dok u prizemnim slojevima nikada ne

pada ispod 12-13oC. Zasićenje kiseonikom kreće se izmeĊu 80 i 112%.

Stanje kvaliteta priobalnog mora

Iako se u obalno more ispuštaju cjelokupne koliĉine nepreĉišćenih urbanih otpadnih voda, sanitarni

kvalitet mora na javnim plaţama je poslednjih godina je zadovoljavao sanitarne uslove.

U Opštini Herceg Novi, kvalitet morske vode (izvor informacija: JP Morsko Dobro) mjeri se na 17 lokacija,

od ĉega su 4 na otvorenom moru. Opšti kvalitet morske vode I klase bio je na 5 lokacija (Dobreĉ, Mirište,

Njivice, kupalište hotela „Topla“ i Ćorovića plaţa). Kvalitet morske vode II klase, prema mjerodavnoj

vrijednosti, bio je na lokacijama: Kamenari, Bijela, Baošići, Kumbor, Zelenika, Meljine, plaţa hotela

„Plaţa“, Yahting klub, plaţa RVI, plaţa kod Vile Galeb i Ţanjice. Obje klase su pogodne za kupanje i

rekreacju na moru.

Lokacija u Đenovićima je, prema izraĉunatoj mjerodavnoj vrijednosti prelazila granice II klase.

TakoĊe, treba posebno istaći pojavu tropske alge Caulerpa racemosa, koja je tridesetih godina prošlog

vijeka dospjela u Mediteran. Njeno naglo širenje zabiljeţeno je 90-tih godina, a za ovu algu je




Stranica 25

kerakteristiĉan brzi rast na svim tipovima medija, pa svojim gustim „naseljima“ spreĉava prodor svjetlosti

neophodne za ostale korisne alge i biljni svijet, ĉime se izaziva njihovo uginuće. Osim toga, ova opasna

alga, kako istiĉu struĉnjaci Instituta za biologiju mora, ispušta u vodu štetne alkaloide, koji izazivaju

uginuće svih drugih organizama u okolini, ĉime u velikoj mjeri utiĉu na smanjenje biodiverziteta mora.

Na našim prostorima veoma malo indusrijske vode tretira se prije ispuštanja u površinske vode ili u javnu

kanalizacionu mreţu. Ĉak i u ovim sluĉajevima efikasnost cijelog procesa nije garantovana i rijetko se

provjerava. Industrijske otpadne vode ĉesto su bogate toksiĉnim materijama organskog i neorganskog

porijekla.

Zbog navedenog, treba istaći da je samo zaštićen Bokokotorski zaliv osnova daljeg razvoja turizma i

cjelokupnog Herceg Novog.

Klimatske prilike

Karakteristka Crnogorskog podruĉja je da ima umjerenu klimu s blagom zimom i ne prevrućim ljetom.

Minimalna temperatura vazduha u zimskim mjesecima iznosi 5oC, dok u ljetnim mjesecima ta temperatura

ima vrijednost od 20oC. Maksimalne mjeseĉne temperature u ljetnim mjesecima imaju vrijednost od oko

35oC, a u zimskim mjesecima 11-13oC.

Najniţa srednja mjeseĉna temperatura u Herceg Novom je u januaru mjesecu, i iznosi 8° - 9°C, a najviša

srednja mjeseĉna temperatura je u avgustu sa 24° - 25°C.

U Herceg-Novom ima prosjeĉno godišnje:

Temperatura Prosjeĉan broj dana godišnje

Iznad 30 oC 33

Iznad 25 oC 105 Ispod 0 oC 3.3

Na podruĉju Herceg Novog, kao i na cijelom primorju, osim Bokokotorskog zaliva, dominantni su vjetrovi

iz smjera sjeveroistoka i jugozapada.

U zavisnosti od distribucije vazdušnog pritiska koji je niţi u toku ljetnjeg perioda a znatno viši u zimskom

periodu, na podruĉju Herceg Novog se javlja nekoliko vrsta vjetrova. Bura je hladan i suv sjeverni vjetar

koji duva u zimskom periodu iz pravca sjeveroistoka. Jugo je vlaţan vjetar, duva u toku hladnijeg dijela

godine iz pravca jugoistoka. Od svih ostalih vjetrova, moţe se izdvojiti sjeverozapadni vjetar. U toplijem

dijelu godine javlja se, za ovo podruĉje veoma karakteristiĉan vjetar - maestral koji duva na kopno iz

pravca zapad - jugozapad.

Kvalitet vazduha

Permanentno praćenje kvaliteta vazduha u Crnoj Gori vrši se u skladu sa zakonskim ovlašćenjima na

osnovu Zakona o zaštiti vazduha i podzakonskih akata. Program kontrole kvaliteta vazduha vršen je u

skladu sa Zakonom o zaštiti vazduha (“Sl. list CG“, br. 25/10).

Kontrola kvaliteta vazduha vrši se radi utvrĊivanja nivoa zagaĊenosti vazduha i ocjene uticaja zagaĊenog

vazduha na zdravlje ljudi, ţivotnu sredinu i klimu, kako bi se preduzele potrebne mjere u cilju zaštite

ţivotne sredine, zdravlja ljudi i materijalnih dobara.

Na podruĉju Herceg Novog nema većih zagaĊivaĉa vazduha. Lokalno zagaĊenje potiĉe u najvećoj mjeri

od grijanja bilo privrednih i zdravstvenih objekata, bilo domaćinstava, dok su hotelski kapaciteti

zagadjivaĉi samo u koliko rade u sezoni grijanja.

Zbog povoljnih klimatskih uslova u opštini Herceg-Novi (srednja temperatura vazduha iznad 18oC prisutna

je više od 160 dana) potreba za zagrijavanjem stambenih i poslovnih prostora je dosta manja u odnosu

na ostale opštine Crne Gore, i na osnovu toga potrošnja goriva za tu svrhu je dosta smanjena.




Stranica 26

Sistematsko mjerenje imisije osnovnih zagaĊujućih materija u prizemnom sloju vazduha vrši se

svakodnevno u 24-ĉasovnim uzorcima vazduha.

Srednje i maksimalne mjeseĉne vrijednosti osnovnih zagaĊujućih materija, odnosno Csr.,Cmax. i C 95

vrijednosti sadrţaja sumpor dioksida, ukupnih azotnih oksida i dima i ĉaĊi u H.Novom tokom prethodnih

godina (izvor: Agencija za zaštitu ţivotne sredine i Ministarstvo zaštite ţivotne sredine 2005-2010.g:

Izvještaji o stanju ţivotne sredine u Crnoj Gori) bile su niţe od propisanih normi. Maksimalna vrijednost

taloţnih materija bila je iznad GVZd. Maksimalne vrijednosti prizemnog ozona u ljetnjim mjesecima su

prelazile GVZd. Ukupne lebdeće ĉestice, sadrţaj teških metala u njima i u taloţnim materijama u svim

mjerenjima je bio ispod GVZd. Sadrţaj PAH-s predstavljen i kao Csr. i Cmax.bio je iznad GVZd.

Na osnovu dobijenih podataka, kvalitet vazduha u Herceg Novom moţe se ocijeniti kao veoma dobar.

Monitoring stanja vazduha koji sprovodi Agencija za zastitu ţivotne sredine Crne Gore na podruĉju

Herceg Novog nije vršen tokom 2010.g, 2011.g. i 2012.g.

Padavine i njihov kvalitet za podruĉje Herceg Novog

Hemizam atmosferskih voda koje se sakupljaju na mjernoj stanici Herceg Novi je prema podacima

Hidrometeorološkog zavoda u poslednjih desetak godina bio sledeći:

pH vrijednost padavina je varirala od 3.11 do 7.46 sa srednjom vrijednošću od 6.68.

Elektroprovodljivost padavina na ovom podruĉju varirala je od 7.4 s/cm do 300.0 s/cm sa srednjom

vrijednošću od 58.36 s/cm.

Srednja koncentracija sulfatnih jona u mjerenom periodu iznosila je 7.46 mg/dm3, dok je maksimalna bila

100 mg/dm3 (2/3.05.1998. god.).

Srednja koncentraciona vrijednost nitrata iznosila je 1.39 mg/dm3, a s maksimalnom vrijednošću od 4

mg/dm3.

Što se tiĉe hloridnih jona u posmatranom periodu srednja koncentracija im je iznosila 7.38 mg/dm3, a

maksimalna 87.3 mg/dm3.

Srednja koncentracija bikarbonatnog jona je bila 9.20 mg/dm3 sa maksimalnom vrijednošću od 35.38

mg/dm3.

Amonijum jon je imao srednju vrijednost od 1.77 mg/dm3, a maksimalnu 4.5 mg/dm3.

Koncentracija natrijumovog jona (srednja) iznosila je 2.78 mg/dm3, sa maksimalnom vrijednošću od 6,37

mg/dm3.

Maksimalna koncentracija jona kalijuma iznosila je 0.47 mg/dm3, dok je srednja bila 0.26 mg/dm3.

Srednja koncentracija kalcijuma u padavinama bila je 2.64 mg/dm3 sa maksimalnom vrijednošću od 8.96

mg/dm3.

Koncentracija magnezijumovog jona (srednja) iznosila je 1.69 mg/dm3, sa maksimalnom vrijednošću od

3.69 mg/dm3.

Znaĉajan uticaj na hemizam padavina ima sastav vazduha na lokalitetu na kom se javljaju atmosferske

vode pa je stoga za oĉekivati ovakav sastav atmosferskih voda.

Pošto za parametre kvaliteta padavina ne postoje zakonski normativi, ne moţe se dati ocjena o njegovom

kvalitetu ali nam moţe pomoći, da sagledamo uticaj atmosferskih voda na projektovani objekat, kao i na

okolno zemljište planiranog objekta.

Flora i Fauna

Podruĉje Herceg Novog pripada mediteranskoj biljno - geografskoj regiji. U okviru nje izdvajaju se dva

pojasa: eumediteranski koji obuhvata obalno i ostrvsko podruĉje sa zimzelenom vegetacijom tvrdog i

koţastog lisća i submediteranski, koji se proteţe ka unutrašnjosti i u kome dominira listopadna vegetacija.




Stranica 27

Ovaj dio Crnogorskog primorja se odlikuje izuzetno povoljnim klimatskim prilikama, koje su uslovile

nastanak i razvoj veoma zanimljivog biljnog i ţivotinjskog svijeta. Veoma bujna i raznovrsna vegetacija,

kao poseban ukras ovog kraja, ĉini svojevrstan spoj autohtonih i alohtonih vrsta i predstavlja gradivni dio

pejzaţno - ambijentalnih vrijednosti ovog dijela Boko - Kotorskog zaliva.

Raznovrsnost biljnog svijeta Herceg Novog ne bi bila potpuna bez pominjanja parkovskog i baštenskog

ukrasnog bilja. Specifiĉnost klime i prostora uslovila je bujanje mnogih dekorativnih, introdukovanih vrsta.

Magnolije, palme, cikasi, mimoze, kamelije i mnoge druge egzotiĉne vrste ĉine nezaoblazne elemente u

portretisanju novske rivijere.

Dekorativno bilje je takoĊe ugroţeno gradnjom, ali i ono ono svojim bujanjem moţe ugroziti autohtoni

pokrivaĉ.

U ţivotinjskom svijetu na podruĉju opštine Herceg Novi izdvajaju se odreĊene mikrozone sa razliĉitim

ţivotinjskim vrstama.

Zbog blage klime na hercegnovskom podruĉju se nalazi veliki broj ptica stanarica i gnjezdarica.

Zahvaljujući svom geografskom poloţaju i povoljnim ekološkim uslovima, podruĉje Herceg Novog je

znaĉajan koridor pticama selicama. Vrabac (Passer domesticus) je ubjedljivo najĉešća ptica gradske

sredine, a lastavice (Hirundo rustica) se gnjezde po starim zidinama.

Shodno Rješenju o stavljanju pod zaštitu rijetkih, prorijeĊenih, endemiĉnih i ugroţenih biljnih i ţivotinjskih

vrsta i prema literaturnim i drugim saznanjima, u bliţoj okolini ovog lokaliteta nema zaštićenih vrsta.

Zaštićeni objekti prirode i vegetacija

Po osnovu domicilnog zakonodavsta Izdvajanje i stavljanje pod zaštitu pojedinih objekata prirode

izvršeno je na osnovu Zakona o zaštiti prirode (Sl. List CG br. 51/08). U skladu sa Zakonom utvrĊenom

kategorizacijom, na podruĉju Crnogorskog primorja su pod zaštitu stavljeni sledeći objekti (u okviru

kategorije spomenici prirode):

- Hortikulturni objekti - Park nekadašnjeg hotela „Boka“ (1,2 ha).

- Biljne zajednice -Munika (Pinus heldraichii), na Orjenu (300 ha).

- MedveĊa lijeska (Corylus colurna), na Orjenu.

- Primjerci i skupine biljnog svijeta - Hrast ĉesvina ili crnika (Quercus ilex) na Savini i brdu Ilinici kod

Herceg Novog.

- Rijetke i ugroţene vrste- Colchcum hungaricum Janka - kaćunak, zastupljen u Herceg-Novom.

Riješenjem Republiĉkog zavoda Crne Gore (Sl.list SRCG 36/82) na podruĉju cijele drţave zaštićene su 52

biljne vrste, 314 ţivotinjskih vrsta i cijeli red slijepih miševa.

Pejzaţ

Reljef obalnog podruĉja je vrlo sloţen i specifiĉan. Karakterišu ga nagle hipsometrijske promjene na

malom prostoru. Na samoj obali nalazi se uska primorska ravnica iz koje se uzdiţu strme planine,

ponekad već i od same obale

Cjelokupan prostor opštine Herceg Novi sa pristupnim akvatorijem, priobaljem i visoko uzdignutim

frontalnim zaleĊem Orjenskog masiva posjeduje karakter neponovljive ambijentalne cjeline. Na prostoru

zaleĊa dominantnim se izdvajaju Nacionalni park Orjen i brojne ţivopisne ruralne cjeline u jasno

definisanom kulturnom pejzaţu.

Brojnost i stepen oĉuvanosti ambijentalnih cjelina koje se nalaze na prostoru opštine sa vrlo izrazitim

prirodnim i kulturnim nasljeĊem predstavljaju respektivan razvojni faktor i resurs podruĉja Herceg Novog.

Predmetna lokacija spada u mješoviti pejzaţ u antropogeno znatnije izmijenjenoj sredini. Intezivan proces

urbanizacije glavni je nosilac degradacije pejzaţa.




Stranica 28

Zaštićeni objekti i dobra kulturno-istorijske baštine

Dominantna ambijentalna istorijsko graditeljska cjelina lako uočljiva i prepoznatljiva je srednjevjekovna

tvrđava sa gradskim jezgrom Herceg Novog koju karakteriše ansambl kula povezanih zidinama i

razuđena urbana matrica sa reprezentativnim sakralnim i brojnim profanim građevinama. Dijelovi

fortifikacije predstavljaju prepoznatljive simbole grada kao što je Kanli kula, Forte mare Sahat kula i

Španjola.

Na teritoriji opštine Herceg Novi registrovano je ukupno 47 spomenika kulture, odnosno ukupno 63

sakralna objekta graditeljskog nasljeđa vojnih objekata ili drugih grupacija i kompleksa koji nisu

registrovani kao spomenici kulture. Najznačajniji je Manastir Savina, Savinska dubrava. Izgradnja

Manastira je započeta u XV vijeku. Po svojim stilskim karakteristikama najstariji djelovi manastirskog

kompleksa pripadaju gotici, mala crkva, a velika manastirska crkva građena krajem XVIII vijeka

predstavlja reprezentativni primjer crkvene arhitekture epohe baroka.

U okviru zaštićenih objekta prirode prema Zakonu o zaštiti prirode (Sl. List CG br. 51/08) ne nalazi se

predmetna lokacija, niti njeno okruženje.

Naseljenost i koncentracija stanovništva

Prema podacima Popisa iz 2011.g., broj stanovnika na Herceg Novi je iznosio 30922.

Naravno, prezentirani podaci se moraju uzeti sa rezervom, obzirom da se broj stanovnika (privremenih)

znaĉajno uvećava u toku ljetnjih mjeseci.

Infrastrukturni objekti

Predmetnu lokaciju karakteriše prisustvo putne i elektro i nn mreţe.




Stranica 29

3. Opis projekta

Zbog konstantnog povećanja broja T-Mobile pretplatnika ukazuje se potreba za proširenjem

kapaciteta sistema.

Postavljanjem bazne stanice na teritoriji opštine Herceg Novi, na lokaciji Debeli brijeg, proširio bi

se kapacitet, a u isto vrijeme bi se poboljšala pokrivenost i kvalitet signala na širem podruĉju

opštine, posebno na graniĉnom prelazu.

Tehniĉka dokumentacija je usaglašena sa zakonskom regulativom, koja tretira relevantnu oblast,

kao i sa meĊunarodnim GSM preporukama.

Tokom izvoĊenja projekta se neće zauzimati zemljište, obzirom da se vrši instalacija opreme na krovu

objekta.

Na osnovu izvršenih mjerenja na terenu kao i primjenom specijalizovanog softvera za planiranje GSM

mreţe - TEMS Cell Planner, Sektor za planiranje Investitora je predloţio kao pogodnu lokaciju Debeli

brijeg. Za ovaj objekat T-Mobile je uradio neophodni dio infrastrukture.

Tehniĉka dokumentacija je usaglašena sa zakonskom regulativom, koja tretira relevantnu oblast,

kao i sa meĊunarodnim GSM preporukama.

Bazna stanica RBS 6201 koja se nalazi na lokaciji Bijela, opština Herceg Novi, se radi racionalizacije,

mijenja baznom stanicom RBS 6601, koja je bazirana na Main+Remote konceptu. Main jedinica se

montira u TKC Herceg Novi, a remote jedinica na lokaciji Debeli Brijeg ostaje nepromijenjena. Kabinet

RBS 6601 sa lokacije Debeli Brijeg se premješta na lokaciju TKC Herceg Novi, sa nepromijenjenom

konfiguracijom 2+0+0 za lokaciju Debeli Brijeg. Radio jedinice za GSM se aktiviraju u RBS 6601 kabinetu

(1xRRUS jedinice za GSM-900 izlazne snage 60 W), ali je snaga po TRU povećana na 33,0 dBm, umjesto

45,0 dBm na lokaciji Debeli Brijeg.

RRUS za RBS 6601 ostaje nepromijenjen na lokaciji Debeli Brijeg, opština Herceg Novi. Main jedinica se

premješta sa lokacije Debeli Brijeg na lokaciju TKC Herceg Novi, vlasništvo CT.

Na lokaciji Debeli Brijeg postojeći antenski sistem (2x K736 347 omni antene za GSM-900 opseg, koje su

postavljene na postojećim nosaĉima antena na fasadi na I spratu (objekat carine), na visini od oko 8 m

od tla, kao i parametri antenskog sistema ostaju nepromijenjeni. Indoor oprema je smještena u

postojećem objektu Debeli Brijeg, vlasništvo CT.

Proraĉun efektivnih izraĉenih snaga

U sledećoj tabeli data je uporedna analiza za tipove antena koji su se koristili, i koji se koriste na lokaciji

Debeli Brijeg sa odgovarajućim azimutima i vrijednostima tiltova za date antene, te duţinom fidera.

Ćelija Tip antene Kom Azimut

(°) Tilt (°)

Duţina

Fidera (m)

A Kathrein 736347 2 2 - - 0 0 - -

Fideri i dţamperi

Kad se raĉuna efektivna izraĉena snaga, gubitak u fiderima i dţamperima se mora, takoĊe, uzeti u obzir.

Tip kabla Oznaka

Feeder 7/8 FAB 102 580/01




Stranica 30

Feeder System Kit FAB 102 583/132

Feeders Clamps for LCF 7/8 FAB 622 37/01

Feeder Marking NTM 201 207/1

U sledećoj tabeli su dati gubici u fiderima koji se najĉešće koriste u baznim stanicama. Na lokaciji Debeli

brijeg koristi se LCF 7/8".

Feeder tip 900 (dB/100m)

LCF 1/2 " 7,2

LCF 7/8 " 4,0

LCF 1-1/4 " 3,0

LCF 1-5/8 " 2,5

Nezavisno od gubitka u fiderima, dodatni gubici nastaju u dţamperima i konektorima. Tipiĉne vrijednosti

su 0,5 dB za svaki dţamper i 0,1 dB za svaki konektor.

Eksterni filtri

Dupleksni filtri omogućavaju da se koristi ista antena za emitovanje i prijem. Kada se koristi eksterni

dupleksni filtar onda će nastati dodatni gubici i na uplink-u i na downlink-u, koji se moraju uzeti u obzir i

koji tipiĉno iznose 0,5dB. Uzimajući u obzir snagu predajnika (Tx), navedene gubitke (u fiderima Lf, u

dţamperima i konektorima Lj+c i u dupleksnom eksternom filtru Ldf), kao i dobitak antene (GA) dolazimo

do sledećeg proraĉuna efektivne izraĉene snage antena:

Slika 2.1. Proraĉun efektivne izraĉene snage

GSM-900

Pošto je na lokaciji Debeli Brijeg odabrana 1xRRUS (GSM 900) sa izlaznom snagom od 60W po RUS radio

jedinici, to je izlazna snaga u omni sektoru (jedan RRUS za 2 TRU jedinice) softverskom licencom

ograniĉena, na Tx1 = 45,0 dBm (po TRU). Fideri ostaju nepromijenjeni, tako da je sam proraĉun

neizmijenjen u odnosu na stanje prije modernizacije.

Tx1 = 45,0 dBm

Lf-900 = (10 x 7,2) / 100 = 0,72 dB

Lf1 - gubici u optiĉkim kablovima, od MU do RRUS jedinice, su zanemarivi




Stranica 31

Lj+c = 1,2 dBm

Ldf = 0,5 dB

GA-900 = 11,0 dBi

Pout-1 = Tx - Lf1 - Lj+c - Ldf + GA9 = 45,0 - 0,72 - 1,2 - 0,5 + 11,0 = 53,58 dBm,

Pa na osnovu ovoga efektivna izraĉena snaga antena u pravcima maksimalnog zraĉenja, na azimutima: 0

- 360° (radi se o omni antenama) iznosi:

TEHNIĈKE KARAKTERISTIKE OPREME

Ericsson RBS 6XXX

RBS 6000 familija Ericsson baznih stanica je dizajnirana da ispuni kompleksne zahtjeve sa kojima se

operatori danas suoĉavaju. RBS 6000 je izraĊena imajući u vidu buduće tehnologije, istovremeno

obezbjeĊujući kompatibilnost sa RBS 2000 i RBS 3000 baznim stanicama.

Osnovne karakteristike RBS 6000 familije baznih stanica

- RBS 6000 obezbjeĊuje laganu migraciju na nove funkcionalnosti i nove tehnologije sa postojećim

sajtovima i kabinetima

- Inteligentno napajanje pruţa ’power on demand’ koji je taĉno podešen na ono što je potrebno u

odgovarajućem momentu, ĉime se obezbjeĊuje da potrošnja bude na apsolutnom minimum

- Sve RBS 6000 bazne stanice podrţavaju multiple radio tehnologije (multi-standard)

- Novi više-namjenski kabineti predstavljaju zajedniĉki kabinet za sve komponente, a modularan

dizajn i ekstremno visok nivo integracije doprinose funkcionalnosti i kapacitetu ĉitavog sajta.

RBS 6201, RBS 6102 i RBS 6101 – indoori outdoor bazne stanice

Opis za RBS 6201, RBS 6102 i RBS 6101 je dat u zajedniĉkom poglavlju, jer je hardverska arhitektura

sliĉna, odnosno sastavne komponente su zajedniĉke.




Stranica 32

Kabinet RBS 6201:

- RBS 6201 je indoor makro bazna stanica koja

je dio next-generation, multi standardne RBS

6000 familije

- RBS 6201 ima pojednostavljen kabineta i

inovativan modularni dizajn, ĉime se integriše

kompletan high-capacity sajt u jednom

kabinetu

- RBS 6201 ima 2 segmenta za radio jedinice

(police), koje se mogu opremiti bilo kojom

kombinacijom GSM, WCDMA i LTE, koja je

dostupna za sve uobiĉajene frekvencije

- Jedna radio polica obezbjeĊuje kapacitet od

3x8 GSM, ili 3x4 MIMO WCDMA, ili 3x20 MHz

MIMO LTE ili kombinaciju navedenih

standarda.

Novi koncept:

- Cjelokupan sajt u jednom kabinetu koncept je dizajniran da podrţava sve tehnologije u virtuelno

svim kombinacijama, što znaĉi da je mreţno proširenje manje kritiĉno, jer se kapacitet moţe

dodati kada je potreban za tehnologiju koja se traţi.

- Kao i ostali proizvodi familije RBS 6000, RBS 6201 pruţa dodatni prostor za 3 jedinice za

zajedniĉki prenos ukljuĉujući širok opseg tehnologija: IP, Ethernet, ATM i PDH/SDH.

- NMS koji je integrisan u RBS 6201 je mnogo više od tradicionalnog O&M sistema. On ukljuĉuje

menadţment radio mreţe za sve tehnologije, transportne mreţe i sajt menadţment sa

antenskim sistemom i kontrolom napajanja putem jednog interfejsa, što je veoma znaĉajno

pojednostavljenje.

- Kompletno redizajniran sistem napajanja je

integrisan unutar RBS 6201. Primjenom

inteligentnog algoritma, napajaĉka jedinica daje

samo onoliko napajanja koliko je u datom

trenutku potrebno, ĉime se unapreĊuje

efikasnost i smanjuje potrošnja.

Kabinet RBS 6102:

- RBS 6102 je indoor makro bazna stanica koja je dio next-generation, multi standardne RBS 6000

familije;




Stranica 33

- RBS 6102 ima pojednostavljen kabinet i inovativan modularni dizajn, ĉime se integriše kompletan

high-capacity sajt u jednom kabinetu;

- RBS 6102 ima 2 segmenta za radio jedinice (police), koje se mogu opremiti bilo kojom

kombinacijom GSM, WCDMA i LTE, koja je dostupna za sve uobiĉajene frekvencije;

- Jedna radio polica obezbjeĊuje kapacitet od 3x8 GSM, ili 3x4 MIMO WCDMA, ili 3x20 MHz MIMO

LTE ili kombinaciju navedenih standarda;

- Podrška za Multi-Standard Single Mode (više u poglavlju 4.14);

- Kompletan RBS ukljuĉuje opremu za prenos i interni baterijski backup;

- Moţe se opremiti razliĉitim DU (Digital Unit) i RU (Radio Unit) jedinicama;

- Ima alternativne mogućnosti napajanja: 200-250 V AC i -48 V DC (two wire);

- Podrţava do 6U prenosnih kapaciteta;

- GPS (Global Positioning System) kao izvor sinhronizacije;

- Ethernet-based site LAN;

- Podrška za eksterne alarme.

Kabinet RBS 6101:

RBS 6101 je indoor makro bazna stanica koja je dio next-generation, multi standardne RBS 6000 familije.

Osnovne karakteristike su sledeće:

- RBS 6101 podrţava GSM, WCDMA i LTE;

- Predstavlja kompletan RBS koji podrţava transmisionu opremu i interni baterijski backup;

- Moţe biti konfigurisan sa do 6 Radio Units (RUs) i do 4 Digital Units (DUs);

- Ima alternativne mogućnosti napajanja: 200-250 V AC i -48 V DC (two wire);

- Podrţava 2 do 4 U prenosna mjesta zavisno od toga da li RBS ima interne baterije;

- GPS (Global Positioning System) kao izvor sinhronizacije;

- Ethernet-based site LAN;

- Podrška za eksterne alarme.




Stranica 34

Napajanje

Opcije napajanja

High density moduli napajanja i elekrtonski kontolisani

distribucioni osiguraĉi. Softverske aplikacije dopuštaju

kontrolisano gašenje AC/DC jedinica i djelova sistema u cilju

uštede energije i produţenja funckionisanja baterija.

Integrisani sistem napajanja na sajtu eliminiše potrebu za

zasebnom napajaĉkom jedinicom. Sistem moţe da kontroliše

punjenje baterija bilo kog tipa.

Power option

-48 V DC

-60 V DC

+24 V DC

100-250 V AC

Potrošnja RBS 6201/6102

Potrošnja RBS 6201/6102 bazne stanice zavisi od opterećenja, radio konfiguracije, frekvencijskog opega,

ambijentalne temperature i (za GSM) upotrebe interface-limitation osobina (DTX – Discontinuous

Transmission i DL Power Control).

Tipiĉna potrošnja sa GSM

Broj RU

jedinica Konfiguracija DU tip Napajanje

RF

opterećenje

Potrošnja

RBS 6201

Potrošnja

RBS 6102/6101

3 3x2 RUG DUG 10 -48 V DC tipiĉno 640 W 680 W

6 3x4 RUG DUG 10 -48 V DC tipiĉno 1100 W 1240 W

Napomene radi, kao tipiĉno opterećenje se uzima da je 25% time-slotova zauzeto saobraćajem za RBS

6201 i 30% za RBS 6102/6101. Ukljuĉen je Inteligent Power Management (IPM).

Tipiĉna potrošnja sa WCDMA

Broj RU jedinica

Konfiguracija DU tip Napajanje RF

load Potrošnja

6201 Potrošnja

6102 Potrošnja

6101

3

3x1 20 W DUW 20 -48 V DC 30% 480 W 550 W 520 W

3x1 40 W DUW 20 -48 V DC 25% 540 W 610 W 580 W

3x1 60 W DUW 20 -48 V DC 25% 630 W 700 W 670 W

1 1x1 60 W DUW 20 -48 V DC 40% 320 W 390 W 360 W

6

3x2 20 W DUW 20 -48 V DC 30% 910 W 930 W 900 W

3x2 40 W DUW 20 -48 V DC 25% 1030 W 1050 W 1020 W

3x2 60 W DUW 20 -48 V DC 25% 1210 W 1230 W 1200 W

3

3x2 10 W DUW 20 -48 V DC 40% 570 W 590 W 560 W

3x2 20 W DUW 20 -48 V DC 30% 620 W 640 W 610 W

3x2 30 W DUW 20 -48 V DC 30% 730 W 750 W 720 W

Da bi se dobile vrijednosti potrošnje za DUW 10, potrebno je oduzeti 50 W, od prikazane potrošnje date u

tabeli, a za DUW 30 treba oduzeti 40 W. Tipiĉno RF opterećenje se odnosi na specifiĉne konfiguracije.




Stranica 35

Fiziĉke karakteristike

Dimenzije

Unit RBS 6201 Sirina (mm) Dubina (mm) Visina (mm)

Kabinet sa vratima 600 470 1435

Footprint 600 400 N/A

Osnovni ram 600 400 50

Unit RBS 6102 Širina (mm) Dubina (mm) Visina (mm)

Kabinet sa vratima 1300 700 1450

Unit RBS 6101 Širina (mm) Dubina (mm) Visina (mm) bez adaptera

Visina (mm) sa adapterom

Kabinet sa vratima 700 700 1450 1520

Teţina

Unit Teţina (kg) RBS

6201

Teţina (kg) RBS

6102

Teţina (kg) RBS 6101

Potpuno opremljen kabinet sa 12 RU, bez transportnog dijela 170 330 180

Osnovni ram 10 - -

Prazan kabinet 70 - -

Boja

Boja Referentni broj

Bijela (RBS 6201) NCS 0502-B

Plava (RBS 6201) NCS 6030-R90B

Siva (RBS 6102/6101) RAL 7035, glossy




Stranica 36

Izabrani tip antena je Kathrein 736347.

Slike opreme – Debeli Brijeg (remote)

Napomena: Lokacija RRUS ostaje nepromijenjena u prostoriji gdje je bila montirana MU RBS 6601.




Stranica 37

Slike opreme – TKC Herceg Novi (main)

Napomena: Main jedinica RBS 6601 se montira u objektu TKC Herceg Novi.

Antenski stub/nosaĉi antena




Stranica 38

Dozvola za radio stanicu - GSM oprema

RR identi-fikacija Naziv parametra

4A Naziv uţe lokacije predajnika DEBELI BRIJEG

4B Lokacija predajnika CG85340

4C Geografske koordinate (WGS84) 182720E 422852N

9EA Nadmorska visina terena [m] 62

7A Širina opsega i vrsta emisije 200KG7WCT

8A Izlazna snaga predajnika [dBm] 45,0

8B Efektivno izraĉena snaga – EIRP [dBW]

23,58

Tip predajne antene 36 (2xKathrein 736347)

9 Usmjerenost antene N

9A Azimut glavnog snopa antene

[°]

0-360

9B Elevacioni ugao glavnog snopa antene [°]

-

9C Širina glavnog snopa antene [°] 360

9D Polarizacija antene V

9E Visina predajne antene iznad terena [m]

8C

9EB Maksimalna efektivna visina antene

-

9G Dobitak antene [dBi] 11,0

Odnos naprijed-nazad [dB] -

Konfiguracija 2

Napomena: U odnosu na prethodno stanje promjena je dislokacija MU RBS 6601 na lokaciju TKC Herceg Novi i povećanje snage po TRU jedinici. Parametri antenskog sistema su neizmijenjeni.

Uticaj projektovane opreme na zdravlje ljudi i ţivotnu sredinu

Granice bezbjedne zone su predstavljene cilindrom oko antene, pri ĉemu je antena smještena skoro na

kraju, prednjom stranom okrenuta ka centru tog cilindra. Rastojanje izmeĊu zadnje strane antene i ivice

cilindra je „rastojanje iza antene”. Visina cilindra je visina antene plus jednako rastojanje ispod i iznad

antene. Oblik cilindra predstavlje granice bezbjedne zone u okolini antene.

Rezultati mjerenja, izraţeni u metrima, koji odreĊuju bezbjednu zonu izlaganja kako za javnu

bezbjednost (J.B.), tako i za ovlašćene osobe koje rukuju opremom (O.R.) prikazani su u sledećim

tabelama:




Stranica 39

Dimenzije cilindriĉne zone bezbjednosti u metrima (m)

Preĉnik (m) Visina (m) Rastojanje iza antene

Frekvencija (MHz)

RBS konfiguracija

Javna bezbjedn.

Ovlašćen. rukovalac

Javna bezbjedn.

Ovlašćen rukovalac

Javna bezbjedn.


900 3 x 2

nekombinovano 7 3 1.7 1.4 0.1 0.1

1800 3 x 2

nekombinovano 5 1 1.6 1.4 0.1 0.05

900 3 x 2

kombinovano 4 1 1.5 1.4 0.1 0.1

1800 3 x 2

kombinovano 2 0.5 1.4 1.4 0.1 0.05

900 3 x 1

kombinov, TCC 6 3 1.7 1.4 0.1 0.1

1800 3 x 1

kombinov, TCC 5 1 1.6 1.4 0.1 0.05

RBS Configuration

Dimenzije cilindriĉne zone bezbjednosti u metrima (m)

Preĉnik (m) Visina (m) Rastojanje iza antene

(m)

Javna bezbjedn.


Javna bezbjedn.


Javna bezbjedn.

Ovl. rukov.

2100 MHz, 3×1, 20 W 0.9 0.2 1.4 1.4 <0.1 <0.1

2100 MHz, 3×1, 30 W 1.4 0.3 1.4 1.4 <0.1 <0.1

2100 MHz, 3×1, 40 W 2.0 0.4 1.4 1.4 <0.1 <0.1

2100 MHz, 3×2, 20 W 2.0 0.4 1.4 1.4 <0.1 <0.1

Obzirom na ĉinjenicu da se bazne stanice napajaju elektriĉnom energijom neophodna je primjena propisanih

mjera zaštite, što je detaljno razmotreno u narednim poglavljima. Osim toga, sve bazne stanice se

obavezno ukljuĉuju u sistem daljinskog upravljanja. Kroz ovaj sistem, centar upravljanja se gotovo

trenutno obaveštava o svim nepravilnostima u radu i incidentnim situacijama vezanim za baznu stanicu.

Neki od alarma koji se prenose do centra upravljanja su, npr.:

- poţar u objektu,

- prekid u napajanju,

- nasilno obijanje objekta,

- itd.

Na ovaj naĉin, ostvaruje potpuna kontrola nad baznim stanicama što omogućava brzo intervenisanje u

sluĉaju bilo kakvih problema.

Obzirom da projekat predstavlja “privremeno rješenje” shodno stalnom napretku ovih komunikacija, te da

se radi o relativno lakoj zamjeni opreme, smatramo da u elaboratu nije bilo potrebno predlagati naĉin uklanjanja bazne stanice.

Bazne stanice svojim radom ne zagaĊuju ţivotnu sredinu i tehniĉko okruţenje. Ni na koji naĉin se ne

zagaĊuju voda, vazduh i zemljište. Rad baznih stanica ne proizvodi nikakvu buku ni vibracije, nema

toplotnih ni hemijskih dejstava. U manjoj meri i u ograniĉenom prostoru eventualno moţe doći do pojave

nedozvoljenog nivoa elektromagnetnog zraĉenja baznih stanica, što je detaljno razmotreno u poglavljima




Stranica 40

koja slede. Konaĉno, moţe se zakljuĉiti da tokom normalnog rada, bazne stanice ni na koji naĉin ne

ugroţavaju ţivotnu i tehniĉku sredinu.

Prilikom projektovanja baznih stanica, pored zahtjeva da bazne stanice lokacijski ni na koji naĉin ne

ugroţavaju ţivotno i tehniĉko okruţenje, takoĊe mora da se vodi raĉuna i o tome da se bazne stanice u

maksimalnoj mogućoj meri uklope u ovo okruţenje. Ovaj drugi zahtjev se zadovoljava poštovanjem i

ispunjenjem unapred postavljenih urbanistiĉkih uslova za svaku posebnu lokaciju.

U toku eksploatacije, prilikom rada bazne stanice neće doći do;

- odlaganja otpada na zemljište,

- vibracija, toplote i

- proizvodnje opasnih materija.




Stranica 41

4. Opis razmatranih alternativa

Opredjeljenje za djelatnost koja se prezentira ovim Elaboratom, proizašla je iz ĉinjenice da Investitor u

ovoj oblasti ima veliko iskustvo i potrebu za širenjem djelatnosti.

Investitor je paţljivo birao lokaciju, i odabrao onu koja ima najpovoljniji poloţaj sa uspostavljanje

optimalne lokacije bazne stanice. U skladu sa izvršenim proraĉunima izvršen je i izbor antenskog sistema

sa odgovarajućim azimutima i nagibima antena, kao i odreĊivanje baznih radio parametara servisne ćelije

i njenih susjeda.

Izbor opreme i tehnologije rada, je prije svega uslovljena standardima koji prate ovu vrstu poslova, što je

potvrdilo Investitorovo opredjeljenje za opremom u skladu sa standardima. Predmetna oprema, kako je

savremena u pogledu tehnološkog postupka, tako zadovoljava i sve standarde u pogledu zaštite ţivotne

sredine.

Antene

Antena je ureĊaj koji zraĉi elektromagnetne talase; za njeno funkcionasanje potrebna je dodatna oprema

- bazna stanica. Antene za mobilnu telefoniju su usmjerene - zraĉe u taĉno odreĊenom smjeru, a u svim

ostalim smjerovima, posebno prema dolje, zraĉenje je zanemarivo. To je zraĉenje već nakon nekoliko

metara daleko ispod dopuštenog nivoa.

Bazne stanice CT (Crnogorskog Telekoma) mreţe razvijene su, testirane i puštene u rad u skladu s

meĊunarodnim standardima i zahtjevima. CT od proizvoĊaĉa opreme dobija certifikate koji pokazuju da

bazne stanice ispunjavaju sigurnosne zahtjeve ICNIRP-a, te odgovaraju nizu standarda za sigurnost

proizvoda i elektromagnetnu kompatibilnost, te opštim tehniĉkim propisima. TakoĊe, sve bazne stanice

imaju Potvrdu o skladnosti s nizom evropskih i svjetskih normi (EN 60950, EN 60215, EN 50358, EN 301

489-1 V1.4.1, EN 301 489-08 V1.1.1 i V1.2.1, EN 301 502).

Zakonski propisi

Prilikom projektovanja antenskog sistema mora se voditi raĉuna o tehniĉkim uslovima za antene koji su

propisani sledećom zakonskom regulativom:

- Pravilnik o tehniĉkim normativima za odrţavanje antenskih stubova (Sluţbeni list SFRJ, br. 65/84),

- Pravilnik o tehniĉkim mjerama za izgradnju, postavljanje i odrţavanja antenskih postrojenja

(Sluţbeni list SFRJ, br. 1/69) i

- Pravilnik o tehniĉkim propisima i gromobranima (Sluţbeni list SFRJ, br. 13/68).

Osnovni tipovi antena

Svaka bazna stanica ima svoj antenski sistem koji se sastoji od predajnih i prijemnih antena. Pošto je

antena pasivni element, jedini naĉin da se dobije pojaĉanje u bilo kom pravcu je pomoću usmjeravanja

zraĉenja. Dobitak, prema tome, nije u emitovanoj snazi, već u gustini snage emitovane u odreĊenom

pravcu. Ako se ovaj pravac poklapa sa pravcem komunikacije, dobija se pojaĉanje.

Zavisno od toga kakav se dijagram zraĉenja ţeli, mogu se izabrati razliĉiti tipovi antena. Najĉešće

korišćeni tipovi antena za bazne stanice u mobilnoj telefoniji su:

- omni-direkcione,

- usmjerene,

- specijalne antene,

- multi-antenski sistemi.




Stranica 42

Omni-direkcione antene

Omni-direkcione antene (ĉesto se zovu samo omni antene) imaju ravnomjeran dijagram zraĉenja

gledajući u horizontalnom pravcu. Gledajući, meĊutim, vertikalni pravac, dijagram zraĉenja je usmjeren.

Tipiĉne vrijednosti dobitka su 6 do 9 dBd. Ograniĉavajući faktor je uglavnom fiziĉka veliĉina antena. Na

primjer, jedna omni antena sa dobitkom od 9 dBd ima visinu od 3 m.

Usmjerene antene

Ovaj tip antene ima neravnomjeran dijagram zraĉenja i u horizontalnoj i u vertikalnoj ravni i ĉesto se

koristi za sektore baznih stanica. Prema tome one se ĉesto zovu sektorske antene. Izraĉena snaga je više

ili manje koncentrisana u jednom pravcu.

S obzirom da se zraĉenje koncentrisano u horizontalnoj ravni dobija uz pomoć reflektora, to već postoji

odreĊeni dobitak. MeĊutim, antenski elementi mogu takoĊe biti tako postavljeni (sliĉno kao omni antene)

u cilju povećanja rezultujućeg dobitka u vertikalnoj ravni.

Tipiĉan dobitak za usmjerene antene je 11 do 18 dBi.

Opšti uslovi

Prilikom svake instalacije antena na baznoj stanici moraju se uzeti u obzir neki uopšteni zahtjevi, kao što

su:

- izolacija izmeĊu antena, Tx-Rx i Tx-Tx

- Rx antenska separacija, ako se koristi prostorni diversity

- dijagrami zraĉenja ne smiju biti izobliĉeni usled prepreka ili refleksija od susjednih objekata.

Izolacija

Izolacija izmeĊu dvije antene se definiše kao slabljenje od konektora jedne antene do konektora druge

antene kad se antene nalaze na njihovim instalacionim pozicijama.

Da bi se izbjegli neţeljeni signali na prijemniku, zahtijeva se izolaciona vrijednost od najmanje 30 dB

izmeĊu predajne i prijemne antene, kao i izmeĊu dvije predajne antene.

Da bi se dobilke neophodne vrijednosti izolacije, antene se moraju pozicionirati na odreĊenoj minimalnoj

distanci. Ta distanca zavisi od tipa antene i od konfiguracije. Kao opšte pravilo se moţe uzeti da omni-

direkcione antene moraju biti pozicionirane na većem horizontalnom rastojanju, nego usmjerene antene.

Vertikalna separacija zahtijeva manju distancu nego horizontalna.

Diversity

U GSM sistemima postoji potreba za RX diversity-em u cilju unapreĊenja uplinka. Konvencionalni metod

je takozvani prostorni diversity gdje su 2 RX antene postavljene na odreĊenom rastojanju, ali na osnovu

iskustava baziranih na mjerenjima i simulaciji i u pogledu prednosti prilikom instalacije polarizacioni

diversity se moţe koristiti u nekim konfiguracijama.

Ako se koristi prostorni diversity, 2 RX signala se demodulišu i dekodiraju, i koristi se najbolji signal po

kriterijumu BER-a. Ovim se dobija povećanje jaĉine signala od 3 do 6 dB.

Prostorni diversity

Slika prikazuje tradicionalnu konfiguraciju sa prostornim diversity-em. Horizontalni prostor potreban za

antene zavisi od traţene diversity separacije. Ova konfiguracija se koristi za RBS2000 sa CDU-A (2 TRU-a

po ćeliji), CDU-C+ (3-4 TRU-a po ćeliji), CDU-D (>6 TRU-ova po ćeliji) i RBS200 (>8 TRU-ova po ćeliji).

Treba primijetiti da su u nekim sluĉajevima dupleksni filtri eksterni.




Stranica 43

Slika 4.1 Konfiguracija antena kad se primjenjuje prostorni diversity

Rastojanje izmeĊu antena treba da bude takvo da je korelacija signala na dvije antene mala. Korelacija

predstavlja statistiĉki termin koji opisuje sliĉnost signala. U praktiĉnim uslovima rastojanje bi trebalo biti

nekoliko metara. Na 900 MHz je moguće postići dobitak oko 3 dB sa rastojanjem od 5 do 6 metara

izmeĊu antena.

Polarizacioni diversity

Dualno polarisana antena je takav antenski ureĊaj koji se sastoji od 2 polja unutar iste fiziĉke jedinice.

Dva polja mogu biti dizajnirana i orjentisana na razliĉite naĉine, dok god dvije polarizacione ravni imaju

jednage performanse u pogledu dobitka i dijagrama zraĉenja. Dva najĉešća tipa su vertikalno/

horizontalna polja i polja sa ±45° orjentaciom.

Slika 4.2 Dualno polarisana antena




Stranica 44

Antenski tilt

Kad je antena postavljena vertikalno, glavni snop dijagrama antenskog zraĉenja će slijediti horizontalnu

liniju sa poĉetkom u središnjoj taĉki antene. Zbog razloga kao što su meĊu-kanalska interferencija i

problema vremenske disperzije, moţe biti korisno nagnuti antenu i usmjeriti glavni snop nekoliko stepeni

na niţe.

Naginjanje na niţe bi trebalo obaviti oprezno, pošto će se tako poremetiti dijagram zraĉenja i mogu se

pojaviti nepredviĊene refleksije. Pokrivanje na granici ćelije je takoĊe reducirano.




Stranica 45

5. Opis segmenata ţivotne sredine

Za opis segmenata ţivotne sredine smo koristili raspoloţive podatke o postojećem stanju ţivotne sredine

u bliţoj i široj okolini predmetnog objekta.

Opis se odnosi na naseljenost i koncentraciju stanovništva, floru i faunu, geološku graĊu i pedološke

karakteristike zemljišta, vode i njihov kvalitet, vazduh i kvalitet vazduha.

Stanovništvo

Prema podacima Popisa iz 2011.g., broj stanovnika na Herceg Novi je iznosio 30922.

Naravno, prezentirani podaci se moraju uzeti sa rezervom, obzirom da se broj stanovnika (privremenih)

znaĉajno uvećava u toku ljetnjih mjeseci.

Flora i fauna

Podruĉje Herceg Novog pripada mediteranskoj biljno - geografskoj regiji. U okviru nje izdvajaju se dva

pojasa: eumediteranski koji obuhvata obalno i ostrvsko podruĉje sa zimzelenom vegetacijom tvrdog i

koţastog lisća i submediteranski, koji se proteţe ka unutrašnjosti i u kome dominira listopadna vegetacija.

Ovaj dio Crnogorskog primorja se odlikuje izuzetno povoljnim klimatskim prilikama, koje su uslovile

nastanak i razvoj veoma zanimljivog biljnog i ţivotinjskog svijeta. Veoma bujna i raznovrsna vegetacija,

kao poseban ukras ovog kraja, ĉini svojevrstan spoj autohtonih i alohtonih vrsta i predstavlja gradivni dio

pejzaţno - ambijentalnih vrijednosti ovog dijela Boko - Kotorskog zaliva.

U ţivotinjskom svijetu na podruĉju opštine Herceg Novi izdvajaju se odreĊene mikrozone sa razliĉitim

ţivotinjskim vrstama.

Zbog blage klime na hercegnovskom podruĉju se nalazi veliki broj ptica stanarica i gnjezdarica. Vrabac

(Passer domesticus) je ubjedljivo najĉešća ptica gradske sredine, a lastavice (Hirundo rustica) se gnjezde

po starim zidinama.

Shodno Rješenju o stavljanju pod zaštitu rijetkih, prorijeĊenih, endemiĉnih i ugroţenih biljnh i ţivotinjskih

vrsta i prema literaturnim i drugim saznanjima, u bliţoj okolini ovog lokaliteta nema zaštićenih vrsta.

Zemljište

Sastav i kvalitet zemljišta zavisi od petrografskog sastava, odnosno geološke graĊe podloge na kojoj je

razvijeno. Kao što je reĉeno u ovom prostoru geološke formacije se pruţaju u pravcu SZ- JI irazliĉite su

po geološkoj graĊi pa prema tome razlikuju se i po vrsti kvalitetu zemljišta.

Karakteristike i stanje zemljišta u Opštini Herceg-Novi, su direktna posljedica uticaja prirodnih faktora i

uticaja ĉovjeka kao faktora stvaranja zemljišta.

Od obale ka planini nalaze se razliĉiti tipovi zemljišta: mediteranska crvenica (tera rosa), planinske

crvenice tipa Buavica, plitka skeletna crvenica, odnosno Buavica, dok u depresijama taloţenje materijala

sa viših terena je uslovila stvaranje srednje dubokog i dubokog zemljišta.

Duboka Crvenica i duboka Buavica pod izmjenjenim uslovima pedoklime, gube znatan procenat organskih

materijala, te kao posljedica toga, javlja se smeĊa boja ovih zemljišta. Unutar ova dva tipa, na glinovitim,

laporovitim i drugim trošnim podlogama, stvara se smeĊe zemljište. U zoni uticaja Jadranske klime to je

smeĊe primorsko zemljište na flišnoj seriji.

Oko naselja duţ priobalnog pojasa Opštine Herceg-Novi, stvorena su smeĊa antropogena zemljišta na

terasama koje je uglavnom izgradila ljudska ruka. Radom rijeka i bujiĉnih potoka duţ priobalnog

dijela, stvorena su mlaĊa, genetski nerazvijena zemljišta: Deluvijum i aluvijalno-deluvijalna zemljišta.




Stranica 46

Vode

U neposrednoj blizini bazne stanice nema vodnih objekata, obzirom da se ona nalazi na krovu graniĉnog

prelaza.

Kvalitet vazduha

Na osnovu podataka saopštenih u okviru poglavlja br.2, kvalitet vazduha u Herceg Novom je ocjenjen kao

veoma dobar, a na njegov kvalitet nema uticaja bazna stanica. Ne posjedujemo podatke o kvalitetu

vazduha na predmetnoj lokaciji.

Pejzaţ i topografija

Širi prostor predmetnog projekta predstavlja pojas uz morsku obalu, sve do podnoţja brda koja se izdiţu

iznad priobalja.

Pejzaţne karakteristike ovog prostora su odreĊene objektima graniĉnog prelaza sa magistralnim putem.

Klimatski ĉinioci

Klimatske karakteristike jednog prostora zavise od više faktora meĊu kojima posebno mjesto zauzimaju

klimatski elementi: temperatura vazduha, vlaţnost, oblaĉnost, trajanje sijanja sunca, padavine i vjetrovi.

Podaci o klimatskim elementima, na podruĉju hidrometeorološke stanice u Herceg Novom su

predstavljeni u okviru poglavlja 2. ovog Elaborata, a obzirom na karakteristike projekta i njegovu

nemogućnost uticaja na ovaj segment ţivotne sredine, ovdje ih nećemo opet navoditi.

IzgraĊenost prostora

Normativnim rješenjima i planskom dokumentacijom usmjerava se korišćenje prostora u pravcu

maksimalne zaštite prirodnih uslova i pejzaţa, gdje svaki korisnik doprinosi njihovom oĉuvanju i

unapreĊenju.

Infrastrukturni objekti koji karakterišu predmetnu lokaciju su: saobraćajna infrastruktura, elektromreţa, i

tt mreţa.

Nepokretna kulturna dobra i zaštićena prirodna dobra

U bliţoj okolini predmetnog objekta ne postoje nepokretna kulturna dobra, a takoĊe ni zaštićena prirodna

dobra.

MeĊusobni odnos navedenih ĉinilaca

Obzirom da su navedeni postojeći podaci o stanju ţivotne sredine na lokaciji, iz njih i lokacije bazne

stanice se moţe zakljuĉiti da je stanje ţivotne sredine dijelom izmjenjeno usled magistralnog puta. Nema

znaĉajnijeg meĊusobnog uticaja segmenata ţivotne sredine




Stranica 47

6. Opis mogućih znaĉajnih uticaja

Na bazi podataka prezentiranih u prethodnim poglavljima moţe se odgovoriti na pitanje uticaja bazne

stanice na ţivotnu sredinu.

S razvojem mobilnih komunikacija i sa sve većim brojem korisnika usluga, raste i potreba za baznim

stanicama i antenama bez kojih mobilna komunikacija nije moguća. Aktuelišu se i istraţivanja o uticaju

elektromagnetnog zraĉenja.

Ĉovjek je svakodnevno izloţen razliĉitim zraĉenjima od kojih većina, pri umjerenoj izloţenosti, ne utiĉe na

zdravlje. Kad se govori o mobilnoj telefoniji, ĉesto se u negativnom kontekstu spominje elektromagnetno

zraĉenje, i ako je ono prisutno svuda oko nas i moţe poticati iz prirodnih i vještaĉkih izvora. Svjetlost

koju proizvode svjetiljke u domaćinstvima ili radiotalasi samo su najjednostavniji primjeri

elektromagnetnog zraĉenja - zraĉe i ostali kućni ureĊaji, dalekovodi, TV antene, radiokomunikacioni

sistemi. Ĉovjek je neprestano izloţen i drugim vrstama elektromagnetnog zraĉenja:

- zraĉenja u podruĉju niskih frekvencija: AM i FM radio, TV, bazne stanice, radari, dalekovodi, GSM

ureĊaji, tosteri, mikrotalasne peći,

- zraĉenja u podruĉju srednjih frekvencija: infracrvena i vidljiva svjetlost,

- zraĉenja u podruĉju visokih frekvencija: ultraljubiĉasta svjetlost, rendgensko i gama zraĉenje.

Dopušteni nivoi elektromagnetnog zraĉenja

MeĊunarodni standard za ograniĉenje izloţenosti vremenski promjenjivim elektriĉnim, magnetnim i

elektromagnetnim poljima (do 300 GHz) izdala je MeĊunarodna komisija za zaštitu od nejonizućeg

zraĉenja (ICNIRP). Ta sigurnosna ograniĉenja prihvatila je Svjetska zdravstvena organizacija UN-a za

cijeli svijet, pa ih tako primjenjuje i CT. Savjet Agencije za radio-difuziju Crne Gore je izdao Pravilnik o

najvećim dozvoljenim snagama zraĉenja radijskih stanica u gradovima i naseljima gradskog obiljeţja

(29.03.2005.g.). Predmetni Pravilnik navodi kao najveću vrijednost elektriĉnog polja 16,8 V/m, dok je

najveća vrijednost magnetnog polja 0,045 A/m. Reĉeno se odnosi na kontinualnu izloţenost ljudi.

U donjoj tabeli je dat prikaz meĊunarodnih propisa, zajedno sa prikazom propisa u nekim drţavama i

propisom u Evropskoj Uniji.

Drţava Graniĉne vrijednosti elektriĉnog polja za frekvenciju 936 MHz*

profesionalna izloţenost izloţenost stanovništva

ICNIRP 91,7 V/m 42,0 V/m

Evropska Unija 91,7 V/m 42,0 V/m

Austrija 109,0 V/m 49,0 V/m

Australija 93,9 V/m 41,9 V/m

Francuska, Irska, Njemaĉka, Španija 91,7 V/m 42,0 V/m

Hrvatska 42,0 V/m 16,8 V/m

Italija 20 V/m (za boravak duţi od 4 sata 6 V/m)

Slovenija 41,9 V/m 13,1 V/m

Švedska 60 V/m 42,0 V/m

Švajcarska 42,0 V/m 42,0 V/m




Stranica 48

Velika Britanija 91,7 V/m 42,0 V/m

Proraĉun zone nedozvoljenog zraĉenja

U sluĉaju kada se analizira daleko polje (far field region), intenzitet elektriĉnog polja, intenzitet

magnetnog polja i gustina snage emisije teorijski su povezani jednostavnim relacijama, a teorijske

relacije se dobro slaţu sa eksperimentalnim provjerama. Zbog toga je u ovom sluĉaju dovoljno izmjeriti

samo jednu od ove tri komponente polja pošto su druge dvije komponente u tom sluĉaju jednoznaĉno

odreĊene.

Najĉešće se mjeri intenzitet elektriĉnog polja zbog široke rasprostranjenosti mjernih prijemnika za nivo

elektriĉnog polja. Za sluĉaj tipova antenskih sistema koji se koriste u tipiĉnoj realizaciji GSM sistema,

obiĉno se smatra da je zona dalekog polja već na rastojanju od nekoliko λ (tipiĉno 5 λ). S obzirom na

ĉinjenicu da je za uĉestanost 900 MHz (1800 MHz) talasna duţina λ=0.33 m (λ=0.17 m), moţe se reći da

pretpostavke o dalekoj zoni zraĉenja vaţe već na rastojanjima većim od 1.6 m (0.8m).

Prilikom teorijske analize zraĉenja antenskih sistema, u velikom broju sluĉajeva pretpostavlja se da se

antena nalazi u slobodnom prostoru. Naravno, u praksi ovaj uslov nije nikada zadovoljen. MeĊutim, u

okviru pravilnog planiranja antenskih sistema baznih stanica ne dozvoljava se prisustvo bilo kakvih

objekata u bliskoj zoni zraĉenja antene. Na ovaj naĉin, u velikoj mjeri se moţe saĉuvati teorijski dijagram

zraĉenja antenskog sistema koji vaţi za slobodan prostor.

Erikson je radio testove u slobodnom prostoru sa izlaganjem radio talasima koji potiĉu od tipiĉne

konfiguracije RBS 2106 i standardne antene.

Granice bezbjedne zone su predstavljene cilindrom oko antene, pri ĉemu je antena smještena skoro na

kraju, prednjom stranom okrenuta ka centru tog cilindra. Rastojanje izmeĊu zadnje strane antene i ivice

cilindra je "rastojanje iza antene". Visina cilindra je visina antene plus jednako rastojanje ispod i iznad

antene. Oblik cilindra predstavlje granice bezbjedne zone u okolini antene.

- Zakonska regulativa, EMC norme i standardi

Prilikom projektovanja ovog telekomunikacionog sistema vodilo se raĉuna da se ispoštuju uslovi koji su

propisani vaţećom zakonskom regulativom:

1. Pravilnik o jugoslovenskim standardima za radio-komunikacije (ĉl. 1, taĉka 3, radio-

komunikacije. radio-frekvencijska zraĉenja. maksimalni nivoi izlaganja koji se odnose na

ljude) br. 06/01-93/178 od 8.8.1990.god., Sl. List SFRJ br. 50/90, JUS N.N0.205

2. EMC norme

33.100 JUS IEC CISPR 13

Radio-frekvencijske smetnje - Radio-frekvencijske smetnje od radio-difuznih prijemnika i pridruţenih

ureĊaja - Graniĉne vrijednosti i metode mjerenja

33.100 JUS N.C0.101

Zaštita telekomunikacionih postrojenja od uticaja elektroenergetskih postrojenja - Zaštita od opasnosti

33.100 JUS N.N0.904

Radio-frekvencijske smetnje - Mjerenja napona smetnji - Merna oprema i postupak mjerenja

33.100 JUS N.N0.908

Radio-frekvencijske smetnje. Instrumenti, oprema i osnovne metode mjerenja radio-frekvencijskih

smetnji u opsegu od 10 kHz do 1 000 MHz

33.100 JUS N.N0.931

Radio-frekvencijske smetnje - Radio-difuzni prijemnici i dodatni ureĊaji - Termini i definicije

33.100 JUS N.N0.942

Radio-frekvencijske smetnje - Radio-difuzni prijemnici i dodatni ureĊaji - Imunost - Graniĉne vrijednosti




Stranica 49

33.100 JUS N.N0.943

Radio-frekvencijske smetnje - Radio-difuzni prijemnici i dodatni ureĊaji - Imunost - Metode mjerenja

33.100 JUS N.N0.944

Radio-frekvencijske smetnje - Radio-difuzni prijemnici i dodatni ureĊaji - Imunost - Metode mjerenja -

Jedinice za spregu i niskopropusni filtar

- MeĊunarodne norme i standardi za opremu

1999/5/EC, R&TTE Direktiva

Radio oprema i telekomunikacioni terminali i uzajamno prepoznavanje njihove podudarnosti (EMC

89/366EEC direktiva je sadrţana)

EN 301 489-8

EMC standard za Evropski digitalni celularni telekomunikacioni sistem

(GSM 900 i DSC 1800 MHz)

EN 301 502

GSM, bazne stanice i ripiterska oprema pokriveni najvaţnijim zahtjevima unutar artikla 3.2 R&TTE

direktive (GSM 13.21)

ICES-003

Digitalni aparati, interface prouzrokovan standardima opreme

Specifiĉnosti postavljanja antena u gradskim podruĉjima

Na gradskim se podruĉjima mnogo ljudi istovremeno koristi mobilni telefon, pa CT d.o.o. Podgorica, kako

bi omogućio odvijanje odgovarajućeg broja razgovora, mora postaviti više antena i baznih stanica na

manjim udaljenostima. Što je više antena i baznih stanica postavljeno, to one rade s manjom snagom

(emituju manje elektromagnetno zraĉenje), ne smanjujući kvalitet usluge. S druge strane, koliĉina snage

koju mobilni telefon zraĉi mijenja se s pokrivenošću odreĊenog podruĉja - što je bolja pokrivenost nekog

podruĉja, to je i koliĉina elektromagnetnog zraĉenja mobilnog ureĊaja manja.

Struĉnjaci Fakulteta elektrotehnike i raĉunarstva Sveuĉilišta u Zagreba su 2002. godine izradili studiju

pod naslovom "Mjerenje i procjena utjecaja elektromagnetskog polja CRONET GSM 900 sistema na

zdravlje ljudi". Ovu su Studiju uradili struĉnjaci koji posjeduju dugogodišnje iskustvo i meĊunarodno su

priznati u podruĉju radiokomunikacija, antena, proraĉuna i mjerenja raspodjele elektromagnetnog polja,

te elektromagnetne kompatibilosti.

Od završetka izrade ove studije nastale su promjene u legislativi u Republici Hrvatskoj, a i sistemi

pokretnih komunikacija su se dalje razvijali i tehnološki napredovali. Sistem GSM tehniĉki je

osavremenjen i unaprijeĊen, a uvodi se i novi sistem UMTS koji pripada u treću generaciju pokretnih

komunikacija.

S obzirom na ove promjene, struĉnjaci Fakulteta elektrotehnike i raĉunarstva napravili su nadogradnju

postojeće studije, pod nazivom „Studija znaĉaja korištenih izvora s obzirom na razine emitiranih

elektromagnetskih polja”, u kojoj se razmatraju nastale promjene.

Obje su studije dio istog nastojanja operatera T-Mobile Hrvatska d.o.o. da svoju djelatnost - pruţanje

usluga pokretnih komunikacija - uvijek obavlja u skladu s vaţećim zakonskim propisima i s maksimalnom

brigom ne samo za kvalitetu usluge, već i za zdravlje ljudi i zaštitu ţivotne sredine.

Mjerenja za potrebe Studije napravile su iskljuĉivo firme koje su ovlašćene za poslove zaštite od

elektromagnetnkih polja od Ministarstva zdravstva i socijalne skrbi RH (Doron Net d.o.o. i Konĉar -

Institut za elektrotehniku d.d.).

Cilj je ove Studije utvrditi zadovoljavaju li sistemi pokretnih komunikacija GSM i UMTS firme T-Mobile

Hrvatska d.o.o. postojeće propise o zaštiti od elektromagnetnih polja. U tu su svrhu prouĉavani sistemi

pokretnih komunikacija GSM i UMTS, odnosno nivoe elektromagnetskog polja koje emituju bazne stanice.




Stranica 50

Opšte, sistemi pokretnih komunikacija su dvosmjerni komunikacioni sistemi. Ti su sistemi ćelijski

strukturirani, što znaĉi da jedna fiksna bazna stanica pokriva odreĊeno zemljopisno podruĉje i komunicira

s više pokretnih stanica - mobilnih telefona - koji se nalaze u podruĉju njenog pokrivanja.

Pokrivanje većeg podruĉja ostvaruje se postavljanjem više baznih stanica od kojih svaka pokriva dio šireg

podruĉja. Pokretnim stanicama je omogućeno da nesmetano prelaze iz podruĉja pokrivanja jedne bazne

stanice u podruĉje koje pokriva druga bazna stanica. Postavljanjem više baznih stanica na nekom

podruĉju omogućava se bolje pokrivanje i veći kapacitet, a time i bolja dostupnost usluga pokretnih

komunikacionih sistema. Osim toga, veći broj baznih stanica znaĉi da svaka od njih radi s manjom

izlaznom snagom, jer pokriva manje podruĉje. Naime, zbog pokrivanja manjeg podruĉja, put koji mora

preći elektromagnetni talas je kraći. Skraćivanjem puta smanjuje se i slabljenje signala uzduţ tog puta,

što znaĉi da i bazna i pokretna stanica moţe raditi s manjom zraĉnom snagom, pa se time direktno

smanjuje izloţenost korisnika elektromagnetskom polju.

U osnovi je svakog radiokomunikacionog sistema prenos elektromagnetskog talasa kroz slobodni prostor.

Elektromagnetni talas se u slobodnom prostoru moţe prenijeti na velike udaljenosti. Unošenjem

informacije u neki od parametara elektromagnetskog talasa (amplitudu, frekvenciju ili fazu) i ta se

informacija prenosi na velike udaljenosti. Da bi se ostvario prenos elektromagnetskog talasa iz voĊenog

talasa na prijenosnoj liniji (npr. kablu) u slobodni prostor i obratno, potrebna je antena. Antenu mora

imati svaki primopredajni ureĊaj u radiokomunikacionom sistemu. Jedina je razlika u tome je li antena

vidljiva (npr. kao izboĉina na kućištu) ili je nevidljiva zato što je ugraĊena u kućište.

Jedini utvrĊeni i potvrĊeni uĉinak elektromagnetnog polja na ljudski organizam je zagrijavanje tkiva.

Osnovna veliĉina za frekvencijsko podruĉje u kojem rade sistemi pokretnih komunikacija GSM i UMTS je

specifiĉna apsorbirana snaga (SAR). Osnovna ograniĉenja za SAR utvrĊena su na osnovu apsorbovane

snage koja podiţe temperaturu izloţenog tkiva za 1°C. Za podruĉja profesionalne izloţenosti dopušteni

SAR je 10 puta manji, a za podruĉja povećane osjetljivosti dopušteni SAR je 50 puta manji od onoga koji

podiţe temperature tkiva za 1°C. Iz tih vrijednosti SAR-a izvedene su graniĉni nivoi za referentne veliĉine

i to: elektriĉno i magnetno polje, te gustina toka snage.

Za potrebe mjerenja nivoa elektromagnetnog polja trebalo je izabrati reprezentativni uzorak baznih

stanica. Da bi se to postiglo, izabrana su ĉetiri kriterijuma kategorizacije i to:

- po mikrolokaciji,

- po vrsti ćelije,

- po zraĉnoj snazi i

- po teritorijalnoj udaljenosti.

Kategorizacija po mikrolokaciji pokazuje specifiĉnost ugradnje bazne stanice s obzirom na objekt i

okruţenje u kojem je ugraĊena. Izdvojeno je 18 kategorija, npr. ambulanta, bolnica, hotel, poslovna

zgrada, vrtić, itd. Kategorizacija po vrsti ćelije ukljuĉuje tri kategorije i to: makro-, mikro- i piko-ćelije.

Kategorizacija po zraĉnoj snazi ukljuĉuje ĉetiri kategorije i to bazne stanice sa zraĉnom snagom manjom

od 10 W, sa zraĉnom snagom od 10 W do 100 W, sa zraĉnom snagom od 100 W do 500 W i sa zraĉnom

snagom od 500 W do 1000 W.

Kategorizacija po teritorijalnoj udaljenosti podrazumijeva podjelu baznih stanica po opštinama.

Za mjerni je uzorak izabrano 7,17% ukupnog broja baznih stanica sistema GSM i 11,92% ukupnog broja

baznih stanica sistema UMTS. Zastupljenost pojedine kategorije baznih stanica u mjernom uzorku trebao

bi biti što bliţi udjelu te kategorije u ukupnom broju baznih stanica. Pri izboru mjernog uzorka od tog se

kriterijuma odstupilo pri mjerenju baznih stanica u podruĉjima povećane osjetljivosti (ambulanta, bolnica,

škola, fakultet, vrtić), pa su od tih kategorija izmjerene sve postojeće lokacije, tj. 100% kategorije. Do

manjih odstupanja od kriterijuma jednake zastupljenosti kategorije u uzorku i u ukupnom broju baznih

stanica došlo je kod manje zastupljenih kategorija, a upravo zbog njihove male zastupljenosti u ukupnom




Stranica 51

broju. Takve su bazne stanice uzete s većim udjelom u cilju istraţivanja neke njihove specifiĉnosti (npr.

piko-ćelije).

Spomenutim odstupanjima nije umanjena reprezentativnost mjernog uzorka, nego je ĉak i povećana

njegova relevantnost u podruĉjima povećane osjetljivosti.

Mjerni sistem se sastojao od širokopojasne antene i analizatora spektra. Mjerni sistem je u cjelosti

automatizovan i upravljan raĉunarom ĉime se znatno smanjuje mogućnost ljudske greške pri mjerenju.

Svi se mjerni ureĊaji i oprema jednom godišnje atestiraju u za to ovlašćenim institucijama.

Mjerenja su napravljena na 556 mjernih taĉaka u okolini baznih stanica sistema GSM i na 105 mjernih

taĉaka u okolini baznih stanica sistema UMTS.

Analizom izmjerenih vrijednosti utvrĊeno je da sve izmjerene bazne stanice

sistema GSM i UMTS u vlasništvu T-Mobile Hrvatska d.o.o. zadovoljavaju graniĉne razine prema vaţećim

propisima. Svakako treba istaći da su svi izmjereni nivoi elektriĉnog polja i gustine snage u velikoj većini

mjernih taĉaka znatno su niţe od graniĉnih nivoa. U 99,28% mjernih taĉaka za sistem GSM i 100%

mjernih taĉaka za sistem UMTS izmjereni nivo gustine snage je ĉak manji od 10% vrijednosti

odgovarajućeg graniĉnog nivoa.

Ni jedna bazna stanica sistema GSM iz mjernog uzorka koja pokriva makro-ćeliju nije znaĉajan izvor

elektromagnetskog polja. Osim toga, niti jedna izmjerena bazna stanica sistema UMTS iz mjernog uzorka

nije znaĉajan izvor elektromagnetnog polja.

EMC - norme i standardi

Problem vezan za elektromagnetnu kompatibilnost (EMC – Electromagnetic Compatibility), kao i uticaj

elektromagnetne energije na ţivotnu sredinu je predmet izuĉavanja u nauĉnim krugovima već nekoliko

poslednjih decenija. MeĊutim, istraţivanja u ovoj oblasti u svijetu su znatno intenzivirana poslednjih

nekoliko godina s obzirom na ĉinjenicu da nagli razvoj elektronskih ureĊaja i opreme dovodi do toga da

ljudi ţive i tehniĉki ureĊaji funcionišu u sredini u kojoj je elektromagnetna interferencija (EMI –

Electromagnetic Ineterference) sve izraţenija.

Mnoge studije su se bavile ispitivanjem štetnog uticaja mobilne telefonije po ljudsko zdravlje. Ova

štetnost potiĉe od sposobnosti ţivih ćelija da apsorbuju radio-talase i transformišu ih u toplotu. Pošto

bazna stanica svojim signalom „hvata” GSM korisnika to ona tokom slanja signala zraĉi. Treba naglasiti,

meĊutim, da je zraĉenje i telefona i bazne stanice nejonizujuće. Ovo znaĉi da ono nema snage za

razbijanje hemijskih veza izmeĊu molekula i oštećivanje ćelija bioloških organizama, kao što to mogu, na

primjer, X-zraci kod Rentgen aparata.

Specific Apsorbtion Rate (SAR) je pouzdana meĊunarodno priznata mjera mogućnosti da mobilni telefon

izazove oštećenje ćelija. Ona sluţi za mjerenje kolĉine zraĉenja iz radio spektra koju je organizam

apsorbovao i izraţava se u W/kg. Ameriĉka savezna komisija za telekomunikacije (US Federal

Communications Commission) je prihvatila 1,6 W/kg (2,0 W/kg u Evropi) za prihvatljivu mjeru SAR nivoa

(što je SAR nivo niţi, opasnost, makar i teoretska, je manja).

Kada se govori o baznim stanicama u mobilnoj telefoniji, treba naglasiti da su izlazne snage predajnika

baznih stanica u GSM sistemima od nekoliko stotina do nekoliko hiljada puta manje nego snage TV i

radio predajnika. Upravo zbog ovog razloga se u svjetskim nauĉnim krugovima nije ni postavljalo pitanje

opasnosti baznih stanica, ukoliko su one (odnosno antene) postavljene na rastojanju većem od 5 - 7

metara od prisutnih ljudi. Postavljanje baznih stanica u neposrednoj blizini ljudi više predstavlja psihološki

pritisak nego stvarnu opasnost po zdravlje.

Postojeći standardi i norme

U cilju kontrolisanja elektro-magnetne interferencije i njenog svoĊenja na najmanju moguću mjeru,

svjetska regulatorna tijela i institucije su donijeli veliki broj standarda i normi koji regulišu ovu oblast.




Stranica 52

Uzimajući u obzir rezultate obimnih istraţivanja, Evropski komitet za elektrotehniĉku standardizaciju

(CENELEC - European Committee for Electrotechnical Standardization) izdao je 30. novembra 1994.

godine dokument pod nazivom „Human exposure to elektromagnetic fields - High frequency (10 kHz to

300 GHz)” (ENV 50166-2) [4]. Ovaj dokument predstavlja završnu verziju predloga budućeg standarda

koji reguliše ovu oblast na podruĉju Evrope. Pored ovog dokumenta, u ovoj oblasti postoje i drugi

meĊunarodno usvojeni standardi (IRPA - meĊunarodni komitet za nejonizujuće zraĉenje, IEC -

International Electrotechnical Commission, IEEE - Institute of Electrical and Electronics Engineers, CISPR

- Comite International Special des Pertuations Radioelectriques). TakoĊe, JUS N.N0.205 (Pravilnik br.

06/01-93/178 od 8.8.1990., Sl. list SFRJ br. 50/90) [3] pokriva djelimiĉno ovu tematiku. Prema ovom

pravilniku, u opsegu od 30 MHz do 300 GHz, norma za opštu ljudsku populaciju iznosi 2 W/m2, odnosno

27.45 V/m. Projektanti smatraju da ovaj standard ne odraţava na pravi naĉin realnu situaciju, pošto

postavlja jedinstvenu graniĉnu vrijednost za ĉitav opseg frekvencija od 30 MHz do 300 GHz. Zbog toga se

analize uticaja elektromagnetne emisije na ţivotnu sredinu obiĉno razmatraju polazeći od CENELEC

predstandarda, pošto je taj dokument već opšte prihvaćen u Evropi.

Prema CENELEC predstandardu razlikuju se dvije grupe normi:

- norme za tehiĉko osoblje, i

- norme za opštu ljudsku populaciju.

Norme za opštu ljudsku populaciju su znatno stroţije od normi za tehniĉko osoblje zato što tehniĉko

osoblje zna i mora da poštuje procedure kojima se vrši njihova dodatna zaštita.

Graniĉne vrijednosti brzine apsorpcije energije od strane tijela se definišu preko stepena upijene snage

za jedinicu tjelesne teţine (SAR), odnosno preko stepena upijene energije za jedinicu tjelesne teţine

(SA). Ove vrijednosti su navedene u sledećoj tabeli.

Tabela 6.1 Graniĉne vrijednosti ukupne brzine apsorpcije pri kontinualnom uticaju elektromagnetnog

polja (10 kHz – 300 GHz)

SAR – srednja vrijednost u toku 6 min za cijelo tijelo

0,4 W/kg

SAR – srednja vrijednost u

toku 6 min za 10g2 mase

tijela bez nogu, ruku itd. 10 W/kg

SAR – srednja vrijednost u toku 6 minza 10g mase

tijela u nogama, rukama itd. 20 W/kg

Vršna srednja SA vrijednost za bilo

koji dio tijela 10 mJ/kg

Graniĉne vrijednosti intenziteta elektriĉnog polja, intenziteta magnetnog polja i srednje gustine snage u

sluĉaju kontinualnog izlaganja elektromagnetnom polju i u sluĉaju impulsnog reţima rada izvora date su

u tabelama 6.2. i 6.3., respektivno.



Frekvencija – f [MHz]

Intenzitet elektriĉnog polja (rms vrijednost)

[V/m]

Intenzitet magnetnog polja (rms vrijednost)

[A/m]

Gustina srednje snage

[W/m2]

0,01 – 0,038

0,038 – 0,61

0,61 – 10

10 – 400

400 – 2000

2000 – 150000

150000 - 300000

10003

1000

614 / f

61,4

3,07 * f1/2

137

0,354 * f1/2

42

1,6 / f

1,6 / f

0,16

8,14 * 10-3 * f

1/2

0,364

9,4 * 10-4 * f

1/2

10

f / 40

50

3,334 * 10-4 * f

2




Stranica 53

Prema tabeli graniĉne vrijednosti za opseg GSM 900 MHz su:

90 V/m - intenzitet elektriĉnog polja

0,25 A/m - intenzitet magnetnog polja

22,5 W/m2 - gustina srednje snage

Tabela 6.3 Graniĉne vršne vrijednosti intenziteta elektriĉnog polja, intenziteta magnetnog polja i srednje

gustine snage u sluĉaju impulsnog rada izvora

Frekvencija – f [MHz] Intenzitet elektriĉnog polja (rms vrijednost)

[V/m]


[A/m]


[W/m2]

0,01 – 0,23

0,23 – 3,73

3,73 – 10

10 – 400

400 – 2000

2000 – 150000

150000 - 300000

4760

4760

17750 / f

1775

88,8 * f1/2

3970

10,3 * f1/2

200

46 / f

46 / f

4,6

0,23 * f1/2

10,3

2,66 * 10-2 * f

1/2

8160

20,4 * f

40890

0,274 * f

Graniĉne vrijednosti brzine apsorpcije energije, intenziteta elektriĉnog i magnetnog polja, kao i srednje

gustine snage u sluĉaju kontinualnog izlaganja elektro-magnetnom polju i u sluĉaju impulsnog reţima

rada izvora su navedene u tabelama 6.4., 6.5. i 6.6. respektivno.

Tabela 6.4 Graniĉne vrijednosti brzine apsorpcije (kontinualni uticaj)

SAR – srednja vrijednost u toku 6 min za cijelo tijelo

0,08 W/kg

SAR – srednja vrijednost u

toku 6 min za 10g4 mase

tijela bez nogu, ruku itd. 2 W/kg

SAR – srednja vrijednost u toku 6 minza 10g mase

tijela u nogama, rukama itd. 4 W/kg

Vršna srednja SAR vrijednost za bilo

koji dio tijela 2 mJ/kg





[V/m]


[A/m]


[W/m2]

0,01 – 0,042

0,042 – 0,68

0,68 – 10

10 – 400

400 – 2000

2000 – 150000

150000 - 300000

4005

400

275 / f

27,5

1,37 * f1/2

61,4

0,158 * f1/2

16,8

0,7 / f

0,7 / f

0,07

3,64 * 10-3 * f

1/2

0,163

4,21 * 10-4 * f

1/2

2

f / 200

10

6,67 * 10-5 * f

2

Prema tabeli graniĉne vrijednosti za opseg GSM 900 MHz i DCS 1800MHz su:

40 V/m - intenzitet elektriĉnog polja

0,1 A/m - intenzitet magnetnog polja

4,5 W/m2 - gustina srednje snage




Stranica 54

Tabela 6.6 Graniĉne vršne vrijednosti intenziteta elektriĉnog polja, intenziteta magnetnog polja i srednje

gustine snage u sluĉaju impulsnog rada izvora



[V/m]


[A/m]


[W/m2]

0,01 – 0,25

0,25 – 4,16

4,16 – 10

10 – 400

400 – 2000

2000 – 150000

150000 - 300000

1936

1936

7940 / f

794

39,7 * f1/2

1775

4,58 * f1/2

80

20 / f

20 / f

2

0,1 * f1/2

4,17

0,0115 * f1/2

1588

3,97 * f

7934

0,053 * f

U sluĉaju istovremenog uticaja više kontinualnih izvora elektro-magnetne energije graniĉne vrijednosti su

odreĊene sledećim relacijama:

gdje je:

Ei - elektriĉnog polja (u V/m) koji potiĉe od i-tog izvora,

Hj - intenzitet magnetnog polja (u A/m) koji potiĉe od j-tog izvora,

LE.i i LH,j - odgovarajući graniĉni intenziteti za elektriĉno i magnetno polje,

respektivno (tabele 2 i 5).

Prethodne relacije definišu maksimalne dozvoljene vrijednosti intenziteta elektriĉnog i magnetnog polja.

Sa druge strane, graniĉne vrijednosti gustine snage se mogu koristiti u zahtijevanom frekvencijskom

opsegu. U praksi, sve komponente ĉiji je nivo manji za više od 10dB od nivoa najjaĉeg izvora se mogu

zanemariti.

- za gromobransku instalaciju

Prema t.2.3.1. JUS IEC 1024-1/96 (Gromobranske instalacije, Opšti uslovi), da bi se obezbijedilo

odvoĊenje struja atmosferskog praţnjenja u zemlju bez stvaranja opasnih prenapona, oblik i dimenzije

sistema uzemljenja su vaţnije od specificne vrijednosti otpornosti uzemljivaĉa. Dubina ukopavanja

uzemljivaca i vrste uzemljivaĉa moraju biti takve da svedu minimum efekte korozije, smrzavanja i susenja

tla i da se stabilizuje vrijednost ekvivalentne otpornosti koju je potrebno ostvariti.

Prema t.2.3.2. navedenog standarda, više korektno rasporeĊenih provodnika je bolje rješenje od jednog

provodnika veće duţine.

Standard JUS N.B4.802/97 (Gromobranske instalacije,Postupci pri projektovanju, izvodjenju, odrţavanju,

pregledima i verifikacijama) (Udarna ekvivalentna otpornost uzemljivaĉa Z u funkciji specifiĉne otpornosti

p i nivoa zaštite), postavlja zahtjev za vrijednost udarne otpornosti uzemljivaĉa zavisno od nivoa zaštite

(Tabela)




Stranica 55

p(Qm) Udarna otpornost

p(Om) Udarna otpornost

I II-IV I II-IV

100 4 4 1000 10 20

200 6 6 2000 10 20

500 10 10 3000 10 20

Vrijednost otpora uzemljivaĉa utvrĊuje se mjerenjem jer Pravilnik o tehniĉkim normativima za zastitu

objekata od atmosferskog praţnjenja ("Sl.list SRJ", broj 11/96) predviĊa da se gromobranska instalacija

provjerava i ispitivanjem otpornosti uzemljivaĉa gromobranske instalacije, u skladu sa propisom za

elektriĉne instalacije niskog napona.

Atmosfersko praţnjenje kao izvor poremećaja je visoko-energetski fenomen, kod koga se impulsna struja

atmosferskog praţnjenja, reda nekoliko stotina kiloampera, uspostavlja za nekoliko mikrosekundi i traje

par stotina mikrosekundi i koju prati elektromagnetsko polje sa eliktriĉnom i magnetskom komponentom

velikog intenziteta i širokog spektra frekvencija. Ostecenja koja mogu nastati direktnim ili indirektnim

putem mogu izazvati veliku materijalnu štetu. Standardom IEC 1312 postavljeni su zahtjevi o naĉinu

projektovanja, instaliranja, kontrole, odrzavanja i ispitivanja efikasnog sistema za zaštitu informacionog

sistema od atmosferskih praţnjenja na i oko objekta.

Na osnovu svega navedenog neophodno je povremeno izvršiti mjerenja, najmanje jednom godišnje,

preko ovlašćene institucije, provjeru intenziteta elektriĉnog polja i uporediti sa onom koja je bila prilikom

puštanja u rad. Na osnovu dobijenih podataka, u sluĉaju da isti iskaĉu iz dovoljenih granica, potrebno je

preduzeti adekvatne mjere u cilju otklanjanja.

Većina proizvoĊaĉa komercijalne elektronske opreme testira svoje ureĊaje u skladu sa IEC (International

Electrotechnical Commission) standardom (dokument IEC 1000-4-3, koji je referenciran u CENELEC

standardu EN50082-1). Prema ovom standardu komercijalni elektronski ureĊaj treba normalno da

fukcioniše u polju signala 3 V/m (striktno, ovaj signal treba da bude amplitudski modulisan signalom

uĉestanosti 1 kHz i pri tome dubina modulacije treba da je 80%). Kao što se moţe vidjeti iz dolje

prikazane tabele, vrijednost intenziteta elektriĉnog polja od 3 V/m odgovara jednom tipiĉnom

komercijalnom okruţenju. Sa druge strane, proizvoĊaĉi profesionalne i industrijske opreme najĉešće

testiraju svoju opremu za intenzitet elektriĉnog polja od 10 V/m, što odgovara okruţenju sa visokim

nivoom elektromagnetnih smetnji. Intenzitet od 10 V/m je definisan i u okviru tzv. "generiĉkog"

industrijskog standarda EN50082-2 (CENELEC, 1995) koji je na snazi od 1. marta 1996. god. Ipak, treba

napomenuti da većina proizvoĊaĉa iz razloga pouzdanosti testira svoju opremu za nešto stroţije uslove.

Tako, npr., u sluĉajevima kada se zahtjeva 3 V/m, testriranje opreme se obavlja za intenzitet od 10 V/m, a

kada se zahtjeva vrijednost od 10 V/m testovi se sprovode za 20 V/m. Naravno, ovakvi postupci se

primenjuju u sluĉajevima kada se testira oprema. U sluĉaju kada treba obezbjediti ispravno funkcionisanje

nekog dijela opreme na lokaciji ureĊaja intenziteti elektriĉnog polja ne treba da prelaze vrijednosti

definisane u tabeli 6.7.




Stranica 56

Tabela 6.7 Refentne vrednosti nivoa elektriĉnog polja i klase ureĊaja prema standardu IEC 1000-4-3 opseg 80 MHz - 1 GHz

Klasa ureĊaja Intenzitet polja

[V/m] Tip okruţenja u kome se ureĊaj koristi

1 1 okruţenje niskog nivoa elektromagnetne interferencije (npr., radio/TV antene na rastojanju > 2km)

2 3 okruţenje prosjeĉnog nivoa elektromagnetne interferencije (npr., tipiĉno komercijalno okruţenje)

3 10 okruţenje visokog nivoa elektromagetne interferencije (npr., tipiĉno industrijsko okruţenje)

x Posebno dozvoljeni nivo podleţe dogovorima (posebni standardi)

2001. godine izašla je novija verzija istog standarda koja se od prethodne razlikuje po tome što razdvaja

sluĉajeve medicinskih ureĊaja od ostalih tehniĉkih ureĊaja, definiše granice intenziteta elektriĉnog polja u

okviru kojeg medicinski ureĊaji moraju ispravno da funkcionišu, i proširuje prethodni opseg od 80MHz do

1GHz za obje vrste ureĊaja.

Prema novoj verziji standarda, IEC 61000-4-3, definišu se sledeće granice:

- svi tehniĉki ureĊaji, osim medicinskih, moraju ispravno funkcionisati u polju signala od 3 V/m (ovaj signal

treba da bude amplitudski modulisan signalom uĉestanosti 1 kHz i pri tome dubina modulacije treba daje

80%) i to u opsegu uĉestanosti od 80 MHz do 2.5 GHz

- medicinski ureĊaji moraju ispravno funkcionisati u polju signala od 10 V/m (ovaj signal treba da bude

amplitudski modulisan signalom uĉestanosti 1 kHz i pri tome dubina modulacije treba daje 80%) i to u

opsegu uĉestanosti od 80 MHz do 2.5 GHz.

Analitiĉki proraĉun zone nedozvoljenog zraĉenja predmetnog projekta Formula za prostiranje u slobodnom prostoru se moţe koristiti za proraĉun jaĉine elektriĉnog polja za

sluĉaj, takozvanog, regiona dalekog polja.

Gustina snage S (W/m2) se raĉuna kao:

gdje su:

P (W) - ukupna rms snaga koja se dotura anteni (zbir svih predajnih kanala umanjena za snagu gubitaka

u fiderima i kombajnerima)

G - dobitak antene d (m) - rastojanje od antene u metrima u pravcu maksimalnog zraĉenja (pravac glavnog snopa zraĉenja)

PG - predstavlja ekvivalentnu izotropsku izraĉenu snagu (EIRP – Equivalent Isotropically Radiated Power) izraţenu u W.

Da bi se dobila formula za jaĉinu elektriĉnog, odnosno magnetnog polja, moţe se korstiti sledeća jednakost:

S = E2 / 377 = 377 * H2

gdje je 377 (Ω) aproksimativno 120π, impedansa slobodnog prostora.

Uvrštavajući prethodnu jednakost u formulu za proraĉun gustine snage dobijamo da jaĉina polja iznosi:




Stranica 57

gdje su:

E - intenzitet elektriĉnog polja,

P - snaga predajnika, G - dobitak predajne antene, i

d - rastojanje od predajnika

Proraĉun graniĉnih rastojanja je definisan cilindrom konstruisanim oko antene (slika).

Slika 6.1. Prostorni pravci za proraĉun graniĉnog rastojanja

Antena nije locirana u centru cilindra, već je smještena gotovo na ivici, i gleda prema centru cilindra.

Graniĉno rastojanje ispred antene, odnosno izmeĊu antene u pravcu glavnog snopa i cilindra (preĉnik

cilindra - d) je definisano prethodnom formulom za jaĉinu polja. Rastojanje izmeĊu zadnje ivice antene i

cilindra predstavlja 'rastojanje iza antene'. Visina cilindra je jednaka visini antene uvećanoj za jednaka

rastojanja iznad i ispod antene. Oblik cilindra precjenjuje graniĉna rastojanja sa boĉnih strana antene.

Kao usvojeno pravilo se moţe koristiti pojednostavljena formula da graniĉna rastojanja iza, ispod i iznad

antene pribliţno iznose 1/20 graniĉnog rastojanja ispred antene.

Proraĉun zone nedozvoljenog zraĉenja – Debeli brijeg

Uvrštavajući navedene formule i postojeće podatke za konkretnu lokaciju Debeli brijeg, dobijamo sledeći

proraĉun:

Tip antene band Kom Azimut (°) Tilt (°)

K736347 - 11,0 dBi 900 2 0-360 - - NA - -

Tx1 = 43,0 dBm – izlazna snaga RUS (GSM 900), ograniĉena softverskom licencom

Lf9 = (10 x 7,2) / 100 = 0,72 dB – gubici u fiderima

Lj+c = 1,2 dB – gubici u dţamperima i konketorima

Ldf = 0,5 dB – gubicu u filtrima;

GA9 = 11,0 dBi – dobitak antene




Stranica 58

Lokacija

Oznaka ćelije

RBS tip

Broj radio

kanala

Snaga RBS (dBm)

po RUS-u

Ukupni gubici

(dB)

Ukupna snaga dotura anteni

(dBm) (W)

DEBELI BRIJEG

- Herceg Novi

DEBELI1 6601 2 45,0 2,42 45,59 42,76

Pošto se na lokaciji DEBELI BRIJEG koristi konfiguracija 2+0+0, tj jedna ćelija sa 2 TRU-a (DEBELI1), to

broj radio kanala po ćelijama iznosi: 2. Ukupna snaga dotura ka svakoj od antena izraĉunata je kao:

P1(dBm) = 45,0 – 2,42 + 3,01 = 45,59 dBm, odnosno 36,22 W

Ako primijenimo ĉak i JUS N.NO.205 (Pravilnik br. 06/01-93/178 od 8.8.1990., Sl. list SFRJ br. 50/90)

normu za opštu ljudsku populaciju koja iznosi 27.45 V/m za snagu elektriĉnog polja, a koja je mnogo

oštrija od preporuĉene CENELEC norme, za proraĉun graniĉnog rastojanja dobijamo:

Znaĉi da graniĉno rastojanje iznosi oko 4,27 m, u svim pravcima oko antene.

Pošto su antene postavljene na antenskom stubu na visini od oko 8 m od tla, to je potpuno jasno da se

graniĉna zona nalazi visoko iznad tla, te da je u graniĉnoj zoni gotovo nemoguće da se zateknu ljudi, kao

ni tehnološka oprema. Graniĉna rastojanja iznad i ispod antena se uzima da iznose 1/20 graniĉnog

rastojanja ispred antene, što je u ovom konkretnom sluĉaju < 0,25 m, u najstroţijem sluĉaju.

Kvalitet vazduha

Ranije prezentirani podaci o kvalitetu vazduha i klimatskim uslovima pokazali su da na fiziĉko-hemijski

sastav i klimu šireg prostora predmetnog objekta glavni uticaj imaju kretanja vazdušnih masa sa daljih

geografskih podruĉja.

Berilijum oksid se koristi u baznim radio stanicama u pojaĉavaĉima RF snage i kombajner filtrima. On se

koristi u cilju povećanja brzine, smanjenja dimenzija kao i povećanje pouzdanosti rada prateće elektronike.

Kada je u ĉvrstom stanju (berilijum oksid, keramika) ne uzrokuje štetne posledice po zdravlje ĉoveka.

Inhalacija vazduha koji sadrţi berilijum oksid moţe izazvati ozbiljna oboljenja pluća kod preosjetljivih

osoba. Berilijum oksid je hermetiĉki izolovan unutar kontejnera bazne stanice. Sve navedeno o berilijum

oksidu se tiĉe prvenstveno zaštite na radu, tj. lica koja vrše provjeru i popravku eventualnih kvarova na

sistemu. Berilijum oksid ne moţe izazvati negativne uticaje na lokalno stanovništvo.

Iz opisa projekta je jasno da se ne moţe govoriti o njegovom uticaju na meteorološke i klimatske

karakteristike, kao ni na prekograniĉno zagaĊenje.

Kvalitet voda

Obzirom na mikrolokalitet projekta, jasno je da on ne moţe negativno uticati na kvalitet voda tokom

igradnje projekta. Na lokaciji projekta nema površinskih tokova.

TakoĊe, obzirom da u fazi rada nema nastajanja otpadnih voda moţemo reći da neće doći do negativnih

uticaja na vode.




Stranica 59

Uticaj na lokalno stanovništvo

Iz ranije izloţenih uticaja baznih stanica (zraĉenje), se moţe zakljuĉiti da neće doći do negativnih uticaja

na stanovništvo. Bazna stanica je smještena na krovu graniĉnog prelaza, sa granicom nedozvoljenog

zraĉenja ≈ 0,25 m ispod antene.

Funkcionisanje projekta neće dovesti do promjene u broju i strukturi stanovništva u ovoj zoni.

Funkcionisanje projekta neće imati uticaja na stalne migracije stanovništva.

Uticaj na zemljište

Baterije koje sluţe za napajanje bazne stanice el.energijom ne zahtjevaju bilo kakvo (svoje) napajanje.

Po isteku radnog vijeka baterija, neophodno je izvršiti njihovu zamjenu, a istrošene baterije je Investitor

obavezan predati ovlašćenom preduzeću za tretman ove vrste otpada, odnosno privremeno ih skladištiti

u odgovarajućem prostoru sa nepropusnim podom koji onemogućava bilo kakvo procurivanje u zemljište

ili podzemne vode. Prema "Pravilniku o klasifikaciji otpada i o postupcima njegove obrade, prerade i

odstranjivanja" (Sl.l. CG 68/09), ova vrsta otpada se svrstava u grupu 16 06 01*.

Tretman baterija biće u skladu sa Planom upravljanja otpadom (zakonski uslov) i “Uredbom o naĉinu

postupka prijave stavljanja u baterija i akumulatora na trţište, osnivanje sistema preuzimanja,

sakupljanja i obrade istrošenih baterija i akumulatora i rada tog sistema” (Sl.l. Crne Gore, br. 15/10).

Drugih uticaja na zemljište nema.

Ekosistemi i geologija

Predmetna lokacija kao što je reĉeno nalazi se u sklopu graniĉnog prelaza. Obzirom na karakteristike

Projekta, jasno je da on ne moţe negativno uticati na ekosisteme.

Na pomenutom prostoru nema zaštićenih vrsta, kako flore, tako ni faune.

Na pomenutom prostoru nema geoloških lokaliteta sa ostacima faunistiĉkog ili floristiĉkog materijala koji

bi planiranim zahvatom bio ugroţen.

Namjena i korišćenje površina

Površine u neposrednoj okolini lokacije se koriste kao graniĉni prelaz, a na njih (prema ranije navedenim

karakteristikama bazne stanice) ne moţe negativno uticati bazna stanica.

Komunalna infrastruktura

Objekat će biti prikljuĉen na elektrodistributivnu mreţu, u skladu sa uslovima nadleţnog elektrodistributi-

vnog preduzeća. Objekat nije potrebno prikljuĉivati na ostale infrastrukturne sisteme.

Zaštićena prirodna i kulturna dobra

U bliţoj okolini projekta nema zaštićenih prirodnih i kulturnih dobara.

Karakteristike pejzaţa

IzvoĊenjem predmetnog objekta neće biti izmjenjen pejzaţ ovog prostora.




Stranica 60

7. Opis mjera za sprjeĉavanje, smanjenje ili otklanjanje štetnih uticaja

Bazne stanice svojim radom ne zagaĊuju ţivotnu sredinu. Pri normalnom korišćenju, bazne stanice ni na

koji naĉin ne zagaĊuju voda, vazduh ili zemljište.

Prilkom rada bazne stanice ne proizvode nikakvu buku ni vibracije, nema toplotnih kao ni hemijskih

dejstava.

Prilikom funkcionisanja projekta u cilju obezbjeĊivanja optimalnog rada, zaštite ţivotne sredine i zdravlja

ljudi od eventualnog štetnog uticaja ovog zahvata, neophodno je sprovesti mjere radi sprjeĉavanja ili

eliminisanja mogućeg zagaĊenja.

Cilj utvrĊivanja mjera za smanjenje ili sprjeĉavanje zagaĊenja jeste da se ispitaju eventualne mogućnosti

eliminacije zagaĊenja ili pak redukcije utvrĊenih uticaja.

Na operativnom planu, stalnim uporeĊenjem analiza i projektovanja, neophodno je definisati termine za

provjeru koji bi omogućili, da se na projektnom planu, sa jedne strane, iskoriste informacije vezane za

ţivotnu sredinu, a sa druge da se utvrdi usklaĊenost predviĊenih rješenja sa ekološkim zahtjevima.

Uslove za zaštitu ţivotne sredine treba ispuniti na tri nivoa: u fazi projektovanja gradnje, u fazi izgradnje i

u fazi korišćenja.

Investitor je obavezan da u fazi izrade zadrţi karakteristike koje su bile prezentovane u fazi

projektovanja, u domenu parametara koji su bili mjerodavni za analize izvršene u ovom Elaboratu.

TakoĊe eventualno proširenje djelatnosti na ovoj lokaciji ne moţe se izvršiti prije nego što se

odgovarajućim analizama dokaţe da takve izmjene neće imati negativnih uticaja na ţivotnu sredinu.

U toku realizacije predmetnog sistema Crnogorski Telekom iz Podgorice mora primjenjivati odgovarajuće

mjere zaštite ţivotne sredine. Ove mjere obuhvataju:

- mjere predviĊene zakonskom regulativom,

- mjere tokom izvoĊenja graĊevinskih radova (instalacija opreme),

- mjere u u toku funkcionisanja objekta i

- mjere u sluĉaju akcidenta.

Mjere predviĊene zakonskom regulativom

Prilikom izgradnje predmetne bazne stanice moraju se primjenjivati zakonski normativi vaţeći u Crnoj

Gori. Obzirom na ĉinjenicu da predmetni objekat pripada grupi elektrotehniĉkih objekata, u nastavku teksta

posebno su navedene opasnosti pri postavljanju i korišćenju elektriĉnih instalacija kao i predviĊene mjere

zaštite.

- Opasnosti pri postavljanju i korišćenju elektriĉnih instalacija

Opasnosti i štetnosti koje se mogu javiti pri korišćenju elektrotehniĉkih instalacija i opreme su sledeće:

a) opasnosti od direktnog dodira djelova koji su stalno pod naponom,

b) opasnosti od direktnog dodira provodljivih djelova koji ne pripadaju strujnom kolu,

c) opasnost od poţara ili eksplozije,

d) statiĉki elektricitet usled rada ureĊaja,

e) opasnost od uticaja berilijum oksida,

f) atmosferski elektricitet,

g) nestanak napona u mreţi,

h) nedovoljna osvjetljenost prostorija,

i) neoprezno rukovanje,

j) opasnost pri radu na visini (montiranje antena na antenskim stubovima),

k) mehaniĉka oštećenja i

l) uticaj prašine, vlage i vode.




Stranica 61

- PredviĊene Mjere zaštite

Na osnovu Zakona o zaštiti na radu Crne Gore predviĊene su sledeće mjere za otklanjanje navedenih

opasnosti:

Sve mjere zaštite od na radu su sadrţane u Elaboratu zaštite na radu.

a) Zaštita od direktnog dodira djelova koji su stalno pod naponom obezbjeĊuje se:

- pravilnim izborom stepena mehaniĉke zaštite elektroenegetske opreme, instalacionog materijala

kablova i provodnika, pravilno odabranim i pravilno postavljenim osiguraĉima strujnih kola, kao i

automatskih strujnih prekidaĉa,

- postavljanjem izolacionih gazišta ispred ispravljaĉkog postrojenja,

- zaštita unutar instalacije se izvodi tako što se, na lokaciji gdje će biti instalirane bazne radio

stanice, neizolovani djelovi elektriĉne instalacije, koji mogu doći pod napon, smještaju u propisane

razvodne ormane i prikljuĉne kutije, tako da u normalnim uslovima rada neće biti dostupni i

- zaštita u okviru ureĊaja bazne radio stanice rješava se tako što se svi djelovi mreţnih ispravljaĉa,

koji dolaze pod napon, instaliraju u zatvorena kućišta, koja će biti zaštićena preko uzemljenja i u

normalnim uslovima rada ovi delovi neće biti dostupni licima koja rukuju ureĊajima.

b) Zaštita od indukovanog direktnog dodira rješava se:

- u instalacijama naizmjeniĉnog napona do 1 kV, primjenom sistema TN-C/S uz reagovanje zaštitnih

ureĊaja koji su postavljeni na poĉetku voda i povezivanjem nultih zaštitnih sabirnica ormana na

zajedniĉki uzemljivaĉ objekta.

c) Zaštita od opasnosti poţara ili eksplozije uzrokovanih pregrijevanjem vodova, preopterećenja ili

havarije ispravljaĉkih ureĊaja i baterija rješava se:

- ograniĉavanjem intenziteta i trajanja struje kratkog spoja, zaštitnim prekidaĉima,

- predviĊaju se kablovi (provodnici) koji ne gore niti podrţavaju gorenje,

- izjednaĉavanjem potencijala u prostoriji BS,

- ugradnjom hermetiĉkih akumulatorskih baterija,

- adekvatnim provjetravanjem i zaštitom od vatre baterijskog prostora (jer baterije mogu proizvesti

eksplozine gasove). Upozorenje da rad RBS nije dozvoljen u uslovima eksplozivne atmosfere mora

biti istaknut na lokaciji RBS,

- montaţom automatskih javljaĉa poţara i

- upotrebom ruĉnih aparata za gašenje poţara.

Sve mjere zaštite od poţara su sadrţane u Elaboratu protiv-poţarne zaštite.

d) Zaštita od štetnog dejstva statiĉkog elektriciteta rješava se:

- povezivanjem na pravilno izvedeno gromobransko uzemljenje objekta svih metalnih masa ureĊaja i

opreme, a posebno antena, antenskih nosaĉa i antenskih kablova koji mogu doći pod uticaj

statiĉkog elektriciteta i

- primjenom antistatik poda.

e) Zaštita od štetnog uticaja berilijum oksida rješava se:

- isticanjem uputstva o rukovanju i odlaganju berilijum oksida na lokaciji instalacije bazne radio

stanice (berilijum oksid se koristi u baznim radio stanicama u pojaĉavaĉima RF snage i kombajner

filtrima; koristi se u cilju povećanja brzine, smanjenja dimenzija kao i povećanje pouzdanosti rada

prateće elektronike; kada je u ĉvrstom stanju (berilijum oksid keramika) ne uzrokuje štetne

posledice po zdravlje ĉoveka; inhalacija vazduha koji sadrţi berilijum oksid moţe izazvati ozbiljna

oboljenja pluća kod preosjetljivih osoba; zbog toga je neophodno pridrţavati se uputstva o




Stranica 62

rukovanju berilijumom oksidom koje je dio dokumentacije iz oblasti Zaštite na radu). Berilijum oksid

je hermetiĉki izolovan unutar kontejnera RBS.

f) Zaštita od štetnog dejstva atmosferskog elektriciteta rješava se:

- propisanom instalacijom gromobrana i primjenom odgovarajućeg standardnog materijala u

svemu, prema propisima o gromobranima.

g) Zaštita od opasnosti nestanka napona u mreţi rješava se:

- napajanjem iz AKU baterija potrebnog kapaciteta i

- napajanjem potrošaĉa po mogućstvu iz rezervnog izvora dizel agregata, koji se pri nestanku

napona u mreţi automatski ukljuĉuje.

h) Opasnosti i štetnosti od posljedica nedovoljne osvetljenosti otklanjaju se:

- riješenom instalacijom opšteg osvjetljenja, koja obezbjeĊuje nivo osvjetljenja u skladu sa

standardom JUS. U.C9.100, odnosno, preporukama JKO.

i) Zaštita od neopreznog rukovanja rješava se:

- preglednim oznaĉavanjem svih elemenata u razvodnim ureĊajima,

- izborom elemenata za odreĊenu namjenu i

- obuĉavanjem i periodiĉnom provjerom znanja servisera o predviĊenim mjerama zaštite na radu

pri rukovanju, u vremenskim razmacima propisanim zakonom. -

j) Za montaţu antena na antenskom nosaĉu postoji povećan rizik od povreĊivanja radnika, kao i

rizik od povreĊivanja drugih lica. Zato je neophodno preduzeti odgovarajuće zaštitne mjere:

- za rad na montaţi antena rasporeĊuju se radnici koji su osposobljeni za rad na visinama i za koje

je prethodnim i periodiĉnim ljekarskim pregledima utvrĊena zdravstvena sposobnost za bezbjedan

rad na visinama,

- radna lokacija gdje se antene montiraju prethodno se obezbeĊuje jasnim obaveštenjima drugih

lica o opasnostima, a oko radnog prostora se postavljaju zaštitne mreţe ili trake,

- radnici koji vrše montaţu antena opremaju se odgovarajućim zaštitnim sredstvima za liĉnu

sigurnost: odgovarajuća uţad i veznici, zaštitni pojasevi, odgovarajuća odjeća i obuća itd.,

- odgovarajuća zaštitna odjeća je bitna za vrijeme hladnoće,

- svi ureĊaji za dizanje tereta moraju biti ispitani i odobreni i

- za vrijeme rada na antenskom stubu, ukupan personal u oblasti radova mora nositi šlemove. -

k) Zaštita od mehaniĉkih oštećenja rješava se:

- pravilnim izborom konstrukcija i materijala za instalacione elemente, kablove i opremu, kao i

primjenom pravilnih naĉina polaganja kablova i instalacionog materijala i pravilnim lociranjem

razvodnih ormana. -

l) Zaštita od opasnosti prodora prašine, vlage i vode u elektriĉne instalacije i ureĊaje

obezbjeĊuje se:

- dobrim zaptivanjem otvora prostorije sa ureĊajima i

- pravilno odabranom mehaniĉkom zaštitom.




Stranica 63

Mjere u toku funkcionisanja objekta

Polazeći od zakonskih normativa i specifiĉnosti objekta koji se gradi, u toku redovnog rada moraju se

primenjivati sledeće mjere zaštite:

- zabranjuju se bilo kakve aktivnosti na antenskom stubu bazne stanice (npr., usmjeravanje antene,

priĉvršćivanje itd.) sve dok se ne iskljuĉe predajnici bazne stanice,

- obzirom da se bazna stanica instalira na krovu osnovne škole, uticaj elektromagnetnog zraĉenja

na ţivotnu sredinu treba obavezno da se utvrĊuje mjerenjima karakteristika elektromagnetnog

polja na samoj lokaciji u skladu sa propisanim standardima i normama, a u cilju maksimalne zaštite

ljudi i tehniĉkih ureĊaja,

- u sluĉaju da na lokaciji bazne stanice CT postoje i drugi sistemi koji vrše emisiju elektromagnetne

energije (radio i TV predajnici i repetitori, bazne stanice sistema mobilne telefonije itd.) zbirni

uticaj ovih emisija na ţivotnu sredinu, a u skladu sa propisanim standardima i normama, treba

obavezno da se utvrĊuje mjerenjima karakteristika elektromagnetnog polja na samoj lokaciji. U

ovakvim situacijama, kada na jednoj lokaciji egzistira više radio-sistema, modeliranje lokacije i

naknadni proraĉuni su suviše kompleksni i dugotrajni. Osim toga, mjereni rezultati garantuju

kvalitetniju ocjenu uticaja elektromagnetnog polja na ţivotnu sredinu i tehniĉke ureĊaje,

- obavezno je izvršiti mjerenje elektromagnetne emisije u ovom podruĉju,

- neophodno je na antenski stub postaviti oznake: „Zabranjen pristup neovlaštenim osobama!“ i

„Opasnost po ţivot“.

- bazna stanica mora biti zakljuĉana i zaštićena od neovlašćenog pristupa, a u sluĉaju da je stub u

pitanju, i ograĊena,

- u okviru periodiĉnog odrţavanja bazne stanice (na svakih 6 mjeseci) treba izvršiti proveru

kompletne instalacije bazne stanice i pripadajućeg antenskog sistema,

- investitor se obavezuje da baznu stanicu ukljuĉi u sistem daljinskog nadgledanja i odrţavanja u

okviru koga treba da se nadgledaju sve kritiĉne funkcije rada bazne stanice sa stanovišta zaštite

ţivotne sredine kao što su neovlašćeno otvaranje bazne stanice, poţar i problemi u antenskim

vodovima i antenskim sistemima,

- zabranjuje se pristup baznoj stanici neovlašćenim licima; pristup mogu imati samo ovlašćena lica

koja su obuĉena za poslove odrţavanja i koji su upoznati sa ĉinjenicom da se nikakve aktivnosti

ne mogu obavljati na antenskom sistemu prije iskljuĉenja predajnika bazne stanice,

- baterije koje sluţe za napajanje bazne stanice el.energijom ne zahtjevaju bilo kakvo (svoje)

napajanje. Po isteku radnog vijeka baterija, neophodno je izvršiti njihovu zamjenu, a istrošene

baterije je Investitor obavezan predati ovlašćenom preduzeću za tretman ove vrste otpada,

odnosno privremeno ih skladištiti u odgovarajućem prostoru sa nepropusnim podom koji

onemogućava bilo kakvo procurivanje u zemljište ili podzemne vode. Prema "Pravilniku o

klasifikaciji otpada i o postupcima njegove obrade, prerade i odstranjivanja" (Sl.l. CG 68/09), ova

vrsta otpada se svrstava u grupu 16 06 01*,

Na lokaciji je predviĊeno 4 baterije. Tretman baterija biće u skladu sa Planom upravljanja

otpadom (zakonski uslov).

Mjere u sluĉaju incidenta

Primjenom zakonskih propisa i propisanih mjera zaštite vjerovatnoća akcidenta svodi se na najmanju

moguću mjeru. Dodatno, oprema koja se instalira na lokaciji objekta zadovoljava sve meĊunarodne

normative, a tehnološki je realizovana na najvišem svetskom nivou. Ipak, u cilju sprjeĉavanja eventualnih

akcidentnih situacija, propisuju se sledeće mjere zaštite:

- u sluĉaju neregularnosti u radu bazne stanice, na osnovu alarma generisanih u okviru

centra za nadgledanje i upravljanje, Investitor je duţan da organizuje struĉnu ekipu koja će obići




Stranica 64

baznu stanicu,

- u sluĉaju da je generisani alarm kritiĉan sa stanovišta zaštite ţivotne sredine (poţar u objektu,

problemi u radu antenskih sistema, i si.) Investitor je duţan da daljinski iskljuĉi baznu stanicu iz

operativnog rada.

- u sluĉaju neadekvatnog postupanja sa baterijama, Investitor je duţan da obavjesti Agenciju za

zaštitu ţivotne,

- u sluĉaju bilo kakve akcidentne situacije, Investitor je duţan da obavjesti Agenciju za zaštitu

ţivotne sredine shodno Zakonu o ţivotnoj sredini.

Po završenom instaliranju bazne stanice moraju biti uklonjeni svi otpadni materijali.




Stranica 65

8. Program praćenja uticaja na ţivotnu sredinu

U skladu sa postojećim zakonskim propisima u Crnoj Gori, neophodan je i program praćenja stanja

ţivotne sredine (monitoring) u toku funkcionisanja projekta bazne stanice.

U cilju kvalitetnog sprovoĊenja mjera zaštite ţivotne sredine datim Elaboratom o procjeni uticaja

potrebno je kontrolisati elektromagnetnu emisiju na lokaciji projekta. O rezultatima mjerenja obavezno se

vrši obavještavanje javnosti na transparentan naĉin. Prilikom mjerenja je dovoljno odrediti intezitet

elektriĉnog polja, obzirom da su intenzitet magnetnog polja i gustina snage emisije, sa intezitetom

elektriĉnog polja povezani teorijskim relacijama.

Monitoring ostalih segmenata ţivotne sredine nije potreban, obzirom da opisani projekat nema uticaja na

segmente koji mogu biti primjećeni (bilo subjektivno, bilo objektivno).

U uslovima prostiranja radio-talasa u blizini zemlje usvaja teorijski model prema kome gustina snage

zraĉenja antene opada u prosjeku sa kvadratom rastojanja (kada se rastojanje poveća X puta, gustina

snage zraĉenja opadne X2 puta). U praksi, mjerenja su pokazala da u takozvanoj „dalekoj zoni” zraĉenja

antene bazne stanice (daleka zona nastaje već na rastojanjima od nekoliko talasnih duţina od izvora, što

je u konkretnom sluĉaju 1-2 m), gustina snage opada i sa znatno višim stepenom rastojanja, što je

povoljno u odnosu na zaštitu od zraĉenja. U sluĉaju kada je antena postavljena visoko, na nivou tla

elektromagnetno polje će biti slabo zbog usmjerenog dijagrama zraĉenja antene (u vertikalnoj ravni).

Maksimum zraĉenja (najveći nivo elektromagnetne emisije) na nivou tla obiĉno se ostvaruje na

rastojanjima od 50 do 300 m od podnoţja stuba. MeĊutim, odgovarajući nivo elektromagnetne emisije je

uvek relativno mali zbog toga što gustina snage zraĉenja antene brzo opada sa rastojanjem.

Na osnovu svega naprijed reĉenog, zakljuĉuje se da je neophodno izvršiti mjerenje elektromagnetnog

zraĉenja u fazi tehniĉkog prijema, a dalje postupati u skladu sa pozitivnim propisima iz EU dok se ne

usvoji zakonski propis u Crnoj Gori, s tim da mjerenja treba obavljati najmanje jednom godišnje. Na

osnovu dobijenih podataka, u sluĉaju da isti iskaĉu iz dovoljenih granica, moraju se preduzeti adekvatne

mjere u cilju otklanjanja nepravilnosti.

Dobijene rezultate Investitor je obavezan da dostavi organu lokalne uprave i Agenciji za zaštitu ţivotne

sredine.

9. Rezime informacija

Elaborat o procjeni uticaja na ţivotnu sredinu bazne stanice, uraĊen je u "JU Institut za razvoj i

istraţivanja u oblasti zaštite na radu - Podgorica, (Zavod za ekologiju)", a odgovorni obraĊivaĉ je mr

Aleksandar Duborija, dipl.inţ.tehnologije.

Lokacija predmetnog bazne stanice se nalazi u mjestu Debeli brijeg, Opština Herceg Novi. Bazna stanica

se nalazi u okviru objekta MUP-a koji sluţi za graniĉni prelaz „Debeli brijeg“. Objekat je dvoetaţne

spratnosti.

Lokacija bazne stanice je na dijelu katastarske parcele br. 2991, KO Sutorina, Herceg Novi.

U okruţenju projekta bazne stanice, osim objekta MUP-a na u okviru kojeg se stanica nalazi, nema drugih

objekata.

Opšti podaci o lokaciji su dati u sledećoj tabeli:

Naziv lokacije Debeli brijeg

Opština Herceg Novi

Geografska duţina 42° 28' 51.72" N

Geografska širina 18° 27' 20.20" E

Bazna stanica RBS 6201 koja se nalazi na lokaciji Bijela, opština Herceg Novi, se radi racionalizacije,

mijenja baznom stanicom RBS 6601, koja je bazirana na Main+Remote konceptu. Main jedinica se




Stranica 66

montira u TKC Herceg Novi, a remote jedinica na lokaciji Debeli Brijeg ostaje nepromijenjena. Kabinet

RBS 6601 sa lokacije Debeli Brijeg se premješta na lokaciju TKC Herceg Novi, sa nepromijenjenom

konfiguracijom 2+0+0 za lokaciju Debeli Brijeg. Radio jedinice za GSM se aktiviraju u RBS 6601 kabinetu

(1xRRUS jedinice za GSM-900 izlazne snage 60 W), ali je snaga po TRU povećana na 33,0 dBm, umjesto

45,0 dBm na lokaciji Debeli Brijeg.

RRUS za RBS 6601 ostaje nepromijenjen na lokaciji Debeli Brijeg, opština Herceg Novi. Main jedinica se

premješta sa lokacije Debeli Brijeg na lokaciju TKC Herceg Novi, vlasništvo CT.

Na lokaciji Debeli Brijeg postojeći antenski sistem (2x K736 347 omni antene za GSM-900 opseg, koje su

postavljene na postojećim nosaĉima antena na fasadi na I spratu (objekat carine), na visini od oko 8 m

od tla, kao i parametri antenskog sistema ostaju nepromijenjeni. Indoor oprema je smještena u

postojećem objektu Debeli Brijeg, vlasništvo CT.

Shodno proraĉunu nedozvoljenog zraĉenja, dobijene su sledeće ranice nedozvoljenog zraĉenja:

Znaĉi da graniĉno rastojanje iznosi oko 4,27 m, u svim pravcima oko antene.

Pošto su antene postavljene na antenskom stubu na visini od oko 8 m od tla, to je potpuno jasno da se

graniĉna zona nalazi visoko iznad tla, te da je u graniĉnoj zoni gotovo nemoguće da se zateknu ljudi, kao

ni tehnološka oprema. Graniĉna rastojanja iznad i ispod antena se uzima da iznose 1/20 graniĉnog

rastojanja ispred antene, što je u ovom konkretnom sluĉaju < 0,25 m, u najstroţijem sluĉaju.

Konaĉno, moţe se zakljuĉiti da tokom normalnog rada bazne stanice ni na koji naĉin ne ugroţavaju

ţivotnu i tehniĉku sredinu.

10. Podaci o mogućim teškoćama

Podaci o mogućim teškoćama na koje je naišao nosilac projekta u prikupljanju podataka i dokumentacije

sastoje se u nedostatku podataka o stanju ţivotne sredine sa taĉne lokacije Projekta, te smo stoga

koristili podatke vezane za najbliţe podruĉje. Imajući u vidu konkretan Projekat smatrali smo da nije

potrebno vršiti posebna istraţivanja, te da je moguće iskoristiti podatke iz bliţe okoline lokacije.

Documents

E L A B O R A T · - Z a v o d z a e k o l o g i j u - PODGORICA Cetinjski put b.b., Podgorica, tel.: 020/265-279; 265-550; fax.: 020/265-269; ; [email protected] Stranica 1 E L