88
Arben Çokaj për të gjithë Kurs i shpejtë në Patentën e Kompjuterit (PC) Ushtrime dhe shembuj Modulet që mbulohen: 4. Programi i llogaritjes – Excel XP. 5. Databazat – Access XP. 6. Prezantimi dhe vizatimi – PowerPoint XP. 7. Interneti dhe Posta Elektronike (e-mail). Bazuar në Microsoft Office XP PATENTA E KOMPJUTERIT për të gjithë moduli 4-7 Metodikë nga

ECDL 2003 (4-7) PDF

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ECDL 2003 (4-7) PDF

Arben Çokaj

për të gjithë

Kurs i shpejtë në Patentën e Kompjuterit (PC) Ushtrime dhe shembuj Modulet që mbulohen: 4. Programi i llogaritjes – Excel XP.5. Databazat – Access XP.6. Prezantimi dhe vizatimi – PowerPoint XP.7. Interneti dhe Posta Elektronike (e-mail).

Bazuar në Microsoft Office XP

PATE

NTA

E K

OM

PJU

TER

IT p

ër të

gjit

mod

uli 4

-7

Metodikë nga

Page 2: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 Patenta e kompjuterit 4-7

Patenta e Kompjuterit për të gjithë, moduli 4-7 Edicioni 1, Botimi 1, 2003

Copyright © Arben Çokaj, Gjermani.

Kontakti Ju lutem, na shkruani për mendimi tuaj për këtë metodikë. E mirëpresim çdo sugjerim dhe ide të mirë për përmirësimin e punës sonë në botimet e tjera. Adresa jepet më poshtë.

Atje ku cilësia dominon çmimin Metodikat e BMC-së janë shkruar me të njëjtin kriter cilësie, siç janë edhe librat në Shqipëri – çmimi i lirë është për versionin elektronik dhe në rast të botimit të një tirazhi të madh. Ju merrni në këtë rast më shumë material për paratë e paguara – një faqe metodike ka më shumë informacion, se sa një faqe libri!

Vizitoni faqen në lnternet Në adresën http://www.bmconline.info/ mund të gjeni metodika të tjera, si dhe informacione të vlefshme në fushën e Informatikës. Ju mund të lexoni eventualisht edhe për ndreqje gabimesh dhe aktualizime të ndryshme.

Arben Çokaj Goldbergweg 62D-60599 Frankfurt am MainTelefon: +49-1522-598 598 0 E-mail: [email protected] Web: http://www.cokaj.info

Patenta e Kompjuterit për të gjithë, moduli 4-7, është metodika e dytë, që së bashku me të parën mbulojnë shtatë modulet e përgatitura me specifikacionet e kërkesave të Bashkimit Evropian për Njohuritë Bazë në kompjuter. Për të patur një Patentë kompjuteri, duhet të kesh njohuri teorike mbi Teknologjinë e Informacionit (TI), si dhe aftësi praktike në një radhë programesh bazë. Me këtë metodikë, ju do të merrni njohuritë e duhura mbi programin e llogaritjes Excel XP, programin e databazës Access XP. Do aftësoheni për më tepër në një program prezantimi, Powerpoint XP dhe në fund do të mësoni funksionet bazë të programit Outlook Express – postës elektronike (e-mail). Metodika është e pajisur me ushtrime dhe instruksione të ndryshme, prandaj mund të përdoret edhe për vetëstudim.

Moduli 4. Programi i llogaritjes – Excel XP: Linjat e butonave ● Dosjet e projektit ● Shkruaj tekst ● Seritë ● Radhët dhe kollonat ● Zona e qelizave ● Renditja e të dhënave ● Formatimi i të dhënave ● Mbrojtja e llogarisë ● Printimi i llogarisë ● Funksionet ● Adresat absolute ● Formulat ● Diagramat ● Tekstetsqaruese për diagramat ● Diagramë me të dhëna të shpërndara ● Ndërrim i tipit të diagramës ● Shumë seri të dhënash në diagramë ● Diagramë me kurbaturë ● Diagramë rrethore ● Printimi i diagramës ● Seri dhe tipe diagramash ● Integrimi apo ndërlidhjae të dhënave, etj.

Moduli 5. Databaza – Access XP: Një databazë ● Korrigjo të dhënat ● Përdor guidën e një tabele ● Përdor një databazë ● Formularët ● Pyetsorët ● Kërkimi ● Zgjedhja e të dhënave ● Raportet, etj.

Moduli 6. Prezantimi – Powerpoint XP: Shkruaj tekst ● Futni ClipArt ● Futni një objekt nga Excel ● Futni diagramë organizimi ● Vizato objekte ● Koka dhe këmba ● Objektet në master ● Shabllonet ● Diasshow ● Efekte ● Animacion teksti ● Rregullimikohor ● Shfaq Diasshow ● Printo prezantimin, etj.

Moduli 7. Posta elektronike – Outlook Express: Fillo Outlook Express ● Dërgo mesazh ● Lexo mesazh ● Përgjigju një mesazhi ● Bashkangjit file ● Hapni dosje ● Rendit mesazhet ● Fshij mesazhet ● Dërgo më tej një mesazh, etj.

- 2 -

Page 3: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 Patenta e kompjuterit 4-7

Përmbajtja Përdorimi i pyetsorëve ...................................52 Hyrje ............................................................. 4 Kërkoni dhe gjeni ...........................................55

4. Programi i llogaritjes - Excel XP ........... 5 Përzgjedhja e regjistrimeve ..........................56 Linjat e butonave ........................................... 5 Përdorimi i raporteve ....................................58 Disa fletë llogarie në dritare........................... 7

6. Prezantimi - PowerPoint XP ...................61Shkruani tekst................................................ 7 Shkrimi i tekstit...............................................62 Seritë ............................................................. 10 Futni ClipArt ...................................................65 Radhë dhe kollona......................................... 11 Futni një objekt Excel.....................................67 Zonat e qelizave ........................................... 12 Diagrama e organizimit ..................................68 Renditja e të dhënave ................................... 13 Vizatoni vetë objektet ....................................69 Formatimi....................................................... 15 Koka dhe këmba ...........................................70 Mbrojtja e fletës së llogarisë.......................... 20 Objekte në master..........................................71 Printimi i fletës së llogarisë............................ 20 Modelet e prezantimit ....................................71 Funksionet ..................................................... 23 Shfaqja e imazheve rrëshqitës .....................72 Adresat absolute............................................ 24 Efektet e prezantimit ......................................73 Formulat tërthorazi ndërmjet fletëve.............. 25 Animacione teksti...........................................74 Diagramat ..................................................... 27 Përcaktimet kohore në prezantim..................74 Tekste sqaruese në diagramë....................... 31 Tinguj në prezantim .......................................75 Diagrama me të dhëna të shpërndara........... 33 Shfaqja e prezantimit .....................................75 Ndrysho tipin e diagramës ............................ 33 Printimi i prezantimit.......................................75 Disa seri të dhënash në diagramë ................ 34 7. Posta Elektronike - Outlook Express.....77Diagramë me kurbaturë................................. 34 Outlook Express.............................................77 Diagramë rrethore ......................................... 34 Filloni Outlook Express ..................................77 Printimi i diagramës ....................................... 35 Dërgoni mesazh ............................................78 Më tepër rreth diagramave ............................ 35 Lexoni mesazh...............................................81 Seritë dhe tipet e diagramave ....................... 36 Përgjigjuni një mesazhi..................................81 Integrimi ose lidhja e të dhënave................... 36 Bashkangjitni file në një mesazh ...................81 5. Databaza - Access XP ............................ 39Krijoni dosje ...................................................83 Databaza ....................................................... 39 Renditni mesazhet .........................................83 Korrigjimi i regjistrimeve ................................ 45 Fshini mesazhet.............................................83 Përdorimi i guidës në krijimin e një tabele..... 46 Përcillni mesazhet..........................................84 Përdorimi i databazës.................................... 48

Krijimi i një formulari ...................................... 50 Sqarim: Microsoft Outlook .............................85

- 3 -

Page 4: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 Patenta e kompjuterit 4-7

HyrjeNë Evropën perëndimore ofrohen mësime dhe leksione për Patentës së kompjuterit (DEAK – Dëshmia Evropiane e Aftësisë në Kompjuter). Ka edhe teste lidhur me këtë Patentë, të cilat plotësojnë kërkesat e Komunitetit Evropian. Nëse keni një Patentë kompjuteri, ju merrni një dëshmi për aftësitë tuaja në kompjuter. Me Patentën e Kompjuterit në dorë, ju mund të dokumentoni njohuritë tuaja në fushën e Teknologjisë Informatike (TI) dhe shkathtësinë tuaj praktike në kompjuter. Kjo mund të përbëjë një favor në drejtim të gjetjes së punës, ose ju mund ta merrni Patentën për arsye se doni të mësoni diçka më tepër në informatikë.

Patenta e Kompjuterit është një standart evropian, që specifikon nivelin bazë të kompetencës në fushën e TI-së. Në Shqipëri, kjo gjë nuk aplikohet si në vendet e Bashkimit Evropian, por me kohën, kjo do bëhet një kërkesë e domosdoshme në rrugën e Shqipërisë drejt BE-së. Patenta përbëhet nga 7 module, të cilat mund të radhiten si më poshtë:

1. Njohuri themelore mbi TI-në.2. Kompjuteri dhe sistemi i drejtimit.3. Programi i shkrimit.4. Programi i llogaritjes.5. Databazat.6. Prezantimi dhe vizatimi.7. Intermeti dhe posta elektronike (e-mail)

Ju duhet të kaloni provimin, ose testin për çdo modul në qendrat e krijuara për këtë qëllim në nivel evropian, të cilat janë të pranuara nga BE-ja. Kur të keni kaluar të shtatë modulet, ju do keni në dorë Patentën e plotë të PC-së (ECDL - The European Computer Driving License). Nuk ka kërkesa që ju të testoheni në të gjitha modulet; kjo është plotësisht në dorën tuaj.

Qendrat e testimit dhe provimi Shtetet evropiane të BE-së, kanë krijuar qendra testimi për Patentën e Kompjuterit. Institucione të ndryshme, që merren me Informatikë në këto shtete, janë ngarkuar që të respektojnë rregullat evropiane në këtë fushë.

Nuk nevojitet fare që të merrni pjesë në një kurs të ngritur për këtë qëllim, në mënyrë që të testoheni në një apo më shumë module.

Metodikat e Patentës së Kompjuterit Metodikat e BMC-së për Patentën e Kompjuterit për të gjithë, moduli 1-3 dhe moduli 4-7, i referohen librave skandinavë në këtë fushë, duke bërë përmirësimet e duhura për programet e fundit të Microsoft Office XP. Të dy kurset janë ndërtuar në kryekapituj, që i përgjigjen moduleve profesionale të patentës. Kapitujt e programeve specifikë në këto metodika, bazohen në sistemin e drejtimit Windows XP dhe në pakon e programeve të zyrës Microsoft Office XP. Çdo kapitull përmban ndër tjera një numër ushtrimesh, të cilat japin një trajnim të mirë dhe praktik në të gjithë funksionet bazë të programeve. Metodikat mund të përdoren si për vetëstudim, ashtu edhe për dhënie mësimi.

Kjo metodikë, Patenta e Kompjuterit për të gjithë – moduli 4-7, përmban katër kapituj kryesorë, që i përgjigjen moduleve të fundit të specifikimeve të ECDL-së:

4. Programi i llogaritjes5. Databazat.6. Prezantimi dhe vizatimi.7. Interneti dhe posta elektronike

Sqarimet janë bazuar mbi Excel XP, Access XP, PowerPoint XP dhe Outlook Express. Në mënyrë që të arrini rezultatin e duhur, duhet që të njihni mirë teknikat dhe funksionet e programeve që mësohen tek Patenta e Kompjuterit për të gjithë – moduli 1-3, të cilat janë bazuar në Windows XP dhe Word XP.

Metodikat janë të pajisura me shënime të veçanta, që ju ndihmojnë për të kuptuar informacionet:

• Emrat e rëndësishëm dhe konceptet si dheemrat e menyve, butonave, kutive të dialogut,etj. janë bërë me shkrim kursiv.

• Instruksionet jepen gjithmonë me këtë shenjë:. Përkthimi shqip i menyve jepet në kllapa.

• Ushtrimet më të mëdha, të cilat mund t’ishfrytëzoni për të testuar aftësitë tuaja, jepengjithmonë me një linjë të zezë, ku jepet numrii ushtrimit dhe tema.

Lexim të këndshëm dhe punë të mbarë, nga Arben Çokaj

- 4 -

Page 5: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

4. Programi i llogaritjesExcel XP

Programin Microsoft Excel mund ta përdorni për të bërë llogari të ndryshme. Puna në Excel kryhet mbi një dritare të mbushur me kuadrate, ku secili kuadrat quhet qelizë. Mund të shkruani numra ose shkronja në secilën qelizë. Nëse shkruani numra në një qelizë pa shkronja fare, atëherë këtë qelizë mund ta përdorni më pas për të bërë llogari të ndryshme. Excel përmban një numër të madh funksionesh, të cilat ndihmojnë në kryerjen e llogarive. Ka funksione që ju ndihmojnë psh. për të bërë diagrama, ose për të punuar me databaza.

Fillo programin, duke klikuar mbi Microsoft Excel në menynë Start, Programs:

Kur të filloni Excel, mund të shikoni një bllok (Book) të zbrazët, i cili përmban disa fletë (Sheet) llogarie. Njëra nga fletët quhet Sheet1 –

e cila është aktive dhe qëndron me të zeza para fletëve të tjera në ekran. Nëse maksimizoni dritaren e Excel, mund të shikoni një pamje që ngjan me figurën e mëposhtme, në fund të kësaj faqeje.

Në linjën e formulës mund të shikoni qelizën që është aktive dhe njëkohësisht edhe përmbajtjen e saj. Linjën e statusit e gjeni në fund të dritares së programit, e cila paraqet se çfarë funksioni është duke kryer Excel në atë moment. Në anën e djathtë të linjës së statusit mund të shihni edhe se çfarë tastesh të rëndësishme janë të shtypura ndërkohë - psh. CAPS (shkronja të mëdha).

Linjat e butonave Excel ka dy linja të butonave, për të cilat do keni gjithmonë nevojë. Janë pikërisht linja standarte dhe e formatimit. Mund të ju duhen edhe linja të tjera, në varësi të ushtrimit që doni të bëni.

Linja e titullit Linja e menysë Linja standarte e butonave

Linja e butonave të formatimit

Linja e formulës

Dritarja e programit

Linja e statusit

- 5 -

Page 6: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Kliko me butonin e djathtë të miut në njërën nga linjat e butonave.

Tani do të shikoni menynë e shkurtprerjes me emrat e atyre linjave të butonave, që përdoren më së shumti. Dy linjat e para janë të shënjuara. Nëse klikoni mbi njërën nga pikat e shënjuara, linja e butonave do largohet nga dritarja e Excel. Dhe në rast se zgjedh ndonjërën nga pikat tjera, linja e butonave të saj do dalë në dritaren e Excel

Mund të paraqitni linjat që dëshironi në këndet e një prej tre fletëve që dalin në dritaren e Excel , ose mund t’i lini ato të lira në de programit. Nëse një linjë butonash është vendosurpërgjatë këndeve, ajo ka një “kapëse” në anën e majtë (ose lart) të linjës. Kjo kapëse mund të kapet me miun, dhe me metodën “tërhiq & lësho” mund ë ndryshohet vendodhja e saj mbi dritaren e Excel. Nëse linja e butonave është vendosur lirshëm mbi dritaren e programit, ajo ka edhe një linjë titulli gri, të cilën mund ta kapësh me anë të miut. Mund të ndryshohen edhe gjërësia dhe lartësia e saj.

ritaren

yshosh që të

.

Linja standarte e butonave t në linjën

to

et

Paraqit linjën e butonave Chart (diagramë), duke zgjedhur në menynë e shkurtprerjes.

Zhvendos linjën tek linjat e tjera të butonave.

Zhvendos linjën në mes të dritares.

Provo t’ia ndrmadhësinë,duket si në figurë

Mbyll linjën, duke klikuar mbi butonin e mbylljes.

Ka mundësi që shumë nga butonastandarte të butonave të jenë të njohur, pasi ajanë të njëjtë me programin Word. Pesë butonat në të majtë të saj, mund t’i përdorni në vend të komandave të menysë File. Nëse përdorni këto

butona, së bashku me butonat e mbylljes, që ndodhen në secilën dritare, atëherë do nevojittepër rrallë të hapni menynë File.

Printimi

GjaformButedhndëka

But

Mu

Ta

të b

krymukëtpërnë

në Selzër

n(asipyemudhe

- 6 -

Krijo një bllok të ri, me të njëjtën pamje

Hap një bllok

Ruaj bllokun

shtë butonat e tjerë (përjaatit) i përgjigjen pikës së

onat Prej, Kopjo, Ngjit me për të zhvendosur dhe krmjet dokumenteve të ndr

disa mënyra për të kopjuar

Prej

Kopjo

Ngjit

onat e tjerë në linjën stand

bi butonin Zoom,

rdor asistentin e Offic

ëjë disa pyetje, ku mund t

ejnë veprime të veçanta nnd të mos përdoren në prou kemi edhe butonin e njodoret për të zmadhuar apoekran.

Kliko mparaqitni listën e madhësi

nd të zgjedhni një gradë mlistë. Nëse zgjedhni pikën ection, atëherë pjesa e shëë pjesën më të madhe të ek

Zgjedh 25% në Zoom duk

Kthe Zoom prapa tek vlera

Zoom, mund edhe të jepn

Excel mund të merrni ndi

Kliko mbi butonin e asisteanën e djathtë të linjës sta

i do shfaqet një dritare mstenti, i cili mund të ndërrtsori. Në fushën ku shkrimnd të shkruani një temë, q kliko më pas mbi Search

raprak Shikim pa

i printimit

s

uo

q

e

ë

h

v

n

e

i

h

n

e

ë.

Kontrolli i drejtshkrimit

l

hto penelin e menysë Edit. nd të përdorenpjuar të dhëna

yshëm. Në Exce dhe zhvendosur.

Peneli i formatit

Butoni ‘mosbëj’

Anulo ‘mosbëj’

arte të butonave

r

rën

ë të

ësie

juar do

r mbi të.

ë çfarëdo.

ë me lehtësi.

e.

ti ë orientoheni:

Excel, prandaj grame të tjera. Pour Zoom, që zvogëluar figu

e.

adh

ranit.

klikua

100%.

një vler

m

ntit të Office në darte të butonav

një figurë të vogël ohet) dhe një fushë i shënjohet me blu, doni ta sqaroni Ndodh që asisten

Page 7: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

isa fletë llogarie në dritare Në fund të dritares Excel mund të

ur mrin e fletës së llogarisë ëshironi, klikon aj për ta

mëroni një fletë llogarie, duhet të ës së saj. Mund

ga blloku it (edito),

e menysë. Pas një pyetjeje kontrolli, fleta e llogarisë do të

fletën e re të llogarisë.

së, Options... (mundësitë) do të shfaqet një kuti

eral (të a fletë

Mu numër tjetër

ri të llogarive, duke mbyllur

par ni disa terma të rinj.

eguesi i miut

fletës së llogarisë, në një bllok të ri llogarish. Treguesi i

ur

me miun mbi një qelizë, qeliza në fjalë do të

uhet qelizë aktive dhe në kutinë të

do të

D shikoni emrat

e fletëve të llogarisë të bllokut të llogarive. Nëse ekzistojnë disa fletë, ju nuk do mund t’i shikoni ato të gjitha njëherësh. Mund të kaloni nga njëra fletë në tjetrën, duke klikuar mbi skedën e secilës prej tyre Sheet1, Sheet2, etj. Nëse nuk e shikoni fletën e llogarisë, që doni të përdorni, atëherë shfrytëzoni 4 butonat e shigjetave në fund të dritares, në anën e majtë:

K të shikoni e që d i mbi skedën e saktivizuar atë.

Riemëro fletën e llogarisë Nëse doni të rieklikoni dyfish mbi emrin e skedtë klikoni edhe me tastin e djathtë të miut mbi emrin e skedës dhe të zgjedhni Rename (riemëro) në menynë e shkurtprerjes që shfaqet.

Kështu që emri shënjohet dhe ju mund tëshkruani menjëherë emrin e ri. Emri zëvendësohet, sapo të shtypni Enter.

Futni dhe fshini fletë llogarie Nëse doni të fshini një fletë llogarie naktiv i llogarive, duhet të zgjedhni EdDelete Sheet (fshij fletën), në linjën

fshihet. Për të shtuar një fletë llogarie, zgjedhni Insert (futni), Worksheet (fletë-llogarie) nga linja e menysë.

Futni një fletë llogarie dhe jepni emrin Të dhënat.

Fshini përsëri

Nëse zgjedhni Tools (mjetet) në linjën e meny

dialogu me shumë skeda. Në skedën Genpërgjithshme), ju mund të përcaktoni se sllogarie duhet të ketë si fillim një bllok llogarish (duhet së paku të jetë një fletë, ndërsa maksimumi i fletëve në një bllok është 255).

Ndërro tani vlerën tek fusha Sheets in a new workbook, në një vlerë të re.

Krijo një bllok të ri, duke klikuar mbi butonin New.

nd të shikoni tani se keni një fletësh në bllokun e ri të llogarive.

Mbyll bllokun eprogramin.

Shkruani tekst Tani do të shkruani tekst në fletën e llogarive. Së

i do të mëso

Kursori i qeliave dhe trKursori i qelizave është katërkëndëshi që gjendet gjithmonë në krye të anës së majtë të

miut ka formën e një shenje plus të madhe, klëvizni nga një vend në tjetrin në fletën e llogarisë. Nëse kaloni jashtë dritares së programit, treguesi i miut do të ndryshojë formëdhe transformohet në shigjeta të ndryshme.

Qeliza aktive Kur zhvendosni kursorin e qelizës, psh. duke përdorur tastet e shigjetave, ose duke klikuar

shënjohet. Kjo qe emrit, në të majtë të linjës së formulës mundshihni emrin apo adresën e qelizës aktive. Vini re se si duket adresa e qelizës! Adresa C3 thotë se qeliza aktive ndodhet në pikë-prerjen (koordinatën) e radhës 3 dhe në kollonën C:

Asistenti i Office

Me nga ë

fleta e fundit

një flet

Shko tek Shko tek fleta e fillimit

- 7 -

Page 8: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Titujt në fletën e llogarisë Kur doni të shkruani numra ose tekst në një fletë llogarie, bëni aktive një qelizë dhe shkruani më pas normalisht me tastaturë. Ndërsa shkruani,

ksti juaj do dalë në linjën e formulës.

mb

Tani teksti është “futur” në qelizën A1.

Shtypni tastin Enter, që qeliza aktive të pranojë tekstin e shkruar. Në rastet kur pendoheni për një

një qelize qelize,

Ide! ë qelize

ë, ku mund të oni të shkruani më pas.

i të

shkruan të ardhurat e një firme për tremujorin e parë, të

onet në fjalë kanë

a.

te

Shënjo qelizën A1.

Shkruaj tekstin: Të ardhurat e firmës.

Sapo të përfundoni shkrimin, ekrani juaj do duket kështu:

Kliko i tastin Enter.

veprim, mund të shtypni butonin Cancel ose Esc.

Ndrysho përmbajtjen eNëse doni të ndryshoni përmbajtjen e njëaktivizoni qelizën në fjalë dhe shkruani mbi të. Nëse shtypni tastin Delete (fshij), ju do të fshini të gjithë përmbajtjen e një qelize.

Nëse doni të korrigjoni përmbajtjen e njaktive, klikoni në linjën e formulës, ose klikoni dyfish në qelizë. Pastaj mund të shkruani korrigjimet që doni të bëni. Mundeni gjithashtu të shtypni F2 për të hapur një qelizvazhd

Numra, tekst dhe formula Qelizat mund të përmbajnë numra, tekst dhe formula, të cilat kryejnë llogaritë. Kur don

punoni me një fletë llogarie, është mirë të shkruani numrat dhe tekstin në qelizat relevante. Llogaria që do të bëni tani, për

ndara në tre seksione. Tre seksiemrat: Veri, Lindje dhe Jug.

Bëj tekstin në qelizën A1 me të zeza, që t’i ngjajë figurës më poshtë.

Ruaj bllokun e llogarive nën emrin Firm

Riemëro fletën e llogarive aktive nga Sheet1 në Të dhënat.

Shkruaj tani tekstin dhe numrat e mëposhtëm. Kliko më pas butonin Save.

Vini re se teksti orientohet menjëherë nga e majta në qelizë, ndërsa numrat orientohen nga e djathta.

Përdor formula Një formulë mund të njihet, pasi ajo fillon me shenjën e barazimit (=), shenjën e mbledhjes (+)

o qeliën E3 dhe shtyp shenjën eër t’i treguar Excel, se doni të ë formulë.

risë njën plus (+).

jesa e dytë e llogarisë

së doni llogarinë, duke

hkruaj Paraqitja aktuale e tekstit

apo me shenjën e zbritjes (-).

Tani duhet të shkruani në qelizën E3 këtë formulë:

=B3+C3+D3

Kjo formulë llogarit shumën e numrave të qelizave B3, C3 dhe D3.

Veproni në këtë mënyrë:

Aktivizbarazimit pshkruani nj

Kliko në qelizën B3 (pjesa e parë e llogaB3+C3+D3) dhe shtyp she

Kliko në qelizën C3 (pB3+C3+D3) dhe shtyp shenjën plus (+).

Kliko në qelizën D3 (pjesa e tretë e llogariB3+C3+D3) dhe përfunshtypur Enter.

Qeliza aktive

Anulo S

- 8 -

Page 9: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Llogaria juaj duhet të duket si më poshtë:

Keni mundësi të shkruani formula në këtë mënyrë, duke shënjuar dhe klikuar në qeliza të ndryshme, të cilat duhet të përfshihen në

gjedhni ta shkruani formulën me ndihmën e staturës. Disfavori me këtë metodë është se

htë e uar. Dhe ju mund të shikoni të

qelize.

he tërhiq dorezën e liza jë

uket kështu:

bledhjen së bashku të numrave. Kur doni të llogaritni këto shuma, mund të përdorni një funksion të veçantë në Excel. Veproni kështu:

bi buton

6 mbushjes djathtas.

llogarisë për të shmangur shënjimin e

formulë. Por ju keni mundësi gjithashtu të ztamund të shkruani ndonjë gjë gabim.

Ide! Provoni të përdorni metodën “shënjo & kliksa herë të mundeni.

Kopjoni një formulë Në figurën e mësipërme, qeliza E3 ës

o”,

shënjashtuquajturën “doreza e mbushjes”, në anën e djathtë-poshtë kësaj

Aktivizo qelizën E3 dmbushjes vertikalisht poshtë, deri tek qeE5 (kursori i miut do transformohet në nanimacion, me një shenjë plus në fund).

Tani duhet që ekrani juaj të d

Në këtë mënyrë, ju keni kopjuar përmbajtjen e qelizës E3 (do të thotë formulën =B3+C3+D3) tek qelizat E4 dhe E5.

Autoshuma Edhe qelizat B6, C6, D6 dhe E6 duhet të bëjnë m

Shënjo qelizën B6 dhe kliko m in

AutoSum (autoshumë).

Tani Excel shënjon një zonë mbi qelizën aktive:

Në këtë rast, zona është e saktë.

Kliko mbi tastin Enter.

Duhet të kopjoni formulën e B6.

Kopjo formulën e qelizës B6 tek C6 dhe Eduke tërhequr dorezën e

Kliko me miun në një qelizë të zbrazët jashtë

qelizave.

Llogaria juaj tani do të duket kështu:

Vini re se, ju nuk do kishit mundur ta përdorni qelizën E3,

pasi do kishit marrë shumën e të gjithë numrave në radhën 3, duke përfshirë edhe numrin e muajit.

Paraqitni formulat Nëse doni të shikoni formulën në një qelizë të veçantë, mund ta shënjoni atë dhe të shikoni

arisë, zgjedhur Tools, Options..., View dhe

duke vendosur një hark tek fusha Formulas ikën Window options

pa problem funksionin Autoshumë në

linjën e formulës. Në rast se doni të shikoni të gjitha formulat në një fletë llogarie, për këtë përdoret një funksion i veçantë.

Paraqit formulat në fletën aktuale të llogduke

Doreza e mbushjes

(formulat), nën rubr(mundësitë e dritares).

- 9 -

Page 10: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Kthehu përsëri tek gjendja normale, duke e hequr shënjimin tek Formulas (formulat).

Komente Kur qeliza është e shënjuar, mund të zgjedhni Insert (futni), Comment (koment), për të lënë një shënim. Mund të shikoni më pas, se qeliza përmban një koment, ose shënim, ngaqë ajo ka një trekëndësh të kuq në anën e djathtë-lart.

Shto tek qeliza A1 komentin me përmbajtjen e mësipërme.

Kliko në një qelizë tjetër e jo në A1.

Zhvendos treguesin e miut mbi qelizën A1.

Tani mund të lexoni komentin që keni shënuar.

Nëse doni të hiqni komentin nga qeliza e shënjuar, zgjedh Edit, Clear, Comments.

të hequr.

rin Para.

Shkruaj si më poshtë:

Fshij komentin, që sapo keni vënë.

Kontrollo që trekëndëshi i vogël të je

Ruaj dhe mbyll bllokun e llogarive.

Seritë Tani do të vazhdoni punën me llogari dhe formula.

Krijo një bllok të ri llogarish me em

Fletës së parë të llogarive, jepni emrin Gjashtëmujori i parë.

Shumën e parave neto e gjeni duke zbritur shpenzimet prej të ardhurave mujore.

Përdor metodën “shënjo & kliko” për të kryeus

ë kollonën B – rezultati

Kopjo formulën e shumës nga B10 djathtas

Re ë:

r veprimet me formulën =B4-C4 (B4 minC4) në qelizën D4.

Kopjo formulën në drejtim poshtë deri tek radha 9.

Bëj një Autoshumë nduhet të jetë në qelizën B10.

deri në kollonën D.

zultati do të duket si më posht

Seritë me numra Në zonën A4: A9 duhet të qëndrojnë numrat 1, 2, 3, 4, 5 dhe 6. Mund t’i shkruani ato një nga një, por shpeshherë, ky veprim kryhet më shpejt

n e mbushjes për të krijuar

oshtë me

nëse përdorni dorezëtë ashtuquajturën seri numerike.

Shkruaj numrin 1 në qelizën A4 dhe numrin 2 në qelizën A5.

Shënjo zonën A4:A5. Tërhiq pdorezën e mbushjes, deri tek qeliza A9.

- 10 -

Page 11: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Radhë dhe kollona Provo të kryesh këto veprime:

Kliko mbi kokën e kollonës C – dmth. mbi kuadratin gri në krye të fletës së llogarisë, e cila përmban shkronjën C.

Mbaj të shtypur tastin Ctrl dhe shtyp shenjën plus (+) në tastaturë.

, kollona do të i mbi tastin

do të shtohet një

shkol Në të njëjtën mëny

Kollona e shënjuar zhduket menjëherë. Në të

Nëse e keni kryer si duhet këtë veprim, duhei të keni një seri numrash nga 1 deri 6 në

t tan

ie të o ditën e javës,

n

bushjes poshtë nga qeliza

kollonën A, ashtu siç duket edhe në figurë.

Seritë me tekst të veçantë Nëse qeliza përmban tekst me një domethënveçantë, psh. emrin e muajit, approgrami do i mbushë automatikisht emrat e tjerë, nëse tërhiqni poshtë dorezën e mbushjes.

Shënjo zonën A4:A9 dhe fshije përmbajtjeme tastin Delete.

Shkruaj fjalën Janar në qelizën A4.

Tërhiq dorezën e mA4 deri tek qeliza A9.

Fleta juaj e llogarisë do të duket kështu:

Ka mpunojë për gj

.

t

undësi, që lista e serisë së muajve të mos uhën shqipe. Për këtë arsye, ju

mund të shtoni një listë të re, duke shkuar në Tools, Options..., zgjedh skedën Custom Lists, kliko pastaj në dritaren poshtë mbi NEW LISTKliko mbi butonin Add në të djathtë të kësaj kutie dialogu, dhe kursori do fillojë të pulsojë nëdritaren e zbrazët. Pastaj shkruaj me radhë muaje vitit në shqip, siç tregohen në figurë dhe përfundo duke klikuar mbi Add.

Kur klikoni mbi kokën e kollonësshënjohet e gjitha. Dhe kur shtypnCtrl dhe një shenjë (+), atëherëkollonë e re, para kollonës së shënjuar. Siç e

ikoni nga figura, kollona e re futet ndërmjet lonave ekzistuese B dhe C.

rë mund të fshini një kollonë, duke shtypur Ctrl dhe më pas shenjën minus (-).

Kujtohu që mund të pendoheni për veprimet, duke klikuar mbi butonin mosbëj ose duke shtypur tastet e shkurtprerjes Ctrl+Z. Ka veprime, që nuk mund të rikthehen.

Mbaj të shtypur tastin Ctrl dhe shtypni minus.

njëjtën mënyrë, mund të shtoni dhe fshini radhët.

Shto kollona dhe shkruaj tekste e formula, që fleta e llogarisë të dukes si në figurë. Në kollonat C, E, dhe G duhet të shkruani formulat që japin rezultatin e saktë.

Ide! Ju mund të llogaritni numrat e akumulimit, psh. në qelizën C7 duke shkruar formulën: =C6+B7

GjKa fjalë në fletën e llogarisë, të cilat nuk i zë gjë d ta

ërësia e kollonës

rësia normale e kollonës. Por ju mun

Formulat

- 11 -

Page 12: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

ndryshoni gjërësinë e kollonës, që fjala e shkruar

anësorja e djathtë e kollonës, kliko dyfish në ndarësen ndërmjet kokave të kollonave, psh. ndërmjet kollonave C dhe D.

Ruaj dhe mbyll bllokun

dhe tërhiq, ose kliko dyfish.

në të, të duket e plotë.

Në ato kollona, ku fjala është mbuluar nga

Në këtë mënyrë do të ndryshoni automatikisht gjerësinë e kollonës, kështu që të gjitha qelizat kanë vend të mjaftueshëm për të shfaqur të gjithë përmbajtjen e tyre.

Rregullo gjërësinë e kollonave, që duket senuk janë në rregull.

e llogarive.

Mund të rregulloni gjithashtu gjërësinë e kollonës manualisht. Kap me treguesin e miut në ndarjen ndërmjet dy kokave të kollonave dhe zgjero ose ngushto gjërësinë e një kollone, duke e tërhequr në kënd.

Lartësia e radhëve Mund të rregulloni edhe lartësinë e radhës me ndihmën e së njëjtës teknikë, që përdoret për gjërësinë e kollonës. Kap me miun në ndarjen ndërmjet dy radhëve

Zonat e qelizave Kur punoni me një fletë llogarie, duhet në të shumtën e rasteve të punoni me zona qelizash. Zona e qelizave është një katërkëndësh me qeliza, të cilin mund ta përcaktoni, duke dhënë

dërta. Në figurën më dy nga këndet e përkunposhtë, zona e qelizave përcaktohet si A3: B5.

Vini re se ka gjithmonë një qelizë aktive në njëzonë të shënjuar. Adresa e qelizës aktive

egohet në të majtë të linjës së formulës; në të a

i do të provoni të punoni me zona qelizash.

Duhet të bëni një fletë llogarie, ku të llogaritni distancën e ndalimit të një makine. Ndoshta shikoni një pengesë në rrugë dhe e ndaloni menjëherë makinën. Distanca e ndalimit është gjatësia e rrugës, që makina arrin të ecë, që nga momenti kur ju zbuloni pengesën dhe deri në atë moment, kur makina është ndaluar plotësisht.

ën e

, ë). Të dhënat

e tjera shkruhen manualisht. Vini re se titulli a.

trrastin tonë, qeliza A3 ësh

istanca e ndalimitTan

ktive.

D

Distanca e ndalimit bën fjalë për distancecjes së makinës gjatë reagimit në momentin që shihni pengesën dhe distancën e frenimit.

Në fletën e llogarisë ka formula në qelizat D4D5 dhe D6 (shiko figurën më posht

është shkruar në dy qeliz

Bëni veprimet siç tregohen në figurë dhe ruani dokumentin me emrin Frenimi.

Shënjo një zonë Një zonë qelizash shënjohet

Tërhiq ëtu k

duke shënjuar qelizën e një këndi dhe duke tërhequr miun diagonalisht për tek këndi i përkundërt i asaj zone. Mund të zgjedhni të përdorni një metodë

Kliko në këtë fushë të zbrazët për të shënjuar të

Kliko mbi shkronjënkrye të kollonës për të

Formul

gjitha qelizat e një flete.

shënjuar gjithë kollonën.

- 12 -

Page 13: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

tjetër: kliko në njërin kënd të zonës, mbaj të shtypur tastin Shift dhe kliko në qelizën diagonalisht të përkundërt të këndit tjetër.

Nëse doni të largoni një shënjim, mund të klikoni në një vend të rastësishëm në dritare.

Zhvendos një zonë Kur të keni shënjuar një zonë qelizash, mund të

rovoni të tregoni me treguesin e miut në këndin zonës – nëse e poziciononi miun si duhet,

cila ori i me anën e miut këndin e zonës, mund ta zhvendosni

hiq & lësho”, në një vend

Shënjo zonën A1:D6.

izat respektive.

shtypur, jë pozicion të ri, zona do të kopjohet.

juar C3:F8, që të

dhe

pekursori do të transformohet në një shigjetë, e

entohet pjerrtas nga e majta. Po të kapn

atë me metodën “tërtjetër në fletën e llogarisë.

Zhvendos zonën e shënjuar në C3:F8.

Përdor Tools, Options..., View, Formulas për të shfaqur formulat në fletën e llogarisë.

Në figurën, në krye të kësaj faqeje mund të shikoni treguesin e miut gjatë zhvendosjes si dhe formulat që llogarisin distancën e ndalimit. Ato ndërrohen automatikisht gjatë zhvendosjes dhereferojnë gjithmonë tek qelRregullo mundësitë, që fleta e llogarisë të mos tregojë formulat.

Kopjo një zonë Metodën “tërhiq & lësho” mund ta përdorni edhe për të kopjuar një zonë. Nëse e mbani tastin Ctrl tën

ndërsa tërhiqni zonën e shënjuar në

Zhvendos zonën e shënvendoset në zonën A3:D8.

Mbaj të shtypur tastin Ctrl dhe tërhiq një kopje të zonës së shënjuar tek A12:D17.

Shkruaj numra të rinj në qelizat C15, C16C17 dhe vendos tituj për tabelat, si në figurën më poshtë:

Renditja e të dhënave Tani do të punoni me një fletë llogarie, ku do të mësoni se si të renditen të dhënat.

Fillo një fletë të re llogarie dhe shkruaj të dhënat e mëposhtme:

Ruaj dhe mbyll fletën e llogarive.

Vendos kursorin diku brenda tabelës, në kollonën C (vrapimi “B”) dhe kliko mbi butonin Sort Ascending (renditje rritëse).

Formulat që Treguesi i

- 13 -

Page 14: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

ni, e gjithë tabela renditet sipas vlerave të lonës C, ku ndodhet kursori. Vini re se radha numër në kollonën C

Takolpa kalon në fund

Rendit tabelën sipas rezultateve të vrapimit B, por këtë herë renditje zbritëse, duke përdorur butonin Sort Descending (renditje zbritëse).

Ruaj fletën e llogarisë nën emrin Vrapimi dhe mbylleni atë.

të renditjes.

Ushtrimi 4.2 – Zbritja dhe kopjimi i serisë një fletë llogarie si më poshtë dhe jepi

emrin Ushqimore. Kollona D duhet të mbajë formula.

Fillo

Ushtrimi 4.1 – Mbledhja Fillo një fletë llogarie dhe ruajeni atë me emrin Shkolla. Kollona E dhe radha 8 duhet të kenë formula veprimesh.

Ide! Shkruaj tekstin “Grupi i mallrave 1” në qelizën A4 dhe tërhiqe dorezën e mbushjes poshtë deri tek qeliza A12.

Ushtrimi 4.3 – Kampionati i futbollit

- 14 -

Page 15: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Fillo një fletë llogarie që i ngjan asaj në figurë nëfund të faqes, dhe ruaje me emrin Kampionati-6(Kujtohuni që të

3

klikoni dyfish ndërmjet dy kokave të kollonave për të rregulluar

automatikisht gjërësinë në kollonat e duhura).

Fillo e shkruaj titujt në fletën e llogarisë. Pastaj shkruaj tekst dhe numra në kollonat B, D, E, F, G dhe H. Në pjesën tjetër të kollonave, duhet të bësh llogaritë.

Duhet të përdorësh këto rregulla llogarish:

Numri i ndeshjeve është i barabartë me shumën e ndeshjeve të fituara, ndeshjet barazim dhe ndeshjet e humbura.

Golavrazhi është i barabartë me ndryshimin ndërmjet numrit të golave të shënuar dhe numrin e golave të marrë.

Pikët llogaritën siç e dini, duke shumëzuar numrin e fitoreve me 3 dhe duke shtuar nga 1 pikë për barazimet.

1. Rendit tabelën sipas numrit të golave tëshënuar në renditje zbritëse.

2. Rendit pastaj tabelën sipas golavrazhit në nrenditje zbritëse.

3. Rendit në fund tabelën sipas pikëve nërenditje zbritëse.

Ushtrimi 4.4 – Distanca e ndalimit Në fletën e llogarisë Frenimi, të cilën e keni

parë, mungojnë llogaritë për shpejtësinë/orë. Kryej llogaritë që t’i përgjigje

bërë më 70 km n fletës së mëposhtme të llogarive:

Formatimi Në dy shembujt që vijojnë, vijat e grilës së fletës së llogarisë janë hequr, kështu që ju mund ta shikoni formatimin më qartë. Nëse vendosni për

nga

mbi printimin e fletës së llogarisë në letër.

Formatimi i një qelize dhe zone Kur një qelizë apo zonë është shënjuar, ju mund ta formatoni qelizën (ose zonën) duke zgjedhur Format, Cells (mund të përdorni edhe shkurtprerjen Ctrl + 1). Do të merrni kutinë e dialogut me gjashtë skeda (shiko figurën djathtas).

Në këtë kuti dialogu do të gjeni mundësitë e formatimit (në këtë rast keni të zgjedhur skedën Alignment (orientimi)). Format më të zakonshme të formatimit mund t’i zgjedhni me ndihmën e butonave të linjës së formatimit, por nëse ato nuk mjaftojnë, atëherë i referoheni funksionit të

ren djathtas-lart:

t’i hequr vijat e grilës, atëherë duhet të shkonitek Tools, Options..., View dhe hiq harkunGridlines (vijat e grilës).

Shënim! Rregullimi për paraqitjen ose jo të vijave të grilës nuk ka asnjë ndikim

formatimit në drita

- 15 -

Page 16: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Orientimi – pozicioni në qelizë Normalisht teksti orientohet nga e majta dhe

umrat orientohen nga e djathta. Nëse doni ta dryshoni këtë, mund të klikoni në njërin nga tre

butonat e or lizkëto butona e formatimit.

nn

ientimit të përmbajtjes së qe gjenden në linjën e butonav

ës – të

skedën Alignment (orientimi) për tekste të gjata ose për të përcaktuar pamjen e titujve.

Hapni fletën e llogarisë Firma dhe largoni

eda hkrimit) tipin e shkrimit, formatin

r) dhe më të rdorn

e të foratëherë në vend të kësaj, mund të përdorni

,

e .

Jep për qelizën A1 madhësinë e shkrimit 14 12 me krimit.

Nëse psh. butoni i orientimit majtas ka një katror blu, duhet edhe një klikim tjetër mbi këtë buton, që të përcaktojë orientimin standart majtas (dmth. që teksti të orientohet majtas dhe numrat djathtas).

Mund të përdorni edhe mundësitë e tjera në

vijat e grilës.

Shënjo zonat e qelizave B2:E2.

Kliko mbi butonin e orientimit djathtas.

Tipi dhe madhësia e shkrimit Kur formatoni qeliza, ju mund të jepni tek skFont (tipi i s(me të zezatij. Nëse pëlqeni më shu

utonav

, kursiv, të nënvizuapë

ngjyrën e i linjën e

b matimit (shiko më poshtë),

butonat Tipi i shkrimit, madhësia, me të zezakursiv, i nënvizuar si dhe ngjyrën e shkrimit.

Formato zonën A2:E2 dhe A6:E6 mshkronja të zeza me ndihmën e butonit Bold

dhe për zonën A6:E6 madhësinëndihmën e fushës madhësia e sh

Fleta juaj e llogarisë duhet të duket kështu:

Kur të korrigjoni një qelizë, mund të bënformatimin e pjesëve të përmbajtjes së qelizës. Shënjo pjesën që doni të formatoni dhe zgjedh formatin. Në këtë mënyrë, mundeni të zgjedhni

yshme shkrimi, madhësi të ndryshm

ksti, .

i edhe

tipe të ndr e, etj. në përmbajtjen e qelizës. Mund të jepni ngjyra të ndryshme për pjesë të ndryshme teetj. – shiko më tepër rreth kësaj në faqen tjetër

Teë

• zeza

• Fjala “tekst” është shkruar me të zeza dhe pakmë i madh se shkrimi i pjesës tjetër.

• Fjala “njëjtën” është shkruar me ngjyrë blu.

• Fjala “qelizë” – me shkrim më të vogël.

• Fjala “formate” me shkrim të ngritur dhe

Orientimi majtas

Orientimi

Orientimi

ksti në shembullin e mësipërm është shkruar në të njëjtën qelizë. Vini re se në të njëjtën qelizndodhen formate të ndryshme të tekstit:

Fjala e parë “Këtu” është shkruar me të dhe madhësi më të madhe shkrimi.

nënvizim.

• Fjala “ndryshme” me ngjyrë të kuqe të çelurdhe kursive.

Ngjyra e mbushjesKursivTipi -- madhësia e shkrimit

djathtasqendror

Ngjyra e shkrimitNënvizimMe të zeza

- 16 -

Page 17: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Formati i numrave Kur shënjoni një qelizë, që përmban numër, mund t’i jepni këtij numri formate të ndryshme duke zgjedhur Format, Cells në linjën e menysë dhe duke zgjedhur skedën Number.

Në tabelën e mëposhtme jepen formatet më të rëndësishme të numrave:

Formati i numrit

Përshkrimi Shembuj

Standart Ky format e paraqet numrin me sa më pak shifra dhjetore.

23445,3

Numër Mund të vendosni vetë për sasinë e shifrave pas presjes dhjetore.

23445,30

23.445,30 Valutë Duket si formati i

numrit, por është gjithmonë me pikëzim mijëshi dhe jep shenjën e valutës.

23.445,30 Lek

Përqindje Formati i përqindjes me rregullim të sasisë së shifrave dhjetore.

43

Formato zonën E3:E5 si numerike mdhjetore dhe ndarje mijëshe.

ore.

a ket si vijon:

Shënjo zonën B6:E6 dhe zgjedh Cur(valuta) pa shifra dhjet

Fleta e llog risë tani do du

Nëse ndshenja # në v

odh ër, që merrni do të th

ka vend të m r fri. Prandaj d ë onës, psh. duke kli arjen ndërmjet

e 6 dhe nën For i Cnën Categor zgjedhni në

stën “lësho-poshtë”: Lek Albanian.

si në figurën më sipend të numrit, kjo jaftueshëm në qelizë pëuhet të zgjeroni gjërësinkuar dyfish mbi nd

tëotë se nuk ormatin e e koll

kokave të kolshqiptare L

lonave. Për të marrë valutën k, duhet të shënjoni zonën mat, Number të zgjedhny. Pastaj nën Symbol,

B6:Eurrency

li

Kujdesu që të shikoni të gjithë numrfletën e llogarisë.

at në

Ruaj fletën e llogarisë Firma.

Butonat në linjën e formatimit Në linjën Formatting (formatimi) do të shikoni këto pesë butona, të cilët përdoren për të formatuar numrat.

• Kur klikoni mbi butonin Currency (valuta),qeliza e shënjuar merr automatikisht dy shifadhjetore dhe shenjën e valutës standarte.

• Klikimi mbi butonin Comma Style (presjedhjetore) i jep numrit dy shifra pas presjesdhjetore dhe pikësim mijësh, milio

rrency

nësh, etj.

Cu

Percent Style Comma Style

Increase DecreaseDecimal

%

5,25%

e 0

rency

• Kur klikoni mbi butonin Percent Style(përqindje), qeliza do formatohet mepërqindje pa shifra dhjetore.

e shifrave pas presjes klikim.

• Butonat në të djathtë, Increase (rrit) dheDecrease (zvogëlo) Decimal rrisin osezvogëlojnë numrindhjetore me nga një shifër për

Pamja e qelizave

- 17 -

Page 18: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Siç është përmendur më sipër, mundësitë e shumta të formatimit gjenden në menynë Format, Cells (ose me kombinimin Ctrl+1). Në ked o rregulloni gjyrën dhe m e qelizës.

të rregulloni edhe ngjy

linKu

kbutgjendet në lin

ëse).

ShNëse

fun t:

sn

ën Patterns (m deli) mund tëodelin

Mund rën e qelizës me ndihmën e butonin Fill Color (ngjyra mbushëse), të cilën e gjeni në dy

jat e butonave të Formatimit dhe Vizatimit. r ndryshohet ngjyra mbushëse në qelizë,

mund të nevojitet të ndryshohet edhe ngjyra e sh rimit. Në këtë situatë mund të përdorni

onin Font Color (ngjyra e shkrimit), që jën e butonave të fotmatimit dhe

vizatimit (ngjitur me butonin ngjyra mbush

ënim! klikoni mbi butonin Drawing (vizatimi) në

linjën Standarte të butonave, do shfaqet në d të dritares linja e butonave të vizatimi

Këtë linjë butonash mund ta përdorni për tëfutur kutia teksti, shigjeta, etj. mbi dritarenfletës së llogarisë. Klikimi edhe një hetë mbi buton, largon linjën e vizatimit.

e

ra n

ke.

yandohet të

o Fill, pasi linjat e grilës mbulohen,kur zgjedhet ngjyra e bardhë, dhe krijohen edhe “zbrazëtira” në fletën e llogarisë. Nëse doni të shikoni një shembull tek fleta aktuale e llogarisë (Firma), zgjedhni ngjyrën mbushëse të bardhë,

uaj

).

e

hap ngjyra e

tën aktuale të llogarisë (Firma).

it.

bajtjes së qelizës i dhe tipe shkrimi të

ësis

rta – shkrim negativ ll të dallueshëm, mund

këtë duke zgjedhur ngjyrën e përkundërt

nuk ka vend të mjaftueshëm në qelizën A1 - ajo shtrihet

qelizave A1:E1.

1:E1, kliko

Ngjyra Tani do të provoni të vendosni ngjyfletë llogarie.

Hapni fletën e llogarisë Firma dhe shënjonizonën B3:D5.

Kliko mbi shigjetën në të djathtë të butonit Fill Color dhe zgjedh një ngjyrë simpati

Largo shënjimin e zonës së qelizave, psh. duke klikuar mbi qelizën A1.

ë një

Shënim! Vini re se ka dy mundësi për të marrë përsëri ngjyrën e bardhë të sfondit – të zgjedhni ngje bardhë, ose No Fill (asnjë). Rekomzgjedhni N

rën

pastaj shkoni e zgjedhni tek Tools, Options...,

View, Gildlines (vijat e grilës). Kujtohuni të largoni linjat e grilës përsëri.

Modeli Tani do të provoni të bëni modele për fletën ttë llogarisë:

Shënjo zonën B3:D5 në fletën aktuale të llogarisë (Firma

Shtyp Ctrl+1 (ose zgjedh Format, Cells) dhzgjedh skedën Patterns.

Në këtë skedë, mund të ni një listë lësho-

poshtë memodele të ndryshme, dhe zgjedhni njërin prej tyre:

Largo shënjimin, që të shikoni rezultatin.

Largo më pas modelin e zgjedhur.

Ngjyra e shkrimit Deri tani keni provuar të ndryshoni ngjyrën e sfondit në qelizë. Mund të provoni gjithashtu të ndryshoni edhe ngjyrën e shkrimit.

Shënjo qelizat A6:E6 në fle

Kliko në shigjetën e vogël në të djathtë të butonit Font Color (ngjyra e shkrimit).

Zgjedh një ngjyrë të këndshme dhe largo shënjimin, që të shikoni efektin e rezultat

Ktheni ngjyrën në origjinë, duke zgjedhur Automatic në listën e ngjyrave. Vini re se, pjesë të ndryshme të përmmund të kenë madhësndryshme e njëkoh

Ngjyrat e përkundëNëse doni të bëni një tituta bëni

ht ngjyra të ndryshme.

– duke shkruar me shkronja të bardha mbi njësfond të zi. Para se të kryeni pikat që rekomandohen këtu, duhet të vini re se

mbi të gjithë zonën e

Shënjo qelizën A1 dhe kliko mbi shigjetën e vogël djathtas ngjyrës së shkrimit, dhe zgjedhngjyrën e bardhë. Shënjo zonën A

- 18 -

Page 19: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

mbi shigjetën djathtas ngjyrës mbushëse dzgjedh ngjyrën e ze

he zë.

Shë asi i

qel

Fle

Shënim! njimi i qelizës A1 është i mjaftueshëm, p

kësaj i përket teksti dhe aty mund të ndryshonngjyrën e shkrimit. Por duhet të shënjohen

izat A1:E1 për ta bërë sfondin me ngjyrë të zezë.

ta e llogarisë duhet të duket si në figurë:

Peneli i Formatit Në Excel ekziston një funksion, i cili e bën të lehtë kopjimin e formatit nga një qelizë në tjetrën. Ky funksion quhet Peneli i Formatit.

Bëj formatin e qelizës B6 me shkrim të bardhë mbi sfond të zi, dhe qeliza të jetë akoma aktive.

! IdeNëse nuk e keni mbyllur Excel që nga shembulli i

nd të zgjedhni të klikoni mbi dy

i re treguesin e miut që

Tërhiqni me miun nga qeliza C6 tek E6.

Tani, qelizat C6, D6 dhe E6 kanë të njëjtën pamje me qelizën B6.

Jepi qelizës A6 të njëjtin format si qelizës A1.

Fleta e llogarisë do të duket si më poshtë:

fundit, mubutonat respektivë të ngjyrës së shkrimit dhe sfondit – programi i kujton ngjyrat e fundit.

Kliko mbi skedën Format Painter (peneli i formatit) - vinshndërrohet më pas në një penel.

Pë nizave

n ).

ShVe e majta në radhën e tretë – jep mundësi për të bërë vija të brendshme në një zonë të shënjuar. Nëse doni të

et të o

Shënjo zonën B3:E3 dhe kliko mbi butonin Format Painter (peneli i formatit).

Kopjo formatin për zonat e qelizave B4:E5.

Shënjo zonën A2:E2 dhe kliko këtë herë mbi butonin e parë të radhës së dytë të korrnizave

e llogarisë do duket

rdorimi i korr

Ka mbetur pa u bërë vetëm vendosja e disa korrnizave në fletën e llogarisë.

Shënjo zonën B3:E5 dhe kliko mbi shigjetënë të djathtë të butonit Borders (korrnizatTani mund të shikoni mund

ënim! tëm njëri buton – i dyti nga

ësitë që jepen:

largoni të gjithë korrnizat nga një zonë, duhpërdorni butonin e parë në radhën e parë (NBorder - pa korrniza).

Zgjedh butonin e tretë në radhën e tretë (korrnizë e jashtme).

Kliko mbi qelizën A1 për të parë rezultatin.

(nënvizim dyfish). Fletakështu:

Nëse përdorni linjën e menysë Format, Cells,

ë me pak mund i jep i,

eks

i:

mundeni të përcaktoni edhe tipin dhe ngjyrën e korrnizës nga skeda Border (korrniza):

Ruaj dhe myll fletën e llogarisë.

Përdorimi i Autoformatit Excel ka një funksion, qfletës së llogarisë një pamje të bukur. Së parfilloni një fletë llogarie, me të cilën mund të

perimentoni.

Krijo fletën e llogarisë me emrin Test format

- 19 -

Page 20: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

dh Format, AutoFormat:

Vendos kursorin në një vend kudo në tabelë dhe zgje

Zgjedh Classic 1, siç e shikoni në figurën më

.

ryshëm autoformati. Ruaj fletën

Largo formatin Nëse shënjoni një zonë dhe zgjedhni Edit, Clear (pastro), do hapet një nën-meny me 4 mundësi:

sipër. Shiko rezultatin.

Përfundoni tabelën me shumën në radhën 5Provoni të shihni se si duket tabela me shembuj të nde llogarive me formatin që pëlqeni më shumë.

• Nëse zgjedhni Formats, do pastroni të gjithëformatin në qelizat e shënjuara.

• Po zgjodhët Contents (njëlloj si Delete), do të

, pa prekur formatin.

All, atëherë do i pastroni të , formatin dhe komentet.

ënyrë:

Ruaj në fund fletën e llogarisë.

jetë një ide e mirë në disa raste, që të mbyllni fletën dhe të mos lejoni të shkruhet mbi të. Kjo mund të bëhet në disa mënyra. Qelizat e shënjuara mund të jenë të fshehura ose të mbyllura. Nëse një qelizë është e fshehur, kjo do

qel ë se ajo as

ma

isi e

ithë dokumentin.

llogarisë

duhet

ni ndonjë gjë jashtë

erë

Shënjoni A1:C5 dhe pastroni formatin.

Kliko menjëherë Undo (mosbëj).

Mbrojtja e fletës së llogarisë Kur të keni përfunduar një fletë llogarie, mund të

të thotë se një formulë eventuale nuk shfaqet në linjën e formulave, nëse qeliza shënjohet. Nëse

iza është e mbyllur, kjo do të thotmund të korrigjohet, zhvendoset, ndryshohet në

dhësi apo të fshihet.

Radha e punës për mbrojtjen e një flete është d veçantë: së pari duhet të përcaktoni se cilat

o hapen për të shkruar qeliza duhet të mbyllen apnë to – pastaj mbroni të gj

Veproni në këtë mënyrë:

Shënjoni zonën B2:C4 (në fletën eTesti i formatit).

Kliko me butonin e djathtë të miut mbi zonën e shënjuar dhe zgjedh Format Cells... (ose bëje këtë nga linja e menysë).

Largo harkun tek fusha Locked në skedën Protection.

Tani ke përcaktuar qelizat e veprimit, dhe të kyçësh të gjithë fletën e llogarisë.

Zgjedh Tools, Protection, Protect Sheet.

Kliko OK në kutinë e dialogut, që del menjëherë (pa fjalëkalim).

Provoni tani të shkruazonës B2:C4.

Nëse veprimi është kryer ashtu siç duhet, atëhdo të merrni mesazhin në të djathtë-lart:

pastroni përmbajtjen

• Nëse zgjedhni gjitha: përmbajtjen

Veproni në këtë m

- 20 -

Page 21: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Largo mbrojtjen e fletës, duke zgjedhur Tools, Protection, Unprotect Sheet.

Ruaj përsëri fletën e llogarisë.

Printimi i fletës së llogarisë Tani do të provoni të printoni një fletë logarie.

Hapni fletën e llogarisë Firma.

Zgjesdh File, Print...

Menjëherë do të hapet kjo kuti dialogu:

Rregullimi i faqes Kur zgjedhni File, Page Setup, do të hapet kjo kuti dialogu:

Tek skeda Sheet mund të jepni, çfarë duhet të printohet dhe në cilin drejtim, nëse fleta e llogarisë ka disa faqe.

Tek skeda Page mund të zgjedhni ndër tjera drejtimin e faqes (për së gjati apo për së gjëri), dhe mund të përshtatni madhësinë e printimit për ato faqe që do printohen.

Printoni fletën e llogarisë me vijat e grilës dhe me titujt e radhëve dhe kollonave. Përdorni Print Preview dhe printojeni fletën:

Printoni të njëjtën flMund të zgjedhni të printoni fletën e shënjuar (normalisht fletën aktive), pjesën e shënjuar të fletës ose të gjithë fletën e llogarisë.

Printoni të gjithë fletën e llogarisë Firma.

Shënjo zonën A2:B5.

i

printoni.

Përdor menynë File, Print... dhe vendos një shenjë tek fusha Selection.

Do të printohet kjo zonë:

Mbyll Print Preview (shikimi paraprakprintimit) dhe

etë llogarie, por me letër e

garisë me formula,

Grcolkollonave). Kështu që me qetësi mund të kontrolloni llogaritjet tuaja mbi letër.

Në kapitullin 3 rreth programit Word, në metodikën Patenta e kompjuterit për të gjithë, moduli 1-3 jepet mundësia për t’i dhënë dokumentit një kokë dhe një këmbë. Këtë gjë mund ta bëni edhe me fletën e llogarisë në Excel.

për së gjëri. Përdorni Print Preview, para sta printoni fletën e llogarisë.

Ide! Për të printuar fletën e llorekomandohet të zgjedhni mundësitë Printo me

idlines (linjat e grilës) dhe Printo, Row and umn headings (titujt e radhëve dhe

Këtu përcaktohen faqet që do printohen

Numri i faqedo

ve që printohen

- 21 -

Page 22: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

- 22 -

Në mb , programi

do e ndajë printimin në disa fletë, sipas

bi Pastaj

Koka dhe këmba e faqes se një fletë llogarie është aq e madhe, saqë ajoush më shumë se një fletë A4

Excelradhës së përcaktuar tek File, Page Setup (rregullimi i faqes), Sheet, Page order (shiko figurën e Page Setup në të majtë).

Zgjedh File, Page Setup dhe kliko mskedën Header/Footer (koka/këmba). klikoni mbi Custom Header...

Tani do të shikoni kutinë e dialogut:

Ide! Ju mund të merrni Header/Footer (koka/këmbedhe nga funksioni Print Preview. Në këtë rasmund të klikoni mbi Setup... dhe të

a) t

hapni skedën bi

Në tre fushat e bajtjen

ekzistuese ose mund të shkruani tekst. Butonat në mes të kutisë mund të përdoren për:

Header/Footer dhe të klikoni më në fund monin Custom Header ose Footer.

se vendosni kursorin në një nga

but

mundëshme, mund të korrigjoni përm

) të

he

arisë ën tm p e t kë en

Nëse keni shënjuar të gjithë tekstin (ose pjesë të tij) në një prej fushave të bardha, mund të klikoni mbi butonin në të majtë (Apër të formatuar tekstin. Këtu mundndryshoni tipin e shkrimit, madhësinë, formatin(me të zeza, kursiv, nënvizim) dhe të japësh edefekte të tjera të veçanta.

Jepi fletës Të dhëna në bllokun e llog

Ruaj dhe mbyll fletën e llogarisë.

Ushtrimi 4.5 – Korrnizat dhe hijezimi Jepi fletës së llogarisë Frenimi pak a shumë pamjen e mëposhtme:

Provo më pas të eksperimentosh me modele dhe

ë

shkruar me shkrim negativ):

ngjyra të ndryshme, me ndihmën e ngjyrës mbushëse. Jepi fletës së llogarisë pak a shumpamjen e mëposhtme (vini re se, titulli duhet

Firma kokmajtas dhe

e më mesi

posh e ko

e (vetëms përdor

jesa ):

Tipi i shkrimit, madhësia, etj.

i faqes

Provo eventualisht Print Preview. Ruaj dhe mbyll bllokun e llogarisë.

NumriFaqe gjithsejt

Data Ora

Hapni dosje

Emri i filit

Emri i fletës

Futni imazh

Page 23: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Ushtrimi 4.6 – Orientimi dhe peneli i formatit

Hap bllokun e llogarive Para. Rregullo titujt e tabelës në qelizat C3, E3 dhe G3 siç jepen në figurën e mëposhtme. Në fillim nuk ka vend të mjaftueshëm në qelizë, që teksti të paraqitet i plotë. Por shënjoni qelizën C3, zgjedh Format, Cells, Alignment dhe shënjo me hark fushën Wrap Text në rubrikën Text Control (ndoshta ju duhet ta rregulloni tekstin në të tria kollonat).

Bëje më pas këtë tabelë me korrniza, formatim numrash dhe shkrim negativ si më poshtë:

Ushtrimi 4.7 – Më tepër formatim Rregullo fletën e llogarisë Kampionati-63, që të duket pak a shumë si më poshtë:

Ushtrimi 4.8 – Përsëri mbi formatimin

Hapni bllokun e llogarive Ushqimore dhe jepni jë pamje si kjo më poshtë: n

Çdo e db

yta radhë e fletës së llogarisë duhet të ëhet me shkrim negativ - dmth. tekst i bardhë

mbi sfond të zi. Fleta e llogarisë do duket kështu:

Kjo mund të kryhet më lehtë duke bërë një radhë në fillim, dhe duke përdorur penelin e formatit më pas. Nëse keni harruar si përdoret peneli i

Funksionet Në këtë tabelë të vogël, mund të shikoni sufiçitin e prefekturës së Shkodrës, të ndarë në tre njësi:

formatit, shikoni për më tepër në kapitullin e mëparshëm.

Veproni në këtë mënyrë për të bërë fletën e llogarisë:

- 23 -

Page 24: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Fillo një bllok llogarie dhe shënjo të gjithë fletën e parë. Formato fletën me ndarje mijëshe, pa shifra dhjetore.

Shkruani numra dhe tituj si në figurë.

Titujt e zonës B3:D3 i bëni duke shkruar Njësia 1 në qelizën B3 dhe me të zeza. Pastaj e kopjoni atë, duke tërhequr dorezën mbushëse të qelizës në dy qelizat në të djathtë. Në të njëjtën mënyrë, mund të shkruani edhe Tremujori 1 në qelizën A4 dhe ta tërhiqni dorezën mbushëse poshtë.

Shuma Tani duhet të llogaritni shumën e katër tremujorëve.

it (ose kliko mbi butonin me shenjë r

më së

ksionin Sum (nëse e shihni atë në

Ta

Shënjo qelizën B9 dhe shkruaj shenjën e barazimbarazimi) për të treguar se jeni duke shkruanjë formulë.

se klikoni mbi shigjetën, në të majtë të linjës së formulave, do të dalë një listë lësho-poshtë. Ajo përmban një përmbledhje të funksioneve të zbatuara fundi.

Zgjedh funlistë), ose:

Zgjedh More Functions...(shumë funksione)

ni do të shikoni në ekran këtë kuti dialogu:

Tek rubrika Or select a category: zgjedh me shigjetën në të djathtë, në listën lësho-poshtë Math & Trig (matematikë dhe trigonometri), dhe pastaj funksionin Sum në dritaren më poshtë.

Ide! Kur shikoni një listë të gjatë të renditur alfabetikisht – në këtë rast listën e funksioneve – mund të kaloni me shpejtësi poshtë tek funksioni i dëshiruar, duke shtypur me tastaturë shkronjën e parë të emrit të tij. Nëse shtypni shkronjën S, do të kërceni menjëherë tek funksioni i parë që fillon me S (ndoshta duhet së pari të klikoni një herë me miun mbi listë). Pastaj lëvizni poshtë me shigjetën djathtas të penelit të rrulit dhe gjeni funksionin e shumës. Provojeni këtë!

Në të dy situatat, ju do të merrni dritaren e mëposhtme në ekran:

Vini re se Excel sugjeron për ju në këtë rast një shumë të zonës B4:B8, por ju ndërrojeni atë në B4:B7, pasi B8 është e zbrazët.

Zhvendos kutinë e dialogut (kape diku me anë të miut dhe zhvendos) dhe kontrollo, nëse mund ta përdorni sugjerimin, apo jo (nëse nuk mundeni ta përdorni sugjerimin, shënjo qelizat B4:B7 me mi dhe korrigjo formulën).

Kliko mbi OK.

Vlera mesatare Tani do të llogaritni vlerën mesatare për të katër tremujorët.

Vendos kursorin në qelizën B11.

Zgjedh (në të njëjtën mënyrë si më sipër) funksionin Average në kategorinë Statistical.

Shënjo qelizat B4: B7.

Zhvendos kutinë e dialogut, që të shikoni fletën e llogarisë.

- 24 -

Page 25: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Kliko mbi OK.

Jepi fletës së llogarisë këtë pamje që vijonndihmën e funksioneve Max, Average dhe

me

Min. Të tre këta funksione gjenden në kategorinë Statistical:

Kopjo zonën B8:B12 në të djathtë duke përfshirë dhe kollonën D, me ndihmën e

ë

e emrin Funksione dhe mbyll bllokun e llogarisë.

Adresat absolute Në këtë kapitull do të bëni një tabelë rentash, e cila paraqet se sa rritet një shumë parash për pesë vjet me një rentë të caktuar.

Fillo një bllok llogarish dhe emëroje Renta5.

Kryej llogaritë e para, me anë të formulave:

dorezës mbushëse.

Shiko se si duket fleta juaj e llogarisë, kur tzgjedhni shfaqjen e formulave.

Ruaj fletën e llogarisë m

Qeliza Formula B8 =B4 C8 =B8*B3 D8 =B8+C8 B9

Tani do të kopjoni formulat poshtë.

Shënjo qelizën B9 dhe tërhiq dorezën e mbushjes poshtë deri tek radha 12.

Shënjo C8:D q dorezën e mbushjes poshtë deri tek radha 12.

Ka shkua ! Fleta e bushet me shenja #, ka vlera g

Shfaq formulat në fletën e llogarisë.

zonën 8 dhe tërhi

r keq llogarisë m dhe abim në disa vende.

Problemi me kollonën C është:

Në qelizë Formula ishte Formula duhej

C9 =B9*B4 =B9*B3

C10 =Bl0*B5 =B10*B3

C11 =B11*B6 =B1l*B3

C12 =B12*B7 =B12*B3

Formulat e kopjuara në qelat C9, C10, C11 dhe C12 nuk i referohen qelizës B3 për llogaritjen e rentës – adresimi i qelizave shkon me një radhë poshtë gjatë kopjimit. Ky problem mund të zgjidhet duke përdorur adresat absolute.

Adresat absolute Kjo ka të bëjë me faktin se referencea tek qeliza B3 nuk duhet ndryshuar gjatë kopjimit. Veproni në këtë mënyrë: =D8

- 25 -

Page 26: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Largo për r

hënjo qe he shty jë razimi.

iko në q he shk enjë m

Kliko në qelizën B3 dhe shtyp F4, derisa formula të duke në këtë formë: =B8*$B$3.

kur. llo

ësaj here do të merrni

pjimit – ajo mban adresën e këtë

t’i

ashtuquajturat adresa absolute.

sëri shfaqjen e fo mulave.

S lizën C8 d p një shenba

Kl elizën B8 d ruaj një shshumëzi i.

Përfundo me Enter.

Përsërit kopjimin poshtë nga qeliza C8.

Tani, fleta juaj e llogarisë do të duket më buNëse dalin përsëri shenjat #, atëherë rregugjërësinë e kollonës. Kformulat =B9*$B$3, =B10*$B$3, =B11*$B$3 dhe =B12*$B$3, të cilat japin rezultatin e duhur. Sheja e dollarit ndikon pikërisht mbi sjelljen e qelizave gjatë koorigjinës gjatë kopjimit. Kur përdoret nëmënyrë shenja $ në adresa të ndryshme, përmbajtur ato të kyçura, kemi të bëjmë me të

Fleta juaj e llogarisë do të duket kështu:

Ruaj dhe mbyll.

Formula tërthorazi ndërmjefletëve të llogarive Mund të bëni edhe llogaritje më të ndërlikuara skaq, duke shkruar një formulë në

t

e një fletë

Fletë të ndryshme llogarie në të njëjtin bllok

Fillo një bllok llogarish dhe ruaje atë me emrin Tërthorazi.

Fletës së parë jepi emrin Të dhënat dhe shkruaj këtë përmbajtje:

llogarie, që i referohet qelizave në një fletë tjetër (apo bllok tjetër llogarie).

Zgjedh një fletë tjetër llogarie në të njëjtin bllok dhe jepemrin Përmbledhje.

Jepi fletës së dytë këtë p

i

amje dhe vendos

dh funksionin (shumë) (ndoshta do

saj). Shko tek fleta Të

B7 edhe duke tërhequr

treguesin e miut mbi të).

Zgjedh OK në kutinë e dialogut të Sum (shumës).

Tani në qelizën B2 të fletës Përmbledhje keni një formulë, që qëndron tërthor ndërmjet fletëve të llogarisë: =SUM('Të dhënat'!B2:B7).

shk ormulë ëse në fund.

ë, duke llogaritur edhe dhe minimumin në këtë rast.

kursorin në qelizën B2.

Zgje Sumduhet të zhvendosni kutinë e dialogut, që të shikoni qelizat pasdhënat dhe shënjo qelizën B2, mbaj të shtypur tastin Shift dhe kliko në qelizën (mund ta shënjoni zonën

Vini re se emri i fletës së llogarisë duhet të ruhet në një mënyrë të veçantë në f

dhe me pikëçudit

Përfundo llogaritpërmbledhjemaksimumin

në fletën e llogarisë

- 26 -

Page 27: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Duhet të përdorni formula të ngjashme, nëse doni të punoni tërthor mes blloqeve të llogarive.

Tërthorazi në mes blloqeve të llogarive Fillo një bllok llogarish dhe jepi të njëjtat të dhëna si tek fleta Përmbledhje, duke përjashtuar formulat.

Ruaj bllokun e llogarisë me emrimin Total.

Tani do të bëni një shumë tek blloku Total nga numrat e dhënë për muajt tek blloku Tërthorazi.

Vendose kursorin në qelizën B2, dhe zgjedh formulën e shumës. Shënjo zonën e qelizave

mulat um në bllokun e

=S 7)

Vin i bllokut edhe t

res on në me rore [ ].

respektive në fletën e të dhënave tek fili Tërthorazi. Kliko mbi OK.

Në të njëjtën mënyrë llogarit edhe formaksimum dhe minimllogarive Total.

Këtu duhet të ndryshoni bllokun e llogarive, përtë gjetur zonën e duhur të qelizave – kjo bëhet më lehtë nga pika e menysë Window. Formula eshumës në B2 do duket në këtë mënyrë:

UM('[Tërthorazi.xls]Të dhënat'!$B$2:$B$

i re që tani jepen edhe emriemri i fletës, në mënyrë që Excel të gjejë qeliza

pektive. Emri i bllokut të llogarisë qëndrs dy kllapave kat

Ruaj dhe mbyll të gjithë blloqet e hapura.

Ushtrimi 4.9 - Shuma, mesatarja, minimumi e maksimu

Hapni bllokun e llogarive Funksione (shiko faqen 24) dhe përfundoni fletën e llogarisë me

mi

llogaritë që jepen në figurën e mëposhtme:

Ushtrimi 4.10 – Kopjimi dhe adresat absolute

Në bllokun e llogarive Funksione duhet të bëni këto veprime:

1. Shënjo zonën e qelizave Al:E9.

. Zgjedh një fletë llogarie të zbrazët dhe shënjo qelizën A1.

5. Pastaj jepi fletë pamje:

2. Kliko mbi butonin Copy (kopjo).

3

4. Kliko mbi butonin Paste (ngjit).

s së re këtë

Id njësisisë 2 ritë e

jesëtuar numrin për njësi tremujori me numrin gjithsejt dhe duke i dhënë më pas formatin e përqindjes % secilës qelizë në kollonën përqindja. (Përdor shenjën (/) për pjesëtimin dhe adresat absolute gjatë mbushjes).

e! Duhet të krijoni kollona të reja paradhe 3 dhe gjithsejt, për të bërë llogapërqindjes. Përqindjet nxirren duke p

- 27 -

Page 28: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Ushtrimi 4.11 – Kopjimi i adresave absolute, simulimi

Zgjero tabelën e rentave Renta5 nga një kapitulli mëparshëm me 5 vjet të tjera. Provoni të ndryshoni shumën fillestare dhe rentën vjetore.

Ushtrimi 4.12 – Tabelë rente për akumulimin

Bëj një tabelë rente dhe ruaje atë me emrin Akumulimi:

Ide! Në qelizën B8 keni formulën =B7+B7*$B$3 dhe në qelizën C8 keni formulën =C7+C7*$C$3. Bëju dembel! Përdor kopjimin sa më shumë që të keni mundësi.

Ushtrimi 4.13 – Mesatarja dhe korrnizat

i bllokun e llogarive Shkolla, që keni bërë Hapnnë ushtrimin 4.1 dhe shtoni si më poshtë formulat për llogaritjen e mesatares. Bëj edhe korrniza në fletën e llogarisë.

Diagramat Në këtë paragraf do të mësoni se si të bëni diagrama të ndryshme.

Përfundo fletën e llogarive dhe ruaje bllokun e llogarive me emrin Të ardhurat vjetore për firmën AC-DC:

Krijo një diagramë Tani do të bëni një diagramë me kollona, e cila tregon rezultatet e firmës AC/DC për Tiranën (për momentin do të punoni me fletën e llogarisë të figurës më sipër).

Shënjoni zonën A3:B15. Janë rezultatet e zonës B4:B15, të cilat do të shfaqen në diagramë.

Kliko mbi butonin Chart Wizard në linjën standarte të butonave.

- 28 -

Page 29: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Në këtë mënyrë fillohet guida e diagramës, qëmalisht kryhet në katër etapa. Në etapënë mund të z

nor e par gjedhni tipin e diagramës.

Vini re këtë buton të veçantë

Zgjedh tipin e diagramës Column dhe atë nën-tip që është shënjuar në të djathtë.

Kliko mbi Next (tjetra).

Në etapën 2 jepet se cilat të dhëna duhet të paraqiten.

Në skedën Data Range (rrezja e të dhënave) mund të korrigjoni zonën e të dhënave që doni të

paraqitni në diagramë. Aty mund të përcaktoni nëse të dhënat qëndrojnë në radhë (përgjatë) apo në kollona (përfund). Në skedën Series mund të shtoni ose largoni seritë e të dhënave. Në këtë rast muajt e vitit mund të shfaqen si seri të dhënash në diagramë.

Kliko mbi Next (tjetra).

Në etapën 3 mund të bëni disa rregullime. Mundeni ndër tjera të përcaktoni titullin e diagramës.

Shkruani titujt që duken në figurën më sipër (titulli i diagramës, boshti x dhe y).

Zgjedh skedën Legend dhe hiqni harkun e nd.

vendosni diagramën.

Zgjedh që ta vendosni atë si objekt në fletën e llogarisë As object in: Sheet1.

Kliko mbi Finish (përfundo).

Kur ta keni përfunduar diagramën, ajo do duket në ekran si më poshtë (ndoshta duhet të zhvendosni linjën e butonave Chart, nëse ajo ndodhet mbi vetë diagramën).

shënjimit tek Show Lege

Kliko mbi Next (tjetra).

Në etapën e katërt – e fundit – mund të zgjedhni se ku doni ta

- 29 -

Page 30: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Doreza kapëse

iut në

ë

shoni gjërësinë dhe

ë gjërë dhe rreth

i ë.

Linja e butonave të diagramës Kur bëni një diagramë të re, ose shënjoni një diagramë ekzistuese, linja e butonave të diagramës do shfaqet menjëherë:

Diagrama e re është shënjuar dhe ju mund ta shikoni se linja e menysë dhe linjat e butonave ndryshojnë pamje. Përmbajtja e menyve ndryshohet kur diagrama është aktive. Mund ta ndryshoni tipin e diagramës, të vendosni etiketa, të ndryshoni formate, etj. Kur doni të largoni shënjimin e diagramës, duhet të klikoni diku jashtë saj. Nëse doni ta shënjoni atë përsëri, klikoni vetëm një herë mbi të dhe dorezat kapëse do aktivizohen përsëri.

Largo shënjimin nga diagrama.

Shënjo përsëri diagramën.

Kur diagrama është e shënjuar, ju mund ta zhvendosni atë duke e kapur me anën e mnjë vend brenda këndeve dhe ta zhvendosni atë në një vendndodhje të re.

Zhvendos diagramën që të shihni të gjitha tdhënat në fletën e llogarisë.

Nëse tërheq një prej dorezave kapëse të diagramës, mund të ndrylartësinë e saj.

Bëni diagramën rreth 50% t50% të lartë.

Shënim! Nëse e kapni diagramën diku në mes, mund ta zhvendosni atë brenda korrnizës së saj – e jo mbdritaren e fletës së llogaris

Në krye të saj ndodhet një listë lësho-poshtë, ecila tregon pjesën e shënjuar të diagramëslistë mund të përdoret edhe për të

. Kjo

shënjuar et e diagramës: objekt

Shikoni mundësitë e listës dhe kuptoni konceptet e ndryshme të diagramës.

Shënjo mundësinë Chart Area (zona e

diagramës). Do merrni këtë rezultat:

Formatimi i diagramës r të keni shënjuar një objekt në diagra

Listë lësho-poshtë

Formatimi

Ku më, mund të klikoni mbi butonin Format Chart Area (butoni e ndryshon titullin në bazë të objektit të zgjedhur). Kështu që një kuti dialogu do shfaqet

Tipi i diagramës Legjenda

Tabela e të dhënave

Sipas kollon

Sipas radhëve

ave

rrtas Tekst pjeposhtë

Tekstpjerrtas

lart

- 30 -

Page 31: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

menjëherë, pamja e të cilës varet nga objekti i shënjuar.

Kliko mbi butonin Format Chart Area për të marrë kutinë e dialogut të mëposhtëm.

Klikoni këtu për të marrë efekte të veçanta

Jepi sipërfaqes së diagramës (Chart Area) një korrnizë të gjërë dhe ngjyrën që doni.

Shënjo kollonat dhe kliko mbi butonin Format Data Series (seritë e të dhënave). Zgjedh ngjyrën që shkon me sfondin.

Pothuajse i gjithë formatimi fillon duke shënjuar një objekt me anën e miut ose duke zgjedhur në diagramë me anën e listës lësho-poshtë. Pastaj klikoni mbi butonin relevant të linjës së Formatit në krye të dritares së programit. Nëse kjo nuk

mundësitë, atëherë klikoni në ve i butonin e formatimit të linjës Chart

Shënjoni s ës dhe klikoni mb

mendoni se ju jep të gjithand të saj mb

(diagramë).

ipërfaqen e diagrami butonin e formatimit. Kliko mbi butonin

Fill Effects... dhe jepu kollonave një sfond me kuadrate:

Ndryshoni tipin e diagramës Nëse klikoni mbi butonin Chart Type (tipi i diagramës) do të merrni një perde lësho-poshtë, ku mund të zgjedhni tipet e ndryshme të diagramave.

Kur doni të zgjedhni një tip diagrame, klikoni nëë filloni nga

tipin e dëshiruar. Nuk keni nevojë tfillimi për të ndryshuar tipin e diagramës:

Zgjedh tipin Line Chart (diagramë me kurbaturë).

Zgjedh tipin Bar Chart (diagramë me kollona horizontale).

Zgjedh tipin 3D-Column Chart (diagramë 3D me kollona).

- 31 -

Page 32: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Zgjedh tipin 3D-Bar Chart (diagramë 3kollona hori

D me zontale).

kli und të shtoni ose largoni

Për legjendën keni nevojë vetëm në rastet kur

Butoni i katërt quhet Data Table (tabela e të faqur ato të

Zgjedh tipin e diagramës së fillimit.

Çfarë bëjnë butonat e tjerë? Butoni i tretë quhet Legend (legjenda) dhe duke

kuar mbi të, msqarimet e diagramës për boshtet (pra, etiketat).

diagrama shfaqën disa seri të dhënash.

dhënave) dhe ajo përdoret për të shdhëna që ilustrohen në diagramë.

Kliko mbi butonin Data Table. Zgjero diagramën që të duket më mirë.

Kliko përsëri mbi butonin Data Table për të larguar tabelën e të dhënave.

Tekste sqaruese në diagramë Diagrama mund të pajiset me etiketa të

(diagramë), nëse e keni mbyllur atë.

sho-poshtë.

nin Format Data Series.

umë yshme. Skeda Data Labels (etiketa e

ndryshme.

Hapni linjën e butonave Chart

Shënjo Series Tiranë në listën lë

Kliko mbi buto

Tani do të shikoni një kuti dialogu me shskeda të ndrtë dhënave) jep normalisht tre mundësi:

Shënjo me një hark Value (vlera).

Tani diagrama do duket si më poshtë:

ame apo Category

e mos ables.

it

Provo të zgjedhni Series nname dhe shiko se çfarë ndodh.

Kthehu në gjendjen fillestare dukzgjedhur asgjë në skedën Data L

T ujt dhe sqarimet

- 32 -

Page 33: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Nëse zgjedhni pikën Chart (diagramë) në linjën e menysë, me Chart Options... mund të ndryshoni titujt e diagramës.

Zgjedh Chart (diagramë), Chart Options... (mundësitë e diagramës).

Largo titujt në boshtin x (boshti i kategorisë) dhe boshtin y (boshti i vlerave).

Në titullin e diagramës shkruaj: Të ardhurat në filialin e Tiranës (për mijëshe)

Tani do të provoni të shkruani tituj direkt në gramë: dia

ndërsa shkruani.

Shtyp Enter. Teksti i shkruar do të futet si një kuti teksti mbi diagramë.

Një etiketë mund të shënjohet duke klikuar mbi të ose duke e gjetur atë në listën lësho-poshtë të linjës së diagramës. Kur etiketa të jetë shënjuar, atëherë ajo mund të lëvizet, duke e tërhequr me anën e miut. Etiketa mund të fshihet, duke e shënjuar atë dhe duke shtypur tastin Delete.

Zhvendos titullin e ri si në figurë.

Hapni listën lësho-poshtë në diagramë dhe shikoni se ka vetëm një linjë titulli për diagramën.

Kujdesu që të mos shënjoni ndonjë tekst të caktuar në diagramë – duhet të jetë e shënjuarvetëm diagrama (kjo do të thotë, se duhet të ketë “doreza kapëse” katrore në këndet e diagramës).

Shkruaj tekstin Muajt e vitit 2003. Vini re se teksti juaj shfaqet në linjën e formulave,

Kujdesu përsëri që të mos shënjoni ndonjë pjesë teksti dhe shkruani: Rezultati më i mirë është në muajin maj!

Zhvendos tekstin në atë vend ku tregohet në figurën e mëposhtme.

rmatimi i tekstit në diagramë Fo

hësinë e shkronjave 14 pt, dhe pastaj bëj shkronjën e parë me një madhësi 20 pt (pikësh).

Provo eventualisht ta ndryshosh tekstin e sqarimeve sipas dëshirës, duke provuar tipe të ndryshmer shkronjash dhe madhësie.

Nëse titulli është shënjuar, mundeni të përdorni butonin e formatimit Format Chart Title në diagramë, për të formatuar titullin e shënjuar. Kështu do të merrni një kuti dialogu me shumë skeda dhe mundësi zgjedhjeje.

Kur keni shënjuar një tekst në diagramë, mundeni më pas të shënjoni pjesë të tekstit. Mund të përdorni butonat e linjës së formatimit për të ndryshuar pamjen e tekstit.

Jepi titullit të diagramës mad

- 33 -

Page 34: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Diagrama juaj mund të duket tani disi e pasistemuar. Tekstet mund të jenë mbivendosur mbi njëri-tjetrin, por ju mund t’i zhvendosni objektet në diagramë nga një vend në tjetrin. Së pari e shënjoni një objekt, pastaj e zhvendosni atë me anën e miut.

Provoni ta bëni diagramën që të duket si në figurën e mëposhtme. Nëse nuk keni vend të mjaftueshëm në diagramë, atëherë

at zmadhojeni atë, duke tërhequr dorezkapëse.

Ruaj bllokun e llogarisë bashkë me

shpërndara mës të jenë

të shpërndara në vende të ndryshme të fletës së llogarisë.

Nëse psh. në fletën e logarisë Të ardhurat vjetore për firmën AC/DC doni të paraqitni një diagramë për filialin e Durrësit, atëherë duhet të shënjoni qelizat e muajit dhe për më tepër duhet të shënjoni serinë e të dhënave që doni të ilustroni – pra qelizat e të dhënave për Durrësin. Ky tip shënjimi quhet shënjim i shpërndarë ose shënjimi me pjesë.

Shënjo zonën e qelizave A3:A15.

Mbaj të shtypur tastin Ctrl dhe shënjo më pas zonën C3:C15.

Tani në ekran do shihni këtë figurë:

diagramën.

Diagrama me të dhëna të

Mund të ndodhë që të dhënat e diagra

Fillo Chart Wizard (guidën e diagramës) dhe

Nëse doni të ndryshoni tipin e diagramës, ju mund të përdorni linjën e menysë Chart (diagramë) Chart Type... (tipi i diagramës). Në skedën Standard Types, zgjedhni më parë në fushën Chart type (tipi i diagramës). Pastaj

bëj diagramën e mëposhtme.

Ndrysho tipin e diagramës

- 34 -

Page 35: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

klikoni mbi nën-tipin e dëshiruar. Kutia e dialogut të jep mundësi, si guida e diagramës:

Shumë nën-tipe diagramash bëhen interesante së pari kur diagrama përmban disa seri të dhënash, që do shikohet në paragrafin në vijim.

Disa seri të dhënash në diagramë

araqet seritë e të

dia

Kjo diagramë me kollona pdhënave me referencë në vlerat e zonës së qelizave A3:D15. Kemi të bëjmë me një

gramë normale, ku tekstet sqaruese paraqitennë të djathtë të diagramës.

Shënjo zonën A3:D15.

ramë me kollona

Bëj një diagramë me pamjen e mësipërme. Përdor guidën e diagramës (Chart Wizard).

Ndrysho për tek një diagstekë (Stacked Column), me pamjen e mëposhtme:

Mund të përdorni këtë tip diagrame këtu, pasi tëtria seritë e të dhënave përmbajnë vlera pozitivtë cilat mund të mblidhen.

e,

a stekë hfaqet

Ndrysho pamjen e diagramës në kollon100% (100% Stacked Column), e cila snë kollonën e djathtë lart.

Tani mund të shihni se si janë ndarë rezultatet në përqindje ndërmjet tre filialeve.

Ia vlen të përdorni këtë tip diagrame, kur të tre seritë mund të mblidhen dhe të japin 100% të rezultatit të përgjitrhshëm të një firme.

ka

dhe si , si më poshtë:

Diagramë me kurbaturë Diagrama në të cilën keni punuar deri tani, ka një seri x me muajt e vitit njëri pas tjetrit. Kurmuaj, ose kohë tjera në një radhë, atëherë mund të përdoret edhe diagrama me kurbaturë.

Diagramën e fundit mund ta paraqitni ediagramë me kurbaturë

- 35 -

Page 36: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Diagramë rrethore Nëse vlerat e fletës së llogarisë japin pjesë të një shume të përgjithëshme, mundeni ndoshta të përdorni diagramën rrethore (që quhet edhe diagrama e kekut) për të ilustruar ndarjen. Për të mos e bërë diagramën rrethore shumë të ngatërruar, është e nevojshme, që vlerat e diagramës të reduktohen.

Rezultati i përgjithshëm i muajit janar përbëhet nga bashkimi i të ardhurave nga të tre filialet (vlerat e numrave janë pozitive dhe të gjitha bashkë përbëjnë një shumë të përgjithëshme). Prandaj, është krejtësisht relevante përdorimi i

rë për të b

Shënjo zonën B3:D4 dhe fillo guidën e shën Chart që shfaqet .

Në hapin 2 nuk duhet të bëni ndryshime. Zgjedh Next (tjetri).

Në hapin 3 shkruani titullin e diagramës Rezultati për janarin dhe hiqni shfajen e legjendës, duke hequr harkun e shënjimit tek skeda Legend, Show legend.

Plotëso skedën Data Lables në këtë mënyrë:

diagramës rrethore. Veproni në këtë mënyërë një diagramë rrethore për muajin janar:

diagramës. Zgjedh Pie (kek) në futype, dhe merr nën-tipin e parë lart,në të majtë në dritaren e nën-tipeve

Në hapin e fundit zgjedhni për ta bërë diagramën në një fletë në vete (As new sheet: Chart1).

Riemëro emrin Chart1 në Janar.

Diagrama do duket tani si më poshtë:

Bëj diagramë për një muaj tjetër Nëse doni të shfaqni rezultatin e një muaji tjetër,

Bëj një shënjim të shpërndarë që përbëhet nga

duhet të filloni shënjimin me pjesë.

zona B3:D3 dhe B6:D6.

Bëj tani një diagramë në vetvete si më parë:

- 36 -

Page 37: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Jepi fletës emrin Mars.

Printimi i diagramës e

iagramë

Shënjo njërtani.

Kliko mbi File, Print ).

Ruaj dhe mb

Krijo diagramNëse keni shënllogarie, atëherë shtypur tastin serive në radhnumri i serive të jetë sa . Nëse Excel nuk milustrimit të të

llojë guida diagramë, nga ku ju het të ërcaktoni diagram n.

tën e llogarisë në n ato. Ato mund

ku janë ruajtur: mbi fletën e llogarisë, apo si fletë në

arie, ku

diagramave aqitur vlera y

Në një diagramë me me të njëjtën ngjyrë, apo

i shn stin e disku

Nëse doni të printoni një fletë llogarie aktive mnjë ose më shumë diagrama, veproni ashtu siç bëni gjithmonë: Kliko mbi butonin Print në linjën e butonave Standard (ose zgjedh File, Print). Në këtë mënyrë printoni fletën e llogarisëdhe diagramën apo diagramat e shënjuara.

Nëse keni vendosur një diagramë në një fletë llogarie, mundeni me lehtësi të printoni d n, pa printuar fare fletën e llogarisë.

ën nga diagramat që keni bërë deri

butonin Print (printo) (ose zgjedh dhe pastaj Print, Selected Chart

yll.

Më tepër rreth diagramave ë me F11

juar disa vlera në një fletë mund të bëni një diagramë duke

F11. Excel zgjedh përcaktimin e ë dhe kollona në atë mënyrë që

më i vogël i mundshëmundet të gjejë mënyrën e

dhënave të shënjuara, atëherë do fi dup ë

Ruaj dhe hap diagramë Diagramat ruhen bashkë me flebllokun e llogarisë, që i përmbat’i gjeni gjithmonë aty, pavarësisht se

vetvete. Nëse doni të shihni një diagramë, atëherë ju duhet të hapni atë bllok llogdiagrama është ruajtur.

Seritë dhe tipet e

Diagramat përdoren në Excel për të parartësinë e disa serive të të dhënave mev

në një seri të vlerave x. kollona, një seri shfaqetmodel. Në një diagramë me kurbaturë, çdo ser

dërrohet në një kurbaturë (linjë) – në raa serive, atëherë secila seri krijon një rbaturë me një ngjyrë të caktuar.

1 Diagramë e zakonshme me kollona.

ë.

D.

2 Diagramë me kollona stek

3 Diagramë me kollona stekë 100%.

4 Diagramë e zakonshme me kollona në 3

5 Diagramë me kollona stekë në 3D.

6 Diagramë me kollona stekë 100% në 3D.

7 Diagramë e zakoshme me kollona me shumë seri në 3D.

Çfarë diagrame duhet zgjedhur?

1 3

4 5 67

2

- 37 -

Page 38: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

Diagramë me kollona

• Diagramat me kollona të tipeve 1, 4 dhe 7

earta

und të jenë psh.të ardhurat e ndara për muaj. Prandaj nuk jeppsh. kuptim që temperaturat të mblidhenbashkë, vetëm në raste të veçanta.

• Tipet 3 dhe 6 mund të përdoren nëse numrat embledhur së bashku përbëjnë një shumë tëpërgjithëshme (100%). Mund të jetë psh.përgjigje e një sondazhi, të ardhura të ndaranë kategori apo shitjet e bëra në bazë të grupittë madhrave, apo vendeve të shitjes.

Nëse përdorni tipet 3 ose 6 – ekzitojnë natyrisht

e Diagramat me kollona

s

a

me zbrazëtira periodike – psh. diagramat me kurbaturë përdoren zakonisht kur vlerat e boshtit x janë data me zbrazëtira të përcaktuara

in

ve und ta

mund t’i përdorni gjithmonë (referojuilustrimit të figurës në të majtë). Por kenikujdes, se si do duket diagrama, nëse teksti iboshtit x është shumë i gjatë!

• Tipet 2 dhe 5 mund të përdoren nëse vleratboshtit y janë më të mëdha ose të barabme zero, kur ato mblidhen. M

disa mundësi përqindjesh – mundeni eventualisht të zgjedhni në vend të tyre përdorimin e disa diagramave rrethore.

Ka një ndarje respektive edhe tek diagramat mkollona horizontale. horiontale mund të përdoren nëse tekstet në bo htin x janë shumë të gjatë.

Di gramë me kurbaturë

Diagramat me kurbaturë përdoren kur vlerat e boshtit x përbëjnë një seri të ndërvarur

ndërmjet tyre. Ndërmarrjet e ndryshme përdorinshpesh diagramat me kurbaturë, për të paraqitur shtjet ose shpenzimet e bëra në muaj. Nëse vlerate boshtit x mund të paraqiten në një diagramëme kurbaturë, atëherë mund të zgjedhni seciltip që dëshironi.

Integrimi ose lidhja e të dhënaNëse shënjoni një tekst në Word, ju mkopjoni atë në Bordin e Prerjeve, duke klikuar mbi butonin Copy (ose Ctrl+C). Pastaj aktivizoni një fletë llogarie (Kujdes! Jo diagramë) duke zgjedhur Edit, Paste Special

(ngjitje speciale) në Excel. Do të shfaqet menjëherë kjo kuti e dialogut:

Në dritaren e mesit të kutisë së dialogut mundjepni formatin e asaj që doni të ngi Prerjes. Nëse zgjedhni si më sipWord Dokument Objekt, mundklikoni mbi fushat:

ër Microsoft të zgjedhni të

Paste (ngjit) ose Paste link (ngjit lidhje).

jitni nga Bordi

• Display as icon (shfaq si ikonë).

Nëse zgjedhni të shmangni shënjimin e Displayas icon, rezultati mund të dalë kështu:

Në këtë mënyrë, objekti, në këtë shembull, një objekt nga Word, lidhet ose integrohet në fletën e llogarisë. Ndryshimi në këto dy metodat e mësipërme, konsiston në faktin që ngjitja e lidhjes – siç jepet edhe nga emri – mban një lidhje me origjinalin. Në rastin e ngjitjes (pa lidhje), objekti integrohet plotësisht në fletën ellogarisë dhe prandaj nuk mban asnjë lidhje morigjinën.

e

nd ta

gruar,

it Excel

fjalë. Pasi

Aktivizo origjinalin Nëse klikon dyfish mbi objektin e lidhur,aktivizohet dokumenti origjinal, dhe ju mundryshoni atë ashtu siç doni. Nëse ndryshoniorigjinalin e një objekti që ngjitet si lidhje, atëherë ndryshimet e bëra do të shfaqennormalisht edhe në objektin e lidhur.

Nëse klikoni dyfish mbi një objekt të inteatëherë do të shfaqet një korrnizë e gjërë dhe linjat e menysë dhe butonave të programdo të zëvendësohen me linjat respektive të programit, që ka bërë objektin në

- 38 -

Page 39: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

bëhen ndryshimet që dëshirohen, objekti mbyllet

dhe

Ng

Dis

dok

e llWoana

Nëse doni të bëni një objekt të lidhur ose të hapni Object...

ani do të hapet një kuti dialogu me dy skeda, Create New (krijo të ri) Create from File (krijo

ngjitni objekte ng shme.

ik

të) m

“d“dorezat kapëse” nuk duke

Nëdhe e kopj atë në Bordin e Prerjes së

të në nj(forografi), ose si Picture link (fotografi si

dhje). Veproni në këtë mënyrë:

për firmën AC

Kopjo pjesën e shënjuar dhe shko tek një fletë

duke klikuar dyfish

duke klikuar mbi fletën e llogarisë jashtë objektit në fjalë. Kështu kthehen edhe linjat e menysë

butonave të programit të llogaritjes Excel.

jitni si ikonë Nëse zgjedhni të vendosni një hark në kutinë

play as icon (shfaq si ikonë), dokumenti do shfaqet në fletën e llogarisë me këtë figurë (nëse

umenti është bërë në Word):

Në shembullin më përpara, ne ngjitëm në fletënogarisë së Excel një tekst të përfunduar nga rd, por ky veprim mund të bëhet edhe sjelltas, pra nga Excel në Word.

integruar mund të veproni edhe kështu: programin Excel dhe të zgjedhni Insert, T

nga fili). Nëse zgjedh Create New, mund të a disa programe të ndry

Nëse zgjedh Create from File, atëherë mund të zgjedhni të integroni (ose lidhni) një fil të tërë. Gjatë ngjitjes, ju mundeni edhe të përcaktoni nëse doni të shfaqni përmbajtjen, apo vetëm

onën e objektit të lidhur (integruar).

Nëse shënjoni një objekt (duke klikuar mbi und ta zhvendosni atë me metodën “tërhiq &

lësho”. Mundeni gjithashtu të ndryshoni madhësinë e objektit duke manovruar me

orezat kapëse” në këndet e objektit. Nëse n, mund t’i aktivizoni

ato duke klikuar mbi objektin në fjalë.

se keni shënjuar një zonë në një fletë llogarie oni

Windows, mundeni më pas që ta ngjitni aë fletë tjetër llogarie – ose si Picture

li

Hapni bllokun e llogarisë Të ardhurat vjetore -AC dhe shënjo një zonë

qelizash në fletën e llogarisë me të ardhurat për 12 muajt e vitit, psh. A3:D15.

e zbrazët e bllokut të llogarisë.

Mbaj të shtypur tastin Shift dhe kliko mbi menynë Edit në linjën e menysë.

Zgjedh tani pikën Paste Picture link.

Provo lidhjen e krijuarmbi të – kështu ju do të kaloni tek fleta eorigjinës, dhe do të keni mundësi për të bëndryshime në të, ndryshime të cilat pasqyrohen automatikisht në objektin e lidhjes së krijuar.

Ruaj dhe mbyll bllokun e llogarisë.

Ushtrimi 4.14 – Diagrama me kollona dhe diagrama rrethore

ëni diagramat që vijojnë në bllokun e llogarive

1. Një diagramë mrezultatin e Një ujorët.

hore, e cila ilustronrezultatin e përgjithshëm të ndarë sipas trenjësive.

Bpër Prefekturën e Shkodrës nga ushtrimi 4.9:

e kollona, e cila paraqet sisë 1 për të katër tre-m

2. Një diagramë me kollona, e cila paraqetrezultatin e Njësisë 2 për të katër tre-mujorët.

3. Një diagramë me kollona, e cila krahasonpërqindjet e tre njësive në bazë të rezultatit tëpërgjithshëm, për të katër tre-mujorët.

4. Një diagramë rrethore, e cila paraqet rezultatine përgjithshëm të ndarë sipas katër tre-mujorëve.

5. Një diagramë rret

Ushtrimi 4.15 – Diagramë me kurbaturë me ndryshime titujsh dhe pamjeje

Dunshtrim i i rentës, ku duhet të bë të

ve hasojë ecurinë e shumës s met (in të ketë edhe titull dhe sqarimet tjera me etiketa për

uhet të përfundoni një tabelë rentash në in 4.12, Akumulim

ni një diagramë me kurbaturë në një fletë

çantë diagrame. Diagrama duhet të kraë të ardhurave nga përfiti

teresi) e rentës. Kujdesu që diagrama

- 39 -

Page 40: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 4. Programi i llogaritjes Excel XP

- 40 -

boshtin x dhe boshtin y. Jepni etiketat e të dhënave për të dy seritë.

Shënjo boshtin y dhe provo disa formate të ndryshme shkrimi dhe madhësie për numrat.

Shënjo etiketat për serinë e parë dhe provo disa formate të ndryshme shkrimi dhe madhësie për numrat. Bëj të njëjtën gjë me serinë tjetër.

Përdor Print Preview (shikim paraprak i printimit) dhe printo diagramën, kur të jeni i kënaqur me rezultati e marrë në paraqitjen e diagramës.

Ushtrimi 4.16 – Diagrama rrethore në pjesë të ndryshme të fletës së llogarisë

Bëni sa më shumë diagrama rrethore në bllokun e llogarive Shkolla (ushtrimi 4.1), aq shumë sa mendoni se janë të nevojshme. Shiko se si do duket rezultati me nën-tipet e tjera të diagramave rrethore. Bëj paraqitjen e fletës së llogarisë sa më bukur që të mundeni, duke shtuar edhe Kokën dhe Këmbën e fletës së llogarisë. Printoni së paku 2-3 diagrama që të shikoni se si duken në fletën e printuar. (Mirë do ishte të kishit një printer me ngjyra.)

Metodika tjera nga BMC Nëse dëshironi të lexoni më shumë mbi TI-në, atëherë ne ju ofrojmë:

- Patenta e kompjuterit, moduli 1-3 - Web-dizenjo me FrontPage - Web-dizenjo me HomeSite - FTP me Total Commander - Total Commander si Explorues

Vizitoni për më tepër faqen tonë në: HTUhttp://www.bmconline.info/UTH

Page 41: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

5. Programi i databazësAccess XP

Databaza është bashkimi i të dhënave rreth një personi apo diçkaje tjetër. Ekzistojnë shembuj të ndryshëm databazash, të cilat mund t’i shikoni çdo ditë, si menytë e telefonave celularë, regjistri i gjendjes civile, regjistri i anëtarëve të një biblioteke apo klientëve të një firme, etj. Në ditët e sotme, shumica e regjistrave të personave janë të ruajtura në formën e tyre elektronike dhe në Shqipëri, kjo formë e ruajtjes së informacionit po vjen me kohën duke u aplikuar.

Një databazë (regjistër) përbëhet nga një numër regjistrimesh, ku secili regjistrim ka disa fusha.

• Regjistrimi presupozon gjithë informacioninqë mblidhet rreth një personi apo diçkajetjetër (një abonent në librin e telefonave aponjë libër në regjistrin e bibliotekës).

• Fusha presupozon një pjesë të informacionitnë një regjistrim psh. emrin e rrugës në njëregjistër personash apo titullin e një libri, nëregjistrin e një biblioteke.

Databaza Duhet të mësoni në fillim të bëni një databazë të thjeshtë me anë të programit Microsoft Access.

Përshkrimi i regjistrimeve Para se të filloni të krijoni një databazë duhet të planifikoni se si do të duket ajo dhe si duhet të përdoret. Është mirë të skicohet një përmbledhje e regjistrimeve dhe fushave mbi një copë letër. Këtu duhet të jepni emrat e fushave dhe madhësinë e tyre (në shumë programe databazash, duhet të përcaktoni që në fillim nëse një fushë do të përmbajë tekst apo numra). Në këtë rast, ju do të filloni të bëni një kartotekë.

Krijimi i një databaze Veproni në këtë mënyrë për të bërë një databazë në programin Microsoft Access XP.

Fillo Microsoft Access.

Në kutinë e dialogut, që do të shfaqet, mund të zgjedhni të krijoni një databazë ose të hapni një

databazë ekzistuese. Nëse zgjedhni krijimin e një databaze të re, atëherë mund të zgjedhni të përdorni një nga guidat e shumta, ose ta ndërtoni databazën vetë. Për ta kuptuar më mirë mënyrën se si punon një databazë, duhet që këtë herë t’i kryeni veprimet pa ndihmën e guidës.

Shënjo fushën Blank Database (databazë e zbrazët) dhe kliko mbi OK.

Duhet t’i jepni menjëherë një emër databazës dhe ta ruani atë në hardisk. Access sugjeron që ta ruani atë në dosjen My Documents, por ju mund të zgjedhni edhe një dosje tjetër.

Jepi databazës emrin Ndërmarrja dhe kliko mbi butonin Save (ruaj).

Tani hapet e ashtuquajtura dritare e databazës. Këtu keni mundësi të manovroni me pjesë të ndryshme të databazës. Mund të shikoni majtas në dritare skedat Tables (tabelat) Queries (pyetsorët), Forms (formularët), Reports (raportet), Pages (faqet), Macros (makrot), Modules (modulet). Databaza juaj është krejt e re, kështu që nuk ka akoma asnjë tabelë, pyetsor, etj. Sipër në dritare mund të klikoni mbi New:

Krijimi i një tabele Tabela e parë që duhet të bëni, është një regjistër magazine për pjesë kompjuteri. Tabela duhet të përmbajë fushat që vijojnë:

• Numri i mallit (kodi i veçantë i produktit).• Fabrikimi (emri i prodhuesit).

- 39 -

Page 42: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

• Produkti (emri i shitjes së mallit).• Specifikimi (përshkrim i detajuar i mallit).• Sasia e një malli në magazinë.• Çmimi për copë.

Kliko mbi butonin New sipër në linjën e butonave të dritares së databazës.

Mund të zgjedhni ta bëni tabelën vetë, ose të përdorni guidën e tabelës për t’ju ndihmuar. Guida do ju bëjë disa pyetje dhe pas përgjigjeve në vazhdim, ajo krijon një tabelë për ju. Guida është një mjet i mrekullueshëm për krijimin e shumicës së tabelave të zakonëshme.

Mund të zgjedhni ta bëni tabelën tuaj direkt në Datasheet View (pamja e fletës së të dhënave) ose me anë të Design View (pamja e dizenjos). Shumica e tabelave mund të bëhen më lehtë dhe më shpejt në fletën e të dhënave, ndërsa në pamjen e dizenjos keni mundësi më shumë dhe kontroll më të mirë. Për të kuptuar më mirë se si ndërtohet një tabelë, duhet që këtë herë t’i jepni vetë emrat e fushave, gjatësinë e tyre dhe cilësi të tjera të fushave në tabelë.

Shënjo Design View dhe kliko mbi OK.

Përcaktoni fushat Në këtë kuti dialogu duhet të emëroni fushat e tabelës. Për secilën fushë duhet gjithashtu të përcaktoni Data Type (tipin e të dhënave: tekst,

numra, datë etj.). Nëse dëshironi, ju mund të bëni një përshkrim më të hollësishëm të secilës fushë. Poshtë në të djathtë, shfaqet gjithmonë një sqarim, se çfarë duhet të bëni në kollonën aktive.

Shkruaj në radhën e parë të kollonës Field Name (emri i fushës): Numri

Shtyp Enter.

Shënim! Në emrin e fushës nuk lejohet përdorimi i pikave.

Kursori kalon tani tek kollona tjetër Data Type (tipi i të dhënave). Në fushën Numri do të ketë një përzierje numrash dhe teksti, prandaj zgjedh tipin Text (tekst).

Kliko në shigjetën djathtas-poshtë për të parë mundësitë e tjera të Data Type.

Zgjedh Text dhe shtyp Tab.

Vini re tekstin e ndihmës poshtë në të djathtë të kutisë së dialogut. Në anglisht sqarohet se është e lirë mundësia e përshkrimit të fushës.

Shkruani përshkrimin që vijon: Kodi i veçantë i produktit

Cilësitë e fushës Në pjesën e poshtme të kutisë së dialogut mund të shikoni të ashtuquajturat Field Properties (cilësitë e fushës). Mund të shikoni madhësinë standarte të fushës së tekstit me 50 shenja. Kur bëni një etiketë, duhet ta ndryshoni këtë vlerë në një madhësi realistike – fushat e mëdha japin një trajtim më të ngadalshëm të të dhënave në databazë dhe zihet më shumë vend. Nëse jepni një madhësi fushe të vogël, mund të dalin probleme më vonë, kur ta përdorni tabelën. Nëse e dini madhësinë e saktë të numrit, apo matrikullit të mallrave, atëherë mund të jepni këtu vlerën e saktë të tij. Madhësia e fushës

- 40 -

Page 43: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

përdoret përsëri, kur të krijoni formulare dhe raporte në databazë.

Mallrat e magazinës suaj identifikohen më së shumti me 10 numra ose shkronja.

Vendos kursorin diku në radhën Numri.

Kliko poshtë në fushën Field Size (madhësia e fushës) dhe jep vlerën 10.

Shtyp Tab.

Fusha Format përdoret për të përcaktuar se si duhet të shfaqen dhe printohen të dhënat tuaja. Ka formate për tekstin, numrat, valutën datën dhe fushtat Po/Jo. Më vonë do shihni shembuj se si cilësia e fushës Format mund të përdoret në lidhje me numrat dhe datat.

Shtyp Tab për të kaluar më tej në fushën tjetër.

Si cilësi tjetër mund të jepni një Input Mask (maska ose mënyra e futjes) për fushën e numrit. Input Mask ndihmon me shkrimin dhe kontrollin e të dhënave të shkruarra në një fushë. Mundeni kështu të përcaktoni se si të shkruhen gjithmonë korrekt datat, numrat e telefonit etj.

Ide! Vendos kursorin në fushën Input Mask dhe shtyp F1 – që të merrni ndihmë për përcaktimin.

Në fushën Caption (titulli) mund të shkruani tekstin që dëshironi si titull kollone në tabelë. Nëse nuk shkruani gjë, atëherë do të shfaqet emri i vetë fushës.

Fusha Default Value (vlera standarte) përdoret kur doni që një fushë të mbushet automatikisht me një vlerë standarte gjatë përdorimit. Vlera standarte përdoret edhe për ta bërë shkrimin më të lehtë. Nëse psh. shumica e shokëve tuaj banojnë në të njëjtin qytet, atëherë mund të jepni emrin e qytetit si vlerë standarte për regjistrin

tuaj privat të adresave. Kjo do të thotë se ju do ta kapërceni shumë shpesh këtë fushë kur doni të futni regjistrime të reja. Nuk jeni i detyruar të shkruani një vlerë standarte, këtë mund ta bëni kurdoherë.

Fushat Validation Rule dhe Validation Text (vlerësimi i rregullit dhe tekstit) përdoren për të kontrolluar futjen e të dhënave dhe për të dhënë mesazh gabimi, nëse shkruhet një vlerë e gabuar.

Nëse zgjedhni Yes (po) në fushën Required, atëherë nuk mund t’i shmangeni shkrimit në fushë. Në këtë mënyrë, mund të siguroheni që informacione të rëndësishme nuk harrohen dhe nuk rrinë pa u shkruar, kur ta përdorni tabelën.

Regjistrimet ruhen në databazë në radhitje sipas kohës së shkruarjes. Prandaj është ide e mirë që të bëhet një indeks për fushat, të cilat do të përdorni për të kërkuar (ose për të renditur regjistrimet). Një indeks funksionon pak a shumë si Indeksi i fjalëve në një libër, i cili të jep mundësi që të gjesh me lehtësi një regjistrim me një vlerë të dhënë. Në fushën Indexed (indeksuar) përcaktoni nëse Access duhet të bëjë një indeks për fushën në fjalë, apo jo.

Zhvendos kursorin tek fusha Indexed dhe kliko në shigjetën djathtas-poshtë për të parë mundësitë që jepen:

Nëse doni të indeksoni një fushë, duhet ta shikoni nga afër nëse dublikatat e fushës së caktuar, duhet të lejohen apo jo në tabelë.

Zgjedh No (jo).

Shtoni fusha të tjera Tani duhet të përcaktoni pjesën tjetër të fushave dhe të zgjedhni edhe cilësitë e tyre.

Zhvendos kurrsorin dhe përcakto fushat në bazë të kësaj përmbajtjeje:

- 41 -

Page 44: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

Emri i fushës

Tipi i të dhënave

Madhësia Indeksuar

Fabrikimi Text 20 No Produkti Text

(tekst) 25 Yes

(Dublicates OK)

Specifikimi Text (tekst)

25 Yes(Dublicates OK)

Sasia në magazinë

Number (numër)

Double No

Çmimi për copë

Currency (valuta)

No

Shënim! Kujtohu se nuk lejohet përdorimi i pikave në emrat e fushave.

Çelësi primar Kur kërkoni të dhënat dhe doni të punoni me to, programi duhet të ndajë regjistrimet nga njëri-tjetri. Secili regjistrim identifikohet në vetvete.

Cilësia “çelës primar” (ose parësor) kërkon që vlera në këtë fushë të jetë e ndryshme nga të gjitha regjistrimet e tjera në databazë. Kur jepni një fushë si çelës primar, ju do të detyroheni për të dhënë një vlerë në këtë fushë për secilin regjistrim në databazë – ju nuk mund ta lini këtë fushë të zbrazët kur doni të futni një regjistrim në databazë. Informacione si psh. numri i produktit, numri i regjistrimit apo numri i klientit janë të gjitha në gjendje të përdoren si çelës primar, pasi ato janë të veçanta.

Në situata të caktuara, mund të jetë praktike të lejoni dy fusha që të kenë njëkohësisht çelës primar (psh. shkrimtari dhe titulli i librit, apo rruga dhe numri i shtëpisë). Çelësin primar mund ta përdorni për të krijuar lidhje në mes tabelave të ndryshme. Nëse tabela juaj nuk përmban ndonjë fushë, që vlen për t’u bërë çelës primar,

atëherë lejoni programin Access të krijojë një fushë të veçantë, e cila jep një numër unik për çdo regjistrim në databazë.

Jepni një çelës primar Në shembullin tonë, fusha Numri është në gjendje të shërbejë si çelës primar.

Kur doni të jepni çelësin primar, shënjoni radhën e fushës së caktuar në tabelë (shiko figurën më poshtë) dhe kliko mbi butonin Primary Key (çelësi primar) në linjën e butonave.

Klikoni këtu për të shënjuar një radhë.

Mund të zgjedhni një çelës primar edhe nga linja e menysë: Edit, Primary Key.

Shënjo radhën e fushës Numri dhe ktheje atë në çelës primar.

Kliko diku në tabelë për të larguar shënjimin.

Vini re se fushës i shtohet një simbol çelësi.

Korrigjoni tabelën Nëse mendoni se duhet të ndryshoni emrin apo cilësinë e një fushe të caktuar, atëherë zhvendosni treguesin e miut direkt tek emri i fushës apo cilësia e saj, dhe shkruani vlerën e re. Nëse zhvendosni kursorin me tastet shigjetë të tastaturës apo tastin Tab (tabelor), i gjithë teksti do të shënjohet dhe ai do të zhduket, sapo të filloni të shkruani mbi të. Nëse doni vetëm të ndryshoni një numër apo shkronjë të vetme në një fushë, shtypni tastin F2 në mënyrë që programi të kalojë në gjendje korrigjimi. Nëse lëvizni kursorin duke klikuar në fushën e re me

- 42 -

Page 45: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

anën e miut, atëherë përsëri do të kaloni në gjendjen e korrigjimit.

Zhvendos kursorin tek fusha Çmimi për copë dhe riemëroje atë Çmimi/copë.

Nëse doni të zhvendosni një fushë për në një pozicion të ri, shënjoni së pari fushën, duke klikuar në kollonën e ngushtë, në të majtë të saj. Tërhiqni më pas fushën në një pozicion të ri dhe lëshojeni miun. Ndërsa zhvendosni fushën, do të shikoni një vijë të zezë shënjimi, e cila tregon se ku do të vendoset fusha.

Ide! Duhet së pari të klikoni për të shënjuar radhën. Pastaj klikoni mbi radhën e shënjuar dhe zhvendoseni atë me metodën “tërhiq & lësho”. Nëse klikoni dhe tërhiqni në të njëjtin veprim, atëherë do shënjoni disa radhë njëkohësisht.

Zhvendos fushën Çmimi/copë para fushës Sasia në magazinë.

Ruani përcaktimet e tabelës Tani mund ta ruani përcaktimin e tabelës suaj, duke zgjedhur File, Save.

Mund të klikoni edhe mbutonin View (shfaq) në linjën e butonave ose të zgjedhni menynë View, Datasheet View (shfaq fletën e të dhënave).

bi

Kliko mbi shigjetën e butonit View dhe zgjedh Datasheet View. Kliko mbi Yes (po), kur të pyeteni nëse doni ta ruani tabelën.

Tani duhet të jepni një emër për tabelën.

Shkruaj: Magazina

Shtyp Enter.

Në moment, do të shikoni një tabelë, të cilën sapo e keni krijuar – ajo është gati për përdorim. Tabela shikohet në një dritare normale të Windows dhe ju mund ta ndryshoni madhësinë e saj dhe ta zhvendosni atë sipas dëshirës.

Futni të dhëna në tabelë Tani jeni në gjendje të shkruani të dhënat që doni në tabelë.

Shkruani të dhënat që vijojnë në fusha të ndryshme dhe shtyp Tab pas përfundimit të shkruarjes në çdo fushë: 1781 VideoSeven Ekran VGA Ekran me ngjyra 256 KB 200 3

Kur shtypni Tab në fushën e fundit të regjistrimit, kursori do të kalojë në regjistrimin tjetër. Regjistrimi juaj do të ruhet automatikisht, kur ju të kaloni tek regjistrimi i ri.

Mundeni gjithashtu të vazhdoni me shkruarjen e të dhënave për regjistrimin tjetër. Vini re se përshkrimi juaj tek fushat, paraqitet në linjën e statusit, në fund të drirares së programit Access.

Futni produktin që vijon: 75050 Salora Ekran Monokron 15” 430 3

Në këtë moment, ju shikoni se fushat duhej të shfaqeshin me gjërësi kollonash, të cilat i përgjigjen të dhënave të futura në tabelë. Mund ta përshtatni gjërësinë e kollonave me klikim dyfish në ndarësen ndërmjet dy kollonave, ose duke tërhequr me anën e miut anësoren e kollonës së ngushtë. Ose me ndihmën e menysë.

Vendos kursorin në kollonën 4 (Specifikimi).

Hapni menynë Format dhe zgjedh Column Width...

Nëse klikoni mbi butonin Best Fit (përshtat), gjërësia e kollonës do të përshtatet automatikisht deri tek fjalia më e gjatë në kollonë. Por vini re se kjo ndodh vetëm për ato vlera që janë futur deri tani në tabelë. Nëse më vonë, ju futni vlera më të gjata, duhet përsëri ta përshtatni gjërësinë e kollonës.

- 43 -

Page 46: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

Kliko mbi butonin Best Fit.

Nëse doni të ndryshoni gjërësinë e kollonës me ndihmën e miut, kapni anësoren e djathtë të kollonës së ngushtë me anën e miut, treguesi i së cilit do shndërrohet në një vijë vertikale me një shigjetë dyfishe horizontale, sapo shkoni në vendin e duhur. Tërhiq më pas në anën e djathtë për ta zgjeruar (ose majtas për ta ngushtuar) kollonën, që doni ta përshtatni.

Përshtat tani gjërësinë e kollonës Numri me ndihmën e miut.

Përshtat gjithashtu gjërësinë e kollonave tjera. Tërhiq këtu për të ndryshuar gjërësinë e kollonës

Nëse doni që rregullimet tuaja të mbeten ashtu siç janë tani, kur të hapni tabelën herën tjetër,

duhet të ruani pamjen (Layout) e saj.

Zgjedh File, Save.

Mbyll tabelën duke klikuar mbi butonin e mbylljes së dritares së tabelës.

Tabela Magazina do duket tani në dritaren e databazës dhe ju mund të zgjedhni ta hapni atë për të regjistruar të dhëna tjera ose për të rregulluar dizenjon.

Kliko mbi butonin Open për të konstatuar, nëse ndryshimet e bëra janë ruajtur.

Vini re se regjistrimet në tabelë shfaqen në rregullin që vendos çelësi primar. Çdo regjistrim i ri në tabelë do të vendoset sipas numrit të mallit, i cili ka çelësin primar në fushën Numri.

Futni më shumë regjistrime në databazë – gjeni vetë produktet, ose referojuni figurës së mëposhtme, në fund të kësaj faqeje.

Shënim! Më vonë në këtë kapitull duhet të bëni një numër ushtrimesh me renditje dhe përzgjedhje pyetsorësh, prandaj duhet që të shkruani rreth 25 regjistrime në databazë.

Mbyll tabelën përsëri (përgjigju Yes (po) nëse pyeteni për ta ruajtur pamjen e tabelës).

- 44 -

Page 47: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

Korrigjimi i regjistrimeve Nëse doni të ndryshoni një vlerë në një tabelë (ose pyetsor), duhet më parë të zhvendosni kursorin tek regjistrimi, që doni ta ndryshoni (eventualisht duhet të shënjoni pjesën që doni të ndryshoni në regjistrim).

Ndryshoni regjistrimet në databazë Tani provoni të ndryshoni disa vlera në tabelë.

Përdor tastet shigjetë për ta zhvendosur kursorin tek regjistrimi 75050, Salora, në fushën Çmimi/copë. Bëje çmimin 350 €.

Tani duhet të ndryshoni tekstin në Specifikimi nga 15" në 17". Nuk ka nevojë të fshini gjithë fushën për të futur përsëri të dhënat: fusha do kalojë në gjendjen e korrigjimit, nëse shtypni tastin F2, ose klikoni me miun direkt në fushë.

Shko tek fusha Specifikimi dhe shtyp F2.

Kursori i shkrimit vendoset në fund të fushës, kur shtypni F2.

Zhvendos kursorin dhe fshij numrin 5. Në vend të saj shkruaj 7.

Fusha vazhdon të jetë në gjendje korrigjimi për aq kohë sa nuk e largoni kursorin nga regjistrimi – fusha tregohet me një simbol lapsi në anën emajtë të radhës. Sapo të largoheni nga regjistrimi, ndryshimet në fushë do të ruhen automatikisht. Nëse doni të ndërpritni korrigjimin, shtypni tastin Esc.

Shtyp shigjetën poshtë, në mënyrë që ndryshimet të ruhen.

Fshini një regjistrim Nëse doni të fshini një ose më shumë regjistrime, shënjoni regjistrimin (ose regjistrimet). Kliko më pas në butonin Delete Record ose zgjedh në menynë Edit, Delete Record. Do të merrni menjëherë një kuti paralajmëruese, ku keni mundësi të pendoheni.

Shënjo regjistrimin e parë (1781, VideoSeven, Ekran VGA) dhe kliko mbi butonin

Delete Record (fshij regjistrimin).

Tani do të merrni këtë kuti paralajmëruese:

Kliko mbi Yes (po) për të konfirmuar fshirjen e regjistrimit dhe mbyll më pas tabelën.

Printoni tabelën Mund të printoni të gjithë tabelën ose pjesë të shënjuara të saj. Në rastin kur do të doni të printoni një raport, jepen më shumë mundësi zgjedhjeje. Printimi i tabelës ju jep mundësi të bëni një printim të shpejtë të saj.

Hapni tabelën Magazina dhe zgjedh File, Print.

Shënim! Mund të zgjedhni gjithashtu të klikoni mbi butonin Print në linjën e butonave.

Tani do të shikoni një kuti dialogu me mundësitë e printerit. Normalisht, Access është programuar që të printojë të gjithë tabelën në një kopje.

Shiko nëse printeri është ndezur dhe kliko mbi OK.

Nëse gjithçka shkon mirë, printeri juaj do të fillojë printimin. Në printer do dalin dy faqe – do të mësoni më vonë se si të përshtatni gjërësinë e kollonave etj. për të bërë një printim sa më mirë.

Printoni diçka nga një tabelë Nëse doni të printoni vetëm një pjesë të tabelës, mund të shënjoni ato regjistrime që doni të printoni dhe pastaj të zgjedhni File, Print.

Në kutinë e dialogut Print, shënjoni fushën Selected Record(s) (regjistrimet e zgjedhura). Nëse keni një tabelë të madhe ku doni të printoni disa faqe të saj, atëherë mund të shënjoni fushën Pages dhe shkruani faqet From:(nga) - To:(tek).

Shënjo disa regjistrime në tabelë, duke tërhequr treguesin e miut në të majtë të radhëve. Zgjedh File, Print.

- 45 -

Page 48: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

Kliko në fushën Selected Record(s) dhe pastaj kliko mbi OK.

Tani do të printoni regjistrimet e shënjuara.

Mbyll tabelën dhe databazën.

Përdorimi i guidës në krijimin e një tabeleTani do të shikoni se si mund të ndihmoheni me anën e guidës për krijimin e një tabele. Duhet të bëni një kartotekë klientësh. Më vonë do zgjedhni se cila metodë ju përshtatet më shumë: ta ndërtoni vetë tabelën, apo me anën e guidës.

Krijoni një tabelë të re në databazën Ndërmarrja. Kujdesu që skeda Tables (majtas) të jetë zgjedhur dhe djathtas duhet të zgjedhni Create table by using wizard (Krijo tabelë me ndihmën e guidës).

Kliko mbi New dhe pastaj zgjedh Table Wizard (guida e tabelës). Kliko OK.

Do të shfaqet kutia e dialogut si më poshtë:

Në kutinë e dialogut që shfaqet, mund të zgjedhni ndërmjet tipeve të ndryshme të tabelave

qe jepen, dhe më pas të zgjedhni sugjerimet për fushat e emrave për secilën tabelë. Nëse klikoni mbi fushën Personal, do të shikoni disa shembuj të tjerë tabelash.

Kujdesu që fusha Business (biznes) të shënjohet dhe zgjedh Customers (klientët) në listën Sample Tables (shembujt e tabelave).

Në listën Sample Fields (shembujt e fushave) mund të shikoni një numër emrash për fushat që mund të zgjedhni për tabelën tuaj. Kur doni të shtoni një fushë, shënjojeni atë me anën e miut dhe klikoni më pas mbi butonin “>”.

Ide! Mundeni edhe të klikoni dyfish mbi emrin e fushës për ta shtuar atë djathtas.

Shtoni fushat njëra pas tjetrës: CustomerID (ID e klientit), ContactFirstName (emri i kontaktit), ContactLastName (mbiemri i kontaktit), BillingAddress (adresa e porosisë), PostalCode (kodi postal), City (qyteti), PhoneNumber (numri i telefonit).

Kur të keni shtuar fushat që doni të krijoni në tabelë, atëherë mund të shkoni më tej. Mund të zgjedhni të ndryshoni disa nga emrat e fushave.

Shënjo fushën BillingAddress dhe kliko mbi butonin Rename Field... (riemëro fushë).

Shkruaj Adresa e porosisë dhe kliko OK.

Në të njëjtën mënyrë riemëro edhe emrat e fushave të tjera në gjuhën shqipe, siç paraqiten të përkthyera më lart.

Kliko mbi butonin Next > (tjetra).

Tani keni mundësi që të ndryshoni emrin e tabelës. Mundeni gjithashtu të përcaktoni, nëse Access duhet të japë një çelës primar

- 46 -

Page 49: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

automatikisht, apo ju vetë doni ta përcaktoni fushën e çelësit primar (parësor).

Shkruaj emrin Klientët në vend të Customers dhe lejo që çelësi primar të jepet automatikisht. Kliko më pas mbi Next >.

Tani do të kaloni tek kutia e fundit e dialogut në këtë guidë, ku duhet të zgjedhni njërën nga tre mundësitë që jepen.

Shënjo fushën Modify the table design (modifiko dizenjon e tabelës) dhe kliko më pas mbi butonin Finish.

Tani do shikoni se si Guida i ka ndërtuar fushat e tabelës dhe ka përcaktuar tipet dhe cilësitë e të dhënave. Vini re që fusha ID e klientit është zgjedhur si çelës primar dhe ka marrë edhe cilësinë AutoNumber (AutoNumër).

Kliko mbi emrin e fushës Kodi postal.

Këtu mund të përcaktoni një Input Mask, (maskë futjeje) në mënyrë që kodi postal të paraqitet gjithmonë në një mënyrë të caktuar, siç bëhet në ato vende, që kanë kode postale të caktuara.

Kliko mbi emrin e fushës Numri i telefonit.

Edhe këtu mund të përcaktoni një Input Mask, që e paraqet numrin e telefonit në një mënyrë të caktuar, sipas vendit ku ndodheni.

Mbyll tabelën (me pamjen e dizenjos).

Hapni tabelën Klientët dhe shkruani rreth 30 emra klientësh, sipas dëshirës suaj. (Ka rëndësi më vonë, që të jenë rreth 30 emra).

Shënim! Nuk duhet të shkruani ndonjë vlerë në fushën ID e klientit, pasi programi vetë, do japë një vlerë.

Mbyll tabelën dhe databazën.

Ushtrimi 5.1 – Databaza e muzikës 1. Krijo një databazë të re dhe jepi emrin

Muzika.

2. Përcakto një tabelë me këto fusha dhe cilësi:

Fusha Tipi/gjatësia Indeksuar Media Tekst 11 Yes (No Dublicates)

– Po (pa dublikata)Artisti Tekst 30 Yes (Dublicates OK)

– Po (me dublikata)Titulli Tekst 50 No (Jo)

3. Fushës Media jepi çelësin primar (kjo fushëdo të përmbajë një kod me numrin e LP-sëapo CD-së dhe nr. e faqes/inçizimit). Ruajtabelën me emrin Tituj muzikorë.

4. Përshtat gjërësinë e kollonave si në figurë:

5. Shkruaj vetë sipas dëshirës edhe një numërregjistrimesh në tabelën e re.

6. Mbyll tabelën.

Shënim! Kjo databazë është llogaritur vetëm si ushtrim në dizenjon e tabelës – ju mundeni ta plotësoni më vonë me informacione të tjera.

Ushtrimi 5.2 – Tabelë e re tek Ndërmarrja 1. Hapni databazën Ndërmarrja.

2. Ndërto një tabelë të re me fushat dhe cilësitë emëposhtme:

Fusha Tipi Gjatësia/formatiNr i porosisë Number Long Integer Nr i klientit Number Long Integer Nr i mallit Tekst 10 Data e porosisë Date/Time Short Date

3. Fushës Nr i porosisë jepi çelësin primar.

- 47 -

Page 50: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

4. Mbyll tabelën nga gjendja e dizenjos dhe jepiemrin Porositë.

5. Shkruaj disa porosi në tabelë. PërdorFabrikimin dhe Produktin nga tabelaMagazina në databazën tuaj.

6. Mbyll tabelën dhe databazën.

Përdorimi i databazësNë këtë paragraf do të merrni më shumë njohuri se si t’i përdorni tabelat ekzistuese. Do të mësoni se si të gjeni informacionin në një tabelë dhe si të shënjoni një regjistrim të caktuar. Të gjitha metodat e përshkruara deri tani për të shënjuar dhe zhvendosur tekstin etj. mund të përdoren edhe në tabela dhe pyetsorë.

Hapni një tabelë Së pari, duhet të hapni atë databazë, ku ndodhet tabela e dëshiruar (psh. databaza Ndërmarrja).

Fillo Access. Zgjedh databazën Ndërmarrja – që duhet ta gjeni në listën e fileve të përdorura së fundi, djathtas në Task Pane (ana e detyrave).

Në dritaren Ndërmarrja : Database mund të zgjedhni se cilin tip objekti duhet të shfaqni. Access e “kujton”, se cilën skedë keni zgjedhur për herë të fundit dhe e shënjon atë, sapo të hapni databazën.

Shko – në rast nevoje – tek skeda Tables (majtas) dhe hap tabelën Klientët.

Manovrimi në tabelë Kur përdorni tabelat apo pyetsorët, mund të rrëshqitni në tabelë, në mënyra të ndryshme ose të zhvendosni treguesin e miut për të parë regjistrimet e ndryshme. Kursori vendoset në

fillim në fushën e parë të regjistrimit të parë. Nëse rrëshqitni në tabelë me ndihmën e panelit të rrulit, do të shikoni pjesë të ndryshme të tabelës, ndërsa kursori qëndron në të njëjtin vend. Mund të rëshqitni horizontalisht për të parë fushat në kollona, ndërsa vertikalisht për të parë regjistrimet në radhë.

Përdorni panelin e rrulit Siç mund ta kujtoni nga Windows, paneli i rrulit mund të përdoret në tre mënyra:

• Kliko mbi shigjetat e rrulit në secilën anë të tijpër ta rrëshqitur tabelën me nga një linjë lartose poshtë (nëse e mbani miun të shtypur mbinjërën nga shigjetat e rrulit, tabela do tëvazhdojë të rrëshqasë).

• Kliko mbi penelin e rrulit sipër ose poshtëkutisë së rrulit (ashensorit) për të rrëshqiturnga një dritare për çdo herë.

• Tërhiq kutinë e rrulit në drejtimin e dëshiruarpër ta zhvendosur shpejt përmbajtjen etabelës. Njëkohësisht, do të shfaqet edhe njëkuti e vogël me treguesin e miut, ku mund tëshikohet pozicioni në listën e tabelës.

Përdorni tastaturën Nëse doni të zhvendosni kursorin brenda tabelës, atëherë mund të përdorni tastaturën ose miun për këtë qëllim. Më poshtë jepet një listë e shkurtprerjeve, që përdoren në Access:

Tasti Zhvendosje tekTab Fusha tjetërShigjetë djathtas Fusha tjetër Enter Fusha tjetërEnd Fusha e fundit në regjistrim Shift+Tab Fusha paraShigjetë majtas Fusha para Home Fusha e parë në regjistrim Shigjetë poshtë Fusha e njëjtë në

regjistrimin tjetër Ctrl+shigjetë poshtë

Fusha e njëjtë në regjistrimin e fundit

Shigjetë lart Fusha e njëjtë në regjistrimin para

Ctrl+shigjetë lart Fusha e njëjtë në regjistrimin e parë

Ctrl+Home Fusha e parë në regjistrimin e parë

- 48 -

Page 51: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

F5 Numri i regjistrimit (shkruaj numrin ku doni të shkoni dhe shtyp Enter).

Kur tabela përmban më tepër regjistrime nga sa mund të shfaqen menjëherë:

Tasti ZhvendosjaPageDown Një faqe ekrani poshtë PageUp Një faqe ekrani lart Ctrl+PageUp Një faqe ekrani majtas Ctrl+PageDown Një faqe ekrani djathtas

Përdorni miun Nëse doni të zhvendosni kursorin me anën e miut, atëherë klikoni direkt në atë fushë ku doni të shkoni. Duhet të klikoni plotësisht në të majtë të fushës (treguesi i miut paraqitet si një kryq i madh, si në figurë, e jo si vijë I), përndryshe fusha kalon në gjendjen e korrigjimit.

Kliko këtu për të shënjuar një fushë.

Mundeni në këtë mënyrë të vendosni kursorin direkt në një fushë – psh. Numri i telefonit – dhe të shkruani aty një vlerë të re.

Kur doni të kaloni nga një regjistrim në tjetrin me anën e miut, përdorni butonat e shfletimit në anën e majtë, në fund të dritares së tabelës.

Butonat e shfletimit

Përdor tastaturën për të zhvendosur kursorin tek regjistrime dhe fusha të ndryshme. Provo të kalosh direkt tek fusha e parë, fusha e fundit, etj. Përdor gjithashtu tastin F5 dhe kalo tek numra të ndryshëm të regjistrimeve.

Përdor penelin e rrulit dhe shiko në fund të tabelës. Provo eventualisht të shkosh në të djathtë, për të parë të gjitha fushat. Rrëshqit dritaren prapa tek fillimi i tabelës.

Kalo nga njëri regjistrim në tjetrin në tabelë, duke përdorur butonat e shfletimit.

Zhvendos kursorin në fusha të ndryshme me ndihmën e miut.

Përdorni shënjimin në tabelë Nëse doni të korrigjoni një tabelë, atëherë duhet shënjoni pjesë të ndryshme të saj. Mund të shënjoni një shenjë të vetme, një fjalë, një fushë, një regjistrim, shumë regjistrime apo të gjithë tabelën. Nëse e njihni programin e shkrimit, atëherë duhet të njihni shumicën e metodave të shënjimit. Si zakonisht, mund të përdorni tastaturën apo miun për të shënjuar diçka. Për më tepër, mund të përdorni edhe menynë Edit për të shënjuar një regjistrim apo gjithë tabelën.

Shënjoni me anën e tastaturës Mund të përdorni shkurtprerjet e mëposhtme për të shënjuar pjesë të ndryshme në një tabelë:

Tasti ShënjonShift+shigjetë djathtas Një shenjë djathtas në

gjendje korrigjimi Shift+shigjetë majtas Një shenjë majtas në

gjendje korrigjimi Tab Fushën tjetërShift+Tab Fushën paraShift+zbrazëtirë Gjithë regjistrimin Ctrl+zbrazëtirë Gjithë kollonën

Përdorni tastin F2 për të ndryshuar nga gjendja e regjistrimit në gjendjen e shënjimit.

Kur keni shënjuar një regjistrim, mund ta rrisni apo zvogëloni shënjimin me tastin Shift+shigjetë poshtë/lart ose Shift+shigjetë majtas/djathtas.

Shënjoni me anën e miut Në rastin kur doni të shënjoni me anën e miut, mund të përdoren këto metoda:

Manovrimi i miut Shënjon Klikimi dyfish Një fjalë Tërheqja e treguesit të miut

Pjesën e tekstit mbi të cilin tërhiqet miu

Klikimi mbi shënjimin e radhës

Të gjithë regjistrimin

Tërheqja mbi shënjimin e disa radhëve

Shumë regjistrime

Klikimi mbi titullin e kollonës (fushës)

Të gjithë kollonën

- 49 -

Page 52: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

Tërheqja mbi titujt e kollonave

Shumë kollona

Përdor tastaturën për të shënjuar një fushë dhe disa regjistrime. Shtyp F2 për të ndryshuar nga gjendja e korrigjimit tek gjendja e shënjimit dhe ushtrohu pak në shënjimin e pjesëve të një fushe.

Përdor miun dhe penelin e rrulit për të provuar metoda të ndryshme në shënjimin e një fushe, një pjese të fushës, një regjistrim apo shumë regjistrime.

Shtoni regjistrimet Nëse doni të shtoni regjistrime në një tabelë, atëherë mund ta bëni këtë në disa mënyra:

• Zhvendos kursorin në fund të tabelës (Ctrl +End) dhe shtyp Enter – kështu krijohet njëregjistrim i ri, i zbrazët. Sapo të filloni tëshkruani regjistrimin e ri, do të shfaqet njëkursor regjistrimi (një laps) në të majtë tëradhës. Kjo do të thotë se keni ndryshuarregjistrimin, por nuk e keni ruajtur akoma.

• Zgjedh menynë Records (regjistrime), DataEntry (hyrja e të dhënave). Tani mundeni tëshikoni një regjistrim të zbrazët, ku do mundtë shkruani vlerat e një regjistrimi të ri. Nësedoni ta shikoni tabelën nga fillimi, zgjedhRecords (regjistrime), Remove Filter/Sort(largo filterin/renditjen).

• Shtyp Ctrl dhe + (plus). Tani kursori doshkojë në fushën e parë të regjistrimit të ri.

• Kliko mbi butonin New Record (regjistrim iri) në linjën e butonave. Kjo ka të njëjtinfunksion sikur të shtypni Ctrl dhe +.

Kliko mbi butonin New Record.

Shtyp Tab për të kaluar tek fusha e parë e shkrimit.

Skruani emrin tuaj dhe shtyp përsëri Tab. Regjistrimi numërohet automatikisht.

Plotësoni të dhënat që duhen rreth teje.

Kur shypni Tab në fushën e fundit, kursori do kalojë në fushën e parë të regjitrimit të ri dhe në të njëjtën kohë, ruhet edhe regjistrimi i fundit.

Microsoft Access i ruan gjithmonë të gjitha ndryshimet në një regjistrim, sapo të kaloni në një regjistrim tjetër. Regjistrimi ruhet automatikisht, nëse zgjedhni një meny, apo mbyllni tabelën.

Shtoni edhe disa regjistrime në tabelën e klientëve.

Krijimi i një formulari Në këtë paragraf do të mësoni se si mund të krijohet një formular. Me ndihmën e guidës së formularit, bëhet i lehtë krijimi i një formulari në Microsoft Access. Duhet vetëm të përcakoni se cila tabelë apo pyetsor duhet të jetë baza për formularin tuaj. Guida e formularit e kryen të gjithë punën, ndërsa ju bën pyetje rreth funksionit të formularit dhe pamjes së tij.

Përdorni guidën e formularit Tani do të bëni një formular për tabelën Magazina, në mënyrë që të shkruani me lehtësi produktet dhe të mund t’i kërkoni më vonë.

Kliko mbi skedën Forms në të majtë të dritares së databazës Ndërmarrja (ndoshta ju duhet të mbyllni më parë tabelën Klientët).

Në këtë moment, nuk ndodhet asnjë formular në databazë, kështu që duhet të krijoni një të tillë.

Zgjedh Create form by using wizard (krijo formular duke përdorur guidën) dhe kliko mbi buonin New, lart në dritare.

Zgjedhni tabelën për formularin Në listën lësho-poshtë Chose the table or query where the object’s data comes from: (zgjedh tabelën ose pyetsorin, nga ku vjen baza e të dhënave) duhet të zgjedhni tabelën, e cila do jetë baza e të dhënave për formularin.

Kliko mbi shigjetën në të djathtë të fushës Chose the table or query where the object’s data comes from: dhe zgjedh Magazina.

Tani mund të zgjedhni nëse doni ta ndërtoni vetë formularin nga fillimi në Design View (pamja e dizenjos), apo doni të përdorni Guidën e formularit. Në shumicën e rasteve është më e

.

Simboli i lapsit tregon se jeni duke korrigjuar një regjistrim

- 50 -

Page 53: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

lehtë të përdorni Guidën e formularit dhe pastaj mund të bëni ndryshime në formular.

Zgjedh Form Wizard dhe kliko OK.

Zgjedhni fushat për formularin Në këtë kuti dialogu, mund të përcaktoni se cilat fusha të tabelës duhet të paraqiten në formular. Mund t’i zgjedhni fushat njëra pas tjetrës sipas dëshirës, duke i shënjuar ato dhe duke klikuar më pas mbi butonin >. Nëse klikoni mbi butonin >>, atëherë do zgjedhni menjëherë të gjitha fushat, në atë radhë, që ndodhen në listë.

Nëse pendoheni për zgjedhjen e një apo më shumë fushave, mund ta kaloni fushën prapa duke klikuar në butonin e përkundërt <.

Kliko mbi >> për të zgjedhur të gjitha fushat.

Kliko mbi butonin Next.

Tani do të zgjedhni pamjen e formularit tuaj. Mund të zgjedhni një nga këto tipe, që paraqiten në figurë:

• Columnar – paraqet vlerat e regjistrimit nëkollonë me nga një fushë (vlerë) në linjë tëveçantë. Regjistrimi shikohet një nga një.

• Tabular – paraqet vlerat e regjistrimit nëradhë dhe kollona. Shikohen disa regjistrimenë një herë.

• Datasheet – paraqet vlerat e regjistrimit në tënjëjtën mënyrë, si në një fletë llogarie.

• Justified – paraqet një formular me fusha tëbarabarta ndërmjet dy anësoreve.

• PivotTable dhe PivotChart i paraqesinregjistrimet në tabelë dhe diagramë Pivot.

Provoni të shikoni në shembullin majtas se si mund të duket formulari, duke zgjedhur mundësitë me radhë njëra pas tjetrës.

Zgjedh në fund Columnar dhe kliko Next >.

Përcaktoni pamjen e formularit Në këtë kuti dialogu mund të zgjedhni ndërmjet një numri të caktuar formularësh. Mundësitë që jepen, nuk kanë lidhje me funksionalitetin e vetë formularit – por vetëm me pamjen e jashtme të tij, me vija, fotografi, hijezime, etj. Provoni të shikoni shembujt që tregohen në dritaren majtas, derisa të zgjedhni pamjen që dëshironi.

Kliko mbi mundësitë e zgjedhjes dhe shiko shembujt që jepen.

Zgjedh në fund Standard dhe kliko mbi Next.

Në këtë kuti (të fundit) të dialogut, duhet të jepni një emër për formularin. Emri përdoret për të identifikuar formularin në databazë dhe ai shfaqet gjithashtu në krye të formularit. Do të

- 51 -

Page 54: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

propozohet gjithmonë si standart, emri i tabelës, që qëndron prapa vetë formularit.

Mbaj emrin e formularit Magazina.

Formulari tani është pothuajse i përfunduar dhe mund të hapet menjëherë për t’u përdorur. Ose mund të kaloni në Design View (pamja e dizenjos) për ta ndryshuar pamjen e tij.

Kujdesu që fusha Open the form to view or enter informastion (hapni formularin për të shfaqur apo futur informacion) të jetë e zgjedhur.

Kliko më pas mbi butonin Finish.

Butonat e shfletimit

Formulari ka përfunduar tani dhe shfaq regjis-trimin e parë. Mund të filloni ta përdorni atë.

Shfleto formularin me ndihmën e butonave të shfletimit.

Përdor formularin për të shtuar një regjistrim të ri: LO032 Logitech Mi Mi serial – 3 butona 60 14

Mbyl formularin.

Përdorni autoformularin Nëse doni të bëni shpejt një formular, ku përfshihen të gjitha fushat e tabelës, atëherë mund të përdorni funksionin AutoForm.

Kliko mbi skedën Tables në dritaren e databazës dhe shënjo tabelën Klientët.

Zgjedh Insert (futni), AutoForm (formular automatik).

Do merrni një formular të përfunduar, të cilin mund ta përdorni menjëherë.

Përdor formularin për të futur klientë të rinj.

Mbyle formularin dhe ruaje atë me emrin Klientët.

Mbyll databazën.

Ushtrimi 5.3 – Krijo një autoformular 1. Hapni databazën Muzika.

2. Bëj një autoformular (formular automatik) metabelën Tituj muzikorë.

3. Përdor formularin për të shtuar disa tituj tëtjerë muzikorë.

4. Mbyll databazën.

Përdorimi i pyetsorëve Në këtë paragraf do të mësoni se si të krijoni pyetsorë në Access. Pyetsorët përdoren për të trajtuar më pas databazën, për të analizuar apo përpunuar të dhënat e një databaze, etj. Pyetsorët mund të përdoren psh. për të:

• shfaqur fusha të veçanta

• përzgjedhur regjistrime në databazë, sipaskritereve të ndryshme

• renditur regjistrimet

• shfaqur fusha nga disa tabela

• kryer llogaritje

• formuar bazat e krijimit të formularëve dheraporteve.

Krijoni një pyetsor Duhet së pari të provoni të bëni një pyetsor të thjeshtë, i cili rendit regjistrimet në një regjistër klientësh. Tabela Klientët në databazën Ndërmarrja ka qenë deri tani e renditur sipas fushës ID e klientit.

Hapni databazën Ndërmarrja, nëse ajo nuk është e hapur dhe kliko mbi skedën Queries.

Zgjedh në dritaren djathtas Create query by using wizard dhe kliko mbi butonin New.

Pra, keni zgjedhur të bëni një pyetsor me ndihmën e guidës, e cila ju jep mundësi për disa

- 52 -

Page 55: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

lloje pyetsorësh. Kësaj here do të provoni ta bëni pyetsorin vetë.

Shënjo Design View dhe kliko OK.

Duhet së pari të përcaktoni se cila tabelë (eventualisht disa tabela) duhet të merret në pyetsor. Vini re se ju mund ta bazoni një pyetsor mbi një tabelë dhe mbi një pyetsor të kaluar.

Shënjo tabelën Klientët dhe kliko mbi Add (shto) – kliko më pas mbi Close (mbyll).

Në pjesën e sipërme të pyetsorit marrim kështu një dritare të vogël me një listë që ka të gjitha fushat e tabelës (lista e fushave). Në linjën e titullit mund të shikoni se jeni në fillim të zgjedhjes së pyetsorit. Vini re gjithashtu se linja e butonave ka ndryshuar pamje – shumë prej butonave janë bërë joaktivë (me gri të lehtë).

Lista e fushave | Grila e dizenjos

Shtoni një fushë në grilën e dizenjos Nëse doni të bëni një pyetsor, atëherë duhet të tërhiqni një fushë nga pjesa e sipërme e dritares së pyetsorit për tek pjesa poshtë e grilës së dizenjos. Pastaj mundeni të përcaktoni disa kushte për paraqitjen e fushave. Mund të shtoni fusha në grilën e dizenjos, në këto mënyra:

• Tërhiq emrin e fushës nga lista e fushave përtek qeliza në radhën Field (fusha).

• Kliko dyfish mbi emrin e fushës – kjo do ekalojë automatikisht fushën në qelizën e parëtë lirë të grilës së dizrnjos.

• Shënjo disa fusha duke mbajtur të shtypurtastin Ctrl, ndërsa klikoni mbi ato fusha qëdoni të merrni për pyetsorin. Pastaj i tërhiqniato në grilën e dizenjos.

Tërhiq fushën ID e klientit tek qeliza e parë Field: në grilën e dizenjos.

Mbaj të shtypur tastin Ctrl dhe shënjo fushat Emri i kontaktit, Mbiemri i kontaktit, Adresa e porosisë dhe Qyteti.

Shënjo me anën e miut diku mbi fushat e shënjuara dhe tërhiqi ato për tek një qelizë e lirë (djathtas fushës ID e klientit) në grilën e dizenjos.

Fushat do të shtohen me radhë në grilën e dizenjos, sipas radhës së vendosur në listën e fushave e jo sipas radhës së shënjimit. Nëse doni të ndryshoni radhën e fushave, atëherë duhet t’i tërhiqni ato në grilën e dizenjos njëra pas tjetrës. Fushat e përzgjedhura dalin në radhën “Field:”

Në grilën e dizenjos përcaktohet edhe pyetsori.

Renditni regjistrimet e zgjedhura Kur keni shtuar në pyetsor fushat që doni, mund të përcaktoni se si doni t’i renditni regjistrimet e tabelës. Mund t’i renditni regjistrimet alfabetikisht ose numerikisht – ngritëse apo zbritëse. Mjafton të renditni vetëm një fushë – psh. sipas Emrit – ose mund të bëni një renditje të kombinuar, deri në 10 fusha njëherësh.

Kliko në radhën Sort (rendit) nën fushën Emri i kontaktit dhe hapni listën lësho-poshtë, duke klikuar në shigjetën e listës që shfaqet.

- 53 -

Page 56: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

Zgjedh Ascending (ngritëse). Përcakto në të njëjtën mënyrë renditjen ngritëse për fushën Mbiemri i kontaktit.

Shfaqni regjistrimet e përzgjedhura Nëse doni të tregoni regjistrimet e përzgjedhura, mund të zgjedhni View, Datasheet View.

Mund të klikoni gjithashtu mbi butoni Run ose mbi menynë View, Datashet View.

Kliko mbi butonin Run (fillo, ekzekuto) në linjën e butonave.

Tani do të shikoni se regjistrimet janë renditur sipas alfabetit. Mund t’i ruani të gjithë pyetsorët dhe pastaj t’i aktivizoni ato direkt nga dritarja e databazës.

Zgjedh File, Save dhe shkruaj Renditje emrore si emër pyetsori.

Mbyll pyetsorin.

Tani mund ta shikoni pyetsorin e ruajtur në dritaren e databazës, siç duket edhe në figurën e mësipërme. Po ta shënjoni pyetsorin, mund ta

shfaqni atë përsëri, ose mund ta shkoni atë direkt në Pamjen e dizenjos.

Shënjo pyetsorin Renditje emrore dhe kliko mbi Design (dizenjo).

Korrigjoni një pyetsor Fushat në grilën e dizenjos së një pyetsori mund të shtohen, largohen dhe zhvendosen. Nëse përdorni më shumë se një kriter renditjeje në të njëjtin pyetsor, duhet që fushat të vihen në radhën e duhur – renditja do të bëhet gjithmonë sipas radhës nga e majta në të djathtë në grilën e dizenjos. Nëse doni të renditni klientët sipas Qytetit dhe pastaj sipas Emrit, për secilin qytet, atëherë qyteti duhet të ndodhet në grilën e dizenjos në të majtë të fushës së emrit.

Natyrisht që nuk keni nevojë të shfaqni fushën, e cila është baza e renditjes. Mundeni psh. të renditni sipas fushës ID e klientit, por mund të zgjedhni të largoni shënjimin me hark të radhës View, në grilën e dizenjos.

Mundeni gjithashtu të shtoni të njëjtën fushë disa herë në pyetsor. Në këtë mënyrë, fusha mund të përdoret në një vend për të renditur regjistrimet, dhe në vendin tjetër për të paraqitur përmbajtjen e fushës në pyesor.

Në rast nevoje përdor ashensorin horizontal të grilës së dizenjos, për të parë fushën Qyteti.

Kliko mbi zgjedhësin e kollonës së fushës Qyteti (linja e vogël gri sipër emrit të fushës, ku treguesi i miut shfaqet si një shigjetë e zezë, që tregon poshtë).

Tërhiq fushën e shënjuar (me zgjedhësin e kollonës), që të vijë para Emri i kontaktit.

Ide! Nëse nuk e shikoni vendin e ri të fushës në dritare, atëherë mund ta tërhiqni fushën e shënjuar “përmbi” këndit të dritares, kështu që dritarja rrëshqet automatikisht në drejtimin e duhur. Është e vështirë të ndalohet rrëshqitja në kohë, por do të mësoheni me kalimin e kohës!

- 54 -

Page 57: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

Kliko në radhën Sort nën fushën Qyteti dhe zgjedh Ascending (ngritëse).

Shfaq regjistrimet e përgjedhura duke klikuar mbi butonin View, Datasheet View.

Kur të keni ndryshuar pyetsorin fillestar, mund ta ruani atë me një emër të ri – kështu që i shmangeni përcaktimit të kritereve të reja, nëse doni të shikoni të njëjtat regjistrime përsëri.

Zgjedh File, Save As (ose Export) dhe jep emrin e ri RenditjeQyteti në databazën aktuale.

Shtyp Enter (ose kliko OK) dhe mbyll më pas pyetsorin dhe databazën.

Ushtrimi 5.4 – Bëj një pyetsor tek Muzika 1. Hapni databazën Muzika.

2. Krijo një pyetsor që e radhit tabelënalfabetikisht sipas Titullit.

3. Ruaj pyetsorin me emrin RenditjeTitulli.

4. Krijo një pyetsor tjetër, i cili e radhit tabelënalfabetikisht sipas Artistit dhe ruaje atë me njëemër, që i përshtatet qëllimit.

Kërkoni dhe gjeni Nëse doni të gjeni me shpejtësi të dhënat e një databaze të madhe, atëherë mund të përdorni funksionin e kërkimit. Mundësia e kërkimit jepet për tabelat, pyetsorët dhe formularët.

Kërkoni të dhënat Nëse doni të gjeni një regjistrim të caktuar, kur njihni vetëm një pjesë të tij, atëherë mund të përdorni menynë Edit, Find ose mund të klikoni mbi butonin Find, në linjën e butonave.

Hapni tabelën Klientët në databazën Ndërmarrja.

Doni të gjeni një ose më shumë klientë me emrin Anila (ose një emër tjetër, që keni shënuar në databazë). Që Access të kërkojë emrin sa më shpejt, duhet të shkoni me kursorin e miut tek ajo fushë, ku bëhet kërkimi.

Përdorni funksionin “Find” Zhvendos kursorin tek Emri i kontaktit dhe kliko mbi butonin Find (gjej, kërko) në linjën e butonave.

Në kutinë e dialogut Find and Replace, duhet të jepni atë pjesë teksti që doni të kërkoni. Mund të përcaktoni gjithashtu se ku dhe në ç’mënyrë duhet të bëhet kërkimi. Nëse shënjoni fushën Match Case, Access do të kërkojë pas së njëjtës mënyrë drejtshkrimi të fjalës. Nëse shënjoni fushën Search Fields as Formatted, Access do të kërkojë në fushat me një format të caktuar, psh. tekst, numra, etj. Data ruhet psh si numër, por nëse ju e shënjoni këtë fushë, mund të kërkoni edhe sipas datës, duke shkruar psh. 5 Jan 2003.

Shkruaj Anila në fushën Find What (kërko).

Kliko mbi butonin Find Next për të gjetur regjistrimin e parë me tekstin e kërkuar.

Access e kërkon fushën aktuale në të gjithë databazën – nëse tabela është shumë e madhe, ndodh që kërkimi të marrë pak kohë. Kur teksti është gjetur, kursori do vendoset automatikisht tek regjistrimi i caktuar. Në linjën e statusit do të shikoni tekstin “Search succeeded”. Në fund, do të merrni një lajmërim, se fjala nuk gjendet. Mundeni ta zhvendosni kutinë e dialogut, nëse ajo mbulon regjistrimin e kërkuar.

Kur ta keni gjetur regjistrimin e dëshiruar, mundeni ta mbyllni kutinë e dialogut dhe të shikoni ose korrigjoni regjistrimin e caktuar. Nëse regjistrimi i gjetur nuk është ai që dëshironi, atëherë mund të kërkoni më tej në databazë, duke shtypur butonin Find Next.

Mbyll kutinë e dialogut.

- 55 -

Page 58: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

Kërkoni disa regjistrime Nëse doni që të gjeni shpejt të gjithë klientët në Tiranë, atëherë mund ë kërkoni sipas qytetit dhe pastaj të klikoni mbi Find Next (gjej tjetrin) për të kaluar nga njëri regjistrim në tjetrin. Nëse e keni mbyllur kutinë e dialogut Find and Replace (gjej dhe zëvendëso), mund të përdorni tastet e shkurtprerjes për të kaluar tek regjistrimi tjetër.

Kalo kursorin tek fusha Qyteti në regjistrimin e parë.

Kliko mbi butonin Find në linjën e butonave dhe shkruaj Tiranë në fushën Find What.

Kliko mbi Find Next (gjej tjetrin).

Tani do të merrni regjistrimin e parë që ka emrin e qytetit Tiranë, dhe ju mundeni të klikoni mbi butonin Find Next përsëri, ose të përdorni tastet e shkurtprerjes për të kërkuar më tej.

Mbyll kutinë e dialogut dhe shtyp disa herë Shift+F4 për të gjetur klientët nga Tirana.

Përdorni shenjat e veçanta Nëse doni të kërkoni regjistrime sipas një pjese teksti në fushat e regjistrimit, mund të jetë e vështirë të dihet me saktësi, se si janë shkuar të dhënat në databazë. Kur doni të kërkoni në këto situata, mund të përdorni shenjat e veçanta për të zëvendësuar pjesën e panjohur të fjalës:

* (yll, asterisk)

? (pikëpyetje)

# (trinë)

Pikëpyetja (?) përdoret në vend të një shenje të vetme; ylli (*) përdoret në vend të disa shkronjave të panjohura në fjalën që kërkohet; ndërsa trina (#) përdoret në vend të një numri të vetëm.

Shenja Shembulli Rezultati * an*

*elanila, anton, analizë del, gjel, përkëdhel

? n?l nel, nil, nyl dhe nol # 1#3 103, 113, 123 [ ] N[iy]l nil e nyl, por jo nel e nol

(njëra nga shkronjat brenda kllapave katrore duhet të jetë në fjalë).

[! ] N[!iu]l nel dhe nol, por jo nil e nyl (asnjëra nga shkro-

njat brenda kllapave katrore nuk duhet të gjendet në fjalë).

[- ] B[a-c]d bad, bbd og bcd (njëra nga shkronjat në inter-valin e kllapave katrore duhet të jetë në fjalë).

Shkruaj *42-#### për të kërkuar në fushën Numri i telefonit, një klient nga Tirana, pasi prefiksi është 42. Mbyll kutinë e dialogut dhe shiko regjistrimet me ndihmën e tasteve Shift + F4. Gjej regjistrimet, në rastin kur psh. numri i teklefonit mbaron me 2.

Përzgjedhja e regjistrimeve Tani do të krijoni një pyetsor, i cili përzgjedh një numër regjistrimeh nga tabela. Në rastin kur doni të përzgjedhni regjistrime, përdorni kriteret përzgjedhëse – të ashtuquajturat shprehje kriteresh – në një apo disa fusha. Po fillojmë me një shembull të thjeshtë, në mënyrë që të kuptoni më mirë parimet e kësaj përzgjedhjeje.

Hapni pyetsorin Renditje emrore në pamjen e dizenjos (Design View) dhe vendos kursorin në qelizën Criteria (kriteret), poshtë fushës Emri i kontaktit dhe shkruaj =Anila.

Shtyp Enter dhe kryej përzgjedhjen, duke klikuar mbi butonin Run.

Në fletën e të dhënave mund të shikoni vetëm ato regjistrime me emrin e kontakit Anila. Poshtë në linjën e statusit do të dalë një informacion me numrin e regjistrimeve të gjetura.

Kalo tek Design View (pamja e dizenjos).

Vini re se Access ka vendosur thonjëza rreth emrit në qelizën e kritereve. Kur shkruani një shprehje që kuptohet nga Access, shprehja përkthehet dhe paraqitet në mënyrën e duhur, sapo të shtypni Enter. Nëse ju psh. shkruani Tiranë, programi do shtojë thonjëzat dhe e paraqet shprehjen “Tiranë”. Nëse ju nuk shkruani ndonjë operator (shenjë matematike apo çfarëdo), atëherë Access do përdorë

- 56 -

Page 59: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

shprehjen “e barabartë me” (=). Nëse ju psh. shkruani Tiranë si kriter nën fushën Qyteti, programi do e kuptojë këtë sikur të ishte Qyteti=“Tiranë”.

Mund të përdorni gjithashtu edhe shenjat e veçanta (*) dhe (?) në një shprehje për të përzgjedhur regjistrimet, që i përgjigjen një modeli të caktuar. Ylli (*) (quhet edhe asterisk) përdoret për një zgjedhje të lirë, ndërsa pikëpyetja (?) përfaqëson një shenjë të vetme çfarëdo. Mund të përdorni psh. shprehjen “A*” për të zgjedhur Anila, Albana, Agron, etj. dhe shprehjen “n?l” kur doni të përzgjedhni psh. nel, nil, nol, nyl e nul, etj. Gjithashtu, ju mundeni si në rastin e renditjes, ta lini përzgjedhgjen të bazohet vetëm mbi një fushë, e cila mund të mos shfaqet fare në fletën e të dhënave.

Kalo kursorin në radhën Criteria (kriteret) nën fushën Emri i kontaktit. Fshij përmbajtjen e qelizës dhe shkruaj A*.

Shtyp Enter. Vini re se Access e ka ndryshuar shprehjen në Like “A*”.

Kliko mbi butonin View, për të parë regjistrimet e përzgjedhura.

Mbyll pyetsorin pa e ruajtur atë.

Cilat kritere mund të përdoren? Më poshtë jepet një listë që tregon se cilat shprehje kriteresh mund të përdoren:

Shprehja Përzgjedhja e regjistrimeve “Tiranë” Personat në Tiranë. “Tiranë”OR “Shkodër”

Personat në Tiranë ose Shkodër.

IN(“Laç”; “Lezhë”; “Fier”)

Personat në Laç, Lezhë dhe Fier.

NOT “Tiranë” Personat në të gjitha qytetet, përveç Tiranës.

Like “I*” Klientët, emri i të cilëve fillon me I.

Like “*a” Klientët, emri i të cilëve përfunon me a.

“A*”AND “*a” Personat, emri i të cilëve fillon me A e përfundon me a.

Like “[A-D]*” Klientët, emri i të cilëve fillon me një prej shkronjave A-D.

Krijo pyetsorë që përzgjedhin sa vijon:

1. Të gjithë klientët që banojnë në Tiranë.

2. Të gjithë klientët, emri i të cilëve fillon me A.

3. Personat me emër, që fillon me njërën prejshkronjave G, P, M, F.

4. Shiko dhe gjej personat në listën e klientëve,mbiemri i të cilëve përfundon me ia, etj.

Disa kritere në të njëjtin pyetsor Deri tani, ju keni përdorur një kriter për çdo pyetsor, por ju mund të kombinoni kriteret në disa mënyra. Në rastin kur përdorni disa kritere, ato duhet të kombinohen me operatorët AND (DHE) dhe OR (OSE). Nëse përdorni kritere në disa fusha, duhet t’i shkruani ato në të njëjtën radhë të kriereve – në mënyrë që të dy kriteret të respektohen (operatori =AND). Nëse është e mjaftueshme, që vetëm njëri nga kriteret të respektohet (operatori =OR), duhet të shkuani kriteret në radhë të ndryshme. Duke dhënë shembuj, ky funksion do të kuptohet më lehtë.

Disa kritere në të njëjtën fushë Hapni pyetsorin Renditje emrore në Design View (pamje e dizenjos) dhe shkruaj si kriter për emrin e kontaktit Anila OR Albana (ose përdor disa emra të tjerë, të cilët ndodhen në databazën tuaj).

Run (fillo, ekzekuto) pyetsorin.

Siç e shikoni, ju keni zgjedhur klientët që quhen Anila ose Albana. Nëse në vend të kësaj, ju përdorni operatorin AND, atëherë të dyja kërkesat do të përmbushen.

Kalo në pamjen e dizenjos dhe ndrysho kiteret në: A* AND *a

Run (fillo, ekzekuto) pyetsorin.

- 57 -

Page 60: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

Tani merrni ato regjistrime, ku emri fillon me A dhe mbaron me a.

Kritere në fusha të ndryshme Në shembullin e mëposhtëm, ju duhet të përzgjedhni të gjithë klientët, emri i të cilëve fillon me F dhe që banojnë në Fier. (Kujdesu që të keni në tabelë disa emra që fillojnë me F nga qyteti i Fierit, nëse nuk keni shkruar asnjë).

Kalo në Design View (pamja e dizenjos) dhe shkruaj kriterin F* nën fushën Emri i kontaktit.

Shkruaj kriterin Fier nën fushën Qyteti.

Run (fillo, ekzekuto) pyetsorin.

Mbyll pyetsorin pa e ruajtur atë.

Ushtrimi 5.5 – Pyetsorë tek Ndërmarrja 1. Hapni databazën Ndërmarrja.

2. Bëj pyetsorë mbi tabelën Klienët me këtorenditje (mos i ruaj pyetsorët):a. Renditje e zakonshme: emër-mbiemër.

b. Qyteti - adresa.

3. Mbyll databazën.

Përdorimi i raporteve Një raport në Access i ngjan në shumë mënyra një formulari, por raporti jep më shumë mundësi, në rastet kur doni të prinoni, apo prezantoni të dhënat e databazës. Mund të gruponi regjistrime, llogaritni shuma dhe përqindje, etj. Ashtu si edhe për formularin, këtu mund të përdoren disa objekte të ndryshme grafike – linja, fusha, fotografi dhe diagrama – për të paraqitur sa më bukur raportin e të dhënave.

Guida e raporteve Është më e lehtë të bëhet një raport me ndihmën e Guidës së raporteve, e cila ju bën disa pyetje lidhur me mundësitë që jepen në ndërtimin e një raporti. Nëse bëni një raport me ndihmën e Guidës, mund ta ndryshoni atë përsëri më pas, në mënyra të ndryshme.

Krijoni një listë mallrash Hapni databazën Ndërmarrja dhe kliko mbi skedën Reports në të majtë.

Në të djathtë zgjedh Create report by using wizard (krijo raport duke përdorur guidën). Kliko pastaj mbi butonin New.

Së pari duhet zgjedhni një tabelë ose pyetsor, i cili duhet të përbëjë bazën e të dhënave për raportin tuaj.

Hapni listën lësho-poshtë dhe zgjedh tabelën Magazina.

Mund të zgjedhni disa lloje guidash për të bërë raporte të ndryshme. AutoReport (raport automatik) krijon menjëherë një raport me të dhënat e tabelës, pa qenë nevoja fare e ndërhyrjes nga ana juaj.

Zgjedh Report Wizard (guida e raportit) dhe kliko OK.

Këtu mund të zgjedhni, se cilat fusha duhet të paraqiten në raport dhe në çfarë radhe duhet të jenë ato. Një fushë mund të zgjedhet duke klikuar dyfish mbi emrin e saj, ose duke e shënjuar atë dhe duke klikuar më pas mbi butonin >. Për të shtuar të gjitha fushat përnjëherë klikoni mbi butonin >>. Në rast se

- 58 -

Page 61: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

shtoni një fushë gabimisht, atëherë përdorni butonin e përkundërt < për ta kthyer prapa, në listën majtas (mund edhe të klikoni dyfish mbi emrin e fushës djathtas, për ta kaluar majtas).

Zgjedh fushat Produkti, Fabrikimi, Çmimi/copë dhe Sasia në magazinë dhe kliko mbi Next >.

Tani keni mundësi të përcaktoni se, cila fushë duhet të jetë ajo, që do të grupojë regjistrimet në raport. Mund të zgjedhni zakonisht deri në 10 fusha, por nëse doni të keni një rezultat kuptimplotë, duhet natyrisht të zgjedhni një fushë, ku e njëjta vlerë ndodhet në disa regjistrime – në shembulli tonë Produkti ose Fabrikimi.

Zgjedh fushën Produkti dhe kliko mbi butonin >. Pastaj kliko mbi Next >.

Në kutinë e dialogut që vjen më pas, mund të përcaktoni se si duhet të shfaqen regjistrimet në çdo grup. Mund të renditni deri në katër nivele. Nëse klikoni mbi butonin Summary Options..., do të merrni një kuti tjetër dialogu, ku mund të përcaktoni se cilin informacion doni të shfaqni në fund të çdo grupi.

Hapni listën për renditjen e parë dhe zgjedh Fabrikimi.

Parashikohet se ju doni të renditni në mënyrë ngritëse (Ascending A-Z), por nëse klikon mbi butonin Ascending, në të djathtë të listës lësho-poshtë, renditja ndryshohen në zbritëse (Descending).

Zgjedh Çmimi/copë si renditje të dytë dhe kliko mbi butonin e renditjes në të djathtë të

listës lësho-poshtë, për të zgjedhur renditje zbritëse (Descending).

Kliko mbi butonin Summary Options...

Këtu mund të zgjedhni se cilën llogari doni të bëni për fushat numerike. Mundeni të zgjedhni gjithashtu nëse doni të shfaqni llogaritë pas secilit grup (Detail and Summary – hollësi dhe përmbledhje), apo doni ta shfaqni përmbledhjen vetëm në fund të raportit (Summary Only – vetëm përmbledhjen).

Shënjo Sum tek fusha Sasia në magazinë.

Kliko OK

Kliko Next >.

Tani keni mundësi të zgjedhni një prej gjashtë pamjeve standarte të raportit. Dallimi më i madh ndërmjet formatimeve qëndron në paraqitjen e grupeve dhe përdorimin e linjave për të ndarë raportin. Nëse klikoni në alternativat e dhëna në këtë kuti dialogu, atëherë keni mundësi të shihni shembullin në dritaren majtas, se si do të duket raporti, kur të përfundohet. Mund të përcaktoni njëkohësisht, nëse raporti duhet të jetë vertikal, apo horizonal.

Kliko mbi formatet në dispozicion për të parë ndryshimin mes tyre në shembullin që shfaqet majtas në dritare.

Zgjedh në fund Layout (pamjen) Stepped (shkallëzuar) dhe orientimin e faqes Portrait (portret - vertikal). Kliko më pas mbi Next >.

Në stadin tjetër mund të zgjedhni stilin e raportit tuaj. Zgjedhja juaj ndikon mbi tipin e shkrimit, ngjyrën, etj.

Kliko mbi stilet e ndryshme për të parë shembullin majtas në dritaren e shembullit.

Zgjedh Bold (me të zeza) dhe kliko Next >.

- 59 -

Page 62: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 5. Programi i databazës Access XP

Së fundi, mund të përcaktoni titullin e raportit, i cili do të shkruhet në faqen e parë të tij. Emri që shfaqet, përdoret edhe për të identifikuar raportin në dritaren e databazës. Si zakonisht, vlera standarte e tij është emri i tabelës, mbi të cilën bazohet raporti.

Shkruaj titullin e raportit: Magazina-raport.

Paraqitni raportin Tani mund të zgjedhni ta paraqitni raportin tuaj, që sapo e përfunduat me ndihmën e guidës së raportit, ose mund të kaloni direkt tek Design View (pamja e dizenjos).

Shënjo Preview the report (paraqit raportin) dhe kliko mbi Finish (përfundo).

Maksimizo dritaren.

Përdor listat e shfaqjes dhe zmadho e zvogëlo me zoom për të parë pjesët e ndryshme të raportit. Përdor edhe butonat në figurë, për të shfaqur një apo më shumë faqe njëherësh.

Siç e shikoni, raporti paraqet dy nën-shuma për çdo grup – një për numrin e regjistrimeve të detajuara në çdo grup dhe një për sasinë e përgjithëshme të mallit në magainë. Në faqen e fundit paraqitet shuma e përgjithshme (Grand Total) e të gjithë mallrave në magazinë.

Kliko mbi butonin Close (mbyll) në linjën e butonave.

Tani e vutë re se si guida ju ndihmon për të bërë një raport. Raportin e përfunduar mund ta rregulloni në gjendjen e dizenjos. Raporti i krijuar ka nevojë, që informacioni i paraqitur në të, të jetë shqip.

Prandaj, shënjo emrin e raportit dhe kliko mbi butonin Design.

Në figurën më sipër, ka etiketa që mund të ndryshohen, dhe kutia tjera, që nuk duhet të preken, pasi lidhen direkt me informacionin e tabelës Magazina. Sqarimet janë psh. etiketa.

Kliko dyfish mbi etiketën në fund Grand Total dhe ndryshoje në Sasia e produkteve.

Kështu mund të veproni psh. edhe me shprehjen detail record = tipe regjistrimi, etj.

Ushtrimi 5.6 – Raporti: Listë klientësh për Ndërmarrjen.

1. Hapni databazën Ndërmarrja.2. Përdor guidën e raportit dhe bëj një raport të

bazuar mbi pyetsorin RenditjeQyteti. Jepiraportit këto cilësi:a. Shto fushat e duhura nga pyetsori.b. Regjistrimet duhet të grupohen sipas fushës

Qyteti.c. Regjistrimet duhet të renditen ngritëse

(Ascending) sipas Emrit dhe Mbiemrit tëkontaktit.

d. Përdor pamjen (layout) Align Left 2(orientimi majtas 2).

e. Zgjedh stilin Compact.f. Jepi raportit emrin Listë klientësh.

3. Paraqit raportin.4. Ruaj raportin me emrin Listë klientësh.

Metodika tjera nga BMC Nëse dëshironi të lexoni më shumë mbi TI-në, atëherë ne ju ofrojmë:

- Patenta e kompjuterit, moduli 1-3 - Web-dizenjo me FrontPage - Web-dizenjo me HomeSite - FTP me Total Commander - Total Commander si Explorues

Vizitoni për më tepër faqen tonë në: Hhttp://www.bmconline.info/

- 60 -

Page 63: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 6. Programi i prezantimit PowerPoint XP

6. Programi i prezantimitPowerPoint XP

Ky kapitull do të merret me programin e prezantimit Microsoft PowerPoint XP. Me ndihmën e programit PowerPoint, ju do mund të bëni prezantimin e një raporti, ekspozimin e një produkti, sqarimin e një mësimi, etj. Mund të krijoni imazhe rrëshqitës, të cilat mund të:

• Printohen në letër.

• Paraqiten në ekran.

• Shfaqen si imazhe me projetor apo rrëshqitje.

Në rastin kur zgjedhni për të paraqitur imazhet tuaja si prezantim në ekran, mund të shtoni aty animacione, kalime interaktive, tinguj dhe shfaqje të veçanta imazhesh.

Prezantimi përbëhet nga imazhe rrëshqitës, të cilat në vetvete ndërtohen nga objekte të ndryshme, që mund të jenë:

• Tekst.

• Vizatim apo objekte ClipArt.

• Objekte Excel apo diagramë.

• Objekte WordArt, etj.

Nëse futni në prezantim një objekt nga një program tjetër, mund të zgjedhni që ai të integrohet ose të jetë i lidhur në të.

Objekti në një prezantim të PowerPoint mund të shënjohet duke klikuar direkt mbi të. Nëse doni të shënjoni një objekt teksti, duhet të klikoni në

këndin e tij. Në të dyja rastet, vihen re “dorezat” në korrnizën rreth objektit – që tregon se objekti është i shënjuar. Tasti Tab përdoret për të kaluar nga një objekt i shënjuar tek tjetri. Kur doni të shënjoni disa objekte njëherësh, duhet të mbani të shtypur tastin Shift dhe të klikoni mbi objektet e caktuara njëri pas tjetrit. Një objekt mund të zhvendoset ose me anën e miut, ose duke përdorur tastet shigjetë të tastaturës.

Një objekt i shënjuar mund të zhvendoset në të njëjtën mënyrë, siç bëhet edhe në disa programe të tjera: tërhiqe atë me anën e miut deri në pozicionin e ri – ose mbaj të shtypur tastin Ctrl ndërsa tërhiqni, për ta kopjuar objektin në një vend tjetër. Për të fshirë një objekt, shënjojeni atë dhe shtypni tastin Delete.

Shënim! Ilustrimet në këtë kapitull i përgjigjen standartes, sikur ju të keni shkuar në File, Page Setup, On-screen Show (pamja në ekran) dhe Orientation (orientimi) është vendosur në Landscape (horizontal).

Fillo programin PowerPoint.

Si fillim, do ju shfaqet dritarja e mëposhtme:

Zgjedh pikën Blank Presentation në anën e djathtë të detyrave, nën New.

Tani ju jepet mundësia për të zgjedhur një tip prezantimi nga shembujt që jepen, të cilat janë të ndarë në katër grupe kryesore (Text Layouts –

- 61 -

Page 64: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 6. Programi i prezantimit PowerPoint XP

faqosje teksti, Content Layouts – faqosje përmbajtje, Text and Content Layouts – faqosje teksti e përmbajtje, dhe Other Layouts – faqosje tjera).Provoni të shihni se si duken shembujt endryshëm të listës në dritaren majtas.

Në figurën djathtas jepen disa nga shembujt kryesorë të faqosjeve në programin e prezantimit PowerPoint.

Kliko mbi pamjen Title and Text nën Text Layouts (numër një në radhën e parë).

Pamja e zgjedhur do të shfaqet në mes të dritares së programit, dhe përmban një titull dhe poshtë tij një kuti teksti me pika.

Ruaj prezantimin nën emrin Patenta e kompjuterit.

Linjat e butonave Butonat në linjën standarte (shiko në fund të faqes) ngjajnë shumë me butonat e programeve të tjerë të Microsoft Office. Por ka edhe disa butona shtesë në PowerPoint, të cilët përdoren për të futur hollësi dhe efekte të veçanta.

Shkrimi i tekstit Mund të zgjedhni që imazhet rrëshqitëse të prezantimit të përmbajnë patjetër tekst. Në këtë rast, PowerPoint është programi i duhur.

Kutitë e tekstit Nëse përdorni një Slide (imazh rrëshqitës) me pamje standarte, do të shikoni se ai ka si rregull një ose më shumë kutia teksti, ku mund të shkruhet. Zakonisht shfaqet një kuti teksti për titullin dhe një kuti teksti për pjesën tjetër të tekstit. Mund ta ndryshoni madhësinë e kutisë së tekstit dhe ta zhvendosni atë sipas dëshirës.

Mund të shkruani titullin lart dhe tepikësime në kutinë poshtë, duke kliradhë në kutitë përkatëse dhe duke tekstin në të. Nëse doni të shtoni njnë tekstin poshtë, duhet të shtypni Erresht i ri pa pikësim, merret me Sh

Nëse jeni mësuar të përdorni Worddo të shikoni se linja e butonave të (shiko më poshtë në faqe) është e najo nuk ka ndryshime të mëdha. Nënjë linjë butonash, atëherë mund ta nga menyja View, Toolbars dhe duknjë hark në linjën e butonave që doshfrytëzoni për këtë punë edhe menshkurtprerjes, duke klikuar me tastimiut mbi njërën nga linjat aktive të

Jepi imazhit rrëshqitës pamjen qfigurën e faqes tjetër (për të krijvend, ndosha duhet të lëvizni ku

Diagramë Tabelë Tabela dhe korrniza Linja standarte e butonave

Linja e butonave të formatimit Formatimi Grila MeHije në tekst

Pikësimi në tekst Zmadho/zvogëlo tekstin Rrit/zbrit k- 62 -

Teksi i titullt

kstin me kuar me shkruar ë pikë tjetër nter (një

ift+Enter).

dhe Excel, Formatimit johur për ju – se mungon shfaqni atë e vendosur

ni (mund të ynë e n e djathtë të butonave).

ë tregohet në uar më shumë titë e tekstit):

Pjesa tjetër e teksit me pikësime

ngjyra/gri

ryeradhë

Page 65: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 6. Programi i prezantimit PowerPoint XP

Vendos kursorin tek Programi i shkrimit dhe kliko mbi butonin Increase Indent (rrit kryeradhë - ndodhet diku nga fundi në linjën e Formatimit).

Vini re se pikësimi ndryshon pamje dhe teksti zhvendoset djathtas.

Shënjo pikat tjera pas pikës Programi i shkrimit dhe kliko mbi Increase Indent. Pastaj kaloni kursorin në fund të pikës Kompjuteri dhe sistemi i drejtimit dhe shtyp Enter.

Shkruaj Programet:. Do të merrni pamjen e mëposhtme të imazhin rrëshqitës:

Ide! Nëse doni të kaloni një pikë në një nivel më të lartë (pra, ta zhvendosni atë më majtas në faqen e pikësuar), duhet të kaloni kursorin në linjën e duhur dhe të klikoni mbi butonin Decrease Indent (zbrit kryeradhë).

Ndryshoni pamjen e pikave Ka mundësi, që në prezantime të ndryshme të nevojitet të keni lloje të ndryshme pikësimi. Mund ta ndryshoni vetë formën e pikave në pamjen e prezantimit (për të gjitha imazhet rrëshqitëse), ose vetëm për një imazh.

Shënjo të gjithë tekstin me pikësime, duke klikuar diku mbi tekst. Pastaj kliko edhe një herë mbi korrnizën gri, që rrethon tekstin.

Zgjedh Format, Bullets and Numbering... dhe nën skedën Bullets (pikësimi) kliko mbi butonin Customize... Në kutinë e dialogut që hapet, zgjedh tipin e shkrimit Wingdings nga lista lësho-poshtë të titpit të shkrimit:

Provoni të klikoni mbi njërën nga shenjat në dritare dhe kaloni nga njëra shenjë në tjetrën me ndihmën e tasteve shigjetë të tastaturës.

Zgjedh (me anën e miut apo të tasteve shigjetë) pikën e dytë në radhën gjashtë.

Kliko mbi OK.

Tani imazhi rëshqitës do ketë këtë pamje:

Ekzistojnë, siç shihet më sipër, një mori shenjash të ndryshme, që mund të përdoren në rastet e tekstit me pikësim. Mund të zgjedhni natyrisht të përdorni edhe pikësimin numerik për programet.

Vendos kursorin në fjalën Programi i shkrimit. Kliko mbi të me tastin e djathtë të miut dhe zgjedh pikën e menysë Bullets and Numbering... Pastaj zgjedh Customize...

- 63 -

Page 66: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 6. Programi i prezantimit PowerPoint XP

Zgjedh tipin e shkrimit Wingdings dhe gjej numrin (në radhën e shtatë). Krijo një zbazëtirë ndërmjet numrit dhe tekstit.

Vazhdo me numërimin e pikave të tjera.

Vendosni tekstin sipas dëshirës Tekstin mund ta vendosni ku të doni në imazhin tuaj rrëshqitës. Veproni kështu:

Kliko mbi butonin New Slide në fund të linjës së butonave të Formatimit.

Zgjedh pamjen Title Only (vetëm titull) dhe kliko OK.

Kliko në kutinë e tekstit të titullit dhe shkruaj: Të kesh një qëllim!

Kliko mbi butonin Text Box (kuti teksti) në linjën e butonave të vizatimit.

Tërhiq me anën e miut një drejtkëndësh mbi imazhin rrëshqitës.

Shkruaj: Qëllimi = Patenta e kompjuterit.

Kalo tekstin në qendër.

Kliko mbi butonin Line Style (tipi i vijës) në linjën e butonave të vizatimit dhe zgjedh tipin ½ pt (pikësh).

Mund ta përshtatni madhësinë e kutisë së tekstit, duke tërhequr një nga katër dorezat kapëse të korrnizës së tij, të cilat shfaqen sapo të klikoni mbi të. Kutia e tekstit gjithashtu, mund të zhvendoset duke tërhequr në korrnizën gri, që rrethon tekstin (jo në dorezat e tij).

Vendos kutinë e tekstit ashtu siç tregohet në figurën djathtas-lart:

Rregulloni tekstin me WordArt Për të krijuar tituj me më shumë variacione, mund të përdorni WordArt. Veproni kështu:

Krijo një imazh të ri rrëshqitës në prezantimin tuaj, duke zgjedhur pamjen Blank (zbrazët).

Ide! Për të parë emrin e një faqosjeje (layout) tek shembujt e imazheve rrëshqitës, vendosni treguesin e miut mbi një faqosje dhe prisni derisa emri i saj të shfaqet si pop-up (taf-paf).

Zgjedh Insert, Picture, WordArt (ose kliko mbi butonin Insert WordArt në linjën e butonave të vizatimit).

Do të merrni kutinë e dialogut si më poshtë:

Zgjedh formatin e kollonës së katërt nga e majta, në radhën e parë. Kliko mbi OK.

Tani do të fillojë programi WordArt, dhe ju do të shikoni një dritare të vogël shkrimi, ku mund të shkruani tekstin që doni.

- 64 -

Page 67: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 6. Programi i prezantimit PowerPoint XP

Zgjedh tipin e shkrimit (font) Arial dhe shkruaj tekstin e figurës më sipër. Kliko OK.

Mund të shikoni rezultatin më sipër. Vini re se linja e mëposhtme e butonave të WordArt, shfaqet automatikisht diku në ekran.

Përshtat madhësinë dhe pozicionin e objektit WordArt sipas dëshirës suaj.

Nëse doni më pas të ndryshoni një objekt WordArt, duhet që së pari ta shënjoni atë, duke klikuar mbi të. Kështu që linja e butonave të WordArt shfaqet përsëri.

Shënjo objektin WordArt dhe kliko më pas në butonin Edit Text... Shkruaj fjalinë si më poshtë dhe kliko OK. Diçka për ju?

Kliko mbi butonin WordArt Shape (forma e WordArt) dhe zgjedh formën Button (Curve) (buton-kurbaturë) – e katërt në radhën e dytë:

Kliko mbi butonin Format WordArt. Zgjedh në skedën Colors and Lines një ngjyrë të këndshme për tekstin tuaj.

Rregullo pozicionin dhe proporcionet e objektit WordArt, në mënyrë që ajo të duket si në figurë:

Nëse dy linjat e jashtme i afrohen shumë njëra-tjtrës, atëherë mund të provoni t’i largoni ato, duke tërhequr lart me anën e miut shenjën e verdhë nën shkronjës P, si në figurë.

Futni ClipArt Tani do të mësoni të futni një vizatim në imazhin tuaj rrëshqitës.

Kalo tek imazhi rrëshqitës 2 në prezantimin tuaj – këtë gjë mund ta bëni duke klikuar direkt mbi figurën e dytë, në dritaren e anës së majtë, që paraqet një përmbledhje të imazheve rrëshqitës në prezatim.

Kliko mbi butonin Insert ClipArt.

Lartësi e barabartë shkronjash Korrigjo

tekstin Formato tekstin Orientimi

i tekstit

Futni WordArt

Galeria WordArt Teksti

vertikalishtForma e tekstit

Distansa ndërmjet shkronjave

- 65 -

Page 68: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 6. Programi i prezantimit PowerPoint XP

Ndodh që kur ClipArt përdoret për herë të parë, programi të pkrijoni një katalog për të gjitha filevetingujve, animacioneve, video-klipfotografive, etj.që gjenden në kompjuter. Nësekjo nuk ndodh,atëherë në anën e djathtë të detyrave, në dritaren e programit, doshfaqet përmbajtja e funksionClipArt, si nëfigurën djathtas:

Kliko së pari malso.

yesë (si më lart), nëse doni të

e

eve,

eve të

bi Clip Organizer..., nën See

paraqet koleksionet e imazheve të ndara sipas

Do të fillojë menjëherë programi ClipArt, i cili

grupeve dhe kategorive. Do merrni pak a shumënjë kuti dialogu, si më poshtë:

Nën Collection List, mund të shikoni se ekziston edhe një dosje me emrin Office Collections.

eksionit ërdor në

n

Kliko dhe hap Office Collections.

Do shikoni se vizatimet ClipArt të kolOffice janë të ndara në disa kategori. Prast nevoje penelin e rrulit për të shënjuar dosjeBuildings (ndërtesa).

Shënjo kullën Eifel, siç tregohet në figurë:

Për ta kaluar një vizatim ClipArt në imazhin

nit

eproni në këtë mënyrë:

rrëshqitës të prezantimit, mund të përdoren dy mënya. Mënyra e parë: kopjoni vizatimin me ndihmën e butoCopy (kopjo) nga linja e butonave (mund të përdorni gjithashtu shkurtprerjen Ctrl+C, ose menynë Edit,Copy). Pastaj kaloni tek imazhi rrëshqitës i PowerPoint, dhe zgjedh butonin Paste (ngjit).

Por, rekomandohet të vPasi të shihni koleksionet e ClipArt, kaloni tek PowerPoint dhe kërkoni një koleksion me ndihmën e funksionit të kërkimit, në anën e detyrave, djathtas në dritaren e programit.

Kërko koleksionin Buildings.

Do të merrni

,

s,

dhe vizatimi

Ëshndrvizatim, ose objekt

menjëherë një dritare tjetër me disa vizatimeqë bëjnë pjesë në kategorinë Buildingndër tjera edhe kullaEifel, si në figurë.

Kliko mbi kullën Eifeldo të shtohet në imazhin rrëshqitës 2 të PowerPoint.

të e lehtë të yshohet një

- 66 -

Page 69: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 6. Programi i prezantimit PowerPoint XP

tjetër i ClipArt, nëse nuk jeni të kënaqur me

Fshij me tastin Delete objektin që sapo kaluatnë im

të.

azhin rrëshqitës (pra, kullën Eifel).

Do të merrni menjëherë këtë dritare dialogu:

Tani do të merrni një dritare të ClipArt me shumë objekte (pothuajse të gjithë koleksionin),

enia).

ndër tjera edhe kullën Eifel.

Zgjedh një vizatim tjetër nga galeria, psh. Businesswoman (biznesm

Futni një objekt Excel lizore nga shënjuar

ë ew Slide,

trimi 4.11) dhe

n te (ngjit).

tme).

r

Mundeni gjithashtu të futni një zonë qenjë fletë llogarie ose një pjesë teksti të nga një dokument në Word. Veproni në këtë mënyrë për të futur një zonë qelizore:

Kalo tek imazhi 3 në prezantim dhe shto njimazh të katërt rrëshqitës. Zgjedh NBlank (imazh i ri, i zbrazët).

Hapni bllokun e llogarisë së Excel, Renta5 me tabelën e rentave (nga ushzgjedh fletën e llogarisë Renta.

Shkruaj rentën 8% (në B3) dhe 1000 (në B4).

Shënjo zonën qelizore A1:D12 në fletën e llogarisë dhe zgjedh Copy (kopjo).

Kalo tek dokumenti PowerPoint me imazhirrëshqitës të zbrazët dhe zgjedh Pas

Shënjo objektin Excel që sapo ngjitët dhe jepi atij dimensionin që doni. Përdor linjën e butonave Tables and Borders, që shfaqet sapo objekti të shënjohet. Bëj edhe një

korrnizë për objektin Excel, me ndihmën ebutonit Ouside Borders (korrniza të jash

Përfundo imazhin rrëshqitës, duke shtuar në të një titull me WordArt dhe një vizatim objektivi me ClipArt. Vini re në figurën më poshtë se titulli ka hijezim. Është përdorubutoni Shadow Style (stili i hijezimit) nga linja e butonave të vizatimit.

Tani do të vendosni një diell të vogël në imazhin tuaj rrëshqitës.

izatimit dhe shko tek pika Basic

Dozgj ave të ndryshme:

Kliko mbi butonin AutoShapes në linjën e butonave të vShapes (figurat bazë).

të merni menynë e mëposhtme, ku mund të edhni ndërmjet 32 figur

Kliko mbi figurën Sun (kollona e tretë, radha e gjashtë).

lin diku në imazhin tuaj rrëshqitës.

për

Mbaj të shtypur tastet Shift dhe Ctrl dhe tërhiqe dielZhvendose diellin në një vend ndërmjet tabelës dhe vizatimit ClipArt.

Mund të zgjedhni një ngjyrë të këndshmediellin, duke përdorur butonat Fill Color(ngjyra e mbushjes) dhe Line Color (ngjyra e vijave). Mund të zgjedhni edhe të klikoni

Kliko këtu

- 67 -

Page 70: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 6. Programi i prezantimit PowerPoint XP

dyfish mbi diellin për të marrë kutinë e dialogut të formatimit. Provojeni!

! se mbani të shtypur tastin Shift, ndë

IdeNë rsa

ni me anën e miut, do të ruani .

të kyçni

nizimit min shtë i

për

rt (titulli

it

he

t e

et

she ë në krye të kutisë së dialogut,

rrë ë shkruani titullin e diagramës. Por mungon ndonjë kuti, gjë

të diagramës.

tërhiqproporcionet (lartësinë/gjërësinë) e figurësNëse mbani të shtypur tastin Ctrl, do qendrën e figurës në imazhin tuaj rrëshqiës. Provoni të dyja mundësitë.

Diagrama e orgaPër të shtuar një diagramë organizimi në prezantimin tuaj, mund të përdorni prograshtesë Microsoft Organization Chart, që ëintegruar me programet e tjera të zyrës.

Krijo një imazh të pestë rrëshqitës prezantimin tuaj. Zgjedh pamjen Title and Diagramor Organization Chadhe diagrama, ose diagramë organizimi).

Kliko në kutinë e teksttë titullit dshkruaj: Programepatentës

Kliko dyfish mbi kutinë e v ë diagramës së organizimit.

Tani do të hapet një kuti dialogu me shembuj nga diagramat e organizimit. Zgjedh si fillim

mbullin e parduke klikuar dyfish mbi të. Mund ta ndryshonishembullin sipas dëshirës, me ndihmën e butonave dhe menyve – vini re se do të shfaqet automatikisht një linjë e butonave të diagramës.

Maksimizo dritaren e programit, në mënyrë që të shikoni më mirë diagramën e organizimit.

Ekziston ndërkohë një titull në imazhin tuaj shqitës, kështu që nuk keni nevojë t

që mund ta krijoni menjëherë.

Mund të krijoni kutia të reja në diagramë, duke klikuar mbi butonin e duhur të Insert Shape, në linjën e mëposhtme të butonave

Shënjo kutinë në krye dhe zgjedh Assistant me shigjetën djathtas në butonin Inset Shape.

Ju jepen edhe mundësi të tjera për të ndrys uar

e të

• edhe pamjen, tipin dhe

• përveç

hpamjen e diagramës suaj të organizimit:

Me ndihmën e butonave Fill Color (ngjyra mbushëse) dhe Line Color (ngjyra e vijës), mund të ndryshoni ngjyrën e kutive dhkorrnizave të tyre.

Kutiat mund t’i bëni edhe me hije, me ndihmën e butonave të linjës së vizatimit.

Mund të ndryshoni ngjyrën e tekstit në kutitë e tekstit.

Nga menyja Line Style mund të përcaktoni mënyrën se si duhet të duken vijat e kutive.

Nëse doni të vizatoni gjëra të tjera, kutive dhe vijave në diagramë, mund të zgjedhni të përdorni ato butona të mundshëmqë ndodhen në linjën e butonave të vizatimit.

Kliko mbi kutinë në krye dhe shkruaj: Programe

Kliko mbi kutitë e tjera sipas radhës dhe shkruaj tekstin siç paraqitet në figurë.

Një diagramë mund të krijohet edhe duke klikuar direkt mbi butonin Insert Diagram or

- 68 -

Page 71: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 6. Programi i prezantimit PowerPoint XP

- 69 -

ClipArt Fotografi

Shigjetë vizatimit Menyja e Menyja e

AutoFigurës

Shënjo objektin Vijë Drejtkëndësh Rreth

Kuti teksti

Diagramë

Ngjyra e tekstit Hijezimi dhe 3Dimensional

Ngjyra e vijës dhe e mbushjes

, shigjetaTipet e vijave; ndërprera

Organization Chart (futni diagramë organizimi), në linjën e butonave të vizatimit.

Kliko mbi kutinë në krye të diagramës.

linja

Vi ktet ezantimet

atëherë

ave të vizatimit Për të shënjuar një objekt mund të klikoni mbi

ësinë e tij dhe

edhe

e dhur

Shapes,

ipas

he

ë ejrfundoni duke klikuar jashtë tij.

Provo të ndryshoni formën e diagramës me ndihmën e butonit Layout (faqosja), ngae butonave të diagramës.

zatoni vetë objeMund të bëni edhe vetë vizatime për prtuaja. Nëse doni të vizatoni një objekt,përdorni linjën e butonave të vizatimit (shiko në fund të faqes).

Linja e buton

të, pastaj mund të ndryshoni madhta zhvendosni atë me ndihmën e miut. Përdorni kutinë e tekstit për të shkruar tekst kudo mbi imazhin rrëshqitës në PowerPoint. Për të përdorur një figurë, mund të shfrytëzoni funksionin AutoShapes. Mund të përdornibutonin Free Rotate (rrotullim i lirë) për të rrotulluar një objekt. Mund të shtoni tekst pothuajse në të gjitha figurat, duke klikuar mtastin e djathtë të miut mbi to dhe duke zgjenë menynë e shkurtprerjes Edit Text...

Me funksionin AutoLines, Scribble mund tëvizatoni sdëshirës.

Mund të përdorni edbutona të tjerë për tbërë vija të drVizatimin e pë

ta, shigjeta, kurbatura, etj.

Që shumica e figurave të bëhen simetrike, duhet të mbani të shtypur tastin Shift, ndërsa tërhiqni me anën e miut (psh. një rreth, kur tërhiqet një elips apo një katror, kur tërhiqet një drejt-këndësh). Nëse e mbani të shtypur tastin Ctrl, figura do të vizatohet nga qendra-jashtë – bëhet më lehtë vendosja e figurës me saktësi.

Butoni Line (vijë) përdoret kur doni të bëni një kënd rreth një objekti ose kur doni të ndryshoni pamjen e një korrnize. Mund të përdorni edhe butonin Arrow (shigjetë), apo butonin Dash Style (vija të ndërprera) nga linja e butonave të vizatimit, që paraqitet më poshtë.

Futni një imazh të ri rrëshqitës në prezantimin tuaj dhe eksperimentoni me të, duke bërë vizatime të ndryshme.

Bëni një vijë dhe shikoni rezultatin në rastin kur përdorni butonat Line Style (stili i vijës) Dash Style (vija të ndërprera) dhe Arrow Style (vija shigjetë).

Bëni disa vizatime objektesh.

Përdorni ngjyra dhe modele Nëse klikoni dyfish mbi një figurën, që mund të keni në imazhin rrëshqitës të PowerPoint, do të merrni një kuti dialogu me gjashtë skeda (dy prej të cilave, janë joaktive).

Mund të zgjedhni t’i jepni objektit ngjyra ose mund ta mbushni atë me një model të caktuar.

WordArt

Page 72: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 6. Programi i prezantimit PowerPoint XP

bushëse, e,

ni shumë ngjyra me ndihmën

r

e, që

paraqiten në figurën e mëposhtme. Përdor ngjyra të ndryshme, tone dhe modele:

Provo të ndryshoni ngjyrën mtransparencën dhe modelin në ato vizatimqë sapo keni bërë më sipër.

Krijo një vijë dhe ndrysho ngjyrën e saj. Mund të zgjedhe funkssionit More Line Colors... (më tepëngjyra vijash).

Fshij vizatimet që keni bërë në imazhin e fundit rrëshqitës dhe krijo këto vizatim

Tonet e ngjyrës së një objekti merren duke kombinuar dy ngjyra. Për ta bërë të mundur këtë,

ë

ë skedën

ë që

undësitë, që jepen me butonat e linjës së vizatimit, Rotate and Flip (rrotullo dhe kthe).

duhet të klikoni në shigjetën djathtas ngjyrës, nskedën Colors and Lines (ngjyrat dhe vijat).

Shënjo katërkëndëshin në figurë dhe kliko mbi shigjetën djathtas fushës Color nColor and Lines. Në menynë lësho-poshthapet, nga fundi zgjedh Fill Effects.

Do të hapet një kuti tjetër dialogu me katër skeda.

Zgjedh skedën Gradient (tonet) dhe nën Colors zgjedh fushën Preset (rregullime). Pastaj në fushën Preset colors shko me shigjetën djathtas e zgjedh Desert (shkretëtirë – Do të merrni pamjen e figurës më sipër).

Shënjo një nga objektet dhe provo m

Kliko dyfish mbi një nga objektet në figurë dhe provo mundësitë e ndryshme nga skedColors and Lines.

a

t.

Ta hen në një grup.

uara and Flip dhe

aw,

Ta ndryshoni pozicionin e ri-tjetrin:

Shënjo katërkëndëshin dhe zgjedh Draw, Order (renditja).

Do të shikoni këtë meny:

Përsërit këtë funksion për të gjitha objekte

Mbaj të shtypur tastin Shift dhe kliko me radhë dhe shënjo të pesë objektet.

Zgjedh Draw (vizatimi), Group (grupo).

ni, të gjithë objektet bashko

Provo që të rrotulloni vizatimet e bashkme ndihmën e Draw, Rotate shiko se si duket vizatimi.

Largo grupimin, duke zgjedhur DrUngroup (mosgrupo, ndaj).

ni do të provoni tëobjekteve, në lidhje me një

Zgjedh Bring to Front (nxjerr në krye).

iv duke zgjedhur e (Fshij imazhin

Du htu të manovroni edhe

Fshij imazhin rrëshqitës aktEdit (Korrigjo), Delete Slidrrëshqitës).

Koka dhe këmba het të mësoni gjithas

me kokën dhe këmbën e imazhit rrëshqitës.

Zgjedh View (pamja), Header and Footer... (koka dhe këmba).

- 70 -

Page 73: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 6. Programi i prezantimit PowerPoint XP

mazhit rrëshqitës) dhe

i butonin Apply to All (apliko për të

it rrëshqitës 5, duhet të duket si më poshtë:

Provo të vendosni dhe largoni harkun nga fushat Date and time (data dhe ora), Slidenumber (numri i iFooter (këmba).

Vini re se si ndryshon përmbajtja e dritares së shembullit djathtas, sa herë që bëni një veprim.

Jepi kutisë së dialogut përcaktimet, që jepen në figurën e mësipërme.

Kliko mbgjitha).

Zgjedh View, Slide. Pjesa e fundit e imazh

Objekte në master Nëse futni një objekt në masterin e prezantim(në sfondin e imazhit), atëherë objekti do të shfaqet në të gjitha imazhet rrëshqitës. Mund të zgjedhni që të futni edhe një ngjyrë sfondi përgjitha imazhet rrëshqitës. Gjithashtu, e njëjta

it

ë sfond:

zatimin, që shihni në

yll

Master View në linjën e butonave të masterit.

mënyrë përdoret për të futur një objekt n

Zgjedh View, Master, Slide Master.

Kliko mbi butonin Insert ClipArt (futni ClipArt) nga linja e butonave të vizatimit dhe zgjedh nën Academic vifigurën e mëposhtme.

Zvogëloni vizatimin dhe vendoseni atë në anën e djathtë lart, siç duket në figurë. Mbmasterin duke klikuar mbi butonin Close

jtë të

me të njëjtin emër Patenta e kompjuterit.

Paraqit imazhet e prezantimit tuaj, duke klikuar mbi butonindritares së programit, në anën e ma

Slide Show në fund të

saj.

Ndryshoni nga njëri imazh rrëshqitës në tjetrin, duke klikuar mbi butonin e majtë tëmiut, ose duke përdorur tastin zbrazëtirë.

Ruaj prezantimin aktual

Modelet e prezantimit Prezantimet normale mund të ruhen si modele. Këto modele mund të përdoren më vonë për të krijuar prezantime të reja. Në këtë mënyrë, ata do të përmbajnë disa përcaktime, tekst dhe fotografi, të cilat janë ruajtur në model.

Zgjedh Save As (ruaj si) dhe në fushën Save as type: (ruaj si tip - poshtë në dritaren e ruajtjes së filit), zgjedh Design Template (dizenjo modeli). Tani do të dalë menjëherë dosja e modeleve Templates. Modeli ruhet me tipin e filit .pot, ndërsa perezantimi .ppt.

Nëse aty nuk ndodhet një nëndosje me emrin My Templates, atëherë krijoni ju një nëndosje me emrin që doni (përdorni butonin Create New Folder nga linja e butonave të kutisë së hapur të dialogut Save As – ruaj si).

Ruaj imazhin rrëshqitës me të njëjtin emër.

Përdorni një model të përfunduar Ekzistojnë një numër i caktuar modelesh të përfunduara në PowerPoint. Për të kaluar tek një model tjetër, veproni në këtë mënyrë si tani:

Hapni prezantimin Patenta e kompjuterit. Zgjedh Format, Slide Design...

Në anën e djathtë, do të dalë një dritare me Slide Design, dhe aty gjenden modelet e gatshme.

Balance.pot ndodhet e para në kollonën e dytë të modeleve, nën Available For Use – siç shihet eshënjuar dhe e zgjedhur në figurën djathtas. Kliko dyfish mbi të dhe modeli do futet në të gjitha imazhet rrëshqitëse të prezantimit Patenta e kompjuterit.

- 71 -

Page 74: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 6. Programi i prezantimit PowerPoint XP

Emri i modelit të prezantimit mund të shihet si ndihmë momenti ‘taf-paf’, kur ju vendosni miun mbi modelin e caktuar.

Shiko përsëri prezantimin, duke klikuar mbi butonin Slide Show. Kalo ndërmjet imazheve rrëshqitës, duke klikuar mbi to.

Provo modele të ndryshme prezantimi dhe mundohu të gjesh një pamje që e bën sa më të lehtë leximin e imazheve rrëshqitës të prezantimit tuaj.

Përdorni dizenjon fillestare Zgjedh Format, Slide Design...

Shko dhe gjej modelin, që keni bërë tek drejtoria juaj My Templates, Patenta e kompjuterit.pot dhe përdoreni atë si Default Design.pot – dizenjoja standarte.

Nëse keni marrë një model që nuk është i përshtatshëm, atëherë mundeni të ktheheni prapa, duke zgjedhur Edit, Undo Design Template (mosbëj modelin e dizenjos).

Shfaqja e imazheve rrëshqitës Në këtë paragraf do të mësoni se si shfaqet një prezantim me imazhet rrëshqitëse të krijuara.

Mënyrat e shfaqjes Kur punoni me PowerPoint, mund të zgjedhni të shfaqni imazhet rrëshqitës në tre mënyra:

• Normal View (pamje normale)

• Slide Sorter View (pamje e renditur)

• Slide Show (shfaqje e imazheve rrëshqitës)

Deri tani keni parë shembuj normalë të imazheve rrëshqitës – është ajo pamje që përdoret kur ndërtoni imazhet rrëshqitës. Mund ta ndryshoni mënyrën e pamjes me ndihmën e butonave në të majtë, në fund të dritares së programit.

Vini re se në varësi të mënyrës së pamjes, dalin edhe linjat e ndryshme të butonave. Në Pamjen e renditur zhduket psh. linja e butonave të formatimit.

Pamja e renditur e imazheve rrëshqitës Në prezantimin tuaj keni tani pesë imazhe rrëshqitëse.

Kliko mbi butonin Slide Sorter View (pamje e renditur) në mesin e butonave të shfaqjes.

Do të shikoni tani të gjitha imazhet rrëshqitës të renditura në dritare, si imazhe në miniaturë. Vini re se imazhet rrëshqitës janë të numëruara.

Kliko në të djathtë të imazhit të fundit.

Tani do të shikoni një vijë vertikale në të djathtë të imazhit të fundit rrëshqitës.

Zgjedh Insert, New Slide dhe merr një faqosje (layout) të zbrazët.

Kliko dyfish mbi një imazh rrëshqitës për të kaluar tek Pamja Normale e tij.

Jepi imazhit rrëshqitës pamjen e mëposhtme:

Ide! Thirrjet (Callouts) i gjeni në linjën e butonave të vizatimit nën butonin AutoShapes. Pastaj tërhiqni një katërkëndësh mbi imazhin rrëshqitës dhe rregulloni formën e tij me ndihmën e miut.Burri me dy fëmijët është një vizatim ClipArt, i kategorisë Leisure.

Kliko mbi butonin Pamje e renditur në mes të butonave të shfaqjes në fund të dritares.

Pamja në ekran do të duket si më poshtë, ku do të renditen njëra pas tjetrës të gjitha imazhet rrëshqitëse, si ikona në miniaturë:

Pamje Normale

Pamje e renditur

Shfaqje e imazheve

- 72 -

Page 75: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 6. Programi i prezantimit PowerPoint XP

Kliko mbi imazhin rrëshqitës 3 – në mënyrë që ai të shënjohet (korrniza bëhet blu).

Tërhiqe imazhin rrëshqitës 3, që ai të kalojë në të majtë të imazhit të parë, pra në vend të parë (mund të vini re, se imazhi rrëshqitës ndiqet rrugës nga një vijë vertikale gri).

Shënim! Nëse e mbani të shtypur tastin Ctrl, imazhi rrëshqitës do kopjohet në vend që të zhvendoset.

Për ta fshirë një imazh rrëshqitës, shënjojeni atë dhe shtypni tastin Delete.

Renditni imazhet rrëshqitës në ketë mënyrë (vini re tani se ka vetëm pesë imazhe):

Efektet e prezantimit Ekzistojnë disa lloje të ndryshme efektesh, që mund të përdoren për kapërcime interesante nga njëri imazh në tjetrin, në një prezantim të caktuar.

Kalo tek Pamja e renditur e imazheve.

Shënjo imazhin e parë rrëshqitës.

Do të hapet linja e butonave të Pamjes së renditur, siç shihet më poshtë:

Kliko mbi butonin Transition (tranzicioni) dhe në kutinë e dialogut djathtas, tek ana e

Ta rrëshqitës, poshtë-majtas.

i duket kalimi në në

ëri tek

Kufun

injën ë

ë anën

ërsa en

n

ani me sionet e secilit imazh në vete.

Taim

detyrave zgjedh Blinds Horizontal (grilë horizontale).

ni do të dalë një yll i vogël gri nën imazhin

Fillo shfaqjen e imazheve rrëshqitës të prezantimit dhe shiko simazhin e parë, ndonëse atë e sheh edheimazhin e vogël kur bën zgjedhjen.

Shtyp tastin Esc për të ndaluar shfaqjen e imazheve rrëshqitës dhe kthehu përsPamja e renditur.

r zgjedhni ksionin

Transition në le butonave tPamjes së renditur, do të merrni automatikisht një kuti dialogu ne djathtë të dritaressë programit.

Në krye të saj ndodhen tipet e tranzicionit, ndmë poshtë ndodhdisa funksione tjera për modifikimin e tranzicionit Modify transition. Këtu mund të përcaktoni shpejtësinë, apo tingullin që doni të shoqërojë imazhirrëshqitës. Në fund të kësaj kutie dialogu, jepet mundësia të lupër të parë funk

Vendos një hark tek Automatically after, nënAdvance slide (avancimi i imazhit) dhe

Play imazhet veç e veç,

shkruaj 5 (sekonda). Kliko më pas butonin Apply to All Slides (apliko për të gjitha).

ni do të duket një numër 00:05 nën të gjitha azhet rrëshqitëse, poshtë-majtas.

Fillo shfaqjen e imazheve rrëshqitës.

Vini re se mund të kaloni nga njëri imazhtjetrin me klikimin e miut, ndonëse keni

- 73 -

Page 76: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 6. Programi i prezantimit PowerPoint XP

përcaktuar një interval kohor alternues prej 5 sekondash, për të gjitha imazhet.

Animacione teksti Teksti në prezantime mund të bëmënyrë që pikat e tekstit të shfaq

het i gjallë, në

zantim.

ation emat e animacionit).

dia

antimin

he et

Vin a injë ë përdorin Animation Schemes.

jt

prezantim rvale azh në

es së prezantimit dhe do të

).

itës të p ë

en gjatë prezantimt, sipas një rregulli të përcaktuar më parë.

Shënjo imazhin e dytë rrëshqitës në pre

Zgjedh nga menyja Slide Show, AnimSchemes (sk

Në kutinë e logut djathtas

do të shfaqenmundësitë që jepen në figurë:

Zgjedh më paspikën Dissolvein.

Shfaqni prezpërsëri dshikoni efektnë imazhin rrëshqitës 2.

i re se për dis mundësi që t

mazhe rrëshqitës ka vetëm

Nëse një imazh ka edhe tranzicion edhe animacion teksti, atëherë të dyja simbolet do shfaqen bashkë në fund të imazhit, ma

Provo disa animacione të ndryshme në imazhin rrëshqitës 2 dhe shiko rezultatin.

as.

Përcaktimet kohore në

Tani do të provoni të përcaktoni disa intekohore për kalimin automatik nga një imtjetrin, gjatë shfaqjregjistroni kohën për shfaqjen e çdo imazhi rrëshqitës në prezantim.

Kalo tek Pamja e renditur dhe kliko mbi butonin Rehearse Timing (matja kohore

Do të shikoni në ekran imazhin e parë rrëshqrezantimit, dhe në qoshen majtas-lart, do t

shfaqet treguesi kohor, ku mund të përcaktoni se sa gjatë duhet të shfaqet një imazh rrëshqitës.

Shfaqni të gjithë prezantimin dhe lejoni që çdo ima p t ë

ë ore

Tjetri Pauzë Kohëzgjatja Përsërit

zh të araqite nga 5 eri nd 20 sekonda. Klikoni me butonin e majtë të miut mbi prezantimin që është duke u shfaqur, për të përcaktuar intervalin kohor të një imazhi.

Kur shfaqja e prezantimit të përfundojë, do tpyeteni nëse doni t’i ruani përcaktimet kohdhe t’i shikoni ato në Pamjen e renditur.

Përgjigju Yes (po) për të dyja pyetjet njëherësh.

Tani mund të shikoni përcaktimet kohore për secilin imazh rrëshqitës.

t Up Show... dhe zgjedh

Pë në janë të

likoni mbi

Shfaq përsëri prezantimin.

Zgjedh Slide Show, SeManual nën Advance slide.

Shfaq tani edhe një herë prezantimin e bërë.

rcaktimet kohore që keni dhëruajtura akoma, por nuk përdoren në rastin kur prezantimi shfaqet manualisht.

Nëse doni të ndryshoni apo fshini përcaktimet kohore të imazheve rrëshqitës, kbutonin Transition (trazicioni). Nën Advance Slide të kutisë së dialogut djathtas, mund të korrigjoni intervalin kohor dhe ta aplikoni atë për të gjitha imazhet e tjera rrëshqitëse, duke shkruar sekondat që doni dhe duke klikuar mbi butonin Apply to All (apliko për të gjitha).

- 74 -

Page 77: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 6. Programi i prezanti

- 75 -

n tuaj, ë imazhet gjatë shfaqjes të shoqërohen edhe me

efekte tingujsh, apo muzike, atëherë veproni në

itio nën Sound:, siç paraqitet në se si do të dëgjohet një klik, sa sh imazhin 2 në prezantim!

ShMutinsta ht

i atë. Futni CD-në e programit në it.

do

le gri, që shfaqet në

ë

a qur, do të kaloni përsëri tek

për n Esc.

shfaqet

o rrëshqitës përpara.

mit PowerPoint XP

Tinguj në prezantim Nese doni që të shtoni tinguj në prezantimiq

këtë mënyrë:

Zgjedh Pamjen e renditur të prezantimit dhe kliko mbi imazhin rrëshqitës 2.

Në kutinë e dialogut tëanës së djathtë, nën rubrikën Modify transzgjedh Clickfigurë. Shiko herë të shfaqë

ënim: nd të ndodh që funksioni i ekzekutimit të

gujve nga PowerPoint të mos jetë instaluar si ndart, dhe programi ju kërkon automatikis

n (modifiko tranzicion)

ta instalonCD-ROM dhe instalojeni funksionin e tingull

Shfaqja e prezantimit Tani do ta shikoni prezantimin tuaj, ashtu siç ta shohin edhe shikuesit.

Kliko mbi butonin Slide Show.

Prezantimi fillon me atë imazh rrëshqitës, që është i shënjuar, ose me atë imazh, që ndodhet në të majtë të vijës vertikames dy imazheve.

Kliko me butonin e majtë të miut, sa herë qdoni të kaloni në imazhin pasardhës.

Kështu shfaqet prezantimi juaj. Dhe kur të gjithimazhet të jenë shfaPamja e renditur. Prezantimin mund ta

fundoni kurdoherë, duke shtypur tasti

Mund të hapni edhe një meny të shkurtprerjes, ndërsa shfaqni prezantimin, duke klikuar me butonin e djathtë të miut mbi imazhin qënë ekran (ose duke kaluar treguesin e miut në këndin e majtë-poshtë të imazhit që shfaqet, dhe duke klikuar mbi butonin transparet që do të dalë aty).

Keni mundësi psh. që ta përdorni menynë e shkurtprerjes për të zgjedhur një penë

shënimesh, të cilën mund ta përdorni për të vizatuar mbi imazhin rrëshqitës.

Kur shtypni tastin Page Up (faqe lart), do të shfletoni për në imazhin tjetër, ndërsa tasti Page Down (faqe poshtë) dju kalojë në imazhin

Printimi i prezantimit Mund të zgjedhni ndërmjet disa llojeve të ndryshme printimesh.

Shko në Pamjen e renditur, shënjo imazhin rrëshqitës 1 deri në 3 dhe zgjedh File, Print...

Ide! Nëse mbani të shtypur tastin Shift (në Pamjen e renditur) mund të shënjoni imazhe të ndryshme nga prezantimi – nuk ka nevojë të jenë me radhë.

Do të merrni tani këtë kuti dialogu:

Shënjo fushën Selection nën Print range dhe zgjedh nën Print what: Slides per page: 3. (numri i imazheve për faqe = 3). Pastaj kliko mbi OK.

Page 78: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 6. Programi i prezantimit PowerPoint XP

Pra përcaktoni se sa imazhe rrëshqitëse do të printohen për një faqe.

Provo të printoni gjithashtu ndonjë nga ato imazhe, që përmbajnë shënime (nëse nuk keni bërë asnjë shënim, atëherë tani keni mundësi t’i bëni ato).

Ruaj dhe mbyll prezantimin.

Ushtrimi 6.1 – Librat tuaj Bëni një prezantim, duke klikuar mbi New.

Përdorni modelin tuaj Patenta e kompjuterit, të cilin e keni ruajtur në dosjen My Templates.

Prezantimi duhet të përmbajë diçka lidhur me librat tuaj (ose CD-të).

Krijo 5 imazhe rrëshqitës me këtë përmbajtje:

Imazhi 1: Krijoni një WordArt me emrin tuaj.

Imazhi 2: Filloni një kuti teksti me pikësime dhe shkruani librat tuaj të preferuar (ose CD-të). Zgjedh tipin e shkrimit që ju përshtatet dhe pikat që dëshironi.

Imazhi 3: Futni një objekt ClipArt dhe një tekst të lirë, që ilustron një nga titujt.

Imazhi 4: Futni një diagramë organizimi, të cilën e përdorni për të ndarë titujt në disa grupe kryesore dhe eventualisht nëngrupe.

Imazhi 5: Një kopertinë libri (apo CD-je), të cilën e vizatoni vetë me ndihmën e atyre pajisjeve, që ofrohen nga linja e butonave të vizatimit, figurat dhe ClipArt.

Ushtrimi 6.2 – Microsoft Office Bëni një prezantim të pakos së programeve të zyrës Microsoft Office. Prezantimi duhet të përmbajë 7 imazhe rrëshqitëse.

Imazhi i parë rrëshqitës, prezanton gjithë pakon e programeve Office, ndërsa pjesa tjetër e imazheve të prezantimit duhet të paraqesë secili nga një program të kësaj pakoje. Shfrytëzoni mundësinë për të futur objekte nga psh. Word

dhe Excel, për të paraqitur se si mund të përdoren këto programe.

Ruani më në fund prezantimin e bërë, duke i dhënë emrin Office.

Ushtrimi 6.3 – Guida AutoContent Bëni një prezantim të ri me ndihmën e AutoPërmbajtjes (AutoContent). Këtë funksion mund ta gjeni duke filluar përsëri programin PowerPoint, ose duke klikuar në menynë File, New dhe duke zgjedhur From AutoContent Wizard nën New, në kutinë e dialogut, në të djathtë të dritares së programit.

Prezantimi duhet të bëjë fjalë për temën e Patentës së kompjuterit me PowerPoint, dhe në hapin tjetër, duhet të zgjedhni: Sugjerim për strategji.

Bëni një prezantim, duke shfrytëzuar mundësitë që keni mësuar deri tani. Kujdesuni që të mos përdorni efekte të shumta, pasi prezantimi nuk bëhet i bukur nga përdorimi pa masë i efekteve të avancuara, por nga përdorimi me gusto i atyre efekteve që ka PowerPoint dhe që i përshtaten qëllimit të prezantimit tuaj.

Ruani në fund prezantimin, duke i dhënë emrin PowerPoint.

Ushtrimi 6.4 – Përgatitni një leksion Bëni një prezantim, të cilin më pas do e përdorni në praktikë për një leksion, që do ketë lidhje me shikuesit e interesuar (nëse kjo është e mundur për ju).

Zgjedh vetë një temë për leksionin që doni të bëni dhe përdor një model sipas dëshirës. Bëj shënime sqaruese për çdo imazh rrëshqitës. Printoni imazhet rrëshqitëse për t’i shpërndarë ato për të interesuarit.

Ruani në fund leksionin e përgatitur – psh. me emrin Leksion rreth...

Metodika tjera nga BMC Nëse dëshironi të lexoni më shumë mbi TI-në, atëherë ne ju ofrojmë:

- Patenta e kompjuterit, moduli 1-3 - Web-dizenjo me FrontPage - Web-dizenjo me HomeSite - FTP me Total Commander - Total Commander si Explorues

Vizitoni për më tepër faqen tonë në: Hhttp://www.bmconline.info/

- 76 -

Page 79: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 7. Posta elektronike – Outlook Express 6

7. Posta elektronikeOutlook Express 6

Në këtë kapitull do të mësoni se si të përdorni programin më standart të postës elektronike (e-mail) në Windows XP.

Rrjeti i punës Nëse nuk e keni lexuar kapitullin Komunikimi i të dhënave në faqen 18 tek Njohuri themelore mbi TI-në, në metodikën e parë të Patentës së kompjuterit për të gjithë – moduli 1-3, duhet ta bëni këtë sa më parë. Në atë kapitull, bëhet fjalë për disa koncepte të rëndësishme, që ju duhet t’i dini, në lidhje me rrjetin e punës në kompjuter.

Outlook Express Për të dërguar dhe marrë postë elektronike (e-mail) përdoret një program postimi. Ekzistojnë një numër i ndryshëm programesh, që mund ta kryejnë këtë punë, si psh. Netscape Navigator, Eudora, Free Agent etj., të cilët në vetvete janë programe të mrekullueshme për postën elektronike. Në rastin tonë kemi zgjedhur të përdorim programin Outlook Express, i cili vjen bashkë me Windows XP, ndonëse pakoja e programeve të zyrës, Microsoft Office, ka edhe një program tjetër që e kryen këtë punë dhe që quhet Microsoft Outlook.

Outlook Express është një program i thjeshtë, që përdoret për të marrë, dërguar dhe administruar postën elektronike. Me këtë program mund të:

• Dërgoni dhe merrni e-mail.

• Dërgoni file dhe objekte si bashkangjitje.

• Përdorni një libër adresash për të ruajturadresat e postës elektronike.

• Krijoni dosje për ta organizuar postën tuaj.

Filloni Outlook Express Zakonisht, kur instalohet Windows XP, programi Outlook Express (bashkë me Internet Explorer) nxjerr një ikonë nën dosjen e fillimit Programs (programe), nga ku mund të fillohet ky program.

Fillo Outlook Express duke shkuar në Start, Programs, Outlook Express.

Sapo të filloni programin, do të shikoni gjithmonë se kursori vendoset në dosjen kryesore Outlook Expres, në krye të anës së majtë në dritaren e programit, duke e shënjuar atë. Në këtë metodikë do të trajtohen funksionet kryesore të grupit Local Folders (dosjet lokale) të këtij programi.

Linja e butonave të postimit

Dritarja e dosjeve të postës

Dritarja e shfaqjes së informacionit

Dritarja e librit të adresave

- 77 -

Page 80: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 7. Posta elektronike – Outlook Express 6

Kliko mbi shenjën + para dosjes Local Folders (dosjet lokale) për ta hapur atë dhe pastaj shënjo dosjen Inbox, ku vijnë të gjitha mesazhet e dërguara në adresën tuaj.

Do të shihni pak a shumë këtë dritare:

Siç e shikoni, në rastin tonë kemi tre mesazhe (ose e-maile) të ardhura, dy prej të cilave nuk janë lexuar akoma. Mesazhet që nuk janë lexuar paraqiten me shkronja të zeza; vetë dosja Inboks (kutia e hyrjeve) bëhet me shkronja të zeza dhe numri 2 i mesazheve të palexuara paraqitet në kllapa, në të djathtë të dosjes Inbox – kjo bëhet që mesazhet e reja të bien në sy.

Në dosjen Outbox (kutia e daljeve) ruhen përkohësisht të gjitha mesazhet që doni të dërgoni, derisa ato të jenë dërguar. Ndërsa dosja Sent Items (posta e dërguar) ruan kopje për të gjitha mesazhet që dërgohen. Dosja Deleted Items (posta e fshirë) përmban ato mesazhe elektronike, apo dosje, që i keni fshirë nga dosjet e tjera. Vetëm kur ta fshini një mesazh nga dosja Deleted Items, mund ta zhdukni atë nga kompjuteri (parimisht është e njëjta gjë me fshirjen e fileve nga shporta e letrave, që gjendet në platformën e Windows).

Kur lexoni një mesazh në Indbox (kutia e hyrjeve), ju mund t’i përgjigjeni këtij mesazhi, mund ta përcillni atë më tej, ose ta fshini. Mund të zgjedhni që ta zhvendosni mesazhin në një dosje tjetër, nëse doni ta ruani atë.

Dërgoni mesazh Për të dërguar një mesazh (postë elektronike, ose e-mail) duhet të klikoni mbi butonin Create Mail në krye të linjës së butonave – në të majtë.

Kliko mbi butonin Create Mail (shkruaj mesazh).

Siç e shikoni, butoni Create Mail shoqërohet me një shigjetë djathtas, që tregon se ka edhe një meny lësho-poshtë. Kjo meny përdoret për të zgjedhur disa nga sfondet e parapërgatitura për mesazhet që dërgohen. Gjëja e parë që duhet të bëni kur të hapet dritarja e dërgimit të mesazhit, është që ta adresoni mesazhin tuaj për tek një marrës, duke klikuar mbi butonin To: për të kaluar tek libri i adresave e-mail. Adresën e marrësit mund ta shkruani gjithashtu direkt në fushën To:. Për të shkruar adresat e-mail të më shumë se një personi, duhet t’i ndani ato me pikëpresje.

Shënim! Adresa që përdorni për të dërguar një mesazh, duhet të jetë një adresë e vlefshme, përndryhe mesazhi do të kthehet prapa.

Libri i adresave Është më e lehtë zgjedhja e një emri nga libri i adresave e-mail, sesa shkruarja e adresës direkt në fushën e marrësit To:. Prandaj është mirë që të gjitha adresat e-mail të miqve tuaj dhe të atyre, me të cilët keni shkëmbime mesazhesh, të ruhen në librin e adresave e-mail.

Kliko mbi butonin To: për të hapur librin e adresave e-mail.

Nëse nuk keni asnjë adresë në librin e adresave, atëherë duhet tfilloni të shkruani disa prej tyrKalo me Alt + Tab tek dritarjkryesore e programit dhe në linjën e butonave kliko mbi Addresses.

ë e.

a

- 78 -

Page 81: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 7. Posta elektronike – Outlook Express 6

Do të merrni këtë dritare, si më poshtë:

Kliko mbi New Contact tek butoni New në linjën e butonave.

Do të merrni një kuti dialogu me shtatë skeda, ku mund të plotësoni të dhënat për personin, adresën e-mail të të cilit doni ta keni në librin e adresave të postës elektronike.

Shkruaj tek First: emrin Arben dhe tek Last: mbiemrin Çokaj. Pastaj shko tek fusha E-Mail Addresses dhe shkruaj adresën e-mail: [email protected].

Kliko mbi butonin Add në të djathtë. Adresa e shënuar do shtohet poshtë me të zeza në dritaren e adresave, në formën: [email protected] (Default E-Mail).

Kliko mbi butonin OK.

Do të ktheheni tani në dritaren kryesore të librit të adresave, ku do të jetë edhe adresa e shkruar.

Kështu mund të shtoni edhe adresa të tjera e-mail në librin tuaj të adresave.

Për të fshirë një adresë e-mail nga libri juaj i adresave, duhet ta shënjoni adresën, që doni të fshini, dhe të shtypni tastin Delete.

Për të zgjedhur një marrës nga libri i adresave për mesazhin që doni të dërgoni, duhet të klikoni mbi butonin To: dhe të merrni kutinë e dialogut:

Në shembullin tonë kemi vetëm një adresë (adresën time), por nëse ju keni më shumë adresa në libër, atëherë shkruani në fushën Find... (ku gjendet kursori) shkronjën e parë të emrit të personit që doni t’i dërgoni e-mail, dhe emrat që fillojnë me atë shkronjë do të renditen poshtë në dritare. Shënjoni emrin e dëshiruar dhe pastaj klikoni mbi butonin To: ->. Këtë veprim mund ta përsëritni sa herë të doni. Mund të përdorni butonin Cc: ->, për të shtuar emrin e marrësit të një kopjeje, apo butonin Bcc: ->, për t’i dërguar një kopje “sekrete” një personi tjetër, emri i të cilit nuk del në listën e adresave të marrësve. Në fund të dritares me listën e adresave e-mail, ndodhet butoni New Contact..., nga ku mund të shtoni një adresë të re në librin e adresave, ashtu siç u shpjegua më sipër.

Ide! Nëse jeni duke përdorur një Rrjet lokal në Windows-network, do të shfaqet automatikisht një listë adresash e-mail. Por këtu nuk jeni i lejuar të shtoni adresa të reja – ky është vetëm një privilegj i administratorit të rrjetit.

- 79 -

Page 82: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 7. Posta elektronike – Outlook Express 6

- 80 -

Kujdesu që lista e adresave të shfaqet. Zgjedh një emër në listë dhe kliko To: ->.

Kliko mbi OK.

Tani marrësi do të kalojë në dritaren djathtas, nën Message recipients: (marësit e mesazhit).

Veproni në të njëjtën mënyrë për të dërguar kopje, apo për të shtuar emra të tjerë në listën e marrësve të mesazhit tuaj. Zakonisht, nëse praktikoni që të dërgoni mesazhe për një grup adresash të caktuara, atëherë mund të krijoni një listë për këtë qëllim. Kështu që do të keni mundësi të zgjedhni të gjithë listën menjëherë, ashtu siç veprohet për të zgjedhur një e-mail.

Lidhja me internetin Është bërë e zakonshme sot, që të dërgohet postë elektronike (e-mail) jashtë një rrjeti lokal. Në këtë rast përdoret lidhja me internetin, ose nëpërmjet një rrjeti lokal, ose duke telefonuar manualisht me modem, ISDN, apo DSL për të dërguar apo marrë e-mail. Për të dërguar një mesazh elektronik për një person, i cili ka një adresë të caktuar e-mail, rekomandohet që adresa e tij të shtohet në librin e adresave, i cili shfrytëzohet siç u shpjegua më sipër.

Shkruaj një mesazh Para se të filloni të shkruani mesazhin, duhet më parë të shkruani një temë në fushën Subject: Teksti që shkruani këtu, do të shfaqet në kutinë e hyrjeve Indbox të marrësit, kështu që marrësi do e shohë menjëherë se për çfarë bëhet fjalë.

Kliko në fushën Subject dhe shkruaj: Ushtrim me e-mail

Tani jeni gati për të shkruar mesazhin. Duhet ta keni vënë re se dritarja e mesazhit është e pajisur (sipër saj) me një linjë butonash për formatimin e tekstit të mesazhit që dërgohet, e cila bëhet aktive sapo të klikoni mbi dritaren e mesazhit:

Kliko në dritaren e mesazhit dhe shkruaj një mesazh të shkurtër.

Më poshtë po sqarojmë edhe kuptimin e butonave të linjës së butonave në dritaren e dërgimit të mesazhit, në mënyrë që të mundeni t’i përdorni ato me efektivitet, kur të doni të dërgoni e-mail. Shikoni figurën djathtas-lart.

Nëse doni t’i jepni proritet një mesazhi, atëherë kliko mbi butonin Priority. Ky funksion do ta shënjojë mesazhin tuaj me një pikëçuditëse, që të bjerë në sy për marrësin dhe ai/ajo të kuptojë se ka marrë një mesazh me rëndësi. Nga ana tjetër, nga kjo linjë butonash ju jepet mundësia të bashkangjitni një fil, me butonin Attach, etj.

Mundeni gjithashtu të zgjidhni ndër tjera nga menyja Format, që të përdorni Rich Text (HTML), apo Plain Text (tekst të thjeshtë). Tekstin e pasur mund ta formatoni me ndihmën e butonave të linjës së formatimit, ku mund të zgjedhni tipin e shkrimit, madhësinë, ngjyrën etj.

Një mesazh i përfunduar duket kështu:

Dërgoni një mesazh Mesazhi juaj është tani i përfunduar dhe është gati për t’u dërguar. Kjo mund të bëhet duke klikuar mbi butonin Send në krye të linjës së butonave. Sapo të klikoni mbi butonin Send, dritarja e postimit të mesazhit do të mbyllet dhe mesazhi juaj do të dërgohet tek marësi përmes rrjetit apo lidhjes me internetin.

Nëse për momentin nuk jeni i lidhur me internetin, atëherë mesazhi juaj do të vendoset në kutinë e daljeve (Outbox). Mesazhet që mbahen në kutinë e daljeve do të dërgohen menjëherë, sapo të lidheni me internetin.

Dërgo mesazhin.

Dërgo Kontrollo e Bashkangjt Enkripto mrat

Drejtshkrimi Prioriteti

Page 83: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 7. Posta elektronike – Outlook Express 6

Lexoni mesazhet Kur merrni një mesazh, programi jep zakonisht sinjale të ndryshme. Marrja e mesazheve shoqërohet me një tingull.

Mundeni vetë ta përcaktoni se si duhet të sillet programi kur pranon një mesazh. Shkoni tek menyja Tools, Options... dhe vendosni harqe në pikat që dëshironi, nën skedën General.

Një mesazh i ri shfaqet me shkronja të zeza në Inbox. Numri që del në kllapa, në të djathtë të kutisë së hyrjeve Inbox, tregon numrin e mesazheve të palexuara. Ndodhen dy mesazhe të palexuara në kutinë e hyrjes.

Shënim! Për t’u siguruar më mirë, nëse keni për të marrë mesazhe apo jo, duhet të klikoni mbi butonin Send/Recv, ose të përdorni tastin F5.

Për të lexuar një mesazh të ri, duhet të klikoni mbi emrin e tij dhe përmbajtja e mesazhit do të hapet poshtë në dritaren e mesazhit.

Përgjigjuni një mesazhi Për t’i kthyer përgjigje një mesazhi, shënjojeni atë dhe klikoni mbi butonin Reply (përgjigju) në linjën standarte të butonave. Veprimi mund të kryhet edhe nga menyja duke zgjedhur Message (mesazhi), Reply to Sender (përgjigju dërguesit).

Zgjedh një mesazh, të cilit doni t’i përgjigjeni dhe kliko mbi butonin Reply (përgjigju).

Mesazhi fillestar do të ndahet nga mesazhi juaj në dritaren e postimit me anë të një vije të ndërprerë. Kur ta shkruani përgjigjen tuaj, dërgojeni atë në të njëjtën mënyrë, siç veproni edhe për një mesazh të zakonshëm.

Shkruaj një përgjigje në këtë mesazh dhe kliko mbi butonin Send.

Ide! Nëse në vend të Reply, zgjedhni Reply All (përgjigju për të gjithë), atëherë përgjigjia do të shkojë tek të gjithë marrësit e mesazhit të parë.

Bashkangjitni file në një mesazh Ekziston mundësia e bashkangjitjes së fileve në një mesazh, që doni të dërgoni me e-mail. Të gjitha llojet e fileve mund të bashkangjiten, si psh. dokumente, fotografi dhe programe (.exe). Rekomandohet që bashkangjitjet të jenë file të paketuara, të cilat mund të zënë vend më pak dhe njëkohësisht janë më të sigurta në drejtim të mbartjes së viruseve. Për arsye sigurie, ka server që nuk i pranon bashkangjitjet .exe, apo .doc, pasi këto tipe filesh mund të mbartin viruse, etj.

Nëse doni të bashkangjitni një fil për një mesazh, duhet të zgjedhni Insert (futni), File Attachment (bashkangjit fil) ose të klikoni mbi butonin Attach File to Message (bashkangjit fil për mesazhin) në linjën e butonave.

Re: = Reply Vendi ku shkruhet përgjigjia

- 81 -

Page 84: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 7. Posta elektronike – Outlook Express 6

Zgjedh Message (mesazh), New Message (mesazh i ri), përcakto një marrës dhe shkruaj një temë relevante, që bie në sy.

Kliko në zonën e mesazhit dhe shkruaj pak tekst që sqaron përmbajtjen e filit të bashkangjitur.

Zgjedh Insert, File Attachment.

Ndrysho eventualisht dosje derisa të gjeni një fil të përshtatshëm, të cilin doni ta bashkangjitni (zgjedh një fil teksti të vogël) dhe shënjo filin si më lart (Në rastin tonë kemi zgjedhur modulin 2 të Windows XP nga Patenta e kompjuterit, të paketuar në .zip).

Normalisht duhet të kujdeseni, që fili i atashuar të mos jetë i madh në vëllim, pasi merr kohë për t’u dërguar dhe shumica e serverave e kanë të vështirë të trajtojnë bashkangjitje me vëllim të madh. Ju mund të provoni tani të bashkangjitni një fil teksti, të krijuar në NotePad.

Kliko mbi butonin Attach (bashkangjit).

Fili i bashkangjitur mund të shikohet në fushën Attach nën Subjekt, dhe bashkë me ikonën e tij, shfaqet edhe emri i plotë, si dhe madhësia e tij

në MB. Për të parë përmbajtjen e tij, apo për ta ruajtur në disk, duket të klikoni dyfish mbi të.

Dërgo mesazhin me bashkangjitje.

Një mesazh, i cili përmban një ose disa bashkangjitje, tregohet në kutinë e hyrjeve Inbox me një simbol të veçantë (kapëse letrash).

Shënim! Nëse dërgoninternetin, nbashkangjitjkërkuar këtëmarrë një mvetë madhës

Ruani një Një fil që junjë mesazh iFilet e bashkdjathtë lart,

Kliko mbatë (dmth

Përmbajtja emesazhit, nddo të shfaqe

Kliko mb

Kliko mbbashkangjitjbashkangjitudisketë. Kurmund ta haplexuar apo k

- 82 -

Simboli i filit të bashkangjitur

i një mesazh përmes lidhjes me uk është ide e mirë të dërgoni file me e, nëse personi vetë nuk iu ka gjë – duhet një kohë e madhe, për të esazh me bashkangjitje, që varet nga ia e bashkangjitjes.

fil të bashkangjitur e keni marrë me bashkangjitje nga dërguar, mund të ruhet pa problem. angjitur dalin gjithmonë në këndin e

në dritaren e mesazhit të dërguar.

i filin e bashkangjitur dhe shënjojeni . bëjeni sfondin blu si më lart).

filit do të paraqitet në dritaren e ërsa në këndin e djathtë të dritares, t kapësja e bashkangjitjes.

i ikonën e kapëses dhe merrni:

i Save Attachment (ruaj en) për ta ruajtur filin e r në hardiskun tuaj, apo në një ta keni ruajtur filin e bashkangjitjes, ni atë me programin përkatës, për ta orrigjuar.

Kapësja e bashkangjitjes Fili i bashkangjitur

Page 85: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 7. Posta elektronike – Outlook Express 6

Duhet patur kujdes me filet e bashkangjitura, sidomos me dërgesat e papritura, pasi bashkangjitjet janë në të shumën e rasteve transportues të viruseve. Kështu që sa herë të merrni një mesazh të paparalajmëruar, i cili nuk ka kuptim dhe përmban bashkangjitje, është mirë ta kontrolloni me programin Anti-Virus ose ta fshini fare nga kutia e hyrjeve të postës.

Ide! Në Tools (mjetet), Options... (mundësitë) keni mundësi nga skeda Maintance (mirëmbajtja) të vini një hark tek pika e parë: Empty messages from the ‘Deleted Items’ folder on exit (Fshini mesazhet nga dosja ‘mesazhet e fshira’ në dalje) – dhe mesazhet e fshira zhduken sapo dilni.

Krijoni dosje Nëse merrni shumë mesazhe në ditë, do të jetë shumë e vështirë që t’i kontrolloni ato. Prandaj lind nevoja që t’i organizoni mesazhet e hyrjes në Inbox, në një mënyrë më të mirë.

Keni mundësi psh. të krijoni nëndosje të dosjes Inbox, në bazë të specifikave që mendoni dhe t’i gruponi mesazhet e ardhura në dosjen e caktuar.

Tani do të krijoni një nëndosje me emrin Personale. Veproni kështu:

Kujdesu që dosja Inboks është zgjedhur.

Zgjedh më pas File, New, Folder...

Do të shikoni këtë kuti dialogu:

Shkruaj emrin Personale dhe kliko mbi OK.

Dosja e re e krijuar.

Tani mund të zhvendosni mesazhe nga dosja Inbox për në dosjen e re Personale të krijuar, duke shënjuar mesazhin dhe me ndihmën e menysë Edit, Move to Folder... ku zgjedhni pastaj dosjen e re, ku duhet të shkojë mesazhi.

Ide! Mund të përdorni metodën “tërhiq & lësho”, duke tërhequr mesazhet nga një dosje në tjetrën.

Renditni mesazhet Në rastin kur merrni shumë mesazhe, do të jetë e vështirë për t’i gjetur ato. Nëse klikoni mbi titujt e ndryshëm të kollonave në dritaren e temave të mesazheve, do të keni mundësi të renditni alfabetikisht sipas emrit të dërguesit, temës dhe sipas datës dhe orës së dërgimit. Renditja ndryshohet nga rritëse në zbritëse (dhe përsëri në rritëse) sa herë që klikoni mbi një titull. Po të klikoni me butonin e djathtë të miut mbi një titull kollone, jepet mundësia që të zgjedhni parimet e renditjes.

Kliko me butonin e djathtë të miut mbi titullin Received (pranuar) dhe renditi mesazhet tuaja në renditje zbritëse, Sort Descending.

Rendit mesazhet në kutinë e hyrjeve Inbox, sipas dërguesit (kollona From (nga)).

Rendit sipas dërguesit Sipas temës Sipas kohës

Fshini mesazhet Tani do të fshini disa mesazhe. Nëse shënjoni një mesazh dhe shtypni tastin Delete, mesazhi do të kalojë përkohësisht tek dosja Deleted Items (mesazhet e fshira). Mesazhet do të qëndrojnë në

- 83 -

Page 86: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 7. Posta elektronike – Outlook Express 6

këtë dosje derisa t’i fshini ato, ashtu siç ndodh me shportën e letrave në platformën e Windows. Nëse doni të aktivizoni fshitjen automatike, sa herë që mbyllni programin Outlook Express, atëherë duhet të shkoni tek Tools (mjetet), Options... (mundësitë), Maintance (mirëmbajtja). Këtu keni mundësi të vendosni një hark tek fusha Empty messages from the ‘Deleted Items’ folder on exit (fshini mesazhet nga dosja ‘mesazhet e fshira’ në dalje).

Fshij mesazhet në dosjen e hyrjeve Inbox.

Hapni dosjen Deleted Items (posta e fshirë) dhe tërhiqi mesazhet e fshira përsëri në Inbox.

Nëse fshini një mesazh nga dosja Deleted Items, programi do ju pyesë, “a jeni i sigurtë se doni të fshini përgjithmonë këto mesazhe?”:

Nëse përgjigjeni Yes (po), atëherë mesazhi do të zhduket përgjithmonë.

Përcillni mesazhet Ka raste kur merrni një mesazh, dhe mendoni se edhe të tjerët mund të kenë interes të njihen me përmbajtjen e tij. Kështu që mendoni se duhet t’jua përcillni mesazhin edhe disa njerëzve të tjerë. Para se ta përcillni mesazhin, mund ta korrigjoni atë, ose të shtoni komentet tuaja – teksti fillestar merr nga një shigjetë (kllapë të thyer) para çdo fjalie (>).

Shënjo mesazhin, që doni të përcillni.

Zgjedh Message, Forwardose kliko në butonin Forward (përcjell).

,

Mesazhi fillestar (origjinal) del në zonën e mesazhit dhe ju mund të shkruani komentet tuaja sipër tij, mbi vijën e ndërprerë. Mund të bëni edhe ndryshime dhe shtesa në mesazhin fillestar - ai do të shfaqet, siç e përmendëm më lart, me disa shigjeta, në formën e kllapave të thyera, para çdo fjalie.

Adresojeni mesazhin tuaj në mënyrën e zakonshme – mund ta shikoni gjithashtu se fusha Subject (tema) është plotësuar automatikisht me shkurtesën Re: para temës ekzistuese, të mesazhit fillestar.

Shkruaj një koment, jepi mesazhit një adresë marrëse dhe dërgojeni menjëherë.

Ushtrimi 7.1 – Gjeni adresa e-mail Gjeni disa adresa e-mail të kompjuterëve në rrjetin e punës, në shkollën tuaj apo në vendin e punës (ose grumbulloni disa adresa e-mail të shokëve, miqve dhe pjesëtarëve të familjes).

Ushtrimi 7.2 – Dërgoni mesazhe Dërgoni mesazhe për marrës të ndryshëm. Provoni t’i jepni prioritet ndonjërit prej mesazheve të dërguara.

Ushtrimi 7.3 – Kërkoni përgjigje Shkruani një mesazh, ku kërkoni përgjigje nga lexuesi, kur ai/ajo të ketë lexuar mesazhin tuaj. Shkoni në menynë Tools, dhe zgjedhni Request Read Receipt (kërko vërtetimin e leximit).

Ushtrimi 7.4 – Bashkangjitni file

Dërgoni një e-mail me një fil si bashkangjitje (zgjedhni një fil të vogël fotografie). Kërkoni nga marrësi që të konfirmojë kur ai/ajo të ketë marrë mesazhin tuaj. (Kjo gjë mund të bëhet si më sipër në ushtrimin 7.3, ose mund të kërkohet me shkrim në mesazhin tuaj.)

- 84 -

Page 87: ECDL 2003 (4-7) PDF

© BMC 2003 7. Posta elektronike – Outlook Express 6

Ushtrimi 7.5 – Dërgoni një kopje Shkruani një e-mail për një marrës të caktuar dhe kujdesuni që së paku tre marrës të tjerë, të marrin një kopje të mesazhit tuaj. Përdorni në këtë rast edhe dërgimin e një kopjeje “sekrete”.

Ushtrimi 7.6 – Përcillni dhe merrni kopje Dërgoni një mesazh me një fil si bashkangjitje për një marrës të caktuar. Kërkoni nga marrësi që të shtojë komentet e tij/saj dhe ta përcjellë mesazhin tuaj për tek një marrës tjetër, me një kopje “sekrete” për ju.

Ushtrimi 7.7 – Lexoni mesazhet Lexoni mesazhet e reja në kutinë e hyrjes Inbox. Jepni komente dhe përgjigjuni mesazheve të ndryshme, nëse mendoni se kjo gjë është e nevojshme.

Ushtrimi 7.8 – Krijoni një dosje Krijoni një dosje me emrin Patenta. Zhvendosni të gjitha mesazhet që keni marrë në lidhje me patentën e kompjuterit nën këtë dosje të re.

Fshini disa mesazhe nga dosja Patenta. Hapni dosjen Deleted Items dhe shikoni se mesazhet e fshira janë akoma atje.

Ushtrimi 7.10 – Fshini mesazhe, fshini dosje

Fshini të gjitha mesazhet në dosjen Patenta, në dosjen Inbox dhe në dosjen Deleted Items. Fshini më në fund edhe vetë dosjen Patenta.

Ushtrimi 7.11 – Dërgoni e-mail përmes lidhjes me internetin

Dërgoni (nëse keni mundësi) një e-mail përmes lidhjes me internetin, për një person që ju e njihni. Mund të jetë një përshëndetje dhe mundësisht një fotografi e vogël si bashkangjitje, në varësi të shpejtësisë së lidhjes me internetin.

Sqarim shtesë: Microsoft Outlook Siç e përmendëm që në fillim të këtij programi, pakoja e programeve të zyrës, Microsoft Office, ka edhe një program tjetër të postës elektronike, që quhet Microsoft Outlook.

Programi integrohet me Microsoft Word dhe ka edhe disa funksione shtesë në krahasim me Outlook Express. Por ne u morëm me këtë të fundit, meqë është më i thjeshtë dhe funksionet bazë përdoren edhe këtu. Nga ana tjetër, Outlook Express ka përdorim më të gjërë, pasi ai vjen bashkë me sistemin e drejtimit Windows XP.

Programin Microsoft Outlook po e lëmë si vetëstudim, meqë ka ngjashmëri të madhe logjike në përdorimin e tij, në krahasim me programin e postës elektronike të trajtuar këtu.

Dritarja kryesore e Microsoft Outlook duket si më poshtë:

Siç e shikoni, nga ana e majtë e dritares së programit shfaqet grupi i ikonave kryesore të programit, të ndarë në nëngrupe. Këtu keni mundësi të përdorni gjithashtu edhe një kalendar, si dhe një kartotekë adresash më të avancuar, se tek programi Outlook Express.

Metodika tjera nga BMC Nëse dëshironi të lexoni më shumë mbi TI-në, atëherë ne ju ofrojmë:

- Patenta e kompjuterit, moduli 1-3 - Web-dizenjo me FrontPage - Web-dizenjo me HomeSite - FTP me Total Commander - Total Commander si Explorues

Vizitoni për më tepër faqen tonë në: http://www.bmconline.info/

- 85 -

Page 88: ECDL 2003 (4-7) PDF

Patenta e kompjuterit 4-7 PA

TENTA

E KO

MPJU

TERIT për të gjithë

moduli 4-7

NJOHURI BAZË PËR

PATENTËN E KOMPJUTERIT

PËRGATITUR PËR

VETËSTUDIM DHE

MËSIMDHËNIE

Patenta e Kompjuterit për të gjithë, moduli 4-7, është metodika e dytë, që së bashku me të parën mbulojnë shtatë modulet e përgatitura me specifikacionet e kërkesave të Bashkimit Evropian për Njohuritë Bazë në kompjuter. Për të patur një Patentë kompjuteri, duhet të kesh njohuri teorike mbi Teknologjinë e Informacionit (TI), si dhe aftësi praktike në një radhë programesh bazë. Me këtë metodikë, ju do të merrni njohuritë e duhura mbi programin e llogaritjes Excel XP, programin e databazës Access XP. Do aftësoheni për më tepër në një program prezantimi, Powerpoint XP dhe në fund do të mësoni funksionet bazë të programit Outlook Express – postës elektronike (e-mail). Metodika është e pajisur me ushtrime dhe instruksione të ndryshme, prandaj mund të përdoret edhe për vetëstudim.

Moduli 4. Programi i llogaritjes – Excel XP: Linjat e butonave ● Dosjet e projektit ● Shkruaj tekst ● Seritë ● Radhët dhe kollonat ● Zona e qelizave ● Renditja e të dhënave ● Formatimi i të dhënave ● Mbrojtja e llogarisë ● Printimi i llogarisë ● Funksionet ● Adresat absolute ● Formulat ● Diagramat ● Tekstet sqaruese për diagramat ● Diagramë me të dhëna të shpërndara ● Ndërrim i tipit të diagramës ● Shumë seri të dhënash në diagramë ● Diagramë me kurbaturë ● Diagramë rrethore ● Printimi idiagramës ● Seri dhe tipe diagramash ● Integrimi apo ndërlidhja e të dhënave, etj.

Moduli 5. Databaza – Access XP: Një databazë ● Korrigjo të dhënat ● Përdor guidën e një tabele ● Përdor një databazë ● Formularët ● Pyetsorët ● Kërkimi ● Zgjedhja e të dhënave ● Raportet, etj.

Moduli 6. Prezantimi – Powerpoint XP: Shkruaj tekst ● Futni ClipArt ● Futni një objekt nga Excel ● Futni diagramë organizimi ● Vizato objekte ● Koka dhe këmba ● Objektet në master ● Shabllonet ● Diasshow ● Efekte ● Animacion teksti ● Rregullimi kohor ● Shfaq Diasshow ● Printo prezantimin, etj.

Moduli 7. Posta elektronike – Outlook Express: Fillo Outlook Express ● Dërgo mesazh ● Lexo mesazh ● Përgjigju një mesazhi ● Bashkangjit file ● Hapni dosje ● Rendit mesazhet ● Fshij mesazhet ● Dërgo më tej një mesazh, etj.

MBULON MODULET

4, 5, 6 DHE 7 EXCEL XP

ACCESS XP POWERPOINT XP DHE OUTLOOK

EXPRESS

BLINI GJITHASHTU PATENTA E

KOMPJUTERIT PËR TË GJITHË

MODULI 1-3

FILLESTARË AVANCUAR EKSPERTË

për të gjithë