E PROJEKTIT SHQIPTAR TE PYJEVE NE ZBUTJEN E …siteresources.worldbank.org/INTALBANIA/...Albania_Forestry_Project... · Alban Ylli, Anetar Mihallaq Kotro Profesor ne Fakultetin e

EFEKTET E PROJEKTIT SHQIPTAR TE PYJEVE

NE ZBUTJEN E VARFERISE

DrPerg

Pyjeve d

Nje Studim i kryer ne kuadrin e Projektit Shqiptar te Pyjeve ne bashkepunim me

Drejtorine e Pergjithshme te Pyjeve dhe Kullotave Projektin FAO GCP/ALB/04/ITA

Programin Boteror te Ushqimit Njesine e Menaxhimit te Projektit te Pyjeve

ejtoria e jithshme e he Kullotave

Organizata e Bujqesise dhe Ushqimit e

Kombeve te Bashkuara

Zyra e Bashkepunimit

Italian Programi Boteror i Ushqimit

Agjensia e Bashkepunimit

Hollandez

Anetaret e Grupit te Punes jane: Vasillaq Mine, Drejtori i Pyjeve dhe Kullotave Kryetar Janaq Male, Nen-Drejtori se PMU Nen Kryetar Hilmar Foellmi, Shefi i Asistences Teknike, FAO-TA Kordinator Abdurrahim Siddiqui, Programi Boteror i Ushqimit, Zyrtar Programi Anetar Besnik Faskaj, Programi Boteror i Ushqimit Anetar Peter Kampen, SNV Keshilltar i Pylltarise Komunale Anetar Alban Ylli, Anetar Mihallaq Kotro Profesor ne Fakultetin e Shkencave Pyjore, UBT Anetar Dudi Suli Profesor ne Fakultetin e Agronomise, UBT Anetar DREJTRORIA E PERGJITHSHME E YJEVE DHE KULLOTAVE Rr.” Sami Frasheri” Nr 4 Tirane, Shqiperi Tel: + 355 4 256784; + 355 4 256785; + 355 4 256786 Fax: + 355 4 256784; + 355 4 256785 E-mail: info@ dppk.net, HTTP://www.dppk.net

Te Drejtat e Autorit Te dhenat dhe informacioni i paraqitur ne kete material nuk eshte subjekt i te drejtes se autorit megjithate kerkohet njohja e autorsise se DPPK mbi kete material kur perdoret ndonje nga pjeset e ketij raporti.

Nentor 2002

http://www.dppk.net/

Parathënie

Gjetja e rrugëve për të ulur varfërinë është një prioritet i qeverisë së Shqipërisë dhe në bashkëpunim të ngushtë me donatorët ndërkombëtarë, po bëhen përpjekje të përbashkëta për t’u përqëndruar në ato zona që kanë një ritëm të lartë të varfërisë, kryesisht në zonat e largëta rurale. Këto zona gjithashtu koinçidojnë me 50% të tokës së Shqipërisë që mbulohet nga pyjet dhe kullotat dhe nuk është e rastësishme që Qeveria, me asistencën financiare të Bankës Botërore dhe Qeverive të Italisë e Zvicrës, si dhe me Asistencën

Teknike të FAO, ka zbatuar një projekt gjithëpërfshirës pyjesh, që ndërmjet objektivave të tjera gjithashtu ka uljen e varfërisë si një nga rezultatet e saj të pritshme. Bashkëpunimi me Programin Botëror të Ushqimit nëpërmjet sigurimit të paketave ushqimore për punëtorët e sektorit të pyjeve ka qënë përfitimi më direkt për të varfërit. Projekti Shqiptar i Pyjeve ka financuar një shumëllojshmëri aktivitetesh për të forcuar administrimin e gjithanshëm të pyjeve dhe kullotave, përmirësuar praktikat e menaxhimit të pyjeve, për të mbështetur transferimin e pyjeve dhe kullotave komunave dhe për të përmirësuar menaxhimin e zonave të mbrojtura në Shqipëri. Këto aktivitete janë ende në proçes dhe pas mbylljes së Projektit të Pyjeve në fund të 2003, një progres i rëndësishëm drejt menaxhimit më të mirë të resurseve si dhe perspektiva pozitive ekonomike shpresohet të arrihen për shumë komuna.

Vlerësimi i efekteve mbi uljen e varfërisë që rezulton nga zbatimi i Projektit të Pyjeve është pjesë e një proçesi të ndërmarrë nga qeveria dhe donatorët për të parë efektivitetin e projektit, për të modifikuar aktivitetet dhe për të nxjerrë mësime për formulimin dhe zbatimin e projekteve në të ardhmen. Efektet pozitive të Projektit të Pyjeve për uljen e varfërisë nuk janë të habitshme, përderisa kjo ishte një nga objektivat e projektit. Megjithatë, një konkluzion i rëndësishëm që mund të nxirret nga ky vlerësim është fakti që projekti ka qenë një kontribues shumë i rëndësishëm në uljen e varfërisë në zonat më të rrezikuara duke përmirësuar menjëherë të ardhurat dhe furnizimin me ushqime për më të varfërit në Shqipëri. Përveç këtyre efekteve direkte, projekti do të arrijë gjithashtu disa impakte kritike më afatgjata nëpërmjet rehabilitimit të zonave pyjore të degraduara shumë pranë fshatrave, duke përmirësuar praktikat e menaxhimit të resurseve, duke rritur produktivitetin e pyjeve dhe kullotave dhe nëpërmjet pjesëmarrjes së popullatës lokale dhe qeverive lokale duke menaxhuar në mënyrë të përbashkët resurset e tyre. Kjo do të thotë që popullsia rurale është angazhuar në mënyrë aktive në krijimin e përfitimeve dhe mundësive në të ardhmen si dhe kushteve më të mira mjedisore.

Në të njejtën kohë, duhet kuptuar se nevojitet me shume perpjekje dhe pune per te permiresuar kushtet ekonomike dhe mjedisore ne zonat rurale ne menyre qe popullsia te mund te zhvilloje rruge per te dale nga varferia. Hartimi i nje strategjie me objektiva te qarta nga qeveria ben te mundur qe edhe sektori pyjor te shikohet si nje faktor i rendesishem per uljen e varferise lokale. Studimi tregon qe ka hapsira per te punuar ne kete drejtim.

Shpreh bindjen time se megjithese do te duhet kohe per te kapercyer pengesat dhe veshtiresite e medha qe pengojne nje pjese te rendesishme te popullsise lokale per te dale nga varferia, qeveria do te beje te pamunduren per te fituar luften kundra varferise.

Tabela e Permbajtjes Faqe:

PARATHËNIE................................................................................................................................... I

MIRENJOHJE..................................................................................................................................V

SHKURTIME.................................................................................................................................. VI

PERMBLEDHJE EKZEKUTIVE ...................................................................................................1

1. HYRJE .......................................................................................................................................3

2. METODOLOGJIA PER VLERESIMIN E IMPAKTIT......................................................4

2.1. KONCEPTI I STUDIMIT .........................................................................................................4 2.2. ANALIZA E VEZHGIMIT .......................................................................................................4

2.2.1. Grupet shenjester per Vezhgimin...........................................................................4 2.2.2. Mjetet e Vezhgimit..................................................................................................4 2.2.3. Studimi i projektit dhe strategjia model...............................................................5 2.2.4. Trajnimi dhe organizimi ........................................................................................6 2.2.5. Analizat ..................................................................................................................6

3. GJENDJA E VARFERISE NE SHQIPERI ...........................................................................7

3.1. TE ARDHURAT SI TREGUES I VARFERISE ..............................................................................7 3.2. SHENDETI SI TREGUES I VARFERISE .....................................................................................8 3.3. EDUKIMI SI TREGUES I VARFERISE.......................................................................................8 3.4. EKSPOZIMI NDAJ RISQEVE TE LARTA SI TREGUES I VARFERISE ............................................9 3.5. PERJASHTIMI NGA MARRJA E VENDIMEVE SI TREGUES I VARFERISE ....................................9

4. PROJEKTI I PYJEVE ...........................................................................................................11

4.1. IDE E PERGJITHSHME MBI PROJEKTIN................................................................................11 4.2. OBJEKTIVAT......................................................................................................................11 4.3. KOMPONENTET .................................................................................................................11

4.3.1. Komponenti 1: Zhvillimi Institucional .................................................................12 4.3.2. Komponenti 2: Menaxhimi i Qendrueshem i Pyjeve............................................12 4.3.3. Komponenti 3: Menaxhimi i Pyjeve dhe Kullotave Komunale ............................12 4.3.4. Komponenti 4: Menaxhimi i Zonave te Mbrojtura ..............................................12

4.4. AKORDIMET DHE DISBURSIMET E BUXHETIT ....................................................................12 4.4.1. Akordimet e Buxhetit............................................................................................12 4.4.2. Disbursimet e Projektit ........................................................................................14

4.5. PERMIRESIMET NE BURIMET PYJORE KULLOSORE ............................................................16 4.6. ASISTENCA TEKNIKE E FAO PER PROJEKTIN E PYJEVE.....................................................17 4.7. PROGRAMI BOTEROR I USHQIMIT WFP.............................................................................18 4.8. SNV ASISTENCE PER MENAXHIMIN E PYJEVE DHE KULLOTAVE KOMUNALE...................19

5. ANALIZA ................................................................................................................................21

5.1. ANALIZA DHE DISKUTIMI I REZULTATEVE NGA VEZHGIMI NE TERREN...............................21 5.1.1. Analiza e te dhenave ne lidhje me te ardhurat.....................................................21 5.1.2. Analiza e te dhenave mbi shendetin .....................................................................29 5.1.3. Analiza e te dhenave mbi arsimin ........................................................................32 5.1.4. Analiza e te dhenave mbi rreziqet ........................................................................34 5.1.5. Analiza e te dhenave ne lidhje me influencen ne vendim-marrje.........................38

5.2. ANALIZA E IMPAKTIT MBI BURIMET PYJORE KULLOSORE ..................................................40 5.2.1. Parashikimet per perfitime nga permiresimet ne bazen e burimeve....................41

5.3. INSTITUTI I KERKIMEVE PYJORE KULLOSORE DHE FUSHATA E NDERGJEGJESIMIT............42

6. GJETJET KRYESORE .........................................................................................................43

6.1. IMPAKTI MBI FAMILJET .....................................................................................................43 6.2. IMPAKTI MBI ORGANIZATAT .............................................................................................44 6.3. IMPAKTI MBI BURIMET NATYRORE ...................................................................................45

7. KONKLUZIONE DHE REKOMANDIME .........................................................................46 7.1. KONKLUZIONE ..................................................................................................................46 7.2. REKOMANDIME .................................................................................................................46

8. ANEKSE ..................................................................................................................................48 8.1. ANEKSI 1: TERMAT E REFERENCES PER GUPIN E PUNES (VLERESIMI I IMPAKTIT MBI REDUKTIMIN E VARFERISE) .......................................................................................................48 8.2. ANEKSI 2: PYETESOR SURVEJIMI PER VLERESIMIN E IMPAKTIT TE PROJEKTIT SHQIPTAR TE PYJEVE NE REDUKTIMIN E VARFERISE (PYETSORI 1) .................................................................50 8.3. ANEKS 3: VLERESIMIN E IMPAKTIT TE PROJEKTIT SHQIPTAR TE PYJEVE MBI REDUKTIMIN E VARFERISE (PYETSORI 2) ........................................................................................................58 8.4. ANEKS 4: LISTA E KOMUNAVE .........................................................................................70 8.5. ANEKS 5: LISTA E USHQIMEVE TE SHPERNDARA NGA WFP..............................................73

Lista e Tabelave

Faqe: Tabela 4-1. Akordimi i buxhetit per komponentet e Projektit te Pyjeve dhe FAO-AT (‘000 US$)..13 Tabela 4-2. Permbledhje e Aktiviteteve te Pergjithshme te Projektit te Pyjeve dhe disbursimet per

cdo aktivitet...................................................................................................................14 Tabela 4-3. Disbursimet totale te projektit sipas rretheve (USD)......................................................16 Tabela 5-1. Tendenca e te ardhurave familjare vjetore totale ne lek per periudhen 1997-2001 (te

perfshira ne menyre direkte apo indirekte) ...................................................................22 Tabela 5-2. Ndryshimet ne tendencat e te ardhurave totale vjetore per familjet pjesemarrese dhe jo-

pjesemarrese per periudhen 1997-2001(ne Lek)...........................................................23 Tabela 5-3. Te ardhurat vjetore ”para ne dore” nga aktivitetet e Projektit te Pyjeve per familje ......23 Tabela 5-4. Ndryshimet ne te ardhurat totale gjate 5 vjeteve te fundit dhe shkaqet e tyre sipas

mendimit te perfaqesuesve te familjes ..........................................................................24 Tabela 5-5. Raporti i familjeve qe njohin impaktin pozitiv te Projekti i Pyjeve ne mireqenien e tyre

.......................................................................................................................................25 Tabela 5-6. Rendesia e krahasuar e burimeve te ndryshme te te ardhurave per familjet e perfshira

ne aktivitetet e Projektit te Pyjeve.................................................................................25 Tabela 5-7. Akordimi i te ardhurave totale dhe te atyre nga Projekti i Pyjeve ne shpenzime te

ndryshme te familjes (vetem per familjet e perfshira ne projekt) .................................26 Tabela 5-8. Perfitimet nga pyjet dhe kullotat per familje ..................................................................27 Tabela 5-9. Kontributi i Projektit te Pyjeve ne zhvillimin ekonomik te organizatave shteterore dhe

private............................................................................................................................27 Tabela 5-10. Rendesia e Projektit te Pyjeve midis burimeve te tjera te financimit per organizaten

(perqindja tregon raportet e organizatave te cilat listojne burimet e treguara te financimit ......................................................................................................................28

Tabela 5-11. Ndryshimi 5-vjeçar ne buxhet (ose burime) te pushtetit lokal, departamenteve pyjore lokale, shoqatave pyjore dhe kontraktoreve private......................................................28

Tabela 5-12. Arsyet kryesore per ndryshim (te gjitha organizatat se bashku)...................................29 Tabela 5-13. Raporti i buxhetit total te dhene nga Projekti i Pyjeve .................................................29 Tabela 5-14. E ardhmja pas projektit te pyjeve .................................................................................29 Tabela 5-15. Mbeshtetjet e mundshme ne te ardhmen per permiresimin e gjendjes .........................29 Tabela 5-16. Statusi shendetsor i familjeve (te perfshira ose jo ne projekt)......................................30 Tabela 5-17. Semundjet ne femijeri (jane analizuar vetem familjet me femije deri ne 5 vjeç) .........31 Tabela 5-18. Rreziqet dhe shkaqet per gjendjen e keqe shendetsore (te gjitha familjet te perfshira)............. 31 Tabela 5-19. Perdorimi i sherbimeve te kujdesit shendetsor .............................................................32 Tabela 5-20. Problemet ne lidhje me kujdesin shendetsor dhe furnizimin me ushqime, qe jane

adresuar nga Projekti i Pyjeve.......................................................................................32 Tabela 5-21. Rendesia e arsimit sipas opinionit te prinderve ............................................................33 Tabela 5-22. Raporti i personave qe nuk ndjekin shkollen................................................................33 Tabela 5-23. Kontributet ne te ardhurat e familjes nga anetaret ne moshe shkollore........................34 Tabela 5-24. Faktoret e pergjithshem te rrezikut ...............................................................................35 Tabela 5-25. Pjesa e familjeve qe konsiderojne emigrimin si shpetim nga problemet dhe rreziqet

aktuale ...........................................................................................................................35 Tabela 5-26. Arsyet kryesore per te mos zgjedhur emigrimin...........................................................36 Tabela 5-27. Lloji i mbeshtetjes qe kerkon komuniteti per zgjidhjen e problemeve.........................36 Tabela 5-28. Impakti kryesor i PP nga parashikimet e organizatave.................................................37 Tabela 5-29. Rreziqet kryesore per te ardhmen e PP nga parashikimet e organizatave ...................37 Tabela 5-30. Raporti i organizatave qe kane ndermarre veprime per mbajtjen e arritjeve te Projektit

te Pyjeve........................................................................................................................37 Tabela 5-31. Shuma Mesatare e investimeve vjetore per organizata te ndryshme ............................37 Tabela 5-32. Niveli i pjesemarrjes dhe influences ne vendimmarrje nga familjet ............................39 Tabela 5-33. Permiresimi ne vendimmarrje sipas mendimit te perfaqesuesve te organizatave ........39 Tabela 5-34. Forma e perdorur e konsultimit per organizatat e nivelit te ulet..................................39 Tabela 5-35. Te intervistuarit meshkuj/femra....................................................................................39 Tabela 5-36. Raporti meshkuj/femra per punonjesit e angazhuar ne kuadrin e PP nga institucione /

organizata (perqindja e femrave eshte dhene ne kllapa). ..............................................40 Tabela 5-37. Ndryshimet gjinore ne punesimin e anetareve te familjes ne PP dhe punesimi i

pergjithshem i tyre (raporti i pergjithshem i femrave eshte dhene ne kllapa)...............40 Tabela 5-38. Perfshirja e grave ne vendimet familjare ......................................................................40 Tabela 5-39. Aktivitetet e kryera nen projektin e pyjeve qe prekin bazen e burimeve .....................41 Lista e Kutive

Faqe: Kutia 1. Grupet e Riskut ......................................................................................................................9 Kutia 2. Pershkrimi i skemes se procesit te kthimit te pyjeve dhe kullotave....................................10 Kutia 3. Krijimi vendeve te punes nga sektori privat ........................................................................13 Kutia 4. Ndertimi i Kapaciteteve: Nje Menyre Per Te Dale Nga Varferia........................................18 Kutia 5. Zoje Cekaj Sheh pas ne te Shkuaren me nje Veshtrim Serioz ............................................26

Mirenjohje

Vleresimi i Efekteve te Projektit Shqiptar te Pyjeve ne Reduktimin e Varferise eshte product i nje bashkepunimi te ngushte ndermjet aktoreve te ndryshem qe kane angazhuar per kete detyre burimet dhe forcat e tyre. Falenderime te vecanta per Programin Boteror te Ushqimit, Organizaten e Bujqesise dhe Ushqimit dhe Projektin e Pyjeve qe kane mbeshtetur kete pune nepermjet kontributeve financiare dhe ne natyre. Nje vleresim i vecante behet edhe per grupin e punes i cili, me interes dhe dedikim, ka bere te mundur perfundimin ne kohe te ketij studimi. Perpjekjet dhe puna e tyre kane rezultuar ne nje dokument qe jo vetem permbush qellimin e vet por gjithashtu hyn edhe ne detaje te problemit e varferise ne Shqiperi si dhe mund te siguroje informacion te vlefshem per luften kunder varferise. Siguria dhe dobishmeria e ketij vleresimi ishin te varura nga bashkepunimi i aktoreve qe me kenaqesi pranuan te merrnin pjese. Gjithashtu shume falenderime edhe per te intervistuarit per gatishmerine dhe kohen qe na kushtuan per plotesimin e formulareve duke na dhene ne kete menyre informacion te vlefshem per agjensite, ndermarrjet, shoqatat dhe familjet e tyre ne lidhje me perfitimet nga projektet e ardhshme dhe masat e marra per reduktimin e varferise ne Shqiperi.

Shkurtime

MPPK Menaxhimi i Pyjeve dhe Kullotave Komunale SHPPKK Shoqata e Perdoruesve te Pyjeve dhe Kullotave Komunale DSHP Drejtoria e Sherbimit Pyjor DPPK Drejtoria e Pergjithshme e Pyjeve dhe Kullotave FAO Organizata e Bujqesise dhe Ushqimit FAO-AT Asistence Teknike per Projektin e Pyjeve PP Projekti Shqiptar i Pyjeve IKPK Instituti i Kerkimeve Pyjore Kullosore PKB Produkti Kombetar Bruto GPRS Growth and Poverty Reduction Strategy INSTAT Instituti i Statistikes MBU Ministria e Bujqesise dhe Ushqimit NJMP Njesia e Menaxhimit te Projektit PRRO Protracted Relief and Recovery Operation SNV SNV Netherlands Development Organization UNICEF Fondi i Kombeve te Bashkuara per Femijet USD US Dollar BB Banka Boterore WFP Programi Boteror i Ushqimit WG Grup Pune Multi- Agjensish (per Efekte Vleresimi)

Shenim: Ky raport permban vlera te shprehura si ne USD dhe ne LEK Shqiptare. Norma e

Shkembimit ndermjet dy monedhave eshte pranuar te jete 1USD = 140 LEK.

__________________Efektet e Projektit Shqiptar te Pyjeve ne Zbutjen e Varferise_____________________

Pregatitur nga nje Grup Pune Nder-Dikasterial 1

Permbledhje Ekzekutive Asnje sektor tjeter nuk ka ne Shqiperi nje impakt kaq te rendesishem mbi popullsine rurale te prekur nga varferia se sa sektori i pyjeve dhe kullotave. Me teper se gjysma e siperfaqes se vendit klasifikohet si pyje (1026000 ha) dhe kullota (446000 ha), e pikerisht ne keto zona rurale varferia eshte me ekstreme. Ne Shqiperi, ulja e varferise eshte nje objektiv kombetar dhe pjesa me e madhe e projekteve dhe programeve kane te pakten nje objektiv te pjesshem per te ulur varferine ne vend. Keshtu, vleresimet e impaktit te projektit jane te nje rendesie te madhe per qeverine dhe donatoret per te zbuluar se sa mire jane realizuar objektivat e projektit. Nga kjo perspektive eshte vleresuar impakti i Projektit te Pyjeve ne Shqiperi per Uljen e Varferise. E gjithe zona e pyjeve dhe kullotave shteterore administrohet dhe menaxhohet nga Drejtoria e Pergjithshme e Pyjeve dhe Kullotave. Projekti Shqiptar i Pyjeve i financuar nga Banka Boterore dhe nga Qeverite Italiane e Zvicerane qe po zbatohet me objektiva ndermjet te tjerave edhe Arritjen e nje rritjeje te qendrueshme ne produktivitetin e zonave pyjore dhe kullosore dhe Fuqizimin e pushteteve lokale. Projekti i Pyjeve dhe Projekti i Asistences Teknike te FAO, qe po zbatohet nga viti 1996, eshte perqendruar ne 4 aspekte kryesore te menaxhimit te pyjeve dhe kullotave: forcimi institucional, menaxhimi i qendrueshem i pyjeve, menaxhimi i pyjeve dhe kullotave komunale dhe menaxhimi i zonave te mbrojtura. Duke u kombinuar, keto komponente pritet te kene nje impakt direkt dhe pozitiv ne produktivitetin e ketyre zonave, ne uljen e erozionit dhe mbrojtjen e shume sistemeve ujitese te shperndara ne zonat rurale. Aktivitetet e Projektit pritet te çojne ne nje perdorim me racional te tokes kullosore dhe te ndalojne proçesin aktual te degradimit qe eshte me kercenues per biodiversitetin dhe qendrueshmerine e ekosistemeve. Ne te njejten kohe projekti po mbeshtet perpjekjet e qeverise per decentralizimin dhe po lehteson transferimin aktual te pyjeve dhe kullotave ne komuna dhe ne forcimin e kapaciteteve ne te gjithe nivelet e sektorit pyjor dhe kullosor. Qe nga viti 2001, Programi Boteror i Ushqimit (WFP) ka mbeshtetur gjithashtu projektin nepermjet ndihmes ne ushqime per te siguruar nje nivel te mjaftueshem te sigurimit te ushqimit per punetoret dhe te lejoje zbatimin ne kohe te planeve te punes. Burimet financiare te Projektit Shqiptar te Pyjeve shkojne ne 21.6 milione dollare, ku perfshihen 2.57 milion USD te projektit FAO-TA. Komponentet te cileve u jane akorduar fondet aktuale jane 4: Reforma Institucionale (5.718 milion USD), Menaxhimi i Qendrueshem i Pyjeve (9.790 milion USD), Menaxhimi i Pyjeve dhe Kullotave Komunale (4.819 milion USD) dhe Menaxhimi i Zonave te Mbrojtura ( 1.279 milion USD). Deri ne 31 Qershor 2002, nga Projekti i Pyjeve dhe Projekti FAO- TA jane disbursuar rreth 12.900 milion USD. WFP ka kontribuar deri tani me 0.51 milion USD ne ndihme ushqimore per Menaxhimin e Pyjeve dhe Kullotave Komunale. Verehet qarte qe te gjitha keto aktivitete kane nje impakt ne uljen e varferise, por ky studim eshte perpjekja e pare konkrete per ta vleresuar aktualisht nga ana sasiore kete impakt. Studimi u rekomandua nga Misioni i Perbashket Mbikqyres i Projektit te Pyjeve ne Dhjetor 2001, dhe u zhvillua e zbatua nga nje grup pune i shume agjensive i perbere nga perfaqesues te DGFP, PMU, FAO-TA, WFP, SNV, Universiteti Bujqesor i Tiranes dhe Instituti i Shendetit Publik ne Shqiperi. Studimi perfitoi nga perdorimi i anketimeve aktuale dhe raporteve mbi varferine ne Shqiperi qe sherbyen si material reference dhe baze social-ekonomike krahasimi kundrejt se ciles u mat impakti i Projektit te Pyjeve. Per lehtesi krahasimi, studimi perdori 5 treguesit e varferise qe perdoren nga Qeveria e Shqiperise: te ardhurat, shendeti, arsimi, ekspozimi ndaj rrezikut dhe influenca e ulet ne marrrjen e vendimeve ne qeveri. Ne terren u krye nje anketim duke perdorur 2 pyetesore te ndryshem qe u fokusua ne 5 grupe te perbera nga familje, punetore ne pyje, shoqata te perdoruesve te pyjeve, pushteti lokal dhe Drejtorite e Sherbimit Pyjor ne Rrethe. Per analizen e te dhenave ne terren u perdor paketa EPI Info 6.4. Duke perdorur si baze krahasimi situaten aktuale te varferise ne Shqiperi, vleresimi mundi te tregonte se Projekti i Pyjeve ka patur nje impakt pozitiv ne te 5 treguesit ne zonat e kontrolluara. Te ardhurat vjetore totale te perbera nga te gjitha te ardhurat ne cash dhe ne natyre me nje vlere prej 130,000 lek (928 USD). Kjo shume konsiston ne 53,636 Lek te ardhura cash te familjes, 39000 Lek



te ardhura cash nga PP, paketa ushqimore e WFP e vleresuar me 11826 Lek dhe perfitime nga burimet pyjore kullosore te vleresuara ne 25538 Lek. Keshtu te ardhurat totale vjetore te lidhura me PP loggariten te jene 76364 Lek (545 USD), qe perfaqeson pothuajse 59% te te ardhurave totale vjetore te familjes. Te gjitha familjet e zonave ku kryhen aktivitetet e Projektit te Pyjeve jetojne nen kushtet e varferise ekstreme-e percaktuar me me pak se 1 USD/dite/person. Edhe pas marrjes ne konsiderate te kontributeve te Projektit te Pyjeve, te ardhurat vjetore totale te familjeve jane ne menyre esenciale poshte limitit qe do t’i largonte ata nga varferia ekstreme. Megjithate, shumica dermuese e te anketuarve e ndiejne se projekti i pyjeve ka ndihmuar ne perballimin e veshtiresive qe ata ndeshin. Si rezultat i projektit te pyjeve ka patur ndryshime ne sjellje ne drejtim te shendetit dhe arsimit, megjithate nuk ishte i mundur vleresimi sasior. Impakti i Projektit te Pyjeve ne shendet dhe arsim duket se eshte me teper nje faktor lehtesues se sa nje faktor vendimtar perderisa, te pakten lidhur me kujdesin shendetesor, vetem 3 % e te anketuarve do ta kishin bere ate pa marre trajtim. Shumica dermuese do te kishin marre para per te paguar per mjekimin ne mungese te burimeve te tyre financiare. Nje fakt interesant eshte se rreth 45% e familjeve mbeshteten te pakten ne disa te ardhura qe vijne nga femijet ne moshen e shkolles, gje qe shpjegon shifrat me te ulta te frekuentimit te shkolles ne zonat rurale. Impakti i Projektit te Pyjeve ne uljen e rreziqeve dhe rritjen e angazhimit dhe influences ne proçeset vendimarrese eshte me i lehte per t'u arritur. Projekti i Pyjeve ka kontribuar shume ne rritjen e transparences se proçeseve dhe lehtesimin e komunikimit dhe vendim marrjen e perbashket ne menaxhimin e resurseve pyjore dhe kullosore. Megjithese ka shume vend per permiresim, perfitimet jane te dukshme dhe njihen nga individe dhe organizata. Perfituesit vleresojne sinqerisht ndihmesen e Projektit te Pyjeve dhe Programin Boteror te Ushqimit(WFP). Shumica e te anketuave e kuptojne gjithashtu se nje asistence e tille nuk mund te vazhdoje te merret me problemet e tyre per nje kohe te gjate ndaj ata duan te shohin opsione te tjera te mundshme si marrja e huave dhe kredive, ne menrye qe ata te behen te qendrueshem sa me shpejt te jete e mundur. Potenciali ekonomik i zonave rurale varet ne nje shkalle te gjere nga gjendja e resurseve natyrore. Permiresimi i pergjithshem i gjendjes se tyre te varfer aktuale kerkon investime te rendesishme me afat te gjate. Ndersa shume te anketuar, individe dhe organizata presin qe kushtet ne menaxhimin e resurseve te pyjeve dhe kullotave te permiresohen, edhe pas perfundimit te Projektit te Pyjeve, duhet te theksohet qe optimizmi i perfitimeve ne te ardhmen bazohet se pari ne shpresen qe investimet, qe aktualisht sigurohen nga Projekti i Pyjeve, do te sigurohen nga shteti. Ne te njejten kohe, shume anketues e konsiderojne perdorimin e financimit te mjaftueshem nga buxheti i shtetit nje nga faktoret kritike te rrezikshem. Dihet mire nga ekspertet shqiptare dhe nderkombetare qe nevojiten shume investime dhe ne kushtet aktuale ekonomike, skenari me i mundshem eshte qe asistenca me e madhe do te duhet te behet nga burime jashte qeverise se Shqiperise, nese perfitimet e Projektit te Pyjeve do te vazhdojne dhe zgjerohen, dhe nese popullsia rurale do te fitoje luften kunder varferise.



1. Hyrje Ne 1995, Qeveria Shqiptare, Banka Boterore, Qeveria Italiane dhe Qeveria Zvicerane nenshkruan dokumentet e projektit te Projektit Shqiptar te Pyjeve(PP). Zbatimi i Projektit filloi ne 1996 dhe pas nje viti shtyrjeje qe eshte zyrtarizuar tashme, PP eshte planifikuar te mbyllet ne fund te vitit 2003. Ulja e varferise eshte nje nga objektivat me te rendesishme te PP qe gjate peridhes 6-vjeçare te aktiviteteve te tij ka perfshire nje spekter te gjere te popullsise se vendit. Vleresimet cilesore tregojne se projekti, si nje i tere ka patur nje impakt pozitiv ne zbutjen e varferise dhe se veçanerisht, komponenti i menaxhimit te pyjeve dhe kullotave komunale me nderhyrjet e paracaktuara ne zonat rurale, ka kontribuar ne menyre te rendesishme ne uljen e varferise ne zona shume delikate. Nje studim i meparshem mbi komponentin komunal ka treguar se ne disa zona punesimi ne sektorin pyjor eshte burimi i vetem i punesimit local keshtu qe con ne reduktimin e varferise dhe te emigracionit. Percaktimi i mases ne te cilen PP ka qene i suksesshem ne uljen e varferise ishte objektiv i nje studimi te kryer sipas rekomandimeve te Misionit te Perbashket Mbikqyres te Projektit te Pyjeve ne Shqiperi ne Dhjetor 2001. Ministria e Bujqesise dhe Ushqimit e ka mbeshtetur idene e nje studimi te tille dhe ka sugjeruar qe rezultatet e tij te prezantohen ne nje konference kombetare. Per me teper, gjetjet e studimit do ‘i sherbejne Qeverise dhe donatoreve per hartimin e projekteve te tjera qe kane si objektiv uljen e varferise. Projekti i Pyjeve, FAO-TA, WFP dhe SNV kane siguruar mbeshtetje financiare dhe teknike per kete vleresim. Varferia ne Shqiperi ka terhequr gjeresisht vemendjen e Qeverise si dhe te shume Donatoreve ne vend. Strategjia Kombetare per çeshtjet e Zhvillimit Social-Ekonomik nga Keshilli i Ministrave ne Shqiperi e identifikon varferine si nje fenomen multi-disiplinar qe reflektohet nga 5 treguesit e meposhtem:

• Niveli i ulet ose shume i ulet i te ardhurave te te varferve • Ritmi me i larte i semundjeve dhe mungesa e sherbimeve mjekesore te mjaftueshme • Analfabetizmi ose niveli i ulet i shkollimit • Ritmi i larte i ekspozimit ndaj rreziqeve • Influenca e ulet ne marrjen e vendimeve ne qeveri

Bazuar ne keta tregues te percaktuar kombetare, ky studim eshte hartuar vetem per te vleresuar impaktin e PP per uljen e varferise lidhur me keta pese tregues. Studimi analizon te dhena historike nga PP siç jane shifrat e disbursimit dhe investimit dhe te dhenat per aktivitetet qe kane lidhje me to per komunat dhe rrethet. Per me teper, studimi bazohet ne analizat e anketimeve origjinale ne terren qe jane hartuar ne menyre specifike per marrjen e nje informacioni te besueshem nga perfituesit e PP. Jane hartuar 2 pyetesore te ndryshem per te anketuar 6 grupe te percaktuara te ndara, qe te gjithe te perfshire ne aktivitetet e PP, ne nivele dhe kapacitete te ndryshme ne gjithe Shqiperine. Per arsye se ky vleresim eshte i perqendruar vetem ne investimet dhe aktivitetet e PP, ai nuk eshte nje studim konkludues per uljen e varferise ne Shqiperi. Megjithate, rezultatet e ketij studimi sigurojne jo vetem nje informacion te vlefshem per ecurine e PP, po gjithashtu mund te sherbejne si burim informacioni per vleresimin e projekteve te tjera qe kane te bejne me uljen e varferise. Per me teper, gjetjet e ketij studimi mund te ndihmojne ne hartimin e aktiviteteve te asistences ne te ardhmen, qe synojne ne uljen e varferise.



2. Metodologjia per Vleresimin e Impaktit

2.1. Koncepti i Studimit Nje grup pune prej shume agjensish (GP) i perbere nga perfaqesues te DPPK, NJMP, FAO, WFP, SNV si dhe Universitetit Bujqesor te Tiranes u krijua per te drejtuar te gjitha aktivitetet e lidhura me kete vleresim impakti. DPPK ishte Agjensia udheheqese ne kete grup pune shume-agjensish dhe FAO-TA koordinoi aktivitetet e ketij GP (TOR per GP jane bashkengjitur ne ANEKS 1). GP perzgjodhi dhe perdori nje analist me eksperience nga Instituti i Shendetit Publik per te drejtuar zhvillimin ekzekutimin dhe analizen e studimit nder-sektorial te popullates ne zonat e mbuluara nga Projekti i Pyjeve . Si material reference u perdoren raportet dhe vezhgimet ekzistuese mbi varferine ne Shqiperi, te cilat sherbyen dhe si baze ekonomike ndaj te cilit u mat impakti i PP. Tregues ekzistues (te ardhurat, shendeti, edukimi, ekspozimi ndaj riskut dhe pjesemarrja e vogel ne vendimarrjen qeveritare) u perdoren per te lehtesuar kete krahasim. Nga te dhenat me te fundit te disbursimeve dhe investimeve te PP dhe nga listat e shperndarjes se ushqimit nga WFP u moren te dhenat e nevojshme per projektimin e vezhgimit dhe per analizen e metejshme te rezultateve te vezhgimit dhe disbursimeve te PP. GP gjithashtu perdori nje ekonomist shqiptar dhe nje ekspert Pyjesh per te ofruar informacione specifike profesionale per analizen dhe per pergatitjen e raportit. Komentet dhe sugjerimet e organizatave dhe individeve mbi draft raportin jane inkorporuar sa me shume qe ishte e mundur ne kete version perfundimtar.

2.2. Analiza e Vezhgimit

2.2.1. Grupet shenjester per Vezhgimin Grupi i punes identifikoi gjashte grupe shenjester ne zonen e vezhgimit: departamentet e pyjeve, shoqatat e pyjeve, kontraktoret private, pushtetin lokal, punonjesit e pyjeve dhe familjet (ato qe perfitojne direkt nga projekti i pyjeve dhe te tjera) Meqe dy grupet e fundit te shenjestres ndryshojne nga te tjeret ne madhesi dhe vendndodhje, u projektuan dy metodologji kryesore ne lidhje me shembujt dhe mjetet e studimit.

2.2.2. Mjetet e Vezhgimit U krijuan dy pyetesore gjysem te strukturuar; njeri me synim organizatat dhe institucionet (departamentin e pyjeve, shoqatat e pyjeve, kontraktoret private, pushtetin lokal) dhe i dyti u pergatit per te intervistuar perfaqesuesit e familjeve (punonjes pyjesh, familje te ndihmuara me racione ushqimore dhe anetare te tjere jo perfitues te familjes) Secili nga dy llojet e pyetesoreve permbante grupe pyetjesh qe adresojne kriteret e varferise te percaktuara keto nga qeveria e Shqiperise. Grupet kryesore ishin:

• Niveli i te ardhurave • Shendeti , kujdesi shendetesor dhe te ushqyerit • Edukimi • Faktoret e riskut • Pjesemarrja ne vendimmarrje

Per detaje ne strukturen e pyetsorit dhe pyetjet shiko ANNEX 2 (Pyetsor 1) dhe ANNEX 3 (Pyetsor 2). Prioritet ne finalizimin e pyetsoreve pati nje test vezhgimi nje ditor. Jane kryer katermbedhjete pyetsore ne kater zona te ndryshme . Pyetsoret u modifikuan dhe disa nga pyetjet u qartesuan ne pergjigje te vezhgimeve te kryera nga skuadrat e vezhgimit gjate testit te vezhgimit.



2.2.3. Studimi i projektit dhe strategjia model

a) Vezhgimi i bazuar ne institucione/organizata

Pjesa e vezhgimit e bazuar ne organizata dhe institucione (kater grupet e para shenjester ) ishte i thjeshte dhe kerkonte vetem nje procedure shumefazore sipas distriktit dhe komunave te zgjedhura per vezhgim. (shiko poshte ). U intervistuan ne total 13 distrikte dhe nje perfaqsues per çdo komune te zgjedhur (20), qe do te thote perafersisht vezhgimi i nje te tretes se organizates. Perzgjedhja e personit perfaqsues i organizates dhe perzgjedhja e organizatave u bazuan ne numra te rastesishem . b) Vezhgimi mbi ekonomite shtepiake /familjet

Sikurse u permend me siper dy grupet shenjester kerkuan nje metodologji te ndryshme dhe me te hollesishme, ne termat e masave te marra model, nderkohe qe popullsia shenjester i kalon njeqind mije individe. Duke qene se zona e studiuar ishte shume e gjere dhe nuk mund te sigurohej nje liste e te gjithe ekonomive shtepiake, u perzgjodh si model me i pershtatshem vezhgimi ne tufe/grumbull. Procedura shumefazore u krye qe me pare, ne perzgjedhje te rastesishme te numrit te komunave, ku modeli ishte i kufizuar. Ne menyre qe te prodhohej korniza model dhe te sigurohej nje rastesi sa me korrekte, u pergatit nje liste e gjithe komunave qe lidheshin me aktivitetet e PP. Per modelin shumefazor, u perdor nje tabele numrash te rastesishem. Perzgjedhja e familjeve/ekonomive shtepiake ne tufe u krye jashte ne fushe, si pjese e grumbullimit te te dhenave. U kerkua perdorimi i numrave te rastesishem gjate perzgjedhjes se fshatit ne komune dhe perzgjedhjes se familjeve te fshatit ne menyre qe te parandaloheshin paragjykimet /prirjet e te intervistuarve. Zgjedhja e grupeve te ndryshme nenkupton qe ka dhe nje model njerezish jo te pershire ne projekt , te cilet jane vleresuar pervec atyre qe jane direct te perfshire ne PP. Per pasoje dolen te nevojshem dy modele pavaresisht nga numri i tyre. c) Masat e modeleve

Permasat e modeleve te pjesmarresve ne projektin pyjor, u vleresuan ne nje saktesi absolute te bazuar ne parametrat e meposhtem :

• Raporti i popullsise se parashikuar (e vleresuar ne baze te perhapjes se fenomenit) P = 50% (kjo eshte zgjedhja me e "sigurte" per popullsine duke ditur qe masa e modelit te kerkuar eshte me e madhja, kur P = 0.5)

• Niveli konfidencial - 90% • Saktesi absolute e kerkuar ne nje perpjestim d = 0.1 ose 40% -60%

Permasa minimale e modelit paraprak i bazuar ne formulen n = z2 1-a/2P(1-P) / d2, ishte 68. Per te

lejuar "efektin e modelit", i cili duhte te jete i pranishem ne strategjine e vezhgimit ne tufe, u vendos te dyfishohej masa e modelit. Si rezultat masa minimale e modelit te kerkuar ishte 140 familje nga perfituesit direkte te PP. Per te kufizuar efektet e modelit u vezhgua vetem njeri nga anetaret e ligjshem te familjes. Per modelin e dyte (jo–pjesemarres ne projekt) u zgjodh nje raport krejtesisht i parashikuar P = 90% (nje tregues pak konservator);

• Raporti i popullsise se parashikuar 90% • Niveli konfidencial 90% • Saktesia absolute e kerkuar 0.1,

per te marre keshtu nje mase minimale te modelit paraprak te barabarte me 24, e cila e rregulluar per efekte te modelit, rezultoi ne 48 ose me mire 49 familje te cilat hyne ne vezhgim si jo pjesemarrese.



U percaktua te ishin minimumi 7 vete per cdo tufe/grumbull . Si pasoje 20 (140/7) grupe u ngriten si familje pjesemarrese dhe 7 (49/7) si familje jo-pjesemarrese. Numri total i modelit te ekonomive shtepiake u vendos te ishte 189. Per perzgjedhjen e komunave per t’u vezhguar u zbatua nje procedure numrash te rastesishem: si fillim u perzgjodhen 20 komuna nga nje liste prej 60 (per 20 tufa/grupime) Me pas u perzgjodhen 7 komuna nga nje liste prej 20 (per 7 grupimet e tjera ). Ne perfundim u perfshine ne studim 20 komuna , 7 prej tyre me 2 grupime ndersa pjessa tjeter vetem me nje grupim te perzgjedhur prej shtate vetesh. Per listat e komunave shiko ANNEX 4.

2.2.4. Trajnimi dhe organizimi Kater skuadra me dy ose tre intervistues te trajnuar mbuluan te gjitha zonat. U mbajt nje sesion nje ditor trajnimi per te shpjeguar mjetet e studimit dhe per te siguruar qendrueshmeri mes te intervistuarve . U prodhua nje harte e detajuar e Shqiperise nga GIS, qe ndihmoi gjate punes ne terren per te bere lokalizimin e komunave.

2.2.5. Analizat Per analizen komjuterike te te dhenave , u ndertuan dy databases ne EPI Info 6.4 package. Analizat do te jene te vlefshme ne nje format te zakonshem te database (Microsoft Excel compatible) per t’u perdorur per analiza dhe referenca ne te ardhmen. Rezultatet e analizes se te dhenave se bashku me te dhenat e disbursimit formuan input-in per raportin e studimit. Eshte bere nje krahasim i situates se pergjithshme te varferise ne Shqiperi, PP dhe analizes se rezultateve. Bazuar tek keto jane draftuar rekomandimet dhe konkluzionet.



3. Gjendja e Varferise ne Shqiperi Situata e varferise ne Shqiperi eshte pershkruar ne detaje ne Strategjine Kombetare per Zhvillimin Social-Ekonomik, Growth and Poverty Reduction Strategy 2002-2004 e cila eshte nje reference e rendesishme per kete ceshtje. Dokumente te tjera te cilat sigurojne informacion mbi varferine ne Shqiperi jane: “UN Common Country Assessment (2002)” dhe “Albanian Response to the Millennium Development Goals (2002)”. Shoqeria shpiptare pesoi nje tranzicion thelbesor te reflektuar ne ndryshimet ne strukturat prodhuese, papunesine e larte, emigracionin e pa-precedente, ndryshime ne strukturen familjare dhe dinamiken social ekonomike dhe vete familjen. Varferia e menjehershme si nje fenomen social shkaterroi kuptimin e pergjithshem te mireqenies, qe eshte pare si arritja e vetme me e rendesishme gjate regjimit te meparshem socialist. Shqiperia ka burime relativisht te pasura natyrore dhe fale vendosjes se saj prane bregdetit dhe prane disave prej ekonomive me te mira boterore, ka nje potencial zhvillimi ekonomik kryesisht ne sektorin bujqesor i cili perfshin aspekte te agro-pylltarise rurale. Potenciali rural i Shqiperise eshte i ndikuar ne menyre kritike dhe i kufizuar nga mungesa e infrastruktures, e aftesive menaxhuese dhe administrative te cilat jane te nevojshme ne zhvillimin e sektorit dhe per te terhequr investitore vendas dhe te huaj te cilet mund te sjellin zhvillimin nga nje ekonomi e nivelit te ulet drejt nje ekonomie tregu rurale te orientuar. Nje zhvillim i tille ekonomik shikohet si nje nga mjetet qe do te ndihmoje popullsine rurale te thyeje rrethin vicioz te deprivimit ekonomik i cili mban nje pjese te madhe te popullsise shpiptare ne varferi, madje ne nje varferi ekstreme. Banka Boterore e rendit Shqiperine te 100-ten ne listen e 174 vendeve me te varfera, dhe Shqiperia eshte vendi i Evropes Lindore me nivelin me te larte te varferise1. Sipas GPRS, varferia ne Shqiperi eshte nje fenomen shume dimensional i karakterizuar nga (i) nivel i ulet i te ardhurave; (ii) semundjet dhe mungese sherbimi shendetsor; (iii) analfabetizem ose nivel i ulet shkollimi (iv) nivel i larte i ekspozimit ndaj rriskut dhe (v) pjesemarrje e ulet ne vendimmarrjet e qeverise. Me poshte nga studime te ndryshme eshte paraqitur gjendja aktuale si dhe nje pamje e pergjithshme per secilin nga keta tregues:

3.1. Te ardhurat si tregues i varferise Niveli i ulet ose teper i ulet i te ardhurave eshte tregues i varferise. Analiza e varferise permes te ardhurave bazohet ne dy nivele te varferise ."Te varferit" dhe" shume te varferit ". Shume te varferit jane ata qe jetojne me me pak se 1 USD /dite, ndersa ata qe jetojne me me pak se 2 USD /dite klasifikohen si te varfer. Rreth 29.6% e popullsise se Shqiperise jane te varfer dhe 50 % e tyre jetojne ne varferi ekstreme. Ne zonat rurale, 1 ne 6 familje jetojne me me pak se 1USD / dite dhe1 ne 2 familje jetojne me me pak se 2USD / dite2. Ne nje ekonomi kryesisht bujqesore dhe joformale siç eshte ekonomia shqiptare, do te ishte me me vend matja e varferise mbi bazat e nivelit te konsumit. Gjithsesi, derisa keta tregues nuk mund te maten, treguesi i vetem mbetet niveli i te ardhurave qe kerkohet per te permbushur nevojat baze. Ne disa zona, punesimi ne sektorin pyjor (ne pyjet shteterore dhe te komunave) eshte mundesia e vetme per punesim lokal dhe faktori i vetem per te ulur varferine dhe emigracionin3. Zonat pyjore dhe kullosore gjithashtu sigurojne kushte per kullota dhe ushqim per kafshe qe mund te kontribuojne ne te ardhurat e ekonomive shtepiake. Nderkohe qe kullotat perbejne nje potencial

1 Shqiperia ka nje GNP per capita prej rreth 786$/vit (Burimi: GPRS -2001, fq 41) 2 Me teper se 1 bilion njerez, 1/5 e populates ne bote, jeton me me pak se 1 USD/dite- nje standart jetese qe Shtetet e

Bashkuara dhe Europa e kishin 2 shekuj perpara (WB Research/Observ, Vol. 8, no.2, Qershor 1995 3 Michael Midre- Raport "Raport Vleresimi per Menaxhimin e Pyjeve dhe Kullotave Komunale"



shume te rendesishem per popullsise rurale, mbikullotja ka patur nje impakt teper negativ persa i perket qendrueshmerise se burimeve ne disa zona dhe nese nuk kontrollohet, kjo do te sjelle uljen e te ardhurave te popullates. Ky faktor i eshte shtuar kushteve te varferise ne disa zona rurale.

3.2. Shendeti si tregues i varferise Mungesa e sherbimit shendetesor si dhe e cilesise ne kete sherbim eshte percaktuar si nje tregues kryesor i varferise ne Shqiperi4 . Sipas statistikave nga Ministria e Shendetesise, jetegjatesia mesatare ne Shqiperi eshte relatavisht e larte: : 69 vjec per burrat dhe 75 vjec per grate. Ky eshte nje tregues pozitiv dhe krahasohet mire me jetegjatesine ne vendet e zhvilluara. Ne 1996, vetem 6% e buxhetit te shendetsise u harxhua per sherbimet shendetsore baze ne komunitetet rurale. Perdorimi jo eficent i ketyre fondeve te pamjaftueshme nga autoritetet lokale e perkeqesoi cilesine e dobet te sherbimeve parandaluese dhe kurative ne Shqiperine rurale. Nuk ka shifra te tjera me specifike te Sherbimeve Shendetsore Rurale, por eshte renia e numrit te qendrave shendetsore (nga 704 ne 1996 ne 611 ne 2000) dhe faciliteteteve te tjera shendetsore si p.sh. klinikat e nenes dhe femijes qe mund ta shpjegoje kete tendence. Shkalla e vdekshmerise eshte rreth 5.5 per 1000 banore, por ka nje tendence rritje ne numrin e vdekjeve ne moshat e reja 24-45 vjec, qe lidhet me rritjen e numrit te aksidenteve etj. Shkalla e vdekshmerise foshnjore ne Shqiperi mbetet nje problem shqetesues. Ne vitin 2000 shkalla e vdekshmerise foshnjore ishte 21 ne 1000 foshnje te lindura te gjalla dhe shkalla e vdekshmerise ne lindje ishte 20 ne 100000 lindje. Pavarsisht nga tendencat ne renie vitet e fundit, keta tregues jane akoma shume larg mesatares se treguesve te vendeve europiane. Bazuar nga rastet e paraqitura, problemet gastro-intestinale dhe semundjet infektive jane semundjet me te shpeshta ne Shqiperi. Asistenca direkte nga UNICEF dhe WHO ka ndihmuar ne permiresimin e kesaj gjendje. Sipas studimit te MICS 2000 (i kryer nga UNICEF), pothuajse 1 nga 7 femije nen 5 vjec (14%) ne Shqiperi karakterizohet nga nenpesha., nderkohe qe 4.4% mund te klasifikohen me nje nenpeshe te theksuar. 1 ne 3 femije nen 5 vjec (31.7%) ka mungese zhvillimi ndersa 17.3% klasifikohen me mungesa serioze ne zhvillim. Nje ne nente femije nen 5 vjec (11 %) ka mungesa serioze ushqimi. Analizat e ketyre treguesve (bazuar ne moshen) tregojne qe femijet te moshes 6 - 11 muajsh jane me te kequshqyer se te rinjte dhe femijet me te rritur..

3.3. Edukimi si tregues i varferise MICS tregoi se rreth 90% e femijeve ne moshe shkollore ndjekin arsimin e detyruar. Ndryshimi mes zonave rurale dhe atyre urbane eshte me pak se 1%. Ne nivel kombetar nuk ka ndryshime te medha mes femrave dhe meshkujve lidhur me ndjekjen e shkolles. Gjate 10 viteve te fundit, financimi publik per arsimin ka mbuluar 10% te shpenzimeve buxhetore, por edhe kjo pjese eshte ne renie te vazhdueshme. Keto tregues bien nga 3.8% ne 1995, ne 3.3% ne vitin 2000, qe eshte me e ulet se sa ne vendet e tjera te Europes Lindore. Varferia eshte e lidhur indirect me nivelin e arsimimit. " Vetem 77% e femijeve ne zonat rurale qe jane rregjistruar ne klasen e pare, perfundojne arsimin fillor. Niveli i regjistrimeve ka rene si per parashkolloret dhe per arsimin e mesem. Shifrat tregojne renie konkrete respektivisht 37% dhe 36% (krahasuar me nivelin e vitit 1990).5 Nga ana tjeter numri i studenteve qe ndjekin shkollat e larta eshte rritur nga 10% ne 1990 ne 17 % ne vitin 2000. Rreth 12% e popullsise mbi moshen 15 vjec jane “analfabete”. Niveli i analfabetizmit eshte me i larte tek femrat se sa tek meshkujt (respektivisht 15.3 dhe 9.1) dhe ka gjithashtu nje ndryshim te konsiderueshem mes nivelit te analfabetizmit ne zonat urbane (7%) dhe atij te zonave

4 Growth and Poverty Reduction strategy - GPRS 2002 -2004 5 GPRS 2001



rurale (19%). Niveli i analfabetizmit priret te rritet me rritjen e moshes; vetem (7%) e njerezve te grupmoshes 15-34 vjec jane analfabete. (MICS) 2000.

3.4. Ekspozimi ndaj risqeve te larta si tregues I varferise Sipas “Vleresimi i Nevojave dhe Kapaciteteve Institucionale” i Bankes Boterore, i kryer ne Shkurt 2001, rreth 75 % e familjeve te varfra nisur nga problemet ekonomike (mungese te ardhurash ose papunesi), vuajne nga probleme sociale te tilla si divorci, vdekja e njerit prej bashkeshorteve, paaftesi dhe probleme shendetesore . Probabiliteti per te qene i varfer eshte me i larte ne familjet me nje prind te vetem apo per familjet qe kane prinder me probleme te medha shendetesore. Gjithsesi nuk ka ndarje te qarte mes grupeve ne rezik dhe varferise ekonomike sepse ato jane te lidhura dhe percaktojne njera-tjetren.

Kutia 1. Grupet e Riskut

Studimet mbi ekspozimet ndaj riskut percaktojne grupet e meposhtme si me te rrezikuara: (i) femijet : femijet qe lypin, ata qe punojne , femijet qe kane braktisur shkollen, femijet e jetimoreve shteterore dhe femijet qe kane ikur nga shtepia; (ii) grate: grate e perdhunuara, grate e divorcuara, grate kryefamiljare , dhe grate viktima te trafikut (iii) te rinjte: narkomanet, te rinjte e papune (papunesia masive eshte burim varferie), te rinjte e perfshire ne aktivitete kriminale. (iv) te moshuarit: te moshuarit qe jetojne vetem ose te braktisur; dhe (v) njerezit e paafte: njerezit me paaftesi fizike dhe njerez me paaftesi mendore.

Niveli i ekspozimit ndaj riskut eshte me i larte ne zonat rurale per shkak te mungeses se mundesive te punesimit, mungeses se edukimit shendetesor dhe shkollor dhe te infrastruktures. Segmenti kryesor i popullates eshte perjashtuar nga perfitimet e sherbimeve sociale dhe gjeresisht nga sherbimet qe nxisin punesimin.

3.5. Perjashtimi nga marrja e vendimeve si tregues i varferise I varferi ka shume pak mundesi per te influencuar ne procedurat e marrjes se vendimeve. Qeveria shqiptare ka iniciuar politika dhe veprime te cilat mund te permiresojne perfshirjen e pushteteve lokale ne procesin e vendimmarrjes. Keto politika synojne te çojne pushtetin nga niveli qendror ne ate lokal. Nder politikat me kryesore te zhvillimt ne Shqiperi kemi te drejtat mbi pronen private dhe privatizimi i pasurive shteterore; decentralizimi dhe forcimi i rolit te pushteteve lokale, kthim i vazhdueshem drejt ekonomise te tregut; pjesemarrje e popullsise dhe mbeshtetja per rolin e organizatave jo qeveritare; racionalizim i rolit te shtetit, reforma institucionale dhe rritje e efektivitetit dhe eficences ne perdorimin e rezervave qeveritare; angazhim i fuqishem ne modernizimin e bujqesise dhe mbareshtimit te kafsheve. . Me kerkese te Ministrit te MBU, eshte pergatitur nje strategji e sektorit qe do te udheheqe zhvillimin e aktiviteteve ne sektorin e pyjeve dhe kullotave ne te gjithe vendin dhe te siguroje kontributin e tyre optimal ne rritjes socio-ekonomik dhe zhvillimin e qendrueshem ne vend 6 . Nje shembull konkret i decentralizimit eshte: Programi i transferimit ne Komuna, i cili kerkon transferimin e 40% te pyjeve shteterore dhe 60 % te kullotave deri ne fund te 2004 (shiko Kutine 2). Proceset per te sistemuar, thjeshtuar dhe forcuar keto transferime jane ne rruge e siper. Permes ketij transferimii dhe bashke me inicitaiva te tjera politike, qeveria synon te aperceje paqartesite mes fermereve dhe fshatareve te cilet do te ndihen me te sigurt ne praktikimin e ruajtjes dhe menaxhimit te pyjeve dhe burimeve te tyre.

6 Strategjia per Zhvillimin e Sektorit te Pyjeve dhe Kullotave ne Shqiperi, 1999.



Kutia 2. Pershkrimi i skemes se procesit te kthimit te pyjeve dhe kullotave

Procesi i kthimit (skema) bazohet mbi ligjin mbi “Pyjet dhe Policine e Sherbimit Pyjor” (Numer. 7623 date 13/10/1992) dhe legjislacionit “Mbi Dhenien e Pyjeve dhe Kullotave ne perdorim te komunave” (Nr. 308, Janar 1996). Sipas ketyre akteve ligjore “Pyjet dhe Kullotat do tu jepen ne perdorim banuesve te perhershem te komunes. Marreveshja- kontrata e firmosur mes Komunes dhe perdoruesit -I jep ketijj te fundit te gjitha te drejtat e perfitimeve nga pyjet dhe kullotat komunale

Fillimii transferimit te Pyjeve dhe Kullotave ne Komunen e Zall-Bastarit

Programi per transferimin e pyjeve dhe kullotave shteterore ne perdorim te komunave ka si qellim menaxhimin pjesemarres dhe te qendrueshem pyjeve dhye kullotave dhe forcim te pushteteve lokale. Programi konsiston ne kthimin e 40 per qind te pyjeve shteterore dhe 60 per qind te kullotave deri ne fund te 2004. Transferimi i pyjeve dhe kullotave shteterore ne perdorim te komunave eshte mbeshtetur nga Projekti I Pyjeve i Bankes Boterore dhe USAID qe synon ne permiresimin e pyjeve te vogla duke rritur interesin dhe pjesemarrjen e komuniteteve dhe qeverive lokale. Ky proces pothuajse ka perfunduar ne 40% te komunave (ne 130 komuna duke mbuluar nje zone prej 300,000 ha pyll dhe 60,000 ha kullota). Nje problem kyc qe u shfaq gjate procesit dhe qe duhet zgjidhur eshte ndarja e pergjegjesive dhe koperimi mes sherbimit pyjor te zones, pushtetit lokal dhe komunitetit., dhe zgjerimi i autoritetit komunal per te perdorur burimet e tyre.

Qellimi kryesor i decentralizimit eshte te rrise eficencen ne shperndarjen e sherbimeve shteterore. ndersa eficenca e larte ne shperndarjen e sherbimeve do te favorizoje te varferit, impakti nuk do te jete substancial ose i qendrueshem nese nuk kryhet transferimi i pergjegjesive dhe pergjegjshmerise publike te punonjesve te pushtetit lokal..7

7 Nepermjet de –koncentrimit, pushtetit lokal duhet te behet me i pergjegjshem per njerezit dhe te varferit duhet te

organizohen ne menyre qe te permiresojne interesat e tyre. Transferimi i autoritetit eshte nje hap me perpara drejt ketyre kushteve. Ndryshe nga dekoncentrimi, ai pefshin transferimin e autoritetit te pushtetit lokal te zgjedhur. Pushtetaret lokale me pas kane autoritetin e marrjes se vendimeve ne menyre te pavarur nga pushteti qendror/qeveria. Nese ata zgjidhen, vendimet e tyre ka shume mundesi te reflektojne interesat e njerezve.



4. Projekti i Pyjeve

4.1. Ide e Pergjithshme mbi Projektin Projekti Shqiptar i Pyjeve eshte i financuar bashkarisht nga Banka Boterore, Qeveria Italiane dhe Qeveria Zvicerane. Per projektin jane caktuar 19 milion USD. Qeveria Italiane gjithashtu ka ofruar nje shtese prej 2.5 milion USD grant per Organizaten e Bujqesise dhe Ushqimit per ekzekutimin e Asistences Teknike per Projektin e Pyjeve. Projekti i Pyjeve konsiston ne 4 komponentet e meposhtem: (i) Fuqizimi Institucional, (ii) Menaxhimi i qendrueshem i pyjeve dhe kullotave, (iii) Menaxhimi i pyjeve dhe kullotave komunale, (iv) Menaxhimi i Zonave te Mbrojtura. Aktivitetet e projektit filluan ne 1996 dhe tani jane planifikuar te mbarojne ne fund te 2003 (perfshire nje vit zgjatje projektit). Ne 2001, Programi Boteror i Ushqimit bashkoi forcat me Projektin e Pyjeve per tu dhene asistence ushqimore te gjithe punetoreve te perfshire ne aktivitetet pyjore. Asistenca ushqimore tani eshte zgjaruar ne te gjitha komunat qe marrin pjese ne aktivitetet e Projektit te Pyjeve. Projekti i Pyjeve eshte nen patronazhin e Ministrise se Bujqesise dhe Ushqimit, zbatohet nga Drejtoria e Pergjithshme e Pyjeve dhe Kullotave dhe menaxhohet nga Njesia e Menaxhimit te Projektit. FAO po zbaton asistencen teknike ndaj Projektit te Pyjeve dhe eshte plotesisht e financuar nga nje grant i Qeverise Italiane. Aktivitetet e Projektit, vecanerisht ato te kryera nen menaxhimin e qendrueshem te pyjeve dhe kullotave dhe menaxhimin e pyjeve dhe kullotave komunale, kryhen ne te gjithe Shqiperine sic tregohet edhe ne harten me poshte (harta 1). Ne pergjithesi, aktivitetet ne terren u jane dhene kontraktoreve private dhe shoqatave te perdoruesve te pyjeve. Kompanite private dhe shoqatat pergjithesisht angazhojne punetore lokale per te kryer punet ne terren.

4.2. Objektivat Tre objektivat kryesore te PP percaktohen ne dokumentin e projektit si me poshte: (i) Restaurimi i zonave te degraduara me pyje dhe kullota shteterore dhe nxitja e perdorimit te qendrueshem te tyre. (ii) Nxitja e konservimit te ekosistemeve pyjore natyrore; dhe (iii) Ndermarrja e hapave fillestare ne tranzicionin e sektorit te pyjeve dhe kullotave drejt ekonomise se tregut duke ndare funksionet komerciale nga ato rregullatore dhe duke krijuar mekanizma per vete-financim per aktivitetet komerciale. Objektivat e projektit jane ne mbeshtetje te dy objektivave kryesore te politikave te Qeverise Shqiptare: Arritja e nje rritjeje te qendrueshme ne produktivitetin e zonave pyjore kullosore. PP pritet te kete nje impakt te drejtperdrejte dhe pozitiv ne produktivitetin e ketyre zonave, per reduktimin e erozionit dhe mbrojtjen e shume skemave ujitese te shperndara ne zonat rurale, te cilat jane kritike per prodhim bujqesor. Perdorimi racional i tokave kullosore pritet qe te ndaloje procesin aktual te degradimit qe eshte me kercenuesi ndaj biodiversitetit dhe qendrueshmerise se ekosistemeve; Fuqizimi i pushtetit lokal. Projekti i pyjeve pritet te kontribuoje ne decentralizimin e metejshem te autoritetit te qeverise qendrore dhe te fuqizoje kapacitetin e menaxhimit lokal. Komponenti ka mbeshtetur transferimin aktual te se drejtes se perdorimit mbi asete te tilla si pyjet dhe kullotat, nga autoritetet qendrore tek ato lokale. Pyjet dhe kullotat jane te rendesishme per Shqiperine. Se bashku ato mbulojne 51% te siperfaqes tokesore ne vend (pyjet 35% dhe kullotat 16%). Ruajtja e prodhimit dhe mbrojtja e kapacitetit te ketyre tokave eshte kritike per popullaten rurale dhe gjithashtu edhe per vendin ne pergjithesi.

4.3. Komponentet Projekti Shqiptar i Pyjeve eshte nje projekt i integruar qe kombinon te gjitha aspektet e administrimit te burimeve pyjore, menaxhimin dhe mbrojtjen dhe konsiston ne kater komponentet e



meposhtem (fillimisht ishin pese komponente por Rehabilitimi dhe Mirembajtja e Rrugeve Pyjore u kombinua me komponentin e Menaxhimit te Permiresuar te Pyjeve Shteterore ne Nentor te vitit 1999).

4.3.1. Komponenti 1: Zhvillimi Institucional Fokusi i ketij komponenti bie mbi riorganizimin dhe fuqizimin e DPPK nepermjet decentralizimit te struktures se saj menaxhuese ne nivel rajonal, nepermjet zhvillimit te kapaciteteve per te menaxhuar rolet e saj te reja ne menaxhimin dhe administrimin e pyjeve dhe kullotave komunale dhe nepermjet prezantimit te aftesive te kerkuara per operimin me efektivitet ne ekonomine e tregut. Ky komponent gjithashtu mbeshtet aktivitetet e trajnimit, edukimit dhe kerkimit ne sektorin e pyjeve dhe kullotave dhe zhvillon dhe fuqizon mundesite e menaxhimit mjedisor brenda sektorit. Menaxhimi i projektit dhe asistenca teknike jane perfshire ne kete komponent.

4.3.2. Komponenti 2: Menaxhimi i Qendrueshem i Pyjeve Fokusi i ketij komponenti bie mbi menaxhimin e permiresuar te Pyjeve Shteterore nepermjet fuqizimit te mundesive te sherbimeve ne terren, per te menaxhuar dhe mbrojtur pyjet shteterore. Nepermjet ketij komponenti kane rifilluar aktivitetet e planifikimit te menaxhimit te pyjeve duke perdorur teknologjite dhe metodologjite aktuale per planifikimin e menaxhimit te burimeve pyjore. Aktivitetet ne terren te tilla si pyllezimi i zonave sensitive, rrallimet pre-komerciale, mbrojtja e pyjeve dhe monitorimi i insekteve jane zbatuar nen kete komponent.

4.3.3. Komponenti 3: Menaxhimi i Pyjeve dhe Kullotave Komunale Fokusi i ketij komponenti bie tek rehabilitimi dhe rritja e produktivitetit dhe zonave silvo-kullosore prane fshatrave dhe komuniteteve per te plotesuar kerkesat per dru-zjarri te popullates lokale dhe kerkesat per ushqim per bagetite. Ky komponent gjithashtu perfshin dhe zhvillimin e produkteve pyjore jo-drusore si dhe mbrojtjen dhe restaurimin e ekosistemeve natyrore vecanerisht nepermjet kontrollit te erozionit. Ky komponent mbeshtet fillimin dhe zhvillimin e menaxhimit komunal te ketyre zonave me nje akordim te qarte te bazes se resurseve tek perfituesit lokale per te inkurajuar menaxhimin e qendrueshem te burimeve nepermjet fuqizimit dhe pjesemarrjes aktive te perdoruesve ne vendim-marrje dhe menaxhim.

4.3.4. Komponenti 4: Menaxhimi i Zonave te Mbrojtura Ky komponent fokusohet mbi fuqizimin dhe permiresimin e mundesive te DPPK per te menaxhuar zonat e mbrojtura ne nje menyre te qendrueshme nga ana mjedisore. Konsiderime te rendesishme nen kete komponent jane fuqizimi i komunikimit, pajisja me pajisjet e pershtatshme, asistenca teknike dhe trajnimi per disa rrethe prioritare. Zhvillimi i kuadrit dhe modelit te qendrueshem per menaxhimin e zonave te mbrojtura dhe mbrojtjen e bio-diversitetit, dhe zhvillimi i nje plani menaxhimi pilot per nje Park kryesor Kombetar.

4.4. Akordimet dhe Disbursimet e Buxhetit

4.4.1. Akordimet e Buxhetit Buxheti total i kombinuar i Projektit te Pyjeve dhe FAO-AT ne shumen prej 21,6 milion $ fillimisht u akordua per cdo komponent te projektit sic tregohet ne permbledhjen me poshte. Ne kursin e zbatimit te projektit, megjithate, jane rishikuar akordimet origjinale te projektit per secilin nga komponentet e mesiperm ne pergjigje te kerkesave per ndryshim. Tabela 4-1 tregon si akordimin aktual dhe ate fillestar te buxhetit duke treguar edhe nje ndryshim sinjifikativ ne drejtim te menaxhimit te pyjeve dhe kullotave komunale.



Tabela 4-1. Akordimi i buxhetit per komponentet e Projektit te Pyjeve dhe FAO-AT (‘000 US$)

Komponenti

Akordimi origjinal i buxhetit 1996 **

(US$)

Akordimi i rishikuar i buxhetit 1999**

(US$) Zhvillimi institucional 5,518.5 5,718.5 Menaxhimi i permiresuar i Pyjeve Shteterore 9,828.2 9,789.8 Rahabilitimi dhe menaxhimi i Rrugeve* 2,970.9 Menaxhimi i Pyjeve dhe Kullotave Komunale 2,766.9 4,819.0 Menaxhimi i Zonave te Mbrojtura 521.80 1,279.0 Buxheti Total i Projektit 21,606.3 21,606.3

* ky aktivitet eshte kryer nen komponentin e menaxhimit te Pyjeve Shteterore

** Perfshin dhe akordimet e buxhetit te FAO-AT Tabela 4-1 jep informacion te rendesishem mbi fokusin e Projektit te Pyjeve dhe ndryshimet qe kane ndodhur gjate zbatimit te projektit. Impakti me i drejtperdrejte per reduktimin e varferise pritet nga investimet ne menaxhimin e pyjeve shteterore, rehabilitimi i rrugeve dhe menaxhimi i pyjeve dhe kullotave komunale te cilat te kombinuara vleresohen ne rreth 75% te akordimit total te buxhetit. Nje pjese e rendesishme e disbursimeve nga komponenti i menaxhimit te pyjeve shteterore eshte per pagesen e punes se kryer nga kontraktoret pyjore private. Keta kontraktore pergjithesisht punesojne punetore lokale dhe keshtu qe ofrojne mundesi punesimi ne komuna. Megjithese fillimisht nje punesim i tille eshte i perkohshem, nje nder objektivat e projektit te pyjeve eshte te fuqizoje mundesite ekonomike dhe aftesite teknike te kontraktoreve private, keshtu qe ata mund te ofrojne me teper mundesi punesimi te vazhdueshem me baze pyjore.

Kutia 3. Krijimi vendeve te punes nga sektori privat

Kontratat per punimet pyjore u jepen kontraktoreve private nepermjet nje procesi konkurues tenderimi. Specifikimet teknike pergatiten nga DSHP qe gjithashtu pergatitin dhe vleresojne ofertat dhe zgjedhin kontraktorin fitues. Kontrata nenshkruhet dhe administrohet nga DSHP. Kontraktori privat ngarkon punonjes lokale per te kryer punimet pyjore. Trajnimi dhe mbikqyrja e punonjesve eshte pergjegjesi e kontraktorit, qe ka siguruar qe cilesia e punes eshte ne perputhje me standartet e specifikuara ne manualin e DPPK dhe ne kontrate.

Shqyrtimi ne terren i nje projekti rrallimesh ne Librazhd i cili eshte zbatuar ne menyre te suksesshme ne baze te udhezimeve te reja te DPPK nga kontraktoret private qe kane punesuar punonjes lokale

Investimet ne menaxhimin e pyjeve dhe kullotave komunale jane kanalizuar nepermjet Shoqatave te Perdoruesve te Pyjeve dhe Kullotave per secilen Komune. Komponenti i menaxhimit te pyjeve dhe kullotave komunale ka impaktin me direkt mbi reduktimin e varferise ne nivel familjeje, sepse shoqatat jo vetem qe punesojne punetore nga fshatrat, por fshati eshte perfituesi kryesor nga puna qe behet. Gjate vleresimit afat-mesem te projektit te pyjeve ne 1999, akordimi i buxhetit per menaxhimin e pyjeve dhe kullotave komunale pothuajse u dyfishua nga 2.766 milion UD$ ne 4.819 milion US$.



Aktivitetet per ndertimin e kapaciteteve te tilla si trajnimet, zhvillimi i sherbimeve te ekstensionit, zhvillimi i proceseve pjesemarrese dhe ndergjegjesimit publik dhe informacioni bejne pjese ne te gjithe komponentet dhe nga keto perfitojne te gjithe aktoret perfshi edhe popullaten rurale shqiptare.

4.4.2. Disbursimet e Projektit Deri ne 31 Mars 2002, disbursimet e pergjithshme te projektit jane si ne permbledhjen me poshte. Shifrat e prezantuara ne kete tabele perfshijne te gjithe komponentet dhe aktivitetet e mbeshtetura nga Projekti i Pyjeve. Zbatimi i aktiviteteve mund te jete ne stade te ndryshme qe variojne nga hartimi deri ne perfundimin e aktiviteteve.

Tabela 4-2. Permbledhje e Aktiviteteve te Pergjithshme te Projektit te Pyjeve dhe disbursimet per cdo aktivitet

No. Komponentet Njesia Sasia ‘000/USD 1. Zhvillim Institucional 5,650

a Mallra 3,000 Automjete cope 45 Motocikleta cope 100 Kompjutera cope 100 Radio-komunikimi cope 150 Pajisje Zyre cope

b Punime Civile 1,500 Zyra te reja DSHP cope 2 Zyra te reja te Sherbimit Pyjor cope 45 Rehabilitime Zyrash cope 30

c Trainime 1150 2 Menaxhimi i Pyjeve Shteterore 1,860 Plane Menaxhimi per Pyjet Shteterore cope 35 700 Rrallimi ha 8500 1,160 3 Menaxhimi i Pyjeve Komunale 2,700 Planet e Menaxh. Te Pyjeve Komun. cope 90 Rrallime ne Pyje Komunale ha 7976 Pyllezime ha 787 Kontroll erozioni (mure/gardhe) m3 6267 Permiresime Kullotash ha 352 Lera cope 82 Ristrukutrime lerash cope 35 4 Menaxhimi i Zonave te Mbrojtura 208 TOTAL 10,418

Eshte e rendesishme te theksohet qe perfituesit nga keto investime jane disbursuar nepermjet sektorit pyjor dhe vetem rreth 3.5 milion $ (35%) e disbursimeve totale ka ritur direct te ardhurat e populates lokale. Zhvilimi i planeve te menaxhimit te pyjeve per Pyjet Komunale dhe shteterore eshte kryesr nga kontraktore private dhe pjeserisht nga DSHP, duke kerkuar pak input edhe nga punonjesit lokale. Nga ana tjeter, aktivitetet ne pylltari te tilla si rrallimet, ripyllezimet, kontrolli i erozionit, ndertimi i lerave etj. jane kryer pothuajse nga punonjesit lokale, ose si punetore te Pyjeve Shteterore ose se anetare te shoqatave ne pyjet dhe kullotat komunale. Punimet civile te llogaritura ne 1.5 milion $ (ndertim apo rehabilitim zyrash) jane kryesr nga kompanite lokale te ndertimit dhe mund ose nuk mund te perfshijne punonjes lokale. Megjithate, pritet qe ekonomite lokale te perfitojne nga keto disbursime si rezultat i efektit shumefishues te ketyre investimeve. Rreth 3.0 milion $ te investimeve totale jane disbursuar per te mira (ne kontekstin e fuqizimit institucionale dhe ndertimit te kapaciteteve) te tilla si komunikim pajisje zyre dhe makina. Keto



disbursime kane impact te vogel mbi te ardhurat ne zonat rurale, dhe ne rastet e kontratave nderkombetare, i shtojne pak ekonomise se vendit. 2.65 milion$ jane disbursuar per trajnime, konsulenca, studime, dhe menaxhim te pergjithshem te projektit qerezulton ne disa perfitime direkte por kryesisht indirekte per popullaten rurale.

Harta 1. Shperndarja e Investimeve sipas Rretheve



Tabela 4-3. Disbursimet totale te projektit sipas rretheve (USD)

Rrethi

Punime Civile

Mallra

Planet e Menaxhimit Pyj. Shtet.

Rrallime Pyje

Shteter.

Rehab.Rruge Pyjore

Punime Komunale

Trainime

TOTAL

Berat 70000 40000 16450 0 194500 320950 Bulqize 35000 30000 43600 0 132000 240600 Delvine 10000 10000 0 0 0 20000 Devoll 20000 12000 0 0 5500 37500 Diber 50000 60000 30000 50000 231600 421600 Durres 20000 30000 0 0 44700 94700 Elbasan 50000 60000 37000 44300 455600 646900 Fier 20000 30000 0 0 0 50000 Gramsh 40000 35000 47100 164300 66500 352900 Gjirok. 20000 30000 0 0 19500 69500 Has 0 35000 0 0 42200 77200 Kavaje 0 35000 0 0 0 35000 Kolonje 40000 35000 40000 13000 83000 211000 Korce 40000 60000 16500 0 35800 152300 Kruje 40000 30000 0 0 60000 130000 Kucove 0 20000 0 0 0 20000 Kukes 30000 60000 60000 50000 85700 285700 Lac 15000 30000 0 0 0 45000 Lezhe 25000 35000 0 0 103900 163900 Librazhd 50000 60000 90000 40000 112000 712000 Lushnje 20000 30000 0 0 0 50000 M. Madhe 30000 20000 30000 5700 120500 206200 Mallak. 10000 30000 0 0 0 40000 Mat 50000 40000 93000 48700 422000 653700 Mirdite 20000 30000 20700 0 7600 78300 Peqin 15000 20000 0 0 0 35000 Permet 30000 35000 0 0 22900 87900 Pogradec 40000 40000 39300 20000 73000 392300 Puke 50000 60000 43600 80000 109400 343000 Sarande 20000 30000 0 0 0 50000 Skrapar 20000 30000 0 0 18600 68600 Shkoder 40000 40000 25000 3000 53000 161000 Tepelene 20000 35000 0 0 31300 86300 Tirane 150000 70000 41500 22200 147100 430800 Tropoje 20000 30000 60000 0 14600 124600 Vlore 30000 60000 0 0 11000 10100 DPPK 360000 166300 0 0 1150000 337300 1500000 3000000 733750 1081200 2703500 1150000 10417450

* Dy rruge jane duke u bere

4.5. Permiresimet ne Burimet Pyjore Kullosore Investimet e bera nga Projekti i Pyjeve per permiresimet ne pyje dhe kullota pritet te kene nje impakt afat-gjate dhe domethenes mbi burimet pyjore kullosore. Ne te njejten linje me objektivat e projektit, Projekti i Pyjeve ka investuar ne te gjitha aspektet thelbesore te permiresimeve ne pyje dhe kullota. Duke filluar me nje metode te rishikuar te planifikimit te burimeve, projekti ka prezantuar planifikim me te integruar dhe pjesemarres te burimeve si per menaxhimin e pyjeve shteterore dhe te atyre komunale. Deri tani jane pergatitur 125 plane te tilla dhe shumica e tyre jane ne stade te ndryshme te zbatimit. Zbatimi i aktiviteteve perfshin rrallime (> 16.000 ha), pyllezime (800 ha), kontroll erozioni, ndertim muresh dhe gardhesh (6300 m3), permiresime kullotash (350 ha), ndertim dhe rindertim lerash per bagetite (117).



Ne mbeshtetje te nje menaxhimi, kontrolli dhe monitorimi me te mire te burimeve, Projekti i Pyjeve ka bere investime domethenese ne blerjen e automjeteve, motorcikletave, radiokomunikimit, dhe pajisjeve te zyres per zyrat qendrore ne DPPK dhe per zyrat ne rrethe te tilla si: kompjutera, fotokopje, fax-e. Investime te rendesishme jane bere gjithashtu per permiresimin e mjedisit te punes per stafin e sherbimit pyjor nepermjet rehabilitimit te zyrave dhe pjesemarrjes se komunitetit. Nje aspekt i rendesishem per qendrueshmerine e aktiviteteve te Projektit te Pyjeve eshte programi i zgjeruar i trajnimeve qe po mbeshtetet nga Projekti i Pyjeve. Ndertimi i kapaciteteve eshte gjithashtu nje nder pikat kryesore te Projektit FAO-AT, i cili ne bashkepunim me Projektin e Pyjeve ndihmon ne shperndarjen e programeve te trajnimit dhe ofron asistence teknike per te gjithe aktoret e sektorit te Pyjeve dhe Kullotave.

4.6. Asistenca Teknike e FAO per Projektin e Pyjeve Projekti FAO per asistence teknike ndaj Projektit te Pyjeve eshte nje projekt qe, me kerkesen e Qeverise Shqiptare, eshte hartuar posaçerisht per te dhene asistence teknike per zbatimin e Projektit Shqiptar te Pyjeve. Qeveria Italiane ka rene dakord te financoje kete projekt te asistences teknike nepermjet nje grant-i, ne nje shume prej 2.571.000 US$. Asistenca teknike per Projektin e Pyjeve eshte zbatuar dhe menaxhuar nga FAO. Asistenca teknike ka qene ne perputhje me objektivat Qeveritare per te zhvilluar sektorin e pyjeve dhe kullotave ne tre drejtime kryesore: per te (1) zhvilluar potencialin ekonomik te sektorit mbi baza te qendrueshme, (2) siguruar qe kriteret e mbrojtjes se natyres dhe mjedisit aplikohen ne kete process, (3) reduktuar perfshirjen Qeveritare ne sektor nepermjet ndarjes te funksioneve, transferimit te te drejtave te perdorimit, dhe reformes institucionale. Fokusi i FAO-AT ka qene: (i)zhvillimi institucional i administrates se pyjeve dhe kullotave duke perfshire trajnimin, edukimin dhe kerkimin; (ii)menaxhimi i permiresuar i pyjeve dhe kullotave. Me konsulencat kombetare dhe nderkombetare te FAO-AT, eshte zhvilluar dhe aprovuar ne parim koncepti i nje strukture te re te decentralizuar te DPPK. Aspekte te lidhura me kete koncept, si kuadri ligjor me te cilin funksion sektori i pyjeve dhe kullotave, hartimi i sistemeve financiare, menaxhimi i informacionit dhe burimeve njerezore, kerkimi dhe trajnimi kane qene aktivitete te mbeshtetura nga FAO-AT. Ky i fundit ka qene instrumental ne zbatimin e studimeve te tilla si ai per vlersimin e shtrirjes se prerjeve te paligjishme te udhehequra nga varferia apo komercialisht te motivuara, studimi i marketingut, vleresimi i komponentit komunal dhe fillimi i Inventarit Kombetar Pyjor. Eshte mbeshtetur fuqizimi i Shkolles Teknike Pyjore te Shkodres nepermjet zhvillimit te nje programi te rishikuar didaktik dhe materialit te ri per kurset. Eshte ofruar gjithashtu asistence per IKPK dhe PEMU nepermjet konsulencave te ndryshme dhe mjeteve per ndertimin e kapaciteteve.



Kutia 4. Ndertimi i Kapaciteteve: Nje Menyre Per Te Dale Nga Varferia

Zona eksperimentale e eroduar ne komunen Qender , Librazhd. Aktivitetet ne kete zone jane perpjekje kolektive ndermjet DPPK, Pushtetit Lokal, Projektit te Pyjeve, FAO-TA, dhe projektit per vleresimin e Pellgjeve Ujembledhes

Asistimi ne ndertimin e kapaciteteve ne te gjitha nivelet e sektorit pyjor eshte nje nga mandatet e projektit FAO-TA. Reduktimi i faktoreve te rezikut nepermjet zhvillimit te aftesive dhe rritjes se pjesemarrjes ne vendimmarrje eshte nje nga synimet e Projektit FAO-TA. Individet dhe organizatat e perfshira ne aktivitetet e Projektit te Pyjeve kane qene perfitues te workshop-eve, seminareve dhe sesioneve te trajnimit mbi ceshtje te ndryshme qe prekin sektorin e pyjeve dhe kullotave me qellim permiresimin e aftesive te pjesemarresve per te kapur me mire procesin e ndryshimeve qe po ndodh aktualisht brenda sektorit te Pyjeve dhe Kullotave. Ne komunen Qender ne rrethin e Librazhdit, eshte duke u zbatuar nje projekt eksperiemental mbi kontrollin e erozionit per te testuar masat per kontrollin e erozionit dhe per qellime demonstrimi dhe shumfishimi. Pushteti lokal dhe perfituesit kryesore, fshataret, jane perfshire ne konceptimin e propozimit, ne zgjedhjen e zones eksperimentale, ne hartimin e masave te kontrollit dhe ne zbatimin aktual te punes dhe jane bere aktori kryesor dhe partner ne kete projekt te vecante. Specialistet e DSHP jane ngarkuar me hartimin teknik dhe monitorimin e punes qe do te kryhet nga familjet qe kane disa pretendime tradicionale mbi token. Projekti mbi kontrollin e erozionit eshte nje metode e integruar drejt menaxhimit te qendrueshem te burimeve natyrore dhe konsiston ne pyllezime, masat per stabilizimin e pjeresise, kufizimi dhe kontrolli i privilegjeve te kullotjes per disa vjet, rehabilitimi dhe menaxhimi i kanaleve te kullimit dhe gardhimi per pyjet dhe mbrojtjen e pjerresise..

Ne bashkepunim te ngushte me DPPK/PMU/IKPK, jane zhvilluar dhe publikuar manuale dhe udhezime te reja per nje stil te ri te planeve te menaxhimit te pyjeve, per perdorim nga DPPK dhe kompanite private. Ky material se bashku me programin kompjuterik korrespondues ka rritur ne menyre te ndjeshme kapacitetin per menaxhimin e qendrueshem te burimeve dhe shpejt do te zgjerohet per te mbuluar edhe pyjet dhe kullotat komunale. Nje nder kontributet me te rendesishme te FAO-TA ka qene inkurajimi i informimit dhe ndergjegjesimit publik dhe anagazhimi i te gjithe aktoreve ne menaxhimin pjesemarres e burimeve. Eshte zhvilluar dhe pjeserisht zbatuar nje strategji per informimin publik dhe nje plan veprimi. Te gjithe keto aspekte kane nje impakt direkt dhe indirekt mbi varferine dhe nepermjet dhenies se asistences teknike ne keto komponente, FAO-TA ka ndihmuar Projektin Shqiptar te Pyjeve ne arritjen e objektivave te veta perfshire ketu edhe ato te lidhura me reduktimin e varferise. Reforma institucionale dhe ndertimi i kapaciteteve kane qene gjithmone fokusi kryesor per Asistencen Teknike te FAO dhe si te tilla kane permiresuar performancen e Projektit te Pyjeve.

4.7. Programi Boteror i Ushqimit WFP Programi Boteror i Ushqimit, Organizata e Kombeve te Bashkuara per ndihmen ushqimore, ka filluar veprimin e vet ne Shqiperi ne vitin 1997. Qe atehere, WFP ka dhene asistence ushqimore ne mijera persona te zhvendosur brenda vendit, refugjateve kosovare dhe popullates shqiptare ne disavantazh per te eliminuar urine dhe per te kontribuar ne sigurine ushqimore te familjeve. Pervec



anagazhimit te fuqishem politik, qeveria nuk mund te ofroje asistencen e pershtatshme familjeve ne veshtiresi, gje qe do te mund te conte ne eliminimin e varferise. Tranzicioni post-komunist ka perkeqesuar pasigurine ushqimore ne zonat rurale dhe gjysem-urbane; papunesia kronike, investimet e varfra te sherbimit social si dhe falimentimet jane te perhapura gjeresisht. Nderhyrja me ndihme ushqimore e WFP mbeshtet programin afat-gjate te Qeverise per reduktimin e varferise. Ne Tetor 2000, Qeveria e Shqiperise ka kontaktuar zyrtarisht WFP te ofronte asistence ne mbeshtetje te menaxhimit te Pyjeve dhe Kullotave Komunale me qellim qe te pershpejtohej progresi i zbatimit. Pas diskutimesh te gjata me DPPK/PMU dhe FAO, WFP vendosi te marre pjese ne komponentin e menaxhimit te pyjeve dhe kullotave komunale. Shperndarja e ndihmave ushqimore nen Projektin e Pyjeve nisi ne Maj 2001 dhe eventualisht ky aktivitet u zgjerua. Me qellim qe te sigurohej shperndarja e rregullt dhe regjistrimi i progresit fizik, WFP dhe PMU kane zhvilluar se bashku nje pakete formatesh te cilat perdoren nga Shoqatat Perdoruesve te P&K. Shoqatat, komunat dhe specialistet teknike dhe nepunesit e zyrave pyjore ne rrethe certifikojne arritjet e punes qe konfirmojne cilesi dhe sasi. Keto dokumente i dergohen WFP jo me vone se data 15 e cdo muaji per te nxjerre shenimet per shperndarjen e ushqimeve. WFP gjithashtu ndermerr veprimet e nevojshme per transportin e dergesave ushqimore ne komuna te ndryshme. Shoqatat e Perdoruesve te Pyjeve dhe Kullotave Komunale marrin ndihma ushqimore dhe jane pergjegjese per magazinimin dhe shperndarjen e tyre tek perfituesit brenda 2 ose tre ditesh. Shporta mujore e ushqimeve permbledh miell (50kg), fasule (5 kg), sheqer (5 kg) dhe vaj vegjetal (5 kg). Deri tani, WFP ka siguruar nje total prej 1,116 ton ndihme ushqimore te vleresuar ne 0.513 milion $. Shperndarja mujore dhe numri korrespondues i perfituesve jane treguar ne Aneksin 5 bashkangjitur. Nderhyrjet aktuale te WFP jane financuar nga nje projekt rajonal emergjence (EMOP 6136.2), i cili perfundoi ne 20 Qershor 2002. WFP ka aprovuar nje (PRRO 10165.0) i cili fillon ne 1 Korrik 2002 per nje periudhe 18 mujore. Nen projektin PRRO, pritet qe numri i komunave te perfshira nen Projektin e Pyjeve te rritet ne menyre domethenese. Ndihma ushqimore e WFP nepermjet komponentit te menaxhimit te pyjeve dhe kullotave komunale do te siguroje nje nivel te mjaftueshem te sigurise ushqimore per pjesemarrjen e punetoreve dhe lejon nje zbatim me te mire te planeve te punes sic eshte parashikuar ne dokumentin e projektit. Pervec mbrojtjes dhe rehabilitimit te aseteve , perfituesit e perfshire ne projektet e pyjeve do te perfitojne dhe nga zbritja korresponduese ne perqindjen e te ardhurave familjare te shpenzuara per ushqim. Keto kursime do te perdoren per nevoja te tjera imediate te familjeve rurale. Ndihma ushqimore gjithashtu do te kontribuoje ne reduktimin e varferise, sic do te ndihmoje dhe ne reduktimin e praktikave te paqendrueshme dhe do te nxite nje menaxhim me te mire te burimeve natyrore. Nje nga sukseset e ketij programi eshte qe numri i pjesemarresve eshte rritur, gje qe tregon interesin e madh te pjesemarresve si dhe harmonizimin me te mire ndermjet partnereve zbatues.

4.8. SNV Asistence per Menaxhimin e Pyjeve dhe Kullotave Komunale SNV jep Asistence Keshillimore per Projektin Shqiptar te Pyjeve ne komponentin e Menaxhimit te Pyjeve dhe Kullotave Komunale. Asistenca keshillimore eshte financuar ne dy fazat e para nga nje grant Zviceran ne shumen prej 190,800US$. Nderkohe qe faza e trete , aktuale, financohet bashkarisht nga SNV me 60.000 US$ dhe Projekti Shqiptar i Pyjeve nepermjet PMU me 22.500 US$. Qe nga Tetori 1999, SNV ka mbeshtetur komponentin e pyjeve komunale me asistence teknike nepermjet nje Keshilltari per Pyjet Komunale me baze ne Rrethin e Dibres. Faza e pare mbaroi ne Shtator 2001, faza e dyte filloi ne 1 Tetor 2001 dhe mbaroi ne 31 Dhjetor 2001. Faza e trete eshte vazhdim i kesaj mbeshtetjeje e ndertuar mbi eksperiencat e kaluara dhe ne mbeshtetjen e aktoreve te ndryshem te lidhur me menaxhimin e pyjeve dhe kullotave komunale. Brenda kesaj faze te trete, theksi eshte vene me shume mbi ndertimin e kapaciteteve dhe trajnimin. Input-i keshillimor drejtohet tek menaxhimi i qendrueshem dhe i permiresuar i pyjeve dhe kullotave komunale nepermjet nje pjesemarrjeje ne rritje te komuniteteve dhe kapaciteteve ne rritje te aktoreve vendas (DSHP, Shoqatat e Perdoruesve te Pyjeve, kontraktoret Pyjore dhe OJQ-te).



Keshtu, nepermjet experiences se fituar ne Diber kjo do te zgjerohet edhe ne zona te tjera, vecanerisht ne veri te Shqiperise. Nje shembull i kesaj eshte programi i ndergjegjesimit i zhvilluar per procesin e transferimit te pyjeve dhe kullotave tek komunat. Ky manual eshte pergatitur ne Diber se bashku me aktoret lokale te Shoqatave te Perdoruesve dhe eshte prezantuar ne nje seminar me qellim qe te perdoret ne te gjithe Shqiperine.



5. Analiza

5.1. Analiza dhe diskutimi i rezultateve nga vezhgimi ne terren Ky seksion ofron te dhena analitike te marra nga vezhgimet ne terren. Per te marre nje informacion analitik jane kombinuar te dhenat nga pyetsoret (1 & 2) per t’i perdorur per vleresimin e ndikimit te Projektit te Pyjeve ne reduktimin e varferise ne Shqiperi. Vleresimi i secilit nga treguesit eshte bazuar ne nje pakete pyetjesh vleresuese qe jane formuluar ne menyre te tille qe te sigurojne nje vleresim te sakte te impaktit te Projektit te Pyjeve ne pese treguesit e lidhur me varferine e identifikuar me pare. Impakti i secilit analizohet veçmas me poshte.

5.1.1. Analiza e te dhenave ne lidhje me te ardhurat Me qellim vleresimin e ndikimit te Projektit te Pyjeve ne reduktimin e varferise ne lidhje me te ardhurat, analiza ka per synim te marre pergjigje per 9 pyetjet vleresuese te dhena me poshte:

Pyetjet vleresuese per te marre informacion ne lidhje me te ardhurat 1. Si kane ndryshuar te ardhurat vjetore te familjeve ne komunat ku jane duke u zbatuar

aktivitetet e Projektit te Pyjeve? 2. Ka ndonje ndryshim ne te ardhura ndermjet familjeve qe po perfitojne direkt nga

projekti dhe familjeve te tjera ne komune? 3. Cila pjese ne te ardhuren totale vjetore te familjeve qe jane angazhuar ne aktivitetet e

Projektit te Pyjeve i atribuoen ketyre aktiviteteve? 4. C’pjese e familjeve kane provuar nje rritje ne te ardhuren totale dhe cilat jane shkaqet

per keto rritje? 5. A eshte e rendesishme asistenca ushqimore per te rritur pjesemarrjen ne aktivitetet

pyjore? 6. Cilat jane burimet kryesore te te ardhurave? 7. Cilat jane perfitimet kryesore nga pyjet dhe kullotat? 8. A ka ndihmuar Projekti i Pyjeve qe pushtetet lokale, DSHP-te, shoqatat pyjore dhe

kontraktoret private te ruajne stabilitetin ekonomik? 9. Cilat jane prospektivat pas mbylljes se Projektit te Pyjeve?

Permbledhje

Vezhgimi konfirmon se ka patur rreth 30% rritje ne te ardhurat familjare per periudhen 1997-2001 ne komunat ku eshte zbatuar Projekti i Pyjeve. Te ardhurat mediane jane 130.000 lek. Rreth 62% kane provuar nje rritje te te ardhurave totale dhe kjo ne lidhje me faktore te ndryshem ku pylltaria (43%) eshte nje faktor shume i rendesishem. Nje vezhgim i rendesishem eshte fakti qe pjesa e te ardhurave nga aktivitetet pyjore eshte rritur ne menyre progresive dhe ne menyre domethenese ne vitin 2001, kur 39.000 lek (26 %) e te ardhurave totale ne familjet pjesemarrese i atribuohet puneve pyjore. Kjo rritje eshte vecanerisht e dukshme tek familjet qe jane te perfshira direkt ne aktivitetet e Projekti i Pyjeve, por gjithashtu eshte evidente edhe tek ato familje qe nuk kane marre pjese ne to. Burimet kryesore te te ardhurave ne familje te renditura nga rendesia jane aktivitetet pyjore (para, ushqim dhe produkte pyjore) dhe prodhimet bujqesore (per vete konsumim dhe shitje).Vlera vjetore mesatare e paketes ushqimore te WFP per cdo famile llogaritet ne 11.826 lek (9%) Perfitimet kryesore te marra nga burimet pyjore kullosore jane drute e zjarrit, kullotja dhe ushqimi per bagetite, kontribut prej rreth25.538 lek (20%) ne te ardhurat e pergjithshme familjare. Te gjitha shoqatat pyjore, dhe pothuajse pushteti lokal dhe kontraktoret private jane ndihmuar nga Projekti i Pyjeve ne pozicionin e tyre ekonomik. Zyrat e sherbimit Pyjor tregojne nje nivel te ulet perfitimesh nga Projekti i Pyjeve,kater nga trembedhjete te intervistuarit deklarojne qe nuk kane



patur asnje kontribut ekonomik nga Projekti i Pyjeve. Te gjithe perfaqesuesit e organizatave te survejuara ne menyre unanime konsiderojne asistencen ushqimore si nje stimul te rendesishem per rritjen e pjesemarrjes ne aktivitetet e Projektit te Pyjeve. Organizatat jane pergjithesisht optimiste per perspektiven ekonomike ne sektorin pyjor. 73% besojne qe gjendja ekonomike ne sektor do te permiresohet edhe pas perfundimit te aktiviteteve te Projektit te Pyjeve.

Analiza e Detajuar Te ardhurat ne zonat e testuara jane rritur me 30% gjate viteve 1997 -2001.8 Kjo eshte e dukshme nga Tabela 5-1, e cila jep shifrat e te ardhurave te familjeve qe jane perfshire direkt apo indirekt ne aktivitetet e Projektit te Pyjeve.

Tabela 5-1. Tendenca e te ardhurave familjare vjetore totale ne lek per periudhen 1997-2001 (te perfshira ne menyre direkte apo indirekte)9

1997 1998 1999 2000 2001 Mesatarja 142 514 154 971 152 357 154 114 173 266 Mediana 100 000 110 000 110 000 120 000 130 000 Percentili25% 70 000 70 000 72 000 80 000 90 000 Percentili75% 170 000 170 000 180 000 190 000 200 000

Megjithate, kur krahasohet mediana e mesiperme per 2001 (baza mujore: 10,833 Lek) me medianen e te ardhurave kombetare mediane per familje (13.000Lek) eshte evidente qe te ardhurat ne zonat e studiuara jane me te ulta (17% me te ulta).10 Kjo mund te shpjegohet duke marre ne konsiderate faktin qe Projekti i Pyjeve synon segmentet me te varfra ne komunat ku jetohet nen nje varferi ekstreme, qe eshte, me pak se 1$/dite.Nje arsye tjeter e mundshme per te ardhurat e luta mediane ne zonen e studiuar mund te jete qe njerezit kane dhene me pak te ardhura se gjendja aktuale, meqenese duket qe shpesh behet fjale per pyetje ne lidhje me te ardhurat Pervec tendencies te pergjithshme positive te te ardhurave, Tabela 5-1 tregon nje tendence tjeter positive ne zvogelimin e raportit te pasur/te varfer, i cili ka rene nga 2.4 (170000/70000) ne vitin 1997 ne 2.2 (200000/90000) ne vitin 2001. Tabela 5-2 tregon qe te ardhurat vjetore mesatare jane gjithmone me te larta tek ata qe nuk perfitojne direkt nga Projekti i Pyjeve , qe eshte perseri nje tregues qe Projekti i Pyjeve eshte nje mundesi per te varfrit ne komunitet. Familjet qe nuk marrin pjese ne projektin e pyjeve kane mundesi te tjera te ardhurash dhe nuk varen nga te ardhurat nga Projekti i Pyjeve, keshtu qe ata gezojne nje avantazh relativ. Megjithate, eshte e rendesishme te theksohet qe me nje madhesi mesatare te familjes prej 5.4 personave11, te gjitha familjet ne komunitetet e studiuara duket se jetojne ne kushtet e varferise ekstreme, edhe ata qe nuk mbeshteten tek PP per te ardhura. 12 Tabela 5-2 gjithashtu tregon nje tendence pozitive ne zvogelimin e normes se te ardhurave ndermjet familjeve jo-pjesemarrese (ato me mundesi te tjera per te ardhura) dhe familjeve pjesemarrese. Norma ka rene nga 1.20 (120000/100000) ne 1997 ne1.08 (140000/130000) ne 2001. 8 Duke marre ne konsiderate forcimin e vleres se Lekut ne 1998, tendenca duhet te kete qene edhe me e forte. 9 Masat, mesatare and mediane, jane paraqitur, megjithate keto te fundit mund te jene me ilustrative sepse nuk

influencohen nga ekstremet e te ardhurave te larta dhe te ulta. Percentilet 25% dhe 75% perfaqesojne me mire ndarjen e te ardhurave neper familje. Percentili 25% tregon qe te ardhurat e 25% e te intervistuarve eshte ne ose poshte vleres se treguar (me te varfrit) nderkohe qe te ardhurat e 25% me te pasurve jane ne ose mbi vleren e treguar te percentilit 75%.

10 INSTAT 2001 “Results of Household Living Conditions Survey” 11 INSTAT – Results of household living condition survey 2001 12 Me nje te ardhur mesatare vjetore 130000 lek, familja duhet te jete e perbere prej 2,5 personash me qellim qe te

arrije ne nje nivel te ardhurash prej 1 USD/dite/person. Bazuar ne permasat aktuale te familjeve , te ardhurat per capita te zonave te studiuara jane vetem 0.50 USD.



Tabela 5-2. Ndryshimet ne tendencat e te ardhurave totale vjetore per familjet pjesemarrese dhe jo-pjesemarrese per periudhen 1997-2001(ne Lek)

1997 1998 1999 2000 2001 Mediana 100 000 100 000 110 000 110 000 130 000

25% percentile 70 000 70 000 80 000 80 000 90 000

Vetem ata qe kane qene te punesuar nga projekti 75% percentile 150 000 170 000 170 000 180 000 200 000

Mediana 120 000 120 000 120 000 140 000 140 000

25% percentile 60 000 50 000 70 000 70 000 70 000

Vetem ata qe nuk kane qene te punesuar nga projekti 75% percentile 180 000 220 000 220 000 200 000 250 000

Rritja e disbursimeve te projektit ne dy vitet e fundit eshte kthyer ne perfitime me direkte ne nivel familjeje. Tabela 5-3 tregon jo vetem rritjen e theksuar ne numrin e familjeve qe aktualisht jane te perfshira ne aktivitetet e PP (5% ne 1997 ne 85% ne 2001), por tregon qe edhe perfitimet e tyre nga kjo perfshirje jane rritur. Nderkohe qe ne 1997 punet ne pylltari kontribonin deri ne 16% te te ardhurave totale te familjes, ne 2001 te ardhurat nga aktivitetet pyjore kontribonin deri ne 26% te te ardhurave totale te familjes. Eshte e rendesishme te theksohet qe ka variacione persa i perket rrogave vjetore midis familjeve, kjo kryesisht e lidhur me periudhat e ndryshme te punesimit, gje qe varion nga nje muaj deri ne disa muaj. Koha mesatare e punes per ata qe punojne ne PP eshte rreth tre muaj ne vit. Kjo shifer nuk ka ndryshuar shume gjate periudhes se vezhgimit. Vezhgimi nuk sjell nje tendence te qarte dhe te qendrueshme per te ardhurat vjetore mesatare nga PP, por tregon qe ato pergjithesisht kane qene ne rritje. Ne 2001, eshte arritur nje mesatare prej 39,000 Lek per vit per familje, niveli me i larte i kontributit deri tani. Struktura e pageses per punet ne pyjet komunale eshte para percaktuar dhe nuk ka ndryshuar gjate zbatimit te projektit. Keshtu, pagesa ditore per nje punetor pyjesh eshte 500 Lek, nga te cilat 100 Lek (20%) mblidhen nga shoqatat e Perdoruesve te Pyjeve per te mbuluar kostot e operimit. Ky nivel i ulet ite ardhurave eshte bere problem dhe shtesat ushqimore te ofruara nga WFP kane permiresuar ne menyre te konsiderueshme perfitimet e pergjithshme per familjet e varfra qe jane perfshire ne aktivitetet e projektit te pyjeve.

Tabela 5-3. Te ardhurat vjetore ”para ne dore” nga aktivitetet e Projektit te Pyjeve per familje

1997 1998 1999 2000 2001

Raporti i familjeve qe marrin rroge nga Projekti i Pyjeve 5% 11% 7% 29% 85%

Te ardhurat vjetore Mesatare nga PP (ne Lek) 23 333 29 585 22 344 24 653 39 076

Kohezgjatja Mesatare e punesimit e ofruar nga PP (ne muaj) 3 2.9 2.9 2.9 2.9

Raporti Mesatar i te ardhurave nga PP me te ardhurat totale (jane te perfshira vetem rrogat)

16% 17% 18% 22% 26%

Nje aspekt i rendesishem i modelit te te ardhurave ne komuna del ne pah kur lidhet ndryshimi i nivelit te te ardhurave me shkaqet e ndryshimeve. Siç duket edhe nga Tabela 5-4, jo te gjitha kane patur nje rritje ne te ardhura. 62% e te intervistuarve tregojne nje rritje te pergjithshmete te ardhurave, por vetem 10% tregojne nje rritje domethenese, nderkohe qe 52% tregojne nje rritje te



lehte. Rreth 30% nuk kane pare asnje ndryshim, 9% kane patur renie ne te ardhurat. Duket qe aktivitetet e Projekti i Pyjeve kane kontribuar per rritje te te ardhurave (43% identifikojne Projektin e pyjeve si arsye per rritjen), nderkohe qe rritje domethenese te te ardhurave duket se arihet nga familjet qe kane mundesi te tjera ekonomike, perfshire dhe te ardhurat e vete-gjenerueshme, pra nga familjet qe nuk mbeshteten nga te ardhurat nga PP.

Tabela 5-4. Ndryshimet ne te ardhurat totale gjate 5 vjeteve te fundit dhe shkaqet e tyre sipas mendimit te perfaqesuesve te familjes

Raporti i familjeve

Shkaku kryesor per ndryshim

Raporti i te intervistuarve qe permenden

shkakun* Punesim personal 28% Lloj tjeter punesimi ne familje

5% Rritje domethenese 10%

Te ardhura te vet-gjenerueshme

15%

Ulje e shpenezimeve te familjes

2%

Projekti i Pyjeve 43%

Rritja Totale 62%

Rritje e lehte 52%

Te tjera 1%

Asnje ndryshim 29%

Papunesi personale 5% Papunesi te tjera ne familje 2% Renie e lehte 4% Probleme shendetsore 2% Probleme arsimimi 2% Rritje shpenezimesh (perfshire taksat)

3%

Renia totale 9% Renie

domethenese 5%

Te tjera 2% *Shenim: Mund te jete permendur me shume se nje shkak, keshtu qe kolona e fundit jo domosdoshmerisht

duhet te jete 100%.

Nje ndikim pozitiv ne mireqenien e familjes, pavaresisht nga shuma e te ardhurave te marra nga PP eshte njohur nga 92% e familjeve te studiuara. Tabela 5-5 gjithashtu tregon qe kjo nuk eshte aplikuar vetem ne familjet qe jane te perfshira direkt ne aktivitetet pyjore, por edhe tek ato qe nuk jane te perfshira, megjithate vetem 20% e grupit te fundit e ka vene re impaktin pozitiv te PP.13 Per te dy grupet, 2001 ishte viti me i rendesishem qe mund te jete nje rezultat i kombinuar i efekteve positive te aktiviteteve te projektit si dhe i rritjes se disbursimeve te projektit ate vit..

13 Perfitimet –te tilla si nga kullotja, drute e zjarrit – qe rezultojne nga menaxhimi i permiresuar i burimeve nuk jane

te kufizuara tek familjet qe marrin pjese aktive ne punet pyjore, por gjithashtu u jepen edhe familjeve qe nuk jane direct te perfshira ne aktivitetet e projektit. Kjo shpjegon qe 21% e ketyre te fundit deklarojne perfitime nga PP.



Tabela 5-5. Raporti i familjeve qe njohin impaktin pozitiv te Projekti i Pyjeve ne mireqenien e tyre

Viti kur eshte ndier efekti per here te pare Raporti i familjeve

qe kane deklaruar se PP ka ndikuar

pozitivisht ne jeten e tyre

1997 1998 1999 2000 2001

Te perfshira

ne projekt

92%

5% 7% 1% 21% 67%

Jo te

perfshira 21% 12% 13% 75%

Shenim: shuma e perqindjeve jo gjithmone eshte ekzaktesish 100% per shkak te perafersimeve.

Tabela 5-6 tregon qe persa i perket rendesise krahasuese te te ardhurave, produktet bujqesore per vete-konsumim dhe punet pyjore radhiten ne nivelin me te larte per 90% te familjeve te perfshira ne projekt. Rendesia e madhe e pylltarise nuk eshte vetem ne lidhje me te ardhurat “cash” nga aktivitetet pyjore, por edhe pse pyjet ofrojne ushqim per bagetine dhe mundesi kullotjeje si dhe dru zjarri per vetekonsumim dhe shitje. Te radhitura ne nivele te larta eshte edhe programi i ndihmes ushqimore te WFP dhe rrogat per punet e bera jo ne pylltari.Nje analize e njejte per familjet qe nuk jane perfshire ne aktivitetet pyjore tregon qe vetem 12% e tyre konsiderojne pylltarine dhe ndihmen ushqimore si nje mbeshtetje me prioritet te larte

Tabela 5-6. Rendesia e krahasuar e burimeve te ndryshme te te ardhurave per familjet e perfshira ne aktivitetet e Projektit te Pyjeve

Radhitja ne baze te % te te intervistuarve

Produktet bujqesore per konsum 1 (90) Pylltaria 2 (90) Ndihma ushqimore 3 (75) Rroga per pune e kryera 4 (70) Pensioni apo asistenca shteterore 5 (56) Produktet bujqesore per shitje 6 (42) Emigrimi sezonal 7 (29) Mbeshtetja nga anetaret e emigruar te familjes 8 (19)

Ne varesi te asaj çka mund te pritet nga familjet e prekura nga varferia, familjet shpenzojne shumicen e te ardhurave te tyre per te mbuluar nevojat baze. Tabela 5-7 tregon qe shpenzimet e kombinuara per ushqim (rreth 53% per vit) dhe strehim (15%) kerkojne pothuajse 70% te te ardhurave “cash” ne 2001. Per te njejten periudhe, veshjet (6%), kujdesi shendetsor (5%), edukimi (3%) dhe transporti (5%) çojne ne 19% se bashku. 13% e te ardhurave “cash” kursehet. Keto kategori shpenzimesh kane ngelur pothuajse te njejta keto dy vjet. Kur analizohet akordimi i te ardhurave te mbledhura vetem nga PP, ushqimi eshte pa diskutim prioriteti kryesor, duke konfirmuar qe shume familje mbeshteten tek Projekti i Pyjeve per te mbuluar nevojat e tyre baze. Ky informacion gjithashtu mbeshtet parimin per bashkepunimin e WFP me projektin e pyjeve.



Kutia 5. Zoje Cekaj Sheh pas ne te Shkuaren me nje Veshtrim Serioz

Zoje Cekaj akoma kujton diten qe mori ndihmen e pare ushqimore nga Programi Boteror i Ushqimit. Gruaja 39-vjecare thote qe personalisht ajo e ndjen ndikimin e Projektit te Pyjeve ne kete komune, qe ka filluar para tre vjetesh. Banore e fshatit Berzhet Cek Dedaj komuna e Shkrelit, Zoje Cekaj beson qe ndihma ushqimore e shperndare nga WFP jo vetem qe ka rritur interesin e saj per pjesemarrjen ne projektin e pyjeve por gjithashtu ka kontribuar ne permiresimin e mjedisit te rrethinave dhe zhvillimin e nje ndergjegjjeje kolektive per mbrojtjen e pyjeve dhe kullotave.

Kur ajo luftonte per te mbijetuar, u shfaq nje mundesi per tu marre me aktivitetet ne pyje sidomos me rrallimet dhe operacionet e prerjeve sanitare. Perfitimet nga ky punesim perfshijne para nga Banka Boterore/Qeveria Italiane si dhe shtesat ushqimore te dhena nga WFP. Shoqata e Perdoruesve te Pyjeve ne kete komune filloi aktivitetet pyjore dhe kullosore nen project ne Nentor 1999. Qe atehere, jo vetem qe eshte rritur numri i perfituesve per edhe interesi i njerezve per aktivitetet pyjore.

Per shkak te kolapsit e pergjithshem te ekonomise Shqiptare ne 1999, ajo e pa familjen e vet ne renie. Kjo beri qe ajo te ishte e detyruar te shiste edhe asetet e vlefshme te familjes perfshire bagetine etj. Me kater femije te uritur, me nje burre te semure dhe vjerren e moshuar ne shtepi, ishte teper e veshtire per te te mbijetonte. Dy nga djemte e saj u teper te varfer ne kete zone. Atyre ju duhej te ecnin disa kilometra cdo dite per te ndjekur shkollen pa u mire-ushqyer, dhe keshtu qe vendosen te qendrojne ne shtepi dhe te ndihmojne familjen me pune te rastit. Ajo gjithashtu morri iniciativen te kultivoje perime ne menyre qe te jetonin disi me te ardhurat jo te mjaftueshme qe mund te sillte kjo iniciative .

Qe kur Zoja filloi te marre pjese ne aktivitetet e zhvilluara nga Projekti i Pyjeve, gjendjae saj financiare eshte permiresuar ndjeshem. Ajo permend " tani qe kam te siguruar buken e gojes, mund ti dergoj femijet ne shkolle, gje qe mendoj se eshte teper e rendesishme"! Zoja gjithshtu tregoi se ushqimi qe ajo merr nga WFP nuk eshte e mjaftueshme per nje muaj ( nje racion ushqimi i WFP permban 50kg miell, 5 kg fasule, 5 kg sheqer, dhe 5 l vaj vegjetal) megjithate ajo sinqerisht e vlereson projektin e pyjeve per mbeshtetjen ekonomike qe i siguron familjes se saj.

Zoja tregon qe Projekti i Pyjeve mund te sjell nje burim te qendrueshem te ardhurash. Efektet e nderhyrjeve aktuale do te adresojne shume nga problemet e saj personale. Nderkohe qe ajo merr ndihmat ushqimore reflekton mbi komentet e meparshme te njerezve. Ajo ka qene nje shembull per te gjitha grate e tjera shume nga te cilat tashme jane te interesuara te bashkohen me kete program per te permiresuar gjendjen e tyre ekonomike.

Tabela 5-7. Akordimi i te ardhurave totale dhe te atyre nga Projekti i Pyjeve ne shpenzime te ndryshme te familjes (vetem per familjet e perfshira ne projekt)

Shpenzimet vjetore Mesatare* nga te ardhurat totale ne Lek

Shpenezimet nga pjesa e te ardhurave nga Projekti i Pyjeve (e gjithe periudha)

2000 2001 Shume e rendesishme

Pothuajse e rendeesishme

Jo shume e rendesishme

Ushqim 80 000 (53%) 80 000 (53%) 92% 8% 0% Veshje 10 000 (6%) 10 000 (6%) 13% 60% 26% Strehim 25 000 (17%) 22 500 (15%) 5% 6% 89% Shendet 5 000 (3%) 7 000 (5%) 20% 44% 37% Arsim 5 000 (3%) 5 000 (3%) 9% 26% 65% Transport 6 000 (4%) 7 000 (5%) 14% 52% 34% Kursime 20 000 (13%) 20 000 (13%) 7% 7% 87% Total14 151 000 (100%) 151 500 (100%) *Shenim: vlerat qe mungojne nuk jane llogaritur

14 Verehet qe Totali i shpenzimeve te permendura per vitet 2000 dhe 2001 eshte me i madhe se totali i te ardhurave te

permendura ne tabelat 5.1 dhed 5.2. Kjo mund te shpejgohet me faktin se ishin njerezit ata te cileve ju kerkua te jepnin vleresime. Per me teper njerezit mund te kene tendencen e paraqitjes se te ardhurave me te ulta nga sa ato jane ne te vertete.



Dobishmeria ekonomike e pyjeve dhe kullotave per familjet rurale eshte ilustruar ne Tabelen 5-8. Bazuar ne keto shifra, nje familje nxjerr produkte pyjore dhe kullosore te ekuivalentuara ne vlere “cash” rreth 25,538 Lek per vit15. Kjo aplikohet per te gjitha familjet dhe jo vetem per ato qe jane te perfshira aktivisht ne menaxhimin e pyjeve dhe kullotave nepermjet Shoqatave te Perdoruesve te Pyjeve. Perfitimet kryesore nga burimet pyjore kullosore jane ne formen e druve te zjarrit, kullotja dhe mbledhja e ushqimit per bagetine. Eshte interesante te verehet qe shume nga te intervistuarit presin rritje me domethenese ne rendesine qe do te marrin ne te ardhmen drute e zjarrit, kontrollin e erozionit dhe prodhimin e lendes drusore. Rritja me domethenese pritet nga perfitimet nga prodhimi i lendes drusore nga e cila aktualisht perfiton 9% e te intervistuarve por 39% e tyre presin perfitime ne te ardhmen. Keto parashikime duken realiste meqenese ato jane te lidhura direkt me investimet e bera nga PP ne pyllezime dhe rrallime, krasitje.

Tabela 5-8. Perfitimet nga pyjet dhe kullotat per familje

Lloji i perfitimeve Te permendura si perfitime

aktuale*

Te permendura si perfitime te

pritshme ne te ardhmen*

Vlera vjetore Mesatare ne Lek** (ne kllapa jepet perqindja e te

intervistuarve)

Ushqim 39% 43% 5389 Kullotje 65% 56% 10,991 Lende druri 9% 39% 772 Dru zjarri 59% 68% 7,312 Shtylla/shkopinj 22% 7% 742 Kontrolli i erozionit 23% 32% kundershton (11%) Produkte jo-drusore 4% 6% 332 TOTAL 25,538

*Shenim: Mund te jete permendur me teper se nje perfitim, keshtu qe ne dy kolonat e para shuma nuk eshte 100% **Shenim: Mediana eshte llogaritur vetem ne baze te pergjigjes se te intervistuarve.

Deri ne kete pike, analiza eshte marre vetem me pergjigjet e individeve pjesetare te familjeve dhe punetore pyjesh (pyetesori 2). Seksioni me poshte fokusohet me teper ne pergjigjet institucionale te marra nga DSHP, pushteti lokal, kompanite private dhe shoqatat e perdoruesve te pyjeve mbi impaktin e projektit te pyjeve ne te ardhurat dhe burimet financiare (pyetsori1). Tabela 5-9 tregon pergjigjet e organizatave ndaj pyetjes per impaktin e PP ne statusin ekonomik te ketyre organizatave. 67 nga 73 organizata te pyetura konsiderojne se kane perfitime nga PP ne permiresimin e pozicionit te tyre ekonomik. Per te gjitha shoqatat pyjore (20/20), per pjesen me te madhe te pushtetit lokal (19/20) dhe kontraktoret private (19/20) PP ka kontribuar ne zhvillimin e tyre ekonomik. Opinioni ne DSHP eshte me i vaket meqenese gati nje e treta e tyre (4/13)nuk kane deklaruar perfitime ekonomike nga PP per organizaten e tyre. 16

Tabela 5-9. Kontributi i Projektit te Pyjeve ne zhvillimin ekonomik te organizatave shteterore dhe private

A ka ndihmuar Projekti i Pyjeve

Pushteti lokal

DSHP Shoqatat pyjore

Kontraktoret private

Totali i organizatave

Po 19 nga 20 9 nga13 20 nga 20 19 nga 20 67 nga 73 Raporti 95% 69% 100% 95% 92%

15 Per kete llogaritje jane perdorur menyrat matematike, duke marre vleren 0 per te gjitha rastet ku nuk jane dhene

pergjigje. Shuma totale e treguar u pjestua me pas me numrin total te te anketuarve per cdo ceshtje. Totalet e vleresuara mund te konsiderohen si vlera minimale.

16 Arsyeja me e mundshme per kete eshte qe PP e ka perqendruar punen me DSHP ne permiresimet e infrastrukturesdhe ne ndertimin e kapaciteteve. Rehabilitimi i shume zyrave te DSHP, modernizimi i pajisjeve te zyres dhe komunikimit dhe nje program i detajuar per ndertimin e kapaciteteve jane te gjitha aktivitetet qe kane per qellim permiresimin e funksionimit te DSHP-ve.



Perfitimet e ardhura nga aktivitetet e Projektit te Pyjeve jane sasiuar ne Tabelen 5-10, e cila tregon rendesine e kontributit te aktiviteteve te projektit per pozicionin e pergjithshem financiar te organizatave. Siç duket, Projekti i Pyjeve luan nje rol teper te rendesishem ekonomik per shume nga organizatat, perveç pushtetit lokal per te cilin ne 39% te rasteve projekti permendet si burim financiar.

Tabela 5-10. Rendesia e Projektit te Pyjeve midis burimeve te tjera te financimit per organizaten (perqindja tregon raportet e organizatave te cilat listojne burimet e treguara te financimit

Burimet e financimit* Pushteti lokal DSHP Shoqatat

pyjore Kontraktoret

private Buxheti i shtetit 100% 100% 5% 0% Shitja e produkteve bujqesore 6% 0% 0% 0% Shitja e produkteve pyjore 17% 0% 19% 10% Shitja e produkteve pyjore jo-drusore 6% 40% 5% 0% Puna me kontrate 6% 13% 5% 32% Projekti i Pyjeve 39% 60% 100% 68%

*Shenim: E permendur si burim financimi. Mund te jete permendur me shume se nje burim.

Pjesa me e madhe e organizatave te studiuara deklaron nje rritje ne buxhet ne 5 vitet e fundit. Shoqatat pyjore duket qe kane nje rritje me pak intensive, siç tregohet ne Tabelen 5-11, pothuajse 50% nuk tregojne asnje ndryshim ose vetem renie ne financim ne 5 vitet e fundit.17 Nga Tabela 5-12 eshte e dukshme qe si rritjet e buxhetit te shtetit (25%) ashtu dhe Projekti i Pyjeve (57%) konsiderohen si burimet kryesore per shtim financimesh. Kontributi i Projektit te Pyjeve ne gjendjen financiare te organizatave te ndryshme jepet ne Tabelen 5-13, duke treguar ne kete menyre dhe varesine totale per financim nga Projekti i Pyjeve te Shoqatave te Perdoruesve te Pyjeve (100%) si dhe nje varesi teper te madhe (rreth 75%) te kompanive te kontraktuara per punime pyjore. DSHP-te ende tregojne se 30% e financimeve te tyre vjen nga PP, nderkohe qe pushteti lokal vetem sa merr nje mbeshtetje te vogel dhe direkte nga PP.

Tabela 5-11. Ndryshimi 5-vjeçar ne buxhet (ose burime) te pushtetit lokal, departamenteve pyjore lokale, shoqatave pyjore dhe kontraktoreve private

Ndryshimi 1997-2001

Pushteti Lokal

DSHP Shoqatat Pyjore

Kontraktore Private


Rritje domethenese 11% 20% 9% 26% 16% Rritje e lehte 61% 60% 43% 58% 54% Asnje ndryshim 17% 13% 29% 11% 19% Renie e lehte 11% 7% 10% 0% 7% Renie e rendesishme 0% 0% 10% 5% 4% Total 100% 100% 100% 100% 100%

17 Kjo eshte ne varesi te disbursimeve te projektit. Cdo komune merr mbeshtetje financiare nga PP per tre vjet – deri

ne 30,000 $ per vit. Pergjithesisht, pas tre vjeteve nuk do te kete me investime te medha, dhe operacionet e Shoqatave te Perdoruesve te Pyjeve pritet te vete-financohen. Kjo eshte nje hipoteze teper optimiste dhe pergjithesisht nuk eshte realizuar.



Tabela 5-12. Arsyet kryesore per ndryshim (te gjitha organizatat se bashku)

Aresyet Pushteti Lokal

DSHP SHPPKK Kontraktoret private


Rritje ne buxhetin e shtetit 60% 46% - - 25% PP 27% 38% 73% 82% 57%

Per Rritje

Pune me kontrate - 8% - 12% 5% Zvogelim ne buxhetin e shtetit 13% 8% - - 5% Renie ne punet me kontrate - - 20% 6% 7% Per

Renie Te tjera - - 7^% - 2%

Tabela 5-13. Raporti i buxhetit total te dhene nga Projekti i Pyjeve

Raporti Mesatar

Pushteti lokal

Departamentet pyjore lokale

Shoqatat Pyjore

Kontraktore private

Totali in organizatave

Per vitin 2000 3% 28% 100% 74% 39% Per vitin 2001 1% 31% 100% 80% 51%

Projekti i Pyjeve ofron vetem mbeshtetje dhe asistence te perkohshme per aktore te ndryshem ne sektorin pyjor. Qendrueshmeria e arritjeve dhe tendencave ekonomike eshte keshtu nje kriter dhe tregues kryesor per reduktimin real te varferise. Perfaqesuesit e organizatave u pyeten per skenaret me te mundshme qe parashikojne ata pas mbylljes se projektit te pyjeve. Tabela 5-14 tregon qe 73% jane optimiste per sektorin e pyjeve dhe shprehin besimin qe gjendja do te vazhdoje te permiresohet.18 Vetem 8% e shohin te ardhmen me keq. 73% e te intervistuarve identifikojne vetem ndihmen financiare si paresore lidhur me mbeshtetjen me te pershtatshme per permiresime te metejshme ne kete sektor, nderkohe qe 26% mendojne qe mbeshtetja me e pershtatshme per zhvillimin e sektorit duhet te konsistoje ne asistence teknike, financiare dhe menaxheriale, siç e tregon Tabela 5-15.

Tabela 5-14. E ardhmja pas projektit te pyjeve

Skenaret e mundshem Perqindja Gjendja do te mbetet e njejte 5% Gjendja do te degradoje 8% Gjendja do te permiresohet 73% Nuk e di 14%

Tabela 5-15. Mbeshtetjet e mundshme ne te ardhmen per permiresimin e gjendjes

Lloji i mbeshtetjes Raporti Vetem asistence teknike 1% Vetem asistence financiare 73% Vetem asistence menaxheriale 0% Te gjitha te kombinuara 26%

5.1.2. Analiza e te dhenave mbi shendetin Me qellim qe te vleresohet ndikimi i Projektit te Pyjeve ne reduktimin e varferise ne lidhje me shendetin, analiza ka per qellim te ofroje pergjigjet e kater pyetjeve ne vazhdim:

18 Sic do te diskutohet edhe me vone, keto pikepamje optimiste jane ngushtesisht te lidhura me parashikimet qe

investimet shteterore ne sector do te vazhdojne dhe pas perfundimit te PP.



Pyetjet vleresuese per te dhenat mbi shendetin 1. Cili eshte statusi i pergjithshem shendetesor i familjeve dhre cilat jane risqet? 2. Si i trajtojne familjet problemet shendetesore? 3. A ka ndihmuar PP ne mbulimin e nevojave shendetsore? 4. A ka ndryshime ne sjelljet e njerezve ne lidhje me shendetin dhe arsimimin si rezultat i

Projektit te Pyjeve?

Permbledhje Mbi 80% te familjeve e konsiderojne statusin e pergjithshem shendetesor te familjes si te mire ose pothuajse te mire. 15% e familjeve megjithate tregojne probleme serioze shendetosore si per vitin 2000 dhe 2001. Jeta e veshtire se bashku me stresin, shqetesimet, mungesen e ushqimit jane te permendura me shpesh si rreziqet dhe shkaqet e mundshme te semundjeve. Gjysma e te intervistuarve deklaruan qe te pakten nje anetar i familjeve te tyre kishte marre ndihme shendetsore ne tre muajt e kaluar; dhe rreth 1/3 brenda muajit te fundit. Pothuajse 95% kane bere shpenezime per kujdesin shendetsor dhe ne te pakten 80 % e tyre, shpenzimet per kujdesin shendetsor duken qe reduktojne ne menyre te ndjeshme te ardhura te parashikuara per shpenezime te tjera te tilla si ushqim, veshje, arsim etj. Per shumicen e familjeve, te ardhurat nga PP kane ndihmuar financiarisht ne minimizimin e ndikimit te shpenzimeve per kujdesin shendetsor, megjithate vetem 3% treguan qe ata do ta kishin shmangur trajtimin mjeksor ne mungese te PP. Keshtu, te ardhurat nga PP i kane bere me te mundshme shpenzimet per trajtim mjekesor. Nga nje kendveshtrim organizativ, duket se ka patur nje ndryshim definitiv ne sjellje perkundrejt ndergjegjesimit per çeshtjet e shendetesise dhe arsimit ne popullaten e perfshire ne PP.

Analize e detajuar Profili ne lidhje me statusin shendetesor ne Tabelen 5-16 tregon qe rreth 85% e popullsise se studiuar eshte ne gjendje te mire ose pothuajse te mire shendetsore , nderkohe qe rreth 15% tregon probleme serioze shendetsore. Raportet jane te njejta per vitin 2000 dhe 2001, megjithate ka disa sugjerime per ndryshim. Megjithate, ndonje interpretim i ketyre tendencave mund te sherbeje vetem si hipoteze sepse nje periudhe 2-vjeçare eshte shume e shkurter per te nxjere konkluzione ne lidhje me tendencat. Kalimi i “gjendjes se mire shendetsore” nga 45% ne vitin 2000 ne 40% ne 2001 mund te shpjegohet me shume me nje rritje te perceptimit te gjendjes se keqe shendetsore se sa nga rritja aktuale e shpeshtesise se semundjeve.

Tabela 5-16. Statusi shendetsor i familjeve (te perfshira ose jo ne projekt)

Viti 2000 Viti 2001 Gjendje e mire shendetsore 45% 40%

Pothuajse e mire 39% 46% Probleme serioze shendetsore 15% 14% Total 100% 100%

Informacioni ne Tabelen 5-17 tregon qe semundjet tek femijet jane me te shpeshta; me teper se gjysma e te intervistuarve kane patur te pakten nje here rast diareje ose semundje respiratore. Humbja e peshes (e shkaktuar kryesisht nga ushqimi i keq ose si pasoje e dy semundjeve te permendura me lart) gjendet ne rreth 20% te femijeve. Ekziston ende nje rritje konstante ne kohe, megjithate jo shume domethenese. Te intervistuarit ia atribuojne problemet shendetsore dhe pambrojtshmerine ne rritje ndaj rreziqeve shendetsore nje numri faktoresh qe jane ngushtesisht te lidhur me varferine. Jeta e veshtire, streset, shqetesimet dhe mungesa e ushqimit jane faktoret me shpesh te permendur siç tregohet dhe ne Tabelen 5-18. Qe keta faktore mund te prekin gjendjen shendetsore, kjo eshte konfirmuar edhe ne raporte te tjera: “Veshtiresia e kushteve te jeteses –



strehimi, aksesi ndaj ujit te pijshem, mundesite per ngrohje se bashku me problemet dhe streset, ushqimi i mpamjaftueshem nga pikeveshtrimi sasior si dhe nga fuqia kalorifike……..” 19 sic tregohet ne Tabelen 5-17, jane arsyet e mundshme per semundjet e mesiperme, meqenese ne zonat e projektit kushtet e jeteses jane shume te veshtira. Semundjet tek femijet dhe vdekjet foshnjore ngelen nje problem akut i sistemit shendetsor. Ne vitin 2000 “ shkalla e vdekshmerise foshnjore ishte 212/1000 foshnja te lindura dhe shkalla e vdekshmerise se nenave ishte 20/100000 lindje te gjalla”.20 Ne Shqiperi,1 ne 7 femije nen 5 vjec (14%) karakterizohet nga nen-peshe e lehte, 4.4 e tyre karakterizohen nga nenpesha te dukshme. Pothuajse 1 ne 3 femije nen 5 vjeç karakterizohet nga mungesa e zhvillimit mendor.21

Tabela 5-17. Semundjet ne femijeri (jane analizuar vetem familjet me femije deri ne 5 vjeç)

Raporti i familjeve me te pakten nje rast ne vit

Numri Mesatar i rasteve ne vit

Problemet shendetsore Viti 2000 Viti 2001 Viti 2000 Viti 2001 Diare 56% 58% 4 4 Kolle apo veshtiresi ne frymemarje 56% 58% 4 4 Humbje peshe 19% 22% 1-2 1-2

Tabela 5-18. Rreziqet dhe shkaqet per gjendjen e keqe shendetsore (te gjitha familjet te perfshira)

Reziqet dhe shkaqet e mundshme Raporti Pamjaftueshmeri ushqimi 21% Jeta e veshtire 32% Mungese mjekesh 10% Mungese medikamentesh 7% Mungese informacioni 1% Stresi dhe shqetesimet 27% Zoti/Fati 2%

Gjysma e familjeve te intervistuara deklaruan se te pakten nje nga anetaret e familjes se tyre ka marre ndihme mjekesore ne tre muajt e fundit; rreth 1/3 brenda muajit te fundit. Nga Tabela 5-19 eshte e dukshme qe ka nje rritje te lehte tek te intervistuarit qe kane marre ndihme mjekesore ne vitin 2001, krahasuar me vitet e meparshme. Shume nga te intervistuarit (95%) paguajne per sherbimet, te cilat shkojne deri 5% ne 2000 dhe 7% ne 2001 perkatesisht nga te ardhurat e tyre “cash” (shih Tabelen 5-7). Ushqimi, veshja dhe arsimi ndikohen nga pagesat per kujdesin shendetsor. Ky eshte opinioni i me shume se 40% te familjeve te studiuara. 40% te tjere japin vetem ushqimin si nevoja e vetme, qe influencohet nga keto pagesa. Pjesa tjeter ndahet ne nevojat e tjera jetesore. Nga ana tjeter, duket qe pagesat per kujdesin shendetsor nuk i kane penguar ata nga marrja e trajtimit mjekesor. Ky rezultat eshte ne perputhje me deduksionin e mesiperm qe ka nje ndergjegjesim ne rritje te popullates per shendetin e tyre.

19 GPSR – Nentor 2001 20 GPRS – Nentor 2001 21 MICS –2000



Tabela 5-19. Perdorimi i sherbimeve te kujdesit shendetsor

Si menaxhohet problemi shendetsor Viti 2000 Viti 2001 Lihet i patrajtuar 22% 14% Trajtim tradicional 13% 15% Medikamentet blihen direct ne farmaci 12% 12% Vizite ne qendren shendetsore 40% 44% Trajtimi i pacientit ne shtepi ose shtrim ne spital 12% 14% Total 100% 100%

Pjesa me e madhe e perfaqesuesve te familjeve konsiderojne Projektin e Pyjeve si nje mbrojtje e rendesishme ndaj problemeve shendetsore, kujdesit shendetsor dhe kufizimeve te tjera financiare sic tregohet edhe ne Tabelen 5-20. Megjithate, edhe ne mungese te nje asistence te tille, vetem 3% e te intervistuarve tregojne qe do te kishin bere edhe pa kujdesin e nevojshem mjekesor sesa te merrnin borxh apo te reduktonin shpenzimet e tyre baze. 81% e te intervistuarve deklarojne qe ata mund te kishin probleme nese PP nuk do t’i kishte ndihmuar. Nga keta te intervistuar, 64% do te kishin marre borxh qe te mbulonin sherbimet shendetsore. Gjithashtu 93% e te intervistuarve deklarojne qe ndihma ushqimore e dhene nga WFP ka ndihmuar ne reduktimin e problemeve te tyre ushqimore dhe shendetsore. Perfaqesuesit e organizatave japin nje pikepamje te pergjithshme mbi pyetjen ne lidhje me ndryshimet ne sjellje persa i perket shendetit dhe arsimimit tek popullata rurale. 61% verejne nje ndryshim si ne shendet dhe ne arsimim, ndersa 25% vetem nje ndryshim ne sjellje kundrejt shendetit, 14% drejt edukimit

Tabela 5-20. Problemet ne lidhje me kujdesin shendetsor dhe furnizimin me ushqime, qe jane adresuar nga Projekti i Pyjeve

Do te kishte probleme ne mungese te projektit te

pyjeve?

Prioriteti i problemeve

Marrje borxh per te paguar sherbimin shendetsor

64%

Reduktim I shpenezimeve te tjera

34%

Po

81%

Shmangje e kerkeses per kujdes shendetsor

3%

Projekti i Pyjeve

Jo 19% Do te kishte probleme ne

mungese te ndihmes ushqimore?

Prioriteti i problemeve

Dy problemet e permendura me poshte

47%

Reduktimi i shpenezimeve te tjera

44%

Po

93%

Probleme shendetsore (i.e. keq ushqimi)

9%

Asistenca ushqimore

Jo 7%

5.1.3. Analiza e te dhenave mbi arsimin Me qellim qe te vleresohet ndikimi i Projektit te Pyjeve ne reduktimin e varferise ne lidhje me arsimin, analiza ka per qellim te ofroje pergjigjet e dy pyetjeve ne vazhdim:



Pyetjet vleresuese per te dhenat mbi arsimin 1. Sa i rendesishem eshte arsimi per femijet sipas opinionit te prinderve? 2. Sa nga anetaret me moshe shkollore te familjes ndjekin shkollen aktualisht?

Permbledhje Me teper se 90% e prinderve e konsiderojne arsimin si shume te rendesishem, pothuajse njelloj si per vajzat dhe per djemte,megjithate vezhgimi sugjeron nje ndryshim te lehte gjnor ne favor te djemve. Nisur nga kjo, eshte interesante te verehet qe rreth 14% e femijeve 6-14 vjeç ne familjet e anketuara nuk ndjekin shkollen. Ky eshte nje tregues, qe, pavaresisht se ata i japin rendesi arsimimit, nje pjese e familjeve nuk kane mundesi te perballojne arsimimin e femijeve te tyre, vecanerisht pas shkolles fillore. Rreth 50% e familjeve marin kontribute ne te ardhurat e tyre nga puna e femijeve.Ne disa familje keto kontribute llogariten ne me shume se 20% te te ardhurave totale te familjes. Studimi nuk ka percaktuar deri ne cfare pike ndikon puna e femijeve ne ndjekjen e shkolles nga ana e tyre.

Analiza e detajuar Arsimi mbetet teper i rendesishem per prinderit. Ka nje ndryshim te vogel ne gjini ne favor te djemve, por pergjigjet jane 81% per djemte, 80% per vajzat siç tregohet ne Tabelen 5-21. Shumica e femijeve ndjekin shkollen rregullisht. 80% e te intervistuarve deklarojne qe femijet e ndjekin shkollen "shume rregullisht" dhe pjesa tjeter 20% deklarojne “pothuajse gjithmone".

Tabela 5-21. Rendesia e arsimit sipas opinionit te prinderve

Djem Vajza Shume i rendesishem 80% 77% I rendesishem 11% 13% Pak a shume i rendesishem 7% 3% Jo i rendesishem 2% 7%

Ka me shume se 1 ne 10 femije qe nuk shkojne ne shkollen 8-vjecare, siç duket dhe nga Tabela 5-22, grup-mosha 6-14. Ky raport eshte ne rritje dhe me shume se gjysma e vajzave nuk ndjekin shkollen. Jane vetem 5% e femijeve 19-22 vjeç qe shkojne ne universitet, por 7% e vajzave ndjekin arsimin e larte , krahasuar vetem me 2% te djemve. Nga ana tjeter, pothuajse gjysma e femijeve nen 6 vjeç shkojne ne kopshte sipas tabeles 5-22.

Tabela 5-22. Raporti i personave qe nuk ndjekin shkollen

Raporti i personave qe nuk ndjekin shkollen Grup moshat Djem Vajza

Total

0-5 (para-shkollor) 48% 49% 48% 6-14 15% 12% 14% 15-18 35% 49% 41% 19-22 98% 93% 96% Total 39% 44% 41%

Ekziston nje fare kontributi i anetareve ne moshe shkollore ne te ardhurat e familjes. Nga Tabela 5-23, duket qe pothuajse 50% e familjeve marrin kontribute ne te ardhurat e tyre nga puna e femijeve. Ne rreth 10% te rasteve, ky kontribut eshte me teper se 20% e totalit te te ardhurave te



familjes, qe eshte nje kontribut i konsiderueshem. Ky kontribut mbetet stabel per te dy vitet e studiuar (2001 krahasuar me 2000)22.

Tabela 5-23. Kontributet ne te ardhurat e familjes nga anetaret ne moshe shkollore

Kontributet ne te ardhurat totale te familjes nga puna e kryer nga anetaret me moshe shkollore

Raporti i familjeve per

vitin 2000

Raporti i familjeve per

vitin 2001 Asgje 56% 53% <5% e te ardhurave te familjes 14% 15% 6-10% e te ardhurave te familjes 13% 13% 11-20% e te ardhurave te familjes 8% 9% >20% e te ardhurave te familjes 9% 10%

5.1.4. Analiza e te dhenave mbi rreziqet Me qellim qe te vleresohet ndikimi i Projektit te Pyjeve ne reduktimin e varferise ne lidhje me ekspozimin ndaj rreziqeve, analiza ka per qellim te ofroje pergjigjet e kater pyetjeve ne vazhdim:

Pyetjet vleresuese per te dhenat mbi rreziqet 1. Cilat jane faktoret kryesore te rrezikut per popullsine dhe a ka Projekti i Pyjeve potencialin

per te zvogeluar keto rreziqe? 2. A ka influencuar ekzistenca e Projektit te Pyjeve ne emigrimin? 3. C’lloj mbeshteteje eshte propozuar si me e pershtatshme per te ndihmuar per te ndihmuar ne

mbulimin e problemeve? 4. Cili eshte opinioni i organizatave te perfshira ne Projektin e Pyjeve ne lidhje me aspektet

pozitive te rreziqeve per Projektin? 5. Ç’po bejne organizatat per te mbeshtetur ate çfare ka arritur Projekti i Pyjeve.?

Permbledhje Faktori kryesor i rrezikut mbetet veshtiresia ekonomike e ndjekur nga izolimi dhe infrastruktura, problemet shendetsore, siguria dhe paqendrueshmeria politike. 94% e te intervistuarve mendon qe Projekti i Pyjeve kontribon ne reduktimin e ketyre rreziqeve. Edhe çeshtja e emigrimit duket qe eshte reduktuar perkohesisht, dhe 38% e te intervistuarve konsideron PP si nje faktor kontribues qe ndalon emigrimin. Arsye te tjera jane: mundesite e kufizuara per emigrim ligjor, pergjegjesite familjare dhe rreziqe te tjera te lidhura me to. Per 61% te te intervistuarve, mbeshtetje me e rendesishme e kerkuar per reduktimin e faktoreve te rrezikut eshte punesimi / mundesite per te patur te ardhura. 30% konsiderojne mbeshtetjen financiare (kredite/investimet) si formen me te nevojshme te mbeshtetjes, por vleresojne shume dhe programet e mbeshtetjes te tilla si PP dhe ndihma ushqimore e WFP . Pothuajse 75% e te gjitha organizatave konsiderojne krijimin e mundesive per punesim si perfitimin kryesor nga PP, ndjekur dhe nga decentralizimi ne vendimmarrje. Ne te njejten kohe organizatat shohin mungesen e vazhdueshme te investimeve shteterore si rrezikun kryesor qe ndikon ne menaxhimin e qendrueshem te pyjeve dhe kullotave. 72% e organizatave kane filluar zbatimin e veprimeve specifike ne perputhje me planet e aprovuara te menaxhimit. Nje arritje e rendesishme eshte organizimi i komunitetit ne nivel fshatrash dhe komunash..

22 Fakti qe femijet kontribojne ne te ardhurat e familjes nuk do te thote domosdoshmerish t qe ata nuk ndjekin

shkollen. Shpesh femijet ndermarrin aktivitete specifike, si ndjekja e ndonje dyqani te vogel, kullotja e bagetise, jashte orarit te shkolles. Megjithate kjo mund te ndikoje ne reduktimin e kohes se mesimit. per me teper shumat e konsiderueshme te kontributeve ne te ardhurat e familjes (mbi 20%) mund te shpjegohen si kontribute nga te rinjte 18-22 vjecare qe punojne jashte shtetit (pune sezonale apo emigracion).



Analiza e detajuar Veshtiresia ekonomike ngelet faktori i vetem me kritik i rrezikut ne zonat rurale, siç tregohet nga nga Tabela 5-24. Per pothuajse 70% te te gjithe te intervistuarve, mundesia ekonomike eshte problemi kryesor, i ndjekur dhe nga izolimi dhe nga gjendja e veshtire e infrastruktures (11%), te cilat te gjitha jane te nderlidhura. Te gjithe faktoret te tille si shendeti, edukimi, siguria dhe gjendja politike ne Shqiperi jane konsideruar si faktore te vegjel reziku. Eshte interesante, çeshtjet mjedisore te tilla si erozioni dhe humbja e tokave produktive permenden shume pak si faktore rreziku megjithese ekspertet i konsiderojne keto te fundit si rreziqet me serioze afat-gjate. 94% e te intervistuarve mendojne qe PP mund ose aktualisht ka ndihmuar ne reduktimin e nje apo me shume faktoreve te rrezikurt te paraqitur ne Tabelen 5-24.

Tabela 5-24. Faktoret e pergjithshem te rrezikut

Rreziqet Raporti Izolimi dhe infrastruktura 11% Veshtiresite ekonomike 68% Mungesa e informacionit 1% Problemet shendetsore 7% Mungesa e mundesive per arsimim 1% Siguria 6% Paqendrueshmeria politike 5% Fatkeqesite natyrore 1% Total 100%

Bazuar ne informacionin e Tabeles 5-25, pjesa me e madhe e perfaqesuesve te familjeve konfirmojne te kene emigruar konsiderueshem , te pakten nje here ne jeten e tyre. Kjo eshte e vertete ne te dy rastet, por ne familjet qe jane te perfshira ne aktivitetet e PP raporti eshte me i madh, gje qe perseri duket se mbeshtet nocionin qe PP synon familjet me te varfra dhe ndoshta me te deshperuara. Megjithate, per arsyet e dhena ne Tabelen 5-26, te intervistuarit mbeten ne komunat e tyre. Vendimi per te mos emigruar duket te jete rezultat i disa faktoreve dhe ekzistenca e PP duket se redukton veshtiresine e te ndenjurit me shume se sa influencon ne vendimin aktual, meqenese çeshtjet ligjore dhe sociale duket se jane faktoret vendimtare. Nje vezhgim interesant nga Tabela 5-26 eshte fakti qe 4% e te intervistuarve jo te perfshire ne PP tregojne gjithashtu se projekti eshte nje faktor vendimtar. Kjo tregon qe edhe ata shpresojne te perfshihen ne aktivitetet e PP, ose qe tashme ne menyre indirekte perfitojne nga keto aktivitete.

Tabela 5-25. Pjesa e familjeve qe konsiderojne emigrimin si shpetim nga problemet dhe rreziqet aktuale

Te gjitha familjet e perfshira

Vetem ato te perfshira ne

projekt

Vetem ato jo te perfshira ne

projekt Po 66% 69% 59% Jo 34% 31% 41%

Total 100% 100% 100%



Tabela 5-26. Arsyet kryesore per te mos zgjedhur emigrimin

Arsyet Te perfshira ne projekt

Jo te perfshira ne projekt

Nuk ka shume mundesi per emigrim legal 61% 53% S’mund ta le familjen vetem 53% 51% Jeta e emigrantit eshte e veshtire 28% 35% Edukimi i femijeve 5% 13% Ekonomia private ka ndihmuar per te superuar problemet 9% 13% Gjetja e mbeshtetjes tek Projekti i Pyjeve 38% 4%

*Shenim: te intervistuarit kane permendur me shume se nje faktor.

Vezhgimi eksploroi tek te intervistuarit percepsionet per zgjidhje afat-gjata, te cilet permenden disa opsione, kur u pyeten se cila ishte mbeshtetja me e nevojshme per te perballuar problemet e varferise. Siç duket qarte nga Tabela 5-27, punesimi (61%) dhe mbeshtetja financiare, perfshi edhe kredite afat-gjata, investimet etj. (30%) jane konsideruar si mbeshtetjet me te rendesishme te nevojshme. Perfitimet nga PP dhe WFP jane konsideruar shume te nevojshme. Ne te njejten kohe nje pjese e madhe e te intervistuarve kupton qe nje asistence e tille nuk eshte nje zgjidhje afat-gjate per adresimin e problemeve dhe se ka nevoje per opsione te tjera. Eshte interesante, shume nga te intervistuarit do te donin te merrnin borxh me qellim qe te realizonin potencialine tyre ekonomik. Fakti qe vetem 5% e te intervistuarve konsiderojne mbeshtetjen e jashtme per faktoret e tjere te rrezikut (p.sh. infrastruktura, shendeti etj.) tregojne vullnetin e tyre per t’i zgjidhur keto probleme vete nese u jepet nje shans. Keta te intervistuar jane teper te informuar dhe mund te sherbejne si tregues te rendesishem per qellime strategjike dhe politikash. Ata tregojne qe njerezit duan te punojne dhe te kene nje pozicion ekonomik, gje e cila do t’u bente atyre te mundur te thyenin rrethin vicioz te varferise.

Tabela 5-27. Lloji i mbeshtetjes qe kerkon komuniteti per zgjidhjen e problemeve

Mbeshtetja e kerkuar e propozuar nga popullata Punesimi 61% Mbeshtetja financiare (kredi, investime etj) 30% Vazhdimesia e Projektit te Pyjeve dhe asistences ushqimore 8% Te tjera* si: Infrastruktura Emigrimi Qendra shendetsore Politika me te mira per te mbeshtetur produktet lokale Rregulli dhe siguria Mbeshtetja nga anetaret me te vegjel te familjes etj.

5%

*Shenim: disa here eshte permendur me teper se nje mbeshtetjes

Pergjigjet nga organizatat te permbledhura ne Tabelen 5-28 ne lidhje me impaktin e PP per reduktimin e disa nga faktoreve te rrezikut japin evidenca qe projekti aktualisht e ka arritur kete. Aspektet me positive jane mundesite e punesimit (73%) dhe procesi i decentralizimit (17%) qe u nxit nga PP. Asistenca teknike (4%), asistenca ushqimore (4%) dhe informimi/comunikimi i permiresuar (1%) jane faktore te tjere te permendur. Arritjet e PP ne permiresimin aktual te kushteve te burimeve pyjore kulllosore nuk eshte permendur, megjithate dihet qe mundesite per te ardhmen mund te jepen vetem nepermjet menaxhimit te qendrueshem te burimeve.



Tabela 5-28. Impakti kryesor i PP nga parashikimet e organizatave

Aspekti i Projektit te Pyjeve Raporti i organizatave Punesimi (te ardhura/perfitime) 73% Decentralizimi (ne vendimmarrje) 17% Asistenca teknike (planifikim/trainim) 4% Informim/komunikimi 1% Asistenca ushqimore 4% Total 100%

Tabela 5-29. Rreziqet kryesore per te ardhmen e PP nga parashikimet e organizatave

Reziqet per te ardhmen e projektit Raporti i organizatave

Ndryshim ne drejtimin e organizatave 11% Paqendrueshmeri politike 16% Mungese e investimeve shteterore ne vazhdimesi 61% Neglizhenca/korrupsioni/inkompenetca 10% Asnje rrezik 3% Total 100%

Organizatat duket se ndermarrin veprime per te ruajtur arritjet e PP. Bazuar ne Tabelen 5-30, 72 % e organizatave treguan se kane filluar me zbatimin e veprimeve specifike, ne perputhje me planet e aprovuara ne menaxhimit; nderkohe qe 7% deklarojne qe kane ndermarre veprime te pa-parashikuara ne planet e menaxhimit. 16% nuk ka bere asnje gje deri tani. Megjithate, duke dhene nivelet vjetore te investimit te treguara ne Tabelen 5-31 (te radhitura nga 1000 ne 3000$/year), eshte e pamundur te arrihen permiresimet e burimeve dhe qendrueshmeria. Optimizmi i shprehur ne Tabelen 5-14, duket se eshte kontradiktor kur eshte i qarte risku qe mund te mos kete financim shteteror. Qe ky eshte nje rrezik real, kjo eshte vetem nje pikepmje e eksperteve ne kete fushe, te cilet theksojne nevojen per investime thelbesore te jashtme per te ndaluar degradimin e metejshem dhe per te siguruar zhvillimin e sektorit, perfshire dhe burimet substanciale per kontrollin e erozionit.23

Tabela 5-30. Raporti i organizatave qe kane ndermarre veprime per mbajtjen e arritjeve te Projektit te Pyjeve

Veprime te ndermarra: Jo 16% Po por jo pas planeve te menaxhimit 7% Po, pas planeve te menaxhimit 72% Nuk e di 5%

Tabela 5-31. Shuma Mesatare e investimeve vjetore per organizata te ndryshme

Pushteti lokal Departamentet pyjore lokale

Shoqatat pyjore

Kontraktore private


290 000 Lek 414 999 Lek 144 777 Lek 320 000 Lek 260 722 Lek 2,070 USD 2,965 USD 1,035 USD 2,285 USD 1,860 USD

23 Ekspertet kombetare dhe nderkombetare teFAO-AT kane theksuar vazhdimisht nevojen per investime strategjike

afat-gjata ne menaxhimin dhe mbrojtjen e pyjeve dhe kullotave. Kontrolli i erozionit eshte konsideruar nje nder kercenimet me serioze mjedisore dhe ekonomike dhe eshte fokusi i nje projekti potencial ne vazhdimesi i financuar nga BB.



5.1.5. Analiza e te dhenave ne lidhje me influencen ne vendim-marrje Me qellim qe te vleresohet ndikimi i Projektit te Pyjeve ne permiresimin e influences ne vendimmarrje, analiza ka per qellim te ofroje pergjigjet e kater pyetjeve ne vazhdim:

Pyetjet vleresuese per te dhenat ne lidhje me influencen ne vendimmarrje 1. Cili eshte niveli i pjesemarrjes dhe influences ne vendimmarrje? 2. Si eshte bashkepunimi ndermjet departamenteve pyjore dhe shoqatave te perdoruesve te

pyjeve? 3. A ka ndihmuar PROJEKTI I PYJEVE per te permiresuar procesin e vendimmarjes? 4. Ka ndarje gjinore ne vendimmmarje?

Permbledhje Pergjigjet nga survejimi sugjerojne nje influence pozitive te PROJEKTI I PYJEVE ne procesin e vendimmarjes ne nivel pushteti lokal, fshati dhe DSHP. Numri mesatar (mediani eshte nje tregues i perdorur) i familjeve per komuna, qe kane qene anetare te shoqatave pyjore, eshte 180 dhe perfaqeson 25% te numrit totale te familjeve ne komuna. Vetem nje minoritet familjesh pretendon qe nuk eshte i kenaqur nga menyra se si shoqatat perfaqesojne interesat e tyre. Nje numer i vogel i njejte familjesh mendon qe shoqatat nuk kane asnje influenve te vendimet ne nivel DSHP. Me teper se 90% e familjeve jane te kenaqur me qenien anetare te shoqatave te perdoruesve te pyjeve. Nga perspektiva e organizatave, pothuajse te gjitha organizatat e survejuara deklarojne nje bashkepunim shume te mire ndermjet tyre. Pjesa me e madhe e organizatave ka provuar disa permiresime ne decentralizim dhe vendimmarrje por akoma ka probleme per 1/3 e organizatave. 33% e DSHP tregojne qe nuk ka asnje permiresim ose me sakte jo te mjaftueshem , nderkohe qe 24% e shoqatave te perdoruesve te pyjeve dhe 41% e kontraktoreve private mendojne ne njeten gje. Pushteti lokal eshte me i kenaquri me procesin e vendimmarrjes; vetem 39% tregojne qe nuk ka fare/jo mjaftueshem permiresime. Komunikimi personal ne terren eshte mjeti me i perdorur per vendimmarrje pjesemarrese dhe konsultative, e ndjekur nga komunikimet me shkrim dhe diskutimet ne tryeza te rrumbullaketa. Workshop-et dhe seminaret jane me te organizuarat nga DSHP dhe sektori privat. Punonjesit meshkuj perbejne 60-80% te punonjesve totele te sektorit pyjor. Femrat nuk kane pozicione menaxhuese ne organizata perfshi ketu edhe shoqatat e perdoruesve dhe keshtu pjesamrrja e tyre direkte ne vendim-marrje eshte shume e vogel. ne pothuajse 50% te familjeve eshte vetem burri ai qe vendos per shpenzimet e parave, nderkohe qe 5% vendosin ne familjet e tyre respective.

Analiza e detajuar Indikatoret e prezantuar ne Tabelen 5-32 demonstrojne nje perfaqesim te mire dhe influence ne nivele te ndryshme te vendimmarrjes. Me teper se 50% e familjeve jane te kenaqur nga pjesemarrja ne shoqatat e perdoruesve te pyjeve. 38% e te intervistuarve mendojne qe nuk jane te perfaqesuar mjaftueshem dhe 33% mendojne se interesat e tyre si individe ose merren ne konsiderate shume pak ose fare. Keto shifra tregojne qe ka pakenaqesi ne perfaqesimin nga shoqatat dhe per menyren se si merren ne considerate interesat ettyre. Eshte e dukshme nga rezultatet e studimit qe proceset pjesemarrese brenda shoqatave mund dhe duhet te permiresohen.



Tabela 5-32. Niveli i pjesemarrjes dhe influences ne vendimmarrje nga familjet

Niveli i pjesemarrjen e shoqatat e

perdoruesve te pyjeve

Niveli i marrjes ne considerate te

interesave individuale nga shoqatat

Pak ose fare 38% 33% Po shume 54% 61% Nuk e di 8% 6% Total 100% 100%

Megjithate pjesa me e madhe e organizatave (69%) kane provuar permiresime ne decentralizim dhe vendimmarje, 31% nuk kane pare asnje permiresim. Nga Tabela 5-33, 61% i perfaqesuesve te pushtetit lokal deklarojne se jane te kenaqur nga procesi i vendimmarjes, gje qe bie ne kontrast me 27%-35% te organizatave te tjera. Nje shpjegim per kete ndryshim eshte fakti qe pushteti lokal nuk eshte i perfshire ne vendime operative, nderkohe qe nderveprimi kryesor ndermjet DSHP, shoqatave te perdoruesve dhe kontraktoreve private eshte ne nivel operativ. Niveli relativisht i larte i kenaqesise per sektorin privat (35%) per procesin e vendimmarrjes mund te shpjegohet me impaktinn e PP, qe ka prezantuar procese tenderimi shume te qarta dhe trasparente, qe bejne te munur konkurimin e paster dhe drejtuar nga tregu. Ne te njejten kohe PP ka inkurajuar kooperimin ndermjet DSHP dhe kontraktoreve nepermjet ndertimit te perbashket te kapaciteteve.

Tabela 5-33. Permiresimi ne vendimmarrje sipas mendimit te perfaqesuesve te organizatave

Permiresimet Pushteti lokal

DSHP Shoqatat pyjor



Pergjithesisht jo 28% 33% 24% 41% 31% Po por jo mjaftueshem 11% 40% 48% 24% 31% Po, mjaftueshem 61% 27% 29% 35% 38%

Vendet me te pershtatshme per procesin pjesemarres dhe konsultativ ne vendimmarrje jane listuar ne Tabelen 5-34. Komunikimi personal ne terren eshte ende metoda me e perdorshme nga organizatat. Siç mund te pritej, Shoqatat e Perdoruesve te Pyjeve mbeshteten pothuajse 100% ne komunikimin verbal, nderkohe qe qeveria lokale dhe DSHP ne rreth 20% perdorin komunikimin me shkrim. Projekti i Pyjeve ka ofruar pajisje, zyre dhe radio-komunikimi per te gjitha DSHP, keshtu qe si rezultat eshte rritur kapaciteti i tyre per te komunikuar.

Tabela 5-34. Forma e perdorur e konsultimit per organizatat e nivelit te ulet

Forma e konsultimit Qeveria lokale

DSHP Shoqatat e pyjeve



Komunikimi personal ne terren 56% 53% 90% 68% 67% Komunikimi zyrtar I shkruar 22% 20% 0% 11% 14% Diskutime ne tryeze te rrumbullaket 22% 20% 10% 5% 14% Workshop/ seminare 0% 7% 0% 15% 6%

Vezhgimi tregon nje tendence ne perfaqesimin gjinor. Sic tregohet ne Tabelen 5-35, te gjithe perfaqesuesit e te intervistuesve eshte meshkuj. Ne familje 15% e te intervistuarve ishin femra.

Tabela 5-35. Te intervistuarit meshkuj/femra

Te intervistuar Institucione Familje Meshkuj 100% 85% Femra 0% 15%



Duke pare natyren e puneve pyjore, pritet qe te punojne me shume meshkuj se sa femra ne kete sektor. Tabela 5-36 dhwe Tabela 5-37 konfirmojne se raporti i meshkujve shte shume me i larte se sa femrat si ne institucione ashtu edhe ne pune komunale. Shkalla e punonjeseve femra eshte e e larte ne PP se sa ne punesimin e pergjithshem.

Tabela 5-36. Raporti meshkuj/femra per punonjesit e angazhuar ne kuadrin e PP nga institucione / organizata (perqindja e femrave eshte dhene ne kllapa).

Vitet 1997 1998 1999 2000 2001 Meshkuj 101 169 933 1112 2120 Femra 52 (34%) 105 (38%) 57 (6%) 317 (22%) 582 (22%)

Tabela 5-37. Ndryshimet gjinore ne punesimin e anetareve te familjes ne PP dhe punesimi i pergjithshem i tyre (raporti i pergjithshem i femrave eshte dhene ne kllapa).

Vitet 2000 2001 Meshkuj 55% 60% Punesimi ne PP Femra 45% 40% Meshkuj 72% 74% Punesimi ne pergjithese femra 28% 26%

Perfaqesuesit e familjeve u pyeten "kush vendos" per llojin e shpenzimeve te familjes. Sic duket dhe nga Tabela 5-37, ne pothuajse gjysmen (48%) e rasteve burrat vendosnin vete. "Te dy" ishte pergjigja e pjeses tjeter (47%), nderkohe qe grate vendosnin vetem ne 5% te rasteve.

Tabela 5-38. Perfshirja e grave ne vendimet familjare

Kush vendos per menyren e shpenzimit te te ardhurave familjare?

Raporti

Burra 48% Gra 5% Te dy 47%

5.2. Analiza e impaktit mbi burimet pyjore kullosore Siç eshte permbledhur ne seksionin 4.5, Tabela 4-3, PP ka ofruar financime per investime per punime pyjore substnciale. Seksioni i meposhtem analizon impaktin direkt te ketyre investimeve mbi te ardhurat dhe me indirekt mbi shendetin dhe edukimin e familjeve dhe organizatave ne vendet e studiuara. Siç duket dhe nga Tabela 5-8, pritet qe investimet te sjellin perfitime ne te ardhmen, veçanerisht ne lidhje me drute e zjarrit, ushqimin, kullotjen dhe prodhimin e lendes drusore. Analiza ne kete seksion fokusohet mbi impaktin e ketyre investimeve ne burimet pyjore kullosore. Kjo eshte bere ne perpjekje per te vleresuar nga ana sasiore disa shifra te prodhimeve per zonat pyjore kullosore qe kane bere permiresime nen Projektin e Pyjeve. Trajntimet qe kane prekur direkt bazen e burimeve jane nxjerre nga Tabela 4-3 dhe jane paraqitur ne Tabelen 5-35.



Tabela 5-39. Aktivitetet e kryera nen projektin e pyjeve qe prekin bazen e burimeve

Aktiviteti* Njesia Sasia Rrallimet ne pyjet shteterore ha 8500 Rrallimet ne pyjet komunale ha 7976 Pyllezimet ne pyjet komunale ha 787 Kontrolli i erozionit (mure/gardhe) ne komuna m3 6267 Permiresimet ne kullota ne komuna m3 352 Lera te reja cope 82 Rehabilitim lerash cope 35

*Perfshin aktivitetet deri ne Prill 2002

5.2.1. Parashikimet per perfitime nga permiresimet ne bazen e burimeve Rrallimet Qellimi kryesor i aktiviteteve te rrallimit eshte te permiresoje cilesine e grumbullit. PP ka mbeshtetur kryesisht aktivitetet e rrallimit ne pyjet e ahut qe karakterizohen nga nje shtim te theksuar. Grumbulli tipik permban 50000+ trungje/ha dhe jane kryer rrallime qe kane nderhyre ne deri 50% tyre. Aktivitetet e rrallimit sjellin per komunat dru zjarri pa pagese ne nje mase prej rreth 10 m3/ha te rralluara. Megjithese disa nga zonat e rralluara ne pyjet shteterore jane shume larg per t’u mbledhur, shume nga druret ne rrallimet ne pyjet komunale mblidhen nga fshataret duke e çuar ne 80000 m3 sasine e druve te zjarrit te prera ne menyre te ligjshme per vetekonsumim. Kjo duhet te kete nje impakt pozitiv mbi prerjet ilegale te udhehequra nga varferia. Nje kontribut me domethenes, ne termat ekonomike, mund te pritet nga rritja ne vleren e ardhshme te grumbullit. Te lena pa trajtim, keto grumbuj te dendur do te nxjerrin pyje me cilesi dru-zjarri. Nepermjet rrallimeve , grumbulli ka mundesi te zhvillohet ne menyre me dinamike, dhe te prodhoje vlera me te larta druri ne nje kohe me te shkurter. Deri tani, programi i rrallimeve (shteterore dhe komunale) ka trajtuar nje total prej 16500 ha shumica ne pyjet e ahut dhe dushkut. BB ka vleresuar Normen e Brendshme Ekonomike te Kthimit per aktivitetet e rrallimit ne pyjet e ahut ne 17% per vit, keshtu qe perfitimet e ketyre investimeve deri tani ne 2,900,000 US$ duhet te kthehen ne perfitime domethenese ne te ardhmen . Pyllezimi/ Kontrolli i erozionit Pyllezimet dha masat per kontrollin e erozionit kane qene aktivitetet me qellim kryesisht reduktimin ne nivele te larta te erozionit me shume se per vlerat e nxjera, megjithate ka edhe te tilla. Investimet per pyllezime dhe kontroll erozioni llogariten ne rreth 250.000 US$ . Kthimet nga keto investime jane te veshtira per t’u vleresuar ne menyre sasiore, por jane si lokale ashtu edhe ne zonat fushore. Perfitimet lokale jane ne formen e mbajtjes se produktivitetit te zonave dhe perfitime te ndryshme direkte nga druret si jane ushqimi, drute e zjarrit, mjalte dhe produkte te tjera jo-drusore. Kapaciteti total produktiv qe rezulton nga 800 ha pyllezime (duke perdorur vleren e llogaritur te prodhimit) jane:

• Produktet dytesore pyjore nga 800 ha ne 20-25 kg/ha = 16000 – 20,000 kg • Gjeth per ushqim nga 800 ha ne 25-150kg/ha = 20,000 – 120,000 kg

Nje perfitim i rendesishem eshte dhe perfitimi i zonave fushore nga kontrolli i erozionit. Perfitime te tilla perfshijne reduktimin e "siltation" duke reduktuar dhe shkallen e depozitimit ne rezervuare dhe infrastrukturen e ujitjes. Keto te fundit ne menaxhimin e pyjeve lart ne male duhet te merren ne konsiderate dhe sigurisht qe t’i shtohen mundesive ekonomike per investime per pyllezimet dhe kontrollin e erozionit. Permiresimi i kullotave/Lerat Investimet ne permiresimin e kullotave dhe lera llogariten ne 350.000 USD deri tani. 350 ha te permiresimit te kullotave (kryesisht pastrim guresh) do te rritin produktivitetin e zonave kullosore,



dhe keshtu qe do te kene nje kapacitet me te larte mbajtes, mesatarja e te cilit eshte rreth 1.5 koke/ha /sezon kullotjeje. Nje rritje 25% ne produktivitet si rezultat i aktiviteteve te permiresimit rrit dhe kapacitetin mbajtes te zones se trajtuar nga 525 ne 700 koke bagetish (dele, dhi, lope).24 Cdo lere, me nje vellim mesatar 250 m3, mund te ofroje uje te pijshem per 400 koke bagestish/sezon kullotjeje. Keshtu, 117 lera te reja dhe te rehabilituara te financuara nga Projekti i Pyjeve do te sherbejne per 46000 koke bageti. Lerat gjithashtu ofrojne kushte per nje perdorim me racional te burimeve, sepse kafshet tani jane me stacionare, gje qe eshte me perfitim per pronaret e tyre. Pervec kesaj, prezenca e lerave redukton presionin mbi pyjet sepse kafshet kane me pak mundesi qe te shkojne deri ne pyll per tu ushqyer.

5.3. Instituti i Kerkimeve Pyjore Kullosore dhe Fushata e Ndergjegjesimit PP eshte duke mbeshtetur IKPK ne kryerjen e disa projekteve per kerkime te aplikuara. Rehabilitimi i pyjeve te degraduara eshte nje kerkim teper i rendesishem per Shqiperine dhe studimi duhet te kete rekomandime per permiresimin e praktikave te menaxhimit per cungishtet, pyjet halore dhe ata fletore. Kerkim gjithashtu po kryhet edhe per mbledhjen dhe konservimin dushqeve Hungareze dhe Turq. Studimi tregon zonat me ecuri me te mire rritjeje per fenotipe te caktuara. Zbatimi i rekomandimeve te studimit duhet te rezultoje me prodhimtari me te larte per ha nga c'eshte arritur me burimet farore aktuale. Vleresimet sasiore te rritjeve te pritshme akoma nuk jane te gatshme. Nje kerkim tjeter i aplikuar eshte dhe dendesia optimale e rrugeve per zonat e prerjeve dhe sherbimeve drusore. Shqiperia eshte vend me nje prej dendesive me te ulta rrugore ne Europe dhe permiresimi i koordinuar i infrastructures rrugore nuk lehteson vetem mbrojtjen dhe menaxhimin e pyjeve, por mund te permiresoje edhe lidhjen ndermjet shume fshatrave dhe komunave. IKPK eshte gjithashtu duke studiuar Perdorimin Optimal te Tokes per arritjen e zhvillimit te qendrueshem ne fshatrat dhe komunat duke marre ne konsiderate parametrat ekologjike, social dhe potenciale dhe traditat kulturore. Kerkimet ne Parqet kombetare te Dajtit dhe Llogarase jane fokusuar mbi biodiversitetin dhe monitorimin e dinamikave te ekosistemit. Te gjithe projektet e kerkimit jane ne vazhdim. IKPK eshte duke monitoruar edhe shendetin pyjor dhe perhapjen e ndotjeve dhe semundjeve ne pyje. Aktualisht rreth 13% te ndotjeve , semundjeve dhe agjenteve te tjere demtues kane prekur zonen. Speciet halore tregojne nje norme te larte te simptomave te problemeve shendetsore. Nje problem i vecante i studiuar eshte tharja e majes se kurores ne dushqet dhe bredhat. te gjithe keta faktore prekin produktivitetin dhe nepermjet ketij kerkimi priten te percaktohen masat e kontrollit per semundjet dhe te kuptohen me mire shkaqet e tharjes se majave te pemeve. Publiku shqiptar nuk eshte i mire-informuar per ceshtjet e pyjeve dhe kullotave dhe per menyren si te mbrohen dhe te konservohen keto burime jetesore. Praktikat e perdorimit te tokes, prerjet ilegale, mbikullotja kontribojne ne menyre domethenese tek erozioni dhe degradimi i burimeve. PP e njeh nevojen per nje informim me te mire publik dhe per rritjen e ndergjegjesimit per burimet pyjore kullosore dhe ka akorduar 250000 $ per zhvillimin dhe zbatimin e nje Programi te detajuar per Informimin dhe Ndergjegjesimin Publik. Programi eshte hartuar dhe permban nje sere aktivitetesh per ndergjegjesim dhe informim publik, te cilat te gjitha pritet te ndryshojne njohurite dhe sjelljet e publikut ne drejtim te menaxhimit te pyjeve dhe kullotave. Ndermjet aktiviteteve qe jane zbatuar deri tani jane transmetimi i sopoteve TV mbi zjarret ne pyje dhe ceshtje te tjera te rendesishme te mbrojtjes se pyjeve, printimi dhe shperndarja e broshurave teknike mbi probleme te ndryshme, materiale mbi pyjet per shkollat, artikuj ne gazeta dhe buletime informative. Programi do te vazhdoje deri ne mbarim te PP.

24 Cmimet mesatare te shitjes se bagetive nga familjet jane perafersisht si ne vazhdim: lopa 60-70,000 LEK; dele dhe

dhi 8-10,000 LEK. Cmimi i tregut per nje vici eshte rreth 350 LEK/kg i gjalle.



6. Gjetjet Kryesore

6.1. Impakti mbi Familjet Qellimi kryesor i ketij studimi ishte te percaktonte impaktin e Projektit te Pyjeve ne uljen e varferise ne Shqiperi. Analiza e pergjigjeve nga shume familje dhe organizata ka siguruar nje informacion shume te vlefshem qe i lejon autoret te formulojne gjetjet specifike te meposhtme. 1. Gjetja me e rendesishme e ketij vleresimi mund te themi se eshte fakti qe Projekti i Pyjeve ka

mundur te punoje me grupin me te pershtatshem per tu anketuar, domethene te varferit ekstreme ne zonat rurale, kryesisht, po jo ekskluzivisht nepermjet komponentit te pyjeve komunale. Madje edhe perpara kesaj analize, eshte njohur perfitimi i komponentit komunal dhe kjo rezultoi ne nje akordim fondesh me mbi 2 milion $ per kete komponent gjate vleresimit afatmesem te projektit.

2. E ardhura totale mediane(cash) e familjareve te anketuar ne 2001 ishte 130,000 Lek (929 USD), duke perfshire kontributet -cash te Projektit te Pyjeve dhe perfitimet ne natyre te tilla si ndihmat ushqimore dhe perfitimet nga shfrytezimi i burimeve pyjore kullosore. Duke marre per baze nje familje prej 5.4 anetaresh, te gjitha familjet e perfshira ne projektin e pyjeve bien se tepermi nen nivelin e varferise ekstreme (percaktuar nga Qeveria e Shqiperise si 1USD/dite/person). Per shume nga keto familje, Projekti i Pyjeve eshte nje nga mundesite e pakta per te nxjerre nje te ardhur shtese.

3. Niveli i te ardhurave nga keto aktivitete pyjore per familjet qe marrin pjese ne to vleresohet ne rreth 39.000 Lek (270 $ /vit) ose 30 % e te ardhurave totale. Por natyrisht qe ky kontribut nuk eshte i mjaftueshem per te ndryshuar plotesisht statusin e varferise, por per pjesen me te madhe te te intervistuarve, PP ka qene nje mbeshtetje e rendesishme ne kushtet teper te veshtira te jeteses te karakterizuara nga nje mungese e deshperueshme e mundesive te punesimit, qe eshte nje arsye pse 92% e familjeve njohin kontributin pozitiv te Projektit te Pyjeve.

4. Megjithate, nuk konsiderohen te rendesishme vetem kontributet ne cash nga pyjet. Pyjet dhe Kullotat kane ne menyre te dukshme nje rendesi primare per te siguruar jetesen per popullsine rurale dhe varesia e tyre nga keto resurse eshte konfirmuar. Shume familje nxjerrin perfitime shtese direkte nga burimet pyjore e kullosore me nje ekuivalent cash prej 25.540 Lek (rreth 182 USD/vit) nga kullotjet, mbledhja e bazes ushqimore dhe druve te zjarrrit. Me pothuajse 20% te te ardhurave te familjes, keto perfitime jane nje kontribut i rendesishem per te gjitha familjet edhe pse nuk jane anetare te SHPPKK lokale.

5. Ndihma ne ushqime e WFP ndaj komunave eshte nje stimul shume i rendesishem per pjesemarrjen ne Projektin e Pyjeve. Programi kontribuon ne resurset qe jane te barabarta me 11.826 Lek per çdo familje marrese, te cilet duhet te jene anetare te shoqates per t’u kualifikuar per programin.

6. Te ardhurat totale (cash dhe ne natyre) te nje familjeje vleresohen ne 130000 Lek, nga te cilat 76364 Lek (59% e totalit) jane te lidhura me aktivitetet e PP. Prej te gjitha shpenezimeve te bere ne familje, mbi 50% eshte per ushqim gje qe e ben ate zerin me te rendesishem te shpenzimeve. Kontributi i WFP synon nevojat me direkte dhe ju lejon familjeve pak me shume hapesire per shpenzime per nevojat e tjera. Per me teper njerezit tregojne qe te ardhurat e marra nga PP perdoren kryesisht per ushqim, dhe me pak per shendetin, transport apo edukim.

7. E ardhura totale e mbi 50% te familjeve te anketuara permban kontribute nga puna e femijve te tyre. Ne 10% te rasteve, ky kontribut arrin ne shumen 20% te te ardhurave totale. Varesia e te ardhurave te familjes nga kontributi i femijve mund te shpjegoje frekuentimin e ulet te shkolles ne zonat ruale (veçanerisht ne grup moshen 15-18). Mungesa e infrastruktures



(transporti, rruget, shkollat etj.) eshte nje faktor tjeter qe ul frekuentimin e shkolles. Arsimi eshte pergjithesisht i lire, por dergimi i femijeve nga fshati ne shkolle te mesme , teper larg, shton edhe nje kosto transporti qe shume nga familjet nuk e arrijne dot. Kontributi i PP i ndihmon njerezit qe ti plotesojne edhe keto nevoja shtese. Kjo mbeshtetet edhe nga fakti qe njerezit e rradhitin te tretin per nga rendesia pas ushqimit dhe shendetit (tabela 5-7). Kjo eshte me e larte sesa shpenzimet direkte per vete edukimin sepse ky i fundit eshte pergjithesisht pa shpenzime (free).

8. Duke krijuar mundesi per te ardhura shtese dhe permiresimin e potencialit te resurseve pyjore, Projekti i Pyjeve pa dyshim ka kontribuar ne forcimin e sensit te sigurise duke rritur te ardhurat ne dispozicion. Kjo ka ndihmuar per te perballuar shpenzimet per kujdesin e shendetit, megjithate edhe ne mungese te te ardhurave qe gjenerojne nga Projekti i Pyjeve, familjet do ta kerkojne trajtimin mjekesor. E njejta gje mund te thuhet per arsimin, duke ditur qe ne sistemin e kaluar arsimimi ishte ne nje standard te larte dhe shumica e te intervistuarve ende e konsiderojne arsimin te rendesishem per vajzat dhe djemte bashke. Gjetjet e anketimit sugjerojne se resurset financiare jane nje faktor kontribues per shendetin dhe arsimimin dhe se ndergjegjesimi per te dy aspektet eshte rritur ne saje te Projektit te Pyjeve. Pothuajse te gjithe njerezit e dine se PP ka ndihmuar nereduktimin e reziqeve si rezultat i te ardhurave dhe perfitimeve te mara nga produktet pyjore kullosore

9. Nje nga gjetjet kritike te ketij studimi eshte se njerezit duan te punojne dhe te jene te pavarur. Ajo qe kerkojne me shume njerezit eshte te kene mundesi punesimi dhe vetem nje pakice e atyre qe u anketuan mendojne se programet e asistences si Projekti i Pyjeve dhe WFP jane zgjidhje afatgjate per ta. Ata jane duke kerkuar opsione te tjera per te realizuar potencialin e tyre ekonomik dhe nje shumice do te donin akses ne programet e huave/kredive qe do t’i ndihmojne ata si fillim.

10. Veshtiresia ekonomike, pa asnje dyshim citohet si faktori me me rrezik ne zonat rurale dhe gjithashtu arsyeja kryesore pse pothuaj 70% e te anketuarve shprehen pro emigracionit. Pengesat per emigrim i kane penguar ata te emigrojne dhe per shume njerez, projekti i pyjeve e ka bere qendrimin e tyre pak me lehte.

11. Ka nje shprese te qarte per perfitime ne rritje ne te ardhmen nga resurset pyjore, veçanerisht duke folur per bazen ushqimore per bagetine, lenden drusore dhe produktivitetin ne rritje te tokes. Perfitimet jane te lidhura direkt me investimet e bera ne pyllezime, rrallime dhe masat e kontrollit ndaj erozionit, si dhe permiresimet ne kullota dhe ndertimin e lerave. Vleresimi i te ardhurave nga keto investime sugjeron se mund te priten rritje, po eshte gjithashtu e dukshme se nevojiten investime te vazhdueshme per te mbajtur dhe per te zgjeruar arritjet e Projektit te Pyjeve.

12. Pjesemarrja ne aktivitetet e projektit ka forcuar pjesemarrjen ne menaxhimin e resurseve te pyjeve dhe kullotave. Shume anketues jane te kenaqur me shoqatat dhe gjithashtu e gjejne produktiv bashkepunimin me Sherbimin Pyjor ne Rreth, ndonese ka shume vend per te permiresuar proçesin e pjesemarrjes ne te gjitha nivelet.

6.2. Impakti mbi Organizatat 1. Projekti i Pyjeve eshte nje kontribues financiar per pjesen me te madhe te organizatave

shteterore dhe private te perfshira ne sektorin e pyjeve dhe kullotave. Kontributet me te njohura jane ato per punimet ne pyje ne saje te impaktit direkt dhe te dukshem per shoqatat e perdoruesve te pyjeve dhe kontraktuesit private.

2. Shumica e organizatave, shteterore ose private, vune re nje rritje te pergjithshme ne financim gjate periudhes se fundit 5 vjecare dhe per 57 % te te anketuarve kjo rritje eshte ne saje te aktivitetete te Projektit te Pyjeve. Kontributi i Projektit te Pyjeve eshte veçanerisht i rendesishem per shoqatat e perdoruesve te pyjeve(pothuaj 100% e investimeve vijne nga



Projekti i Pyjeve) e per kompanite private qe moren 80% te te ardhurave te tyre te 2001 nga Projekti i Pyjeve.

3. Kjo varesi e forte ekonomike e shoqatave te perdoruesve te pyjeve e kompanive private eshte nje rrezik per potencialin e ardhshem te ketyre organizatave jo-shteterore, megjithese 73% e organizatave presin qe situata e ardhshme ne sektorin pyjor e kullosor te permiresohet, edhe pa asistencen e projektit. Kjo pikpamje duket me shume e bazuar ne supozimin qe pas perfundimit te projektit te pyjeve, qeveria e Shqiperise do te vazhdoje nje nivel te larte te investimeve ne kete sektor. Ky supozim eshte konsideruar si shume optimist edhe nga organizatat, pjesa me e madhe e te cilave deklaruan mungesen e investimeve te qeverise si nje nga faktoret kritike e te rrezikshem per zhvillimin e ardhshem te sektorit te pyjeve.

4. Ne nivel komune, duhet te permiresohet gjendja e pergjithshme e burimeve pyjore kullosore, vecanerisht ne zonat ku SHPPKK menaxhojne pyjet dhe kullotat dhe mbledhin te ardhura nga tarifat dhe nga shitjet e produkteve pyjore kullosore.

5. Projekti i Pyjeve ka ndihmuar per te permiresuar sensin e perkatetsise dhe perfshirjes per shume komuna dhe organizata bashke. Perveç krijimit te mundesive te punesimit, organizatat gjithashtu e konsiderojne decentralizimin ne rritje si rezultat te Projektit te Pyjeve. Shumica e njerezve e ndiejne se ata kane te pakten nje fare influence ne proçesin e marrjes se vendimeve dhe jane te kenaqur me menyren e funksionimit te saj si dhe me permiresimin ne proçeset e pjesemarrjes ndermjet Drejtorive te Sherbimit Pyjor ne Rrethe, Pushtetit Lokal dhe Shoqates se Perdoruesve, per arritjen e te cilave ka ndihmuar Projekti i Pyjeve.. Ne te njejten kohe, eshte me se e dukshme se proçesi i marrjes se vendimeve dhe decentralizmi duhet te zhvillohen me tej.

6. Megjithese jo e theksuar ne menyre te veçante, zbatimi i Projektit te Pyjeve ka rritur ne menyre te pergjithshme kapacitetet ne te gjitha nivelet, veçanerisht ne nivelin e Drejtorise se Sherbimit Pyjor ne Rreth. Kontributet e dhena nga Projekti i Pyjeve duke folur per infrastrukturen, pajisjet e komunikimit dhe transportin dhe veçanerisht trajnimi, kane rritur ne menyre te ndjeshme funksionimin dhe eficiencen e Drejtorise se Pergjithshme te Pyjeve dhe Kullotave.

6.3. Impakti mbi Burimet Natyrore 1) Projekti i Pyjeve ka nje impakt te drejtperdrejte mbi mjedisin dhe potencialin e ardhshem te

resurseve. Investimet ne pyllezim, rrallime dhe kontrollin e erozionit i jane shtuar zonave te rritjes se pyjeve dhe rritjes se potencialit ne komuna dhe do te kontribuoje ne rrjedhen e perfitimeve te ardhme te komunave. Vlera e ardhshme e ketyre permiresimeve jane ne formen e mundesive me te mira per kullotje, prodhimtari me e madhe e ushqimit per bageti, qendrueshmeri ne prohimin e druve te zjarrit dhe vlere me e larte e drurit komercial.

2) Puna e shkences se aplikuar e kryer nga Instituti i Kerkimeve te Pyjeve dhe Kullotave ne bashkepunim me disa komuna dhe e mbeshtetur nga Projekti i Pyjeve do te kontribuoje gjithashtu ne perfitimet e se ardhmes, vecanerisht nese rezultatet jane publikuar dhe jane ofruar asistenca teknike dhe sherbimet e ekstensionit.

3) Projekti i Pyjeve ka akorduar resurse te rendesishme per fushaten e informimit dhe ndergjegjesimit publik. Kjo fushate po zbatohet dhe duhet te kete impakte pozitive ne rritjen e ndergjegjesimit te pergjithshem mjedisor.



7. Konkluzione dhe Rekomandime

7.1. Konkluzione Nga te dhenat e mbledhura dhe te analizuara mund te konkludohet se Projekti i Pyjeve ka patur nje impakt pozitiv ne uljen e varferise ne Shqiperi ne ato zona ku po zbatohen aktivitetet e projektit. Ky konkluzion mund te mbeshtetet ne te 5 treguesit e varferise, por vetem ne analizat e impaktit ne te ardhurat, mund te kete nje rezultat sasior. Te ardhurat totale mesatare ne cash ne familjet rurale ne zonat e projektit arrijne ne 130000 Lek. Mbi 50% e ketyre shkojne per mbulimin e kostove te ushqimit, gje qe eshte teper karakteristike per familjet shume te varfra. Kjo i ben ato shume te predispozuara ndaj rezikut sepse nje ndryshim ne te ardhurat e tyre do te ndikoje pothuajse direkt ne buxhetin per ushqim.Keshtu, mbeshtetja e te ardhurave te tyre (cash apo ne natyre) si dhe furnizimet ushqimore jane shume efektive dhe do te reduktojne ndjeshmerine e tyre perkundrejt rezikut. Megjithese ky kontribut eshte relativisht i rendesishem, ai nuk eshte i mjaftueshem per te ndryshuar statusin e varferise te familjeve te prekura dhe ata mbeten ne menyre te theksuar nen nivelin 1USD /dite/person qe ndan te varferit nga shume te varferit. Eshte shume e qarte megjithate, se burimet shtese ne cash dhe suplementet ne ushqime jane nje kontribut i rendesishem qe lehteson perballimin me problemet serioze qe shkaktohen nga varferia. Nje nga perfitimet e ketij lloji eshte se burimet shtese mundesojne familjet qe te konsiderojne kujdesin per shendetin dhe nevojat per arsimim. Kjo konfirmon faktin qe projekti i pyjeve eshte ne gjendje te ndihmoje segmentet me ne nevoje te popullsise rurale dhe si e tille po ploteson objektivat e uljes se varferise, veçanerisht nepermjet komponentit te menaxhimit te pyjeve dhe kullotave komunale. Nga studimi del qarte se forcimi institucional, menaxhimi i qendrueshem i pyjeve dhe komponenti i menaxhimit te zonave te mbrojtura mbeshtesin gjithashtu objektivin e uljes se varferise. Projekti i Pyjeve ka qene shume mbeshtetes ne nxitjen e transferimit te pyjeve dhe kullotave shteterore tek komunat per menaxhim. Nepermjet krijimit te aftesive te menaxhimit ne nivelet komunale, pushteti lokal dhe familjet pjesemarrese jane perfshire aktivisht ne marrjen e vendimeve ne partneritet me Drejtorite e Sherbimit Pyjor. Ky proçes, megjithate eshte ende ne nje faze te hershme dhe duhet te rritet me decentralizimin e metejshem dhe me forcimin e kapacitetit ne çdo nivel, per te perballuar kerkesat teknike, menaxhuese dhe administrative. Ka nje optimizem te natyrshem midis aktoreve ne sektorin pyjor, veçanerisht duke marre ne konsiderate perfitimet e ardhshme te marra nga burimet pyjore dhe kullosore. Analiza me e thelle, megjithate tregon se ky optimizem qendron ne supozimin se qeveria e Shqiperise do te vazhdoje te investoje ne sektor pas perfundimit te Projektit te Pyjeve. Ne vend te arritjes te ketyre synimeve te pergjithshme, duhet te vazhdojne perpjekjet per njemenaxhim te qendrueshem te pyjeve dhe kullotave. Per sigurimin e arritjeve aktuale, qeveria dhe komuniteti i donatoreve duhet te ofrojne mbeshtetje teknike dhe financiare e mire-koordinuar dhe e synuar per sektorin e pyjeve dhe kullotave per vitet qe vijne.

7.2. Rekomandime Ulja e Varferise eshte nje proçes i matur qe duhet te ndermerret nga Qeveria e Shqiperise dhe ky vleresim i impaktit jep rezultate te qarta qe çojne ne disa rekomandime shume specifike. Keto duhet te merren ne konsiderate nga qeveria dhe donatoret ne adresimin e çeshtjes se varferise ne Shqiperine rurale. Me kete synim rekomandohen veprimet e meposhtme: 1. Qeveria dhe donatoret duhet te vazhdojne perpjekjet per te ulur varferine ekstreme ne zonat rurale te

Shqiperise. Permiresimet e konsiderueshme teknologjike dhe te infrastruktures te prezantuara nga Projekti i Pyjeve duhet te jene nxitje per qeverine per te siguruar burimet e nevojshme per te ndertuar dhe perfituar sa duhet nga investimet e bera nga Projekti i Pyjeve.



2. Decentralizimi brenda Administrates Pyjore duhet te ece ne bashkepunim te ngushte me Ministrite e tjera (pushteti lokal, zhvillimi ekonomik, finance) per te siguruar bashkepunimin e duhur dhe akordiminn e resurseve;

3. Ndertimi i kapaciteteve dhe proçeset e pjesemarrjes duhet te zhvillohen me tej ne lidhje me proçesin e decentralizimit; po keshtu duhet te forcohen sherbimet e ekstensionit te DGFP. Vemendje e veçante duhet t’i jepet zhvillimit te disa parametrave ekonomike reale dhe planeve te biznesit( E dyta do te jete e domosdoshme per piken 4, me poshte);

4. Duhet te vazhdojne investimet ne formen e programeve te zhvillimit deri sa te rritet dukshem potenciali per te gjeneruar te ardhura ne nivelet komunale/rajonale. Megjithate, programe te tilla te zhvillimit duhet te mbeshteten ne objektiva te forta strategjike dhe te lidhen direkt me nje sistem vet financimi dhe mikro-krediti sipas nevojave specifike te te varferve ne zonat rurale. Per kete, programet komunale qe mbeshteten ekskluzivisht ne grante, duhet te mos inkurajohen. Programet ekzistuese me kredi te vogla, nese eshte e mundur, duhet te perdoren edhe nga Shoqatat e Perdoruesve te Pyjeve;

5. Meqenese ne shume zona do te duhet shume kohe derisa pyjet dhe kullotat komunale te behen mjaftueshmerisht produktive per t’ju dhene banoreve te komunes te ardhura neto, duhet te pergatiten projektime afat-gjata te rrjedhes se parave bazuar ne nderhyrjet me plane menaxhimi per te justifikuar investimet e pikes 4 mesiper

6. Te merret ne konsiderate nje rritje e vleres se perditshme per punen e paguar ne pyje. Ne te njejten kohe, femijet e moshes se shkolles fillore nuk duhet te punesohen per pune te paguar te projektit.

7. Te merret ne konsiderate gjithashtu programi i ushqimit per punen e papaguar te mirembajtjes se pyjeve dhe kullotave, te kryera nga familjet ne perputhje me planin e menaxhimit te aprovuar. Perderisa Projekti i Pyjeve dhe ndonje projekt tjeter zhvillimi nuk mund te mbuloje te gjitha komunat ne nevoje, asistenca ne ushqime e WFP duhet te marre ne konsiderate komunat qe nuk jane perfshire ne Projektin e Pyjeve.

8. Paralelisht me proçesin e decentralizimit, duhet te ndermerret formulimi i disa planeve te zhvillimit te pergjithshem dhe marketingut me fokus rajonal. Atehere komunat mund te mbeshteten ne menyre te veçante per te lehtesuar integrimin ne keto plane rajonale qe do te mbulonin objektivat e zhvillimit ekonomik te bazuara ne resurse, aftesi dhe potencialin e turizmit. Do te ishte i vlefshem pergatitja ose azhornimi i nje informacioni koherent me baze krahasuese mbi keto aspekte per te ndihmuar çdo komune per t'u pozicionuar dhe vleresuar potencialin per mundesi punesimi me afat te gjate.

9. Decentralizimi i administrimit te burimeve mund te beje te domosdoshem nje ekzaminim total te legjislacionit te pyjeve dhe kullotave. Zhvillimi i nje Ligji te ri per Pyjet dhe Kullotat do te ishte i deshirueshem, sepse do te merrte ne konsiderate paqendrueshmerite aktuale legale e konfliktet dhe do te beje parashikime per rregullime te reja dhe me efektive qe synojne menaxhimin e qendrueshem te pyjeve dhe kullotave.

10. Plani i menaxhimit te burimeve natyrore e mjedisore duhet te mbeshtetet ne pellgjet ujembledhese, me teper se ne njesite me te vogla te menaxhimit. Kjo do te lehtesonte identifikimin e kostove dhe perfitimeve te marra nga njerezit ne pjese te ndryshme te pellgut ujembledhes, por gjithashtu do te permiresonte koordinimin e planifikimit dhe zhvillimit.

11. Eshte i nevojshem ndertimi i kapaciteteve per te gjithe aktoret (DPPK, DSHP, Duhet te synohet nje metode e integruar multi disiplinore per ndertimin e kapaciteteve – e udhehequr nga politikat qeveritare.

12. Per arritjen e decentralizimit, partneret kryesore per zbatimin e programeve te asistences duhet te jene Drejtorite e Sherbimit Pyjor ne rrethe dhe pushteti lokal.

13. Shoqatat e Perdoruesve te Pyjeve dhe Kullotave duhet te organizohen zyrtarisht ne nivel rajonal dhe kombetar.

14. Me rishikimin e kuadrit ligjor te sektorit pyjor, hapat e metejshem drejt pronesise private te tokes pyjore dhe kullosore duhet te konsiderohen si nje nga opsionet per te zgjidhur varferine rurale.



8. Anekse

8.1. Aneksi 1: Termat e References per Gupin e Punes (Vleresimi i Impaktit mbi Reduktimin e Varferise)

Hyrje: Reduktimi i varferise eshte nje objektiv i qarte i Projektit Shqiptar te Pyjeve. Ky i fundit ka 5 vjet qe eshte ne zbatim ne te gjithe Shqiperine, duke perfshire dhe nje specter te gjere te populates se vendit. Vleresimi cilesor tregon projekti si nje i tere ka nje ndikim pozitiv ne reduktimin e varferise dhe qe vecanerisht komponenti i menaxhimit te pyjeve dhe kullotave komunale me ndrhyrjet e veta ne zonat rurale, ka kontribuar ne menyre domethenese ne reduktimin e varferise ne zonat e veshtira. Se ne cfare permase eshte arritur ky objektiv dhe si komponentet individuale te PP kane ndikuar ne varferine e Shqiperise jane subject i nje studimi specifik, qe eshte rekomanduar nga Misioni i Perbashket i Mbikqyrjes i vitit 2001 per Projektin Shqiptar te Pyjeve. Meqenese WFP ka marre pjese ne komponentin e pyjeve dhe kullotave komunale me te njejtin objektiv, ata jane perseri pjesemarres ne kete vleresim impakti. Nje Grup Pune (GP) i perbere nga perfaqesues te organizatave te ndryshme eshte krijuar per menaxhmin dhe zbatimin e ketij vleresimi. GP do te kryeje te gjitha detyrat e nevojshme per nje zbatim sa me efektiv dhe me angazhimin e eksperteve dhe mbikqyresve sipas nevojave. Detyrat dhe funksionet specifike te GP si nje i tere dhe i individeve anetare te tij jane si ne vazhdim:

1) Drejtori i Menaxhimit te Pyjeve dhe Kullotave Komunale ne DPPK do te kryesoje GP dhe do te siguroje qe ky studim eshte kryer ne perputhje me TOR te aprovuara per Vleresimin e Impaktit mbi Reduktimin e Varferise. Ne mungese te Kryetarit, Zv/Kryetari (per tu zgjedhur) do te kryeje funksionet e tij.

2) Kryetari do te drejtoje ecurine e takimeve te GP dhe do te siguroje qe detyrat e ngritura nga keto takime u jane ngarkuar anetareve/konsulenteve te GP

3) Kryetari do te mbledhe takime te rregullta sic eshte rene dakord nga GP. Ai gjithashtu mund te therrase edhe takime shtese nese do te jete e nevojshme ose nese nje anetar i GP e kerkon nje gje te tille.

4) FAO-AT do te mbuloje detyren e Sekretarit te GP dhe Koordinatorit te detyrave duke ndjekur procedurat pergjithesisht te pranuara.

5) Cdo anetar i GP do te ndjeke takimet sipas mundesise dhe do te ofroje input sic eshte rene dakord ne takimet e GP. Me perjashtim te anetareve te GP qe kane status “konsulenti", te tjeret do te jene anetare vullnetare dhe nuk do te perfitojne kompensim per punen e tyre (pervec pageses se organizates perkatese).

6) Anetaret e GP, qe jane konsulente, do te perfitojne nje tarife ditore qe eshte e specifikuar ne kontrate dhe deri ne input-in maksimal per te cilin eshte rene dakord ne kontrate. Kontrata e konsulentit do te specifikoje gjithashtu edhe rezultatet e kerkuara pervec asaj cka eshte theksuar ne TOR e GP.

7) Grupi i Punes si nje trup menaxhues, si nje i tere ose nepermjet ngarkimit te detyrave specifike individeve anetare te GP, do te: • zhvilloje dhe aporvoje TOR per secilen faze te punes dhe per cdo konsulene individuale te

kerkuar per punen. • zgjedhe individet e propozuar per cdo aktivitet dhe percaktoje nivelin e perpjekjeve dhe te

akordimeve financiare. Cdo anagazhim kontraktual duhet te konfirmohet me kerkesat e agjensise kontraktuese dhe ne parashikimet buxhetore.

• monitoroje progresine punes dhe to te siguroje perputhshmerine e rezultateve me TOR dhe me standartet e cilesise.

• zgjidhe cdo ceshtje teknike dhe menaxheriale adhe ndermare masa per lehtesimin e egzekutimit te punes.



Pergjegjesite e GP ne cdo faze te punes jane si ne vazhdim: 8) Per Analizen e Disbursimeve: GP do te hartoje formatin, kategorite dhe ndarjen

gjeografike te informacionit te disbursimit. I gjithe informacioni do te sigurohet nga PMU por do te kete nevoje te modifikohet sipas specifikimeve te GP. GP gjithashtu do te aprovoje TOR per cdo nen-aktivitet qe duhet kryer nen kete vleresim impakti.

9) Per vezhgimin ne terren: GP do te

• percaktoje objektivat e vezhgimit dhe do te zhvilloje pyetsoret perkates dhe do te diskutoje formatin me specialistet e statistikes me qellim qe te behet e mundur analiza e rezultateve (specialistet do te perdorin nje metode te thjesht kompjuterike per te kryer analizen)

• zgjedhe grupet e pershtatshme per vezhgim dhe te specifikoje TOR per keto grupe. • trajnoje ata qe do te punojne ne terren dhe te monitoroje performancen e tyre

10) Per vleresimin e rezultateve te vezhgimit: GP do te • shqyrtoje rezultatet e analizave dhe cdo anetar do te paraqese gjetjet perkatese per tu

inkorporuar ne raportin zyrtar te GP. • Te permbledhe vezhgimet dhe rezultatet e analizes (kjo do te formoje nje pjese te

raportit perfundimtar).

11) Per mesimet e nxjera dhe rekomandimet: GP do te • identifikoje ceshtjet e vecanta qe mund te sherbejne per permiresimin ne te ardhmen te

projekteve te zhvillimit dhe iniciativave per zhdukjen e varferise. Cdo anetar do te paraqese nje liste me me keto pika. Te gjitha keto dorezime do te permblidhen dhe kombinohen per te formuar nje pjese te raportit perfundimtar . Anetaret do ti perdorin keto edhe per formulimin e rekomandimeve perkatese qe do te perfshihen ne raportin perfundimtar.

12) Per raportin: GP do te jete pergjegjes per

• pergatitjen dhe aprovimin sa me shpejt qe te jete e mundur te nje skice te draft-raportit (tabela e permbajtjes)

• ngarkimin e detyrave specifike anetareve te GP • Pas cdo faze, rishikimi i domethenies se skices se raportit dhe modifikimi sa me i

pershtatshem i saj • Inkorporimi i seksioneve ne master-raport, qe do te azhornohet nga Sekretari dhe do

tju shperndahet anetareve per shqyrtim dhe komente. • Pergatitja e Draft-Raportit dhe shperndarja per komente tek agjensite dhe Organizatat e

Zgjedhura Qeveritare te perfshira ne Reduktimin e Varferise. • Me marrjen e komenteve, finalizimi i raportit dhe dergimi zyrtar i tij tek Ministri i

MBU dhe tek anetaret e Komitetit Organizativ per Konferencen Kombetare. te planifikuar.

• Pergatitja e disa rekomandimeve per Konferencen Kombetare te planifikuar, qe eshte propozuar te mbahet ne Elbasan.

13) Me dergimin e draftit perfundimtar tek Ministri i MBU, detyrat e GP kane perfunduar dhe

i konsiderohet i shperbere.



8.2. Aneksi 2: Pyetesor Survejimi per Vleresimin e Impaktit te Projektit Shqiptar te Pyjeve ne Reduktimin e Varferise (Pyetsori 1)

Grupet e Synuara:

Drejtorite e Sherbimit Pyjor Shoqatat e Perdoruesve te Pyjeve

Pushteti Lokal Kontraktoret Private

001) ID e grupit survejues 002) Data e Survejimit 003) Rrethi 004) Komuna 005) Fshati

(Shkruaj qarte emrin e komunes apo fshatit) (NE RASTET KUR I INTERVISTUARI ESHTE KONTRAKTOR PRIVAT, SHPREHJA "INSTITUCIONI APO SHOQATA JUAJ" ZEVENDESOHET ME " FIRMA APO KOMPANIA JUAJ") 1. Pyetje qe percaktojne grupin e synuar 101) Kush eshte i intervistuari? 1. Drejtoria e Pergjithshme e Pyjeve dhe Kullotave

2. Shoqatat e Perdoruesve te Pyjeve 3. Kontraktoret Private 4. Pushteti Lokale

102) Gjinia Mashkull Femer 103) A jeni te perfshire direkt ne zbatimin e Projektit te Pyjeve? Jo Po ( NESE PERGJIGJA ESHTE JO, KALO TEK PYETJA 219) 104) Kush eshte/ka qene roli juaj kryesor? ( Vetem nje pergjigje)

1. Vendimmares 2. Menaxher 3. Inxhinier 4. Mbikqyres 5. Operator ne Terren 6. Tjeter

105) Qe kur eshte perfshire organizata (institucioni /shoqata) juaj ne aktivitetet e Projektit te Pyjeve? -----------



106) A e konsideroni veten tuaj te mire-informuar ne lidhje me aktivitetet dhe objektivat e

Projektit te Pyjeve?

Po Jo

107) Sa kohe keni qe punoni per kete organizate? _____________ vjet

108) Nese jeni anetar i nje Shoqate Perdoruesish, cili eshte numri i familjeve ne komune qe ju perfaqesoni (antaresia)? Mund te na jepni perafersisht % e familjeve ne komune qe jane te perfshire ne shoqata? A______________ anetare B__________ %

2. Pyetje qe vleresojne nivelin e te ardhurave

201) A ka ndihmuar Projekti i Pyjeve ne vleresimin e qendrueshmerise ekonomike te organizates

suaj ? PO JO Nuk e di

202) Thate qe jeni rregullisht te perfshire ne aktivitetet e mbeshtetura nga Projekti i Pyjeve. A merrni ndfonje pagese specifike per kete? PO JO

203) Nese po, si

1. Punonjes me kohe te plote 2. Punonjes me kontrate 3. Punonjes i perkohshem 4. Tjeter

204) Cilat jane burimet e te ardhurave (financimi) te organizates suaj ? 1. Buxheti i Shtetit 2. Shitjet e produkteve bujqesore 3. Shitje te produkteve pyjore 4. Shitje te produkteve pyjore jo-drusore 5. Pune mbi baze kontrate (publike dhe private) 6. Projekti i Pyjeve 7. Te tjera, Specifiko: …………………………… 205) Ne 5 vitet e fundit, a ka patur ndyshime ne buxhetin (burimet) e disponueshme per

institucionin/ shoqaten tuaj? 1. Rritje domethenese 2. rritje e lehte 3. asnje ndryshim 4. zbritje e lehte 5. zbritje domethenese



206) Cila mendoni se eshte arsyeja per kete nryshim?

Rritje Zbritje 1. Rritje te Alokimeve te buxhetit 1. Zbritje ne alokimet e buxhetit 2. Projekti i Pyjeve 2. Renie te puneve me kontrata 3. Pune me kontrate (perjashtuar PP 3. Rritje taksash 4. Te tjera 4. Te tjera

Ne cilet vite institucioni/organizata juaj ka kryer aktivitete per Projektin e Pyjeve?

207) 1997 208) 1998 209) 1999 210) 2000 211) 2001 212) 2002

Cfare pjese ( ne %) e burimeve tuaja totale eshte e atribueshme per Aktivitetet e Projektit te Pyjeve ne dy vitet e fundit? 213) Viti 2000 % 214) Viti 2001 % 215) A rimbursohet plotesisht institucioni/shoqata juaj per punen e bere per Projektin e Pyjeve?

Po Jo Nese jo, ju lutem shpjegoni ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

216) Cfare lloj aktivitetetsh kryen institucioni/shoqata juaj per Projektin e Pyjeve?

A. Prodhim baze ushqimore per kafshet B.Prodhim lende drusore C.Prodhim dru-zjarri D.Shtylla, shkopinj per gardhim E.Aktivitete ndertimi F.Rehabilitim rrugesh G.Operacione rrallimi H.Mbjellje L. Mbrojtje pyjesh M. Te gjitha me siper N. Te tjera

Sa individe nga institucioni /shoqata juaj jane te punesuar ne aktivitetet e Projektit te Pyjeve? 1996 1997 1998 1999 2001 2002

217A)M

217C) F

217D)M

217E) F

217F)M

217G)F

217H)M

217L)F

217M)M

217N)F

217O)M

217P)F

218) Shumica e ketyre puneve perfshihen ne: : (Vetem nje pergjigje) 1. Pune me kohe te plote 2. Me kohe te pjesshme 3. Sezonael 4. Ne varesi te kontratave me Projektin e Pyjeve



5. Te tjera, 219) Cilat jane parashikimet tuaja te ardhshme ekonomike, pas perfundimit te Projektit te Pyjeve? 1. Gjendja do te mbetet sic eshte 2. Gjendja do te perkeqesohet 3. Gjendja do te permiresohet

4. Nuk e di Ju lutem shpjegoni pergjigjen: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

220) Cfare duhet per te permiresuar me tej gjendjen aktuale? (Vetem nje pergjigje) 1. Mbeshtetje teknike 2. Mbeshtetje financiare 3. Mbeshtetje menaxheriale 4. Te gjitha me siper

5. Te tjera

3. Pyetje qe vleresojne shendetin, kujdesin shendetsor , sigurine ushqimore dhe arsimimin. 301) A mendoni qe ndihma ushqimore e ofruar nen Projektin e Pyjeve rrit pjesemarrjen ne

aktivitetet pyjore?

1-Jo 2-Po, pak 3- Po, mjaftueshem

302) A mendoni qe punonjesit e komunitetit te angazhuar ne aktivitetet e Projektit te Pyjeve kane nevoje per ndihme ushqimore?

Yes No Ju lutem shpjegoni pergjigjen: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(NESE I INTERVISTUARI ESHTE NJE KONTRAKTOR PRIVAT, SHKO TEK PYETJA 403, NE TE KUNDERT VAZHDO ME POSHTE)

303) A ndjeni ndonje ndryshim ne menyren se si njerezit kerkojne vemendje mjekesore dhe

arsimim, qe kur Projekti i Pyjeve eshte aktiv ne rrethin tuaj? PO Jo

304) Nese pergjigjja eshte po, ku e keni pare kete ndryshim? 1. Me teper kujdes shendetsor

2 Me teper arsimim 3. Te dyja 4. Te tjera



304 A) Specifiko:…………………………….

305) Per mendimin tuaj, cfare do te duhej per te permiresuar me tej shendetin, sigurine ushqimore dhe arsimin ne nivel komunal? Ju lutem shpjegoni pergjigjen tuaj: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

306) Si mund te kontribuoje projekti i pyjeve ne menyre optimale per adresimin e ketyre nevojave? Ju lutem shpjegoni pergjigjen tuaj: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

307) A mendoni qe me strukturen e vet aktuale, Shoqata e Perdoruesve te Pyjeve eshte efektive ne adresimin e ceshtjeve te varferise ne nivel komunal? 1. Pergjithesisht jo 2. Po, pak 3. Po, mjaftueshem

307A) Ju lutem shpjegoni pergjigjen tuaj: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. Pyetje qe vleresojne faktoret e pergjithshem te rezikut

401) A mendoni se Shoqata e Perdoruesve te Pyjeve eshte mjaftueshmerisht e fuqishme te

parandaloje degradimin e pyjeve dhe te imponoje praktika te pershtatshme per menaxhimin e pyjeve dhe kullotave ne nivel komunal? 1. Pergjithesisht jo 2. Po, pak 3. Po, mjaftueshem

402) A eshte i mjaftueshem bashkepunimi i Zyres se Sherbimit Pyjor dhe Shoqates se Perdoruesve te Pyjeve ? 1. Pergjithesisht jo 2. Po, pak 3. Po, mjaftueshem

403) A mendoni qe Projekti i Pyjeve ka kontribuar ne mbrojtjen e pyjeve dhe kontrollin e erozionit??



1. Pergjithesisht jo 2. Po, pak 3. Po, mjaftueshem

404) Cili ka qene aspekti me pozitiv i Projektit te Pyjeve? (Vetem nje pergjigje)

1. Punesimi (te ardhura/perfitime) 2. Decentralizimi (vendimmarrja) 3. Mbeshtetja teknike (planifikimi/ trainimi) 4. Informimi/Komunikimi 5. Siguimi i ushqimit 6. te tjera

404 A) Specifiko: ……………………………

405) A po ndermerr organizata juaj ndonje veprim per te mbajtur rrjedhen e perfitimeve, qe jane iniciuar nga Projekti i Pyjeve? 1. Po, ne perputhje me planin e menaxhimit 2. Po,, por jo sipas planit te menaxhimit 3. Jo 4. Nuk e di

(NESE PERGJIGJJA ESHTE 3 OSE 4 SHKO TEK PYETJA 408, NE TE KUNDERT VAZHDO ME POSHTE) 406) Nese pergjigjja eshte Po, cfare lloj veprimesh jane keto? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 407) Sa investime ka bere institucioni/shoqata juaj ne mbeshtetje te veprimeve te permendura me

siper? A. Asnje investim te vecante B. Nuk e di

C. Vlera ne lek per vitin 2001 _ _ _ _ _ _ _

408) Cilat jane rreziqet kryesore qe ndikojne ne zbatimin e duhur te Projektit te Pyjeve? 1. Ndryshimi i drejtoreve te institucionit/shoqates 2. Paqendrueshmeria politike 3. Mungesa e investimeve shteterore per te patur vazhdimesi 4. Neglizhenca/paaftesia per administrim 5. Asnje rezik 6. Te tjera

408A) Specifiko……………………………… (NESE PERGJIGJJA ESHTE 5 SHKO TEK PYETJA 501, NE TE KUNDERT VAZHDO ME POSHTE)



409) Cfare mund te ndryshohet ne Projektin e Pyjeve per te reduktuar rreziqet e mesiperme?

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

5. Pyetje qe vleresojne pjesemarrjen ne vendim-marrjen qeveritare 501) A mendoni qe Institucioni/Shoqata juaj eshte ne gjendje te influencoje vendimmarrjen ne

nivelet me te larta ne lidhje me menaxhimin e pyjeve dhe kullotave? 1. Pergjithesisht jo 2. Po, pak 3. Po, mjaftueshem

Ju lutem shpjegoni pergjigjen: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

502) Nese po, ku?

A. Komune B. Rreth C. Nivel Qendror

503) Reforma Institucionale dhe Decentralizimi jane pjese e Projektit te Pyjeve. Keni vene re

ndonje permiresim ne procesin e vendimmarrjes (p.sh. a keni me teper influence ne vendime)? 1. Pergjithesisht jo 2. Po, pak 3. Po, mjaftueshem

Nese po, cilat jane permiresimet ? ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

504) Per ceshtjet e Projektit te Pyjeve, a eshte konsultuar institucioni/organizata juaj me nivelin me te larte gjate procesit te vendimmarrjes? 1. Pergjithesisht jo 2. Po, pak 3. Po, mjaftueshem

505) Nese po: kush e kerkon input-in tuaj? (Vetem nje pergjigje) 1. Ministria e Bujqesise dhe Ushqimit 2. Drejtoria e pergjithshme e Pyjeve dhe Kullotave

3. Sherbimi pyjor ne rreth 4. Njesia e menaxhimit te Projektit

5. Te gjithe sa me siper



6. Te tjera, Specifiko: ………………………………… 506) Per vendimet qe prekin komunen a kerkoni ju ne menyre aktive input-et e tyre?

1. Pergjithesisht jo 2. Po, pak 3. Po, mjaftueshem

507) Cila eshte forma me e zakonshme e konsultimit me partneret e nivelit me te ulet? (vetem nje pergjigje) 1. Komunikimi personal ne terren 2. Komunikimi zyrtar i shkruar 3. Diskutimet ne Tryeze te rrumbullaket 4. Seminaret 5. Te tjera , Specifiko: …………………………………



8.3. Aneks 3: Vleresimin e Impaktit te Projektit Shqiptar te Pyjeve mbi Reduktimin e Varferise (Pyetsori 2)

Grupet e Synuara:

Pylltaret Familjet

ID e grupit survejues Data e Survejimit Rrethi Komuna Fshati

1. Pyetjet qe percaktojne grupin e synuar 100) A jeni anetar i shoqates se pyjeve?….Po Jo 101) A jeni kryefamiliar?…………… Po Jo 102) Gjinia…. M F 103) Sa anetare jeni ne familje?…. _ _ 104) Sa prej tyre jane meshkuj…….. _ _ 105) Sa anetare te familjes suaj jetojne dhe punojne perkohesisht diku tjeter? (emigrimi sezonal)………………………………………………………….. _ _ 106) Sa prej tyre jane meshkuj ………………………………………………….. _ _

Per sa kohe qendrojne ata larg shtepise? 107) Meshkuj………_ _ Muaj/Vit 108) Femra ………_ _ Muaj/Vit 2. Pyetje qe vleresojne nivelin e te ardhurave nga PP 1) Cili eshte niveli i te ardhurave ne familjen tuaj (ne lek)?

201) 1997 202) 1998 203) 1999 204) 2000 205) 2001



206) Keni punuar ndonjehere ne PP ku te jeni paguar per punen tuaj?…….. Po Jo (NESE JO SHKO TEK PYETJA 220)

Cilat jane afersisht te ardhurat totale vjetore te familjes suaj nga Projekti i Pyjeve (ne lek)?

207) 1997 208) 1998 209) 1999 210) 2000 211) 2001

Sa muaj/ vjet keni punuar per projektin e Pyjeve?

212) 1997 213) 1998 214) 1999 215) 2000 216) 2001

217) Keni perfituar ndonjehere ndihme ushqimore nga Projekti i Pyjeve? (NESE JO SHKO TEK PYETJA 223) Sa porcione ushqimore/vit keni marre afersisht nga Projekti i Pyjeve?

218) 1997 219) 1998 220) 1999 221) 2000 222) 2001

223) Ne 5 vitet e fundit, a ka patur ndonje ndryshim ne te ardhurat e disponueshme te familjes

suaj?

1- rritje domethenese 2- rritje e lehte 3- asnje ndryshim 4- zbritje e lehte 5- zbritje domethenese

(NESE PERGJIGJA ESHTE "ASNJE NDRYSHIM" SHKO TEK PYETJA 225)

224) Cila mendoni ju se eshte arsyeja per kete ndryshim? (VETEM NJE PERGJIGJE)

RRITJE ZBRITJE

1. Punesimi (perf. emigrac) 2. punesimi i anetareve te tjere te fami. 7. Papunesia e anetareve te familjes 3. te ardhurat e vete-gjenerueshme 8. Problemet shendetsore 3. renia e shpenzimeve te familjes 9. Problemet arsimore 4. Projekti i Pyjeve 10.Rritja e shpenzimeve (perf. taksat)

5. Te tjera 11. Te tjera specifiko specifiko

224a ………………………….. 224b…………………………



225) Cilat jane burimet e te ardhurave (para ose ne natyre) per mbajtjen e familjes suaj ?

(Rretho nje nga 3 per cdo burim te ardhurash) shume pak pa

te rendesishme te rensdesishme rendesi A. Produktet bujqesore per perdorim vetjak 1 2 3 B. Produktet bujqesore per shitje 1 2 3 C. Pylltaria 1 2 3 D Pagesat per punet e kryera 1 2 3 E. Pensioni apo asistenca sociale 1 2 3 F. Te ardhurat nga emigrimi sezonal 1 2 3 G. Mbeshtetja nga jashte vendit 1 2 3 H. Porcionet ushqimore 1 2 3 L. Te tjera 1 2 3 Si jane perdorur ne menyre proporcionale te ardhurat familjare (ne para dhe ne natyre) gjate 2

vjeteve te fundit? (perafersisht ne lek)

226) 2000 227) 2001 A. Ushqim _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ B. Veshmbathje _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ C. Strehim _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ D. Shendet _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ E. Arsimim _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ F. Transport _ _ _ __ _ _ _ _ _ _ _ G. Kursime _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ H. te tjera _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ (SIGUROHU QE TOTALI I CDO VITI TE KORERSPONDOJE ME TE ARDHURAT TOTALE TE PYETJEVE 204 DHE 205) (NESE PERGJIGJAE PYETJES 206 ESHTE PO, VAZHDO, NESE ESHTE JO SHKO TEK PYETJA 233) 228) Per cfare i perdorni kryesisht te ardhurat qe vijne nga aktivitetet ne pyje? shume pak pa

te rendesishme te rendesishme rendesi

A. Ushqim 1 2 3 B. Veshje 1 2 3 C. Strehim 1 2 3

D. Shendet 1 2 3 E. Arsim 1 2 3

F. Transport 1 2 3 G. Kursime 1 2 3 H. Te tjera 1 2 3



229) Ne cfare lloj aktivitetesh pyjore marrin pjese anetaret e familjes suaj?

A. Pyllezim B. Rrallime C. Cungime/pastrim D. Kontroll erozioni E. Ndertim lerash F. Permiresim kullotash G. Te tjera, Specifiko_______________

230) A jeni paguar per keto aktivitete? 231) Nese po, si?

A. Po, correktesisht A. Pagese e plote B. Po por jo sipas marreveshjes B. Pagese e pjesshme C. Jo

231) Nese nuk do ti kishit keto te ardhura nga Pylltaria, me cfare do te merreshit? (vetem nje

pergjigje)

1. Emigrim sezonal 2. Puna ne tregun lokal 3. Punim te tokes vetjake 4. Blegtori 5. Biznes i vogel 6. Borxhe 7. Te tjera

232) Ka qene/eshte ndonje nga antaret e familjes suaj i punesuar ne Projektin e Pyjeve?

Po Jo Nese po, sa?

Meshkuj Femra

233) Viti 2000 234) Vitir 2001 235) Viti 2000 236) Viti 2001 237) Sa anetare te familjes jane aktualisht plotesisht te punesuar? …….._ _

Meshkuj Femra 238) Viti 2000 239) Viti 2001 240) Viti 2000 241) Viti 2001

242) E keni ndier ndonjehere ne jeten/mireqenien tuaj ndikimin e Projektit te Pyjeve?

Po Jo 243) Kur e keni verejtur per here te pare efektin e Projektit te Pyjeve _ _ VITI 244) Sa dynym pyje keni ne perdorim apo perdorni?



No. i dynymeve te vlefshem per tu perdorur

No. i dynymeve aktualisht ne perdorim

Perdorim familjar A) _ _ _ _ _ D) _ _ _ _ _ Grup Familjesh (fis) B) _ _ _ _ _ E) _ _ _ _ _ Fshat (komunal/ komune C) _ _ _ _ _ F) _ _ _ _ _ 245) Sa dynym kullota keni ne perdorim apo perdorni? No. i dynymeve

te vlefshem per tu perdorur

No. i dynymeve aktualisht ne perdorim

Perdorim familjar A) _ _ _ _ _ D) _ _ _ _ _ Grup Familjesh (fis) B) _ _ _ _ _ E) _ _ _ _ _ Fshat (komunal/ komune C) _ _ _ _ _ F) _ _ _ _ _ (NESE NUK KA PYJE DHE KULLOTA NE PERDORIM SHKO TEK PYETJET MBI SHENDETIN, NDRYSHE VAZHDO ME POSHTE) 246) Cilat jane perfitimet qe ju aktualisht keni nga pyjet dhe kullotat (cilat jane me te

rendesishmet ndermjet tyre)?

A. Baze ushqimore e thate B. Kullotje C. Lende drusore D. Dru zjarri E Shtylla, shkopinj per gardhim F. Mbrojtje nga erozioni G. Produkte pyjore jo-drusore H. Te tjera, Specifiko______________

247) Ju lutem jepni nje vlere ne lek te perfitimeve tuaja vjetore nga pyjet dhe kullotat ?

A. Baze ushqimore e thate B. Kullotje C. Lende drusore D. Dru zjarri E Shtylla, shkopinj per gardhim F. Mbrojtje nga erozioni G. Produkte pyjore jo-drusore H. Te tjera,

248) Cilat jane perfitimet qe ju prisni te keni brenda 5-10 vjetesh nga pyjet dhe kullotat dhe cilat jane me te rendesishmet ndermjet tyre? (maksimumi tre perfitimet me te rendesishme)

A. Baze ushqimore e thate B. Kullotje C. Lende drusore D. Dru zjarri E Shtylla, shkopinj per gardhim F. Mbrojtje nga erozioni G. Produkte pyjore jo-drusore H. Te tjera, Specifiko______________



3. Pyetje qe vleresojne shendetin, kujdesin mjekesor dhe sigurine ushqimore Si e konsideroni gjendjen e pergjithshme shendetsore te familjes suaj gjate dy viteve te fundit?

(nje pergjigje per secilin vit) 301) 2000 302) 2001

Gjendje e mire Pothuajse e mire

Me probleme serioze

303) Cilet faktore mendoni se ndikojne me shume ne gjendje aktuale shendetsore te familjes suaj? (Vetem nje pergjigjewer) Mungesa e ushqimit Kushtet e jeteses Mungesa e sherbimeve shendetsore Mungesa e informimit Stresi Zoti

Te tjera

Si i keni trajtuar problemet tuaja shendetsore? (perfshire edhe me te thjeshtat p.sh kolla)? (nje pergjigje per cdo vit)

304) 2000 305) 2001

Pa trajtim mjekesor 1 1 Mjekim ne shtepi 2 2 Mjekim nga farmacia 3 3 Vizite tek doktori 4 4 Spital 5 5

306) Kur ka qene hera e fundit qe ndonje anetar i familjes suaj ka marre trajtim mjekesor? _ _ muaj perpara

Nese keni femije nen 5 vjec ne familje, sa here gjate ketij viti ka patur probleme te tilla? 307) year 2000 308) year 2001 A. Diare (mbi 3 here ne dite ) _ _ here _ _ here B. Kolle apo veshtiresi ne frymemarrje _ _ here _ _ here C. Humbje ne peshe _ _ here _ _ here

309) A keni paguar per trajtimin mjekesor? (perfshire ilace dhe transport) Ne mungese te te ardhurave nga Projekti i Pyjeve, a do te kishte ndryshime ne trajtimin mjekesor? 310) Nese paguani trajtimin mjekesor, cila nga nevojat e tjera te familjes preket si rezultat i

kesaj? (vetem nje pergjigje)

Nuk prek nevojat e tjera Furnizimin me ushqime Veshjet



Strehimi Arsimimin Te gjitha Te tjera

(PERGJIGJET E MEPOSHTME DUHET TE JEPEN VETEM NE RASTST KUR I INTERVISTUARI KA PATUR PERFITIME DIREKTE NE TE ARDHURA APO PORCIONE USHQIMORE NGA PROJEKTI I PYJEVE , NE TE KUNDERT KALO TEK BLLOKU I ARSIMIT)

311) Ne mungese te te ardhurave nga Projekti i Pyjeve, a do te kishte ndryshime ne trajtimin

mjekesor? PO JO

312) Nese po: (vetem nje pergjigje) 1. Nuk do te kasha kerkuar trajtim mjekesor 2. Nuk do te kish ndrruar trajtim 3. Do te merrja borxhe 313) Nese mbeshtetj ushqimore nuk do te egzistonte, kush do te ishte problemi me kryesor?

(vetem nje pergjigje)

1.Problemet shendetsore 2. Reduktimi i shpenzimeve te tjera (p.sh veshja)) 3. Te dyja me siper 4. Asnje problem Cila eshte perqindja e mbeshtetjes ushqimore ne raport me nevojat e pergjithshme per

ushqim ne familjen tuaj per vitet 2000 dhe 2001? (nje pergjigje per cdo vit) 314) 2000 315) 2001

< 20% 1 1 21-40% 2 2 41-60% 3 3 > 60% 4 4

316) Per sa kohe zgjat shporta e ushqimeve ne familjen tuaj? Vaji ______ dite Mielli ______ dite Fasulet ______ dite Sheqeri ______ dite 4. Pyetje qe vleresojne nivelin e shkollimit 401) Ka anetare te familjes suaj nen 22 vjec? Po Jo

(NESE PERGJIGJA ESHTE "JO" SHKO TEK BLLOKU I FAKTOREVE TE REZIKUT. NE TE KUNDERT VVAZHDO ME POSHTE - - KERKO NUMRIN SIPAS MOSHES DHE SEKSIT)



402) Djem 403) Vajza

A. 0-5 vjet _ _ _ _ B. 6-14 vjet _ _ _ _ C. 15-18 vjet _ _ _ _ D. 19-22 vjet _ _ _ _

Sa nga anetaret e listuar ne pyetjen e pare ndjekin aktualisht ndonje nivel shkollor? 404) Djem 405)Vajza

Parashkollor ______ ______ Fillore ______ ______ E mesme ______ ______ Universitet ______ ______

Sa i rendesishem eshte arsimimi per ju dhe familjen tuaj?

406)Per djemte 407) Per vajzat Shume i rendesishem

I rendesishem Pjeserisht i rendesishem I parendesishem Sa shpesh e ndjekin shkollen anetaret e familjes suaj ne moshe-shkollore?

408) Djem 409) Vajza

Ralle 1 1 Shpeshhere 2 2

Pothuajse gjithmone 3 3 Vazhdueshem 4 4 Nese ndonje nga anetaret e familjes suaj ne moshe shkollore nuk e ka ndjekur shkollen gjate

viteve 2000, 2001 apo 2002, cilat jane arsyet per kete? 410) 2000 411) 2001 412) 2002 Kemi te tjera probleme 1 1 1 Femijet duhet te punojne Nuk mund ta perballojme financiarisht Pranimi ne shkolle eshte i veshtire

Me sa para kontribuojne ne te ardhurat e familjes suaj anetaret ne moshe shkollore? 413) 2000 414) 2001

A. Asgje 1 1 B. < 5% 2 2

C. 6-10% 3 3 D. 11-20% 4 4 E. >20% 5 5



5. Pyetje qe vleresojne faktoret e pergjithshem te rezikut 501) Cilat mendoni se jane reziqet me kritike ndaj te cilave jeni ekspozuar ju dhe familja juaj?

(vetem nje pergjigje)

1. Izolimi dhe infrastruktura 2. Veshtiresit ekonomike 3 Mungesa e informimit 4. Veshtiresite shendetsore 5. Mungesa e mundesive te arsimit

6. Krimi, siguria 7. Paqendrueshmeria Politike 8. Fatkeqesite natyrore

9. Te tjera 501A) Specifiko: ……………………… 502) A mendoni qe Projekti i Pyjeve mund te zvogeloje apo ka zvogeluar ndonje nga keta faktore

reziku? Jo Po Nuk e di (NESE I INTERVISTUARI NUK KA MARRE PJESE NE AKTIVITETET PYJORE SHKO TEK PYETJA 506) 503) Pse merrni pjese ne aktivitetet pyjore? (VETEM NJE PERGJIGJE)

1. Te ardhura direkte/pagesa 2. Permiresim i pyjeve dhe kullotave 3. Kontroll i erozionit , Mbrojtje 4. Burime te sigurta (kemi te drejtat e perdoruesit) 5. Perfitime/produkte te ardhshme te pritshme

6. Ndihma ushqimore 7. Te tjera

503A) Specifiko: ……………………… 504) Nepermjet pjesemarrjes ne aktivitetet pyjore dhe/ose menaxhimin e pyjeve dhe kullotave

komunale , a ndjeheni me te fuqishem ne menaxhimin e pyjeve dhe kullotave tuaja? Jo Po, pak 3. Po shume

505) Nese po, kush eshte arsyeja kryesore?

1. Permiresim njohurish, experience 2. Pjesemarrje ne vendimmarrje 3. Qenia perfitues



506) Mendoni se aktivitetet e mbrojtjes ndikojne ne aktivitetin e meposhtem? (nje pergjigje per secilen)

Jo Po, aktualisht Po, ne te ardhmen A. Erozioni 1 2 3 B. Mungesa e ujit 1 2 3 C. Permbytjet 1 2 3

D. Gjuetia 1 2 3 E. Turizmi 1 2 3 F. Te tjera 1 3 3 507) Keni marre ndonjehere pjese ju ose njdonje anetar i familjes suaj ne ndonje kurs trajnimi te

zhvilluar nga Projekti i Pyjeve? Jo Po 508) Nese po, pjesemarresi ka qene mashkull apo femer: Mashkull Femer 508 A e keni marre ndonjehere ne kosiderate emigracionin me qellim reduktimin e reziqeve

tuaja aktuale? Jo Po 509) Nese po per E8, cilat jane tre arsyet me kryesore qe ju vendoset te qendroni? (zgjidh tre me te rendesishmet) A. S'ka mundesi per emigrim ligjor B. Per te mos lene familjen vetem C. Jeta e emigranitit eshte teper e veshtire D. Edukimi i femijeve E. Mundesite per ndermarrje private F. Mbeshtetje nga Projekti i Pyjeve G. Te tjera 510) Cilen lloj mbeshtetje e konsideroni me te pershtatshmen per te zvogeluar problemet e

pergjithshme? (nje fjali) ……………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………...

6. Pyetje qe vleresojne pjesemarrjen ne vendimmarrjen qeveritare (NESE I INTERVISTUARI NUK ESHTE PERFITUES NGA PROJEKTI I PYJEVE SHKO TEK PYETJA 602) 601) Kush vendos per shpenzimet e te ardhurave qe vijne nga pyjet? 1. Burri 2. Gruaja 3. Te dy



602) Ka ndonje anetar te familjes suaj ne administrimiin e komunes apo fshatit?

Po Jo

603) Nese po, ku?

Ne keshillin e Komunes Bordi i Shoqates se perdoruesve te pyjeve Komisioni i Fshatit per SHPP

604) Jeni ju apo ndonje anetar i familjes suaj pjesemarres ne takimet per menaxhimin e pyjeve

dhe kullotave komunale nepermjet aktiviteteve te Projektit te Pyjeve? 1. Asnjeherer 2. Disahere 3. Shpesh

605) A mendoni se keni influence ne vendimmarje ne Shoqaten e perdoruesve te pyjeve?

1. Jo aspak 2. Po, pak 3. Po, shume 4. Nuk e di

606) A mendoni se jeni perfaqesuar ashtu sic duhet ne Shoqaten e perdoruesve te Pyjeve? p.sh

nepermjet Komisionit te Fshatit?

Jo Po, pak Po, shume Nuk e di

Shpjegoni shkurtimisht pergjigjen: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………

607) A mendoni qe interesat tuaja merren parasysh sic duhet ne dhe nga Shoqata e Perdoruesve te Pyllit?

1. Jo, aspak 2. Po, pak 3. Po, shume 4. Nuk e di

Shpjegoni shkurtimisht pergjigjen: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

608) A jeni te kenaqur qe jeni anetar i Shoqates te Perdruesve te Pyllit?

1. Jo 2. Po, pak 3. Po, shume



Shpjegoni shkurtimisht pergjigjen: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

609) A mendoni qe stafi i Sherbimit Pyjor te Rrethit i merr ne konsiderate nevojat dhe interesat

tuaja si partner ne menaxhimin e burimeve pyjore kullosore.

Jo Po, pak Po, shume

Shpjegooni shkurtimisht pergjigjen: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………

610) Mendoni se nevojitet nje ndryshim per permiresimin e marrdhenieve me DSHP Po Jo 611) Nese po, Cfare lloj ndryshimi mund te jete i rendesishem (Vetem nje fjali):

………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………



8.4. Aneks 4: Lista e Komunave A). KOMUNAT E PERFSHIRA NE PROJEKTIN E PYJEVE

Nr. Rrethi Komuna Viti i hartimit

te PMP Kontrata e nenshkruar

2002

Shenime

1. Berat Rroshinik 1999 Po ** 2. “ Sinje 2000 Po ** 3. “ Vertop 2001 Po 4. “ Terpan 2001 Po 5. Bulqize Gjorice 1999 Po ** 6. “ Shupenze 2000 Po 7. “ Trebisht 2000 Po 8. “ Zerqan 2001 se shpejti 9. “ Martanesh 2002 Po

10. Diber Melan 1999 * 11. “ Maqellare 2000 Po ** 12. “ Tomin 1999 Po ** 13. “ Sllove 2001 Po 14. “ Arras 2002 Po 15. “ Lure 2000 Po 16. “ Kala e Dodes 2002 se shpejti 17. Durres Manez 1999 18. “ Ishem 2000 Po 19. Elbasan Gjinar 1996 * 20. “ Tregan 1996 * 21. “ Kajan 1996 ** 22. “ Grekan 1997 Po ** 23. “ Shushice 1999 Po ** 24. “ Mollas 2000 Po 25. “ Gracen 2001 Po 26. “ Funar 2002 se shpejti 27. Gramsh Pishaj 1999 Po 28. “ Kodovjat 2001 Po 29. “ Kukur 2001 Po 30. “ Porocan 2002 se shpejti 31. “ Lenie 2002 se shpejti 32. Has Golaj 2000 Po 33 “ Fajza 2002 Po 34. Gjirokaster Odrie 1999 Po 35. Kavaje Sinaballaj 2000 Po 36. Korce Mollaj 2000 Po ** 37 “ Liqenas 2001 Po 38. “ Maliq 2001 Po 39. “ Voskopoje 2002 Po 40. Kolonje Qender 1999 Po ** 41. “ Barmash 2000 Po 42. Kruje Bubq 1999 43. “ Cudhi 2000 Po 44. “ Fushe Kruje 2000 Po 45. “ Nikel 2000 46. Kukes Shishtavec 2000 Po 47. “ Malzi 2000 Po ** 48. “ Bushtrice 2000 Po 49. “ Terthore 2000 Po 50. “ Caje 2001 Po 51. Librazhd Stebleve 1999 * 52 “ Qender 2000 Po



53 “ Polis 2001 Po 54 “ Hotolisht 2002 Se shpejti 55 “ Qukes 2002 se shpejti .56 Lezhe Blinisht 1998 Po ** 57 “ Ungrej 1999 Po 58 “ Kallmet 2000 Po 59 “ Kolsh 2001 Po 60 “ Balldre 2002 se shpejti 61 Mat Ulez 1998 * 62 “ Rukaj 1998 * 63 “ Baz 1999 Po ** 64 “ Suc 2000 Po ** 65 “ Lis 2000 Po 66 “ Gurre 2001 Po 67 “ Klos 2001 Po 68 “ Derjan 2001 Po 69 “ Macukull 2001 Po 70 M. Madhe Shkrel 1999 Po ** 71 “ Kastrat 2000 Po 72 “ Gruemire 2001 Po 73 Miredite Kthelle 2000 Po 74 “ Rreshen 2001 Po 75 “ Kacinar 2002 se shpejti 76 Puke Qerret 2000 Po 77 “ Qelez 2001 Po 78 “ Rrape 2001 Po 79 “ Iballe 2002 se shpejti 80 “ Qaf Mali 2002 se shpejti 81 Pogradec Bucimas 1999 Po ** 82 “ Proptisht 2001 Po 83 “ Velcan 2001 Po 84 Peqin Karine 2000 Po 85 “ Sheze 1999 Po 86 Permet Carshove 2000 Po 87 “ Petran 2002 Po 88 Tirane Zall Bastar 1999 Po ** 89 “ Preze 2000 Po 90 “ Shengjergj 1999 Po 91 “ Baldushk 1999 Po 92 “ Berzhite 1999 Po 93 “ Krabe 2000 Po 94 “ Peze 1999 95. Skrapar Cepan 2000 Po 96 “ Bogove 1999 97. Shkoder Temal 2001 Po 98. “ Shllak 2001 Po 99 “ Pult 2001 Po 100 “ Shosh 2001 Po 101 Tepelene Buz 2001 Po 102 “ Bence 1999 Po 103 Tropoje Tropoje 2001 Po 104 Vlore Himare 2001 Po

Shenim: Per 90 komuna jane hartuar planet e menaxhimit nga Projekti i Pyjeve, dhe per ter tjerat

nga USAID (Projekti i Pylltarise Private Shqiptare). *). Komunat qe kane kaluar 3 vjet plan investimi ne fund te 2001. **). Komunat qe kane kaluar 3 vjet plan investimi ne fund te 2002.



B). KOMUNAT NE STADIN E HARTIMIT TE PLANEVE TE MENAXHIMIT

Nr. Rrethi Komunat

Koha e planifikuar pe plotesimin e PM

105. Shkoder Vau i Dejes Tetor 2002 106. Shale Shkurt 2003 107 Vlore Armen Shtator 2002 108 Vranisht Qershor 2003 109 Kucove Kozare Korrik 2002 110 Kolonje Leskovik Prill 2003 111 Skrapar Gjerbes Prill 2003 112 Elbasan Paper Mars 2003 113 Labinot Mal Maj 2003 114 Klos Gusht 2002 115 Has Krume Prill 2003 116 Pogradec Trebinje Dhjetor 2002 117 Gramsh Skenderbegas Mars 2003 118 Korce Vithkuq Janar 2003 119 Tropoje Bytyc Prill 2003 120 Gjirokaser Zagorie Prill 2003 121 Librazhd Orenje Maj 2003 122 Bulqize Ostren Mars 2003 123 Miredite Selite Qershor 2003 124 Burrel Komesi Tetor 2003



8.5. Aneks 5: Lista e Ushqimeve te Shperndara nga WFP

Tonazhi Total i shperndare Mars Prill Maj Qershor Korrik Gusht Shtatorr Tetor Nentor Dhjetor Tot/Destinac Nr Komunat Numri i

marresve 2001 2001 2001 2001 2001 2001 2001 2001 2001 2001

( MT ) ( MT ) ( MT ) ( MT ) ( MT ) ( MT ) ( MT ) ( MT ) ( MT ) ( MT ) ( MT ) 1 Baldushk (Tirana) 182 0.910 1.088 1.393 4.305 3.591 11.287 2 Berzhite (Tirana) 379 1.250 6.579 4.861 5.544 2.785 2.449 23.468 3 Zall-Bastar 1(Tirana) 138 1.560 2.363 4.667 8.590 4 Zall-Bastar 2 (Tirana) 110 1.950 2.52 0.99 1.515 6.975 5 Shengjergj (Tirana) 22 1.430 1.430 6 Preze (Tirana) 16 1.040 1.040 7 Ishem ( Durres) 152 2.857 3.238 3.358 9.453 8 Manez ( Durres) 25 1.573 1.573 9 Sinje (Berat) 178 0.650 2.57 0.482 2.957 4.405 11.064

10 Rroshnik (Berat) 231 3.515 1.300 1.36 1.193 1.121 2.169 3.973 14.631 11 Vertop (Berat) 249 1.193 3.929 3.641 6.654 15.417 12 Terpan (Berat) 125 2.173 5.535 7.708 13 Bucimas (Pogradec) 280 1.36 2.598 2.298 2.120 2.463 4.479 1.513 0.614 17.445 14 Gjorice ( Bulqize ) 395 3.720 4.596 5.083 5.083 2.857 3.236 24.575 15 Shupenze ( Bulqize ) 63 1.640 2.298 3.938 16 Trebisht (Bulqize) 211 3.741 4.711 4.577 13.029 17 Bubq (Kruje) 45 2.940 2.940 18 Cudhi 1 (Kruje) 367 2.600 3.608 3.691 4.223 4.639 3.650 22.411 19 Cudhi 2 (Kruje) 186 3.900 2.454 2.853 2.449 11.656 20 Fush Kruje (Kruje) 119 2.413 2.395 2.449 7.257 21 Qelez (Puke) 129 7.934 7.934 22 Qerret (Puke) 228 7.260 7.036 14.296 23 Rrapez (Puke) 89 5.463 5.463 24 Qender (Erseke) 210 0.860 2.785 1.393 4.417 3.569 13.024 25 Barmash (Erseke) 328 3.419 8.958 7.814 20.191 26 Mollaj (Korce) 111 2.463 2.363 2.067 6.893



27 Bence (Tepelene) 480 3.200 4.324 3.641 5.183 5.322 4.608 3.508 29.786 28 Lis (Mat) 497 3.460 3.459 5.532 6.154 5.866 2.907 3.508 30.886 29 Ulez (Mat) 612 7.020 6.773 9.842 7.363 6.926 37.924 30 Suc (Mat) 401 2.160 3.387 3.691 5.594 4.639 2.964 2.349 24.784 31 Baz (Mat) 152 6.054 3.313 9.367 32 Shkrel (M.Madhe) 792 10.820 11.640 10.448 7.380 8.467 48.755 33 Kastrat M.Madhe) 200 5.583 6.704 12.287 34 Malzi (Kukes) 68 1.040 1.040 0.960 1.245 4.285 35 Golaj (Has) 465 7.020 4.940 4.030 13.192 29.182 36 Caje (Kukes) 20 1.241 1.241 37 Shishtavec (Kukes) 136 2.990 4.711 0.908 8.609 38 Bushtrice (Kukes) 83 0.390 0.910 1.565 2.349 5.214 39 Terthore (Kukes) 93 1.170 4.151 0.504 5.825 40 Maqellar(Peshkopi) 420 0.990 1.56 3.691 4.861 8.317 6.462 25.881 41 Melan ( Peshkopi ) 680 6.060 4.270 7.447 8.379 7.308 8.589 42.053 42 Sllove (Peshkopi 75 4.627 4.627 43 Tomin ( Peshkopi ) 351 2.550 4.560 2.544 2.413 5.918 3.691 21.676 44 Lure (Peshkopi) 120 3.691 3.413 7.104 45 Shimcan ( Peshkopi ) 101 2.535 3.691 6.226 46 Stebleve ( Librazhd ) 128 2.210 1.853 0.849 3.186 8.098 47 Polis (Librazhd) 72 4.467 4.467 48 Qender (Librazhd) 80 4.909 4.909 49 Sheze ( Peqin ) 21 1.500 1.500 50 Karin ( Peqin ) 29 1.900 1.900 51 Grekan ( Elbasan ) 136 5.150 3.539 8.689 52 Shushice ( Elbasan ) 178 5.200 1.193 4.859 11.252 53 Mollas (Elbasan) 96 5.918 5.918 54 Zavalin ( Elbasan ) 25 1.640 1.640 55 Kodovjat (Gramsh) 50 3.076 3.076 56 Ungrej (Lezhe) 296 8.840 9.616 18.456 57 Kallmet (Lezhe) 351 3.460 4.424 3.608 5.413 4.799 21.704 58 Blinisht (Lezhe) 178 0.860 2.298 1.465 1.243 1.227 2.735 1.241 11.069

Total /mallra 11954 0 1.36 7.543 113.160 89.128 96.14 100.455 102.542 152.812 78.938 742.078



Tonazhi total i shperndare Janar Shkurt Mars Prill Maj Qershor Tot/Destinac2002 2002 2002 2002 2002 2002

Nr Komunat Nr. i marresve

( MT ) ( MT ) ( MT ) ( MT ) ( MT ) ( MT ) ( MT ) 1 Baldushk (Tirana) 363 5.197 4.653 4.803 3.72 2.443 2.554 23.37 2 Berzhite (Tirana) 307 2.299 2.598 3.615 3.126 3.348 4.615 19.601 3 Zall-Bastar 1(Tirana) 52 3.185 3.185 4 Zall-Bastar 2 (Tirana) 72 4.426 4.426 5 Shengjergj (Tirana) 0 6 Krrabe (Tirana) 195 2.326 3.548 3.509 3.187 12.57 7 Preze (Tirana) 48 2.376 0.766 3.142 8 Ishem ( Durres) 46 1.216 1.749 2.965 9 Manez ( Durres) 0

10 Sinje (Berat) 25 0.716 0.905 1.621 11 Rroshnik (Berat) 103 1.46 2.498 2.654 6.612 12 Vertop (Berat) 110 0.716 4.703 1.649 7.068 13 Terpan (Berat) 0 14 Proptisht (Pogradec) 54 2.182 1.277 3.459 15 Bucimas (Pogradec) 118 2.426 2.232 1.066 2.021 7.745 16 Liqenas (Korce) 74 0.644 1.81 2.332 4.786 17 Gjorice ( Bulqize ) 56 3.603 3.603 18 Shupenze ( Bulqize ) 148 2.953 3.82 2.554 9.327 19 Trebisht (Bulqize) 123 3.909 3.981 7.89 20 Bubq (Kruje) 0 21 Cudhi 1 (Kruje) 142 2.698 2.598 2.554 1.277 9.127 22 Cudhi 2 (Kruje) 99 2.454 2.004 1.91 6.368 23 Fush Kruje (Kruje) 60 3.909 3.909 24 Qelez (Puke) 40 2.598 2.598 25 Qerret (Puke) 203 4.753 8.235 12.988 26 Rrapaj (Puke) 90 5.841 5.841 27 Qender (Erseke) 101 2.648 3.82 6.468 28 Barmash (Erseke) 203 6.694 3.909 2.232 12.835 29 Mollaj (Korce) 168 3.415 3.87 3.448 10.733 30 Bence (Tepelene) 135 2.920 2.765 3.076 8.761 31 Lis (Mat) 238 2.853 4.381 2.498 3.026 2.554 15.312 32 Ulez (Mat) 160 3.365 3.137 3.770 10.272 33 Suc (Mat) 218 2.349 2.598 3.637 2.765 2.493 13.842 34 Klos (Mat) 200 10.192 2.554 12.746 35 Derjan (Mat) 85 5.42 5.42 36 Gurre (Mat) 119 7.591 7.591 37 Macukull (Mat) 78 4.987 4.987 38 Baz (Mat) 95 3.72 2.393 6.113 39 Shkrel (M.Madhe) 68 4.195 4.195 40 Kastrat M.Madhe) 0 41 Malzi (Kukes) 0 42 Golaj (Has) 168 5.963 4.887 10.85 43 Caje (Kukes) 0 44 Shishtavec (Kukes) 87 2.276 3.415 5.691 45 Bushtrice (Kukes) 0 46 Terthore (Kukes) 0

___________________Efektet e Projektit Shqiptar te Pyjeve ne Zbutjen e Varferise ____________________


47 Maqellar(Peshkopi) 212 3.315 6.557 3.820 13.692 48 Melan ( Peshkopi ) 258 7.867 2.554 2.282 3.931 16.634 49 Sllove (Peshkopi 221 7.817 3.881 2.554 14.252 50 Tomin ( Peshkopi ) 200 5.087 2.554 5.098 12.739 51 Lure (Peshkopi) 110 3.242 3.820 7.062 52 Muhurr (Peshkopi) 56 1.749 1.860 3.609 53 Shimcan ( Peshkopi ) 158 7.795 2.443 10.238 54 Stebleve ( Librazhd ) 0 55 Polis (Librazhd) 111 2.276 4.937 7.213 56 Qender (Librazhd) 483 7.299 3.909 7.696 11.894 30.798 57 Sheze ( Peqin ) 76 2.376 2.554 4.93 58 Karin ( Peqin ) 80 2.598 2.554 5.152 59 Grekan ( Elbasan ) 63 3.609 0.472 4.081 60 Shushice ( Elbasan ) 188 5.641 3.192 3.398 12.231 61 Mollas (Elbasan) 190 6.507 3.242 2.554 12.303 62 Gracen (Elbasan) 20 1.310 1.31 63 Gjinar ( Elbasan ) 58 3.720 3.720 64 Pishaj (Gramsh 55 3.637 3.637 65 Kodovjat (Gramsh) 70 4.295 4.295 66 Ungrej (Lezhe) 0 67 Kallmet (Lezhe) 0 68 Blinisht (Lezhe) 0 69 Carshove (Permet) 99 1.745 1.91 2.654 6.309 70 Shllak (Shkoder) 35 2.232 2.232 71 Pult (Shkoder) 40 2.554 2.554 72 Temal (Shkoder) 31 2.021 2.021 73 Rreshen (Rreshen) 107 3.72 3.137 6.857

Total /mallra 7572 71.347 61.138 99.427 72.646 69.694 111.634 485.886

Documents

E PROJEKTIT SHQIPTAR TE PYJEVE NE ZBUTJEN E …siteresources.worldbank.org/INTALBANIA/...Albania_Forestry_Project... · Alban Ylli, Anetar Mihallaq Kotro Profesor ne Fakultetin e