ผลของน าหมกชวภาพรวมกบสมนไพรตอการเจรญเตบโตและผลผล ต ของผกสล ด 4 ชนดในการปล กพชแบบไฮโดรโปนกส

EFFECTS OF BIOEXTRACT MIXED WITH HERBS EXTRACTS ON GROWTH AND YIELD OF 4 SALADS IN HYDROPONICS SYSTEM

ปยะภรณ จตรเอก

วทยานพนธน เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ปรญญาวทยาศาสตรมหาบนฑต สาขาวชาเทคโนโลยการผลตพช

คณะเทคโนโลยการเกษตร

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร ปการศกษา 2556

ลขสทธของมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร

ผลของน าหมกชวภาพรวมกบสมนไพรตอการเจรญเตบโตและผลผล ต ของผกสล ด 4 ชนด ในการปล กแบบไฮโดรโปนกส

ปยะภรณ จตรเอก

วทยานพนธน เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ปรญญาวทยาศาสตรมหาบนฑต สาขาวชาเทคโนโลยการผลตพช

คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร

ปการศกษา 2556

ลขสทธของมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร

(3)

หวขอวทยานพนธ ผลของน าหมกชวภาพรวมกบสมนไพรตอการเจรญเตบโตและผลผลต ของผกสลด 4 ชนด ในการปลกพชแบบไฮโดรโปนกส ชอ – นามสกล นางสาวปยะภรณ จตรเอก สาขาวชา เทคโนโลยการผลตพช อาจารยทปรกษา ผชวยศาสตราจารยอญชล สวาสดธรรม, Dr. agr. ปการศกษา 2556

บทคดยอ

การทดลองน มจดประสงคเพอเปรยบเทยบการเจรญเตบโตและผลผลตของผกสลด 4 ชนด

คอ กรนโอค เรดโอค เรดคอรล บตเตอรเฮด ในการปลกพชในระบบไฮโดรโปนกสแบบ Nutrient Film Technique (NFT) โดยใชสารสกดชวภาพผสมสารสกดจากพช กบสารละลายมาตรฐานอนนทรย ทาการทดลองทคณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร ตาบลประชาธปตย อาเภอธญบร จงหวดปทมธาน ระหวางเดอน มกราคม 2557 ถงเดอนพฤษภาคม 2557 วางแผนการทดลองแบบสมสมบรณ (Completely Randomized Design; CRD) ม 4 ซ า ประกอบดวย 7 สงทดลอง ดงน สตรอาหารมาตรฐาน น าหมกชวภาพกากถวเหลองรวมกบสบปะรด น าหมกชวภาพกากถวเหลองรวมกบสารสกดสะเดา น าหมกชวภาพกากถวเหลองรวมกบ ขา ใบฝรง รางจด กระเทยม น าหมกชวภาพมลไสเดอนรวมกบสบปะรด น าหมกชวภาพมลไสเดอนรวมกบสารสกดสะเดา น าหมกชวภาพมลไสเดอนรวมกบ ขา ใบฝรง รางจด กระเทยม โดยทดลองใชสตรอาหารมาตรฐานของเวสโก เปรยบเทยบกบการใชน าหมกชวภาพ 2 ชนด คอ น าหมกชวภาพจากกากถวเหลองและน าหมกชวภาพจากมลไสเดอน รวมกบสารสกดสมนไพร 3 ประเภท คอ สบปะรด สารสกดสะเดา และสมนไพรผสม (ขา ใบฝรง รางจด กระเทยม) ทมผลตอการเจรญเตบโตและผลผลตของผกสลด ผลการทดลอง พบวา การใช น าสกดชวภาพจากกากถวเหลองรวมกบสบปะรดมแนวโนมใหผลผลตทสงในกรนโอคและเรดโอคสวนการใชน าหมกชวภาพจากกากถวเหลองรวมกบสารสกดสะเดาใหผลผลตสงในบตเตอรเฮด นอกจากน ยงพบวาสารสกดจากสบปะรดสามารถลดปรมาณเมอกทเกาะบรเวณรากททาใหรากเนาในผกสลดได

จากการทดลองน สรปไดวา น าหมกชวภาพจากกากถวเหลอง สามารถนามาใชในการปลกพชในระบบไฮโดรโปนกสแบบ Nutrient Film Technique ( NFT) ไดโดยควรใชรวมกบสบปะรด หรอสะเดาเพอลดปรมาณเมอกทเกาะบรเวณรากของผก ค าส าคญ: ไฮโดรโปนกส น าหมกชวภาพ สมนไพร

(4)

Thesis Title Effects of Bioextracts Mixed with Herbs Extracts on Growth and Yield of 4 Salads in Hydroponics System Name – Surname Miss Piyaporn Jitaek Program Crop Production Technology Thesis Advisor Assistant Professor Anchalee Sawatthum, Dr. agr. Academic Year 2013

ABSTRACT

The aim of research was to compare the growth and yield of 4 (green oak, red oak, red

coral and butterhead) salads in a nutrient film technique (NFT) hydroponics system using either organic solution or a conventional inorganic fertilizer solution.

The experiment was conducted at soilless culture division, department of plant science, faculty of Agricultural Technology, Rajamangala University of Technology Thanyaburi during January2014 to May 2014. The experiment was arranged in completely randomized design (CRD) with four replication and seven treatments : soybean bioextracts mixed with pineapple, neem and mixherbs (galanga, guava leave, garlic and thumbegia) vermicompost bioextract mixed with pineapple neem and mixherbs, compared to conventional solution.

The result was found that the lettuce of conventional solution grew at significantly higher rate than the organic ones. However the mixture of soybean mixed with bioextract from soybean and pineapple had a trend to give the highest fresh weight in green oak and red oak and soybean bioextract mixed with neem had the same result in butter head. Moreover it was found that pineapple extract can reduce rotting toxic soup covering the roots of salads.

It can be concluded that soybean bioextract can be used in salad production in hydroponic system Nutrient Film Technique (NFT) by mixsing with pineapple or neem extract in order to reduce rotting toxic soup covering the root of salads.

Keywords: Hydroponics, Bioextract, Herbs

(5)

กตตกรรมประกาศ การศกษาวจยวทยานพนธฉบบน ประสบความส าเรจลลวงอยางสมบรณไดดวยความเมตตา

กรณาอนเคราะหของรองศาสตราจารย ดร. ดนย วรรณวนช อาจารยทปรกษาและกรรมการผทรงคณวฒ และเปนอาจารยทปรกษาตงแตเรมตนท าการวจยทคอยใหค าปรกษา และขอเสนอแนะในการแกไข ปรบปรงขอบกพรองตาง ๆ ตลอดระยะเวลาทท าการวจยจนส าเรจลลวงดวยด ผท าการศกษาวจยขอกราบขอบพระคณอยางสงมา ณ ทน

ขอกราบขอบพระคณผชวยศาสตราจารย ดร.วลลภ พรหมทอง ประธานกรรมการสอบ ผชวยศาสตราจารย ดร.อญชล สวาสดธรรม กรรมการและอาจารยทปรกษา ทไดใหความกรณาเสยสละเวลาใหค าแนะน าในการแกไข ตรวจสอบวทยานพนธใหมความสมบรณยงขน จนส าเรจลลวงไปไดดวยด ขอกราบขอบพระคณผชวยศาสตราจารย จนทรเพญ ชยมงคล และคณาจารยทกทานทไดประสทธประสาทวชาบมเพาะจนผวจยสามารถน าเอาหลกการมาประยกตใช และอางองในงานวจยครงน ขอขอบพระคณบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบรทใหค าแนะน า และใหความชวยเหลอตลอดชวงเวลาการศกษาและวจย

ผวจยขอกราบขอบพระคณพรอมทงมอบความดทงหมดใหแกคณพอทน จตรเอก และคณแมส ารวม จตรเอก ผคอยอบรมสงสอนในสงทดงาม คอยชวยเหลอ สนบสนน หวงใย และเปนก าลงใจทดอยางยงตลอดเวลา จนท าใหวทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไปดวยด

สดทายน ผวจยหวงเปนอยางยงวา วทยานพนธฉบบนจะเปนประโยชนส าหรบผทสนใจ และสามารถน าความรดงกลาวไปตอยอดประยกตใช เพอเปนประโยชนอยางยงในอนาคตตอไป และถาหากวทยานพนธฉบบนมขอผดพลาดประการใด ผวจยขอกราบขออภยมา ณ โอกาสนดวย

ปยะภรณ จตรเอก

(6)

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย (3) บทคดยอภาษาองกฤษ (4) กตตกรรมประกาศ (5) สารบญ (6) สารบญตาราง (8) ค าอธบายสญลกษณและค ายอ (9) บทท 1 บทน า 10 1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 10 1.2 วตถประสงคของการวจย 11 1.3 ขอบเขตของการวจย 11 1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 11 บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 12 2.1 ระบบการปลกพชแบบไฮโดรโปนกส 12 2.2 การเกดปญหาจากการใชสารละลายธาตอาหารในระบบไฮโดรโปนกส 16 2.3 น าสกดชวภาพ (ปยน าหมกหรอปยอนทรยน าหรอปยชวภาพ) 19 2.4 ปญหาทพบในการใชน าหมกชวภาพ 25 2.5 ลกษณะทางพฤกษศาสตรและการเจรญเตบโตของผกบางชนดทใชทดลอง 26 2.6 ผลงานวจยทเกยวของ 27 2.7 ชนดและคณสมบตของวสดทเปนองคประกอบน าหมกชวภาพ 27 บทท 3 วธด าเนนการวจย 36 3.1 อปกรณ สารเคม และเครองมอทใชในการวจย 36 3.2 วธการวจย 37 3.3 การวเคราะหขอมล 39

(7)

สารบญ (ตอ)

หนา 3.4 สถานทและระยะเวลาทท าการทดลอง 39 บทท 4 ผลการวจยและอภปรายผลการวจย 40 4.1 การทดลองผลของน าหมกชวภาพรวมกบสมนไพรตอการเจรญเตบโตและ

ผลผลตของผกสลดกรนโอค 40

4.2 การทดองผลของน าหมกชวภาพรวมกบสมนไพรตอการเจรญเตบโตและผลผลต ของผกสลดเรดโอค

41

4.3 การทดลองผลของน าหมกชวภาพรวมกบสมนไพรตอการเจรญเตบโตและ ผลผลตของผกสลดเรดคอรล

43

4.4 การทดลองผลของน าหมกชวภาพรวมกบสมนไพรตอการเจรญเตบโตและ ผลผลตของผกสลดบตเตอรเฮด

44

4.5 อภปรายผลการทดลอง 46 บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ 47 5.1 สรปผลการวจย 47 5.2 ขอเสนอแนะ 47 บรรณานกรม 48 ภาคผนวก 51 ภาคผนวก ก 52 ภาคผนวก ข 55 ประวตผเขยน 61

(8)

สารบญตาราง

หนา ตารางท 2.1 ปรมาณธาตอาหารหลกธาตอาหารรองและธาตอาหารเสรมในตวอยางน า หมกชวภาพ 23 ตารางท 2.2 ปรมาณฮอรโมนพชในตวอยางน าหมกชวภาพ 23 ตารางท 2.3 ชนดและปรมาณกรดอะมโนทพบในปยน าหมกชวภาพ 24 ตารางท 4.1 ผลผลตและองคประกอบของผลผลตของผกสลดกรนโอค 41 ตารางท 4.2 ผลผลตและองคประกอบของผลผลตของผกสลดเรดโอค 42 ตารางท 4.3 ผลผลตและองคประกอบของผลผลตของผกสลดเรดคอรล 44 ตารางท 4.4 ผลผลตและองคประกอบของผลผลตของผกสลดบตเตอรเฮด 45

(9)

ค าอธบายสญลกษณและค ายอ

KNO3 Potassium nitrate MgSO4 Magnesium sulfate KH2PO4 Potassium phosphate

Ca3(No3)2 4H2O Calcium nitrate

บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา ในสงคมปจจบน ประชาชนเรมหนมาใหความใสใจกบการรกษาสขภาพกนมากขน

โดยเฉพาะเรองอาหารและโภชนาการเกยวกบอาหาร การตดสนใจบรโภคหรอซออาหารมารบประทานของผบรโภคนน สวนหนงจะขนอยกบคณคาทางโภชนาการและความปลอดภยทจะไดรบจากอาหารชนดนนๆ ซงอาหารเพอสขภาพทผบรโภคนยมรบประทานมากทสดกคอ ผกชนดตางๆ เพราะหารบประทานไดงายและมจ าหนายอยทวไป

การผลตผกในระบบไฮโดรโปนกส ถอเปนการผลตผกปลอดภย ทก าลงเปนทนยมมากในปจจบน เพราะสามารถปลกรบประทานเองไดแมมพนทจ ากด และไมไดใชสารเคมปองกนก าจดศตรพช สะอาด โรคและแมลงนอย และลดปญหาการก าจดวชพช แตอยางไรกตาม ถงแมวาการผลตในระบบไฮโดรโปนกสนนจะมความปลอดภยในระบบการผลตทสะอาด และสามารถควบคมปจจยการผลตตางๆได แตยงคงมผบรโภคจ านวนไมนอย ทมความกงวลเกยวกบความปลอดภยในตวผก หรอ อกนยหนงกคอ มความกงวลเกยวกบการบรโภคผกทปลกในสารละลายธาตอาหาร โดยเฉพาะเรองการสะสมของ ไนเตรท (อนมลของไนโตรเจนทมอยมากในสารละลายธาตอาหาร) ทมกจะพบมากในผกทรบประทานใบ ซงถาหากมการบรโภคผกทมไนเตรทสะสมอยในปรมาณทมากเกนไป อาจเกดอนตรายตอผบรโภคได [1] วธแกไขปญหาไนเตรทวธหนงทถกน ามาใชแกปญหา คอ การใชน าหมกชวภาพ โดยพบวา กนกวรรณ และสพตราทดลองศกษาใชน าหมกชวภาพมลไสเดอน และน าหมกชวภาพกากถวเหลองในการปลกพชไฮโดรโปนกสพบพชเจรญเตบโตดแตพบปญหาเมอกเกาะทราก[2] เนองจากมการศกษาการใชสารสกดพชสมนไพร บางชนดในการยบยงการเจรญของจลนทรยไดเชน สบปะรด [3] สารสกดสะเดา [4] ขาและกระเทยม [5] ใบฝรง [6] และรางจด [7] การทดลองนจงมจดประสงคในการทดลองน า สบปะรด สารสกดสะเดา ขา ใบฝรง รางจดและกระเทยม มาใชรวมกบ น าหมกชวภาพมลไสเดอนและน าหมกชวภาพกากถวเหลอง เพอหาประสทธภาพของสารสกดจากพชทง 6 ชนด ในการควบคมการเกดเมอกบรเวณรากของพชในการปลกพชแบบไฮโดรโปนกส

11

1.2 วตถประสงคของการวจย 1.2.1 เพอศกษาความเหมาะสมของน าหมกชวภาพจากมลไสเดอนและน าหมกชวภาพจาก

กากถวเหลองในการปลกพชแบบไฮโดรโปนกส 1.2.2 เพอศกษาชนดของสมนไพรทเหมาะสมตอการลดเมอกทรากของพชในการปลกพช

แบบไฮโดรโปนกส

1.3 ขอบเขตของการวจย 1.3.1 ปลกผกสลด 4 ชนด คอ ผกสลดกรนโอค ผกสลดเรดโอค ผกสลดเรดคอรล ผกสลด

บตเตอรเฮด ในระบบไฮโดรโปนกส แบบ Nutrient Film Technique (NFT) 1.3.2 ใชน าหมกชวภาพจากมลไสเดอนและน าหมกชวภาพจากกากถวเหลองและเลอกใช

สารสกดจากพช 6 ชนด คอ สบปะรด สารสกดสะเดา ขา ใบฝรง รางจด กระเทยมในอตราทแตกตางกนผสมใช เปนสารละลายปลกผกสลด ทง 4 ชนด เพอทดสอบประสทธภาพของสารสกดจากพชในการลดเมอกเกาะทรากพช

1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1.4.1 ไดสมนไพรทมแนวโนมในการลดเมอกในการปลกพชแบบไฮโดรโปนกส 1.4.2 ไดแนวทางในการลดตนทนในการปลกพชแบบไฮโดรโปนกส

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การปลกพชโดยไมใชดน (soilless culture) หมายถง วธการปลกพชเลยนแบบการปลกพช

บนดนโดยปลกพชลงบนวสดอนๆทไมใชดน หรอปลกลงบนสารละลายธาตอาหารพช อาจแบงไดเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ

การปลกพชโดยไมใชดน จากค าวา “substrate culture” เปนการปลกพชลงบนวสดปลกชนดตางๆ เชน แผนฟองน า ทราย กรวด ขเลอย แกลบ ขยมะพราว แทนดน โดยพชสามารถเจรญเตบโตบนวสดปลกจากการไดรบสารละลายธาตอาหารทพชตองการจากทางรากพช

การปลกพชไมใชดน จากค าวา “hydroponics” ซงมาจากค า 2 ค า ในภาษากรก คอ “hudor” หมายถง น า และ “ponos” หมายถง งาน หรอความหมายรวมอกนยหนงคอ “water-working” ซงหมายถงการท างานของน า (สารละลายธาตอาหาร) ผานรากพชโดยตรง

ค าวา “hydroponics” ในระยะแรกมความหมายแคบ โดยหมายถงเฉพาะการปลกพชในสารละลายแตตอมาภายหลงความหมายไดถกขยายใหกวางขวางครอบคลมทงระบบ ท าใหมความหมายเดยวกบค าวา “soilless culture” [8]

2.1 ระบบการปลกพชแบบไฮโดรโปนกส [9] ปจจบนการปลกพชแบบไฮโดรโปนกสมอยมากมายหลายระบบ เนองจากมการพฒนา

กนมาเปนเวลานาน ใหเหมาะสมตอสภาพแวดลอมของประเทศตางๆ อยางไรกตามระบบทพฒนาขนมพนฐานมาจากระบบหลก ตามลกษณะการใหสารละลายธาตอาหารบรเวณรอบๆ รากพช 3 ระบบ ไดแก

2.1.1 แบบปลกใหรากลอยอยกลางอากาศ (aeroponics) เปนระบบทมการหมนเวยนสารละลายธาตอาหาร สวนรากของพชจะแขวนหอยกลางอากาศลอยอยภายในกลองหรอตทเปนหองมด จากนนจงเตมธาตอาหารแกรากพชดวยการใชปมอดผานหวฉด ฉดพนสารละลายใหเปนฝอยละเอยดเปนระยะ ๆ ตามชวงเวลาทก าหนด เพอใหรากคงความชนสมพทธอยระหวาง รอยละ 95 - 100 ขอดของระบบน คอ รากพชไมขาดออกซเจนและจะเจรญเตบโตไดเตมท ขอเสยของระบบน คอ ตปลกมกมอณหภมสงกวาภายนอก และตองลงทนคาวสดอปกรณคอนขางสง จงมกใชในหองปฏบตการเพอศกษาทางสรระวทยาของพชหรอใชระบบขนาดเลกเพอปลกพชเปนงานอดเรกมากกวาทจะใชในเชงพาณชย

13

2.1.2 แบบปลกในวสดปลก (substrate culture) เปนการปลกในลกษณะทคลายกบการปลกพชบนดนมากทสด การดแลรกษาจงคลายกบการปลกพชในกระถาง แตใชวสดปลกอนแทนดนเพอใหรากพยงล าตนอยได การปลกในวสดปลกปรมาณของวสดปลกจะนอยกวาดนมาก คอ รากพชจะมพนทในการหาน าและอาหารไมเกน 5 ลตรตอตน ดงนนการจดการเกยวกบน าและธาตอาหารจะตองดแลเปนพเศษ ตองควบคมปรมาณน าในวสดปลกใหเหมาะสม โดยนอกจากใชวสดปลกทมการระบายน าด อมน าไดนอย มอตราสวนระหวางน าและอากาศทเหมาะสมแลว ยงตองควบคมการใหสารละลาย ตองระวงไมปลอยใหวสดปลกแหงจนไมมความชนเหลออย เพราะถาแหงถงระดบหนงรากอาจไมสามารถกลบสสภาพเดมได ท าใหเกดความเสยหายได วธทเหมาะสม คอ ใหครงละนอยๆ แตใหบอยๆ เหตนเองระบบควบคมการใหน าอตโนมตจงเปนสงจ าเปน สตรและความเขมขนของสารละลายธาตอาหารจะตองเหมาะสมกบชนดพช ชวงการเจรญเตบโต และสภาพภมอากาศ กอนปลกควรปรบ pH ของวสดปลกใหอยในชวง 5.5 - 6.0 โดยใชสารละลายกรดไนตรกเจอจาง ขอควรระวงอกอยางหนง คอตองเกบเศษรากพชทเหลอออกจากวสดปลกใหหมดเมอตองเรมปลกพชครงใหม การปลกดวยระบบนอาจจ าแนกยอยไดเปน 2 ลกษณะ คอ

1) การใหสารละลายทวมภาชนะปลก เรมหลงจากการยายกลาลงปลกใหมในภาชนะปลกถาวรทมวสดปลกตามทจดเตรยมไว โดยภาชนะนมทอส าหรบใหสารละลายไหลเขาไปในภาชนะใหทวมวสดปลกไมนอยกวาวนละ 2 ครง คอ เชาและเยน ในฤดรอนอาจตองเพมเปนวนละ 3 - 4 ครง ในครงหนงๆ จะปลอยสารละลายแชขงรากพชไวนานประมาณ 0.5 - 1 ชวโมง จากนนจงปลอยสารละลายใหไหลกลบออกมาเกบไวในถงเพอใชตอไป เทคนคการปลอยสารละลายไหลเขาทวมวสดปลก และระบายกลบออกมานน สามารถท าได 2 วธ คอ

1.1) ใชแรงโนมถวง วธการ คอ น าสารละลายใสลงในถงพลาสตก มทอตอเชอมกบภาชนะปลก เมอจะใหสารละลายทวมภาชนะปลกกยกถงน ามาแขวนใหสงกวาระดบภาชนะปลก แรงดงดดของโลกจะพาใหสารละลายไหลมาทวมภาชนะและเมอตองการระบายกลบออกมากยกถงใหต ากวาระดบภาชนะปลก

1.2) ใชระบบควบคมเวลา วางต าแหนงถงสารละลายใหอยต ากวาระดบภาชนะปลกภายในถงมปมเลกๆ ส าหรบการสงจายสารละลายไปแชขงในภาชนะปลก และมนาฬกาตงเวลาคอยควบคมระบบการท างานใหไหลเขาและ ไหลกลบตามเวลาเปนชวง

2) การใหสารละลายโดยการหยด จะตองมถงส าหรบผสมธาตอาหาร ถงนจะตองอยสงกวาภาชนะปลกเลกนอย ตอทอลงมาระดบต าโดยวางทอเปนแนวยาว เจาะรเปนระยะๆ ส าหรบใหสารละลายไหลลงมาตามธรรมชาต เพอจายหรอหยดสารละลายลงรากพชแตละตนไดอยางตอเนอง

14

จากนนสารละลายจะซมผานวสดปลกลงมาทละนอยสรางปลก และไหลลงมารวมกนในถงเกบ การท างานจะตอเนองในลกษณะน โดยเมอสารละลายจากถงบนลดลงจนถงระดบหนงเพยงพอใหสวทซลกลอยไปควบคมใหปมน าในถงเกบสะสมสารละลายทอยดานลางท างาน และจะผลกดนใหสารละลายผานทอสงกลบคนไปยงถงบน ซงสามารถน ากลบมาใชใหมไดอก

2.1.3 แบบปลกในสารละลายธาตอาหาร (liquid culture) เปนการปลกพชแบบไฮโดรโปนกสทไดรบความนยมมากกวาแบบอนๆ และใชไดดในททมแดดจด วธการหลกคอการน ารากพชจมลงในสารละลายโดยตรง รากพชไมมการเกาะยดกบวสดใดๆ ยงสามารถเคลอนไหวไปมาได ดงนนจงมกใชการยดเหนยวในสวนของล าตนไวแทนเปนการรองรบรากของตนพชเพอการทรงตวหลงการน ารากพชจมในสารละลายและขอสงเกตในการปลกพชในน า คอ ปกตถาน าตนพชทขนอยบนดนมาวางแชน า ในระยะแรกตนพชจะยงสามารถเจรญงอกงามตอไปได แตเมอเวลาผานไประยะหนงกลบพบวา ตนพชทเจรญตอไปนนกลบแสดงอาการเหยวเฉา โดยสาเหตมาจากเมอรากพชแชอยในน านาน จะเกดการขาดออกซเจนจงท าใหพชเฉาตาย ดงนนการปลกพชในสารละลายธาตอาหารจงตองมหลกการและเทคนคทแตกตางจากวธอน คอตองพฒนารากพชในตนเดยวกนนนใหสามารถท างานได 2 หนาทพรอมกน คอ รากดดออกซเจน (oxygen roots) และ รากดดน าและธาตอาหาร (water nutrient roots) การจะท าใหรากพชท างานไดทง 2 หนาทนน ตองพยายามใหสวนหนงของรากพชสมผสกบอากาศไดโดยตรงบรเวณโคนราก (สวนนตองใหมชองวางของอากาศไวส าหรบใหรากหายใจเอาออกซเจนเขาไป และอกสวนหนงตรงปลายรากจมแชอยในสารละลาย) ซงหลกการ คอ รากสวนทมหนาทดดน าและอาหารสามารถพฒนาเปนรากดดอากาศได แตรากดดอากาศจะไมสามารถเปลยนเปนรากดดน าและแรธาตได ดงนน จงตองไมเตมสารละลายทวมรากสวนทท าหนาทดดอากาศ เพราะพชจะไมสามารถดดออกซเจนและตายไดในทสด ดวยหลกการดงกลาวตนพชจงสามารถจมแชอยในสารละลายไดโดยไมเนาตาย และไมจ าเปนตองใชอปกรณในการเตมอากาศกบพชบางชนด ทงนจะตองค านงถงระดบของสารละลาย ใหมความเหมาะสมกบความยาวของรากพชในแตละชวงอายของพชดวย หรออาจใชเครองปมอากาศชวยเตมออกซเจนใหแกรากพช และส าหรบระบบการใหสารละลายธาตอาหารแกพชนนแบงเปน 2 วธ คอ

1) แบบสารละลายไมหมนเวยน (non - circulating system) สามารถท าไดโดยเตรยมภาชนะปลกทไมมรอยรวซม น าสารละลายทเตรยมไวเตมลงในระดบทพอเหมาะ แลวน าตะแกรงหรอแผนโฟมเจาะรวางทาบทปากภาชนะเพอชวยพยงตนใหทรงตวอยได หลงจากนนน าตนกลาทเพาะบนฟองน ามาสอดเขาในรโฟม วธนยงเปนการชวยปกปองมใหแสงสวางสอดสองลงมาในสารละลายได นอกจากนสงส าคญอกอยางทตองค านงถงคอ การเวนชองวางระหวางพนผวสารละลาย

15

กบแผนโฟมเพอเปนพนทใหออกซเจนแกรากพช การปลกแบบสารละลายไมหมนเวยนนยงจ าแนกยอยไดเปน 2 วธ คอ

1.1) แบบไมเตมอากาศ 1.2) แบบเตมอากาศ โดยใชปมลมใหออกซเจน เปนวธทเหมาะส าหรบผเรม

ทดลองหรอปลกเปนงานอดเรก เพราะใชตนทนต า ตดตงงาย สามารถใชงานไดเรว และสามารถควบคมโรคทมาจากการไหลเวยนของน าไดงาย

2) แบบสารละลายหมนเวยน (circulating system) จดส าคญของระบบน คอ การใชปมในการผลกดนใหสารละลายมการไหลเวยนดขน ขอดของระบบนคอ นอกจากจะมการเพมออกซเจนใหรากพชโดยตรงแลว ยงเปนการชวยใหสารละลายเกดการเคลอนไหวชวยไมใหธาตอาหารตกตะกอน ท าใหตนพชไดรบอาหารเตมท เปนระบบทใชแพรหลายในเชงพาณชย สามารถแบงยอยออกเปน 2 วธ คอ

2.1) การใหสารละลายไหลผานรากพชอยางตอเนอง (nutrient flow technique) มวธการเหมอนการปลกพชแชในล าธารเลกๆ มน าตนๆ ทระดบความลกเพยง 5 - 10 เซนตเมตรไหลชาๆ ผานรากพชสม าเสมอ

2.2) การใหสารละลายผานรากพชเปนแผนบางๆ (nutrient film technique) เปนเทคนคทไดรบความสนใจอยางมาก เปนการปลกพชโดยรากแชอยในสารละลายโดยตรง สารละลายจะไหลเปนแผนฟลมบางๆ (หนาประมาณ 2 - 3 มลลเมตร) ในล ารางปลกพชกวางตงแต 5 - 35 เซนตเมตร ขนกบชนดของพชทปลก ล ารางสงประมาณ 5 เซนตเมตร ความยาวของรางตงแต 5 - 20 เมตร แตโดยทวไปไมควรเกน 10 เมตร เพราะจะท าใหเกดความแตกตางของปรมาณออกซเจนระหวางหวและทายรางได รางอาจท าจากแผนพลาสตกสองหนาขาวและด า หนา 80 - 200 ไมครอน หรอจาก PVC ขนรปเปนรางส าเรจรป หรอท าจากโลหะ เชน สงกะส หรอ อลมเนยมบภายในดวยพลาสตกเพอปองกนการกดกรอนของสารละลาย ตนพชจะลอยอยในล ารางไดโดยใชวสดหอหมตนหรอใหรากพชเกาะยดกบวสดรองรบรากทสามารถดดซบน าไดซ งในตางประเทศนยมใช polyurethane foam แตส าหรบประเทศไทยการใชวสดชนดนจะท าใหตนทนสงขนมากเนองจากตองน าเขาจากตางประเทศ จงตองใชวสดอนทหาไดในประเทศไทยแทน รางปลกจะถกปรบใหลาดเทประมาณรอยละ 2 สารละลายจะถกปมสบน าจากถงเกบสารละลาย แลวปลอยเปนฟลมบางๆ ผานรากพชดวยความเรวประมาณ 2 ลตรตอนาท เพอใหรากพชไดรบออกซเจนเพยงพอ ทปลายอกดานหนงของล ารางจะมรางน ารองรบสารละลายธาตอาหารทใชแลว ไปรวมทถงเพอดดกลบมาใชใหม

16

ระบบ Nutrient Film Technique (NFT) มขอดหลายอยาง เชน ไมจ าเปนตองมเครองควบคมการใหน าอตโนมต เนองจากมการใหน าแกพชตลอดเวลา ระบบการใหสารละลายแกพชไมยงยาก ปองกนก าจดโรคพชในสารละลายไดงาย เปนระบบทมการใชน าและธาตอาหารอยางมประสทธภาพทสด ไมมวสดปลกทตองจ ากด สามารถปลกพชตอเนองไดตลอดปไมตองเสยเวลาเตรยมระบบปลก อยางไรกตามระบบ Nutrient Film Technique (NFT) กมขอเสย โดยปญหาทส าคญทสดโดยเฉพาะในแถบรอน คอการสะสมความรอนของสารละลายในเวลากลางวน โดยขณะทอณหภมสงท าใหรากมความตองการออกซเจนเพมขน อณหภมสงกลบท าใหออกซเจนละลายไดนอยลงในสารละลาย ท าใหมปรมาณออกซเจนไมเพยงพอตอความตองการของรากพช การละลายของออกซเจนในสารละลายธาตอาหารพชขนอยกบปจจยตางๆ นอกจากนคาใชจายในการตดตงระบบครงแรกคอนขางสงมากโดยเฉพาะถาใชขาตงทท าจากโลหะ เปนระบบทตองมการดแลอยางใกลชด เพราะเปนระบบทเสยไดงายและพชจะกระทบกระเทอนอยางรวดเรว ตองใชน าทมสงเจอปนอยนอย เพราะถามสงเจอปนมากจะเกดการสะสมประจบางตวท าใหตองเปลยนสารละลายบอย

2.2 การเกดปญหาจากการใชสารละลายธาตอาหารในระบบไฮโดรโปนกส ไนเตรท (NO3) เปนรปของไนโตรเจนทพชมความตองการและพชดดขนไปใชมากทสดใน

การสรางการเจรญเตบโต พชไดรบปยไนโตรเจนในรปของไนเตรทอยางเพยงพอจะมการเจรญเตบโตท สมบรณ อยางไรกตามหากพชไดรบปยไนโตรเจนในรปของไนเตรทมากเกนไปจนใชหมดจะเกดการสะสมอยในสวนตาง ๆของตนพช หากมการน าพชมาบรโภคจะท าใหไดรบสารไนเตรท ถาไดรบมากเกนไปหรอไดรบอยางตอเนองสามารถท าใหเกดอนตรายกบผบรโภค นบตงแตรางกายขาดอากาศเฉยบพลน รางกายคอยๆ ออนแอลงไป จนถงขนกอใหเกดโรคมะเรงในกระเพาะอาหาร ตบ ไต และกระเพาะปสสาวะ [10]

การปลกพชโดยไมใชดน เปนการใหธาตอาหารแกพชโดยการใชสารละลายอาหารทเตรยมขนและในสารละลายนนมกมไนเตรทอยระหวาง 80 - 100% ของไนโตรเจนทงหมดทใช [11] จงมความเปนไปไดวาอาจเกดการสะสมของสารไนเตรทในตนพชทปลกโดยไมใชดนสวนสารละลายจากสารอนทรยมไนโตรเจนสวนใหญในรปของแอมโมเนย ดงนน ขอไดเปรยบทส าคญของการใชปยจากแหลงอนทรย คอ หลกเลยงปรมาณไนเตรทปรมาณสง ซงเปนอนตรายตอมนษย [12] ได มการศกษาการใชสารอนทรยชนดตางๆ ในการปลกพชโดยไมใชดน พบวา สารอนทรยใชไดผลดกบพชทตองการธาตอาหารนอยหรอพชททนตอการขาดความสมดลของสารละลายธาตอาหาร

17

2.2.1 การเกดปญหาจากการตกคางของไนเตรทในพช ในการปลกพชบนดนโดยปกตแลวไมวาเราจะใสปยในรปของปยคอก หรอปย

แอมโมเนยทใหแอมโมเนยในรปของปยไนโตรเจนทมกจะเตมลงไปในดนนนเรามกพบวา ปรมาณของแอมโมเนยมนอยเนองจากแอมโมเนยจะถกออกซไดซ 2 ขนตอนอยางรวดเรวกลายเปนไนเตรททเปนปยหลกในดนโดยกจกรรมของเชอแบคทเรยในกลมไนโตรโซเมเนส (Nitrosomanas spp.) และไนโตรแบคเตอร (Nitrobacter spp.) ซงเปนสงทเกดขนในกระบวนการไนทรพเคชน (Nitrification) การเกดการสะสมไนเตรท เนองจากพชเปนสงมชวตทสรางอาหารไดเอง โดยกระบวนการจดการผลผลตทพชก าหนดขนกระบวนการเหลานจะมหลายกจกรรมทกระท าอยางตอเนองอยตลอดเวลา เชน “กจกรรม สงเคราะห” เพอการสราง และ “กจกรรม สลาย” จากผลผลตทไดมาจากกจกรรมหนงไปเปนกจกรรมอนๆ ทเปนประโยชนยงขน เชน การเปลยนไนเตรท (NO3) ไปเปนแอมโมเนย (NH3) กอนทพชจะน าแอมโมเนย (NH3) ไปสงเคราะหเปนกรดอะมโนอนเปนลกษณะของกจกรรมสงเคราะห แตบางครงแอมโมเนย (NH3) จะเปลยนไปเปนไนเตรท (NO3) อนเปนลกษณะของกจกรรมสลายในขณะเดยวกนกจะเปลยนกลบมาเปนแอมโมเนย (NH3) สามารถเปลยนแปลงไปเปนประโยชนไดอยางสมบรณ และไมเกบกกหรอสะสม ในเซลลของพช ในขณะทไนเตรท (NO3) สามารถดดซบและสะสมในแวลควโอล ทอยในเซลลพชไดบาง เพอรอเมอตองการ เปลยนกลบมาเปนแอมโมเนย (NH3) อกกอนน าไปสงเคราะหเปนกรดอะมโน ในสภาวะทไมเหมาะสม เชน ขาดแสงแดดหรอธาตโมลบดนม ดงนนจงเกดลกษณะการสะสมของไนเตรทในพชขนมา ธรรมชาตในกระบวน การเจรญเตบโตของพช (ทปลกบนดนหรอปลกโดยไมใชดน) ซงเปนสงมชวตทเมอไดรบไนเตรทเขาไปแลวพชจะไมสะสมไนเตรทไวนานเนองจากจะเกดปฏกรยาเปลยนแปลงโดยใชเอนไซมตางๆ ในพชมาเรงปฏกรยาใหเปลยนแปลงนจะมแสงแดดเขามาเกยวของ กลาวคอ การมอากาศรอนและม “แสงแดด” จดหรอความเขมขนของแสงมากและมชวโมงของแสงทยาวนานจะท าใหกระบวน การเปลยนแปลงเปนไปตามปกตหรอท าใหไมมการสะสมของไนเตรทในพช ดงนนปญหาการตกคางของไนเตรทมกจะเกดกบพชทปลกในโรงเรอนในประเทศทมฤดหนาวจดจนมหมะตก หรอมแสงแดดนอยหรอมทองฟาทมดครม 2 - 3 สปดาห ตดตอกน [13] สวนมากจะเปนประเทศทมอณหภม 4 ฤดกาล คอ ฤดใบไมรวง ฤดหนาว ฤดใบไมผล และฤดรอน โดยมกพบวาปรมาณของไนเตรทจะมมากในชวงฤดหนาว และฤดใบไมรวง มากกวาฤดรอนและฤดใบไมผล

ส าหรบปญหาเรองการตกคาง หรอการสะสมของไนเตรทในผลผลตพชในประเทศไทยนนไมแนจะมหรอไมม หากมกไมนาจะอยใน “ระดบทเปนอนตรายตอผบรโภค” (การตรวจวดควรค านงถงวธการเกบและการท าความสะอาดพชตวอยาง รวมถงเครองมอทใชตรวจวด) เนองจาก

18

ประเทศไทยไมมฤดหนาวทหนาวจดจนมหมะตกหรอมแสงแดดนอยหรอมทองฟาทมดครม 2 - 3 สปดาหตดตอกนเหมอนประเทศในเขตหนาว

2.2.2 การใชสารอนทรยปลกพชระบบไฮโดรโปนกส มการศกษาการใชสารอนทรยชนดตาง ๆ ในการปลกพชโดยไมใชดน และพบวา

สารอนทรยใชไดผลดกบพชทตองการธาตอาหารนอยหรอพชททนทานตอการขาดความสมดลของสารละลายธาตอาหาร Douglas [14] รายงานวามธาตอาหารอนทรยทใชไดผลดกบการปลกพชไมใชดน 2 สตร คอ สตรท 1 ประกอบดวย เลอด กระดกปน เศษปลา ขเถา ปยคอก ดเกลอ และปน สวนสตรท 2 ประกอบดวยกบและเขาสตวปน กระดกปน ผงชอลก ผงแมกนเซยม ขเถาไม Oilcake และเศษสนมจากตะป โดยทง 2 สตร เตรยมโดยเอาวสดใสกระสอบ และแชในถงน า เปนเวลา 1 สปดาห แลวจงเอาสารละลายมาใชกบพช สารละลายจะตองเปลยนทกเดอน

El Shinnawy [12] ใชปยคอกเปนแหลงธาตอาหารของผกสลดในการปลกแบบ NFT ปยคอกทใชในการเปรยบเทยบ คอ มลไก มลนกพราบ และมลกระบอ โดยเปรยบเทยบกบสตรอาหารมาตรฐานอนนทรย ปรบคา E.C. ใหอยระหวาง 1.8 - 2.0 Ms/cm และ pH ระหวาง 5.5 - 6.5 การเตรยมสารละลายปยคอกท าไดโดยใชมลสตว 1 กโลกรม ละลายน ากลน 4 ลตร และเขยา 15 นาท หมกทงไว 2 วน หลงจากนนจงกรองเกบไวเปน Stock A ใชกรดซตรก ในการปรบคา pH สวนสตรอาหารอนนทรยปรบโดยใชกรดไนตรก และฟอสฟอรก เปลยนสารละลายทกสปดาห ผลการทดสอบพบวาผกสลดใหผลผลตสงทสดเมอใชสารอนนทรย รองลงมาคอการใชมลไก

Morgan [15] ไดศกษาการผลต radish sprouts แบบระบบการปลกพชไรดนโดยใชปยอนทรยชนดน า โดยระบบปลกจะคลายกบการปลก mustard และ cress ในประเทศญปน การทดลองนใชสารละลายธาตอาหาร Solufeed F และปยอนนทรยสกดจากสาหรายทะเลยหอ Kelpack, Marigro และ Maxicrop โดยผสมลงไปในสารละลายธาตอาหารและฉดพนทางใบ โดยคาการน าไฟฟาอยในชวง 0.5 - 4.0 MS/cm ปยยหอ Maxicrop ใหอตราการเจรญเตบโตทดทสด สของใบเขม คณภาพหลงการเกบเกยว การประเมนผลทางรสชาตและประสาทสมผสอยในเกณฑดมาก ในขณะทปยอนทรยสกดจากสาหรายทะเลอนใหผลเปนทนาพอใจ แตขอดอยของ Maxicrop คอ ผก มลกษณะยดยาวเกนไป ซงเปนปญหาในชวงการขนสง และรากมสน าตาลออนอนเนองมาจากสของ Maxicrop กรรมวธทดทสดคอ การใช Maxicrop ผสมกบสารละลายธาตอาหาร ควบคมการน าไฟฟาท 0.6 Ms/cm ในชวง 4 วน การน าไฟฟา 1.2 Ms/cm ในวนท 5 และการน าไฟฟา 2.0 Ms/cm ในวนท 6 และ 7

มการทดลองใชน าทงมาใชในการปลกเยอรบราและมะเขอเทศ เปรยบเทยบกบการใชสารละลายอนนทรยมาตรฐาน ผลการทดลองพบวาน าทงมธาตอาหารไมสมดลกน จงท าให

19

ผลผลตทงสองชนดมปรมาณต า อยางไรกตามมแนวโนมวา ถาปรบปรงน าทงโดยเตมปยอนนทรยบางชนดลงไปในน าจะสามารถปลกตนพชโดยไมใชดนได [15]

สรชย [16] ไดมการศกษาการใชน าสกดชวภาพจากพชและสารสกดชวภาพจากปลาตอการเจรญเตบโตของผกกาดกวางตง ผกกาดหอม และพรกยกษ ในระบบปลกพชไรดน พบวาการใชสารสกดชวภาพจากพชและปลาใหผลไมแตกตางกนคอ ในอตราสวนท 1 : 1000 จะใหการเจรญเตบโตและการดดกนธาตอาหารดทสด และพบวาการใชน าสกดชวภาพรวมกบสารละลายทมธาตอาหารครบท าใหพชมการเจรญเตบโตและดดกนธาตอาหารดกวาการใชสารละลายธาตอาหารครบเพยงอยางเดยว และดกวาการใชรวมกบสารละลายทมเฉพาะธาตอาหาร N - P – K

ผลการศกษาโดยทวไปพบวา การใชน าสกดชวภาพเพยงอยางเดยว ท าใหผลผลตต ากวาการใชสารอนนทรยทเปนเชนนเพราะมกใชสารอนทรยเพยงชนดเดยว ท าใหไดธาตอาหารไมครบตามทพชตองการ ดงนนการปลกพชโดยไมใชดนโดยใชปยอนทรยนน ควรเตมสารละลายโดยใชวตถดบ 4- 5 ชนดทสามารถหาไดในทองถน เชน เลอด กระดกสตว เศษปลา สาหรายทะเล ปยคอก ผสมกนในสดสวนตางๆ เพอใหธาตอาหารสมดล

2.3 น าสกดชวภาพ (ปยน าหมกหรอปยอนทรยน าหรอปยชวภาพ) [17] น าสกดชวภาพ (ปยน าหมกหรอปยอนทรยน าหรอปยชวภาพ) หมายถง ปยอนทรยทได

จากการน าเอาสวนตางๆ ของพช สตว หรอสารอนทรยตางๆ ไปหมกกบกากน าตาลไดสารละลายสน าตาลไหมซงเปนสารอนทรยและสารอนนทรยภายในเซลลพชหรอเซลลสตวทถกดงออกมานอกเซลลดวยกระบวนการออสโมตก และกระบวนการยอยสลายของจลนทรย ซงของเหลวสน าตาลไหมนจะประกอบไปดวยธาตอาหารพช กรดอนทรย กรดอะมโนและฮอรโมนพชตางๆ

วธสกดปยน าหมกชวภาพ [18] วธสกดสวนประกอบตางๆ ซงเปนของเหลวออกจากเซลลของพชและสตว อาจท าไดหลาย

วธในทางชวภาพม 2 วธ ทใชสกดสวนประกอบทเปนของเหลวภายในเซลลของพชออกมา 1) วธการใชจลนทรยเขายอยสลาย มจลนทรยหลายชนดในธรรมชาตทสามารถยอยเซลล

พชและเซลลสตวแลวปลดปลอยสารตางๆ ออกมา 2) วธการใหสารละลายภายนอกเซลลเขมมากขน เปนการดงเอาของเหลวภายในเซลล

ออกมานอกเซลล และพาเอาสารประกอบออกมาดวย 2.3.1 องคประกอบหลกของการหมก [18]

20

การยอยสลายเศษซากพชซากสตวในการหมก เปนกจกรรมของจลนทรยทอยภายในถงหมก ซงมทงพวกทตองการออกซเจนในการด ารงชวต ดงนน หากตองการใหกระบวนการหมกมประสทธภาพจงจ าเปนตองใชกระบวนการท างานและการด ารงชวตของจลนทรยเหลานเสยกอน ซงมองคประกอบหรอปจจยทส าคญ คอ

2.3.1.1 อาหาร จลนทรยเปนสงมชวตทตองการอาหารในการด ารงชวต จลนทรยแตละชนดตองการอาหารทแตกตางกน เชน พวกยสต จะมประสทธภาพในการยอยสลายอาหารพวกแปงและน าตาลไดด พวกแบคทเรยบางชนดสามารถยอยสลายโปรตนไดด ซงโดยทวไปแลวจลนทรยจะตองการธาตอาหารทส าคญ 2 อยาง คอ คารบอนและไนโตรเจน คารบอนจะเปนองคประกอบจ าพวกแปงและน าตาลและเซลลโลสในพช สวนไนโตรเจนจะเปนองคประกอบของโปรตน ซงจะมมากในสตว ในสตรปยน าหมกชวภาพหลายชนดจะมการเตมกากน าตาล (molasses) ซงองคประกอบสวนใหญของกากน าตาลคอน าตาลซโครส สวนทเหลอจากการผลตน าตาลทราย น าตาล สวนนสามารถใชเปนแหลงอาหาร (คารบอน) ส าหรบจลนทรยในกระบวนการหมกไดเปนอยางด

2.3.1.2 อากาศ จลนทรยทใชในการยอยสลายเศษซากพชในกระบวนการหมก แบงออกเปน 2 พวกใหญๆ คอ พวกทตองการอากาศในการด ารงชวตและพวกทไมตองการอากาศหรอออกซเจนในการด ารงชวต โดยปกตการยอยสลายของเศษซากพช ซากสตว ในสภาพแวดลอมทมออกซเจนจะมประสทธภาพสงกวาการยอยสลายในสภาพทไมมออกซเจนหรออบอากาศจะท าใหเกดกลนบดเนา ซงเปนกลนทไมพงประสงคจงตองมการเตมอากาศใหกบกระบวนการหมก ซงอาจท าไดหลายวธ เชน การคนเปนครงคราวหรอการใชเครองพนอากาศแบบทใชกบตปลา

2.3.1.3 อณหภม จลนทรยตางชนดกนจะมการเจรญเตบโตไดดทอณหภมทแตกตางกน บางชนดตองการอณหภมสง บางชนดตองการอณหภมต า แตโดยทวไปจลนทรยจะเจรญเตบโตไดดทอณหภมทไมสงมากเกนไป

2.3.1.4 ความชน ในการผลตปยน าสกดชวภาพ ความชนหรอน าในถงน าหมกจะมอยางเพยงพอ จนกระทงมากเกนไปจนเปนสาเหตใหเกดสภาพอบอากาศได ปรมาณธาตอาหารและฮอรโมนพช ในปยน าหมกชวภาพเปนธาตอาหารส าหรบพชทประกอบดวยธาตอาหารหลก ธาตอาหารรอง ธาตอาหารเสรม กรดอะมโน ฮอรโมนพช จลนทรยและอนๆ อกมากมาย ปรมาณธาตอาหารและฮอรโมนพชในปยน าหมกชวภาพจะมมากนอยแตกตางกนไปตามวสดทน ามาท า

2.3.1.5 คณสมบตทวไป ความเปนกรด - ดาง ของปยน าหมกชวภาพเปนกรด - กรดจดอยในชวง 3.5 - 5.6 หากฉดสารละลายบนใบพชหรอรดโคนตนโดยตรงอาจเปนอนตรายตอพชได

21

ดงนนการน าไปใชจะตองใหความเขมขนเจอจางลงไปกอน ดวยการผสมกบน าในอตราสวนทเหมาะสมกบพชทน าไปใช

2.3.2 จลนทรยทเกยวของ [18] จลนทรยทเกยวของกลมตางๆ คอ 1) แบคทเรย ไดแก Bacillus sp. Lactobacillus sp. และ Streptococcus sp. 2) รา ไดแก Aspergillus niger, Penicillium sp. และ Rhizopus sp. 3) ยสต ไดแก Canida sp. ฯลฯ 2.3.2.1 ปจจยทมผลตอการเจรญเตบโตและการขยายพนธของจลนทรย [19] 1) อาหาร น าตาล ธาตคารบอน ไนโตรเจน ก ามะถน ฟอสฟอรส 2) อากาศหรอกาซออกซเจน คารบอนไดออกไซด เปนตวแบงประเภท

ของจลนทรย 3) น ามสภาพเปนกลาง ท าใหสารอาหารอยในสภาพเปนสารละลาย

จลนทรยจงสามารถน าจลนทรยเขาไปในเซลลได (ถาเปนน าสะอาดจลนทรยจะเจรญไดดขน) 4) อณหภม เปนสงก าหนดอตราและปรมาณการเจรญเตบโต เชน กรณเชอยสต

อณหภม 20 - 30 องศาเซลเซยส คอ ชวงทเหมาะสมไดเชอด อณหภม 30 - 37 องศาเซลเซยส คอ ชวงทไมเหมาะสมจะไดเชอโรค

5) ความเปนกรด - ดาง (pH) เปนตวบงชวาจลนทรยจะเจรญเตบโตไดหรอไม เชน ยสตจะเจรญเตบโตไดดทสดท pH 3.5 - 3.8 หรอสภาพเปนกรดสง

2.3.2.2 การเปลยนแปลงระหวางการหมก มลกษณะดงน [18] 1) การเจรญของจลนทรย ปรากฏเชอยสตและจลนทรยชนดอนๆ เตม

ผวหนาของวสดหมกในชวง 1 - 3 วนหลงการหมก 2) การเกดฟองกาซคารบอนไดออกไซด มฟองกาซเกดขนทผวหนาของ

วสดและใกลผววสดหมก 3) การเกดกลนแอลกอฮอลมกลนแอลกอฮอลคอนขางฉนมาก 4) ความใสของสารละลายเปนของเหลวใสไมขน แลวคอยๆ เปนสน าตาล

เขมขน 2.3.2.3 ลกษณะของน าสกดชวภาพทผานกระบวนการหมกทสมบรณแลว [18] 1) มการเจรญของจลนทรยนอยลง 2) กลนแอลกอฮอลจะลดลง

22

3) มกลนเปรยวเพมขนจากกรดอนทรยเพมขน 4) ไดสารละลายหรอของเหลวใส 5) คาความเปนกรดเปนดางหรอ pH อยระหวาง 3-4 2.3.2.4 คณสมบตทวไปของน าสกดชวภาพ [20] 1) มคา pH (ความเปนกรด - ดาง) อยในชวง 3.5 - 5.6 ปฏกรยาเปนกรดถง

กรดจด ซง pH ทเหมาะสมกบพชควรอยในชวง 6 - 7 2) ความเขมขนของสารละลายสง โดยคาของการน าไฟฟา (Electrical

Conductivity, E.C.) อยระหวาง 2 - 12 desicemin/Meter (ds/m) ซงคา E.C. เหมาะสมกบพชควรจะอยต ากวา 4 ds/m

3) ความสมบรณของการหมก พจารณาคา C/N ratio มคาระหวาง 1/2 - 70/1 ซงถา C/N ratio สง เมอน าไปฉดพนบนตนพชอาจแสดงอาการใบเหลอง เนองจากขาดธาตไนโตรเจนได (แสดงในตารางท 2.1) ปรมาณธาตอาหารหลกธาตอาหารรองและธาตอาหารเสรมในตวอยางน าหมกชวภาพ และปรมาณฮอรโมนพช (แสดงในตารางท 2.2)

23

ตารางท 2.1 ปรมาณธาตอาหารหลกธาตอาหารรองและธาตอาหารเสรมในตวอยางน าหมกชวภาพ

ธาตอาหาร ชนดของน าหมก

พช ปลา ธาตอาหารหลก (%)

N 0.003-1.66 1.06-1.70 P2O5 0.4 0.18-1.14 K2O 0.05-3.53 1.0-2.39

ธาตอาหารรอง (%) แคลเซยม 0.05-0.45 0.29-1.0 แมกนเซยมและซลเฟอร 0.1-0.37 -

ธาตอาหารเสรม (%) เหลก 30-350 2,000-11,000 คลอไรด 500-1,700 2,000-11,000

ทมา : ศนยสารสนเทศ กรมวชาการเกษตร (2547) ตารางท 2.2 ปรมาณฮอรโมนพช ในตวอยางน าหมกชวภาพ

ชนดของน าหมกชวภาพ ฮอรโมนพช (ppm)

LAA GA3 Zeatin Kinetin พช 2.37 18-140 1-20 114 ปลา 2.37 - 2-4* -

*หมายเหต : พบในน าสกดชวภาพจากปลาทใสน ามนมะพราว ทมา : ศนยสารสนเทศ กรมวชาการเกษตร (2547)

กรดอะมโน [20] ปรมาณและชนดของกรดอะมโนในน าปยหมกชวภาพแตกตางกนออกไป (ตารางท 2.3)

กรดอะมโนเหลานเปนประโยชนตอพช กลาวคอ พชสามารถดดซบและน าไปใชประโยชนไดโดยตรงเปนสวนใหญ บางสวนเปนประโยชนตอจลนทรยในดนท าใหดนมชวตมากขน

24

ตารางท 2.3 ชนดและปรมาณของกรดอะมโนทพบในปยน าหมกชวภาพ ชนดของกรดอะมโน ปรมาณของกรดอะมโน (ppm)

กรดแอสพาตก 346.60 ทรโอนน 26.34 ซธน 39.30 กรดลตามค 127.45 โปรลน 1.26 ไกลซน 43.24 อะลาซน 91.69 ซสทน 17.88 วาลน 55.26 เมไทโอนน 9.37 ไอโซ-ลวซน 26.26 ลวซน 34.30 ไทโรซน 22.14 ฟนลอะลานน 4.44 ฮสทดน 16.28 ไลซน 30.20 อารจนน 18.76 ทรปโนแฟน 6.22

ทมา : ศนยสารสนเทศ กรมวชาการเกษตร (2547) 2.3.2.5 ผลการวเคราะหน าสกดชวภาพ [20] การตรวจวเคราะหกระบวนการดานวทยาศาสตรของน าสกดชวภาพ

ด าเนนการโดยส านกวจยและพฒนาเทคโนโลยการผลตสารธรรมชาต มดงน 1) ถาในน าสกดชวภาพหรอน าหมกชวภาพหรอปยอนทรยน ามสภาพเปนกรด

และมกาซออกซเจนในการหมก คอ (เปดฝาเวลาหมก) ในสารละลายมแบคทเรยชนด Methanotrophic (ซงเปนแบคทเรยทเปลยนกาซมเทนไดกลายเปนแอลกอฮอล (methanol) และมธาตเหลก หรออออนเหลก (Fe2

+Fe3+) ในพชทใชหมก เชนพวกผกขม, ผกคะนา เปนตนจะเปลยนกาซมเทนทเกดจากการหมก

25

ไดกลายเปนแอลกอฮอล (methanol) และแอลกอฮอลจะถกออกซเจนในอากาศท าใหกลายเปนเอสเตอรของแอลกอฮอล ซงสารพวกเอสเตอรจะมกลนหอมและกลนเหมนเฉพาะตว ใชเปนสารดงดดแมลง และสารไลแมลงได

2) กลโคสในพชทใชหมก ถาในขณะหมกมแบคทเรยชนดแกรมบวก (gram positive ) คอ Eubacterium, Sareina ventriculi และมออกซเจน เปดฝาเวลาหมกพรอมกบในสารละลายม enzyme 3 ตว ซงมอยในพชเอง คอ pyruvate dehydrogenase, phosphotransacetylase, acetate kinase ทท าหนาทยอยสลายสารกลโคส ใหกลายเปนสารไพรเวท และจะถกยอยสลายตอไป จนสดทายไดสาร acetic acid และ acetate เมออนมล acetate มารวมตวกบ minor elements เชน Ca, Mg จะไดเปน Calcium acetate และ Magnesium acetate ถารวมตวกบพวก major elements จะไดเปน NaOOCH3 C (Sodium acetate) หรอ KOOCH3 C (potassium acetate) ซงพชพรอมจะดดเอาไปใชเปนอาหารไดเลย

3) ถาหมกแบบปดฝาไมมออกซเจน ethanol ซงเปนสาร product สดทาย เมอเจออากาศจะไดเปนสารพวกเอสเตอร ซงมกลนเหมนเชนกนซงใชเปนสารดงดดแมลงและเปนสารไลแมลงได

4) แบคทเรยชนดแกรมลบ (gram negative) ชอ Eubacterium, Zymononas mobilis จะไดสาร ethanol แลวเปลยนเปนเอสเตอรเชนกน

5) กลโคสเปนสารทมอยในพชทกชนดในรปน าตาลชนดหนงทถกสะสมเอาไวใชเมอจ าเปนตองเปลยนเปนรปอนๆทพรอมจะน าไปใช เชน พลงงาน, อาหารตางๆ ฯลฯ เมอได products สดทายเปน acetic acid, lactic acid เมออยในสารละลายถาม major elements, minor elements จะเปลยนรปเปนสารอาหารเชนกน ซงพชน าไปใชประโยชนไดทนท

2.4 ปญหาทพบในการใชน าหมกชวภาพ [21] การใชน าหมกชวภาพ กบพชในดนควรมอนทรยวตถ เชน ปยหมก และเศษพชแหงคลมดน

ไวดวย ซงท าใหการใชประโยชนจากน าหมกชวภาพไดผลด และหากพชทมวสดปลกพวกกาบมะพราวทปลกกลวยไม หากใชน าหมกชวภาพ จะท าใหวสดปลกผเรวกอนเวลาอนเหมาะสม และน าหมกชวภาพทมธาตไนโตรเจนสง ควรระมดระวงในการใช เพราะใชมากอาจท าใหใบเฝอและไมออกดอก-ออกผล การใชน าหมกชวภาพใหไดประโยชนสงสด จะตองเพมธาตอาหารในดนลงไปดวยและสงทจ าเปนของการใชน าหมกชวภาพทกครง ตองใชในอตราทเจอจาง เชน อตรา 1 ชอนโตะ ตอน า 5 - 10 ลตร (1: 500 - 1,000) (คอ 1 ตอ 500 หรอ 1 ตอ 1,000 หรอ 2 - 4 ชอนโตะตอน า 1 ปบ) และฉดพนให

26

บอยครงไดกบพชผก และไมผล ไมยนตน หากไมไดเจอจางจะท าใหใบของพชไหมได กรณของการราดลงบนกองใบไมใบหญา สด แหง ใชในอตรา 1 ชอนโตะ ตอน า 2 - 3 ลตร (1: 200 - 250) และใชพลาสตกคลมกองพช ปลอยใหเกดการยอยสลาย 1 - 2 สปดาห หลงจากนนน ามาใชประโยชนได ใชผสมดนหรอคลมดนบรเวณตนพชได สวนแปลงปลกพชทมวชพชจ าพวกทมเมลด ก าจดไดโดย ท าการพรวนดน รดน าหมกชวภาพ หรอปยอนทรยทเจอจางใน อตรา 1 ชอนโตะตอน า 5 ลตร (1:500) ภายใน 2 - 3 วน บรเวณนนกสามารถปลกพชได

2.5 ลกษณะทางพฤกษศาสตรและการเจรญเตบโตของผกบางชนดทใชทดลอง ผกสลด หรอผกกาดหอมมชอวทยาศาสตรวา Lactuca sativa L. มหลายชนดหลายพนธ

สามารถรวบรวมเปนประเภทใหญๆได 3 ประเภท คอชนดหอเปนหว (Cabbage หรอ Butterhead type) ชนดใบกรอบทเรยกวาผกกาดหอมคอสหรอผกกาดคอส (Cos หรอ Romaine lettuce) และบางชนดทเปนใบไมหอ (loose-leaf lettuce) เชน ผกกาดหอมใบแดง หรอผกสลดใบแดง ผกสลดเปนทนยมบรโภคสด โดยเฉพาะในสลดหรอรบประทานกบย า น ามาตกแตงในจานอาหารแตสามารถประกอบอาหารไดบางชนด ผกสลดมน าเปนองคประกอบหลก มวตามนซสารประกอบฟโนอกและใยอาหาร [22] โดยเฉพาะผกกาดหอมทมใบสแดง นอกจากนยงใหฮโมโกลบน (hemoglonin) ชวยปองกนโรคโลหตจาง บรรเทาอาการทองผก เหมาะส าหรบผปวยทเปนโรคเบาหวาน

กรนโอค เปนผกตระกลสลดตางประเทศรปทรงสวยเปนพม ใบหยกมสเขยวออนรสชาตหวานกรอบคลายผกกาดหอม

เรดโอค เปนผกทมรปรางเปนพม ใบหยกมสแดงเขมและเขยวเขมแลวแตสายพนธ ใบละเอยด มกากใยอาหารสงยอยงาย

เรดคอรล เปนผกคลายเรดโอค ใบหยกมสเขยวอมแดง ใบละเอยด รปทรงเปนพมมกากใยอาหารสง ยอยงาย รสชาตหวานและกรอบ

บตเตอรเฮด เปนผกสลดทมรปรางสวยงามคลายดอกไม รปทรงสวยงามคลายพมกหลาบ ใบมนอดแนนเปนใจผก ทนตอสภาพอากาศรอนไดด รสชาตหวานกรอบ ไมขมท าอาหารไดหลายชนด [23]

ผกสลดสามารถเจรญเตบโตไดดในดนแทบทกชนดแตสามารถปลกไดดในดนรวนซงมการระบายน าและถายเทอากาศไดดความเปนกรดเปนดางของดนอยระหวาง 6.0 - 7.0 ความชนในดนพอสมควรพนทปลกควรใหไดรบแสงตลอดวน ผกสลดตองการสภาพอากาศเยน อณหภมทเหมาะสมอยระหวาง 10-24 องศาเซลเซยส หากปลกในสภาพอณหภมสงเกนไปจะท าใหผกสลดมรสขมและแทงชอดอกเรว อายตงแตปลกจนกระทงเกบเกยวประมาณ 40-50วน ทงนขนอยกบสายพนธ [24]

27

2.6 ผลงานวจยทเกยวของ จราภรณ และเรอนแกว [25] ศกษาผลของสารสกดสมนไพรพนบานไทยจ านวน 7 ชนด

ตอการยบยงเชอแบคทเรย สมนไพรพนบานไทยจ านวน 7 ชนดคอ ผกชฝรง ชะพล สะระเเหน ฟกแมว โหระพา กะเพรา เตย น ามาสกดสารโดยใชน า เมทานอลและเอทานอลเปนตวท าละลายไดน ามาศกษาฤทธการยบยงเชอแบคทเรยกอโรคจ านวน 4 สายพนธ ไดแก Escberichia coli ATCC25922, Klebsiella pneumoniac ATCC27736, Staphylococcus aureus ATCC6538, epidermidis ATCC12228 ดวยวธ Agar well diffusion โดยทดลองใชสารสกด 21 ตวอยางตอการยบยงเชอแบคทเรย 1 สายพนธผลการทดลอง พบวา สารสกดฟกแมวท าละลายดวยเมทานอลแสดงการยบยงเชอ E. coli และ S .epidermidis ไดดทสด

ธตกาญจน [26] ศกษาอทธพลของน าสกดชวภาพตอการเจรญเตบโตของผกกวางตงทปลกในถงด า (5 x 10 นว) ประกอบดวยการทดลองไมใชน าสกดชวภาพ ใชน าสกดชวภาพจากเศษผก ใชน าสกดชวภาพจากเปลอกสบปะรดและน าสกดชวภาพจากเศษปลา โดยฉดทก 5 วน พบวา การใชน าสกดชวภาพเปลอกสบปะรด ใหความยาวใบและน าหนกสดพรอมรากสงทสด

ทารกา [7] ศกษาทดสอบสมนไพรชนดตางๆรวมกบน าสกดชวภาพในการยบยงการเกดโรคในลกออดกบโดยใชสมนไพรชนดตางๆ ไดแก ใบมะระขนก ใบฝรง ใบกะเพรา และใบมะยม ในหองปฏบตการ พบวา ใบฝรงท าใหแบคทเรยททดสอบไมสามารถเจรญเตบโตบนอาหารเลยงเชอได เมอท าการทดลองลยงในฟารมโดยปลอยลกออดกบอาย 3 วนในบอซเมนต อตราความหนาแนน 100 ตว/ตารางเมตรใหอาหารผสมสมนไพรชนดตางๆรวมกบน าสกดชวภาพ โดยใชน าสกดชวภาพสเปรยทบอทกสปดาหผลปรากฏวา บอทเลยงโดยใชใบฝรงรวมกบน าสกดชวภาพมอตรารอดและอตราการเจรญเตบโตดทสด และไมพบวามแผลหรออาการผดปกตของลกออดกบ

กลทมา [5] ทดลองศกษาการใชสารสกดพชสมนไพรบางชนดในการยบยงการเจรญของเชอราสาเหตโรคพชมการศกษาควบคมการเจรญเตบโตของเชอ เชอ Colletotrichum sp. ทดสอบฤทธจากพช 12 ชนด ไดแก กะเพรา กระเทยม ขา ขมน ดปล พล พลคาว ฟาทะลายโจร มะกรด สมปอย สะระเเหน และสาบเสอพบวาสารสกดจากขาใหผลการยบยงเชอดทสด

2.7 ชนดและคณสมบตของวสดทเปนองคประกอบน าหมกชวภาพ [27] 2.7.1 มลไสเดอน มลไสเดอน หมายถง เศษซากอนทรยวตถตางๆ รวมทงดนและจลนทรยทไสเดอนดน

กนเขาไปผานกระบวนการยอยสลายอนทรยวตถเหลานน ภายในล าไสของไสเดอนดนแลวจงขบถาย

28

เปนมลออกมา ซงมลทไดจะมลกษณะเปนเมดสด ามธาตอาหารพชอยในรปทพชสามารถน าไปใชไดในปรมาณทสงและมจลนทรยจ านวนมาก

2.7.1.1 คณสมบตของปยหมกมลไสเดอน ปยหมกไสเดอนมลกษณะเปนเมดรวนละเอยด มสด าออกน าตาลโปรงเบา

มความพรนระบายน าและอากาศไดดมาก มความจ ความชนสงและมปรมาณอนทรยวตถสงมาก เกดจากการยอยสลายขยะอนทรยทไสเดอนดดกนเขาไปภายในล าไสดวยกจกรรมของจลนทรยทอยในล าไสและน ายอยของไสเดอนจะชวย ใหธาตอาหารหลายๆชนดทอยในเศษอนทรยวตถเหลานนถกเปลยนใหอยในรปทพชสามารถน าไปใชได เชน เปลยนไนโตรเจนใหอยในรปไนเตรทหรอแอมโมเนย ฟอสฟอรสในรปทเปนประโยชน โพแทสเซยมในรปทแลกเปลยนไดและนอกจากนยงมสวนปะกอบธาตอาหารพช ชนดอนและจลนทรยหลายชนดทเปนประโยชนตอดน รวมทงสารควบคมการเจรญเตบโตของพช หลายชนดทเกดจากกจกรรมของจลนทรยในล าไสของไสเดอน

ขอด ของการใชปยหมกมลไสเดอนดนและน าหมกมลไสเดอนดน ในการปลกพชท าใหดนมโครงสรางดขน กกเกบความชนไดมากขน มความโปรงรวนซย รากพชสามารถชอนไช และแพรกระจายไดกวาง ดนมการระบายน าและอากาศไดด ท าใหจลนทรยดนทเปนเปนประโยชนบรเวณรากพชสามารถสรางเอนไซมทเปนประโยชนตอพชไดเพมขน นอกจากนจลนทรยดนทปนออกมากบมลไสเดอนดนยงสามารถสรางเอนไซมฟอสฟอรสเตสไดอกดวย ซงจะมสวนชวยเพมปรมาณฟอสฟอรสในดนไดสงขน

2.7.1.2 ประโยชนของปยหมกมลไสเดอน 1) ชวยเสรมสรางการเกดเมดดน 2) เพมปรมาณอนทรยวตถแกดน 3) เพมชองวางในดนใหการระบายน าและอากาศดขน 4) สงเสรมความพรนของผวหนาดน ลดการจบตวเปนแผนแขงของหนาดน 5) ชวยใหระบบรากพชสามารถแพรกระจายตวในดนไดกวาง 6) เพมขดความสามารถในการดดซบน าในดน ท าใหผวดนชมขน 7) เพมธาตอาหารพชใหแกดนโดยตรง และเปนแหลงอาหารของสตวและ

จลนทรยดน 8) เพมศกยภาพการแลกเปลยนประจบวกของดน 9) ลดความเปนพษของธาตอาหารพชบางชนด ทมปรมาณมากเกนไป

เชน อลมนม และแมงกานส

29

10) เพมความตานทานในการเปลยนแปลงระดบความเปนกรด - เบส (Buffer capacity) ท าใหการเปลยนแปลงเกดขนไมเรวเกนไปจนเปนอนตรายตอพช

11) ชวยควบคมปรมาณไสเดอนฝอยในดน เนองจากการใสปยหมกมลไสเดอนดนจะท าใหปรมาณจลนทรยทสามารถ ขบสารพวกอลคาลอยดและกรดไขมนทเปนพษตอไสเดอนฝอยไดเพมขนนอกจากการน าปยหมกมลไสเดอนดนไปใชเปนปยแลวยงสามารถน าไปใชผสมวสดปลกและวสดเพาะกลาพชไดวสดปลกพชหรอวสดเพาะกลาพชทมสวนผสมของปยหมกมลไสเดอนดนจะมธาตอาหารพชอยในปรมาณเจอจางและอยในรปพรอมใช ซงจะคอยๆ ปลดปลอยธาตอาหารใหกบตนกลาพชในการเจรญเตบโตระยะแรกไดอยางเหมาะสม ประกอบกบปยหมกมลไสเดอนมโครงสรางทโปรงเบาระบายน าและอากาศไดด และจความชนไดมากดงนนตนกลาพชจะสามารถเจรญเตบโตออกรากและชอนไชไดดมาก ในการน ามาปลกพชจ าพวกไมดอกไมประดบจะสงเสรมใหพชออกดอกไดดมากเนองจาก จลนทรยในปยหมกมลไสเดอนดนสามารถสรางเอนไซมฟอสฟาเตสได จงท าใหวสดปลกนนมปรมาณของฟอสฟอรสเพมสงขนสงผลใหพชออกดอกไดดยงขน

2.7.2 กากถวเหลอง [28] กากถวเหลองเมออบแหงประกอบดวยโปรตน 24 - 28% ไขมน 8 - 12% เสนใย

อาหารทไมละลายน า 40 - 44% เสนใยอาหารทละลายน า 12 - 13% รวมทงเกลอแรตางๆ ไดแก แคลเซยม แมกนเซยม ฟอสฟอรส ไทอามน ไรโบฟลาวน และกรดนโคเทนค นอกจากนยงมโปรตนทมอยในกากถวเหลองเปนโปรตนทมคณภาพด

2.7.3 สมนไพรทใชในการทดลอง สบปะรด [29] ชอวทยาศาสตร Ananas comosus (Linn.) Merr. ชอภาษาองกฤษ Pineapple วงศ Bromeliaceae สบปะรดมถนก าเนดในประเทศบราซล และไดน าเขามาปลกในประเทศทมอากาศ

รอนหลายประเทศ เชน อนเดย เกาะฮาวาย มาเลเซย ออสเตรเลย แอฟรกาใต ไทย เปนตน สบปะรดเปนพชลมลกทมอายยนหลายป ใบออกเปนวงรอบล าตน ใบมขนาดยาวมากกวา กวาง ใบแบน มหนามทขอบใบและปลายใบ ผลมผวหยาบ ทยอดของผลมใบอยรวมเปนกระจกขนาดและสของเปลอกมสตางๆกนได ขนอยกบพนธ (variety)

30

สวนทใช ผล เสนใยจากใบและใบ สารสาคญ น าคนจากผลสกมเอนไซม bromelin เมอน าน าสบปะรดมาท า

การวเคราะห พบวามน าตาล 8-15% กรดอนทรย 0.3-0.9% ความชน 86.5% โปรตน 0.6% ไขมน 0.1% แรธาตซงประกอบดวยแคลเซยม ฟอสฟอรส เหลก วตามนเอ และวตามนซ

ประโยชน น าคนจากผลสปปะรดทยงไมสกเปนยาถายอยางแรง และเปนยาถายพยาธ น าคนจากผลสกแลวขบปสสาวะชวยยอยอาหารเพราะมเอนไซม bromelin ซงยอยโปรตนได เอนไซมชนดนจะถกท าลายถาโดนความรอนตงแต 65 องศาเซลเซยสขนไป bromelin ทขายอยในตลาดสวนใหญไดมาจากการสกดใบและตนสบปะรด เสนใยจากใบใชทอผาไหมฟลปปนสทเรยกวา Pinacloth

สารสกดสะเดา [30] ลกษณะทวไปของสะเดา สะเดา เปนพชพนเมองทคนไทยรจกกนด ดงนนเมอเอยถงสะเดา คนไทยสวนมาก

จะหมายถงสะเดาไทย (Azadirachta siamensis หรอ A. indica var. siamensis) แตชาวตางประเทศจะเขาใจเปนสะเดาอนเดย หรอควนน (A. indica) สะเดาทงสองชนดมลกษณะใกลเคยงกนมาก หลายคนอาจแยกความแตกตางไมได โดยเฉพาะบางตนซงมลกษณะคลายๆ เปนลกผสม อยางไรกตาม สะเดาทงสองชนดกมลกษณะแตกตางกนหลายประการ นอกจากนนยงมพชอกชนดหนงซงพบมากทางภาคใตทเรยกวาสะเดาเหมอน คอสะเดาชางหรอตนเทยม (A. excelsa) สะเดาเปนพชโตเรวชนดหนงทมขนาดกลางจนถงขนาดใหญ เปนพชเอนกประสงค ซงใหประโยชนแกมนษยหลายประการ ยากทจะพบไดในพชชนดอนคนอนเดยเรยกตนไมนวา ตนไมศกดสทธหรอตนไมมหศจรรยในประเทศไทยสามารถพบสะเดาทงสามชนดเจรญเตบโตไดด ชนดทพบไดทวไปไดแก สะเดาไทย ส าหรบสะเดาอนเดยจะพบมากบรเวณชายทะเลและทางภาคเหนอ สวนสะเดาชางเจรญเตบโตไดดทางภาคใต และในปจจบนมเอกชนบางรายปลกเปนปาบรเวณภาคเหนอ และภาคอสานทมความชมชนสง เพอใชประโยชนจากเนอไม สะเดาไทยทพบสามารถแบงไดกวางๆ เปน 2 ชนด คอ สะเดายอดเขยว ซงมความขมนอยกวาหรอบางตนเรยกสะเดาหวาน หรอสะเดามน สวนสะเดายอดแดงจะมความขมมากกวา

สารเคมในสะเดา [30] สารเคมในสวนตางๆ ของสะเดา เชน ใบ ผล เมลด และเปลอก จะมสารบางตว

เหมอนกน และแตกตางกนไป ซงจะมผลตอการปองกนและก าจดแมลง จากผลการวจยพบวา สารทออกฤทธสงสด ในการปองกนและก าจดแมลงคอ สารอะซาไดแรคตน ซงจะพบเปนปรมาณมากท

31

สวนของเมลดใน (seed kernel) สารอะซาไดแรคตน เองกมหลายอนพนธ (isomer) อนพนธทมปรมาณมากทสดประมาณ 85 เปอรเซนต คอ อะซาไดแรคตน เอ (azadirachitn A) ดงนน สารสกดสะเดาจะมผลในการปองกนและก าจด แมลงไดดหรอไมจะขนอยกบสารอะซาไดแรคตน เปนส าคญ นอกนนยงมสารอนอกหลายชนดทใหผลรองลงมา ไดแก เมเลยนทรโอล (meliantriol) สาลานนน (salannin) นมบน (nimbin) นมโบไลด (nimbolide) และ เกดนน (gedunin) เปนตน โดยทวไปเมอสารเคม (สารออกฤทธ) ในน ายาฆาแมลงสลายตวไปแลว ประสทธภาพในการปองกนก าจดแมลงกจะลดลงตามไปดวยจนถงขนใชปองกนก าจดแมลงไมไดผล ในการเตรยมน ายาสะเดาโดยวธท าใชเองหรอท าเปนการคาจะมสาร อะซาไดแรคตน อย ในน ายาซงสารนจะคอยๆ สลายตวเปนสารอน แตถงแมวาปรมาณของสาร อะซาไดแรคตน จะลดลงไปกตาม แตจากการทดลองพบวาภายใน 1 ป ประสทธภาพของสารสกดสะเดายงมฤทธในการปองกนก าจดแมลงใกลเคยงกบจดเรมตน แตขอส าคญ คอ ในการผลตน ายาสะเดานน ตอนเรมตนจะตองใหมสาร อะซาไดแรคตน อยมากพอสมควร กลาวคอ ไมควรต ากวา 0.2 เปอรเซนต สารสกดสะเดาเปนททราบแลววา สารออกฤทธสงสดในการปองกนและก าจดแมลงคอสาร อะซาไดเรคตน ซงจะสะสมอยทเมลดใน ดงนนการเตรยมสารสกดใหมประสทธภาพสง จงจ าเปน ตองใชสวนของเมลดใน อยางไรกตาม สวนอนของผลและเปลอกเมลดกยงมสารอนทออกฤทธเฉพาะกบแมลงบางชนดและยงเปนสารทชวยเสรมประสทธภาพของสารสกด อะซาไดเรคตน ใหมฤทธสงขนในตางประเทศจะเนนในการสกดจากเมลดในเทานน แตในบานเราใชทงเมลดหรอผลแหงในการผลตน ายาสะเดา ซงสามารถใชปองกนและก าจดแมลงไดดเชนกน หรออาจไดผลดกวา

วธการสกดสารจากสะเดา [31] การสกดสารอะซาไดแรคตน จากเมลดหรอผลสะเดาท าไดหลายวธดวยกนสงท

ส าคญ คอ สวนของสะเดา ทใชตองบดใหละเอยด ส าหรบตวสกดทเหมาะสมในการผลตเปนการคา คอ แอลกอฮอลอาจเปนเอทธลอลกอฮอลหรอเมทธลอลกอฮอลกได แตเมทธลแอลกอฮอลราคาถกกวามาก ถาใช เมทธลแอลกอฮอลกได แตถาใช เมทธลแอลกอฮอล ตองระวงอยาใหเขาปากหรอเขาตา ในกระบวนการสกดสารถาตองการผลตใชเอง ตวสกดทเหมาะสม คอ น า ซงเกษตรกรเปนจ านวนไมนอยใชน าในการสกดสารจากผลสะเดาทไดจากผลแหง

สารสกดเปนการคา [31] น าผงสะเดาจ านวน 50-100 กโลกรม (ขนอยกบขนาดของถงสกด) ใสถงสกดเตม

เมทลแอลกอฮอลลงไปใหทวมเดนเครองกวนประมาณ 4 ชวโมง จงเปดกอกเอาน ายาออก หลงจากนน แลวปดกอกและเตมแอลกอฮอลลงไปใหม ใหทวมผลสะเดา เดนเครองกวนประมาณ 1-2 ชวโมง

32

ปลอยทงคางคน รงเชาเดนเครองอกประมาณ 1 ชวโมง เปดกอกเอาน ายา น ายาสะเดาทไดทงสองครงใสในถงกลมสญญากาศเพอท าน ายาสะเดาใหเขมขน และระเหยแอลกอฮอลกลบมาใชใหม น ายาสะเดาเขมขนทไดตองแยกชนน ามนออกเสยกอน จากนนน าน ายาสะเดาไปตรวจหาเปอรเซนต อะซาไดแรคตน ดวยเครอง HPLC ปรบความเขมขนของสาร อาซาไดแรคตน และความเปนกรด ดางของน ายาใหไดตามทตองการ เตมน ายาจบใบ สารยบยงการสลายตว (stabilizer) และบรรจขวดตอไป วธการอกแบบหนงใชระบบของซอกสเลท (soxhlet) โดยการท าใหเอทลแอลกอฮอลรอนระเหยเปนไอ จากนนใหไอรอนกระทบกบความเยนกลนเปนแอลกอฮอลซงจะมาละลายตวยา อะซาไดแรคตน จากผลสะเดา น ายาทไดจะตกมาทเดม เมอถกความรอนจะระเหยเปนไอและหมนเวยนไปเรอยๆ จนกวาแอลกอฮอลจะสกดตวยาหมด โดยปกตใชเวลา 4 - 6 ชวโมง แลวแตขนาดของเครองมอ

การสกดใชเอง [31] น าผงสะเดาทไดจากการบดผลสะเดาแหง จ านวน 10 กโลกรม ใสในภาชนะบรรจ

เตมน าใหทวมประมาณ 200 ลตร (ผงสะเดา 1 กโลกรมตอน า 20 ลตร) แชไวนานประมาณ 24 ชวโมง ในระหวางการแชน าอาจใชไมยาวคนใหคนสะเดารวมกบน าเปนครงคราว เมอครบก าหนดเวลาจงกรองน ายาผานตาขายพลาสตกสเขยว ในกรณทใชเครองพนสบโยกทใชแรงคน เกษตรกรบางรายทตองการประหยดผงสะเดา อาจท าการแชครงแรกประมาณ 3 ชวโมง จงกรองน ายาออก จากนนเตมน าลงไปในกากสะเดาใหม แตใชน านอยลง อาจเปน 100 - 150 ลตร ท าการแชไวประมาณ 24 ชวโมง จงกรองน ายาไปใช

ขา [29] ชอวทยาศาสตร Languas galanga Stuntz ชอองกฤษ Greater Galangal วงศ Zingiberaceae ขามล าตนเปนเหงาทมขอและปลองเหนไดชดเจนอยใตดน สวนทอยบนดนอาจสง

ไดถง 2 เมตร ใบเปนแบบใบสลบ มกาบใบหมล าตน ใบรปร เนอใบ 2 ขางมกไมเทากน ปลายใบแหลม โคนใบคลายสามเหลยม ดอกออกทยอดเปนชอยาว แตละดอกมขนาดเลก เมอเปนผล ผลมรปรางร ขนาดประมาณ 1 เซนตเมตรขาของประเทศจนมชอวทยาศาสตรวา A. officinarum Hance ชอองกฤษ Lesser Galangal เรยก ขาเมองจนหรอขาเลก

สวนทใช เหงาสดหรอแหง สารสาคญ เหงาแกสน าตาลอมแสด กลนหอมฉนและรสขม มน ามนอยประมาณรอยละ

0.04 น ามนประกอบดวย methyl - cinnamate รอยละ 48 cineol รอยละ 20 - 30 การบรและ d – pinene

33

ประโยชน แกอาการทองอด ทองเฟอ และขบลม โดยใชเหงาขนาดเทาหวแมมอ (สดประมาณ 5 กรม แหง 2 กรม) ทบใหแตกตมเอาน าดม

ฝรง (ยาม) [29] ชอวทยาศาสตร Psidium guajava Linn. ชอองกฤษ Guava วงศ Myrtaceae ฝรงเปนไมพมถงไมยนตนขนาดเลก เปนพชพนเมองของอเมรกาเขตรอน แตได

น ามาปลกในประเทศทมอากาศรอนทวๆ ไป กงออนเปนสเหลยมใบออกตรงขามปกคลมดวยขนนม ดอกสขาว กลนหอม ในหนงชอดอกประกอบดวยดอกยอย 3 ดอกกลบเลยงมความคงทนและตดอยทผล ผลมรปรางตางๆ กนมไดตงแตคอนขางกลม รปไขถงรปไขคอนขางยาว ผลเมอยงออนอยมสเขยว แตเมอสกมสเขยวปนเหลอง เนอของผลมสนวลถงเหลองบางชนดมเนอสแดง ผลหนงๆ มเมลดเปนจ านวนมาก

สวนทใช ผล ใบ เปลอก สาระสาคญ ฝรงเปนผลไมทอดมไปดวยวตามนซกลาวกนวา มปรมาณวตามนซ

สงกวาในผลสมถง 4 เทา เพคตน กมปรมาณสงกวาในมะมวง วตามน ซจะเพมสงขนเมอผลแกเตมท แตถาทงไวใหสกงอมปรมาณของวตามนซ ลดลงฝรงทมเนอสแดง (ฝรงขนก) มปรมาณวตามนซสงกวาฝรงทมเนอนวล นอกจากวตามนซแลวในผลฝรงยงม citric acid ในปรมาณสง tartaric acid และ l - malic acid ในปรมาณนอย carbohydrates มอยในรปของน าตาลทเปน reducing sugar Tannin มปรมาณสงในผลทยงออนแตเมอผลแกขนปรมาณของ แทนนน จะลดลงนอกจาก แทนนน แลวปรมาณของกรดกจะลดลงอกดวย เพคตน กเชนกนมปรมาณสงในผลออนแตเมอสกแลวปรมาณลดลง เพคตน จากผลฝรงเมอน ามาเตรยมเปน เจลล ให เจลล ทมคณภาพสงปรมาณของ β - carotene ในผลฝรงมปรมาณต าในฝรงเนอขาวม β - carotene และ xanthophyll ในปรมาณทเทากน แตในฝรงเนอแดงปรมาณของ β – caroteneจะสงกวาสารพวกpolyphenolic คอ leucocyanidin และ ellagic acid พบในผล leucocyanidin พบปรมาณสงในเนอของผลดบ แตเมอสกจะพบสารนมากในผวและเมลดใบม แทนนนประเภท catechol และ pyrogallol รวมกนอย 8 - 15% cssential oil สเหลองนวลหรอสแดงปนเหลองนวลทมกลนชวนดม น ามนหอมระเหยประกอบดวย d- และdl-limonenes, β - caryophyllene bicyclic sesquiterpene alcohol และtertiary sesquiterpene alcohol นอกจากสารทกลาวมาแลวในฝรงประกอบดวยขผง resin น าตาล carotene vitamins B 1B2 และ B6 niacin และ vitamin C β - sitosterol, quercetin และ arabinosides ของสารน guaijaverin และ avicularin triterpenoid acids ทพบมหลาย

34

ชนดเชน ursolic, oleanolic และ guaijavolic เปลอกมแทนนน อย 11 - 27% ซงเปนปรมาณทคอนขางสงและยงพบ leucocyanidin, luteic acid ,ellagic acid และamritoside

ประโยชน สงทสกดจากใบ ดอกและผลของฝรงมฤทธฆาเ ชอ Micrococcus pyogenes var. aureus และ Escherichia coli สารสกดจากผลฆาเชอ Salmonella typhosa และShigella antidysenteriae ใบฝรงใชภายนอกใสแผลสด แผลเปอย ยาตมจากรากและใบกนแกอาเจยนและทองรวง อมกลวคอแกปวดฟนและเหงอกเปนหนอง ยาชงจากใบและรากใชเปนยาฝาดสมาน ในประเทศกานา ใบฝรงใชฟอกหนงกลาวกนวาหนงทฟอกโดยใชใบฝรงและผลสมอในอตราสวน (3:1) จะมเนอเนยนไมมรอยแตก

รางจด [32] ชอวทยาศาสตร Thumbegia laurifolia Linn. ชอวงศ Thunbergiaceac ชออนๆ ก าลงชางเผอก ยาเขยว ยาด า รางจด (ทวไป) รางเยน (ภาคกลาง)

ฮางเยน ลางเยน ฮางจด เครอเชาเยน (ภาคเหนอ) ลกษณะทางพฤกษศาสตร ไมเถาเนอแขงเลอยคลมพชอน ใบเดยวรปไขปลายใบ

แหลม ขอบใบเรยบใบลางมขนาดใหญกวาใบทอยถดไปทางยอด ดอกออกเปนขอตามชอ ชอหนงมจ านวน 3 - 9 ดอกหอยลงมา ใบประดบหมดอกสขาวประแดงกลบดอกม 5 กลบตดกนสฟาหรอสขาวผลเปนฟกยาวประมาณ 1 เซนตเมตรเมอแกจดจะแตกออกเปน 2 ซก

สวนทใช ใบ ราก เถาสด สรรพคณ รากและเถารบประทานแกรอนในกระหายน า ใบและราก ใชปรงเปน

ยาถอนพษไขเปนยาพอกบาดแผลน ารอนลวกไฟไหม ท าลายพษฆาแมลงพษจากเหลาหรอยาเบอชนดตางๆ ทเขาสรางกาย

วธและปรมาณทใช 1) ใบสด ส าหรบคน 10 - 12 ใบ ส าหรบโคกระบอ20 – 30 ใบ น าใบสดมาต าให

ละเอยดผสมน าซาวขาวครงแกว คนเอาแตน าดมซ าไดอกในเวลาครงชวโมงถงหนงชวโมงตอมา 2) รากสดส าหรบคน 1 - 2 องคลส าหรบโคกระบอ 2 - 4 องคลน ารากมาฝน หรอต า

ใหละเอยดกบน าซาวขาว ดมทนททมอาการอาจใชซ าไดอกครงชวโมงถงหนงชวโมงตอมา หมายเหต การใชรางจดส าหรบถอนพษหรอยาฆาแมลง ตองใชทนทใหเรวทสด

เทาทจะท าไดจงจะไดผลดถายาพษซมเขาสรางกายมากแลว ทงไวขามคนรางจดจะไดผลนอยลง

35

กระเทยม ชอวทยาศาสตร Allium sativum Linn. ชอองกฤษ Garlic วงศ Alliaceae กระเทยมเปนไมลมลกทมล าตนใตดน และมสวนทเปนกลบยอย จ านวนมากซง

หอหมดวยเปลอกบางๆ สขาวหรอสขาวอมชมพ สวนทอยเหนอดนเปนใบยาว 30 -60 เซนตเมตร คอนขางแบนกลวงขนาด 5 - 20 มลลเมตร ปลายใบแหลม ดอกสขาวอมเขยว หรออมชมพ ดอกรวมกนเปนกระจก ทปลายกานชอทออกมาจากหวใตดน ผลมขนาดเลกมาก

สวนทใช หว (bulb) หรอ กลบ (cloves) สาระสาคญ กระเทยมจะมน าหอมระเหย 0.6 - 1% ซงประกอบดวย allyl propyl

disulphide, diallyl disulphide, allisalin I&II ประโยชน ใช เปนอาหาร แตงก ลน ขบลม ขบเหง อ ใ ชกลบปอกเปลอก

รบประทานดบๆครงละประมาณ 5-7 กลบ น าคนจากกลบกระเทยมใชทาแกโรคผวหนงได ใชเปนยาพอกหรอท าใหรอน น าคนจากกระเทยมถกผวหนง ท าใหเกดอาการแพเปนผนแดงไดการใชจงควรระวง

บทท 3

วธการด าเนนการวจย

3.1 อปกรณ สารเคมและเครองมอทใชในการวจย 3.1.1 อปกรณทใชในหองปฎบตการ 3.1.1.1 เมลดพนธ ผกสลดกรนโอค ผกสลดเรดโอค ผกสลดเรดคอรลและ

ผกสลดบตเตอรเฮด 3.1.1.2 วสดเพาะเมลด คอ แผนฟองนา 3.1.1.3 ถวยปลกขนาด 1 นว 3.1.1.4 ชดปลกระบบ Nutrient Film Technique (NFT) 3.1.1.5 ถงใสสารละลายธาตอาหาร 3.1.1.6 นาหมกชวภาพจากมลไสเดอน นาหมกชวภาพจากกากถวเหลอง 3.1.1.7 เครองวด (Electrical Conductivity) 3.1.1.8 เครองวด (pH Meter) 3.1.2 สารเคม 3.1.2.1 สารละลายธาตอาหารมาตรฐานอนนทรย (Stock A และ Stock B) 3.1.2.2 ปยเคม แคลเซยมไนเตรท แมกนเซยมซลเฟต ธาตเหลก ยนเลท 3.1.2.3 สบปะรด 3.1.2.4 สารสกดสะเดา (มารโกซด)®

3.1.2.5 ขา 3.1.2.6 ใบฝรง 3.1.2.7 รางจด 3.1.2.8 กระเทยม 3.1.2.9 กรดนาสมสายชกลน 5% 3.1.2.10 โซเดยมไบคารบอเนต 3.1.2.11 ปนขาว

37

3.2 วธการวจย 3.2.1 การเตรยมพช 3.2.1.1 การเตรยมตนกลา นาตนกลาไปเพาะในฟองนา อนบาลดวยนาเปลา 14 วน 3.2.1.2 ยายขนโตะปลกเมอตนกลาอายครบ 14 วน 3.2.1.3 ปรบสารละลายสตรมาตรฐานอนนทรยกอนปลก 1 สปดาห 3.2.1.4 ปรบความเขมขนของสารละลายใหคา E.C.1 Ms/cm ปรบคา pH ใหอย

ในชวง 6.0 - 7.0 ตลอดการทดลอง 3.2.1.5 เกบเกยวผลผลตเมออายครบ 45 วน 3.2.2 การเตรยมสารละลายมาตรฐานอนนทรย Stock A : 1.1 นา 10 ลตร 1.2 KNO3 600 กรม 1.3 MgSO4 500 กรม 1.4 KH2PO4 265 กรม 1.5 เวสโก เทรส-สเปรย เบอร 1 (RMX21) 60 กรม Stock B : 1.1 นา 10 ลตร 1.2 Ca3(NO3)2 4H2O 1,000 กรม 1.3 เหลก เวสโก ดพ (DP - DTP 7%) 20 กรม 3.2.3 การเตรยมสารสกดชวภาพจากกากถวเหลอง และมลไสเดอนทาการหมกสารสกด

ชวภาพ โดยใชกากถวเหลอง หรอมลไสเดอนในปรมาณ 10 กโลกรม กบนาตาลทรายแดง 3 กโลกรม หวเชอ (พด.2 )10 ลตร นา 40 ลตร นาสารแตละอยางคลกเคลาใหเขากน หมกในภาชนะและปดฝาใหสนทเปนเวลา 30 วนไดนาหมกชวภาพเปนสนาตาล มกลนหอมอมเปรยวนาไปตมทอณหภมท 100 องศาเซลเซยสทงใหเยน นาไปกรองดวยผาขาวบาง ทงใหตกตะกอนแลวนาไปกรองอกครง โดยใช ถาน กรวด ทรายหยาบ ซงเปนวธการกรองทไดนาหมกชวภาพทใสขน

3.2.4 การเตรยมสารสกดสมนไพรสาหรบการทดลอง 3.2.4.1 การเตรยมสบปะรด นาสบปะรด 1/2 กโลกรม มาปนใหละเอยดผสมในนาหมก

ชวภาพ 10 ลตรเปนเวลา 1 สปดาหแลว นาไปกรองใหใส

38

3.2.4.2 การเตรยมสะเดา นาสารสกดสะเดา (มารโกซด)® อตราสวน 50 มลลลตร ผสมในนาหมกชวภาพเปนเวลา 1 สปดาห นาไปกรองใหใส

3.2.4.3 การเตรยมสารสกดสมนไพร ขา 130 กรม ใบฝรง 130 กรม รางจด 130 กรมกระเทยม 130 กรม นาไปปนใหละเอยดคลกเคลาใหเขากนหมกทงใว เปนเวลา 1สปดาห แลวนาไปกรองใหใส

3.2.4.4 การเตรยมสารสกดชวภาพผสมสารสกดสมนไพรสาหรบการทดลอง 1) เตรยมนาหมกชวภาพมลไสเดอน 10 ลตร เตมปยแมกนเซยมซลเฟต

20.50 กรม เตมธาตเหลก 0.2 กรม เตมปยยนเลท 1 กรม เตมปนขาว 8 กรม เตมสารปองกนเมอก คอสบปะรดปน ½ กโลกรม หรอเตมสารสกดสะเดา 50 มลลลตร หรอเตมขา ใบฝรง รางจด กระเทยม 50 มลลลตร

2) เตรยมสารสกดชวภาพจากกากถวเหลอง 10 ลตร เตมปยแคลเซยมไนเตรท จานวน 236 กรม เตมปยแมกนเซยมซลเฟต 3 กรม เตมธาตเหลก 0.2 กรม เตมปยยนเลท 1 กรม เตม ปนขาว 8 กรม เตมสารปองกนคราบเมอก คอสบปะรดปน ½ กโลกรม หรอเตมสารสกดสะเดา 50 มลลลตร หรอเตม ขา ใบฝรง รางจด กระเทยม 50 มลลลตร

3.2.5 การวางแผนการทดลอง วางแผนการทดลองแบบสมสมบรณ (Completely Randomized Design; CRD) ม 4

ซา และม 7 สงทดลอง ดงน 3.2.5.1 สตรอาหารมาตรฐาน (Control) โดยใชสารละลายธาตอาหารสตร Wesco 3.2.5.2 นาหมกชวภาพจากมลไสเดอนรวมกบสบปะรดปน ½ กโลกรม 3.2.5.3 นาหมกชวภาพจากมลไสเดอนรวมกบสารสกดสะเดา 50 มลลลตร 3.2.5.4 นาหมกชวภาพจากมลไสเดอน รวมกบ ขา ใบฝรง รางจด กระเทยม 50 มลลลตร 3.2.5.5 นาหมกชวภาพจากกากถวเหลองรวมกบสบปะรดปน ½ กโลกรม 3.2.5.6 นาหมกชวภาพจากกากถวเหลองรวมกบสารสกดสะเดา 50 มลลลตร 3.2.5.7 นาหมกชวภาพจากกากถวเหลองรวมกบขาใบฝรง รางจด กระเทยม 50

มลลลตร 3.2.6 การเกบรวบรวมขอมล เกบขอมลตางๆ ดงน ศกษาการเจรญเตบโตและผลผลตของผกสลดทง 4 ชนด คอ ผกสลดกรนโอค ผกสลด

เรดโอค ผกสลดเรดคอรล ผกสลดบตเตอรเฮดจานวน 11 ตน ซงเกบขอมลไปวเคราะห ดงตอไปน 3.2.6.1 นาหนกสดตอตน ใชเครองชงบนทกคานาหนกเปนกรม

39

3.2.6.2 นาหนกรากตอตน ใชเครองชงบนทกคานาหนกเปนกรม 3.2.6.3 จานวนใบตอตน นบจานวนใบทงหมดตงแตโคนตนจนถงยอด บนทกคา

จานวนใบ

3.3 การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมล ทาการวเคราะหขอมลความแตกตางของคาเฉลยในแตละสงทดลอง

โดยใช Analysis of Variance และเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยโดยใช Duncan New Multiple range test( DMRT)

3.4 สถานทและระยะเวลาทท าการทดลอง 3.4.1 ทาการทดลองท : คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล

ธญบร ตาบลประชาธปตย อาเภอธญบร จงหวดปทมธาน 3.4.2 ระยะเวลาทาการทดลอง : เดอน มกราคม 2557 - พฤษภาคม 2557

บทท 4 ผลการวจย

4.1 การทดลองผลของน าหมกชวภาพรวมกบสมนไพรตอการเจรญเตบโตและผลผลตของผกสลดกรนโอค

ผลการทดลองผลของนาหมกชวภาพรวมกบสมนไพรตอการเจรญเตบโตและผลผลตของผกสลดกรนโอค แสดงในตารางท 4.1

4.1.1 นาหนกสด จากการทดลองพบความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99% โดย DMRT

ของนาหนกสดของผกสลดกรนโอคระหวางสงทดลองทง 7 สงทดลอง โดยนาหนกสด มคาสงสดเมอใชสารละลายมาตรฐานอนนทรย (60.82 กรม) รองลงมาคอ นาหมกชวภาพจากกากถวเหลองรวมกบสบปะรดปน (34.16 กรม) และใชนาหมกชวภาพจากกากถวเหลองรวมกบขา ใบฝรง รางจด กระเทยม นาหนกสดมคานอยทสด (2.96 กรม)

4.1.2 นาหนกราก จากการทดลองพบนาหนกรากของผกสลดกรนโอคของแ ตละสงทดลองม

ความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99% โดยนาหนกรากมคาสงสดเมอใชนาหมกชวภาพจากมลไสเดอนรวมกบสบปะรดปน (2.30 กรม) รองลงมาใช นาหมกชวภาพจากกากถวเหลองรวมกบขา ใบฝรง รางจด กระเทยม (2.10 กรม) และใชสารละลายมาตรฐานอนนทรย นาหนกรากมคานอยทสด (0.97 กรม)

4.1.3 จานวนใบ จากการทดลองพบ จานวนใบของผกสลดกรนโอคของแตละส งทดลองม

ความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99% โดยจานวนใบมคาสงสดเมอใชสารละลายมาตรฐาน อนนทรย (33.33 ใบ/ตน) รองลงมาใชนาหมกชวภาพจากกากถวเหลองรวมกบสบปะรดปน (24.50ใบ/ตน) และใชนาหมกชวภาพจากกากถวเหลองรวมกบขา ใบฝรง รางจด กระเทยม มจานวนใบตอตนนอยทสด (8.97 ใบ/ตน)

41

ตารางท 4.1 ผลผลตและองคประกอบของผลผลตของผกสลดกรนโอค สงทดลอง น าหนกสด (กรม) น าหนกราก (กรม) จานวนใบ/ตน (ใบ)

สารละลายมาตรฐาน 60.82 a1/ 0.97 a 33.33 a มลไสเดอนรวมกบสบปะรดปน 16.72 d 2.30 bc 19.16 bc มลไสเดอนรวมกบสารสกดสะเดา 21.12 cd 1.78 b 16.16 bc มลไสเดอนรวมกบขา,ใบฝรง, รางจดและกระเทยม

5.57 e 1.25 d 10.81 d

กากถวเหลองรวมกบสบปะรดปน 34.16 b 1.96 b 24.50 b กากถวเหลองรวมกบสารสกดสะเดา 25.74 bc 1.27 bc 21.06 bc กากถวเหลองรวมกบขา,ใบฝรง, รางจดและกระเทยม

2.96 e 2.10 d 8.97 d

F-test ** ** **

CV (%) 18.45 29.28 18.45

หมายเหต : ** แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99% 1/ ตวอกษรในแนวตงเดยวกนท เหมอนกนไมมความแตกตางกนทระดบความเชอมน 99% โดย DMRT

4.2 การทดลองผลของน าหมกชวภาพรวมกบสมนไพรตอการเจรญเตบโตและผลผลตของผกสลดเรดโอค

ผลการทดลองผลของนาหมกชวภาพรวมกบสมนไพรตอการเจรญเตบโตและผลผลตของผกสลดเรดโอค แสดงในตารางท 4.2

4.2.1 นาหนกสด จากการทดลองพบมความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99 % โดย

นาหนกสดของผกสลดเรดโอคระหวางสงทดลองทง 7 สงทดลองโดยนาหนกสด มคาสงสดเมอใชสารละลายมาตรฐานอนนทรย (45.12 กรม) รองลงมาใช นาหมกชวภาพจากกากถวเหลองรวมกบสบปะรดปน (29.37 กรม) และใชนาหมกชวภาพจากมลไสเดอนรวมกบขา ใบฝรง รางจด กระเทยม นาหนกสดมคานอยทสด (2.96 กรม)

42

4.2.2 นาหนกราก จากการทดลองไมพบความแตกตางทางสถตระหวางสงทดลองโดย นาหนกรากของ

ผกสลดเรดโอคมคาสงสดเมอใชนาหมกชวภาพจากมลไสเดอนรวมกบสบปะรดปน (2.28 กรม) รองลงมาใชนาหมกชวภาพจากมลไสเดอนรวมกบขา ใบฝรง รางจด กระเทยม (2.20 กรม) และใชนาหมกชวภาพจากกากถวเหลองรวมกบสารสกดสะเดานาหนกรากมคานอยทสด (1.83 กรม)

4.2.3 จานวนใบ จากการทดลองพบจานวนใบขอ งผกสลด เรดโอคของแตละส งทดลองม

ความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99 % โดยจานวนใบมคาสงสดเมอใช นาหมกชวภาพจากกากถวเหลองรวมกบสบปะรดปน (23.20 กรม) รองลงมาใชนาหมกชวภาพจากมลไสเดอนรวมกบสารสกดสะเดา (19.91 กรม) และใชนาหมกชวภาพจากกากถวเหลองรวมกบขา ใบฝรง รางจด กระเทยม จานวนใบตอตนมคานอยทสด (6.08 กรม)

ตารางท 4.2 ผลผลตและองคประกอบของผลผลตของผกสลดเรดโอค สงทดลอง น าหนกสด (กรม) น าหนกราก (กรม) จานวนใบ/ตน (ใบ)

สารละลายมาตรฐาน 45.12 a1/ 1.96 18.41 a มลไสเดอนรวมกบสบปะรดปน 10.49 d 2.28 14.2 b มลไสเดอนรวมกบสารสกดสะเดา 10.75 d 2.20 19.91 a มลไสเดอนรวมกบขา,ใบฝรง, รางจดและกระเทยม

2.96 e 2.06 9.29 c

กากถวเหลองรวมกบสบปะรดปน 29.37 b 2.00 23.20 a กากถวเหลองรวมกบสารสกดสะเดา 16.85 c 1.83 14.68 b กากถวเหลองรวมกบขา,ใบฝรง, รางจดและกระเทยม

5.91 de 2.54 6.08 c

F-test ** ns **

CV (%) 21.33 41.82 21.63

หมายเหต : ns ไมแตกตางกน ** แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99% 1/ ตวอกษรในแนวตงเดยวกนท เหมอนกนไมมความแตกตางกนทระดบความเชอมน 99% โดย DMRT

43

4.3 การทดลองผลของน าหมกชวภาพรวมกบสมนไพรตอการเจรญเตบโตและผลผลตของผกสลดเรดคอรล

ผลการทดลองผลของนาหมกชวภาพรวมกบสมนไพรตอการเจรญเตบโตและผลผลตของผกสลดเรดคอรล แสดงในตารางท 4.3

4.3.1 นาหนกสด จากการทดลองพบ นาหนกสดของผกสลดเรดคอรลมความแตกตางกนทางสถตท

ระดบความเชอมน 99% ของนาหนกสดของผกสลดเรดคอรลระหวางสงทดลองทง 7 สงทดลอง นาหนกสด มคาสงสดเมอใชสารละลายมาตรฐานอนนทรย (31.67 กรม) รองลงมาใช นาหมกชวภาพจากมลไสเดอนรวมกบสบปะรดปน (11.34 กรม) และใชนาหมกชวภาพจากมลไสเดอนรวมกบขา ใบฝรง รางจด กระเทยม นาหนกสดมคานอยทสด (1.92 กรม)

4.3.2 นาหนกราก จากการทดลองพบนาหนกรากของผกสลดเรดคอรลของแตละสงทดลองม

ความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99% โดยนาหนกรากมคาสงสดเมอใชนาหมกชวภาพจากมลไสเดอนรวมกบขา ใบฝรง รางจด กระเทยม (2.94 กรม) รองลงมาใชนาหมกชวภาพจากกากถวเหลองรวมกบสบปะรดปน (2.83 กรม) และนาหนกรากมคานอยทสดเมอใชสารละลายมาตรฐานอนนทรย (1.64 กรม)

4.3.3 จานวนใบ จากการทดลองพบจานวนใบของผกสลดเรดคอรลของแตละสงทดลองม

ความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99% โดยจานวนใบมคาสงสดเมอใชสารละลายมาตรฐาน อนนทรย (19.18 ใบ/ตน) รองลงมาใชนาหมกชวภาพจากมลไสเดอนรวมกบสบปะรดปน (13.43 ใบ/ตน) และใชนาหมกชวภาพจากมลไสเดอนรวมกบขา ใบฝรง รางจด กระเทยม จานวนใบตอตนมคานอยทสด (5.12 ใบ/ตน)

44

ตารางท 4.3 ผลผลตและองคประกอบของผลผลตของผกสลดเรดคอรล สงทดลอง น าหนกสด (กรม) น าหนกราก (กรม) จานวนใบ/ตน (ใบ)

สารละลายมาตรฐาน 31.67 a1/ 1.64 c 19.18 a มลไสเดอนรวมกบสบปะรดปน 11.34 b 2.01 abc 13.43 b มลไสเดอนรวมกบสารสกดสะเดา 7.67 bc 1.89 abc 10.50 c มลไสเดอนรวมกบขา,ใบฝรง, รางจดและกระเทยม

1.92 c 2.94 a 5.12 d

กากถวเหลองรวมกบสบปะรดปน 3.92 c 2.83 ab 6.64 d กากถวเหลองรวมกบสารสกดสะเดา 9.92 b 2.14 abc 7.31 d กากถวเหลองรวมกบขา,ใบฝรง, รางจดและกระเทยม

4.17 c 1.89 bc 6.04 d

F-test ** ** *

CV (%) 37.06 60.09 17.29

หมายเหต : * แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95% ** แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99% 1/ ตวอกษรในแนวตงเดยวกนท เหมอนกนไมมความแตกตางกนทระดบความเชอมน 99% โดย DMRT

4.4 การทดลองผลของน าหมกชวภาพรวมกบสมนไพรตอการเจรญเตบโตและผลผลตของผกสลดบตเตอรเฮด

ผลการทดลองผลของนาหมกชวภาพรวมกบสมนไพรตอการเจรญเตบโตและผลผลตของผกสลดบตเตอรเฮด แสดงในตารางท 4.4

4.4.1 นาหนกสด จากการทดลองพบ นาหนกสดของผกสลดบตเตอรเฮดมความแตกตางกนทางสถตท

ระดบความเชอมน 99% ของนาหนกสดของผกสลดบตเตอรเฮดระหวางสงทดลองทง 7 สงทดลองโดยนาหนกสด มคาสงสดเมอใชสารละลายมาตรฐานอนนทรย (99.85 กรม) รองลงมาใชนาหมกชวภาพจากกากถวเหลองรวมกบสารสกดสะเดา (35.65 กรม) และใชนาหมกชวภาพจากกากถวเหลองรวมกบขา ใบฝรง รางจด กระเทยม นาหนกสดมคานอยทสด (6.47 กรม)

45

4.4.2 นาหนกราก จากการทดลองพบนาหนกรากของผกสลดบตเตอรเฮดของแตละสงทดลองม

ความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99% โดยนาหนกรากมคาสงสดเมอใชนาหมกชวภาพจากมลไสเดอนรวมกบสารสกดสะเดา (10.59 กรม) รองลงมาใชนาหมกชวภาพจากมลไสเดอนรวมกบสบปะรดปน (7.60 กรม) และนาหนกรากมคาตาทสดเมอใชนาหมกชวภาพจากกากถวเหลองรวมกบขา ใบฝรง รางจด กระเทยม (1.61 กรม)

4.4.3 จานวนใบ จากการทดลองพบจานวนใบของผกสลดบตเตอรเฮดของแตละสงทดลองม

ความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95 % ระหวางสงทดลองโดยพบจานวนใบมคาสงสดเมอใช สารละลายมาตรฐานอนนทรย (42.16 ใบ/ตน) รองลงมาใชนาหมกชวภาพจากมลไสเดอนรวมกบสารสกดสะเดา (25.10 ใบ/ตน) และใชนาหมกชวภาพจากกากถวเหลองรวมกบขา ใบฝรง รางจด กระเทยม จานวนใบตอตนมคานอยทสด (11.33 ใบ/ตน)

46

ตารางท 4.4 ผลผลตและองคประกอบของผลผลตของผกสลดบตเตอรเฮด สงทดลอง น าหนกสด (กรม) น าหนกราก (กรม) จานวนใบ/ตน (ใบ)

สารละลายมาตรฐาน 99.85 a1/ 3.90 bc 42.16 a มลไสเดอนรวมกบสบปะรดปน 25.29 cd 7.60 ab 22.60 b มลไสเดอนรวมกบสารสกดสะเดา 27.38 bc 10.59 a 25.10 b มลไสเดอนรวมกบขา,ใบฝรง รางจดและกระเทยม

16.36 d 3.85 bc 17.45 c

กากถวเหลองรวมกบสบปะรดปน 23.62 cd 4.40 bc 16.00 cd กากถวเหลองรวมกบสารสกดสะเดา 35.65 b 6.93 abc 23.37 b กากถวเหลองรวมกบขา,ใบฝรง รางจดและกระเทยม

6.47 e 1.61 c 11.33 d

F-test ** ** *

CV(%) 19.27 41.82 14.92

หมายเหต : * แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95% ** แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99% 1/ ตวอกษรในแนวตงเดยวกนท เหมอนกนไมมความแตกตางกนทระดบความเชอมน 99% โดย DMRT

4.5 อภปรายผลการทดลอง จากการทดลองพบวา การใชนาหมกชวภาพชนดตางๆ มผลทาใหผกสลดมนาหนกสดตา

กวาการใชสารละลายมาตรฐาน ทเปนเชนนเนองจากวา การยอยสลายของนาหมกชวภาพม organic carbon ตกคางหลงเหลออย จงทาใหจลนทรยพวก บกเตร เชอรา ยสต เจรญเตบโตอยางรวดเรว จากผลของการยอยสลายทาใหมเมอกจบเกาะอยทรากของผกซงเปนตวขดขวางการดดนาและธาตอาหารของพช [12] การใสพชสมนไพรลงไปมแนวโนมระงบยบยงการเจรญเตบโตของจลนท รยได สอดคลองกบชยวฒ [3] ศกษาการใชหวเชอจลนทรย (ปม.1) และนาหมกสบปะรดมาใชปองกนโรคและสรางภมคมกนในกงขาวแวนนาไม พบวาชวยลดหรอยบยงการเจรญเตบโตของแบคทเรยได แตยงใหผลไมเตมทอาจตองมการทดสอบปรบความเขมขนตอไป

บทท 5 สรปผลการวจย และขอเสนอแนะ

5.1 สรปผลการวจย การศกษาผลของนาหมกชวภาพรวมกบสมนไพรตอการเจรญเตบโตและผลผลตของ

ผกสลด 4 ชนดในการปลกพชแบบไฮโดรโปนกส สรปไดดงน 5.1.1 การใชนาหมกชวภาพจากกากถวเหลองและนาหมกชวภาพจากมลไสเดอนรวมกบ

สมนไพรชนดตางๆ ไมสามารถเพมผลผลตและการเจรญเตบโตของผกสลดทง 4 ชนด ไดทดเทยมกบการใชสารละลายมาตรฐานอนนทรย

5.1.2 การใชนาหมกชวภาพจากกากถวเหลองมแนวโนมทจะใหผลผลตสงกวานาหมกชวภาพจากมลไสเดอนโดยเฉพาะอยางยงในผกสลดกรนโอค และผกสลดเรดโอค

5.1.3 การใชนาสบปะรดและสารสกดจากสะเดามแนวโนมลดเมอกทจบเกาะรากไดดกวาสมนไพรชนดอนอยางไรกตามผกทปลกจากการใชสารสกดสะเดามกลนของสะเดาตกคางอย

5.2 ขอเสนอแนะ จากผลการทดลองแสดงใหเหนวา Organic hydroponics มความ เปนไปไดโดยเฉพาะอยาง

ยงใชปลกพชทตองการธาตอาหารตา หรอพชททนทานตอความไมสมดลของธาตอาหารพชในสารละลาย ปญหาการปลกผกสลดโดยใชปยนาหมกชวภาพคอ ถาใหปยในความเขมขนสง หรอสารอนทรยสลายตวไมหมดม organic carbon หลงเหลออยจะทาปฏกรยากบจลนทรยกลายเปนเมอกจบอยทราก และจะเปนตวขดขวางการดดนา และธาตอาหาร ทาใหพชเหยวเฉา ดงนน การปลกพชวธนจงตองใหนาหมกชวภาพในความเขมขนตา โดยเฉพาะอยางยงในขณะทพชยงเลกอย และ ในสารละลายนนควรเตมสารสกดสมนไพรในปรมาณทเหมาะสมเพอลดเมอกเกาะทรากพช

บรรณานกรม

[1] ชยรตน อนค า, ไนเตรทสะสมในผกไฮโดรโปนกส, สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยมหาวทยาลยเชยงใหม. (ออนไลน),.2556, เขาถงไดจาก: http://www.stri.cmu.ac.th/DB_Article/articledetail.php?id=18. (22 มถนายน 2557)

[2]กนกวรรณ กรสวรรณ และสพตรา การปลก, การศกษาประสทธภาพของธาตอาหารพชอนทรยส าหรบปลกพชไฮโดรโปนกส, คณะเทคโนโลยการเกษตร, มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร, 2556.

[3] ชยวฒ สดทองคง, “การใชหวเชอจลนทรย ( ปม.1) และน าหมกสบปะรด,” ศนยวจยและพฒนาประมงชายฝงสมทรสาคร.หนงสอพมพกงไทย (หนงสองานวนกงกระบ), 2 พฤศจกายน 2556.

[4] อบลวรรณ ใจหาญ, วรวรร วชราสมพนธกล, สรญญา ศรบาลและวรวฒ สมศกด, “ผลของ สารสกดสะเดาตอการเจรญเตบโตของเชอพลาสโมเดยมเบอรกไอ,” บทความวจยเสนอใน การประชมหาดใหญวชาการครงท 4, หาดใหญ, 2556, หนา 722.

[5] กลทมา พชย, การศกษาการใชสารสกดพชสมนไพรบางชนดในการยบยงการเจรญของเชอราสาเหตโรคพชทส าคญในพนทสะลวง อ.แมรม จ.เชยงใหมเพอพฒนาเปนผลตภณฑทองถน, มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม, 2555.

[6] ทารกา โกฏสนเทยะ, “ผลของการใชสมนไพรชนดตางๆรวมกบน าสกดชวภาพในการยบยงการเกดโรคในลก ออดกบ,” วารสารมหาวทยาลยราชภฎสกลนคร, 2554.

[7] รชฎาพร อนศวไลย, จราวรรณ อนเมตตาอารและจตรา สงหทอง ฤทธทางชวภาพและคณสมบตเชงหนาทของสารสกดยานางเครอหมานอย และรางจด,สาขาเทคโนโลยอาหาร.ส านกวชาเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร, 2554.

[8] อารกษ ธรอ าพน, ความรทวไปเกยวกบการปลกพชไมใชดน, มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร : ส านกวชาเทคโนโลยการเกษตร สาขาเทคโนโลยการผลตพช, 2544.

[9] อทธสนทร นนทกจ, “การปลกพชโดยไมใชดน,” คณะเทคโนโลยการเกษตร สถาบนเทคโนโลย พระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง, 2536.

[10]Bennett.W.F, “Nutrient Deficient & Toxicties In Crop Plomts,” APS, 1993. [11] Resh. H.M., “Hydroponic,” 2nd ed, pp. 384, woodbridge press Santa Barbara,ca, 1985.

49

บรรณานกรม (ตอ)

[12] El- Shinnawy, A.Z;E.M. Abou-Elmonien and A.F.Abou-Hadid, “The use of organic manure for lettuce under NFT conditionActo Hort, 1991, 315-319.

[13]Radojeric and Bashkin 1999 Pracical, “Environmental Analysis” 22 June 1999.375p [14] Dauglas,j,s., “Advance Guide to Hydroponics (new edition),” London: Pelham Books, 1985. [15] Morgan, J.V., E. Riadan and R. O’-Haire, “The production of radish sprouts hydroponically with

organic fertilizers,” ISOSC Proc 8th Int Congr Soilless Culture Hunters Rest, South Africa, 1993, pp. 263-281.

Morgan, L, “Hydroponics lettuce production.” NSW Australia, Casper publications Pty Ltd,, 1999, pp. 111.

[16] สรชย พฒนพบล, “ประสทธภาพของน าสกดชวภาพตอการเจรญเตบโตของผกบางชนดในระบบการปลกพชแบบไมใชดน,” วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2546.

[17] ดนย วรรณวนช, “เกษตรกรรมวถใหมเพอการใชดนและปยอยางยงยน,” กรงเทพฯ : เกษมศร ซ.พ. กรงเทพมหานคร, 2546, หนา 141.

[18] กรมวชาการเกษตร, ปยน าหมกชวภาพ (ออนไลน), 2548, เขาถงไดจาก: http://ratchaburiDOae,go,th 2 damnocnsaduak/puy,html, (10 มถนายน 2557).

[19] หนงสอพมพสารอโศก, น าสกดชวภาพปจจยทมผลตอการเจรญเตบโตและการขยายพนธของจลนทรย อนดบท 230 ฉบบตลาดอารยะ44 หนา1/1 (ออนไลน), เขาถงไดจาก: http://www.asoke.info. (13 เมษายน 2557 ).

[20] ศนยสารสนเทศ กรมวชาการเกษตร, น าสกดชวภาพ (ออนไลน), 2557, เขาถงไดจาก: http://www.organicthailad.com, (20 มถนายน 2557).

[21] ศรนรา แมกเราะ, “การใชสารสกดชวภาพอยางมประสทธภาพ,” [รายการวทย]. สงขลา : มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ, 2545.

50

บรรณานกรม (ตอ)

[22] Nicolle, c, cardinault,N., Gueux,E., Jaflrelo,L., Rock,E, and Mazur,A, “Health effect of vegetable-based diet: Nutrition,” 2004.

[23] ดวงรตน พรเทวบญชา, “การพฒนาผลตภณฑผงโรยขาว (ฟรคาเกะ) จากผกสลด,” วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาเทคโนโลยการอาหาร, มหาวทยาลยศลปากร, 2554.

[24] กรมสงเสรมการเกษตร. การผลตผกไฮโดรโปนกสในประเทศไทย, กรงเทพฯ : กระทรวงเกษตรและสหกรณ, 2549.

[25] จราภรณ บราคร และเรอนแกว ประพฤต, “ผลของสารสกดสมนไพรพนบานไทยจ านวน 7 ชนด ตอการยบยงเชอแบคทเรย,” วารสารการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก, ปท 10 2555, มกราคม-เมษายน 2555.

[26] ธนกาญจน สรธรรมเจรญ, “อทธพลของน าสกดชวภาพตอการเจรญเตบโตของผกกวางตง”, มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม ส านกวทยบรการและเทคโนโลยสารสนเทศ, 2547.

[27] ธธชฟารม, ศนยการอบรมเลยงไสเดอนดน มลไสเดอน (ออนไลน), 2557, เขาถงไดจาก: http://www.teetatfarm.wordpress.com, (10 มถนายน 2557).

[28] O’ Toole, D .K., “Characteristics and use of okara, the Soybean Residue from Soy Milk Production-J,” Agric Food chem, 47 1999, pp. 363-371.

[29] นจศร เรองรงส และพยอม ตนตวฒน, พชสมนไพร, พมพครงท 1. กรงเทพฯ : ส านกพมพ โอเดยนสโตร, 2534.

[30] ขวญชย สมบตสร, หลกและวธการใชสะเดาปองกนและก าจดแมลงศตรพช ภาควชากฏวทยา คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร เอกสารเผยแพรทางวชาการ ฉบบท 1 โครงการเกษตรกชาต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร (ออนไลน), 2547, เขาถงไดจาก: http://www.eto.ku.ac.th. (10 พฤษภาคม 2557 )

[31] ขวญชย สมบตสร, “สะเดาและการใชสารสกดสะเดา ปองกนก าจดแมลง,” [แผนพบ], กรงทพฯ : ส านกสงเสรมและฝกอบรม, 2541.

[32] วฑรย พลาวฑฒ, พชสมนไพรและยาไทย, พมพครงท 2, นครศรธรรมราช : โรงพมพวฒสาสน, 2542.

ภาคผนวก

52

ภาคผนวก ก การวเคราะหความแปรปรวนน าหนกสด น าหนกราก จานวนใบ

53

ตารางท 1 การวเคราะหความแปรปรวนน าหนกสด

S0V df Ms1/ Ms2/ Ms3/ Ms4/ TREATMENT 6 896.2873 3756.1094 412.1605 1536.7657 ERROR 21 13.7035 41.7390 13.8270 33.6447 TOTAL 27 Ms1/ ผกกรนโอค , Ms2/ ผกเรดโอค , Ms3/ ผกเรดคอรล , Ms4/ ผกบตเตอรเฮด ตารางท 2 การวเคราะหความแปรปรวนน าหนกราก

S0V df Ms1/ Ms2/ Ms3/ Ms4/ TREATMENT 6 0.2049 3756.1094 0.9941 1.0080 ERROR 21 0.7714 41.7390 0.3605 0.2375 TOTAL 27 Ms1/ ผกกรนโอค , Ms2/ ผกเรดโอค , Ms3/ ผกเรดคอรล , Ms4/ ผกบตเตอรเฮด ตารางท 3 การวเคราะหความแปรปรวนจานวนใบ

S0V df Ms1/ Ms2/ Ms3/ Ms4/ TREATMENT 6 143.5056 391.1222 102.6066 276.8467 ERROR 21 10.7701 11.3440 2.8431 12.477 TOTAL 27 Ms1/ ผกกรนโอค , Ms2/ ผกเรดโอค , Ms3/ ผกเรดคอรล , Ms4/ ผกบตเตอรเฮด

54

ตารางท 4 วเคราะหน าหมกชวภาพจากมลไสเดอนและน าหมกชวภาพจากกากถวเหลอง

รายการวเคราะห ปยน า No.1 (มลไสเดอน)

ปยน า No.2 (กากถวเหลอง)

Total N ( % ) 0.02 0.59

Total P2O5 ( % ) 4.46 5.18 Total K2O ( % ) 0.02 0.21 Total Ca ( % ) 0.07 0.04 Total Mg ( % ) 0.02 0.03 Total S ( mg S L-1 ) ND ND

หมายเหต ND = Not detected (นอยมากจนไมสามารถตรวจวดได) ทมา: โครงการพฒนาวชาการดน-ปย และสงแวดลอม ภาควชาปฐพวทยา คณะเกษตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

55

ภาคผนวก ข ภาพผนวก

56

ภาพผนวกท 1 สงทดลองท 1 สตรมาตรฐานอนนทรย

ภาพผนวกท 2 สงทดลองท 2 สตรมลไสเดอนรวมกบสบปะรดปน

57

ภาพผนวกท 3 สงทดลองท 3 สตรมลไสเดอนรวมกบสารสกดสะเดา

ภาพผนวกท 4 สงทดลองท 4 สตรมลไสเดอนรวมกบ ขา ใบฝรง รางจด กระเทยม

58

ภาพผนวกท 5 สงทดลองท 5 สตรกากถวเหลองรวมกบสบปะรดปน

ภาพผนวกท 6 สงทดลองท 6 สตรกากถวเหลองรวมกบสารสกดสะเดา

59

ภาพผนวกท 7 สงทดลองท 7 สตรกากถวเหลองรวมกบ ขา ใบฝรง รางจด กระเทยม

60

ก. ผกสลดบตเตอรเฮด

ซาย สตรกากถวเหลองรวมกบสบปะรด ขวา สตรมาตรฐานอนนทรย

ข. ผกสลดกรนโอค ซาย สตรมาตรฐานอนนทรย

ขวา สตรกากถวเหลองรวมกบสารสกดสะเดา

ค. ผกสลดเรดโอค

ซาย สตรกากถวเหลองรวมกบ ขา ใบฝรง รางจด กระเทยม ขวา สตรมาตรฐานอนนทรย

ง. ผกสลดเรดคอรล ซาย สตรกากถวเหลองรวม

กบสารสกดสะเดา ขวา สตรมาตรฐานอนนทรย

ภาพผนวกท 8 แสดงการเปรยบเทยบความยาวของรากของผกสลดชนดตางๆ ทเจรญเตบโตในการปลก แบบไฮโดรโปนกส โดยใชสตรมาตรฐานอนนทรยและน าหมกชวภาพจากกากถวเหลอง ผสมสมนไพรชนดตางๆ

61

ประวตผเขยน

ชอ สกล นางสาวปยะภรณ จตรเอก วน เดอน ปทเกด 13 ตลาคม 2515 ทอย 12/1 หม 19 ต าบลนาบว อ าเภอเมอง จงหวดสรนทร 32000 ประวตการศกษา ส าเรจการศกษาระดบวทยาศาสตรบณฑต คณะเกษตรศาสตรบางพระ สถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตสรนทร ประสบการณท างาน อาจารยคณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร พ.ศ. 2550 - ปจจบน เบอรโทรศพท 0861235620 อเมล pjitaek@gmail.com