PŁOCK 11.06.2012

DARIUSZ CIARKOWSKI

MAZOWIECKA AGENCJA ENERGETYCZNA

EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZA

FOTOWOLTAIKA

BIOMASA

Mazowiecka Agencja Energetyczna

Cele powołania MAE:

Przygotowanie kompleksowego programu energetyki regionalnej. Zwiększenie wykorzystywane zasobów odnawialnych źródeł energii oraz poprawa efektywności energetycznej. Poprawa spójności pomiędzy miejskim/przemysłowym rozwojem w regionie i ciągłym wzrostem bezpieczeństwa energetycznego Zmniejszenie wydatków regionu na import energii z zewnątrz. Wspieranie nowego modelu energetyki, utrzymującego równowagę pomiędzy dużymi przedsiębiorstwami energetycznymi a lokalnymi niezależnymi producentami energii. Pozyskiwanie dla regionu środków z UE i partnerów na działania służące poprawie bezpieczeństwa energetycznego, rozwój nowych technologii oraz lokalnego przemysłu. Inicjowanie , wspieranie i wdrażanie programów w zakresie efektywności energetycznej

Ogólna charakterystyka Mazowsza

- Największy region w Polsce – 35558 km²

- Ponad 5200 tys. mieszkańców

- Mazowsze wytwarza ponad

20% PKB kraju, czyli ok. 100 mld $

- Jeden z najdynamiczniej rozwijających

się regionów kraju

- Lokalizacja w centrum Polski na

skrzyżowaniu najważniejszych

szlaków przemysłowych

- Wykwalifikowane zasoby ludzkie

- Potencjał inwestycyjny

- Województwo Mazowieckie jest trzecim w kraju pod względem produkcji

energii elektrycznej i drugim pod względem jej konsumpcji, co oznacza,

że wytwarzanie jest za małe w stosunku do zużycia

- Największe zagęszczenie linii przesyłowych występuje w obrębie

metropolii warszawskiej, natomiast problemy lokalnymi sieciami

rozdzielczymi dotyczą niemal 40% obszarów wiejskich

- Sieci centralnego ogrzewania istnieją głównie na obszarach o wyższej

gęstości zaludnienia

- Istnieje pilna potrzeba modernizacji sieci, oraz wdrażania systemów

energetyki odnawialnej w celu zapewnienia stałości dostaw i niezależności

odbiorców na obszarach wiejskich

B I O M A S A

Biomasa stała jest to organiczny, niekopalny surowiec pochodzenia roślinnego, który

może być wykorzystywany jako paliwo do produkcji ciepła lub wytwarzania energii

elektrycznej. Zalicza się do niej:

biomasę leśną (drewno opałowe) w postaci polan, okrąglaków, zrębków, brykietów,

peletów i odpadów z leśnictwa: gałęzi, żerdzi, przecinek, krzewu, chrustu, karp oraz

odpadów z przemysłu drzewnego (wióry, trociny) i papierniczego (ług czarny);

biomasę rolniczą: z plantacji przeznaczonych na cele energetyczne (drzewa szybko

rosnące, byliny dwuliścienne, trawy wieloletnie, zboża uprawiane w celach

energetycznych) oraz pozostałości organiczne z rolnictwa i ogrodnictwa (np. odpady z

produkcji ogrodniczej, odchody zwierzęce oraz brykiety i pelety np. ze słomy);

węgiel drzewny, rozumiany szerzej jako stałe produkty odgazowania biomasy .

Definicja biomasy

Pod nazwą Biomasa kryje się ogólna masa materii organicznej pochodzenia roślinnego i

zwierzęcego oraz produkty uboczne z ich przetwarzania. Biomasa stanowi podstawę piramidy

troficznej i powstaje w procesie fotosyntezy podczas przemiany energii słonecznej w chemiczną.

Termin "biomasa" oznacza również energię odnawialną powstającą z różnego rodzaju materii

organicznych (drewno, odpady, hodowle) w procesie spalania lub w inny sposób.

Wybrane fakty o biomasie

- Energia otrzymywana w procesie spalania biomasy to 8 MJ/kg

(rośliny zielone)-40 MJ/kg (tłuszcze, naturalne oleje) [dla

porównania : węgiel kamienny 17-30 MJ/kg ]

- Zerowy bilans CO2 ( emisja w czasie spalania jest równa ilości CO2

pochłoniętej wcześniej w procesie fotosyntezy)

- W Polsce z 1 ha upraw przeciętnie uzyskuje się 8-9 ton biomasy

Biomasa stała

Biomasa stała

Możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii w

Województwie Mazowieckim

Biomasa

Potencjał – biomasa drzewna, największy w powiatach: makowskim,

ostrowskim, ostrołęckim, przasnyskim, wyszkowskim, grójeckim,

garwolińskim

Słoma – ciechanowski, płocki, płoński, sochaczewski, lipski, radomski,

zwoleński

W perspektywie krótkoterminowej biomasa będzie miała największy

udział wśród paliw odnawialnych (duże systemy grzewcze, małe

instalacje domowe).

W Unii Europejskiej ponad 90% bioenergii wykorzystywane jest do produkcji ciepła, zaś

7% do produkcji energii elektrycznej

W Polsce biomasa uznana jest za odnawialne źródło energii o największych zasobach.

Szacuje się, że polskie rolnictwo produkuje rocznie 200–300 mln ton biomasy, co

odpowiada 100–150 mln tonom węgla kamiennego, czyli więcej niż wynosi roczna

produkcja polskiego górnictwa.

Po odliczeniu produkcji na cele spożywcze pozostaje do wykorzystania roczny potencjał

energetyczny biomasy:

ponad 20 mln ton słomy odpadowej, ale także

ok. 4 mln ton odpadów drzewnych (chrust, trociny, kora, zrębki, pelety),

ok. 6 mln ton osadów ściekowych przemysłu celulozowo-papierniczego, spożywczego

oraz miejskich odpadów komunalnych.

W sumie daje to ok. 30 mln ton biomasy rocznie, co jest energetycznie równoważne 15–

20 . 109 ton węgla [2], a każda tona spalonej biomasy, to zmniejszenie zanieczyszczenia

atmosfery o 1,5 tony CO2 [

Projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii ( współczynniki )

• biomasa o zainstalowanej łącznej mocy elektrycznej poniżej 10 MW:

– w 2013 r. - 1,70;

– w 2014 r. – 1,70;

– w 2015 r. – 1,65;

– w 2016 r. – 1,625;

– w 2017 r. – 1,60;

• biomasa o zainstalowanej łącznej mocy elektrycznej powyżej 10 MW:

– w 2013 r. - 1,15;

– w 2014 r. – 1,15;

– w 2015 r. – 1,125;

– w 2016 r. – 1,10;

– w 2017 r. – 1,075;

• biomasa do spalania wielopaliwowego:

– w 2013 r. – 0,30;

– w 2014 r. – 0,30;

– w 2015 r. – 0,25;

– w 2016 r. – 0,20;

– w 2017 r. – 0,15;

FOTOWOLTAIKA

Prąd solarny jest wytwarzany przez moduły fotowoltaiczne (moduły PV) jako

prąd stały. W przetwornicy następuje przemiana prądu stałego na prąd

przemienny o napięciu 230 V. Licznik zasilania rejestruje ilość kilowatogodzin

przekazanych do publicznej sieci energetycznej. Prąd dla własnych potrzeb w

domu bierze się tak samo jak poprzednio z sieci i rozlicza go przez oddzielny

licznik odbioru.

Prąd z instalacji PV po właściwym zaprojektowaniu instalacji wyspowej, może być

również wykorzystywany do zasilania obiektów nie podłaczonych do sieci

energetycznej. W tym celu prąd stały z modułów PV zasila akumulatory przez

regulator ładowania.

Dla zwykłych urządzeń na 230 V prąd stały jest zamieniany na prąd zmienny w

przetwornicy. Specjalne urządzenia na prąd stały 12 V lub 24 V, np. lampy i

chłodziarki mogą być zasilane bezpośrednio prądem stałym z akumulatora.

KILKA SŁÓW O FOTOWOLTAICE

Ukazał się najnowszy corocznie publikowany raport nt. rynku PV w Europie.

W 2011 r. w Europie zainstalowano ponad 21,5 MWp w systemach PV, podczas gdy w

2010 r. tylko 13,7 MWp. Łączna, skumulowana wartość wynosi ponad 51,3 MWp.

Najwięcej systemów PV powstało jako systemy podłączone do sieci (tzw. on grid).

Ponadto większość instalacji PV, ok. 74% powstaje na rynku europejskim (Niemcy,

Włochy, Hiszpania, Francja, Czechy, Belgia).

Ponadto, poza UE bardzo aktywnym rynkiem są Chiny, gdzie w 2011 r. podłączono do

sieci 2 140 MWp, podczas gdy w 2010 r. 500 MWp. W USA wg Solar Energy Industries

Association (SEIA) rynek amerykański osiągnął nowy record sprzedaży systemów

fotowoltaicznych z wynikiem 1 855 MWp in 2011 (przyrost rzędu 108%). Na uwagę

zasługuje również rynek PV w Japonii, gdzie w 2011 r. zainstalowano 1 296 MWp (w

tym 86% w sektorze mieszkalnictwa).

Raport przygotowany jest w ramach konsorcjum partnerów EurObserv’er. Partnerem i współautorem raportu jest Instytut Energetyki

Odnawialnej.

W przypadku fotowoltaiki uzyskanie 10.5 TWh ( ilość energii w 2020r pochodząca

z elektrowni atomowej ) potrzebny byłby obszar 95 km2 tak w przypadku biomasy

potrzebujemy aż 8900 km2 czyli ok. 7.4% wszystkich gruntów oranych.

• energia promieniowania słonecznego o zainstalowanej łącznej mocy

elektrycznej powyżej 100 kW:

– w 2013 r. – 2,85;

– w 2014 r. – 2,85;

– w 2015 r. – 2,70;

– w 2016 r. – 2,55;

– w 2017 r. – 2,40;

Projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii ( współczynniki )

NAWYŻSZE WSKAŹNIKI !!!!!

EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA

Szansa czy zagrożenie ????

DYREKTYWA 2006/32/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

DEFINICJE

„efektywność energetyczna”: stosunek uzyskanych wyników,

usług, towarów lub energii do wkładu energii;

„oszczędność energii”: ilość zaoszczędzonej energii

ustalona poprzez pomiar lub oszacowanie zużycia przed

i po wdrożeniu jednego lub kilku środków poprawy

efektywności energetycznej przy jednoczesnym zapewnieniu

normalizacji warunków zewnętrznych wpływających

na zużycie energii;

W projekcie ustawy zdefiniowano efektywność energetyczną, jako stosunek

uzyskanego efektu użytkowego do wielkości zużycia energii. Jeśli ten sam lub

lepszy efekt użytkowy uzyskamy kosztem mniejszego zużycia energii, to znaczy,

że osiągnęliśmy większą efektywność.

http://www.premier.gov.pl/rzad/decyzje_rzadu/id:5486/

Energochłonność polskiej gospodarki jest jedną z najwyższych w Unii

Europejskiej. Dotyczy to nie tylko sektora przedsiębiorstw, ale również

sektora publicznego.

Działania na rzecz efektywności energetycznej prowadzone przez gminy i spółki

komunalne mogą być źródłem dodatkowych korzyści finansowych dla tych

jednostek oprócz tych wynikających z prowadzonej inwestycji.

Celem ustawy jest, aby jednostki sektora publicznego pełniły wzorcową

rolę w zakresie efektywności energetycznej.

Ustawa tworzy mechanizmy umożliwiające zewnętrzne finansowanie tego rodzaju

inwestycji. Służyć temu ma mechanizm świadectw efektywności energetycznej, tzw.

białych certyfikatów oraz współpracy z firmami ESCO.

System białych certyfikatów – dodatkowe możliwości dla jednostek samorządu

terytorialnego

Zgodnie z art. 12 ustawy, przedsiębiorstwa energetyczne sprzedające energię

elektryczną, ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym obowiązane są uzyskać

i przedstawić do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki świadectwo

efektywności energetycznej, tzw. biały certyfikat

Mogą je nabyć m.in. od gmin i spółek komunalnych, które to podmioty albo samodzielnie

przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają z tego tytułu

białe certyfikaty albo przedsiębiorstwa energetyczne będą finansowały tudzież

współfinansowały tego rodzaju inwestycje, w zamian za które to działania uzyskają

od gmin lub spółek komunalnych te certyfikaty.

Firma ESCO (ang. Energy Service Company) to model biznesowy polegający

na tym, iż zewnętrzna firma oferuje kompleksowe usługi eksperckie w zakresie

energetyki gwarantujące klientom oszczędności energii i zmniejszenie

ponoszonych z tego tytułu kosztów.

Działalność taka realizowana jest w oparciu o dwa modele:

Pierwszy polega na zewnętrznym finansowaniu całości inwestycji służącej

poprawie efektywności energetycznej przez stronę trzecią.

Drugi model polega na dzieleniu korzyści z oszczędności energii pomiędzy taką

firmę zewnętrzną a podmiot, w którym tego rodzaju inwestycja jest realizowana.

Ten model finansowania inwestycji może być szczególnie korzystny dla

jednostek samorządu terytorialnego. Nie angażuje on środków własnych lub

ogranicza ich zaangażowanie

• Planowane przez polskie samorządy projekty PPP – dane zbiorcze

liczba zidentyfikowanych w 2010 r. projektów do realizacji: 107

łączna wartość ogłoszonych postępowań: 16,6 mld zł

Służba zdrowia: 5 projektów

PARTNERSTWO

PUBLICZNO –

PRYWATNE

5. Ochrona klimatu i atmosfery

5.1. Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów

wysokosprawnej kogeneracji.

5.2. Współfinansowanie opracowania programów ochrony powietrza i planów działania.

5.3. System zielonych inwestycji (GIS - Green Investment Scheme).

5.4. Efektywne wykorzystanie energii.

5.5. Współfinansowanie IX osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura

i Środowisko – infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność

energetyczna.

5.6. Realizacja przedsięwzięć finansowanych ze środków pochodzących z darowizny

rządu Królestwa Szwecji.

5.7. Inteligentne sieci energetyczne.

5.8. Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej i rozwój

rozproszonych odnawialnych źródeł energii.

Lista priorytetowych programów NFOŚiGW na 2012 rok

Finansowanie inwestycji energetyki z odnawialnych źródeł dla Województwa Mazowieckiego

Finansowanie:

• fundusze ochrony środowiska (NFOŚiGW, WFOŚiGW)

• Bank Ochrony Środowiska

• Mazowiecki Fundusz Poręczeń Kredytowych

• środki własne inwestorów prywatnych

• PPP Partnerstwo Publiczno-Prywatne

Programy UE:

• Program Operacyjny

Infrastruktura i Środowisko

• Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

• Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego (priorytet IV, Działanie 4.3)

OFERTA MAE Z ZAKRESU EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ I OZE

WYBRANE USŁUGI

I. Przygotowanie „planów energetycznych” dla gmin

II. Szkolenie „Samorządowy Manager ds. Energii”

III. Program optymalizacji zużycia energii w budynkach

IV. Projekt „LEDowe oszczędności na ulicach miast” oświetlenie

V. Doradztwo inwestycyjne _ESCO , PPP

PROJEKTY OZE Wsparcie ze strony MAE:

• Przygotowanie wytycznych projektowych do realizacji projektów EE i OZE lub sporządzenie niezbędnej dokumentacji projektowej.

• Świadczenie usług doradczych w zakresie OZE, EE, PZP, funduszy pomocowych.

• Opracowywanie analiz opłacalności inwestycji w OZE.

• Biomasa – projekt Legionowo , Mała Wieś , Płońsk

• projekty 4.3 RPO Mazowsze („gminy sokołowskie”)

wsparcie gm. Jednorożec i Łyse

• Polsko-Szwajcarski Program Współpracy (projekt szpitalny)

• WFOŚiGW (projekty osób prawnych i fizycznych)

INSTRUMENTY WSPARCIA (finansowe) • JESSICA – projekty efektywności energetycznej (także rewitalizacyjne) na

Mazowszu:

- projekty miejskie za pomocą zwrotnych instrumentów finansowych w formie pożyczek, wkładów kapitałowych i gwarancji

- muszą spełniać kryteria określone w RPO (energia – działanie 4.3)

• WFOŚ, NFOŚ, PolSeff, fundusze inwestycyjne, itp.

• ESCO – firma, która dostarcza usługi energetyczne, programy efektywności energetycznej i inne miary efektywności energetycznej na własność użytkownika, oraz która akceptuje pewien stopień ryzyka technicznego, a czasami także finansowego.

• PPP to przedsięwzięcia realizowane w oparciu o umowę długoterminową

zawartą pomiędzy podmiotem publicznym a podmiotem prywatnym, której

celem jest stworzenie składników infrastruktury umożliwiającej świadczenie

usług o charakterze publicznym

Dziękuję za uwagę!

DARIUSZ CIARKOWSKI tel. 22 526 30 89

d.ciarkowski@mae.com.pl

MAZOWIECKA AGENCJA ENERGETYCZNA

Szczególnie udane projekty OZE na terenie Województwa Mazowieckiego

Elektrociepłownia Ostrołęka

Nowy kocioł fluidalny opalany biomasą w postaci kory i zrębków

drzewnych. Ciepło w wodzie i parze technologicznej zasila system

ciepłowniczy miasta Ostrołęka oraz okoliczne zakłady przemysłowe. Energia

elektryczna, wytwarzana w skojarzeniu z ciepłem, wprowadzana jest do

KSE.

Zakład Geotermia Mszczonów

Przedsięwzięcie polegając na wykorzystaniu wód z ciepłych podziemnych

źródeł do celów grzewczych. Ciepłownia geotermalna zastąpiła kotłownie

węglowe. Miejscowe wody geotermalne o temperaturze 42C, pozyskiwane z

głębokości 1700m są w stanie skutecznie ogrzać Mszczonów (6300

mieszkańców) do momentu kiedy temperatura powietrza nie spadnie poniżej

poziomu -5C.

Wysokość jednostkowych nakładów inwestycyjnych w €2005/kW dla różnych technologii produkcji energii elektrycznej. Źródło: Komisja Europejska, EC BREC IEO.

Szczególnie udane projekty OZE na terenie Województwa

Mazowieckiego

Oczyszczalnia ścieków Czajka (Warszawa)

Jest jedną z największych oczyszczalnie w Polsce. Oczyszczanie odbywa

się poprzez cztery ciągi technologiczne. Zebrany osad jest fermentowany, a

powstający w tym procesie biogaz po spaleniu służy do celów grzewczych.

Składowisko odpadów stałych w Zakroczymiu

Budowa przetwornicy biogazu na składowisku odpadów stałych, który jest

przetwarzany na energię elektryczną. Zespół prądotwórczy ma moc 75 kW.

Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej w Otwocku

Wykonanie instalacji grzewczej opartej na kolektorach słonecznych.

Eksploatacja instalacji zapewnia ciepłą wodę i parę technologiczną.

Wykorzystanie energii słonecznej stanowi istotne wspomaganie

funkcjonującej kotłowni gazowo-olejowej.

Potencjał energetyczny w Województwie Mazowieckim

Typ zasobów

energii

odnawialnej

Potencjał

techniczny [TJ]

Wykorzystanie

[TJ]

Wolne zasoby

[TJ] %

potencjału

Biomasa stała 7780 2500 5280 68

Energia

słoneczna 10900 2 10898 100

Energia wiatru 835 1 834 100

Energia wodna 563 346 217 40

Energia

geotermalna 8700 10 8690 99