Upload
others
View
4
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Een visie op de toekomstigelandbouw in Nederland
ALV Markdal, Galder, 24 september 2018
Jan Willem Erisman
2
Inhoud
• Introductie Louis Bolk Instituut
• Achtergronden huidige landbouw
• De visie van de minister
• Van controle naar adaptieve landbouw
• Twee sporen:
• technologisch en efficiëntie verhogen
• Natuurinclusieve landbouw
• Praktijkvoorbeelden en de Biodiversiteitsmonitor
• Markdal?
3
Louis Bolk Instituut (sinds 1976)
www.louisbolk.nl
4
Wat heeft landbouwbeleid gebracht
• Voedselzekerheid ! (in ‘t westen)
• Een belangrijke agrarische sector; Groot economisch belang
• Grootschaligheid, industriële productie, efficiëntie, specialistische bedrijven
• Internationalisering, mondiaal werken, mondiale markt
4
5
0
10
20
30
40
50
60
70
1800 1850 1900 1950 2000
(% of inkomen)
Consumenten besteding en inkomen boer
-2.000
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
2000 2005 2010 2015
Op
bre
ng
ste
n e
n k
ost
en
(€
)
Jaar
Opbrengsten per ha
Betaalde kosten en afschrijving, exclusief betaalde
pacht/ha
Gezinsinkomen uit bedrijf, incl. betaalde pacht/ha
6
Nederland grootgebruiker pesticiden
Binnen de EU worden alleen in Malta meer kilogrammen pesticiden
per hectare verkocht dan in Nederland. Dat blijkt uit cijfers van
Eurostat, het statistisch bureau van de EU. Volgens cijfers van
Eurostat werd in onderzoeksjaar 2013 bijna 6 kg aan pesticiden per
hectare verkocht. Lees meer
Milieudruk landbouw neemt af en is nog te hoog
• Landbouw productie is economisch
en ecologisch zeer efficiënt per
eenheid product
• Maar vanwege de omvang, is de
milieudruk hoog (per ha)
7
Landbouwbodems onder druk
• Verdichting (50% v/d bodems verdicht)
• Vermindering inputs (mest en middelen)
• Klimaatverandering (extreme neerslag, droogte)
• Afname OS, sporenelementen, biodiversiteit
• Relatie bodems & waterkwaliteit (KRW, DAW)
• Ziekten & plagen
• Stagnatie opbrengsten
• Druk vanuit de keten (focus op korte termijn)
• Hoge grond- en pachtprijzen
7
8
En de diversiteit in het landschap verdwijnt
Biodiversiteit en natuurwaarden op laagste peil?
Diverse systemen
Bio-uniforme en monoculturen
9
Meerdere oorzaken
• 50% van de cultuur historische
lijnelementen verdwenen (< 1990)
• minder randen of overgangen,
weinig overhoekjes of bosjes en/of
struweel
Rond percelen: Veranderd landgebruik Op percelen: Afname bloeiende maaigewassen en fruitbomen
10
Boer zit klem onder druk van economie, consument en regels
€
€
€€
€
€
Maatschappelijke €Product €
? €
11
Visie landbouw minister Schouten
Economischepositie boeren
waardering voedsel
Vernieuwingproductiemethoden
12
13
Wat nu?
14
- Probleemgericht
- Variatie uitschakelen
- Continue monitoring en direct
ingrijpen
- Hoog risico
- Statisch evenwicht
- Optimalisatie opbrengsten
De huidige en veerkrachtige landbouw
- Systeemgericht
- Variatie gebruiken
- Zelfregulerend vermogen
stimuleren, indirect sturen
- Laag risico
- Dynamisch evenwicht
- Optimalisatie kwaliteit van
bodem en leefomgeving
15
Integrale kaders• Bodem + • Water, lucht +• Biodiversiteit +• Landschap +• Natuur +• Dierenwelzijn +• Gezond voedsel
2050Vanuit publieke
waarden: doelen
NU
2018Het vertrekpunt:
gedeelde urgentie
2018 - 2050
De routes naar doelen vanuit perspectieven
• Route 1• Route 2• Route 3• …..
Zet integrale lange termijn doelen centraal
16
Twee oplossingsrichtingen (routes)
16
Technologie spoor Natuurinclusieve
landbouw
17
Route: technologie en efficiëntie verhogen
Oneworld.nl
Potato Valley
18
Route: natuur-inclusief
(Bron: Stichting Van Akker naar Bos)
Bodem bepaalt geschiktheid type landbouw
Diversiteit als basis voor weerbaarheid/veerkracht
19
Genetische
Variatie
gewassen
Diversiteit op
Het bedrijf
Variatie in een
Regio
Variatie in dieet
Grote diversiteit Weinig diversiteit
(Bio)diversiteit als basis voor veerkracht
20
Natuurinclusieve (veerkrachtige) landbouw is:
• Productie van veilig, voldoende en gezond voedsel
• Gebruikmakend van natuurlijke processen en ecologie
• Op een gezonde bodem passend in het landschap
• Binnen de randvoorwaarden van natuur- en milieukwaliteit, biodiversiteit en klimaat
• Goed voor boer, burger en economie (verdienmodel).
21
4 samenhangende pijlers van natuurinclusieve landbouw
Functionele Agro-biodiversiteit
22
4 samenhangende pijlers van natuurinclusieve landbouw
Functionele Agro-biodiversiteit
Landschappelijkediversiteit
© FELIXX/WWF NL
23
4 samenhangende pijlers van natuurinclusieve landbouw
Functionele Agro-biodiversiteit
Landschappelijkediversiteit
© FELIXX/WWF NL
Regionalebiodiversiteit
24
Functionele Agro-biodiversiteit
Landschappelijkediversiteit
Diversiteit van soorten
4 samenhangende pijlers van natuurinclusieve landbouw
© FELIXX/WWF NL
Regionalebiodiversiteit
25
Voorbeelden
26
Van biouniform naar diversiteit
27
Biodiversiteitsmonitor: voor beloning enintegrale sturing
28
Praktijkvoorbeelden
29
Wat hebben Schiermonnikoog en het Markdal gemeen?
30
• Start bij de boeren
• Druk of potentie (verdienmodel)
• Vertrouwen boeren en stakeholders
• Kennis!
• Ondernemerschap
• Zekerheid bieden
• Financieel rendement (verdienmodel)
• Betrokkenheid stakeholders en alternatief voor verliezers
• Samenwerking boeren (coöperatie?)
Stappen richting gebiedsaanpak
31
Adaptief model
Herontwerp
systeem
Agrarisch
Natuurbeheer
Controle model
Subsidies
Nieuwe
bedrijfsmodellen
Productie -
opbrengsten
‘Productiemiddelen’:Bodem, agrobiodiversiteit, landschap
32
Bedankt voor uw [email protected]
33
Natuurinclusieve landbouw
© FELIXX/WWF NL
Functionele
Agro-biodiversiteit
Landschappelijke
diversiteit
Diversiteit
van soorten
Regionale
biodiversiteit
Kringlooplandbouw
Regeneratieve landbouw
Duurzame veehouderij
Biologische landbouw
Permacultuur
Agroforestry
Voedselbossen
Landbouw in
natuurgebieden
Biodiversiteitsmonitor