e jaargang nummer 3 september 201040

een uitgave van de

voor het behoud van theaterorgels

N

ederlandse Orgel FederatieN

ederlandse Orgel Federatie

CONCERTAGENDA 2010

Keith Beckinghamzaterdag 11 september 15.00 uur Haarlemzondag 12 september 20.00 uur Steenwijk

Chris Powellzaterdag 20 november 15.00 uur Haarlemzondag 21 november 20.00 uur Steenwijk

Raadpleeg svp de concertagenda opwww.nederlandseorgelfederatie.nlof bel met 070 75 36736voor het verifiëren van concertdata.

Het weekeinde rond 11 en 12 december is gereser-veerd voor een optreden (met Hollands talent) in Pernis en Dordrecht. Die gegevens volgen in de eerstvolgende editie.

Hopelijk zal het orgel in Schiedam tijdens (en na) de open monumentendagen in september weer te horen zijn.

Len Rawle PresidentGovert Slagboom Erevoorzitter

BestuurJan Verkiel voorzitterHans van Hest secretarisJan Hulsing penningmeesterHenk Wagenaar vicevoorz. / PRJan de Boer concertorganisatieRené van Donk concertorganisatie/alg. best.lidPieter Kroon algemeen bestuurslid

Secretariaat Hans van HestRodelaan 1812272SC Voorburg

Financiële- en ledenadministratie J. HulsingRosa Spierlaan 442 1187 PJ AmstelveenBankrekening: 225 2432 (ING)t.n.v. NOF- financiële administratie, Amstelveen

International Bank Account NOF IBAN: NL93 INGB 00022524 32BIC: INGBNL2A

Post (en redactie-adres voor kopij) NOF Postbus 313 4000 AH Tiel

NOF op het Internet:Website: www.nederlandseorgelfederatie.nl

E-mail:Secretariaat: secretariaat@nederlandseorgelfederatie.nlBoekhouding: administratie@nederlandseorgelfederatie.nlRedactie: redactie@nederlandseorgelfederatie.nlVerzending NOFiteiten: postverzending@nederlandseorgelfederatie.nl

ISSN 0927 - 9873

In dit nummer: Organisten in september en novemberWat doen we met een theaterorgel?OktoberRoodborstje?Wie komt ons helpenGrote ClubactieBoskoop, Vredige opslag

Van de ErevoorzitterWandeling door de tijdErespelden, Theaterorgelmuziek op platen/cd’sOrganisten gedurende 40 jaarVreugde en teleurstelling

Een berg e-mailMeedenken, reactiesTrip naar HamburgIn MemoriamKoffieOrgelkaart van Nederland

NEDERLANDSE ORGEL FEDERATIE

opgericht 6 oktober 1970

345

6/789

10

40-1140-12/19

40-2040-2140-22

2324/2627/29

3031

Toegangsprijzen bij NOF-concerten

Leden en donateurs v/h Kunkels Museum € 8.- 65plus/pashouders € 10.- Overige bezoekers € 12.-tot 16 jaar GRATISGroepskorting in overleg met de penningmeester.

Toegangskaarten koopt u bij de entree.

Concertlocaties:

Theater Tuschinski Reguliersbreestraat 1017 CN Amsterdam Gebouw Electroplast Egstraat 1 3319 LA Dordrecht

Kunkels Draaiorgelmuseum, Kuppersweg 3 2031 EA Haarlem(www.comptonhaarlem.nl)

Hotel Restaurant ‘De Zon’Stationstraat 1 8431 ET Oosterwolde

Gereformeerd JeugdgebouwBurg. van Esstraat 34 3195 AG Pernis

Theater A/d Schie Stadserf 1 3112 DZ Schiedam

Evenementenhal ‘De Meenthe’Stationsplein 1 8331 GM Steenwijk

Een waardige start van het NOF-concertseizoen

en een sprongetje naar november

Momenteel viert Keith Beckingham zijn 50-jarige ju-bileum als organist/entertainer. Na een auditie bij de toen zeer populaire organist Joseph Seal volgde al snel een bliksemcarrière, op de billboards aangekondigd als ‘wonderboy-organist’. Zijn eerste ra-diouitzendingen kwamen vanuit Tooting, later uit Harrow, Clapham Junction en Kingston upon Thames, allemaal met Wurlitzer-orgels voor de Granada-bioscooponder-neming.

Keith werkte meer dan 25 jaar voor de Hammond Organ Company en demonstreerde ‘Showcase’ concerten in En-geland, Zuid-Afrika, het verre Oosten, Australië, Nieuw Zeeland en op het Europese vasteland. Bijna vanzelfspre-kend beklom hij bij Hammond Ltd. de bedrijfsladder en werd Vice-president Verkoop/export voor de Verenigde Staten in Chicago en Managing Director in Engeland.

Hij heeft heel wat Hammond-langspeelplaten op zijn naam staan en zijn meest succesvolle theaterorgelcd’s maakte hij aan de South Bank University Wurlitzer (‘South Bank Showcase’) en Clyde Bank Town Hall (‘Ritz Beckingham’).

Zijn stijl van spelen ligt heel gemakkelijk ‘in het gehoor’ en het kan bijna niet anders of hij weet zijn publiek naast de muziek wel te entertainen met boeiende verhalen over zijn werkterrein en over beroemde namen met wie hij gedurende al die jaren in aanraking is geweest.

Hij is zeer bevlogen bezig met het behoud van theateror-gels, was voorzitter van de Cinema Organ Society, mo-menteel aangesteld als muzikaal adviseur van de COS.

Het is niet de eerste keer dat hij voor concerten naar ons land komt en nog maar kortgeleden was hij in Hoogland een van de eregasten tijdens het 75-jarige jubileum van Hammond, bij de Toonwielorgelvereniging in ons land.

De manier waarop hij speelt is altijd uitstekend geregis-treerd en perfect voorgedragen. Een organist van -laten we zeggen- de rustige en traditionele stijl.

Afgezien van de NOF-jubileummaand is Chris Powell onze volgende gastorganist.

Chris is in Manchester geboren, zijn eerste muzikale her-inneringen waren voor hem de klanken van het kerkorgel. Al vroeg kreeg de smaak van muziek hem te pakken, hij begon al op zeer jeugdige leeftijd met lessen en sloot zich weldra aan bij school- en kerkkoren.

Net als bij veel van zijn collega’s maakte het Wurlitzer or-gel van de Tower Blackpool een overweldigende indruk. Chrisje moet toen al tegen zijn vader hebben gezegd dat hij dat orgel wel zou gaan bespelen! Daar werd wel wat om gelachen maar toen hij 19 werd kwam de speeltafel en een erop spelende Chris omhoog uit de diepte. Hij speelde er ruim vijf jaar.

Een speciale uitzending voor de tv, bij een optreden in de Blackpool Wintergarden voor Prinses Diana, zorgde voor wereldwijde bekendheid: de hele orgelwereld lag aan zijn voeten.

Zijn contracten bij de Tower met de daarbij gepaard gaande bekendheid bleken vruchtbaar voor zijn carrière, hij werd steeds meer gevraagd voor optredens bij allerlei orgelclubs, shows en presentaties. Dat leidde weer tot verbintenissen bij orgelfirma’s en -fabrikanten.

Een deel van zijn jeugd bracht Chris door in Nieuw Zee-land, waar hij in 1994 terugkeerde om twee jaar te gaan werken in het Baycourt Theatre.

Hij deed mee aan ‘The Merry Widow’ en bijna tegelijker-tijd bracht hij opnamen uit met o.a. ‘The Mighty Allen”’van de familie Koke in Auckland. Chris trad op in Spanje, in Zwitserland en maakte daar een nieuwe opname met de titel ‘Up with the Curtain’ aan een mooi Rodgers orgel.

Chris Powell speelde nog maar kort geleden mee bij het zeer succesvol openingsprogramma in Oosterwolde.

Kom naar Haarlem en Steenwijk om opnieuw naar deze geweldige en onderhoudende toetsentovenaar te kijken maar vooral te luisteren!

showmaster aan de speeltafel van ‘onze’ Compton in Haarlem

De organisten en onze teams rekenen op een grote opkomst !

3

foto: Wayne Ivany C .O.S.

De meeste mensen weten niet wat het is: een theateror-gel. Sommigen denken aan een elektronisch orgel thuis van weleer. Anderen denken aan een kerkorgel. “Da’s toch zo’n ding met pijpen?” U, als lezer van NOFiteiten weet uiteraard wel wat een theaterorgel allemaal kan.

Maar nu de vraag: “Wat doen we eigenlijk nog met het theaterorgel?” Alleen maar concerten geven is toch ei-genlijk veel te weinig voor zo’n mooi instrument?

Natuurlijk zijn concerten heel mooi om mee te maken.Heerlijk om naar te luisteren, gaaf om naar te kijken en erbij te zijn.

Maar denkt u wel eens aan een ‘open dag’? Veel mensen willen graag eens zelf spelen achter (of eigenlijk vóór) een imposant theaterorgel. Wat je veel hoort is: “Dat kan ik helemaal niet”, of “Dat durf ik niet, daar ben ik niet goed genoeg voor”.

Dat is best jammer want het is juist geweldig om mensen lekker te zien spelen. Op een open dag is kwaliteit en kundigheid van het spelen helemaal niet belangrijk. Veel belangrijker is of men plezier heeft om eens een prachtig theaterorgel te mogen bespelen.

Leuk is ook om te zien hoe enthousiaste organisten ‘in de dop’ eerst een beetje met trillende handen spelen en na een paar minuten ineens rechtop gaan zitten en zichzelf laten gaan.

Maar open dagen en concerten zijn niet het enige wat met het theaterorgel kan worden gedaan.

Heeft u wel eens een ‘silent movie’ meegemaakt met be-geleiding van een theater- of bioscooporgel? Net als vroe-ger lekker lachen en genieten van bijvoorbeeld een film van Buster Keaton die aan het verhuizen is. Heel leuk om daar het geluid van het orgel bij te horen.

Er zijn ook dagen georganiseerd waar vier Nederlandse organisten hun kunnen laten horen en zien. Dit viel erg in de smaak, omdat het wat losser is als bij een professioneel concert. Er komen vier verschillende stijlen voorbij dus voor ieder wat wils. Men hoeft niet braaf te blijven zitten en mag gerust naast het orgel komen staan om te genie-ten van het orgelspel. Verzoeken worden vaak dan ook meer gedaan. Het beviel het publiek zeer en was gelukkig dus ook een groot succes.

Wat dacht u van een verjaardag vieren met het theater-orgel als feestbegeleiding erbij. Ook dat hebben we al ge-daan, men vond het een erg leuke afwisseling.

(Op 17 juli jl. speelde ons orgel in Steenwijk tijdens een fami-liefeest, red.)

Een leuke dansavond of -middag organiseren, net zoals dat gebeurt in de Blackpool Tower Ballroom. Dansavonden en verjaardagfeesten kunnen bijvoorbeeld georganiseerd worden in het Kunkelsmuseum te Haarlem.

Waarom niet een Diner Dansant? Of tijdens het eten van een pizza genieten van het theaterorgel. Te denken aan het Organstop Pizza Restaurant. Dat zouden wij ook best kunnen, toch? Ik ben ervan overtuigd dat deze uitjes best leuk zijn om te organiseren.

Lijkt het u wat, laat het gerust weten aan de NOF. Er zijn meerdere locaties waar deze dingen te organiseren zijn.

Silent movies zijn natuurlijk erg gaaf in het Tuschinski the-ater. (of in Dordrecht, red.)

We hebben al vaker samengespeeld met een draaiorgel, onze vrienden van het Kunkels Draaiorgelmuseum kun-nen dat prima met ons combineren, erg leuk om te ho-ren. Ik zat eens rustig achter het Compton theaterorgel in Haarlem de “Bolero” van Ravel te spelen. Opeens, heel synchroon, speelde een draaiorgel met me mee. Dat was heel gaaf.

Laat uw ideeën gerust weten, theaterorgels zijn wat mij betreft niet alleen voor de concerten.

Vriendelijke groet en graag eens tot ziens.

Jan Roffel.

Wat doe je nog met een theaterorgel?

Kopij voor de december-editie is van harte welkom bij de redactie redactie@nederlandseorgelfederatie.nl

Of in de NOF-Postbus 313, 4000 AH TIEL. De deadline is 1 november 2010.

de heer Ten Wolde tijdens de open dag in Steenwijk

4

dansen bij het orgel dansen bij het orgel dansen bij het orgel dansen bij het orge

l

da

nsen

bij

het o

rgel

dansen bij het orgel dansen bij het orgel dansen bij het orgel dansen bij het orge

l

da

nsen

bij

het o

rgel

Phil Kelsall, vaste (en hoofd)bespeler van het wereldberoemde Wurlitzer orgel in de Blackpool Tower Ballroom mag, evenals zijn illustere voorganger Reginald Dixon, sinds kort de eretitel M.B.E. achter zijn naam zetten. Proficiat!

Wat doe je met een jubileum?

5

Het Haarlemse team heeft de vorig jaar aangeschafte toy-counter (lees: speelgoed met trommels, sleebellen, trian-gel etc.) helemaal opgeknapt. Zoals al eerder geschreven is, is hier door Theo Landman en Eef Schotman veel hulp bij gegeven met het beleren en maken van houten onder-deeltjes.

De geheel gemonteerde toycounter is in een aanhangwa-gentje onder ‘tromgeroffel’ vanaf Den Haag naar Haarlem getransporteerd, waar het geheel naar boven werd geta-keld en in de orgelkamer gezet.

Nou ja, gezet... ik had gemeten dat er TWEE MILLIME-TER speling moest zijn in de deuropening, na demonteren van de deur bleek dat net één millimeter te zijn... maar het paste.

De dag dat we daar mee bezig waren was het 28 graden buiten, en binnen dus nog veel warmer. We hebben met hulp van Jan de Boer en Eef Schotman nog wel de bal-kenconstructie gemaakt waar het spul op moet komen te staan en vonden het toen wel mooi.

Vrijdag 29 juli, laatste dag van de vakantie, dagje Haarlem.Met een takel alsnog de toycounter naar boven verplaatst, eindelijk, hij staat op zijn plek, lucht zit er ook al op. Al-leen de elektrische aansluiting nog maken en we kunnen het apparaat gebruiken!

We hadden de speeltafel een tijd terug afgekoppeld met het idee om de solid state verder aan te sluiten, maar helaas, andere projecten (Boskoop) en privé omstandig-heden vroegen veel tijd, heel veel tijd...De oude kabels zijn dus weer aangesloten en het orgel is weer speelklaar gemaakt.

Jan kon eind van de middag op het orgel al weer ‘Roffel-en’, gelukkig maar, hij begon verschijnselen te vertonen van ontwenning, een soort ‘compton-heimwee’ zal ik maar zeggen. We moeten nog wel stemmen en wat klein werk doen, maar we zijn klaar voor september! De zater-dag erna kwam er een buitenkansje.

Steven Ball, de bekende Amerikaanse organist, is een aan-tal dagen in ons land voor diverse carrillionconcerten.Zoals velen van u weten is hij ook een geweldige specialist met theaterorgelspel en een kans om hem even te horen spelen wil je natuurlijk niet missen.

Aanvankelijk was de bedoeling dat hij in Tuschinski een uurtje zou spelen, een soort try-out, maar het orgel was nog niet bespeelbaar, een gemiste kans voor het team al-daar. En een teleurstelling voor Steven die zich na zoveel jaren erg had verheugd op het Tuschinski-orgel!

Oorspronkelijke ideeën om juist in het prachtige Theater Tuschinski stil te staan bij het veertig-jarig bestaan van de NOF moesten we laten varen...

Wij hadden Steven wel graag in Haarlem en aldus ge-schiedde: een dikke anderhalf uur heeft hij van alles ge-speeld, een privé miniconcert dus!

Rene van Donk.

Steven Ball was even in Haarlem

Een stukje geschiedenisStandaart was oorspronkelijk een kerkorgelbouwer. Maar ze hadden moderne opvattingen over elektro-pneumatiek. En ook commercieel zocht men naar nieuwe wegen. In 1920 heeft Standaart een eerste orgel opgeleverd dat een beetje ging lijken op een ‘Cinema-concert orgel’. Dit was voor het Edison Theater in Amsterdam. Uit de dispositie blijkt duidelijk hun kerkorgel-achtergrond met stemmen als Prestant, Gedeckt, Schalmei en Roerfluit, maar het or-gel bezat wel al een uitgebreide percussie sectie met o.a. klokken, xylofoon, castagnetten tamboerijn, vogelfluit, tom-tom enz. Het orgel bestaat al lang niet meer.

Waarschijnlijk moeten we ergens tussen 1924 en 1926 denken toen Standaart een orgel plaatste in ‘Gebouw Ti-voli’ aan de Nieuwe Haven 357 in Schiedam. Een klein or-geltje met 4 stemmen, een pianoconsole met 2 klavieren, waarbij via het onderklavier ook de ingebouwde piano kon worden bespeeld. De stemmen: Vox Humana, Violin, Roerfluit en Clarinet en verder ook de nodige toeters en bellen. De clarinet van dit orgel is geen tongwerk maar een labiaalclarinet. Labiaal-pijpen zijn goedkoper dan tongwerken. Door de opvallende constructie komt er een redelijke clarinet-toon uit. De leverancier van deze pijpen was Laukhuff. Het Duitse Laukhuff was in die tijd waar-schijnlijk een belangrijke toeleverancier voor Standaart.

Overigens beginnen deze clarinetpijpen pas vanaf c2, voor de discant van het klavier dus. Het lagere gedeelte zijn anders soortige pijpen, meer een soort quintadena maar voor beide geldt dat de quint een belangrijke boventoon vormt. Daarom is de overgang van clarinet naar quinta-dena wel hoorbaar maar niet storend. In de praktijk zul-len de clarinet-pijpen vooral in de melodie hoorbaar zijn en de quintadena-pijpen in de begeleiding. Overigens zijn dergelijke overgangen niet vreemd. Zo gaat de metalen roerfluit in het laag over in houten bourdon-pijpen die juist op het pedaal een mooie bas geven. De 16’ bourdon lijkt overigens in dit orgel later te zijn toegevoegd want ze zijn qua constructie anders dan de 8’ bourdon pijpen. In 1942 werd het gebouw Tivoli opgeëist door de Duitse Wehrmacht, het orgel moest op last van de bezetter wor-den verwijderd. Het orgel werd via een dagblad te koop aangeboden door de heer P. Goemans van Garage Au-burn aan de Nieuwe Haven, mogelijk was Goemans ook de eigenaar van Gebouw Tivoli. De koper was de heer G.M. Paap uit Arnhem. De heer Paap was een echte or-gelliefhebber en heeft les gehad van Simon C. Jansen. Die adviseerde Paap om thuis een 2-klaviers-orgel, “Pedalion” geheten, aan te schaffen.

En juist in die periode werd het ‘Standaart-cinema-con-certorgel’ uit het Schiedamse ‘Tivoli’ aangeboden. Er werd gepast en gemeten want het moest allemaal wel pas-sen, en de koop werd gesloten. De opbouw van het orgel is toen door Theo Strunk (vroegere meester-knecht bij Standaart) op de eerste verdieping van de woning van de heer Paap geklaard. Om zich met het cinema-orgel enigs-zins vertrouwd te maken nam de heer Paap les bij Gaston Du Bin, organist en kapelmeester van het Luxor-Theater in Arnhem, later organist in het Utrechtse Rembrandt. De speeltafel van dat Rembrandt-orgel blijkt nu de speeltafel van ons orgel in Dordrecht te zijn. Het Arnhemse Luxor Theater had overigens toen ook een Standaart orgel uit 1926 met pianoconsole, maar dan wel met 7 stemmen. In Dordrecht hebben we nu ook 7 stemmen.

Tijdens de slag om Arnhem heeft het instrument zich goed gehouden ofschoon alle ramen uit het vertrek waren ver-dwenen en wind en vocht vrij spel hadden. Het was de heer Standaart sr. die zich met het nazien en weer geheel klaar maken van het orgel belastte, en hij vertoonde ook veel genegenheid tot dit orgel want aldus zijn woorden, het was een van de allereerste orgels die hij had gebouwd. Slechts de ingebouwde piano had geleden en is toen ver-wijderd omdat herstel te kostbaar bleek.

In 1963 verhuisde de familie Paap naar een huis in Velp. Het orgel ging natuurlijk mee en demontage en wederop-bouw geschiedde door de fa. Verschueren uit Heythuy-sen. Maar in 1979 werd ernstige schade veroorzaakt door een hevige stortbui en als gevolg daarvan overlopende goten enz.

In 1995 werd het door de NOF aangekocht. Het is niet duidelijk of het orgel na 1979 nog is opgeknapt, maar toen de NOF het orgel weghaalde uit Velp speelde het in ieder geval niet meer. Over de klank viel dus niets te zeggen.

In de jaren daarna is het technisch team uit Voorburg be-gonnen met de restauratie van het orgel. Dat moest naast het reguliere onderhoud aan het eigen orgel gebeuren, dus het nam de nodige tijd in beslag. De speeltafel bleek onder de houtworm te zitten en is toen bij het grofvuil terecht gekomen. De speeltafel die daarvoor in de plaats is gekomen was die van het eerste VARA-orgel dat door Standaart in 1929 in de VARA studio-villa aan de Heu-vellaan in Hilversum werd geplaatst. In dat jaar nam de VARA organist Johan Jong in dienst.

Al in 1930 werd door het VARA-bestuur besloten om het orgel in te ruilen voor een groter orgel in een nieuw te bouwen studio. Standaart verkocht het eerste VARA orgel, na een kleine uitbreiding met een Subbas 16’, aan het Rembrandt Theater te Utrecht. In de jaren zeventig werd de NOF opgericht en werd het orgel aan de NOF geschonken. Er werd een plaats gevonden in de Amster-damse Pro Rege Kapel, niet ver van mijn huis. Dat werd mijn eerste kennismaking met de NOF en het werken aan de opbouw van een orgel. En ja, de speeltafel die ik later weer tegen zou komen.

Roodborstje?

Het mag duidelijk zijn, ‘onze’ theaterorgels zijn allemaal behoorlijk op leeftijd. De meeste hebben wel een stukje geschiedenis achter de rug en het is leuk om die te ach-terhalen. Hierbij die van het Tivoli-orgel.

Hopelijk wordt dit onderwerp door de andere teams opgepakt om ook wat over ‘hun’ orgels te vertellen.

6

Toen in 1973 het orgel speelklaar raakte kwam er een ander kerkbestuur. Dat bestuur was anti-theaterorgel en de NOF kon helaas inpakken. Een aantal stemmen van dat orgel zijn uiteindelijk terecht gekomen in Steenwijk, de speeltafel werd de nieuwe voor het Tivoli-orgel.

Al snel kreeg het team in Voorburg in de gaten dat het Tivoli-orgel er goed een paar stemmetjes bij kon gebrui-ken, een tibia en een tuba/trompet. Uit verschillende res-tanten begon men die samen te stellen. Maar toen er een Wurlitzer tibia en trompet in Engeland te koop werden aangeboden was het erg aanlokkelijk om hiervoor te gaan. Voor velen is Wurlitzer het summum op theaterorgelge-bied.

De trompet heeft weer een stukje geschiedenis op zich-zelf. Oorspronkelijk stond die in het orgel van het Gra-nada Theatre Wandsworth, (3 man. / 8 ranks, opus 2197, gebouwd in 1936). In de oorlog raakte het orgel door oor-logsschade buiten gebruik. Onderdelen van het orgel zijn toen gebruikt om andere orgels weer op te knappen. Het orgel waar de trompet in is beland is uiteindelijk bij Les Rawle (de vader van Len Rawle) terecht gekomen die zijn orgel had samengesteld uit diverse andere orgels. Bij het overlijden van Les Rawle is dat orgel in verschillende delen weer te koop aangeboden en zo zijn we aan de trompet gekomen. De tibia komt oorspronkelijk uit het Rockland Theatre - New York, van een Wurlitzer style F (2 man / 7 ranks), Opus 1760, gebouwd in 1927.

Tijdens de opbouw in Dordrecht is er nog besloten een Viole celeste bij te plaatsen. Deze komt uit het 3/10 orgel van de Commodore Hammersmith, een orgel dat Stan-daart in 1929 in Engeland plaatste. Toen de VARA in 1929 z’n tweede orgel bestelde refereerde Standaart naar het Commodore orgel als voorbeeld. Een viole celeste wordt altijd in combinatie met de gewone viole gebruikt. Maar door ‘m iets zwevend te stemmen krijg je dat mooie en-semble-effect van meerdere strijkers.

Het hart van het orgel dat nu in de kantine van Electro-plast staat is dus nog steeds het Standaart Tivoli-orgel. Met de extra Wurlitzer-stemmen erbij kunnen we nu beter spreken van een 2/7 Standaart/Wurlitzer pijporgel. Tijdens de opbouw en restauratie werkzaamheden spra-ken we steeds van het Tivoli- of Paap-orgel. Maar er is teveel bijgekomen om nog steeds die naam vol te blijven houden. De nieuwe benaming die we voor het orgel be-dacht hebben is ’t Roodborstje’. Hoe we aan die naam zijn gekomen? Ik zou zeggen, kom maar eens kijken…. Peter Koppe

Links: Labiaal -Clarinet , Boven: Het lijkt alsof de Style D-Trumpet de tong uitsteekt ,maar die zit , niet zichtbaar, in de voet!

Midden: Fiets op slot bij het Commodore-theaterOnder: houtworm in de oorspronkelijke speeltafel.

7

Wie komt ons helpen?

Boren, schuren, vijlen, lijmen, isoleren, solderen, plakken, zagen, hakken, monteren of juist uit-elkaar halen, schil-deren, sjouwen, draaien, beuken, tillen, beuren, trekken, beulen, kreunen, duwen, klemmen, klimmen, klauteren, bukkend, soms op de grond liggend werken en ga zo maar door. Terwijl je niet eens een echte orgelbouwer bent. . .

Gelukkig is er in de meeste teams veel ervaring en je kan ernaast ‘in het randgebeuren’ een steentje bijdragen. Of af en toe de stofzuiger hanteren om de boel schoon te maken en weer aan kant te brengen. Of gezellig samen pauzeren voor een praatje, iets eten of drinken, het hoort er allemaal bij.

Diepe bewondering en respect heb ik dan ook voor alle mensen die, sommigen al vanaf het begin van de NOF, werken en hebben meegewerkt aan het onderhoud, het herstellen, restaureren, verhuizen, opbouwen en bespeel-baar maken èn houden van ‘onze’ instrumenten. Wat zou er van terecht zijn gekomen zonder deze inzet?

Elders in deze uitgave (bladzijde 40-21) mogen dan wel namen van ruim honderdtwintig orgelbespelers staan, zonder jullie was daar letterlijk en figuurlijk geen noot van terecht gekomen! Technische teams verdienen misschien wel de grootste pluim!JR

Einde van de vakantie?

Hopelijk hebt u kunnen genieten van een fijne vakantie!Organisten èn teams nodigen u van harte uit om weer naar de concerten te komen.

Het zou nòg mooier zijn als u familieleden, vrienden en kennissen meevraagtom samen te komen luisteren.

Gedeelde vreugde is immers dubbele vreugde!Graag tot ziens!

8

advertentie

Geachte theaterorgelliefhebbers, Net als in voorgaande jaren, doet ook dit jaar de NOF weer mee aan de Grote Clubactie.Vorig jaar was de lotenverkoop voor de NOF een dave-rend succes: u kocht massaal loten, uw penningmeester heeft drie keer moeten bijbestellen! En dat hebben we ge-merkt: na afloop van de actie kon ruim 1200 euro naar het orgelfonds, het speciale ‘spaarpotje’ van de NOF waaruit de grote en kleine projecten worden gefinancierd. En projecten zijn er altijd, denk maar aan de wederop-bouw van het NOF/TIVOLI-orgel, dat binnenkort haar klanken aan u gaat laten horen en de wederopbouw van het NOF/VARA-orgel, dat ook al is begonnen.Kleinere projecten dienen zich vaak ‘spontaan’ aan: we hebben met oude orgels te maken en daaraan moet op zijn tijd wel eens wat gerepareerd worden. Ook die kleine ‘projecten’ worden gefinancierd uit het orgelfonds. Met uw steun, door het kopen van loten, helpt u de NOF weer een beetje. Maar u kunt er zelf ook beter van wor-den: u kunt er namelijk leuke (en grote!) prijzen mee win-nen.

Ook dit jaar zijn er weer vele grote en kleine prijzen te verdienen, maar dan moet u wel eerst weer loten kopen, liefst nog veel meer dan u vorig jaar deed. De trekking van de prijswinnaars is overigens op 25 november 2010. De prijs van een lot is € 3,- per stuk. Maar liefst € 2,40 van elk verkocht lot (dat is 80%) komt rechtstreeks ten goede aan de NOF. De Grote Clubactie is de enige loterij waar zo veel geld per verkocht lot rechtstreeks naar de vereniging gaat. Wanneer u tien loten koopt, brengt het netto gezien ongeveer evenveel op als de jaarcontributie van een lid! Om de kosten van het toezenden van de loten ook binnen de perken te houden, vragen wij voor elke bestelling € 1,- als tegemoetkoming in de verzendkosten. Het rekensommetje: aantal loten dat u wilt kopen maal € 3,- plus € 1,- is totaalbedrag dat u moet overmaken.Een voorbeeld: u wilt vier loten. Dan is dat vier keer drie euro plus één euro voor het verzenden is totaal € 13,- . Wanneer elk lid één lot zou kopen, zou dat de NOF al meer dan € 1000 opleveren. Maar we willen meer! Nóg meer als vorig jaar!

U zou eigenlijk niet één, niet twee, niet drie, maar méér loten moeten kopen. Des te meer, des te beter! Ook voor u zelf, want dan maakt u meer kans op leuke prijzen. Ver-koop ze desnoods aan anderen, bijvoorbeeld uw kinderen of uw buren, zolang u ze maar bij de NOF koopt! En dan heb ik nog de volgende aanbieding voor u: bij elke tien loten die u koopt, doe ik er een gratis toegangskaart-je ter waarde van € 8,- voor een NOF-concert bij. Dus wanneer u 10 loten koopt, betaalt u weliswaar € 31,- (inclusief verzendkosten) maar ze kosten uiteindelijk maar € 23,- Dat is toch snel verdiend nietwaar? Het liefst ontvangen we het totaalbedrag van u direct op de bankrekening van de NOF (ING – 2252432) via elek-tronisch bankieren. Dat is namelijk veruit het goedkoopst. Voor de verwerking van acceptgiro’s moeten verenigingen tegenwoordig steeds meer betalen. Dus vandaar de voor-keur voor elektronisch betalen. Vermeld bij uw betaling s.v.p. wel uw lidnummer of uw postcode en huisnummer zodat u de door u bestelde lo-ten ook daadwerkelijk thuis krijgt. )* Heeft u geen internet of maakt u geen gebruik van elek-tronisch bankieren? Geen nood: voor u hebben we in deze NOFiteiten ook nog een acceptgiro bijgevoegd die u ui-teraard kunt gebruiken voor het bestellen van uw loten. De NOF rekent weer op u. Daarom: bestel snel veel lo-ten! Met vriendelijke groet,

Jan Hulsing – penningmeester NOF. )* bestellingen waarvoor geen of onvoldoende portokosten (die ene euro) zijn betaald, zullen niet worden verzonden.

Grote Clubactie 2010

Het is de bedoeling om de acceptgiro uitsluitend te gebruiken voor de bestelling van loten,dus niet voor de contributie, giften of andere betalingen!

Bij de actie in 2009 is dat niet door iedereen zo begrepen en uitgevoerd, het kost de penningmeester veel extra werk en tijd om dat recht te breien!

Er moeten loten worden teruggestuurd enz. enz.

Gebruikt u de acceptgiro in deze uitgave dus alleen voor de bestelling van loten!

Dank u wel.

Bij deze uitgave is een acceptgiro gevoegd voor het bestellen van loten.(deze vermelding is op verzoek van TNT)

9

Zoals ik in mijn vorige artikel al heb geschreven ‘zitten’ we nu met ons NOF/VARA-orgel in het vernieuwde Flora- theater in Boskoop. Het is een mooie locatie met station van de lightrail en bushalte voor de deur. Om het gebouw is er bovendien een groot parkeerterrein. Het gebouw is gedateerd van ongeveer 1936 en van binnen helemaal gerestaureerd.

Er zijn voor ons twee orgelkamers gebouwd boven de kleedkamers en in de kelder is een ruimte voor de speel-tafel, piano en een kleine werkplaats. We hebben volop medewerking gehad van de eigenaar die ons op alle ma-nieren heeft geholpen, waar wij hem dan ook dankbaar voor zijn.

We zijn nu bezig om de orgelkamers in te richten en alles op z’n plaats te zetten zodat we de luchtleidingen en de aansluitingen voor de solid state kunnen maken.

Ondertussen is René van Donk bezig om de speeltafel om te bouwen naar solid state zodat, als dat klaar is, de speeltafel naar Boskoop kan. We hebben een lift die de speeltafel heft naar een ruimte naast het toneel zodat die zo de zaal ingereden kan worden.

Inmiddels zijn door één van de werknemers van de Firma Verweij de shutters gemaakt en die zijn (nadat ze zijn ge-spoten) geplaatst. Ons team is op het ogenblik op dinsdag en donderdag bezig met de opbouw van het orgel en dat loopt lekker maar er gaat toch nog heel wat tijd inzitten! In een volgende editie van NOFiteiten zullen we hier weer op terug komen.

Henk Wagenaar, teamlid Boskoop.

Boskoop

Vredige opslag?

Op een zolder in gebouw ‘Vrede’ te Zwartsluis lagen een heleboel ongebruikte orgelpijpen en wat daar zoal bij hoort, afkomstig uit Steenwijk en eerdere locaties.

Het gebouw krijgt een andere bestemming en om te voor-komen dat alles naar de schroothoop zou verdwijnen is het opgehaald. Op dit moment ligt alles ‘even’ in Almelo, in augustus gaat het naar een andere opslag.

Daar wacht het op definitieve kenners-beoordeling over wat er van bewaard zal worden of wat ervan alsnog door een opkoper kan worden opgehaald, mogelijk als steuntje voor de NOF-kas?

De NOF is dankbaar voor al die opslagfaciliteiten en ook aan de man- (of vrouw)kracht die voor het transport ver-antwoordelijk zijn of waren.

even uitrusten komt in de bus

10

Veertig jaar NOF betekent voor mij vele jaren herinnerin-gen. Nee, ik was niet bij de oprichting betrokken. Daar-over kan Jaap Jonker veel meer vertellen.Ik werd lid in de tachtiger jaren toen de NOF succesvolle concerten verzorgde en ook regelmatig de pers haalde. Een afscheidsconcert in Nederland van Reginald Dixon kon je best een succes noemen en kwam op het conto van Jan Hofman, de voorzitter die de vereniging als een generaal bestuurde.

Veel leuke historie hoorde ik in die tijd van Jacques Groeneveld. Dat was in het oude Passage-theater waar misschien ook wel mijn beste herinneringen liggen. De concerten werden in die tijd veel drukker bezocht en je moest zoeken naar een lege plaats, maar ik was er bij elk zondagmorgen concert. Wat genoot ik van George Black-more met zijn ‘I lost my heart in San Francisco’. En dankzij Jacques Groeneveld was op 5 december een Sinterklaas op het toneel of een leuke kerstversiering aan het einde van het jaar, Jacques was een artiest.

Ik was nooit een ‘vergaderdier’ en wist weinig van de in-terne organisatie van de NOF. Plotseling werd ik wakker geschud door toch wel verontrustende berichten over vrij hoogoplopende kwesties tussen bestuur en een groep verontruste leden. Zo hoog dat partijen reeds een ad-vocaat in de arm hadden genomen om hun standpunten kracht bij te zetten. Er werd een ledenberaad aangekon-digd in Amstelveen en het volledige bestuur was inmiddels afgetreden.

De NOF was in gevaar en wat ik vroeger niet zo snel deed, ik spoedde mij naar Amstelveen. Omdat ik eigenlijk bijna niemand kende, begon ik vragen te stellen. Wie is dan die meneer Dekker die de zaak zo scherp stelt en vertel me meer over de historie van deze kwestie….. De vergadering werd besloten met een bestuurverkiezing. Govert Slagboom werd de nieuwe voorzitter en als me-debestuurder werd Herman Dekker gekozen. Een goede oplossing want er was werkelijk een reorganisatie nodig van Statuten en Huishoudelijk reglement. Herman was een vriend met zijn NOF-hart op de goede plaats. Met inzet en hulp van Jaap Jonker klaarden we de klus en we hebben nu een goedlopende organisatie.

Tijdens mijn voorzitterschap heb ik veel vergaderd en ge-telefoneerd. Ik moest me in korte tijd veel dingen eigen maken. Met het NOF/VARA-orgel moesten we de school verlaten en het was Cees Osendarp die de brug smeedde naar het Circustheater in Scheveningen. Een plaats die we weer moesten verlaten toen Joop van de Ende het thea-ter kocht. Het was wederom Cees Osendarp die de weg plaveide naar het CBS-gebouw.

Vele jaren heeft het team van Henk Spaan hier aan orgels gewerkt. Samen met zijn vrouw Cor was dat werkelijk een NOF-stel. Henk voor de techniek en Cor (ze was ook lid) voor haar hulp bij open dagen etc.

Het heeft me wel de opmerking ontlokt “Als je van orgels houdt, moet je ook van verhuizen houden”.

Het NOF/VARA-orgel, van Hilversum naar de school-au-la in Rotterdam, daarna naar Scheveningen en toen naar het CBS-gebouw in Voorburg. Door reorganisatie van het CBS zijn we daar inmiddels uit en nu gaat het naar een goede plaats in Boskoop.

Daarom, de NOF bestaat bij de hulp van de Technische teams. Bert van Rossum met zijn team, die in het verre Steenwijk toch wel even een van de grootste orgels van Europa plaatste. De teams onder leiding van Paul Foncke en Henk Spaan functioneren geweldig. Ook in Amsterdam staat de opening van het Tuschinski-orgel voor de deur.

Wat we vooral nu nodig hebben zijn concertbezoekers, leden die de vereniging verder dragen. Het instrument is het waard.

Gelukkig gaan er ook veel dingen erg goed. Denk aan ons orgel in Dordrecht. Voor deze opbouw zeg ik dank aan Peter Koppe, Jack Raves en Adriaan van der Linden. Vele maandagen werk, maar het resultaat is geweldig. Mijn grote dank ook aan vader Jaap en zoon Jan van der Veer die met liefde voor het instrument zoveel hulp heb-ben geboden.

‘Noffers zijn boffers’ zei Willem vanden Hurk een keer.De NOF is dus nog springlevend!

Govert Slagboom, erevoorzitter.

Van onze erevoorzitter

Rond het jubileum van de

Nederlandse Orgel Federatie40 jaar

40-11

Het begin lijkt best wel in orde, er komt koninklijke goed-keuring!

“Wij, Juliana, bij de gratie GodsKoningin der Nederlanden,Prinses van Oranje Nassau, enz., enz.

Beschikkende op de verzoekschriften ter bekoming van erkenning van de daarin genoemde, voor minder dan der-tig jaar aangegane, verenigingen door goedkeuring van hare daarbij overlegde statuten . . . hebben goedgevonden en verstaan”de overlegde statuten der navolgende vereniging goed te keuren en deze vereniging mitsdien te erkennen . . . .

In de oktoberuitgave in 1980 werd al een kort overzicht gepubliceerd met hoogte- of dieptepunten van de eerste tien jaar. Bij latere jubilea werd dat niet meer op die ma-nier samengevat. Jacques Groeneveld (die ook alles van stencillen af wist!) maakte nog wel een mooi overzicht bij 12 ½ jaar NOF.

*1970Toen er al zeer veel theaterorgels in Nederland gesloopt of naar het buitenland verkocht waren, liep een aantal verontruste orgelliefhebbers uit Amsterdam en omgeving rond met de gedachte dit verval in een of andere vorm een halt toe te roepen. Door het onderlinge contact o.a. in de City Orgel Sociëteit werd op 18 september 1970 een vergadering belegd onder leiding van de voorzitter van de Sociëteit, de heer W. Pijpelink. Andere aanwezi-gen waren J. de Cler, J.G. Jonker, H. Klompé, J. Mekkes, drs. L.H. van Oijen, R. de Rooy, S. Sibeijn, J. de Winter en H.N. Zwart. Hoewel het behoud van de theaterorgels het belangrijkste onderwerp van bespreking was, werd tij-dens de discussie de wens geuit in de doelstellingen ook de kerkorgels van de laatste 150 jaar te betrekken.

Omdat er in Amerika en in Engeland al dergelijke organisa-ties bestonden, die hetzelfde doel voor ogen hadden werd besloten om een afvaardiging naar Engeland te laten gaan met de opdracht na te gaan op welke wijze daar de orgel-verenigingen opereren. Nadat men zich in Engeland had georiënteerd over de daar toegepaste werkwijze werd in de vergadering van 6 oktober 1970 de Nederlandse Orgel Federatie opgericht.

*1971Diezelfde federatie vertoonde de eerste twee jaar nog weinig spectaculaire activiteiten.

De leden organiseerden thuis muziekavonden met gram-mofoonplaten, af en toe schaarde men zich op de zater-dagochtend rond het orgel van het Tuschinski-theater, waar dan een van de leden het orgel bespeelde. Belang-stellenden mochten aan de achterzijde van het theater binnen.

Het eerste nummer van het verenigingsblad dat toen een-voudig ‘Nieuws van de NOF’ heette, verscheen in juni 1971 en vermeldde toen trots dat de federatie al 70 leden telde. Overigens was de inhoud van het blad hoofdzakelijk gewijd aan het kerkorgel en kerkorgelconcerten.

*1972Een belangrijke gebeurtenis was het te koop aanbieden van het grote Möller-orgel, dat destijds op aandringen van Cor Steyn door de NOS (Nederlandse Omroep Stich-ting) was overgenomen van de BBC. De NOF, die echt nog geen geld had om dat orgel te kopen, heeft wel veel druk uitgeoefend op de omroepvereniging om het orgel voor ons land te behouden. Helaas is niet kunnen wor-den voorkomen dat het in 1973 naar de Verenigde Staten werd verscheept.

Henk van Oijen, huisarts te Amsterdam en een van de medeoprichters van de NOF schrijft voor NOFiteiten heel veel boeiende artikelen over orgels, organisten en grammofoonplaten. Van zijn pen is ook een artikel over het grote Möller orgel. De dokter bezit het Passage-orgel uit Den Haag, waar o.a. organist Jan van Weelden lang op speelde, in zijn Lunterse huis.

Tijdens een oktoberconcert met organisten Jan Mekkes en René de Rooy mocht de toen 17-jarige Hans Nottrot ook enkele nummers op het Tuschinski-orgel spelen. Later zou Hans nog vele NOF-concerten verzorgen en een grammofoonplaat vol spelen.

Eind 1972 voerde de NOF moeizame onderhandelingen om het orgel van het Rembrandt-theater te behoeden voor sloop. Dat is niet helemaal gelukt maar uiteindelijk schonk het Tuschinski-concern, waartoe het Rembrandt-theater behoorde, dit orgel aan de NOF.

*1973Op 26 mei werd het inmiddels gedemonteerde Rem-brandt-orgel door een flink dozijn vrijwilligers -NOF-le-den- overgebracht naar de Pro Rege-kapel in Amsterdam waar het gebruikt zal kunnen worden voor NOF-concer-ten èn kerkdiensten. Toen de eerste onderdelen zondags-morgens vroeg werden afgeladen was het nog doodstil op straat totdat een van de grote pijpen kletterend in drie delen op straat spatte. Door het lawaai gewekt gingen overal de ramen omhoog, even later verscheen er zelfs een patrouillewagen van de politie. Met moeite konden de agenten worden overtuigd dat we heus het orgel niet uit de kapel wilden stelen! Tot laat in de nacht hebben een paar mensen, die nog de moed konden opbrengen, de laatste onderdelen afgeladen en dankzij enkele ‘knopen’ werd de speeltafel op het balkon gehesen. Alsnog een ‘mea culpa’ voor de ‘knopen’ in deze gewijde ruimte.

In die (schoenen)doos met nieuwsbrieven en oude(re) uitgaven van NOFiteiten ontbreken wel wat edities, dus tijdens deze tijdreis worden misschien wel stappen overgeslagen. Er zijn zo maar en nogal willekeurig al-lerlei ‘wapenfeiten’ verzameld. Onze Engelse vrienden noemen dat ‘walking in memory-lane’.

Loopt u mee?

Een wandeling door de tijd, veertig jaar NOF

40-12

De NOF kwam dat jaar ook in bezit van het orgel uit het Mickery theater, het vroegere Capitol aan de Rozengracht in Amsterdam. De onderdelen van dit niet meer volle-dige orgel zullen t.z.t. aan het orgel van de Pro Rege-kapel worden toegevoegd, evenals de in 1974 verkregen onder-delen van het Echo-orgel uit het City-theater.

Er werden regelmatig orgelmuziekavonden georganiseerd in de Pro Rege-kapel, waar dan opnamen van zowel kerk- als van theaterorgels te beluisteren waren. In het vereni-gingsblad -inmiddels omgedoopt tot ‘NOFiteiten’- komt nog veel nieuws voor over kerkorgels en kerkorgelcon-certen.

*1974Er komt een duidelijk merkbare verandering in de acti-viteiten van de NOF, als in het begin van dat jaar de Ge-meente Schiedam, eigenaar van het ‘Standaart’-orgel in het Passage-theater, akkoord gaat met de door de NOF uit te voeren restauratie en in onderhoud nemen van dit instrument. Als tegenprestatie mag de federatie, wanneer de verbouwing van het theater achter de rug is (plm. mei 1975) regelmatig op de zondagochtenden concerten or-ganiseren.

De directie van het City-theater vraagt de NOF om het City-orgel wat meer in de belangstelling te brengen, een verzoek waaraan graag wordt voldaan. Na enige her-stelwerkzaamheden vindt het eerste concert plaats op 2 november 1974. Wie de organist was vermeldt de ge-schiedenis niet, maar daarna werden afwisselend in het Tuschinski- en het City-theater met de regelmaat van een klok diverse concerten gegeven.

Mede op aandringen van de NOF werden in 1974 een aan-tal concerten op het AVRO-orgel via de radio uitgezon-den en was dit te beluisteren in het programma ‘Muzikaal Onthaal’. Ook de VARA verzorgde in die tijd enkele uit-zendingen.

Met een ledenbestand van 125 bestaan er eind 1974 plan-nen tot oprichting van twee districtsafdelingen, nl. ‘Noord’ en ‘Zuid’, die later werden gewijzigd in ‘Noordwest’ en ‘Zuidwest’.

*1975Ter gelegenheid van de heropening van het Passage-the-ater en het in gebruik nemen van het gerestaureerde or-gel organiseert de NOF op 11 mei een openingsconcert in een programma met diverse binnenlandse organisten. Bij het 700-jarig bestaan van Schiedam op 25 mei speelt de beroemde organist Reginald Dixon op het orgel van het Passage-theater. Ook de BBC had in die tijd belang-stelling voor dit orgel en liet enkele opnamen horen van onze organisten Jan van Weelden en Hans Nottrot.

In 1975 begint de NOF ook goede buitenlandse organis-ten uit te nodigen wat het artistieke peil van de concerten duidelijk ten goede komt. De propagandistische waarde van de concerten neemt merkbaar toe en eind 1975 telt de vereniging dan ook ruim 300 leden. Naast het techni-sche team in Amsterdam is nu ook in de regio Rotterdam een technisch team van start gegaan.

Jan Mekkes in Tuschinski

Reginald Dixon in Schiedam

Aan ‘de Möller’ in Hilversum in 1972

40-13

Het ASTA-orgel uit Den Haag, een van de grootste or-gels in Nederland, was in 1974 gekocht door ons lid de heer Houtenbrink, die het in zijn huis in Fijnaart op wilde bouwen. Moeilijkheden tijdens de bouw waren voor hem aanleiding om het instrument aan de NOF te schenken.

Nadat de NOF voorlopige afspraken met de Ahoy-sport-hal in Rotterdam had gemaakt werd het orgel op 11 okto-ber 1975 verhuisd naar Rotterdam, met de bedoeling om het daar op te bouwen. Helaas is daar nimmer iets van gekomen en ligt het orgel nu in Scheveningen te wachten op een mogelijke installatie in de buurt van Den Haag.

*1976Eind december 1975 had de directie van het Tuschinski-theater, na veel aandrang van de NOF, besloten het on-derhoud van het Wurlitzer-Strunk-orgel op te dragen aan het technisch team van de NOF. Dat onderhoud begon op 1 januari 1976 en vanaf die datum mag de NOF nu ook of-ficieel concerten organiseren, op 27 januari geeft Jan van Weelden het openingsconcert. We mogen nu frank en vrij van de ingang aan de Reguliersbreestraat gebruik maken.

In maart 1976 werd bekend dat omroepvereniging de VARA haar orgel aan de NOF zal schenken. *1977De VARA schenkt haar radiostudio-orgel inderdaad aan de NOF: het instrument gaat in 1977 letterlijk naar school, want het wordt verhuisd naar de Chr. Techn. School ‘De Poort’ in Rotterdam. Dat instrument wordt feestelijk ge-opend in 1984 maar zal later opnieuw moeten worden verhuisd, en de geschiedenis zal leren dat dat voor de zo-veelste keer zou gebeuren. . .

Het jaar 1977 staat ook in het teken van de eerste gram-mofoonplaat op het ‘NOF-sound’ label. In de nacht van 7 op 8 augustus waren de opnamen van Hans Nottrot gemaakt, de eerste platen verschenen op 20 september.Dat maken van de opnamen moest wel in de nachtelijke uren want overdag was er teveel omgevingslawaai!De bekende Amerikaanse organist Lyn Larsen speelt in het Theater Tuschinski: het orgel heeft dan enorm veel last van temperatuur en vocht. Er waren voor een film-première nogal veel mensen in de bioscoop geweest. Na enige tijd spelen wordt het hoorbaar beter! Een van de meest gevraagde legendarische organisten Ar-nold Loxam komt voor het eerst naar Nederland.

*1978Ook in 1978 werden regelmatig twee concerten per maand gegeven, één in het Passage-theater en één in het Theater Tuschinski, waarvoor veel goede binnen- en buitenlandse organisten werden uitgenodigd. Een van de hoogtepun-ten in het concertseizoen was het optreden van Regi-nald Dixon in Amsterdam en Schiedam. Deze beroemde ‘Blackpool-organist’ speelde in mei 1978 voor stampvolle zalen van Tuschinski en Passage. Zichtbaar verheugd aan-vaardde Dixon het erelidmaatschap van de Nederlandse Orgel Federatie.

Omroepvereniging de TROS had op aandrang van haar luisteraars (NOF-leden?) besloten in het winterseizoen 1978/79 eenmaal per week een kwartiertje theaterorgel-muziek te gaan uitzenden.

De programma’s werden in nauwe samenwerking met de NOF samengesteld, waarbij elke week één organist(e) voor het voetlicht trad. De NOF leverde het platenma-teriaal en ook de informatie over de organisten. Af en toe werd tijdens de uitzending de naam en het doel van onze vereniging genoemd, dat leverde veel positieve re-acties op. Rond 1980 gaat ook de NCRV theaterorgelpla-ten draaien, aan dat programma werd medegewerkt door Bram de Munck.

*1979Na enkele jaren van stilte werd ook het City-theaterorgel weer onder de aandacht van de concertbezoekers ge-bracht. Er werden enkele concerten gegeven eind 1978 en begin 1979. Toen echter bleek dat de kwaliteit van het orgel niet meer voldoende was werden de concerten weer stopgezet. Er vinden besprekingen plaats met de directie van het the-ater over de toekomst van dit door Cor Steyn beroemd geworden orgel. Het ziet ernaar uit dat de NOF een aanvaardbare over-eenkomst met de theaterleiding zal sluiten zodat t.z.t. dit orgel in onze concertagenda kan worden opgenomen.

Het jaar 1979 kenmerkte zich door het vele, vaak inten-sieve werk aan de orgels in Amsterdam, (Tuschinski, City en Pro Rege), in Schiedam (Passage) en Rotterdam (De Poort). Er zijn dan ook regelmatig oproepen gedaan om daadwerkelijke hulp bij het bemannen van de teams, de bezetting is een voortdurende zorg van het bestuur. Met ruim 600 leden (!) moet dit toch wel mogelijk zijn!

*1980In NOFiteiten, sinds januari 1980 in een nieuw jasje gesto-ken, werd melding gemaakt van een introductie-avond in Zwolle, om de interesse te peilen voor een nieuwe lande-lijke afdeling. Helaas was de belangstelling op die bewuste februari-avond zo gering dat voorlopig van de oprichting van een afdeling N.O. werd afgezien. No NOF-N.O. dus.

In het Tuschinski-theater dreigde het inwendige van het orgel rampzalig uit te drogen door de verwarmingsinstal-latie. Slechts een bevochtigingsinstallatie kan uitkomst bieden. Een tweede probleem ontstond toen het toneel er werd verbouwd, waardoor de speeltafel in de verdruk-king kwam: de organist was alleen nog vanaf het ‘schel-linkje’ te zien. Dankzij financiële offers van NOF-leden en de inzet van de technische teams is de organist, met een lift, nu weer goed te zien en kan het orgel ook zijn ergste dorst weer lessen.

Een tweede lp. verschijnt met de Engelse organist Ernest Broadbent aan het Passage- orgel in Schiedam. Dat instru-ment is onder NOF-hoede sedert 1975.

Een van Nederlands meest fanatieke orgelliefhebbers, wij-len Willem Brouwer, rapporteert over het grootste en mooiste orgel op het Europese vasteland: het Christie orgel uit de Gaumont bioscoop in Parijs, thans in Nogent Sur Marne. Dat instrument heeft 15 stemmen. Was het Haagse Asta-orgel toen nog niet in beeld?

Zo naderen we het einde van de eerste tien jaar en be-ginnen we op 6 oktober 1980 aan een nieuw decennium waarin wij naast de orgels in Tuschinski, Passage en City ongetwijfeld de drie nog op te bouwen orgels in hun volle glorie kunnen beluisteren.

40-14

*1981Januari vermeldt een opsomming van Nederlandse orgel-fabrikanten: Standaart, Schiedam /Dekker, Goes / Blaisse-Strunk, Rotterdam / Flier / Fonteijn-Gaal, Amsterdam.

*1982In oktober zijn er minder concerten, onder andere door een economische crisis. Toen ook al?

*1983De heer Bob Frisch ontwerpt een nieuw beeldmerk (logo) voor de NOF.

Op 2 december wordt het Compton orgel bij zusteror-ganisatie De Zeeuwse Theater Orgel Stichting in Middel-burg officieel in gebruik genomen.

Er wordt een origineel Engels Compton orgel aangebo-den in Limburg, het wordt in 1984 aangekocht door Arie Vonk, voor plaatsing in Pernis, waar het anno 2010 nog steeds in volle glorie kan worden bespeeld.

*1984 Jan Hofman, jarenlang algemeen NOF-voorzitter, wordt in het zonnetje gezet bij zijn 12 ½ jubileum, in meerdere bestuursfuncties.

De NOF wordt eigenaar van het orgel in de Amsterdamse Pro Rege-kapel. Het wordt in mei verwijderd.

Nigel Ogden, een van Engelands bekendste organisten opent het NOF/VARA-orgel in Rotterdam tijdens een feestelijk concert begin maart.

Louis de Vries, jarenlang secretaris van de afdeling Zuid-west, importeerde voornamelijk uit Engeland orgelplaten (eerst op 78 toeren), schreef recensies en voorzag heel wat liefhebbers van blijvende orgelmuziek op band, plaat en papier.

*1985 De NOF bestaat 15 jaar en telt dan 548 leden.

Andries Scholtze, teamlid (in Scheveningen) maakt een heleboel aantekeningen met prachtige illustraties over orgeltechniek, die vrij mogen worden gepubliceerd. (Zijn tekeningen werden anno 2009/2010 opnieuw gepubliceerd in ‘De techniek achter het theaterorgel’).

In de Engelse badplaats Blackpool gaat de vlag halfstok bij het heengaan van een van ‘s werelds bekendste organisten Reginald Dixon. In de Tower-ballroom wordt een herin-neringsplaquette geplaatst. Dixon wijdde zijn hele leven aan het theaterorgel en trad ook in ons land op aan de orgels in Amsterdam en Schiedam. Hij werd benoemd tot NOF-erelid.

*1986Er zijn bestuursperikelen, het NOF-leven gaat niet altijd over rozen! Er komen nieuwe statuten aan.

Op 27 december wordt in Pernis het Compton orgel in gebruik genomen met onze Engelse (orgel)vriend Len Rawle.

“Wie van orgels houdt moet ook van verhuizen houden”, aldus Govert Slagboom, toen voorzitter. Want in oktober wordt begonnen met de demontage en tweede verhuizing naar het Circustheater.

Nieuw beeldmerk van Bob Frisch

Henk van Oijen en Jan Hofman (r)

Jacques Groeneveld , hier aan de drukpers.

40-15

*1987In februari verhuist de speeltafel van het NOF/VARA-orgel naar Scheveningen. Nigel Ogden bespeelt het orgel tijdens een feestelijke opening in december. Dàt orgel zal nog wel vaker verhuizen . . .

In oktober wordt melding gemaakt van de officiële opening van het Rotterdamse Colosseum-orgel, dat voornamelijk door Jan Slingerland werd gereviseerd en daarna met hulp van andere vrijwilligers in de muziekschool van wijkcen-trum de Larenkamp werd opgebouwd. Jan is muziekleraar en bezit een door hemzelf opgebouwd bioscooporgel in zijn huis te Prinsenbeek.

Sedert 1987 heeft de Grote Clubactie een aanzienlijke rol gespeeld bij de werving van fondsen. Leden kochten loten ten gunste van de kas!

*1988De NOF-tune, van componist Han Poot, komt boven wa-ter.Het NOF/VARA-orgel wordt meestal tijdens de zomer-maanden in Scheveningen bespeeld o.a. door William Da-vies, Arnold Loxam en Len Rawle. Ook de jonge Amster-damse organist Hans Nottrot is er, na een langere stille periode, gelukkig weer te horen.

*1989Jan Mekkes, vaste organist van Tuschinski, die vooral vanaf de oprichting veel voor de NOF heeft betekend is waarschijnlijk in Engeland nòg bekender dan in ons land. Hij overlijdt dat jaar. En in Engeland wordt een tulp genoemd naar Reginald Dixon!

*1990Een NOF-delegatie gaat voor het eerst naar Steenwijk om mogelijkheden voor de plaatsing van een van onze orgels te bezien en bespreken. Want bij de overname van het Circustheater --door Joop van den Ende-- moeten het Asta- en het VARA-orgel beide op heel korte termijn uit het theater worden verwijderd, want Joop heeft andere plannen met ‘zijn’ ronde paleis en daar passen theateror-gels niet in of bij. Voor het VARA-orgel wordt een perfec-te locatie gevonden in Voorburg, op de eerste verdieping van het CBS-gebouw.Het 20-jarige NOF-jubileum wordt gevierd in het Theater Tuschinski, gastorganist is William Davies.

*1991De oudste legendarische organiste Ena Baga komt voor begeleiding van zwijgende films naar ons land. Gelukkig komen er ook steeds meer -vooral jonge- organisten: Simon Gledhill, Michael Wooldridge, Iain Flitcroft, Martin Harris, Peter Holt en Carolyn Riddick, om er enkelen te noemen.

*1992Het NOF/VARA-orgel is voor het laatst in het Circus-theater bespeeld in mei. Een Leeuwardense krant weet optimistisch te melden dat het Asta-orgel in De Meenthe wel in 1993 zal spelen, is dat nu toekomstmuziek?

*1993Donkere wolken in Schiedam, over een eventuele sluiting van het Passagetheater, daarover waren al veel eerder ge-ruchten!

In november is er een artiestenmarathon, waar ook het orgel nog letterlijk een heel belangrijke rol speelde.

In dezelfde tijd zijn gesprekken over (her)plaatsing van or-gels gaande in Voorburg en in Steenwijk. Voorlopig is dáár alleen ruimte voor opslag van het Asta-orgel. Transport van het orgel gaat gelukkig niet helemaal mise-rabel, ook al is er veel verpakkingsmateriaal gebruikt na de opvoeringen van “Les Miserables”.Aanvankelijk zou een deel van het orgel (echo) achterin de hal worden opgesteld, ook wil men het orgel in de inpan-dige theaterzaal (450 stoelen) kunnen horen.

*1994Het Standaart-orgel is inmiddels het Passage-theater uit en ligt opgeslagen in Huize Frankeland te Schiedam, waar ruimte en gelegenheid is voor revisie.

In Steenwijk werkt een klein team inmiddels aan de revisie en opbouw van het Asta-orgel. Er zijn wat onduidelijkhe-den over de opstelling ervan. De directie van het CBS te Voorburg is enthousiast over de plaatsing van het VARA-orgel, op de eerste verdie-ping van het kantoorgebouw. In september komt daar van Rijksgebouwendienst en het CBS groen licht voor.

Er zullen met de eigenaar van het vroegere Schiedamse ‘Tivoli’-orgel, afspraken worden gemaakt voor eventuele aankoop. Anders zal het instrument van het toneel ver-dwijnen. Het orgel wordt in 1995 door de NOF aange-kocht en in Velp door zeven mensen opgehaald.

Bij de introductie in Omroepland van B R E E D beeld wordt in Tuschinski een documentaire opgenomen met een hoofdrol voor het orgel. De film zal later op diverse kabelnetten worden uitgezonden.Joop Walvis, een van de bekendste organisten aan het Passage-orgel te Schiedam, vertelt Arie Vonk in een in-terview dat hij wel met een pseudoniem als Stanley James voor de radio heeft gespeeld maar ontkent onder twee andere namen te hebben gewerkt: Arthur Gray en Ronald Parker. Dat zouden pseudoniemen zijn geweest van een andere Schiedamse organist, Arthur Gokkes.

*1995In Schiedam gaat de eerste paal de grond in bij de bouw van een nieuw theater. Het oude theater maakt plaats voor een parkeergarage, het nieuwe theater komt... op de plek van een parkeergelegenheid.De NCRV besteedt in haar programma ‘Dokument’ aan-dacht aan het 25-jarige jubileum. De NOF brengt een klokje op de markt, dat door de leden kan worden be-steld.Het 25-jarig jubileum wordt gevierd met John Mann, Wil-lem vanden Hurk en Iain Flitcroft. In Pernis viert de Compton Werkgroep haar 50e concert met Gerard de Waardt.

*1996In Steenwijk is de aannemer begonnen met de constructie van de orgelkast, de elektrische voeding voor het orgel is dan al klaar.Jelani Eddington komt voor het eerst naar ons land. Er is geen kostbaar vliegticket uit de USA nodig want hij stu-deerde toen in Straatsburg.

40-16

Paul Hartog bespeelt het orgel bij opnamen van de TROS ter gelegenheid van het 75-jarig jubileum van het Theater Tuschinski.Na een lange periode van stilte bespeelt Hans Nottrot het orgel in City.De NOF heeft nu een eigen website op het internet!

*1997Orgelspecialisten bij uitstek vader en zoon Len Rawle komen in Amsterdam meehelpen en adviseren bij werk-zaamheden in het Tuschinski-orgel.

Besprekingen zijn gehouden om het Tivoli-orgel in de Cruquishoeve te plaatsen. In de loop van de tijd komen voor dat instrument nog veel meer locaties voorbij: het Zuiderzeemuseum, Beuningen, Gaviolizaal in Helmond, Dronten, een kerkelijk centrum in Amersfoort, Lumière Maastricht, Het Veenmuseum in Emmer-Compascum, het bioscoopcomplex van LUX in Nijmegen en de daarbij aangesloten Mariënburgkapel, in Druten, en natuurlijk de locatie in Dordrecht waar het orgel, dankzij het initiatief van de erevoorzitter thans is opgebouwd.

*1998 Dankzij een grote gift van het Anjerfonds kan het team in Steenwijk weer verder aan de opbouw werken. Voor het eerst speelt geen Hollandse, Engelse of Ameri-kaanse maar een Duitse gastorganist in Voorburg.

*1999Door gebrek aan belangstelling bij de concerten wordt de Compton Werkgroep in Pernis opgeheven, de NOF mag de eerste drie volgende jaren concerten organiseren.Er gaan geruchten dat het AVRO-orgel de studio uit zal moeten omdat het studio-gebouw verkocht gaat wor-den.Een gereedgekomen deel van het orgel in Steenwijk is al te horen tijdens enkele promotiebespelingen door Taco Tiemersma. De werkzaamheden vorderen langzaam maar zeker en tijdens de opbouw van het nieuwe Schiedamse theater is de restauratie van het orgel in volle gang.

*2000 Het theaterorgel heeft natuurlijk geen last van de (elders zo) gevreesde millenniumbug.De Amerikaanse organist Dan Bellomy begeleidt in Schie-dam een zwijgende film met Laurel & Hardy, bij hun po-gingen om kerstbomen te verkopen.

De AVRO brengt een dubbelcd uit met meerdere arties-ten aan het AVRO-concertorgel. Ter ere van al het werk in de technische teams wordt bij het dertigjarig jubileum van de NOF een cd uitgebracht met de titel ‘Teamwork’. Als bijzonder blijk van waarde-ring ontvangt het Voorburgse team een ‘gouden soldeer-bout’.

*2001Vanwege een algehele restauratie van het Theater Tus-chinski moet het orgel uit de bioscoop worden verwij-derd. Alvorens het weer kan worden teruggeplaatst zal het instrument een algehele revisie ondergaan. Diverse delen van het orgel zullen voor revisie bij teams op andere locaties worden ondergebracht.

Een nog jeugdige Hans Nottrot en Doreen Chadwick

Breedbeeld-orgel?

Klokje bij 25 jaar NOF

40-17

Organist Len Rawle speelt een onofficiele try-out in Steenwijk tijdens een bezoek van een grote groep Engelse orgelvrienden tijdens een rondreis door België, Duitsland en ons land met leden van de de ATOS, London. Simon Gledhill wordt uitgenodigd voor de officiële ope-ning van het orgel in Steenwijk dat concertklaar kan wor-den opgeleverd. De zaal is nog nooit zo vol geweest: bijna 900 mensen...De festiviteiten worden helaas overscha-duwd door de aanslagen in New York.

*2002Het Tuschinski-orgel is dan geheel gedemonteerd. Het zijn niet de eerste donkere wolken boven Schiedam na de verhuizing van het orgel: er zal zaalhuur in rekening worden gebracht, de gemeente springt met een subsidie-regeling bij, anders had de NOF helemaal moeten stop-pen. Dat verhaal krijgt later nog een staartje.

Organisten Kevin Morgan, Donald MacKenzie en Iain Flit-croft zijn de laatsten die het City-orgel bespelen. Bij Iain is het orgel eigenlijk niet meer concertwaardig.Er woren inktcartridges ingezameld ten behoeve van de NOF-kas.

*2003In Voorburg is een zeer geslaagd community-sing-along concert met (de Hollandse organist) Piet Kischemöller. Een merkbaar deel van de luchtproblemen bij het orgel in Steenwijk wordt verzoorzaakt door een dichte deur van de orgelkamer. Deur open? Probleem kleiner...Het orgel in Schiedam heeft problemen met de luchtvoch-tigheid. Eerst is het veel te droog, apparatuur maakt het probleem andersom erger.In december speelt het orgel in Middelburg voor het laatst. De stekker gaat eruit.

*2004Wegens gebrek aan kopij verschijnt NOFiteiten jaarlijks vier maal, in plaats van zes.Oproepen voor talent van eigen bodem lijken succesvol, sinds deze tijd zijn het lang niet allemaal buitenlandse or-ganisten, die we aan de orgels zien en horen. Door de ontwikkelingen in Schiedam wordt het eerste concert in januari 2005 verplaatst naar Pernis.Dankzij Pathé staat de fantastisch gerestaureerde speelta-fel in Tuschinski op een professioneel liftmechanisme.Voor een goed gevulde zaal verzorgt het duo Irene He-melaar & Paul Tijink in Schiedam een beregezellige sing-along.Dr. Arnold Loxam komt op hoge leeftijd (88) voor con-certen voor het laatst naar Nederland.NOF op het internet wordt steeds interessanter.

*2005De Zeeuwse Theater Orgel Stichting legt de zorg voor het Compton orgel in de handen van de NOF. De NOF maakt kennis met de staf van het Kunkels museum, die al bij de cd-opnamen met Len Rawle in Middelburg aanwezig waren. Het is dan al zo goed als zeker dat het Compton orgel naar Haarlem zal verhuizen. Later dat jaar wordt het binnen een week overgebracht, een deel van het orgel wordt in Hillegom opgeslagen.Erevoorzitter Govert Slagboom wil het Tivoli-orgel graag in Dordrecht laten plaatsen.

Paul Tijink begeleidt in Voorburg het Zeedijkkoor aan het orgel tijdens een succesvol optreden.

Ter gelegenheid van ‘35 jaar NOF’ wordt een cd uitge-bracht met de Amerikaanse organist Jelani Eddington, kort voordat het orgel uit het CBS-gebouw zal moeten verhuizen! Want de kantoren gaan verhuizen, het orgel kan niet mee naar hun nieuwe locatie.

NOF-orgeladviseur Willem Broeksmit biedt zijn nog te completeren theaterorgel aan de NOF aan, het wordt voorlopig opgeslagen.

*2006De restauratie van het Compton-orgel is op diverse loca-ties in volle gang. Met de opbouw wordt begonnen: al heel snel zijn de orgelkamers gereedgemetseld.In Voorburg is het VARA-orgel nog steeds bespeelbaar!De jongste NOF-cd ‘You’ve got a Friend in me’ met Len Rawle aan het Compton-orgel (in Middelburg) is een groot succes.Dr. Arnold Loxam viert (in Engeland) zijn 90e verjaardag.

Er worden heel wat bezoeken afgelegd en besprekingen gevoerd bij de zoektocht naar een nieuwe locatie voor het NOF/VARA-orgel. Meerdere Ministerie-gebouwen, het Stadskantoor Den Haag, De Philips zaal, een heel mooie fabriekskantine in Leidschendam, het Beatrixcom-plex, Prinsenhof. Er is een hele pagina nodig om alle be-werkte adressen te presenteren!

*2007Voor een volle zaal speelt de jonge Engelse organist Ni-cholas Martin het afscheidsconcert in het CBS. Het orgel verdwijnt symbolisch, met de spelende organist achter het gordijn. Dat gordijn blijft dicht, het orgel blijft dan nog wel in het gebouw tot en met juni 2008. In januari 2008 wordt de laatste open dag georganiseerd. Begin juli wordt het NOF-Tivoli orgel naar Dordrecht overgebracht. Daar wordt meteen voortvarend begon-nen met de opbouw. Tot besluit van de jarenlange reeks NOF-concerten in Schiedam is Kevin Morgan de laatste organist. Er zijn nu nog maar twee concertlocaties over, Steenwijk en Haarlem. Want daar wordt op 3 november een spette-rend openingsconcert gespeeld met Kevin Grunill en Len Rawle die bij die gelegenheid geëerd wordt met de titel “President for Life”.

*2008De belastingsdienst maakt het leden al geruime tijd iets leuker om bij de aangifte rekening te houden met giften. Een van de leden start een handtekeningenactie als pro-test tegen de Gemene Gemeente Schiedam voor de her-vatting van concerten onder NOF-vlag. Het orgel blijft nog steeds stil, funest voor zo’n instrument. Door de Ge-meente georganiseerde concerten komen stuk voor stuk te vervallen. Dat is bij de NOF in 40 jaar nooit gebeurd..

In september is de officiële opening in Oosterwolde van het 2/7 Standaart-orgel, eigendom van de heer Hiemstra.

In juli wordt het NOF/VARA-orgel in containers geladen, voor voorlopige opslag.

40-18

Nigel Ogden opende in Rotterdam

Aanzienlijk ledenverlies ontstaat o.a. door het wegvallen van concerten in Voorburg en Schiedam. In Pernis wordt af en toe geconcerteerd, de bezoekersaantallen zijn daar niet hoog genoeg om de kosten op te vangen.

Brand bij de buren zorgt voor enorme rook- en roetscha-de aan de instrumenten in het Kunkels Museum. Gelukkig voor de NOF heeft het Compton-orgel nagenoeg geen schade opgelopen. De naast de orgelkamers opgestelde toycounter moest het wel ontgelden.

Ondanks dat er nog steeds wekelijks aan het orgel in Tus-chinski wordt gewerkt blijft het instrument stil.

*2009Om een deel van de kosten op te vangen wordt in NOFi-teiten (na jaren) weer geadverteerd.

In Dordrecht zorgen vooral tegenslagen met het oude elektro-pneumatische relais voor veel oponthoud bij de opbouw.

NOF-president Len Rawle verzorgt een geslaagde mas-terclass in Haarlem.

Er lijkt een doorbraak aan te komen voor een orgeltoe-komst in Schiedam.

De eerste klanken in Tuschinski zijn veelbelovend, het gaat opschieten! Wanneer gaan we er concerteren?

*2010Voor plaatsing van het NOF/VARA-orgel in Boskoop worden contracten ondertekend. In de loop van het jaar gaan de containers naar Boskoop en wordt begonnen met de opbouw op de nieuwe locatie, het Flora-Theater.

Het Schiedamse orgel wordt bij een bekende orgelfirma gereviseerd, de speeltafel en regulateurs gaan tijdelijk de deur uit. Men verwacht een hernieuwde kennismaking met het Standaart-orgel in september (2010!).

Het try-out concert in Dordrecht, in de bedrijfskantine van erevoorzitter Govert Slagboom, is een welluidend succes.

De Nederlandse Orgel Federatie dankt haar bestaan aan: * de inbreng van ontelbare vrijwilligers, waarvan de mees-ten in de technische teams, rond de orgels.* alle trouwe leden.* alle concertbezoekers: want zij kwamen door alle jaar-getijden steeds trouw naar de concerten. Sommigen (nog) geen lid van de NOF, velen van hen zijn dat wel gewor-den!

Moderne orgell if t in Tuschinski

Happy sounds & memories from Middelburg

WIJ BEWAREN HET VAKMANSCHAP

EN DE TRADITIES VAN GISTEREN

VOOR DE GENERATIES VAN MORGEN.

Nederlandse Orgel Federatie

40 jaar

40-19

De NOF, twintig jaar geleden opgericht, heeft door zijn groei en bloei nu toch wel haar bestaansrecht bewezen. De NOF-leden gingen er toen van uit -zoals ze er ook nu van uit gaan- dat er vele manieren zijn om elkaar iets te zeggen.

Doktershand(schrift)

Dat kan natuurlijk in woord en geschrift, want dat is ver-reweg de meest gebruikelijke manier om te communice-ren. Dat is de goedkoopste en meest handige manier.

Wij, mensen in de NOF, spreken graag met elkaar maar we communiceren liever op een andere wijze: met behulp van orgelmuziek en dan wel een heel bijzonder orgelspel. We houden van de orgels, waar we toegang hebben, ver-schillend als ze zijn, ieder héél APART, elkaar daarbij dui-delijk aanvullend en altijd wel ìets te wensen overlatend... Maar altijd boeiend en wellevend bekoorlijk.

Henk van Oijen, toen erelid en een van de oprich-ters van onze vereniging, schreef in 1990 een artikel rond het twintigste jubileumjaar van de NOF. Een deel van dat artikel is er even uitgelicht.

Eerlijk verdiend

Heel veel mensen hebben in de voorbije veertig jaar veel voor de NOF betekend, bergen werk verzet.

Zonder de inzet van al die vrijwilligers was de NOF allang van het cultuurtoneel verdwenen!

Als stimulans en uit dankbaarheid voor hun inzet, meestal aan het front, is een aantal personen in het zonnetje gezet en ontving de ‘speld van verdienste’. Namen van inmid-dels overleden dragers van de speld staan niet meer in de lijst.

Cees Bimmel (van de Zeeuwse Theater Orgel Stichting) ontvangt de erespeld in 2003 voor jarenlange samenwer-king in Middelburg.

Govert Slagboom werd in 1998 benoemd als Erevoorzit-ter.

Len Rawle kreeg de eretitel “President for Life” tijdens de officiële opening van ons Compton-orgel in Haarlem.

Govert Slagboom apr 1992Reginald van Zaanen apr 1994Jacob de Vries mei 1995Jaap Jonker okt 1995Henk Spaan okt 1995Len Rawle okt 1995Jan Wiersma mrt 1996Jack Raves mrt 1996Arie Vonk mrt 1997Pieter Kroon mei 1997Paul Foncke nov 1998Bert van Rossum sept 2001Cor Rademaker apr 2003Jan Schippers apr 2003Cees Bimmel dec 2003Jan Hulsing apr 2007Piet Moens juni 2007

Opnamen op het NOF-label:

In 1977 de eerste langspeelplaat met Hans Nottrot.In 1980 de tweede met Ernest Broadbent.In 1995 de eerste NOF cd Kontrasten. opnamen van het VARA-orgel, rond het 25-jarig NOF-jubileum. In 2000 de tweede NOF-cd Teamwork,14 organisten, aan drie orgels, (bij het 30-jarig jubileum).In 2005 de derde NOF-cd met Jelani Eddington in Voorburg (NOF 35 jaar).In 2006 de vierde NOF-cd met Len Rawle aan het Compton-orgel, toen dat instrument nog in Middelburg stond.

Op het ‘Syncoop’ label werd in 1992 door een Ouderenstichting een cd uitgebracht met grotendeels NOF-opnamen aan het Schiedamse Standaart-orgel waarop meerdere organisten te beluisteren zijn.

In 2000 werd door de AVRO een dubbelcd uitgebracht, opnieuw met opnamen van diverse organisten aan het AVRO-concertorgel.

Howard Beaumont, een bekende Britse (theater)organist bracht in 2007 een cd uit (‘King-of-the-Keyboards’) waarop óók het grote NOF/Asta-Strunk-orgel in Steenwijk te horen is. Howard was toen onze gast!

Opgenomen in ons land

streling voor de oren!

In some ways a theatre organ is like a classical organ; in all other ways it is better.

In sommige opzichten lijkt een theaterorgel op een klassiek orgel, in alle andere opzichten is het beter

40-20

IngridJoyceEnaStevenArmsbeeJohnMatthewHowardKeithDe heer vanDanAartGeorgeJacquesTrevorJohnDickErnestPietRobertChristianDoreenRonWilliamJanetBernardCatherineJelaniToGerIainHansSimonKevinMartinPaulTerryRichardRussellPeterPatrickCharles

Willem vandenDennisPeterNeilJoostPhilPietJohn vanHarryRoelofPeterRoyHenkPietMariaLeonJoostLynJohnPeterDavidDavidArnoldDonaldJohnMichaelJohnMartinNicholasJeanJanAshleyCorLouisKevinJan deAndrewHansNigelFrankHenk vanBobby

Alewijnse Alldredd Baga BallBancroftBarnettBasonBeaumontBeckinghamBeekBellomyBergwerffBlackmoreBolhuisBolshawBowdlerBrandsBroadbentBroersmaCalcaterraCartwrightChadwick CurtisDaviesDowsett DrukkerDrummond EddingtonEikema EitingFlitcroftFroelingGledhillGrunillHarrisHartogHepworthHillsHolmesHoltHopperHorrex

HurkJamesJebsonJensenKeckKelsallKischemöllerKleefKlompéKokKoppeKroezenKronebergKroonKumagai KuypersLangeveldLarsenLedwonLishLobbanLoweLoxamMackenzieMadinMaineMannMansMartinMartyn MekkesMillerMontéMordishMorganNefNixNottrot OgdenOlsenOijenPagan

Gerwin van derChrisLenDavidDouglasRobinCarolynPaulBryanArnoRené deEddieDudleyBertHettyAndriesNormanDavidAllanMikeRichardPatriciaMarienJan PeterDonPaulGaryCeesGerard deJoopPennyJan vanWimRayStanleyCarolRenéRobertMichaelSvenBerndLouis

PlaatsPowellRawleRedfernReeveRichmondRiddick RobertsRodwellRogRooyRuhierSavageScheepstraScheffer ScholtzeScottShepherdSkirrowSlaterSmithersStone StoutenTeeuwThompsonTijinkVanderwerpVerlindeWaardtWalvisWeedon WeeldenWegmanWellsWhittingtonWilliams WinkelWolfeWooldridgeWortmannWurzenrainerZagwijn

Veertig jaar bij de NOF aan de speeltafels

om even stil van te worden . . .

Meer dan honderdtwintig namen van veertien dames en overige heren die hun steentje hebben bijgedragen aan het plezier om tijdens nagenoeg allemaal officiële NOF-concerten naar de orgels in ons land te kunnen luisteren.

Er staan ook namen bij van niet-professionele arties-ten, maar daar was het plezier niet minder om.

Omdat de redactie niet over alle uitgegeven publi-caties beschikt bestaat een kleine kans dat er een of meer namen ontbreken, waarvoor excuses!

40-21

Het spreekt vanzelf dat in deze oktobermaand onze ge-dachten terug gaan naar de tijd dat de NOF zich voor het eerst presenteerde. Het verloop en de resultaten in deze tien jaren zou voor menig zakenman aanleiding zijn een winst- en verliesrekening op te maken. Welnu, laten wij dan ook iets dergelijks doen, maar ik stel voor de woor-den winst en verlies door ‘Vreugde’ en ‘Teleurstelling’ te vervangen, dat leest wat duidelijker.

Teleurstelling als ik denk aan die eerste jaren waarin de NOF nog erg wankel op haar benen stond en wij met tranen in de ogen het grote Möller- en ex BBC-orgel van Hilversum naar de Verenigde Staten zagen verschepen.

Vreugde daarna, door de verwerving en het recht tot be-scherming van nagenoeg de rest van het nog aanwezige theaterorgelbestand in ons land.

Teleurstelling als ik denk aan de leden, die overigens met goede bedoelingen, een dringend advies geven, bijvoor-beeld: “doe eens wat met de kranten”, of “bewerk de ra-dio en tv”, terwijl deze paden al tot in den treure zijn bewandeld en nog steeds bewandeld worden. De ervaring leert echter dat wij -orgelliefhebbers- vaak als lastige kin-deren worden behandeld, die maar moeten eten wat de pot schaft.

Vreugde als ik al die jaren de dames - en heren-medewer-kers zie, die als bestuur, redactie of technisch team, veel van hun vrije tijd aan de NOF geven om onze vereniging duidelijk gestalte te geven.

Teleurstelling omdat deze kleine groep nog steeds een zware taak -met vaak meerdere functies per persoon- op zich neemt en ondanks herhaalde oproepen te weinig ver-sterking krijgt.

Vreugde omdat de NOF u nog steeds èn met lage contri-buties èn met lage entreeprijzen, organisten van wereld-formaat onze concerten kan aanbieden.

Vreugde omdat twee belangrijke, van de ondergang ge-redde orgels ons eigendom geworden zijn en binnenkort in hun nieuwe concertruimte in gebruik zullen worden genomen.

Teleurstelling omdat onderhandelingen met de diverse in-stellingen, waar onze te ‘transplanteren’ orgels een nieuw onderdak moeten vinden, te traag verlopen.

Vreugde over de prettige samenwerking met de leiding van de theaters.

Vreugde om de waardevolle suggesties van onze leden in verband met het ‘NOF-tien programma’.

Vreugde omdat de tweede NOF-Sound-LP, met ditmaal Ernest Broadbent aan het Passage-orgel van Schiedam, ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de NOF zal verschijnen.

Vreugde omdat de NOF u en uw huisgenoten en vrien-den kan uitnodigen voor een gratis feestconcert in de AVRO-studio op 12 oktober a.s. waar Doreen Chadwick, de bekende BBC-organiste het AVRO-orgel voor u zal bespelen en waarvan de AVRO opnamen zal maken voor uitzending op een later tijdstip.

Dubbele vreugde zou het kunnen zijn, als ook de min-der valide leden onder ons -door het aanbieden van uw vervoer- op deze dag èn bij volgende concerten aanwezig kunnen zijn.

Beste orgelvrienden, u ziet dat deze balans toch positief uitvalt. Mij rest dan nog het glas te heffen op het VREUG-DEVOLLE resultaat van dit tienjarig bestaan, waarbij ik denk aan al die medewerkers -speciaal aan die van het eerste uur- om hen te danken voor hun inzet. Een STER-spot voor die kleine groep mag toch wel even, tenslotte was ik er zelf bij. ‘De beste brouwers brouwen het!’ Pro-ficiat!

Aldus algemeen voorzitter

Jan Hofman, in 1980

Vreugde of teleurstelling?

Veertig jaar Nederlandse Orgel Federatie stop je niet in één boekje...

Bladeren in oude nummers van ons blad levert een he-leboel interessante leesstof op, ofschoon er natuurlijk veel achterhaalde informatie te lezen valt.

Het is goed om even stil te staan bij al diegenen die ons in al die jaren zijn ontvallen.

Gelukkig zijn er op diverse locaties nog heel wat leden ‘van het eerste uur’ die nog steeds actief deel van onze club uitmaken!

De eerste -toen nog gestencilde- uitgaven van NOF-iteiten verschenen elke maand, soms werden juli en augustus, vanwege de vakantietijd, gecombineerd. Al-leen al over het stencillen en alles wat daaraan vast zat zou je een heel boekje met anekdotes kunnen vullen. En NOFiteiten paste keurig netjes in een schoenen-doos... want het formaat van het blad was toen A 5, de helft van het huidige formaat.

Vanaf januari 1995 wordt NOFiteiten zes keer per jaar, op mooi papier, in A 4 formaat uitgebracht, vanwege een tekort aan leesstof wordt echter rond 2004 het aantal boekjes naar vier uitgaven per jaar teruggebracht.

Het oktobernummer van 1980 bevatte een terugblik met hoogte- en dieptepunten per jaar uit de eerste tien jaren. Jan Hofman, jarenlang NOF-voorzitter, maakte toen de balans op over de voorbije tien jaar: ‘Teleur-stelling of vreugde?’

de

eerste tien jaar

de eerste tien ja

ar

40-22

Bij elk door de NOF onderhouden orgel, verenigingsei-gendom of niet, hoort een vaste groep van onderhouds-mensen, het TEAM genaamd. In elk team zitten een paar mensen, die orgeltechnisch gezien, goed onderlegd zijn en een aantal mensen, die voor allerlei werkzaamheden inzetbaar zijn. Het mooist is het als er een echte houtbe-werker, een metaalbewerker en een elektrotechneut bij zijn.

De meesten zijn met pensioen, maar er zitten er ook altijd wel een paar tussen, die nog volop aan het arbeidsproces deelnemen. De man met de meeste ervaring en het beste inzicht is de teamleider. Meestal is hij ook de contactman die alle zaken met de eigenaar of uitbater van een loca-tie onderhoudt. In Boskoop is er een aparte contactman, omdat de leider wegens zijn leeftijd en gezondheidstoe-stand met die dubbelfunctie te veel belast zou worden.

Als een orgel nog steeds staat opgesteld in het gebouw waarvoor het gebouwd is en er is na de bouw niets meer toegevoegd of gewijzigd, zou je van een historisch orgel kunnen spreken. Bij kerkorgels komt dit wel voor, maar bij theaterorgels nauwelijks. Het orgel in Boskoop kun je strikt genomen alleen nog VARA-orgel noemen, omdat het bij de VARA zijn glorietijd heeft meegemaakt. Na vier verhuizingen, waarbij het iedere keer weer aangepast is aan zijn nieuwe locatie, kun je niet meer van een histo-risch orgel spreken. Die aanpassingen kunnen bestaan uit toevoegingen van pijpwerk, verwisselingen of aanpassin-gen van pijpwerk en in ieder geval het opnieuw intoneren of aanpassen van het orgel aan zijn nieuwe locatie. Het drijft dan steeds verder van de originaliteit af.

Orgels bestaan uit de speeltafel en het speelwerk, dus alles wat in de pijpenkamers staat. Daartussen zit de trac-tie, de overbrenging van de bewegingen op de speeltafel naar de pijpen en andere geluidgevende delen. Bij thea-terorgels is die tractie vanaf het begin elektrisch geweest, uitgevoerd met grote relaiskasten vol vernuftige schake-lingen. Maar sinds 1900 is er op elektrisch gebied veel geëxperimenteerd en uitgevonden. Tegenwoordig kunnen we die relaiskasten vervangen door andere elektronica, zoals MIDI en Solid State.

De grote schakelkasten komen dan te vervallen en de functies worden overgenomen door programmeerbare gedeelten met geheugens erin. Het werkt allemaal razend snel en heeft, vanwege de programmeerbaarheid ervan grote voordelen. Je kunt o.a. een gespeeld concert door het orgel opnieuw laten spelen. De organist kan zelf zijn eigen presets kiezen. De verandering in het type van trac-tie maakt het orgel wel wat sneller en in ieder geval mak-kelijker bedienbaar.

Het veroorzaakt geen veranderingen in de klank, want aan het speelwerk verandert niets. Alleen drijft het door installatie hiervan wel weer verder van de originaliteit af. Voor Boskoop hebben we gekozen voor een volkomen modernisering van de tractie.

In Boskoop wil men het orgel liefst zo snel mogelijk aan de praat hebben. Logisch, want dat instrument moet liefst zo gauw mogelijk geld opbrengen. Het moet tijdens het bouwproces van de ruimte mee opgebouwd worden. Dat bouwproces kent zijn eigen planning en daar loopt nogal eens iets langzamer dan gepland was. Gevolg daarvan is dat we als team een enorme flexibiliteit moeten hebben om de gelegenheden tussen de bouwbedrijven door te benutten.

Op een ogenblik zouden de spullen uit de 3 containers naar binnen kunnen. Containers laten neerzetten. Die hebben er weken gestaan voordat er iets kon worden bin-nengebracht. Ja, de bouw had wat tegenslag. Toen heeft het bouwbedrijf ons geholpen om de zwaarste delen de orgelkamers in te krijgen.

De aanloop veroorzaakte een storm van e-mails bij de teamleden en ook leden van andere teams. Welke dagen kunnen we? Besloten is twee dagen per week, dinsdag en donderdag. Wie kunnen er volgende week? Er zijn altijd mensen die elders verplichtingen hebben, bij fysiothera-peut of specialist, bij familie of een begrafenis.

Bovendien is het vakantietijd en zitten er een aantal men-sen met besproken vakanties. Wie komt er van een ander team? Zijn er ook gewone leden die even mee willen hel-pen? Wie zorgt er voor een koffieapparaat, koffie, kop-jes, suiker, melk, lepeltjes, toiletpapier, een looplamp, een stofzuiger. Vooral bij die aanloop was er vraag naar allerlei dingen die er normaal al zijn of die je nooit nodig had.

De grote delen, als de windladen staan al binnen en ook een hoeveelheid pijpwerk is al boven. De blower moet naar binnen en op een verhoging van 40 cm geplaatst wor-den, maar dat moet weer wachten op de lift die in het gebouw moet worden gemonteerd. Het ding weegt een goede 400 kg.

We kennen de volgorde van de opbouw, maar dat is niet de omgekeerde volgorde van de demontage op de vorige locatie, dus er moet nogal eens wat heen en weer ge-sjouwd worden tussen de 3 containers. We zullen voorlo-pig één container als werkplaats moeten gebruiken, want in de kelder, waar de werkplaats komt, kunnen we nog niet terecht. Dan moeten de zaagmachine en de boor-machine daar voorlopig maar worden opgesteld. Even stroomtoevoer regelen. Ineens valt er een week tussenuit. Er kan niet gewerkt worden. Ieder weekend krijgen we allemaal een golf e-mails binnen met gegevens over wat er die week moet gebeuren en wie er zullen zijn.

Ik ben er wel achter dat dit orgel onder deze omstandigheden nooit door een orgelbouwfirma zou kunnen worden op-gebouwd. Dit kan alleen door een groep gepensioneerde orgelfanaten als de leden van de NOF.

Jan Verkiel.

Weer een berg e-mail...

23

Januari 1990.In het septembernummer van vorig jaar stond een artikel van de redactie over het concertbezoek waarop ik graag nog nader wil ingaan. Met de strekking van het artikel ben ik het zeker eens en ik ben ervan overtuigd dat veel orgel-liefhebbers dit van harte onderschrijven.

Een suggestie om meer publiek naar de concerten te krij-gen vond ik in Vol.28, no 1 van ‘Theatre Organ’ waarin organist en muziekleraar John Ledwon aangeeft hoe de interesse van jong publiek kan worden gewekt, hiervan volgt nu een korte samenvatting.

Ouderen beleven gelukkige momenten als zij HUN mu-ziek op het concertorgel horen.

Maar hoe denkt de groep 16-35 jarigen hierover? ZIJ zul-len het toekomstige publiek moeten zijn dat naar de or-gelconcerten komt, maar hùn muziek wordt volkomen genegeerd. Is dat niet de kern van de zaak? De artiesten van nu spelen muziek uit de voor- en na-oorlogse jaren, want hun publiek vraagt dat. Jongeren, die toevallig eens naar deze ‘ouderwetse’ muziek komen luis-teren komen nooit meer terug.

Veel muziek uit de laatste decennia en ook popmuziek is niet direct geschikt te maken voor een concertorgelbe-werking. Maar er is zeker muziek die heel goed kan wor-den gebruikt met behulp van andere muzikale bronnen. En met bellen, toeters, trommeltjes enz. zijn de jeugdigen te bekoren.

De toevoeging van een ritme-selectie of een andere ac-centsectie (koper, synthesizer) doet wonderen bij een concertorgelsound. Geen Big Band allures maar zuiver een completering van de orgelsound.

Een frappant voorbeeld, dat een onuitwisbare indruk op het publiek maakte, gaf Len Rawle tijdens het herope-ningsconcert in de Gaumont-State Kilburn. Hij speelde er enkele stukken waarbij een prachtige saxofoon de hoofd-rol vervulde. De niet als progressief bekend staande Len Rawle verklaarde na afloop dat de schitterende Wurlit-zer (met 14 stemmen) voor deze muziek een saxofoon ontbeerde. Daarom speelde een saxofonist (achter de speeltafel en onzichtbaar voor het publiek) zijn solopartij. Dit was zo succesvol dat het enthousiaste publiek het be-kende ‘Begin the Beguine’ nòg eens wilde horen.

Sorry: ik dwaalde af van John Ledwon.Wil het concertorgel overleven dan zijn de bedoelde toe-voegingen pure noodzaak. De moderne sound kan niet meer geloofwaardig SOLO worden vertolkt met een concertorgel.

Verzetten ouderen zich met hand en tand? Zij, die het concertorgel een warm hart toedragen, dienen het sim-pel te accepteren, we leven immers in de tachtiger jaren! De veranderingen zullen moeten worden aanvaard want anders is er GEEN toekomst en naderen we het einde.

Goede hedendaagse muziek op concertorgel mèt assis-tentie van andere instrumenten opent een nieuwe muzi-kale wereld.

* Wie kan zich bijvoorbeeld niet vinden in muziek van Andrew Lloyd Webber?* Tolereren onze kinderen en kleinkinderen nog onze mu-zikale smaak?* Laat onze artiesten ook moderne muziek ten beste ge-ven.

Het woord ‘artiest’ in plaats van ‘organist’ werd hier om twee redenen gebruikt! Ten eerste schrikt het woord or-ganist of ‘orgelconcert’ vandaag de dag veel publiek af: welk woord zou men kunnen bedenken om toch hetzelfde te kunnen zeggen?

Wie weet hoeveel niet-vermoed en verwacht publiek er komt opdagen..

Ten tweede moet dit publiek geïnteresseerd blijven in onze concert-orgelbeweging, maar de organist moet dan een superieur musicus zijn, veelzijdig in toneeltechniek en het vermogen hebben om met het publiek op een onder-houdende wijze te communiceren. Om dit te kunnen be-reiken kost veel tijd, moeite, geld en vooral creativiteit.

Om te overleven is een uitdaging! Winnen we?Aldus John Ledwon.

Wel, ik ben er rotsvast van overtuigd dat het concertorgel een toekomst heeft, maar zeker anders dan in het ‘nos-talgische’ verleden. Het is bijzonder fijn dat technische teams in staat zijn om de orgels zo fraai te laten klinken, geweldig!

Maar gelet op het aantal bezoekers per concert vraag ik me toch af of een maandelijks concert teveel van het goede is. Zowel Middelburg als Pernis geven om de twee maanden een concert en Pernis is altijd vol en in Middel-burg waren de concerten door Bryan Rodwell en Arnold Loxam even goed bezocht als in ‘Groot Rotterdam’. Het gemiddelde bezoek in Middelburg stijgt langzaam maar ze-ker. Hier bewees dat overdaad schaadt.

De gehele evolutie van het elektronisch orgel heb ik zeer geïnteresseerd meegemaakt. Vijftien jaar geleden beweer-de ik al dat --als er volle zalen voor een elektronische or-geldemonstratie worden gehaald-- het zeker moet lukken om veel publiek te trekken voor concerten op een zo’n groots instrument als het concertorgel. Maar daarin heb ik mij totaal vergist!

Lp’s van Cor Steyn, Stef Meeder, Klaus Wunderlich, Harry Stoneham zeggen mijn kleinkinderen helemaal niets! Franz Lambert op de nieuwste Wersi, Peter Baartmans op de moderne Yamaha orgels en synthesizers... doen ze iets!

De toekomst van het theaterorgel...

Het artikel in de juni-uitgave ‘meedenkers gevraagd’ lokte gelukkig diverse reacties uit.

Lees alstublieft eerst het onderstaande en daarna wat reacties van lezers/concertbezoekers met een samen-vatting en conclusies voor de NOF-concertorganisa-tie.

24

Waarom? Mij dunkt vanwege de mogelijkheden van deze elektronische wonderfabriekjes welke iets aan de melo-die toevoegen en het moderne repertoire dat muzikaal verantwoord wordt gespeeld. Ja, John Ledwon heeft gelijk met z’n ideeën die hij zo treffend onder woorden bracht. Hoe verfrissend werd het optreden in Pernis van Gerard de Waardt ervaren met zijn wisselend intermezzo op syn-thesizer. Zet bij Gerard achter de Compton een artiest op een synthesizer (of omgekeerd) en het moderne re-pertoire kan geen betere vertolking krijgen.

Er is natuurlijk geen enkele reden om het concertorgel NIET als een perfect, deugdelijk en vooral veelzijdig in-strument te beschouwen.

Persoonlijk vertellen de Engelse organisten mij dat het een bijzondere ervaring is om te bemerken dat het door hen bespeelde orgel zo goed is gestemd en dat alles func-tioneert. Ziedaar éen belangrijke voorwaarde voor het welslagen van een orgelhappening.

Maar... doen wij professioneel aan marketing en promoting van deze shows? Ik bepleit een extra budget voor reclame en promoting, mits door professionals aangewend.

Het is aan u lezer(es) om mede de toekomst te bepalen, ik herhaal de woorden van John Ledwon: “Om te overwin-nen is een uitdaging, overwinnen we?”

Was het maar gemakkelijker. Zeeuwen zouden zeggen: ”Luctor et emergo”

Bovenstaande artikel, ondertekend met ‘Vox Humana’ werd twintig jaar geleden gepubliceerd. Ook een van de andere leden reageert in 1992 met ideeën over ‘iets meer’ dus toevoegingen bij de concerten. Eens kijken hoe di-verse vlaggen er nu, anno 2010, bij hangen.

* Concerten in Pernis trokken de jongste jaren in het al-gemeen veel te weinig bezoekers. Er moet bijna altijd geld bij. Lag dat aan de missende saxofoon of synthesizer?* Een geweldige èn positieve uitzondering was daar de hap-pening met Wim Wegman!

* De Zeeuwse Theater Orgel Stichting werd wegens te weinig concertbezoek opgeheven, maar daar waren na-tuurlijk ook andere plannen met de Concert- en Gehoor-zaal. Werd de situatie daar met andere toevoegingen beter? Er waren optredens met (solo)zangers, koren etc. Ondanks het enthousiasme van het moment werd het er helaas nooit drukker door. Geld voor professionele re-clame was er niet, alles werd nagenoeg door één man gedragen. Gelukkig staat het orgel thans weer volop in de belangstelling.

Grammofoonplaten van (elektronische orgels) worden nagenoeg niet meer gedraaid, moderne jeugd weet niet of nauwelijks wat een platenspeler is.. Zij gaan met hùn tijd mee in MP 3, of 4 of hoeveel zometeen weer?

De muziek, ònze muziek, gespeeld op onze instrumenten, zegt de ‘jeugd van tegenwoordig’ niets, maar laten we wel zijn: hedendaagse muziek is op een theaterorgel vrijwel niet te spelen of het klinkt van geen meter. Welke muziek is wel geschikt? Die van Andrew Lloyd Webber? Van de Beatles, van Abba?

Ja, ook muziek uit opera en operette, ouvertures, mu-sicals. Vooral muziek uit die laatste categorie is enorm populair. Hoe zou dat komen? Ligt dat alleen aan het me-lodieuze ervan, want er zijn nogal wat ‘oude’ musicals die ook bij een jong(er) publiek in de smaak vallen!

Probeert u voor het theaterorgel eens een keuze uit de songfestival-inzendingen! Ja? Gerwin van der Plaats speel-de --zeer vrolijk en uitstekend-- het Shalali van Pierre Kartner, maar van de andere songs uit Ierland, of uit het Oostblok? Vergeet het maar.

Al deze problematiek is overigens niet alleen nu aan de orde. Nigel Ogden, zelf geschoold klassiek organist en een van de beste Engelse theaterorgelbespelers schreef er in oktober 1999 al eerder over. Ook Nigel ziet de oplos-sing, of althans een deel daarvan, in het aanpassen van het repertoire aan de leeftijden. Met andere woorden, speel modernere muziek voor een moderner publiek. Hij geeft overigens zelf een goed voorbeeld want er staan meer-dere cd’s op zijn naam “Through the decades 1920’s”, “Through the decades 1930’s”, “Through the decades 1950’s”, enz. volgespeeld met muziek uit de aangegeven tijdvakken, voor elke leeftijdsgroep dus!

Nigel stelt dat het grote publiek kennelijk de meeste waardering heeft voor muziek uit hùn jonge jaren. Dus te-genwoordige vijftigers zullen meer hebben aan muziek uit pakweg 1970-1980 of daaromtrent. Nigel stelt eveneens dat er een grote hoeveelheid melodieuze muziek van de laatste dertig jaar is die zich heel goed op het theaterorgel laat vertolken.

‘Onze’ Peter Koppe liet zijn gedachten erover publiceren, in juni 2001. . Het zou te ver gaan om zijn ‘Stof tot naden-ken’ hier nogmaals af te drukken, maar het komt in grote lijnen op Nigel’s ideeën neer. Als we nieuwe mensen naar onze concerten willen halen zullen we muzikaal ook met de tijd mee moeten. Peter’s echtgenote merkte op (juni 2006) dat een theaterorgel afgewisseld met elektronisch orgel bij iedereen in goede aarde was gevallen.

Daarbij mag worden opgemerkt dat er vooral jongere or-ganisten zijn die het over een heel andere boeg gooien: zij brengen, vaak op spectaculaire wijze, orkestrale mu-ziek van alle tijden, gespeeld zoals een echt orkest dat zou hebben gedaan. Hierbij komen Simon Gledhill en Richard Hills perfect uit de verf. Natuurlijk zijn er meer organis-ten met eenzelfde ‘speelrichting’, hun namen worden hier even aangehaald omdat we hen van relatief dichtbij ken-nen en hebben gehoord.

Toch zijn er wel luisteraars die het maar slaapverwekkend vinden wanneer er een steengoeie organist -met wereld-reputatie- wordt uitgenodigd!

Bij de ingezonden reacties waren onder andere mensen die absoluut geen andere toevoegingen wensen, sterker nog: zij zullen vertrekken, of zullen niet komen opdagen wanneer ze het van tevoren weten. Een van hen had ook al in oktober 2002 geschreven: organisten mogen wel met hun tijd meegaan maar er hoeft niets aan te worden toegevoegd! In 2006 wordt door dezelfde briefschrijver aangeraden om na te denken over minder concerten met uitstekende orgels en hogere toegangsprijzen.

(vervolg en slot op bladzijde 26)

25

Andere briefschrijvers daarentegen zijn lid van de NOF geworden omdat ze dat (kortgeleden) juist zo attractief hadden gevonden: “eindelijk eens iemand die er wat bij doet en het opleukt”.

Solo-optredens zoals met een operettezangeres in Voor-burg, ‘Wilde Orchidee’ met een ‘sing along’ in Schiedam, een optreden van het Amsterdamse Zeedijkkoor en ‘Die Haghe Sangers’ in Voorburg waren zeer geslaagde toe-voegingen.

Alleen heeft dat niet gezorgd voor méér leden of mensen die terugkwamen, ook al was men toen nog zo enthousi-ast. Je zou je kunnen afvragen of je met deze activiteiten moet doorgaan, tenzij het publiek er toch een stimulans in ziet, omdat het eens iets anders voorgeschoteld krijgt.

Het laten spelen van minder concerten op een locatie is een apart hoofdstuk. Tot voor kort werden zoveel con-certen geprogrammeerd om het vele werk van de teams op die manier te honoreren.

Je zou, uit wat hier zoal uit de doeken is gedaan, enkele conclusies kunnen trekken:

Speel niet te vaak op één locatie, zorg dat je publiek honger heeft of krijgt: “Ha, eindelijk een concert in aantocht!” En niet: “er is alweer een concert, zullen we deze keer overslaan?”.

Geef, als dat enigszins mogelijk is, van tevoren aan wat het publiek van de optredende artiest(en) mag verwachten: begeleiding van een een zwijgende film, community-sin-ging, een solo-pijporgelconcert met populaire of klassieke muziek.

Sommige organisten, zoals bijvoorbeeld Nigel Ogden en Carol Wiliams, zullen best een Toccata in hun programma inbouwen, terwijl veel organisten met de z.g. Blackpool-stijl daar niet zo snel mee voor de dag komen.

Het is een van de taken van de concertorganisatoren om op de respectievelijke locaties voor afwisseling te zorgen, met een bonte programmering, voor ‘elck wat wils’, zoals dat zo mooi heet.

Dat geldt in ieder geval voor die locaties waar de NOF inbreng heeft, want op locaties als Boskoop en Schiedam spelen andere factoren mee. Ook hier moet wel van te-voren duidelijk worden aangegeven wat er op het menu staat!

Met zo’n aantrekkelijk programma -en meer muziek die aan leeftijden wordt aangepast- is de kans groter dat er tijdens concerten weer sprake kan zijn van ledenaanwas.

De NOF heeft kansen genoeg om er een mooie toekomst van te maken want in Amsterdam, Haarlem, Dordrecht, Oosterwolde, Pernis en Steenwijk staan heel mooie en totaal verschillende instrumenten die klinken als een klok, sorry: als een theaterorgel!

Het Amsterdamse Zeedijkkoor, met Paul Tijink aan het orgel, zorgde voor een onvergetelijke avond.

26

advertentie

U kunt óók in dit blad adverteren en uw bedrijf of acti-viteiten in het zonnetje zetten. De NOF kan uw steun óók op deze manier gebruiken!

NOFiteiten wordt maar liefst door ruim vijfhonderd enthousiaste leden gelezen en verschijnt vier maal per jaar.

Voor giften is de NOF v.w.b. uw belastingaangifte door de belastingdienst aangemerkt als ‘Algemeen Nut Be-ogende Instelling’.

Alle informatie over de grootte van advertenties, tarie-ven etc. krijgt u via: info@nederlandseorgelfederatie.nl

27

Compliment van de NOF-President:

Nadat Len Rawle over Hamburg te lezen had gekregen schrijft hij het volgende:

“Thank you for the interesting news of your exciting orga-nists. They are clearly very fine musicians.

The Welte in the NDR studio is a tricky organ to get to know in a short time; so with many performers to have to play a concert it is a remarkable tribute to all who per-formed.”

Doorgaans speelt dit zeer bijzondere orgel slechts twee maal per jaar, maar dankzij de inzet van de ‘Freunde der Welte’ was er nu een extra derde concert. Om juist in de vakantietijd zoiets ‘ongekends’ op te zetten bleek achteraf een schot in de roos.

Je kan niet zeggen dat er geen afwisseling was, maar liefst zes organisten uit Nederland traden op. Een druk optre-den zoals je dat doorgaans alleen maar ziet (of hoort) bij examens, wanneer meerdere studenten moeten bewijzen dat ze het kunnen.

Het was voor het eerst dat de oude ‘Dame’ zich door twee heren (Jan Peter en Marien) tegelijk liet bespelen.

Kent u een tachtigjarige die, wanneer ze door zoveel han-den wordt gekieteld en met voeten wordt getreden, nog steeds zo mooi klinkt? Sie gibt es, wirklich!

Tot ziens, auf wiedersehen of --zoals ze in Hamburg zeg-gen-- tschüß!

Zes troeven in Hamburg

Op 17 juli is het buiten 33 graden Celcius, in de studio is het dankzij de airco ‘slechts’ 25 graden.

De ‘Petersburger Schlittenfahrt’ werd uit voorzorg voor onderkoelingsverschijnse-len uit het programma van Jan Peter en Marien verwijderd . . . .

27

Een concert geven met een groep organisten is altijd bij-zonder. Voor de musici is het geweldig om samen met col-lega-organisten iets te realiseren. Orgelspelen is meestal een vrij eenzame bezigheid en daarom is het hartstikke leuk om elkaar te treffen en eens bij te praten en erva-ringen uit te wisselen. Aan de andere kant is het voor het publiek boeiend om tijdens één concert diverse organis-ten te beluisteren. Het verbaast mij altijd weer hoe elke organist toch een geheel eigen geluid weet te ontlokken aan hetzelfde instrument.

Het Welte-Funkorgel in Studio 1 van de NDR is een uniek orgel. Toen ik voor het eerst de speeltafel zag viel het mij op dat de indeling typisch Duits is, met rijen registerwip-pers aan beide kanten van de klavieren, vergeleken met de bekende ‘hoefijzer’-vorm van theaterorgels. Om toch een beetje op mijn gemak te kunnen spelen heb ik van tevo-ren een overzicht gemaakt op aan elkaar geplakte vellen papier van waar alles zit, vooral dingen zoals slagwerk en andere opvallende registers.

Op de dag zelf had ik een uurtje de tijd om nog dingen uit te zoeken en te kijken of de ideeën die ik thuis bedacht had werkelijk goed klonken. Voor ‘The Whistler and his Dog’ (een verzoeknummertje) had ik achtereenvolgens een ‘hond’ effect; een ‘autoclaxon’ en een (Duitse) ‘ambu-lancesirene’ bedacht - gelukkig klonken ze redelijk over-tuigend en kon ik ook tijdens het concert de juiste regis-ters snel vinden!

Wij werden heel hartelijk ontvangen door de organisatie ‘Freunde der Welte-Funkorgel’ en ook door het publiek. Er was een heuse feeststemming in de zaal! Ik voel mij zeer bevoorrecht om op dit prachtige instrument te mo-gen spelen en ben heel dankbaar voor deze ervaring.

Patrick Hopper

Aan de organisten was natuurlijk gevraagd of ze hun be-vindingen voor NOFiteiten wilden toesturen. Ook René van Donk en Fred Bratvogel, die mee waren gekomen, droegen een stevig steentje kopij aan. Zo stevig dat van hun verslagen een compilatie moest worden gemaakt, het staat op bladzijde 29.

Het was een warme dag de zestiende juli 2010. Met vier-honderd kilometers voor de boeg en met een net kapot gegane airco was het een zeer warme reis. Mijn vrouw en ik werden hartelijk ontvangen.

Er moest natuurlijk worden geoefend en wel door zes organisten. Patrick kwam een dag later dus dat scheelde weer in de oefentijd.

Het concert, de volgende dag, ging uitstekend en ik mocht beginnen, wat ik wel prettig vond. Wat ik zelf het leukste vond is dat iedere organist zijn eigen stijl heeft en daar- door klinkt het Welte Funk-orgel steeds anders.

De speeltafel heeft een ongebruikelijke indeling van de re-gisters en dat maakt het registreren wel erg lastig.

Het is een mooi orgel met een registratie waar je alle kanten mee uit kan en dat was met dit concert ook wel te horen. Kortom, een geweldig concert en een leuk avon-tuur met geweldig aardige mensen die dit hebben georga-niseerd.

Paul Hartog.

(vervolg op blz. 28 en 29)

28

Spelen op een theaterorgel, dat is toch iets bijzonders. Zeker wanneer het het Welte-Funkorgel betreft, en he-lemaal wanneer je zelf geen theaterorganist bent, maar kerkorganist… Een eerste kennismaking met een onbekend orgel is altijd ‘spannend’: zou het orgel zo klinken als gedacht? Functi-oneert alles naar behoren? Voel ik me snel thuis op het orgel? Het Welteorgel maakt het je niet gemakkelijk: groot, niet heel overzichtelijk, soms wat onhandig opge-zet – maar na enkele uren studeren voelt het al behoorlijk vertrouwd.Al even bijzonder als het orgel is de vleugel die ik ter be-schikking krijg: een echte concertvleugel van Steinway en Sons. Geweldig instrument! Na een hele vrijdag studeren (en een lange autorit) op zaterdag het concert zelf. Voor de pauze spelen Paul, Pa-trick, Gerwin en Piet. Na de pauze zijn Marien en ik aan de beurt. We spelen met veel plezier een divers program-ma: klassiek, populair, werken die eigenlijk voor kerkorgel geschreven zijn – het Welteorgel verdraagt het allemaal en het publiek is enthousiast. Terugkijkend: het waren twee leuke dagen in Hamburg! Ik hoop er graag nog eens terug te komen.

Jan Peter Teeuw

Zoals ik die dagen in Hamburg heb mogen ervaren was overweldigend.

Donderdag, na de hartelijke ontvangst kon ik gelijk op de orgelbank plaatsnemen, om kennis te maken met het prachtige instrument, de vrijdagmorgen kreeg ik de gele-genheid om mijn repertoire in te studeren.

Ook met de andere organisten was de sfeer ontspannen en prettig.

Het concert is voor alle organisten, naar het oordeel van het publiek, heel goed verlopen.

Het is voor mij een belevenis geweest die ik niet snel zal vergeten, het is in ieder geval voor herhaling vatbaar!

Piet Kischemöller.

Het programma van de organisten

Paul HartogTuneWunderbarMusical Selection uit Oklahoma, The King and I en Mary Poppins.

Piet KischemöllerIn het kleine café aan de havenDu bist die Rose vom WörtherseeSelectie uit ‘Die Czardasfürstin’Ev’rybody loves somebody, somewhere.

Gerwin van der PlaatsPosthoorngalopIn my dream gardenDrie maal ‘Hallelujah’, Negrospirituals met als sluitstukWhen the Saints go marchin’ in.

Patrick HopperTune (Muziek) Heut ist der schönste Tag in meinem LebenAbba Dabba HoneymoonThe Whistler and his dogMorgens um siebenWarum weinst Du, kleine TamaraDu schwarzer Zigeuner

Jan Peter Teeuw & Marien StoutenThe lone A-rranger (orgel en piano)Popular Song (Jan Peter, orgelsolo)Swinging Bach (Marien, orgelsolo)Ev’ry time I feel the Spirit (vierhandig orgel)Menuett (orgel/piano-duet)Rêve d’ Angelique (orgel/piano-duet)Penguins Playtime (Marien, orgelsolo)Dance of the Merry Mascots (Jan Peter, orgelsolo)Improvisation (vierhandig orgel)

Encore: Gerwin van der PlaatsTime to say goodbye/ Auf Wiedersehen.

supe

rcali

fragilisticexpialidocious

Probeer het maar eens rap en foutloos

uit te spreken, wanneer je in een donkere studiozaal voor de microfoon staat

en van drie kanten schijnen felle lampen

in je gezicht.

supe

rcali

fragilisticexpialidocious

RenéLangere tijd terug ben ik goed bevriend geraakt met Dieter Bartels, de voorzitter van het Welte – FunkOrgel in Ham-burg. (www.weltefreunde.de) Dit unieke concert/theateror-gel staat opgesteld in de Radiostudio van de NDR, de Nord Deutsche Rundfunk, en dankt daar zijn naam deels aan. Het orgel is gebruikt om hoorspelen en radiouitzendingen te voorzien van geluiden en muziek.

Dieter Bartels is op vele concerten in Haarlem en Steen-wijk geweest en heeft daarbij ook gekeken naar ‘Hollands’ talent om op ‘zijn’ orgel te spelen. Wij hebben meerdere organisten die hun kunnen regelmatig tonen en het bleek een moeilijke keuze… “ik wil ze eigenlijk allemaal wel” vertrouwde hij me een tijd terug toe! Een idee was geboren en een multiconcert moest er komen.

FredBij aankomst in de NDR-studio (radio Noord-Duitsland) en ook daarna werd mij al snel duidelijk: de Duitsers hou-den van goede voorbereiding, planning, orde en degelijk-heid. Vandaar ook, denk ik, de prima staat waarin het or-gel (uit 1930) verkeert. De speeltafel ziet er keurig uit en staat mooi opgesteld tegen het podium aan. Orgelkamers zowel onder het podium als boven achter het podium. Hier komt zo’n orgel heel aardig tot zijn recht, zoals wij in Nederland vroeger ook orgels hadden in studio’s (AVRO en VARA) met alle nodige professionele geluids(opname-)apparatuur. In de zaal zo’n 150 zitplaatsen, die allemaal bezet waren!

RenéZaterdag 17 juli zouden Paul Hartog, Piet Kischemöller, Gerwin van der Plaats, Patrick Hopper en Jan-Peter Teeuw met Marien Stouten het orgel, ieder op hun manier, laten klinken. De complete ‘crew’ is vrijdag richting Hamburg getogen om daar vast in te spelen en te wennen. Patrick Hopper had vrijdag ‘nog even’ een concert in Engeland (…) en kwam vrijdagnacht pas na middernacht weer thuis.

Dáár zie je hoe andere teams iets opbouwen en hoe het met de bekende “Deutsche Gründlichkeit“ gedaan wordt. Planning minitieus, kleine details werden uitgewerkt, alles moest kloppen.

FredOrganisator en boegbeeld van de Welte Freunde, Dieter Bartels, had het speelschema van de organisten tevoren tot in de puntjes geregeld, althans dat dacht hij. Het or-gelspel liep toch nogal wat uit. Vanwege, laten we zeggen, artistieke redenen en natuurlijk ook wel het zoeken op dit toch wat ingewikkelde orgel naar registraties. Zonder al te zeer in te gaan op individuele prestaties toch een naam, zoals ook het publiek wel liet blijken, Gerwin van der Plaats maakte met zijn gedreven spel veel indruk !

RenéTegen half vier liep de zaal f link vol, ALLE kaarten waren uitverkocht!! Kom daar in Nederland maar eens om… FredEn ja, het orgel? Ik vond het mooi, maar ik mis toch wel een beetje de warme tibia-klanken van bijvoorbeeld ons VARA (Boskoop) orgel of het Schiedamse Standaartorgel. Dit Welte Funk-orgel ligt volgens mij toch dichter tegen een kerkorgel aan. Over het geheel genomen werd er een leuk, gevarieerd repertoire gespeeld en ik geloof dat dit bij het Duitse publiek goed in de smaak viel.

Ik vind het fantastisch dat zo’n uitwisseling heeft plaatsge-had. Altijd kunnen we van elkaar leren, zowel wat betreft de techniek van een orgel als de muzikale programme-ring.

René Het concert was een groot succes, we hebben genoten van alle organisten die hun best deden, waarbij Jan-Peter Teeuw ook zeer succesvol op de prachtige Steinway vleugel speelde.

Na de terugreis zondagmorgen kon ik tevreden constate-ren dat ik de afstand en tijd er graag voor over had om deze unieke gelegenheid mee te kunnen maken!

Alle organisten nogmaals bedankt voor jullie inzet, het was een succes. Voor de organiserende vrienden van het Welte-Funk-Orgel een groot compliment voor de vlekkeloze orga-nisatie en gastvrijheid!

Elfhonderd kilometer verder!

foto: Karsten Lettau. Hamburg

29

In Memoriam

Wat wij in Louis ook gaan missen zijn de keren dat je opgebeld werd en hij tegen je zei: “moet je dit even horen” waarna door de hoorn weer prachige orgelmuziek klonk of een lekker Zuid-Amerikaans Sal-sa-achtige melodie te horen was.Vaak zong de parkiet van hem dan ook mee hetgeen toch wel een apart karakter aan het geheel gaf! Louis was een markante figuur die, als hij aankwam met regenjas, hoed en wandel-stok, een sjaal losjes om de hals gedra-peerd indruk maakte. Hij was, in alle op-zichten, een gentleman. Wij zullen Louis uitermate gaan missen en onze gedachten gaan uit naar zijn Braziliaanse weduwe Lu-cia die wij alle kracht toewensen om dit enorme verlies te kunnen dragen! Louis, rust in vrede!

namens de teamleden van Tuschinski,

Pieter Kroon

30

Afgelopen 1 juli overleed op 89-jarige leeftijd Louis van Dijk. Louis maakte vele jaren deel uit van het Amsterdamse tech-nische team. Hij werkte ook lange tijd aan het, helaas nu in ongebruik geraakte, theaterorgel van het City-theater waarop organisten als Reginald Foort, Piet van Eg-mond en niet te vergeten Cor Steyn tri-omfen vierden.

Hierna verplaatste zijn werkgebied zich naar het Amsterdamse Tuschinski-theater waar hij zich als een zeer geapprecieerd en waardevol teamlid ontpopte. Ondanks zijn hoge leeftijd kwam hij nog steeds, zelfs ver in het vorige jaar, naar zijn ge-liefde WurliTzer-Strunk-orgel om aan het onderhoud daarvan mede te werken.

Louis beschikte nog over een frisse jonge geest en bestuurde nog steeds zijn auto-tje om bij allerlei zaken aanwezig te zijn. Hij was ook een vaste bezoeker van de concerten aan het orgel van de Agnes-kerk wanneer daar weer een organist, en meestal een Engelse, speelde die tevoren op één of meerdere orgels van de NOF een concert had gegeven.

Door zijn werk bij de KLM had hij de hele wereld doorkruist en had zodoende ken-nis gemaakt met muziek door de culturen heen. Hij wist ook ongelofelijk veel van muziek en vooral was hij een groot lief-hebber van muziek met een Jazzy karak-ter. Louis hield niet alleen van muziek, hij wás muziek. Hij speelde vroeger gitaar en had in zijn jonge jaren ook in een aantal bandjes gespeeld. Hij had thuis een groot Hammond-orgel waar hij met veel genoe-gen altijd achter plaatsnam.

31

Vaste bezoekers van de concerten op de Compton in Haarlem kennen ons natuurlijk al: Annie en Herman van de kantine. Wij zijn de beheerders van de kantine in het Haarlemse Draaiorgelmuseum. Dit museum bestaat sinds 1969 en wordt beheerd door de ‘Stichting het Kunkels-Orgel’ (SKO). Net als bij de NOF is dit allemaal vrijwil-ligerswerk. Het museum is vrijwel elke zondagmiddag geopend.

Onze inkomsten komen voor een groot deel uit de kan-tine-omzet. Naast dranken (wij hebben volledige vergun-ning) bieden we ook diverse soepen en broodjes aan. Daarnaast hebben we veel trouwe donateurs en verkopen we souvenirs en cd’s. Ook is ons museum beschikbaar voor groepsboekingen buiten de reguliere openingstijden. Zo heeft bijvoorbeeld een van de vaste NOF-bezoekers zijn verjaardag bij ons gevierd, compleet met koud buffet. Ook onze eigen 12 ½ jarige bruiloft hebben we in het museum gevierd (toen stonden we natuurlijk niet in de kantine, een rare gewaarwording).

Sinds enkele jaren is de collectie uitgebreid met de ‘Lady Compton’ van de NOF. Tijdens de pauzes van de maande-lijkse concerten is de kantine natuurlijk geopend. Samen met de reguliere zondag blijft er van zo’n weekeinde niet veel over voor privé-zaken. Natuurlijk helpt het dat wij dit samen doen en dus geen rekening hoeven te houden met het thuisfront, maar toch......

Waarom zijn die NOF-concerten dan toch zo leuk voor ons? Afwisseling, een totaal ander publiek, maar vooral de prettige, ontspannen sfeer en de goede contacten met het technische team. We worden standaard uitgenodigd voor het na-afloop-uit-eten-gaan (maar weigeren dat meestal beleefd om nog een beetje van het weekeinde te kunnen genieten). Ze helpen ons ook met technische werkzaam-heden in ons museum. Microfoon of computer kapot? René van Donk weet raad. Stopcontact in de voorraad-ruimte? Jan Roffel regelt het (Jan, nogmaals dank aan je zoon). Kortom, een perfecte samenwerking. We hadden geen enkele ervaring met theaterorgels en zijn nu zelfs lid van de NOF geworden.

Er zijn overigens wel verschillen met de zondagen. Dat betreft vooral het geluidsvolume. Gerammel van kopjes tijdens de afwas hoor je niet als er een draaiorgel speelt, maar bij de Compton is dit zeer storend. Vandaar dus de kartonnen koffiebekers. Iets dergelijks geldt voor de kachels. Als er een draaiorgel speelt hoor je ze niet, maar ze blijken tijdens de concerten wel degelijk te sto-ren. Daaraan is helaas niets te veranderen, ze moeten ge-woon uit tijdens het concert. Zelfs het ons zo vertrouwde geroezemoes tijdens het spelen ontbreekt.

Een ander verschil is het feit dat er rondom het concert geen muziek is. Hier hebben wij erg aan moeten wen-nen, omdat we zondag’s continue muziek horen, zonder pauzes. Een prettige bijkomstigheid is wel dat we onze klanten aan de bar makkelijk kunnen verstaan, op zon-dag is dat weleens lastig, zeker als het grote Kunkelsorgel speelt.

Nieuwsgierig geworden naar de Kunkels-koffie? Onder-steun dan beide organisaties en kom naar een NOF-con-cert op zaterdag. Of bezoek het Draaiorgelmuseum eens op zondag. Op zondagen is de toegang gratis. De Comp-ton speelt dan overigens slechts een zeer bescheiden rol, omdat we natuurlijk allereerst onze collectie draaiorgels moeten laten horen. Kijk voor de openingstijden op www.draaiorgelmuseum.org, dan komt U zeker niet voor niets.

En die win-win-koffie? Eigenlijk heel simpel: beide orga-nisaties hebben financieel voordeel van deze manier van samenwerken. Voor de NOF zijn dat de toegangsgelden, voor de SKO zijn dat de kantine-inkomsten. Daarnaast worden alle fooien in de kantine verzameld voor speciale SKO-projecten. Zo hebben de NOF-concerten het mede mogelijk gemaakt dat ons draaiorgel de ‘Grote Blauwe’ momenteel grondig gerestaureerd wordt.

Laten we hopen dat deze samenwerking nog vele jaren kan voortduren. Aan ons zal het niet liggen. Tot ziens in Haarlem!

Annie en Herman Meddeler

Kunkels-koffie = win-win-koffie

De theaterorgelkaart van Nederland

Amsterdam Theater Tuschinski 4/10 Wurlitzer/ StrunkAmsterdam City theater 4/17 StrunkBoskoop Flora Theater (NOF/VARA) 3/11 Standaart Dordrecht Kantine Electroplast (NOF/Tivoli) 2/7 Standaart/Wurlitzer Dordrecht Opslag 3/8 NOF/WB-orgelHaarlem Kunkels Draaiorgelmuseum 3/12 ComptonLeeuwarden Pniël Kapel 2/10 StandaartOosterwolde Zaal hotel restaurant ‘De Zon’ 3/7 StandaartPernis Geref. Jeugdgebouw 3/6 ComptonPrinsenbeek Huize Slingerland 3/7 HybrideRotterdam Larenkamp 2/4 StandaartSchiedam Theater A. d Schie 3/10 StandaartSteenwijk Evenementenhal ‘De Meenthe’ 4/29 Strunk/Veenhuizen R.K.Kerk 2/4 Standaart

1

23

456789

101112

* De restauratie van het Tuschinski-orgel nadert de vol-tooiïng.

* Het Standaart-orgel van de Gemeente Schiedam wordt geheel gereviseerd en zal naar alle waarschijnlijkheid even-eens eind 2010 bespeelbaar zijn.

* Het NOF/VARA-orgel is in opbouw in het Flora-Theater te Boskoop. Verwachte oplevering in 2011.

* Het City-orgel staat nog steeds in het theater, achter slot en grendel. De speeltafel is elders opgeslagen.

* Het NOF/WB-orgel is in Dordrecht opgeslagen.

* Het orgel in de Leeuwardense kapel wordt niet voor concertdoeleinden gebruikt.

* Het AVRO-concertorgel is in opslag bij een bekende Ne-derlandse orgelfabrikant.

* Het 2/7 Standaart orgel van Charles Janko (wijlen drs. H. van Oijen) wordt gerestaureerd voor een toekomst in het nieuwe Filmmuseum te Amsterdam.

Een z.g. Hybride orgel bevat pijpen van diverse fabri-katen, of is samengesteld uit pijpmateriaal uit verschil-lende orgels. Bijvoorbeeld in Prinsenbeek.

Eigenlijk is het 4/29 orgel in Steenwijk ook hybride te noemen, want niet alle pijpwerk was van het Asta-Den Haag, er zijn ook pijpen uit andere orgels in geplaatst.

Het NOF/Tivoli-orgel, opgebouwd in de bedrijfskantine van Electroplast, was oorspronkelijk een 2/4 Standaart (twee manuaals 4 ranks), maar is uitgebreid met een Celeste en een uit Engeland afkomstige Style D-trum-pet en een Tibia, beide Wurlitzer.

14

56

11

12

anno

Nederlandse Orgel Federatie

40 jaar