Upload
lehuong
View
216
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Efektywność wyszukiwania informacjiEfektywność wyszukiwania informacji w publicznie dostępnych katalogach w publicznie dostępnych katalogach
bibliotek wykorzystujących polskie bibliotek wykorzystujących polskie programy biblioteczneprogramy biblioteczne
Izabela SwobodaUniwersytet ŚląskiInstytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Zadania OPACZadania OPAC
informowanie o zasobie biblioteki/bibliotek umożliwienie odszukania dokumentu o znanych
cechach pomoc w doborze dokumentów informowanie o statusie i dostępności dokumentów
oraz umożliwienie ich zamawiania, rezerwacji, prolongaty
zapewnienie dostępu do informacji o czytelniku wraz z historią i dokładną informacją bieżącą o operacjach wykonanych przez czytelnika
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Efektywność OPACEfektywność OPAC
Efektywność systemu informacyjno-wyszukiwawczego to cechaokreślająca jego przydatność dla użytkownika informacji mierzonawspółczynnikami:
dokładności wyszukiwania informacji (czy wszystkie wyszukane dokumenty spełniają kryteria określone w zapytaniu użytkownika)
kompletności wyszukiwania (czy zostały wyszukane opisy wszystkich dokumentów spełniających kryteria określone w zapytaniu)
innymi (np. czas, koszt wyszukiwania)
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Na efektywność wyszukiwania informacjiNa efektywność wyszukiwania informacji wpływa:wpływa:
jakość danych (wielkość i aktualność bazy, stopień opracowania, spójność danych – wykorzystanie khw)
zastosowane oprogramowanie (interfejs, aparat wyszukiwawczy, sposób prezentacji wyników wyszukiwania, możliwość selekcji i sortowania wyszukanych informacji, automatyczna rejestracja historii wyszukiwań, automatyczny system wykrywania i ew. korekty błędów)
znajomość zawartości bazy i zastosowanych narzędzi(dostępne informacje o systemie i jego zawartości, pomoc ogólna
i kontekstowa)
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Cel badawczyCel badawczy
zbadanie jakości dostępnych w Internecie katalogów bibliotek wykorzystujących polskie programy biblioteczne
innymi słowy, uzyskanie odpowiedzi na pytanie
czy dostępne w Internecie katalogi bibliotek wykorzystujących polskie programy biblioteczneumożliwiają efektywne wyszukiwanie informacji ?
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Zakres i zasięg badaniaZakres i zasięg badania
Badano czynniki wpływające na efektywność wyszukiwania informacji w OPAC: jakość danych, możliwości systemu, dostępność informacji o zawartości katalogu
Badaniem objęto 111 publicznie dostępnych (na stronach www) katalogów bibliotek wykorzystujących polskie programy biblioteczne: MOL OPTIVUM, LIBRA 2000+, PATRON, SOWA i SOWA 2, MAK, PROLIB
Badanie przeprowadzono w lipcu i wrześniu 2007 r.
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Katalogi objęte badaniem:Katalogi objęte badaniem: wg programu bibliotecznego, w którym są prowadzonewg programu bibliotecznego, w którym są prowadzone
wg rodzaju bibliotekiwg rodzaju biblioteki
0
2
4
6
8
10
12
liczb
a bi
blio
tek
MOL(11)
LIBRA(20)
PATRON(20)
SOWA(20)
MAK (20)
PROLIB(20)
Szkolne (8)
Pedagogiczne (24)
Publiczne (39)
Akademickie (13)
WSN (22)
PWSZ (5)
• po nazwie programu podano liczbę badanych katalogów (niezależnie od rodzaju biblioteki) prowadzonych w danym programie bibliotecznym
• po określeniu rodzaju biblioteki podano liczbę badanych katalogów (niezależnie od programu bibliotecznego, w którym są prowadzone)
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
jakość danych (wielkość i aktualność bazy, stopień
opracowania, spójność danych – wykorzystanie khw)
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Kompletność (wielkość) i aktualność badanych katalogówKompletność (wielkość) i aktualność badanych katalogów
Ok. 20 % katalogów zawiera informacje o całości zasobów biblioteki (tylko 49 % bibliotek podaje informacje o zawartości katalogów komputerowych)
Programy biblioteczne (z wyjątkiem programu MAK), w których są prowadzone badane katalogi, pozwalają na aktualizację danych online i we wszystkich rejestrowane są nowości
20% bibliotek prowadzących katalog w programie MAK podało informacje o dacie lub częstotliwości aktualizacji (1-4 tygodni)
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Dokumenty rejestrowane w badanych katalogachDokumenty rejestrowane w badanych katalogach WYDAWNICTWA CIĄGŁEWYDAWNICTWA CIĄGŁE
• po nazwie programu podano % katalogów prowadzonych w danym programie (niezależnie od rodzaju biblioteki), które rejestrują wydawnictwa ciągłe
• po określeniu rodzaju biblioteki podano % katalogów (niezależnie od programu bibliotecznego, w którym są prowadzone), które rejestrują wydawnictwa ciągłe
60 % katalogów rejestruje wydawnictwa ciągłe
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
% k
atal
ogów
MOL (73%)
LIBRA (95%)
PATRON(40%)
SOWA(45%)
MAK (30%)
PROLIB(81%)
Szkolne (63%)
Pedagogiczne 75%)
Publiczne (41%)
Akademickie (93%)
WSN (55%)
PWSZ (60%)
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Dokumenty rejestrowane w badanych katalogachDokumenty rejestrowane w badanych katalogachDOKUMENTY ELEKTRONICZNEDOKUMENTY ELEKTRONICZNE
• po nazwie programu podano % katalogów prowadzonych w danym programie (niezależnie od rodzaju biblioteki), które rejestrują dokumenty elektroniczne
• po określeniu rodzaju biblioteki podano % katalogów (niezależnie od programu bibliotecznego, w którym są prowadzone), które rejestrują dokumenty elektroniczne
53 % katalogów rejestruje dokumenty elektroniczne
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
% k
atal
ogów
MOL (82%)
LIBRA (75%)
PATRON(50%)
SOWA (45%)
MAK (30%)
PROLIB(48%)
Szkolne (75%)
Pedagogiczne (63%)
Publiczne (41%)
Akademickie (57%)
WSN (45%)
PWSZ (80%)
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Dokumenty rejestrowane w badanych katalogachDokumenty rejestrowane w badanych katalogachINNE TYPY DOKUMENTÓWINNE TYPY DOKUMENTÓW
• po nazwie programu podano % katalogów prowadzonych w danym programie (niezależnie od rodzaju biblioteki), które rejestrują przynajmniej jeden z typów dok. zaliczanych do zbiorów specjalnych
• po określeniu rodzaju biblioteki podano % katalogów (niezależnie od programu bibliotecznego, w którym są prowadzone), które rejestrują przynajmniej jeden z typów dok. zaliczanych do zbiorów specjalnych
61% katalogów rejestruje przynajmniej jeden z typów dokumentów zaliczanych do zbiorów specjalnych
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
% ka
talo
gów
MOL (91%)
LIBRA (95%)
PATRON(45%)
SOWA (75%)
MAK (40%)
PROLIB(33%)
Szkolne (88%)
Pedagogiczne (83%)
Publiczne (54%)
Akademickie (43%)
WSN (50%)
PWSZ (60%)
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Stopień opracowania danych w badanych katalogachStopień opracowania danych w badanych katalogach
opracowanie formalne: najczęściej II stopień szczegółowości opisu bibliograficznego
opracowanie rzeczowe: stosowane we wszystkich katalogach
informacje dodatkowe: 14% badanych bibliotek uzupełnia wybrane opisy bibliograficzne adnotacjąZdarza się, że opisy katalogowe w danym katalogu są sporządzane w różnym stopniu szczegółowości opisu bibliograficznego i zawierają charakterystykę rzeczową dokumentu sporządzoną na różnym poziomie szczegółowości. Są katalogi, w których nie wszystkie dokumenty posiadają opis rzeczowy.
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
JIW stosowane w oprac. rzeczowym w badanych katalogach JIW stosowane w oprac. rzeczowym w badanych katalogach JĘZYK HASEŁ PRZEDMIOTOWYCHJĘZYK HASEŁ PRZEDMIOTOWYCH
• po nazwie programu podano % katalogów prowadzonych w danym programie (niezależnie od rodzaju biblioteki), w których do oprac. rzeczowego dokumentów zastosowano jhp
• po określeniu rodzaju biblioteki podano % katalogów (niezależnie od programu bibliotecznego, w którym są prowadzone), w których do oprac. rzeczowego dokumentów zastosowano jhp
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
% k
atal
ogó
w
MOL (91%)
LIBRA(100%)
PATRON(100%)
SOWA (75%)
MAK (100%)
PROLIB(70%)
Szkolne (100%)
Pedagogiczne (100%)
Publiczne (97%)
Akademickie (69%)
WSN (73%)
PWSZ (60%)
W 88 % katalogów do oprac. rzeczowego dokumentów wykorzystywany jest jhp
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
JIW stosowane w oprac. rzeczowym w badanych katalogach JIW stosowane w oprac. rzeczowym w badanych katalogach UNIWERSALNA KLASYFIKACJA DZIESIĘTNAUNIWERSALNA KLASYFIKACJA DZIESIĘTNA
• po nazwie programu podano % katalogów prowadzonych w danym programie (niezależnie od rodzaju biblioteki), w których do opracowania rzeczowego dokumentów zastosowano UKD
• po określeniu rodzaju biblioteki podano % katalogów (niezależnie od programu bibliotecznego, w którym są prowadzone), w których do opracowania rzeczowego dokumentów zastosowano UKD
W 75% katalogów do opracowania rzeczowego dok. wykorzystywana jest UKD
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
% k
atal
ogów
MOL (91%)
LIBRA(100%)
PATRON(90%)
SOWA(75%)
MAK (35%)
PROLIB(65%)
Szkolne (88%)
Pedagogiczne (96%)
Publiczne (79%)
Akademickie (31%)
WSN (68%)
PWSZ (60%)
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
JIW stosowane w oprac. rzeczowym w badanych katalogach JIW stosowane w oprac. rzeczowym w badanych katalogach SŁOWA KLUCZOWESŁOWA KLUCZOWE
• po nazwie programu podano % katalogów prowadzonych w danym programie (niezależnie od rodzaju biblioteki), w których do oprac. rzeczowego dokumentów zastosowano słowa kluczowe
• po określeniu rodzaju biblioteki podano % katalogów (niezależnie od programu bibliotecznego, w którym są prowadzone), w których do oprac. rzeczowego dokumentów zastosowano słowa kluczowe
0
10
20
30
40
50
60
70
% k
atal
ogów
MOL (9%)
LIBRA (5%)
PATRON(0%)
SOWA(20%)
MAK (15%)
PROLIB(15%)
Szkolne (13%)
Pedagogiczne (0%)
Publiczne (5%)
Akademickie (54%)
WSN (9%)
PWSZ (0%)
W 11% katalogów do oprac. rzeczowego dok. wykorzystywane są słowa kluczowe
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Wykorzystanie Wykorzystanie khw/słownika wzorcowego haseł khw/słownika wzorcowego haseł formalnychformalnych w badanych katalogach w badanych katalogach
• po nazwie programu podano % katalogów prowadzonych w danym programie (niezależnie od rodzaju biblioteki), w których hasła opisu bibliograficznego są kontrolowane khw/słownikiem wzorcowym
• po określeniu rodzaju biblioteki podano % katalogów (niezależnie od programu bibliotecznego, w którym są prowadzone), w których hasła opisu bibliograficznego są kontrolowane khw/słownikiem wzorcowym
W 30% katalogów hasła opisu bibliogr. są kontrolowane khw/słownikiem wzorcowym
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
% k
atal
ogów
MOL (18%)
LIBRA (25%)
PATRON(20%)
SOWA(10%)
MAK (55%)
PROLIB(45%)
Szkolne (25%)
Pedagogiczne (54%)
Publiczne (31%)
Akademickie (23%)
WSN (9%)
PWSZ (20%)
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Wykorzystanie Wykorzystanie khw/słownika wzorcowego haseł khw/słownika wzorcowego haseł przedmiotowychprzedmiotowych w badanych katalogach w badanych katalogach
• po nazwie programu podano % katalogów prowadzonych w danym programie (niezależnie od rodzaju biblioteki), w których hasła przedmiotowe są kontrolowane khw/słownikiem wzorcowym
• po określeniu rodzaju biblioteki podano % katalogów (niezależnie od programu bibliotecznego, w którym są prowadzone), w których hasła przedmiotowe są kontrolowane khw/słownikiem wzorcowym
W 40% katalogów hasła przedmiotowe są kontrolowane khw/słownikiem wzorcowym
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
% k
atal
ogów
MOL (0%)
LIBRA (50%)
PATRON(75%)
SOWA(15%)
MAK (15%)
PROLIB(65%)
Szkolne (0%)
Pedagogiczne (63%)
Publiczne (44%)
Akademickie (31%)
WSN (27%)
PWSZ (40%)
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
zastosowane oprogramowanie (możliwości systemu)
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Realizacja standardów bibliograficznychRealizacja standardów bibliograficznych
opis bibliograficzny wg PN-N-01152 : wszystkie systemy hasło opisu bibliograficznego : PARTON (OPAC 2.5),
SOWA 2, MAK format wymienny MARC 21(pełna zgodność z wymogami) :
SOWA 2, MAK mechanizm khw/słowników wzorcowych : wszystkie systemy
w różnym zakresie
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Narzędzia wyszukiwawcze w OPACNarzędzia wyszukiwawcze w OPAC
przeglądanie indeksów - wszystkie systemy wyszukiwanie w indeksach
wyszukiwanie w ciągu wyrażeń z możliwością maskowania – MOL, LIBRA, PATRON, SOWA, PROLIB wyszukiwanie wg słów z możliwością maskowania - PROLIB
łączenie kryteriów wyszukiwania – wszystkie systemy w różnym zakresie
środki wyszukiwawcze: maskowanie, operatory logiczne - wszystkie systemy w różnym zakresie
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Prezentacja wyszukanej informacjiPrezentacja wyszukanej informacjirekord bibliograficznyrekord bibliograficzny
w formacie karty katalogowej - MOL, LIBRA, PATRON w formacie z etykietami słownymi – SOWA, SOWA 2, MAK,
PROLIB w formacie MARC - PATRON (OPAC 2.5), SOWA 2, MAK
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Prezentacja wyszukanej informacjiPrezentacja wyszukanej informacjirekord khwrekord khw
rekord pozycji podstawowej khw w formacie z etykietami słownymi - SOWA 2 w formacie MARC – SOWA 2
odsyłacze całkowite terminy odrzucone i przyjęte występują razem w indeksie, wybierając termin odrzucony system kieruje użytkownika do rekordów bibliograficznych zawierających hasło przyjęte w danym katalogu jako hasło właściwe – MOL OPTIVUM, LIBRA 2000, PATRON odsyłacz zob. termin przyjęty umieszczony w indeksie obok terminu odrzuconego –
PATRON (OPAC 2.5), SOWA, SOWA 2
odsyłacze uzupełniające wybierając jedno z haseł powiązanych ze sobą, system kieruje użytkownika do rekordów bibliograficznych zawierających jedno i/lub drugie hasło – MOL OPTIVUM, LIBRA 2000, PATRON odsyłacz zob. też w indeksie, przy wybranym haśle – PATRON (OPAC 2.5), MAK, SOWA, SOWA 2
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Przetwarzanie, rejestracja wyników wyszukiwaniaPrzetwarzanie, rejestracja wyników wyszukiwania
selekcja wyszukanych informacji – SOWA, SOWA 2, PROLIB sortowanie wyszukanych informacji wg określonych kryteriów:
SOWA, SOWA 2, PROLIB dalsze przetwarzanie wyników wyszukiwania (np. zapis na
dowolny dostępny nośnik magnetyczny /optyczny, wydruk, wysłanie wyników pocztą elektroniczną): SOWA, SOWA 2, PROLIB
rejestracja historii wyszukiwań (i możliwość wykorzystania jej w dalszych wyszukiwaniach) – SOWA, SOWA 2, PROLIB
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
inneinne
automatyczny system wykrywania i ew. korekty błędów - brak
przejście z poziomu wyświetlanej na ekranie pozycji katalogowej do innych pozycji zawierających wspólne elementy opisu lub hasła – MAK (powrót do indeksu), SOWA, SOWA 2
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
znajomość zawartości bazy i zastosowanych narzędzi
(informacje o systemie i jego zawartości, pomoc ogólna i kontekstowa)
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Biblioteki udostępniające informacje o zawartości katalogu Biblioteki udostępniające informacje o zawartości katalogu (zakresie oraz zasięgu formalnym i chronologicznym)(zakresie oraz zasięgu formalnym i chronologicznym)
• po nazwie programu podano % bibliotek prowadzących katalog w danym programie (niezależnie od rodzaju biblioteki), które podają informacje o zawartości katalogu
• po określeniu rodzaju biblioteki podano % badanych bibliotek (niezależnie od programu bibliotecznego, w którym prowadzony jest katalog), które podają informację o zawartości katalogu
0102030405060708090
100
% b
iblio
tek
MOL (36%)
LIBRA(40%)
PATRON(45%)
SOWA (40%)
MAK (80%)
PROLIB(55%)
Szkolne (25%)
Pedagogiczne (33%)
Publiczne (56%)
Akadem ickie (77%)
WSN (50%)
PWSZ (20%)
49% bibliotek podaje informacje o zawartości katalogu komputerowego
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Biblioteki udostępniające informacje o organizacji katalogu Biblioteki udostępniające informacje o organizacji katalogu i standardach uwzględnianych w jego budowiei standardach uwzględnianych w jego budowie
2% badanych bibliotek podaje informacje o normach i przepisach uwzględnionych w opracowaniu danych, o stopniu szczegółowości opisu bibliograficznego, jiw stosowanych w opracowaniu rzeczowym, kontroli haseł opisu bibliograficznego i/lub haseł przedmiotowych przez khw oraz formacie opisu danych.
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Dostępność instrukcjiDostępność instrukcji (pomocy) przygotowanych przez (pomocy) przygotowanych przez bibliotekę dla użytkowników katalogubibliotekę dla użytkowników katalogu
5% badanych bibliotek przygotowało własne instrukcje (pomoc) uwzględniające specyfikę danego katalogu i dostosowane do kompetencji swoich użytkowników
IX Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane, 26-28 września 2007 r.
Dostępność instrukcjiDostępność instrukcji (pomocy) systemowych, przygotowanych (pomocy) systemowych, przygotowanych przez producenta programu dla użytkowników kataloguprzez producenta programu dla użytkowników katalogu
instrukcja poruszania się po katalogu: MOL OPTIVUM, LIBRA 2000, PATRON, PROLIB
ogólna pomoc dot. wyszukiwania informacji: MOL OPTIVUM, LIBRA 2000, PATRON, PROLIB
pomoc kontekstowa: brak w każdym programie; MAK podaje tylko krótkie wyjaśnienie (z przykładami) jak szukać w sposób zawansowany, SOWA i SOWA 2 – wskazówki (z przykładami) jakie znaki specjalne można wykorzystać do maskowania i oznaczenia operatorów logicznych