efuh£Á ã®th « k‰W« FoÚ® tH§fš Jiw, jäœehL muR · mo¥gilæš Âl¡fêÎ nkyh©ik Â£l¤ij brašgL¤Âl nt©o jäHf muR M©LnjhW« %.100 nfho msé‰F 2013-« M©L Kjš

Âl¡fêÎ nkyh©ik éÂfŸ – 2016

(k¤Âa muÁ‹ M§»y¥ gÂ¥Ã‹ jäHh¡f«)

efuh£Á ã®thf« k‰W« FoÚ® tH§fš Jiw,

jäœehL muR

1

v°. Ã. ntYkâ mt®fŸ

efuh£Á ã®thf«,

Cuf ts®¢Á k‰W« Áw¥ò¤ Â£l¢

brayh¡f¤Jiw mik¢r®.

v‹w kfhfé ghuÂæ‹ ghlš tçfS¡nf‰g rªÂ bjU bgU¡», efiu

öŒik¥gl it¤Âl nt©o cUth¡f¥g£LŸs “Âl¡fêÎ nkyh©ik éÂfŸ

2016”‹ jäœ gÂ¥Ãid btë¡bfhz®ªJ mid¤J jäœ k¡fS« j§fsJ

jhŒ bkhêæš Âl¡fêÎ nkyh©ikæ‹ K¡»a¤Jt¤ijÍ«, fil¥Ão¡f

nt©oa têKiwfisÍ« m¿ªJ bfhŸs Ïªj gÂ¥ò äfÎ« cjéfukhf

ÂfG«.

kh©òäF òu£Á¤ jiyé m«kh mt®fë‹ “öŒikahd jäHf¤ij”

neh¡» br‹¿l nt©L« v‹w “2023M« M©L bjhiy neh¡F gh®itæ‹

mo¥gilæš Âl¡fêÎ nkyh©ik Â£l¤ij brašgL¤Âl nt©o jäHf muR

M©LnjhW« %.100 nfho msé‰F 2013-« M©L Kjš Áw¥ò ãÂahf XJ¡ÑL

brŒJ cça elto¡iffis nk‰bfh©L tU»wJ v‹gij Ïªj jUz¤Âš

bgUikÍl‹ bjçé¤J¡ bfhŸ»nw‹.

jäœeh£oš cŸs br‹id c£gl 12 khefuh£ÁfŸ k‰W« 124 efuh£ÁfŸ,

528 ng%uh£ÁfëY« j‰nghija fz¡Ñ£o‹go Âdrç 16,880 bk£ç¡ l‹

Âl¡fêÎfŸ cUth»wJ. Ïit cUthF« Ïl¤Ânyna, mjhtJ ÅLfŸ,

é‰gid tshf§fŸ, bjhê‰rhiyfŸ k‰W« cztf§fŸ njhW«,

“ ;

;

;

.”

2

neçilahf¢ br‹W nrfç¤J, vL¤J br‹W, kW RH‰Á¡Fça bghU£fis

jåahfÎ«, k¡F« fêÎfis jåahfÎ« ifah©L cUkh‰¿ cukhfÎ«,

Û¤nj‹ thÍthfÎ«, Ãw ä‹r¡ÂahfÎ« kh‰W« tifæš jäHf muR ÏJtiu

gšntW elto¡iffis vL¤J tU»wJ.

Ïj‹ bjhl®¢Áahf Ïªj Â£l¤ij Âw«gl brašgL¤ÂL« bghU£L

“Âl¡fêÎ nkyh©ik éÂfŸ 2016” v‹w éÂfisk¤Âa muR flªj 2016M«

M©L V¥uš Â§fŸ 8« ehŸ m¿é¤jJ. Ïªj éÂfë‹go Âl¡fêÎfis

cUth¡Fgt®fë‹ flikfŸ ã®zæ¡f¥g£LŸsJ. bgUkséš Âl¡fêÎfis

cUth¡F« ãWtd¤Âd®, cztf¤Âd®, mYtyf tshf¤Âd® j§fsJ

tshf§fënyna cça Kiwæš Âl¡fêÎfis Ãç¤J, nrfç¤J, Kiw¥go

cUkh‰¿ ga‹gL¤ÂlÎ« m¿ÎW¤j¥g£LŸsJ. nkY« kWRH‰Á¡F c£gL¤j

Koahj k¡F« j‹ika‰w, mnj neu¤Âš k¡fë‹ ga‹gh£o‰F jahç¡f¥gL«

bghU£fë‹ ga‹gh£odhš cUthF« Âl¡fêÎfis r«kªj¥g£l

c‰g¤Âahs®fns cŸsh£Á mik¥òfSl‹ ÏizªJ cça trÂfis V‰gL¤Â

nkyh©ik brŒÂl têtif brŒa¥g£LŸsJ. nkY« bjU¡fëY«, kiH Ú®

thŒfhšfëY«, Ú® Ão¥ò¥ gFÂfëY« Âl¡fêÎfŸ bfh£l¥gLtij

jé®¤ÂlÎ«, F¥igfis vç¥gij jL¤ÂlÎ« Ïªj “Âl¡fêÎ nkyh©ik

éÂfŸ 2016”š tèÍW¤j¥g£LŸsJ.

Ïjid midtU« Ã‹g‰¿ j§fsJ flikfis ãiwnt‰¿dhš ghuÂ

f©l fdÎ« kh©òäF òu£Á¤ jiyé m«kh mt®fŸ f©l fdÎ« ãidth»

öŒikahd jäHf¤ij cUth¡» öŒik ÏªÂahé‹ K‹ndho khãykhf

jäHf« ÂfœªÂl thœ¤J¡fis bjçé¤J¡ bfhŸ»nw‹.

br‹id – 9 efuh£Á ã®thf«,Cuf ts®¢Á k‰W«

16.03.2017 Áw¥ò¤ Â£l¢brayh¡f¤Jiw mik¢r®.

3

f.gÙªÂu bu£o, Ï.M.g.,

muR Kj‹ik¢ brayhs®,

efuh£Á ã®thf« k‰W«

FoÚ® tH§fš Jiw,

br‹id-9.

Âl¡fêÎ nkyh©ik k‰W« brašghLfŸ

jäHf¤Âš cŸs khefuh£ÁfŸ, efuh£ÁfŸ k‰W« ng%uh£Áfëš

16,880 l‹ Âl¡fêÎfŸ c‰g¤Âah»‹wd. jäHf¤Âš Âl¡fêÎ nkyh©ik

gâfS¡fhd Kj‰f£l F¥ig nrfç¥ò, Ïu©lh« ãiy nrfç¥gh‹ k‰W«

gj¥gL¤J« ÏaªÂu§fŸ, öŒik ÏªÂah k‰W« Áw¥ò Âl¡fêÎ nkyh©ik

ãÂæ‹ Ñœ bfhŸKjš brŒa¥g£LŸsd. Âl¡fêÎ nkyh©ikæš gj¥gL¤J«

gâfshf cu« jahç¤jš, k©òG cu« jahç¤jš, kWRH‰Á bghUŸ nrfç¥ò

ika« mik¤jš, nj§»a F¥igfëš cæç mfœÎ _y« ãy¤ij Û£blL¤jš

ngh‹w gâfŸ Áw¥ghf brašgh£oš cŸsJ. Âl¡fêÎfëèUªJ cu« k‰W«

vçbghUŸ jahç¡F« gâfŸ eilbg‰W tU»wJ.

ãÂãiyik eèÎŸs cŸsh£Á mik¥òfëš Âl¡fêÎ nkyh©ik

Â£l¥gâfis bra‰gL¤j M©L¡F %ghŒ 100 nfho Âl¡fêÎ nkyh©ik

Áw¥ò ãÂ¤ Â£l¤Â‹ Ñœ xJ¡ÑL brŒa¥gL»wJ. k¡F« j‹ikÍŸs

fêÎfis Fiw¤ÂlÎ« Kiwahf ga‹gh£o‰F bfh©L tU« neh¡f¤Jl‹

cæç vçthÍ Tl§fŸ mik¡f¥g£LŸsd. Âl¡fêÎ nkyh©ik gâfis

Âw«gl brašgL¤j F¥ig beU¡F« vªÂu§fŸ bghU¤j¥g£l fduf/ ÏyFuf

thfd§fŸ, o¥g® thfd§fŸ, ÏaªÂu bgU¡»fŸ, K‹Ã‹ gS¤ö¡»fŸ k‰W«

òšnlhr®fŸ ngh‹w thfd§fŸ bfhŸKjš brŒa¥g£LŸsd. J¥òuÎ

gâahs®fë‹ ghJfh¥ò¡fhf mt®fS¡F thŒftr«, ifÍiw k‰W« Ïuéš

xëU« Mil tH§f¥g£LŸsd. ng%uh£Áfëš Racjé¡ FG cW¥Ãd®fŸ

F¥ig nrfç¥gj‰F«, ju« Ãç¥gj‰F« <LgL¤j¥g£LŸsd®. m¿éaš

Kiw¥go, ãy¥òij¡fs« cUth¡Fjš, F¥igfŸ ju« Ãç¡f¥g£L ts« Û£ò

ó§fhé‰F vL¤J¢bršYjš, cu« M¡Fjš ngh‹w gâfŸ eilbg‰W

tU»‹wd.

nkY«, Ï¥gâfŸ Áw¡F« bghU£L k¤Âa muR btëæ£LŸs

“Âl¡fêÎ nkyh©ik éÂfŸ 2016” ca® mYty®fŸ Kjš fil ãiy

4

Cêa®fŸ tiuæY« k‰W« bghJ k¡fŸ vëjhf òçªJbfh©L eilKiw¥

gL¤J« tifæš jäHh¡f« brŒa¥g£LŸsJ.

fêÎfis c‰g¤Â brŒnthç‹ flikfŸ v‹bd‹d, mitfis j§fŸ

ÅLfënyna, mjhtJ fêÎfŸ cUthF« Ïl¤Ânyna, mjid v¥go

cUkh‰wyh« vdÎ«, fêÎfis ju« Ãç¤J, kW RH‰Á brŒjš, ju« Ãç¤j

fêÎfis v›thW mjid nrfç¥gtçl« x¥gil¥gJ, fêÎfis v›thW

gaDŸs bghU£fshf kh‰w« brŒtJ ngh‹w jftšfis cŸsl¡»ajhf

Ï›éÂfŸ cŸsd. x›bthU Jiw¡F« Âl¡fêÎ nkyh©ikæš mt®fë‹

g§F gâ v‹d, mitfis vªj Kiwæš Âw«gl ã®t»¥gJ vdÎ«,

f©fhâ¥ò KiwfŸ v‹dbt‹gJ F¿¤J« äf bjëthf vL¤J

brhšy¥g£oU¡»wJ. Ïªj éÂfŸ mid¤ijÍ« Kiwahf Ã‹g‰¿dhš,

F¥igna Ïšyhj khãykhf jäHf« khW«.

br‹id – 9 muR Kj‹ik¢ brayhs®

16.03.2017 efuh£Á ã®thf« k‰W« FoÚ® tH§fš Jiw

5

R‰W¢NHš, td« k‰W« j£g bt¥g kh‰w¤Â‰fhd mik¢rf«

m¿é¡if

òJblšè, 8 V¥uš, 2016

S.O.1357(E) 2015 M« M©L Âl¡fêÎ nkyh©ik tiuÎ éÂfis

03.06.2015 M« ehë£l k¤Âa muÁjê‹ ghf« II, ÃçÎ 3(i) c£Ãçéš 03.06.2015

M« ehë£l R‰W¢NHš, td«, j£g bt¥g kh‰w mik¢rf¤Â‹ G.S.R 451(E)

M« v© m¿é¡ifæ‹Ñœ btëæl¥g£LŸsjhY«, 2000 M« M©L efuh£Á

Âl¡fêÎ (nkyh©ik k‰W« ifahSjš) éÂfis Ïu¤J brŒJ é£L mj‰F

gÂyhf, 2015 M« M©L Âl¡fêÎ nkyh©ik éÂfŸ F¿¤j nk‰brh‹d

m¿é¡if btëæl¥g£l ehëèUªJ 60 eh£fŸ fhy msÎ Kotiltj‰F

K‹d®, mjdhš ghÂ¡f¥gl¡Toa eg®fëläUªJ fU¤Jiufis mšyJ

kW¥òiufis nfhçÍŸsjhY«

m›tuÁjœfë‹ efšfŸ, 2015 M« M©L #&‹ khj« 3 M« ehŸ m‹W

bghJ k¡fS¡F¡ »il¡F« bghU£L brŒa¥g£ljhY«,

F¿¥Ã£l fhytiuaiw¡FŸ bgw¥g£l kW¥òiufŸ k‰W« fU¤JiufŸ

k¤Âa murhš cça tifæš gçÓè¡f¥g£ljhY«

vdnt, j‰nghJ R‰W¢NHš (ghJfh¥ò) r£l¤Â‹ 1986 M« M©L (29/1986)

ÃçÎfŸ 3, 6 k‰W« 25-š F¿¥Ãl¥g£oU¡F« mÂfhu§fis¡ bfh©L«, 2000

M« M©L efuh£Á Âl¡fêÎfŸ (nkyh©ik k‰W« ifahSjš) éÂfis

Ïu¤J brŒJ é£L mj‰F¥ gÂyhfÎ« m›thW Ïu¤J brŒtj‰F K‹d®

V‰fdnt, brŒa¥g£l mšyJ brŒa éLg£lit jé®¤J jtWfŸ mšyJ

éLgLjš bghU£L, Âl¡fêÎ nkyh©ik¡fhf k¤Âa muR Ñœ¡fhQ«

éÂfis Ïa‰¿ÍŸsJ, mitahtd:-

6

1) FWªjiy¥ò k‰W« bjhl¡f«:

1) Ïªj éÂfŸ 2016 M« M©L Âl¡fêÎ nkyh©ik éÂfŸ vd

miH¡f¥glyh«.

2) Ïit muÁjêš btëæl¥g£l ehëèUªJ braY¡F tU«.

2) bghUªJif: 1986 M« M©L R‰W¢NHš (ghJfh¥ò) r£l¤Â‹ Ñœ

totik¡f¥g£l jå éÂfë‹ Ñœ Ïl«bg‰WŸs bjhê‰rhiy¡ fêÎ,

Mg¤jhd fêÎ, Mg¤jhd ntÂ¥bghU£fŸ, cæçaš kU¤Jt¡fêÎfŸ,

ä‹ fêÎfŸ, <a mäy ä‹fy§fŸ, fÂça¡f fêÎfŸ M»ait Ú§fyhf,

mªjªj khãy muRfshš m›t¥nghJ m¿é¡f¥g£l x›bthU ef®¥òw

cŸsh£Á mik¥ò, ef®òw éçth¡f¤Âdhš cUth¡f¡Toa ef®¥òw¤Â‹

btë¥òw¥gFÂfŸ, gÂÎ¤Jiw jiyt® k‰W« ÏªÂa k¡fŸ bjhif¡

fz¡bfL¥ò Mizauhš m¿é¡f¥g£l k¡fŸ bjhif¡ fz¡bfL¥ò

efu§fŸ m¿é¡f¥g£l gFÂfŸ, m¿é¡f¥g£l efu§fŸ, ÏªÂa Ïuæšnt

Jiwæ‹Ñœ tU« gFÂfŸ ékhd¤js§fŸ, JiwKf§fŸ,

ghJfh¥ò¥gilæ‹ gFÂfŸ, Áw¥ò bghUshjhu k©ly§fŸ khãy k‰W«

k¤Âa muR ãWtd§fŸ mªjªj khãy muRfshš m›t¥nghJ

m¿é¡f¥g£l tê¥gh£L¤ jy§fŸ, kj« k‰W« tuyh‰W K¡»a¤Jt«

thŒªj gFÂfS¡F Ï›éÂfŸ bghUªJ«.

3) tiuaiwfŸ:

(1) Ïªj éÂfëš rªj®¥g« ntW bghUŸ F¿¤jhy‹¿, k‰wgo,

1. cæ®të ãiyæš cukh¡fš v‹whš cæ®të cŸs ãiyæš cæuf¥

bghU£fis E©Qæ® _y« Áij¡f¢ brŒÍ« xU f£L¥gL¤j¥g£l

brašKiw v‹W bghUŸgL«;

2. cæ®tëæšyhj ãiyæš g¡Ft¥gL¤jš (òG¡Fjš) v‹whš cæ®të

Ïšyhj ãiyæš cæuf¥ bghU£fis E©Qæ® _y« Áij¡f¢ brŒÍ«

xU f£L¥gL¤j¥g£l brŒKiw v‹W bghUŸgL«;

3. “m§Ñfhu«” v‹whš ne®é‰nf‰g, Âl¡fêit brŒKiw¥gL¤Jjš

k‰W« m¥òw¥gL¤Jjš M»a gâ¡F¥ bghW¥òila Ïa¡Fgt® mšyJ

ef®¥òu cŸsh£Á mÂfhu mik¥ò mšyJ Vida ahbjhU Kfik¡F

khãy khR¡ f£L¥gh£L thça« mšyJ khR¡ f£L¥gh£L¡ FGédhš

tH§f¥gL« mDkÂ MF«.

7

4. “k¡F« cæç fêÎfŸ” v‹gJ ahbjhU fåk bghUisÍ«

E©Qæ®fshš vëikahf ãiyahd nr®k§fshf¢ Áij¡f¡Toa

VnjD« cæuf¥ bghUŸ v‹W bghUŸgL«.

5. “cæç Ûnj‹ M¡Fjš” v‹gJ cæç Û¤nj‹ thÍ c‰g¤Â brŒa

br¿ñ£l¥g£l E©Qæ® _y« cæuf¥ bghUŸfë‹ behÂ¢Áijit¡

f£L¥gL¤J»w X® brŒKiw v‹W bghUŸgL«.

6. “tâf¡F¿ cçikahs®” v‹gt® xU jå egnuh xU ãWtdnkh vªj

xU bghUisÍ« gÂÎ brŒa¥g£l tâf¡F¿ milahs¤Jl‹ é‰gid

brŒgt® v‹W bghUŸgL«.

7. “Ïil¤jh§F« k©ly«” v‹gJ 5 TPD bfhŸssÎ¡F nk‰g£l Âw‹

bfh©l Âl¡fêit brŒKiw¥gL¤J»w k‰W« nrä¤J it¡»w

fêÎfis¡ ifahs¥ guhkç¡f¥gL« ts®¢Áa‰w gFÂahF«. ÏJ

Âl¡fêÎ brŒKiwfŸ, xUtif brŒ»w fêÎfŸ M»at‰W¡F

xJ¡f¥g£l gFÂ k‰W« bkh¤j¥gFÂ¡FŸ guhkç¡f¥gL« gFÂ v‹W

bghUŸgL«.

8. “bkh¤j fêÎ cUth¡Fgt®” v‹gJ xU ehis¡F ruhrçahf 100

»nyhÎ¡F mÂfkhd msÎŸs fêÎfis cUth¡F« f£ol§fis

ga‹gL¤J« k¤Âa muR¤ JiwfŸ mšyJ mj‹Ñœ Ïa§F«

ãWtd§fŸ, khãy muR¤ JiwfŸ mšyJ mj‹ Ñœ Ïa§F«

ãWtd§fŸ cŸsh£Á mik¥òfŸ, bghJ¤Jiw ãWtd§fŸ mšyJ

jåa® ãWtd§fŸ, kU¤JtkidfŸ, kU¤Jt Á»¢ir ãiya«,

gŸëfŸ, fšÿçfŸ, gšfiy¡fHf§fŸ, Ïju fšé ãWtd§fŸ, khzt®

éLÂfŸ, cztf§fŸ, tâf ãWtd§fŸ, rªijfŸ, têgh£L¤

jy§fŸ, éisah£L mu§f§fŸ k‰W« éisah£L tshf§fŸ

cŸë£lit v‹W bghUŸgL«.

9. “Jiz éÂfŸ” v‹gJ cŸsh£Á mik¥òfŸ, k¡fŸ bjhif

fz¡bfL¥ò efu« k‰W« m¿é¡f¥g£l efça gFÂfëš j§fŸ mÂfhu

tu«ò všiy¡FŸ Kid¥ghf Ï¤jifa éÂfis¢ brašgL¤Jt‰F

Kiw¥gL¤j¥g£l f£lik¥ò v‹W bghUŸgL«.

8

10. “k¡fŸ bjhif fz¡bfL¥ò efu«” v‹gJ ÏªÂa gÂÎ¤Jiw¤ jiyt®

k‰W« ÏªÂa k¡fŸ bjhif¡ fz¡bfL¥ò Mizauhš tiuaW¡f¥g£l

xU ef®òu¥gFÂ v‹W bghUŸgL«.

11. “vëÂš Ô¥Ão¡F« fêÎ” v‹gJ be»ê k‰W« ku¡Tœ ngh‹w Fnshç‹

br¿ñ£l¥g£l bghU£fŸ jé®¤J, Fiwªjg£r fnyhç kÂ¥òila 1500

»nyh fnyhç¡F mÂfkhd cæçrhuhj k¡fhj kWRH‰Á brŒaKoahj

Û©L« ga‹gL¤j Koahj, mghafuäšyhj Âl¡fêÎ v‹W bghUŸgL«.

12. “T£L cukh¡fš” v‹gJ cæuf¥ bghU£fis E©Qæ® _y« Áij¡f¢

brŒÍ« xU f£L¥gL¤j¥g£l brŒKiw v‹W bghUŸgL«.

13. “x¥gªjjhu®” v‹gJ nritia më¡»w mÂfhuk‹w¤Â‰fhf gâ

mšyJ nritia nk‰bfhŸtj‰fhf bghU£fŸ mšyJ bjhêyhs®fis

tH§Ftj‰fhf xU egnuh, xU ãWtdnkh brŒJ bfhŸ»w x¥gªj« v‹W

bghUŸgL«.

14. “Ïiz¢ brayh¡f«” v‹gJ bjhêyf« brŒKiwæš, 1500 ».fnyhç

kÂ¥ò¡F« nk‰g£l kÂ¥ò bfh©l cæçrhuhj k¡fhj k‰W«

kWRH‰Áa‰w Âl¡fêit, _y¥ bghUshf mšyJ vçr¡Â Mjhukhf

mšyJ Ïa‰if fåk ts§fS¡F« gok vçbghU£fS¡F« kh‰whf

mšyJ mj‰F¤ Jiz òçtj‰fhf¥ ga‹gL¤Jjš v‹W bghUŸgL«.

15. “gutyh¡f¥g£l brŒKiw” v‹gJ brŒKiwgL¤Jtj‰fhf mšyJ

xUtif brŒtj‰fhf, Âl¡fêit, Xçl¤ÂèUªJ k‰nwhçl¤Â‰F¡

bfh©L brštij¡ Fiw¥gj‰fhf cæç k¡F« fêit

brŒKiw¥gL¤Jtij mÂfç¥gj‰fhfÎ«, fêÎ cUth¡f¥g£l

Mjhu¤Â‰F ãfuhd mséš kWRH‰Á bghU£fis¥ bgWtj‰fhfÎ«

gutyh¡f¥g£l trÂfis ãWÎjš v‹W bghUŸgL«.

16. “xUtif brŒjš” v‹gJ m£ltiz-1š F¿¥Ãl¥g£LŸsthW

gj¥gL¤Âa¥ ÃwF vŠR« Âl¡fêÎ k‰W« bjU¡F¥igfŸ k‰W«

ãy¤Â‹ nk‰gu¥ò tofhšfëèUªJ »il¡F« t©lšfŸ, ãy¤jo Ú®,

nk‰gu¥ò Ú® k‰W« R‰W¥òw fh‰W öŒik¡nfLWtijÍ«, éy§FfŸ

mšyJ gwitfis <®¥gij¤ jL¥gj‰fhf ÏWÂahd ghJfh¥ghd

Kiwæš mf‰Wjš v‹W bghUŸgL«.

9

17. “ÅLfŸ rh®ªj mghafukhd fêÎ” v‹gJ Å£L mséš cUth¡f¥gL«

ö¡» v¿a¥g£l t®z l¥gh¡fŸ, ó¢Á¡ bfhšè bfhŸfy‹fŸ, CFL

gšòfŸ, FHš és¡FfŸ, fhyhtÂahd kUªJfŸ, cilªj ghjurkhåfŸ,

cgnahf¥gL¤j¥g£l ng£lçfŸ, ga‹gL¤j¥g£l CÁfŸ k‰W« Õ¢rh§

FHšfŸ k‰W« mR¤jkhd mséfŸ v‹W bghUŸgL«.

18. “ÅL Ålhf¢ nrfç¤jš” v‹gJ FL«g§fŸ, filfŸ, tâf ãWtd§fŸ,

mYtyf§fŸ, ãWtd§fŸ mšyJ VidabjhU FoæU¥Ãšyhj

tshf§fë‹ thæY¡fUnf tªJ Âl¡fêéid nrfç¥gJ v‹W

bghUŸgL«. m¤jifa fêÎfis r_jha ÅLfŸ, gy khofis¡

bfh©l f£ol« k‰W« bjhF¥ò ÅLfŸ, bgça FoæU¥ò, tâf mšyJ

ãWtd tshf§fŸ mšyJ ãy kidæl« M»at‰¿‹ fêÎfis

x›bthU EiHÎ thæš mšyJ jiu¤js¤Âš mj‰bfd ãaä¡f¥g£l

Ïl§fëš br‹W nrfç¥gJ« ÏÂš ml§F«.

19. “cy® fêÎfŸ” v‹gJ k¡F« cæç fêÎfŸ k‰W« bjU¡F¥igfis

nrfç¥òfŸ k‰W« Ãw fêÎ¥ bghUŸ k£LkšyhJ kWRH‰Á brŒÍ«

fêÎfŸ k‰W« kWRH‰Áa‰w fêÎfŸ, Ô¥Ão¡F« fêÎfŸ k‰W«

bg©fŸ ga‹gL¤J« Rfhjhu mizahil k‰W« FHªijfS¡fhd

mizahil M»ad ml§F«.

20. “F¥igfis¡ Fé¡F« js§fŸ” v‹gJ cŸsh£Á mik¥òfshš Rfhjhu

Kiwæš F¥igfis ãy¤Âš ãu¥òjš v‹w éÂfis¥ Ã‹g‰whkš

Âl¡fêÎfis nrä¤J it¡f ga‹gL¤j¥gL« xU ãy« v‹W

bghUŸgL«.

21. “éçÎ¥gL¤j¥g£l jahç¥ghs® (EPR) bghW¥ò” v‹gJ Á¥g« brŒa¥g£l

bghU£fë‹ fhyhtÂ eh£fŸ tiuæš R‰W¢NHY¡F V‰w tifæš

nkyh©ik¡F brŒtj‰fhf be»ê, jfu«, f©zho k‰W« be»ê¥

bg£ofŸ Kjèa Á¥g« brŒ»w bghU£fis¤ jahç¡F«

jahç¥ghs®fS¡F cŸs bghW¥ò v‹W bghUŸgL«.

22. “trÂ” v‹gJ vªj ãWtdkhf ÏUªjhY« m§F Âl¡fêÎ nkyh©ik

brašKiwfshd mjhtJ gF¥ò, Û£ò, nrä¥ò, bjhF¥ò, kWRH‰Á

brayh¡f«, R¤Âfç¥ò mšyJ ghJfh¥ghf mf‰Wjš M»ait

nk‰bfhŸs¥gL»w ahbjhU ãWtd« v‹w bghUŸgL«.

10

23. “mguhj«” v‹gJ Ïªj éÂfŸ k‰W« / mšyJ JizéÂfëš

ml§»ÍŸs f£lisfS¡F Ïz¡fkhf¢ brašglhjj‰fhf, Jiz

éÂfë‹ Ñœ fêÎ cUth¡Fgt®fŸ mšyJ fêit brŒKiw¥gL¤jiy

k‰W« mf‰Wjš trÂfis Ïa¡Fnth® ÛJ éÂ¡f¥gL« j©l¤bjhif

v‹W bghUŸgL«.

24. “got«” v‹gJ Ïªj éÂfSl‹ Ïiz¡f¥g£LŸs xU got« v‹W

bghUŸgL«.

25. “ifahSjš” v‹gÂš Âl¡fêÎfë‹ gF¥ò, Ãç¤bjL¤jš, bghUŸ Û£ò,

nrfç¤jš, Ïu©lh«ãiy nrä¥ò, Ájwo¥ò, _£ilahf¡ f£Ljš,

eR¡Fjš, V‰Wjš, Ïw¡Fjš, bfh©L bršYjš, brŒKiw¥gL¤jš

k‰W« Âl¡fêÎfis mf‰wš M»ait bjhl®ghd mid¤J

elto¡iffS« ml§F«.

26. “kªj§fŸ” (Ïa¡f M‰wš m‰wit) v‹gJ k¡fhj cæç fêÎfŸ,

kWRH‰Á brŒa Ïayhj mšyJ vëÂš Ô¥g‰w¡Toa bjU¡F¥igfŸ

mšyhj öÁfŸ k‰W« nk‰gu¥ò tofhšfëèUªJ mf‰w¥g£l t©lš

fêÎfŸ v‹W bghUŸgL«.

27. “vç¤J rh«gš M¡Fjš” v‹gJ vç¤jš mšyJ bt¥g¤Âl¡fêit

mÂf bt¥g ãiyæš Áij¡F« xU bgh¿æaš brašKiw v‹W

bghUŸgL«.

28. “Kiwrhuh fêÎ nrfç¥ghs®” v‹gÂš kWRH‰Á bghU£fis Ãç¤J,

é‰gid k‰W« bfhŸKjš brŒÍ« elto¡ifæš <Lg£LŸs jåeg®fŸ,

r§f§fŸ mšyJ fêÎ t®¤jf®fŸ ml§Ft®.

29. “Âl¡fêÎ fÁÎÚ®” (Änr£°) v‹gJ Âl¡fêéèUªJ fÁÍ«

Âut¥bghUŸ mšyJ k‰w fêÎfŸ k‰W« mÂèUªJ fiu¡f¥g£l mšyJ

j§»æU¡F« bghUëèUªJ tU« Âut¡fêÎ v‹W bghUŸgL«.

30. “cŸsh£Á mik¥ò” Ïªj éÂfis bghW¤jk£oš cŸsh£Á mik¥ò

v‹gJ v¤jifa bgaçš ÏªÂahéš cŸs bt›ntW khãy§fŸ k‰W«

ôåa‹ Ãunjr§fŸ miH¡f¥g£lhY« khefuh£ÁfŸ ef® ãfh«,

efuh£Á k‹w«, ef® ghè¡fh, ef® ghèfhgçõ¤, efuh£Á thça«,

efu¥gŠrha¤J k‰W« ng%uh£Á k¡fŸ bjhif fz¡bfL¥ò

11

efu§fëY« m¿é¡f¥g£l gFÂfŸ k‰W« m¿é¡f¥g£l bjhêyf

efça§fŸ M»at‰iw cŸsl¡»aJ.

31. “bghU£fŸ Û£ò trÂfŸ (MRF)” v‹gJ éÂ 2Ïš F¿¥Ã£LŸs vëÂš

T£L cukh¡f¥gglhj Âl¡fêÎfis cŸsh£Á mik¥ò mšyJ VnjD«

ãWtd« j‰fhèfkhf nrä¤J it¡F« trÂ v‹W bghUŸgL« mšyJ

xU eg® v‹W bghUŸgL« mšyJ mtuhš m§Ñfç¡f¥g£l ãWtd«

brŒKiwgL¤jY¡fhf mšyJ mf‰Wtj‰fhf fêÎfis tH§Ftj‰F

K‹ mšyJ vL¤J brštj‰F K‹d® mDkÂ¡f¥g£l fêÎfis

nrfç¡»w Kiwrhuh Jiw, Kiwa‰w kWRH‰Á brŒnth® mšyJ

cŸsh£Á k‹w¤jhš gâak®¤j¥g£l Vida gâahs® mšyJ 2M«

éÂæš F¿¥Ã£LŸs ãWtd«, gšntW fêÎ bghUŸfëèUªJ Ãç¤jš,

ju«Ãç¤jš, k‰W« kWRH‰Á brŒa¤j¡ft‰iw bgWjš M»ait trÂ

v‹W bghUŸgL«.

32. “k¡fhj cæç fêÎfŸ” v‹gJ E©Qæ®fshš vëikahd ãiyahd

nr®k§fshf Áij¡f Koahjit v‹W bghUŸgL«.

33. “trÂ x‹iw Ïa¡Fgt®” v‹gJ Âl¡fêÎfis ifahStj‰fhd trÂ

x‹iw cilikahf bg‰WŸs mšyJ Ïa¡F»w xU eg® mšyJ ãWtd«

v‹W bghUŸgL«. mt®fŸ, cŸsh£Á mik¥ghfnth mjdhš

ãaä¡f¥g£l ãWtdkhfnth, Kftuik¥ghfnth ÏU¡fyh«.

34. “Kj‹ik nrfç¥ò” v‹gJ fêÎfë‹ c‰g¤Â¡F Mjhukhd ÅLfŸ,

filfŸ mYtyf§fŸ k‰W« Vida ahbjhU FoæU¥ò Ïšyhj

tshf§fŸ mšyJ ahbjhU nrfç¥ò ika§fŸ mšyJ cŸsh£Á

mik¥òfshš F¿¥Ã£LŸs ika§fëèUªJ Ãç¡f¥g£l fêÎfis

nrfç¤jš, Rik V‰Wjš k‰W« mf‰Wjš v‹W bghUŸgL«.

35. “brŒKiw¥gL¤Jjš” v‹gJ ahbjhU m¿éaš rh®ªj

brašKiw¥gL¤Jjš v‹W bghUŸgL«. ÏÂš, Âl¡fêÎfis

kWga‹gh£o‰fhf, kWRH‰Á¡fhf Ãç¡f¥g£l òÂa bghUshf

kh‰Wtj‰fhf ifahs¥gL»wJ.

36. “kWRH‰Á” v‹gJ Ãç¡f¥g£l k¡fhj cæç Âl¡fêÎfis

_y¤jahç¥òfis x¤ÂU¡»w mšyJ x¤Âuhj òÂa jahç¥òfis

12

c‰g¤Â brŒjt‰fhd òÂa bghUshf mšyJ jahç¥ò bghUshf mšyJ

_y¥bghUshf kh‰Wtj‰fhd brŒKiw v‹W bghUŸgL«.

37. “kW ts®¢Á” v‹gJ giHa FoæU¥òfŸ mšyJ tâf f£ll§fis

gGjilªj ãiyæš ÏU¡F« m¡f£ll§fŸ k‰W« Vida

c£f£lik¥òfŸ cŸs mnj Ïl¤Âš Û©L« f£obaG¥òjš v‹W

bghUŸgL«.

38. “kW¤J bgw¥gL« vçbghUŸ” v‹gJ vëÂš Ô¥g‰w¡Toa Âl¡fêé‹

gFÂahd Fnshç‹ fyªj bghU£fis jéu be»ê, ku«, ku¡Tœ mšyJ

cæuf fêÎ ngh‹w Âl¡fêÎfëèUªJ cy®¤Jjš, J©L J©Lfshf

Áij¤jš, Ú®¡T‰¿id mf‰Wjš, RU¡Fjš M»at‰¿‹ _y« ÁW

kâfŸ mšyJ ÏiH¡f‰iw toéš bgW»w vçbghUŸ v‹W

bghUŸgL«.

39. “vŠÁa Âl¡fêÎ” v‹gJ kWRH‰Á¡nfh, nk‰bfh©L

brašKiw¥gL¤Jtj‰nfh ga‹glhj fêÎ k‰W« Âl¡fêÎfŸ

brŒKiw trÂfëèUªJ ãuhfç¡f¥g£l Âl¡fêÎ v‹W bghUŸgL«.

40. “Rfhjhu Kiwæš fêÎfis bfh£o¥ òij¤jš” v‹gJ vŠÁa Âl¡fêÎ

k‰W« ãy¤Â‹ ÛÂU¡F« Ïa¡f M‰wy‰w fêÎfis ãy¤jo Ú®,

ãynk‰gu¥ò Ú® k‰W« fh‰¿èUªJ JhÁfŸ CWéisé¡F« fh‰W,

J®eh‰w«, Ô Mg¤J, éy§F m¢RW¤Jjš, gwit m¢RW¤Jjš,

bršy¥ÃuhâfŸ mšyJ bfh¿¤J©âfŸ, gRik ÅL thÍ

btënaWjš bjhl®¢Áahd fçk khRfŸ rhŒÎ °Âuä‹ik k‰W« k©

mç¤jš ngh‹wt‰¿èUªJ Ãç¤nafkhf totik¡f¥g£l ghJfh¥ò

fhuâfis¡ bfh©L filÁ k‰W« ghJfh¥ghd Kiwæš

m¥òw¥gL¤Jjš v‹W bghUŸgL«.

41. “Rfhjhu¡ fêÎfŸ” v‹gJ ga‹gL¤j¥g£l FHªij mizahilfŸ,

bg©fŸ ga‹gL¤J« Rfhjhu mizahilfŸ mšyJ Jil¥gh‹fŸ,

c¿ gŠRfŸ, MQiwfŸ, jhŸfŸ k‰W« Ï‹dÃw fêÎfis cŸsl¡»a

fêÎfis F¿¥gjhF«.

42. “m£ltiz” v‹gJ Ïªj éÂfëš Ïiz¡f¥g£LŸs m£ltizia

F¿¥gjhF«.

13

43. “Ïu©lh« ãiy fêÎ nrä¥ò” v‹gJ Ïu©lh« ãiy fêÎ nrä¥ò

Ïl§fëš mšyJ bghU£fŸ Û£ò (MRF) mšyJ brŒKiw mšyJ

mf‰W»w gâfS¡F bfh©L brštj‰fhf mik¡f¥g£l

bjh£ofëèUªJ vL¡f¥g£l Âl¡fêÎfis j‰fhèfkhf nrä¤J

it¤jš v‹W bghUŸgL«.

44. “Ãç¤bjL¤jš” v‹gJ gyju¥g£l Âl¡fêÎfshd Ïa‰ifahf k¡fhj

fêÎfshd Ïo¡f¥g£l k‰W« f£ll¡ fêÎfŸ, Å£o‰Fça mghafukhd

fêÎfŸ, kWRH‰Á brŒaKoahj Ïa¡f M‰wy‰w fêÎfŸ k‰W«

Rfhjhu¡ fêÎfŸ k‰W« kWRH‰Á brŒaKoahj vça¡ Toa fêÎfŸ

Ïa‰ifahf k¡F« fêÎfshd étrha k‰W« ghšbghUŸ fêÎfŸ

M»at‰iw tif¥gL¤Jjš k‰W« Ãç¤bjL¤J nrä¤jš v‹W

bghUŸgL«.

45. “nrit tH§Fnth®” v‹whš bghJ¥ ga‹gh£L¢ nritfshd ä‹rhu«,

tofhš, rhiyfŸ, bjhiyngÁ, ä‹rhu«, fêÎÚ®, Ú® ngh‹wt‰iw

tH§F« X® mÂfhu k‹w« v‹W bghUŸgL«.

46. “Âl¡fêÎ” v‹gJ Âl¡fêÎ k‰W« Âl¡fêÎ mšyhj Å£o‰Fça fêÎ,

Rfhjhu fêÎ, éahghu¡ fêÎ, ãWtd« rh®ªj fêÎ, cztf« k‰W«

rªij fêÎ k‰W« Ïju FoæU¥Ãšyh¡ fêÎfŸ, rhiy¡ fêÎfŸ,

nk‰gu¥ò tofhèèUªJ vL¡f¥g£l mšyJ nrfç¡f¥g£l t©lšfŸ,

njh£l¡ fêÎfŸ étrha k‰W« ghšbghUŸ fêÎfŸ, cŸsh£Á

mik¥òfë‹ Ñœ cŸs gFÂfëèUªJ cUth¡f¥g£l bjhêyf fêÎ

Ú§fyhf fÂça¡fKŸs fêÎfŸ, ä‹fy¡ fêÎfŸ, fâå¡ fêÎfŸ,

R¤Âfç¡f¥g£l cæç kU¤Jt fêÎfŸ k‰W« éÂ 2 Ïš brhšy¥g£LŸs

Ïju fêÎfŸ v‹W bghUŸgL«.

47. “tif¥gL¤Jjš” v‹gJ kWRH‰Á¡F V‰wthW fyitahd

fêÎfëèUªJ kWRH‰Á¥ bghUŸfshd fh»j«, Ãsh°o¡, m£ilfŸ,

cnyhf§fŸ, f©zho Kjèat‰iw kWRH‰Á brŒa¤j¡f gšntW

TWfŸ k‰W« tif¥ghLfshf Ãç¤bjL¤jš v‹W bghUŸgL«.

48. “ãiy¥gL¤Jjš” v‹gJ k© ãthuz«, k© mç¥ò f£L¥ghL k‰W«

étrha ãy¤Â‰F¥ ga‹gL»w k‰W« ghÂ¥ò V‰gL¤J« J®eh‰w§fŸ

14

mšyJ Âut¡fÁÎ V‰gL¤jhjthW ãiy¥gL¤J« ãiy¡F Ïa‰ifahf

k¡F« cæç¡fêÎfis, cæç Kiwæš Áij¤jš v‹W bghUŸgL«.

49. “bjU éahghç” v‹gt® bghU£fŸ, ru¡FfŸ, é‰gid¥ bghU£fŸ, Â‹

g©l§fŸ mšyJ Âdrç ga‹gh£o‰F cgnahf¥gL« bghU£fis

é‰gt® mšyJ j‰fhèfkhf vG¥Ãa f£ll§fëèUªJ Ï‹dÃw jåah®

gFÂ mšyJ bghJ Ïl« mšyJ bghJ ó§fh¡fŸ, rhiynahu«,

eilghij Xu§fŸ, rªJfŸ, bjU¡fŸ M»a Ïl§fëš cŸs bghJ

k¡fS¡F nrit brŒgt® mšyJ xU Ïl¤ÂèUªJ k‰bwhU Ïl¤Â‰F

ef®ªJ br‹W TéÍ«, jŸSt©o mšyJ mk®ªJ bfh©L cŸq®

mšyJ F¿¥Ã£l t£lhu§fëš Vida Ãw mid¤J¥ bghU£fis

é‰gt® v‹W bghUŸgL«. “bjU éahghu«” v‹w brhš Ïy¡fz

khWghLila éidaf¢ bra‰gL bghUŸ bfh©l mj‰nf‰g bghUŸ

bfhŸs¥gL« brh‰bwhl® MF«.

50. “ÁW m‹gë¥ò¡ f£lz«” v‹gJ fêÎfis¡ bfh£o¥ òij¡Fäl¤Âš

vŠÁa Âl¡fêÎfis mf‰wš mšyJ fêÎ brŒKiw trÂia

Ïa¡Fgt® mšyJ rYifaë¥gtçl« brY¤Jtj‰fhf khãy murhš

m§Ñfç¡f¥g£l khãy Kfth©ik mšyJ cŸsh£Á k‹w¤jhš

ã®zæ¡f¥g£l f£lz« mšyJ Jiz éiy MF«.

51. “kh‰W ãiya«” v‹gJ nrfç¥ò¥ gFÂfëèUªJ Âl¡fêÎfis¥

bgWtj‰fhf cUth¡f¥g£l xU trÂ v‹W bghUŸgL«. Ïit, mf‰wš

gâfS¡F mšyJ fêÎ brŒKiw¡fhf _oa t©ofŸ mšyJ ru¡F

t©ofŸ _y« mÂf mséš vL¤J¢ bršy¥gL«.

52. “bfh©L bršYjš” J®eh‰w«, J¥òut‰wãiy, k‰W« fhz r»¡fhj

ãiy M»at‰iw¤ jL¡F« bghU£L R‰W¢ NHiy ghJfh¡F« tifæš

xU Ïl¤ÂèUªJ k‰bwhU Ïl¤Â‰F Âl¡fêÎfis R¤Âfç¤J mšyJ

XusÎ R¤Âfç¤J mšyJ R¤Âfç¡fhkš Ãu¤nafkhf totik¡f¥g£l

k‰W« _oaãiyæš vL¤J¢bršY« tifæš Âl¡fêÎfis¡ bfh©L

bršYjš v‹W bghUŸgL«

53. “R¤Âfç¡F« Kiw” v‹gJ Ô§»‹ msÎ k‰W« thŒ¥Ãid¡ Fiw¡f,

fêÎfis¢ Áij¤jš mšyJ Ïa‰Ãaš ntÂæaš mšyJ cæç

15

j‹ikÍilaitahf kh‰¿aik¤jY¡fhf totik¡f¥g£l Kiw,

bjhêš E£g« mšyJ brŒKiw v‹W bghUŸgL«.

54. “ga‹gh£lhs® f£lz«” v‹gJ fêÎ cUth¡Fgtçl«, nrfç¤jš

bfh©L bršYjš, brŒKiw¥gL¤Jjš k‰W« xUtif brŒjY¡fhf

cŸsh£Á k‹w« k‰w« éÂ 2Ïš F¿¥Ã£LŸs VnjD« xU ãWtd¤jhš

éÂ¡f¥gL« f£lz« v‹W bghUŸgL«.

55. “k© òG cukh¡fš” v‹gJ k© òGit¥ ga‹gL¤Â Ïa‰ifahf k¡F«

cæç fêÎfis cukhf kh‰W« brašKiw MF«.

56. “fêÎ cUth¡Fgt®” v‹gJ Âl¡fêit cUth¡F« jåeg® mšyJ

FG, x›bthU FoæU¥ò tshf§fŸ, ÏªÂa uæšnt c£g£l FoæU¥ò

mšyhj ãWtd§fŸ, ghJfh¥ò ãWtd§fŸ M»nah® v‹W bghUŸgL«.

57. “fêÎ goãiy” v‹gJ Âl¡fêéid bfh£o¥òij¥gj‰F Fiwªj

K¡»a¤Jt« më¤J«, ghJfh¥Ã‰F äFªj K¡»a¤Jt« bfhL¤J«,

mf‰wš, Û£blL¥ò, kWRH‰Á, kWga‹ghL, Fiw¤jš k‰W« ghJfh¤jš

M»at‰iw tèÍW¤Jtj‹ _y« Âl¡fêé‰fhd K‹Dçik tçir

ã%Ã¡f¥gl nt©L« v‹W bghUŸgL«.

58. “fêÎ bghW¡Fgt®” v‹gJ thœthjhuÂ‰fhf Ïilp£lhs® _y«

mšyJ neuoahf kW RH‰Áahs®fël« é‰gid brŒtj‰fhf, fêÎ

cUth»a Ïlkhd rhiyfŸ, F¥ig¤bjh£ofŸ bghUŸ Û£F« Ïl§fŸ,

brŒKiw¥gL¤J« Ïl§fŸ, xUtif brŒÍ« Ïl§fŸ M»at‰¿èUªJ

Û©L« ga‹gL¤j¤j¡f k‰W« kWRH‰Á brŒa¤j¡f Âl¡fêÎfis

nrfç¡»w k‰W« Û£»w xU eg® mšyJ xU FGit¢ nr®ªj eg® v‹W

bghUŸgL«.

(2) Ï§F ga‹gL¤j¥g£L (khR¡ f£L¥gh£L), Mdhš fh‰W (ghJfh¥ò k‰W«

khR f£Lgh£L¢) r£l« 1981, Ú® (ghJfh¥ò k‰W« khR¡ f£L¥gh£L) tç¢r£l«

1977, Ú® (ghJfh¥ò k‰W« khR¡ f£L¥gh£L ) tç¢r£l« 1977, Ú® (ghJfh¥ò k‰W«

khR¡ f£L¥gh£L) r£l« 1974 k‰W« R‰W¢NHš (ghJfh¥ò) r£l« 1986

M»at‰¿š brh‰bghUŸ és¡f« më¡f¥glhj brh‰fŸ k‰W« bjhl®fŸ

mªj¢r£l¤Âš cŸs mªjªj bghUisna (m®¤j«) bfh©oU¡F«.

16

4. fêÎ cUth¡Fgtç‹ flikfŸ

(1) x›bthU fêÎ cUth¡FgtU«,

(a) Ïa‰ifahf k¡F« cæç fêÎfŸ, Ïa‰ifahf k¡fhj cæç fêÎfŸ

k‰W« Å£o‰Fça mghafukhd fêÎfŸ v‹W _‹W tifahf¥ Ãç¤bjL¤J

mj‰Fça bjh£ofëš nrä¤J mt‰iw cŸsh£Á mik¥òfshš m›t¥nghJ

më¡f¥gL« f£lis k‰W« btëæL»w m¿é¡iffëš cŸsthW

mDkÂaë¡f¥gl fêÎ nrfç¥gt® k‰W« fêÎ bghW¡Fgtçl« mt‰iw

x¥gil¡f nt©L«.

(b) ga‹gL¤j¥g£l Rfhjhu fêÎfshd, mizahilfŸ, bg©fŸ

ga‹gL¤J« lahg®fŸ, Rfhjhu gŠRfŸ M»ait cŸsh£Á mik¥òfshš

m¿ÎW¤j¥g£lthW jFªj kiwbghU£fŸ mšyJ mªj¥bghUë‹ ju

cçikahsç‹ mšyJ jahç¥ghs®fŸ tH§»a ÁW igfŸ _y« ghJfh¥ghf

R‰w¥g£oU¡f nt©L«. nkY« mjid Ïa‰ifahf k¡fhj cæç¡fêÎfŸ

mšyJ cy®ªj fêÎfS¡fhd bjh£ofëš Ïlnt©L«.

(c) m›t¥nghJ cUth¡f¥g£l f£ll k‰W« ÏoghLfŸ fêÎfis

mtut® Ïl¤Ânyna nrä¤J it¤ÂU¡f nt©L« k‰W« 2016 M« M©L

f£ll k‰W« ÏoghLfŸ fêÎ nkyh©ik éÂfëš F¿¥Ã£LŸsthW mf‰w

nt©L«.

(d) xUtuhš cUth¡f¥g£l óªnjh£l« k‰W« njh£l¡fêÎfis

m›thW cUth¡»atç‹ Ïl¤Ânyna nrä¤J it¤ÂU¡f nt©L« k‰W«

m›t¥nghJ më¡»w cŸsh£Á mik¥òfë‹ m¿ÎW¤jè‹ngçš mt‰iw

mf‰w nt©L«.

(2) vªj xU fêÎ cUth¡FgtU«, Ú® ãiyfŸ mšyJ tofhšfŸ mšyJ

bghJbtëæl« mšyJ rhiyfëš cUth¡»a fêit, òij¡fnth, vç¡fnth

mšyJ ö¡» v¿anth TlhJ.

(3) mid¤J fêÎ cUth¡FgtU« cŸsh£Á k‹w§fë‹ Jiz éÂfëš

F¿¥Ã£LŸsthW, Âl¡fêÎ nkyh©ik¡F m¤jifa ga‹gh£L f£lz¤ij

brY¤j nt©L«.

17

(4) vªj xU egU«, cŸsh£Á k‹w¤Âl« FiwªjJ _‹W Âd§fS¡F K‹d®

bjçé¡fhkš, üW eg®fS¡F nkš T£o vªjbthU cçkäšyhj Ïl¤ÂY«,

vªjéjkhd ãfœ¢Ánah, T£lnkh el¤j¡TlhJ k‰W« mªj eg® mšyJ mªj

ãfœ¢Áia el¤Jgt® fêÎ cUth¡»a mªj Ïl¤ÂèUªJ fêéid

Ãç¤bjL¤J cŸsh£Á mik¥ghš F¿¥Ãl¥g£l fêÎ nrfç¥gt® mšyJ

Kfth©ikæl« mt‰iw x¥gil¥ò brŒa nt©L«.

(5) x›bthU bjU éahghçÍ« mtut® r«gªjkhd fêÎfshd gH§fŸ,

fhŒf¿fŸ, Ûj« cŸs czÎ, nj§fhŒ Áu£ilfŸ, ciwfŸ, bfhŸfy‹fŸ,

nfh¥igfŸ, ö¡» v¿a¥gL« j£LfŸ k‰W« czÎ fêÎfis nrä¡F«

tifæš cça bjh£ofŸ it¤ÂU¡f nt©L« k‰W« mªj fêÎfis cŸsh£Á

mik¥ghš m¿é¡if brŒa¥g£l fêÎ nrä¥ò »l§FfŸ mšyJ bjh£ofŸ

mšyJ thfd¤Âš bfh£l nt©L«.

(6) mid¤J FoæU¥ngh® ey¢r§f§fŸ k‰W« rªij r§f¤Âd® Ïªj éÂfŸ

btëæ£l xU M©o‰FŸ cŸsh£Á mik¥òl‹ T£lhf ÏizªJ Ïªj

éÂfëš F¿¥Ã£LŸsthW, fêÎfŸ cUth¡f¥g£l Ïl¤Âš mt‰iw¥Ãç¤

bjL¡f¥gLtijÍ«, Ãç¤bjL¤j fêÎfŸ jå¤jåahf nrfç¡f¥gLtijÍ«,

kW RH‰Á brŒa¡Toa bghU£fis m§Ñfç¡f¥g£l fêÎ bghW¡Fgt® mšyJ

m§Ñfç¡f¥g£l kW RH‰Áahs®fël« x¥gil¥ò brŒa¥gLtijÍ«, cWÂ

brŒa nt©L«. mªj Ïa‰ifahf k¡F« j‹ikÍila cæç¡fêÎfis

Koªjhš mªj Ïl¤Ânyna brŒKiw k‰W« T£L cukh¡fš _y« xUtif

brŒa¥gL« mšyJ cæç-Ûnjdh¡f« brŒa¥gl nt©L«. t©lš fêÎfis

cŸsh£Á mik¥òfshš F¿¥Ãl¥g£l fêÎ nrfç¥gt® mšyJ

Kfth©ikahs®fël« më¤Âl nt©L«.

(7) 5,000 rJuo¡F nkYŸs mid¤J thæšfis¡bfh©l rKjha§fŸ k‰W«

ãWtd§fŸ Ïªj éÂfŸ btëæl¥g£l xU M©o‰FŸ cŸsh£Á mik¥òl‹

T£lhf ÏizªJ, Ïªj éÂfëš F¿¥Ã£LŸsthW, fêÎfŸ cUth¡f¥g£l

Ïl¤Âš, fêÎfŸ Ãç¤bjL¡f¥gLtijÍ«, Ãç¤bjL¤j fêÎfŸ jå¤jåahf

nrfç¡f¥gLtijÍ« kW RH‰Á brŒa¡Toa bghU£fis m§Ñfç¡f¥g£l fêÎ

bghW¡Fgt® k‰W« m§Ñfç¡f¥g£l kW RH‰Áahs®fël« x¥gil¥ò brŒa¥

18

gLtijÍ« cWÂ brŒa nt©L«. mªj Ïa‰ifahf k¡F« j‹ikÍila cæça

fêÎfis Koªjhš mªj Ïl¤Ânyna brŒKiw k‰W« T£L cukh¡fš _y«

xUtif brŒa¥gl nt©L« mšyJ cæç-Û¤njdh¡f« brŒa¥gl nt©L«.

t©lš fêÎfis cŸsh£Á mik¥òfshš F¿¥Ãl¥g£l fêÎ nrfç¥gt®

mšyJ Kfth©ikahs®fël« më¤Âl nt©L«.

(8) mid¤J cztf§fŸ k‰W« czÎ éLÂfŸ Ïªj éÂfŸ btëæl¥g£l

xU M©o‰FŸ cŸsh£Á mik¥òl‹ T£lhf ÏizªJ, Ïªj éÂfëš

F¿¥Ã£LŸsthW fêÎfŸ cUth¡f¥g£l Ïl¤Âš, fêÎfŸ Ãç¤bjL¡f¥

gLtijÍ«, Ãç¤bjL¤j fêÎfŸ jå¤jåahf nrfç¡f¥gLtijÍ« kW RH‰Á

brŒa¡Toa bghU£fis m§Ñfç¡f¥g£l fêÎ bghW¡Fgt® k‰W«

m§Ñfç¡f¥g£l kW RH‰Áahsçl« x¥gil¥ò brŒa¥gLtijÍ« mªj

Ïa‰ifahf k¡F« j‹ikÍila cæça fêÎfis Koªjhš mªj Ïl¤Ânyna

brŒKiw k‰W« T£L cukh¡fš _y« xUtif brŒa¥gl nt©L« mšyJ

cæç-Û¤njdh¡f« brŒa¥gl nt©L«. t©lš fêÎfis cŸsh£Á

mik¥òfshš F¿¥Ãl¥g£l fêÎ nrfç¥gt® mšyJ Kfth©ikahs®fël«

më¤Âl nt©L«.

5. R‰W¢NHš, td« k‰W« j£g bt£g kh‰w¤Â‰fhd mik¢rf¤Â‹ flikfŸ:

(1) ekJ eh£oš Ïªj éÂfis eilKiw¥gL¤Jtij f©fhâ¡F« bghW¥ò

R‰W¢NHš td« k‰W« j£g bt£g kh‰w¤Â‰fhd mik¢rf¤Â‰F cçajhF«.

mªj mik¢rf« R‰W¢NHš, td« k‰W« j£g bt£g kh‰w¤Â‰fhd

mik¢rf¤Â‹ brayhsç‹ jiyikæš xU k¤Âa f©fhâ¥ò¡FGit

mik¤Âl nt©L«. mªj FG Ñœ F¿¥Ã£LŸs mik¢rf¤Âš

Ïiz¢brayhs® mšyJ Mnyhrf® gjé ju¤Â‰F Fiwahj

mÂfhçia¡bfh©oU¡F«.

1. ef®¥òu ts®¢Á mik¢rf«

2. Cuf ts®¢Á mik¢rf«

3. Ïurhad cu« k‰W« cu§fŸ mik¢rf«

4. étrha mik¢rf«

5. k¤Âa khR f£L¥gh£L thça«

19

6. RH‰Á Kiwæš _‹W khãy khR¡f£L¥gh£L thça§fŸ mšyJ

khR¡f£L¥gh£L¡FG¡fŸ

7. RH‰Á Kiwæš khãy muÁ‹ _‹W ef®¥òu ts®¢Á¤JiwfŸ

8. RH‰Á Kiwæš khãy muÁ‹ _‹W Cuf ts®¢Á¤JiwfŸ

9. RH‰Á Kiwæš _‹W ef®¥òu cŸsh£Á mik¥òfŸ

10. RH‰Á Kiwæš Ïu©L k¡fŸbjhif¡ fz¡bfL¥ò efu§fŸ.

11. FICCI, CII

12. Ïªj Jiwia¢nr®ªj Ïu©L tšYe®fŸ

(2) Ïªj éÂfis eilKiw¥gL¤Jtij ÓuhŒÎ brŒaÎ«, f©fhâ¡fÎ«, xU

M©oš xUKiwahtJ k¤Âa f©fhâ¥ò¡FG Tl nt©L«. mtÁa«

V‰g£lhš R‰W¢NHš td« k‰W« j£g bt£g kh‰w¤Â‰fhd mik¢rf« Ãw

tšYe®fis nr®¤J¡bfhŸsyh«. Ïªj¡FG _‹wh©L¡F xUKiw

òJ¥Ã¡f¥gL«.

6. ef®¥òu ts®¢Á mik¢rf¤Â‹ flikfŸ:

ef®¥òu ts®¢Á mik¢rf«, khãy muRfŸ k‰W« ôåa‹ Ãunjr

ã®thf¤Jl‹ T£lhf¢ nr®ªJ Ñœf©lt‰iw nk‰bfhŸS«.

(a) Âl¡fêÎ nkyh©ik eilKiwfis nk«gL¤j

btëKfth©ikahs®fŸ k‰W« mik¢rf¤Â‹ ãÂÍjéÍl‹ Âl¡fêÎ

nkyh©ik¤Â£l§fis M©L¡F xUKiwnaD« brašgL¤jš k‰W« rç

brŒÍ« elto¡iffŸ F¿¤J cça Mnyhrid tH§Fjš M»at‰¿‰fhf

cŸsh£Á mik¥òfŸ k‰W« khãy§fŸ nk‰bfh©l elto¡iffis F¿¥Ã£l

fhyªnjhW« kW MŒÎ brŒÍ«.

(b) Ïªj éÂfë‹ m¿é¡if btëæl¥g£l ehëèUªJ 6

khj§fS¡FŸ bghW¥ghs®fSl‹ fyªjhnyhÁ¤J fêéèUªJ vçr¡Â

c‰g¤Â bfhŸif c£gl Âl¡fêÎ nkyh©ik F¿¤J njÁa bfhŸif k‰W«

nkyh©ik c¤Âæid tF¡f nt©L«.

(c) njÁa ef®¥òu Rfhjhu¡bfhŸif k‰W« njÁa Âl¡fêÎ nkyh©ik

bfhŸif M»at‰¿‹ mo¥gilæš, Âl¡fêÎ nkyh©ik F¿¤j

20

khãy¡bfhŸif k‰W« c‰g¤Âia cUth¡FtÂš khãy§fŸ k‰W« ôåa‹

Ãunjr§fS¡F cjt nt©L«.

(d) Âl¡fêÎ nkyh©ikæš MuhŒ¢Á k‰W« ts®¢Áfis

C¡f¥gL¤JjY« mªj¤jftšfis khãy§fŸ k‰W« cŸsh£Á

mik¥òfS¡F gut¢brŒjY«.

(e) Kid¥ghs®fŸ k‰W« cŸsh£Á efu§fŸ k‰W« Vida

bghW¥ghs®fŸ M»nah®fS¡F¥ gæ‰Á më¤jš k‰W« Âw‹ cUth¡f«

brŒjš.

(f) Âl¡fêÎ nkyh©ikæ‹ neu msÎ k‰W« ju§fis ãiwÎ brŒa

cŸsh£Á k‹w§fŸ, ôåa‹ Ãunjr§fŸ k‰W« khãy§fS¡F cça bjhêš

E£g têfh£o¡F¿¥òfŸ më¡f nt©L« k‰W« Â£l ãÂ xJ¡f nt©L«.

7. Ïurhad§fŸ k‰W« cu§fŸ mik¢rf«, cu¤Jiwæ‹ flikfŸ:

cu¤Jiw, cça j¡f mik¥òfŸ _y«,

(a) khefu fy¥ò cu é‰gidia mÂfç¡f¢ brŒa cjé òça nt©L«.

(b) bjhê‰rhiyfS¡F é‰gid brŒa fy¥ò cu§fŸ »il¡F«

msé‰F cu¤bjhê‰rhiyfŸ 6 Kjš 7 igfŸ k‰W« 3 Kjš 4 igfŸ v‹w

é»jh¢rhu mo¥gilæš Ïurhad cu§fŸ ml§»a fy¥ò cu¤Â‹ Ïiz

é‰gidia nk«gL¤Jtij cWÂ brŒa nt©L«.

8. k¤Âa étrha mik¢rf¤Â‹ flikfŸ:

étrha mik¢rf« cça mik¥òfŸ _y« Ñœf©lt‰W¡F tif brŒa

nt©L« :

(a) fy¥ò cu¤ij c‰g¤Â brŒaÎ«, é‰gid brŒaÎ«, cu¡f£L¥gh£L

Mizæš be»œthd j‹ikia V‰gL¤Âl nt©L«.

(b) g©iz ãy§fëš fy¥ò cu¤ij ga‹gL¤Jtij gut¢brŒa

nt©L«.

21

(c) cŸsh£Á k‹w§fŸ k‰W« m§Ñfç¡f¥g£l Kfth©ikahs®fŸ

jahç¤j fy¥ò cu¤Â‹ ju¤ij nrhjid brŒa, nrhjid¡Tl§fis

mik¤Âl nt©L«.

(d) g©iz ãy§fëš fy¥ò cu¤ij ga‹gL¤J« bghGJ fy¥ò cu«

k‰W« Ïurhad cu§fis ga‹gL¤J« é»jh¢rhu« k‰W« fy¥ò cu¤Â‹

ju¤ij bjhl®ªJ guhkç¤jš M»at‰¿‰fhd cça têfh£o¡F¿¥òfis

tH§f nt©L«.

9. ä‹rhu mik¢rf¤Â‹ flikfŸ:

ä‹rhu mik¢rf« cça j¡f brašKiwfŸ _y«,

(a) Âl¡fêÎ _y« fêéèUªJ M‰wš ÏaªÂuf¤jhš jahç¡f¥g£l

ä‹rhu¤Â‰F j¡f éiy k‰W« f£lz« ã®zæ¡f nt©L«.

(b) fêéèUªJ M‰wš ÏaªÂuf¤jhš jahç¡f¥g£l ä‹rhu¤ij

é‰gid ãiya§fŸ f©o¥ghf th§»l têtif brŒa nt©L«.

10. òJik k‰W« òJ¥Ã¡f¤j¡f vçr¡Â mik¢rf¤Â‹ flikfŸ:

òJik k‰W« òJ¥Ã¡f¤j¡f vçr¡Â mik¢rf« cça j¡f brašKiwfŸ

_y«

(a) fêéèUªJ vçr¡Â ÏaªÂuf§fŸ cUth¡F« tifæš cça

c£f£lik¥ò brŒÂl nt©L« k‰W«

(b) mªj fêéèUªJ vçr¡Â ÏaªÂuf¤Â‰F cça cjé¤bjhif

mšyJ khåa« tH§»l nt©L«.

11. khãy§fŸ k‰W« ôåa‹ Ãunjr§fë‹ ef®òu ts®¢Á¤ Jiw brayhsç‹

flikfŸ:

khãy mšyJ k¤Âa muÁ‹ neuo M£Á¥gFÂæ‹ ef®¥òu ts®¢Á¤Jiwæ‹

brayhs® mt®fŸ efuh£Á ã®thf Mizahs® mšyJ Ïa¡Fe® mšyJ

cŸsh£Á mik¥òfë‹ Ïa¡Fe® _ykhf Ã‹tUtdt‰iw nk‰bfhŸth®:

22

(a) Ïªj éÂfŸ m¿é¡if btëæ£l xUtUl fhy¤Â‰F äfhkš

ef®¥òu ts®¢Á mik¢rf¤Â‹ njÁa efu Rfhjhu bfhŸif k‰W« Âl¡fêÎ

nkyh©ik F¿¤j njÁa¡bfhŸif, Ïªj éÂfS¡F c£g£L fêÎ

nkyh©ik¤Jiwæš gâòçÍ« fêÎ bghW¡Fgt®fŸ, Racjé¡FG¡fŸ

k‰W« x¤j¡FG¡fëèUªJ ÃuÂãÂ ml§»a Kid¥ghs®fë‹ Mnyhrid

mo¥gilæš khãy k‰W« ôåa‹ Ãunjr§fS¡F Âl¡fêÎ nkyh©ik c¤Â

F¿¤j khãy bfhŸifia jah® brŒa nt©L«.

(b) khãy bfhŸiffŸ k‰W« nkyh©ik¤Âwid tF¡F«nghJ,

kWga‹ghL, kW RH‰Á, Û£blL¤jš k‰W« äfÎ« rhjfkhf ãiyæš

ga‹gL¤j¥gL« Âl¡fêé‹ gytif bghU£fŸ ngh‹wt‰¿‰F K¡»a¤Jt«

jU« tifæš Âl¡fêÎ nkyh©ik F¿¤j R‰W¢NHš k‰W« kåj

Rfhjhu¤Â‰F Âl¡fêé‹ ãy¥gu¥òfëš jh¡f¤ij Fiw¡fÎ« k‰W« Á¿a

msnt fêÎfŸ bršY« bghU£L fêÎ Fiw¥gij cWÂ brŒaÎ«

K¡»a¤Jt« më¡f nt©L«.

(c) khãy bfhŸiffŸ k‰W« c¤ÂfŸ fêéid Fiw¡F« kWRH‰Á

bjhê‰rhiyfŸ k‰W« Kiw rhuh fêÎ nrfç¥gt®fŸ, fêÎ bghW¡Fgt®fŸ

më¡F« Kj‹ik g§»id m§Ñfç¡f nt©L« k‰W« fêÎ nkyh©ik

mik¥Ãš Kiw rhuh fêÎ nrfç¥gt®fŸ fêÎ bghW¡Fgt®fŸ x‹¿iz¡f

éçthd têKiwfS¡F tif brŒÍ«.

(d) cŸsh£Á mÂfhçfŸ Ïªj éÂfë‹ têtiffis

eilKiw¥gL¤Jtij cWÂ brŒa nt©L«.

(e) t£lhu Rfhjhu fêÎ òij¡Fäl« mšyJ bghJ¡fêÎ brašKiw

Âw‹fëš cW¥Ãd®fshf cŸs efu§fis¤jéu Âl¡fêÎ brŒKiw k‰W«

mf‰wš trÂfŸ V‰gL¤Âl mªjªj khãy k‰W« ôåa‹ Ãunjr§fëš cŸs

x›bthU efu§fëš mik¡f ef®¥òu Â£l¤Jiw brašÂ£l« tF¡f

nt©L«.

(f) Xuh©L fhy¤Â‰FŸ Âl¡fêÎfis mf‰Wtj‰F«,

brŒKiw¥gL¤Jtj‰F« cŸsh£Á mik¥òfS¡F j¡f ãy« milahs«

23

fhz¥g£L xJ¡f¥gLtij cWÂ brŒa nt©L« k‰W« mjid khãy« mšyJ

mj‰nf‰wthW efu k‰W« òwefu td¤Jiw mšyJ t£l ts®¢Á¡FG k‰W«

khefu§fŸ thæyhf efu§fëš brašÂ£l§fis (ãy¥ga‹ghL Â£l«)

brašgL¤j nt©L«.

(h) 5000 rJuÛ£lU¡F nkšg£l kid¥gFÂ k‰W« 200 ÅLfS¡F

nkyhd Ï‹dÃw FoæU¥ò rhuhj tshf« mšyJ ts®¢Á¤Â£l¤Âš éahghu

Ïl§fŸ mšyJ mL¡Fkho FoæU¥òfë‹ Âl¡fêÎfis Ãç¤bjL¤jš,

nrä¤jš, ika brŒKiw¡fhd jå¥g£l Ïl¤ij všiy tiuaW¡f

khãy¤ÂYŸs efu Â£l ts®¢Á¤Jiw k‰W« cŸsh£Á mik¥òfS¡F

m¿ÎW¤j nt©L«.

(i) kWRH‰Á k‰W« Û£blL¤jš trÂ¡fhf Tlhu§fŸ mšyJ FiwªjJ

IªJ kidfŸ mšyJ bkh¤j kidæ‹ gu¥gséš FiwªjJ 5 éG¡fhL

kidiaahtJ bjhê‰ ó§fh¡fŸ, bjhê‰ ng£ilfŸ k‰W« Áw¥ò bghUshjhu

k©ly§fë‹ nk«gh£il ts®¡f, xJ¡f m¿ÎW¤j nt©L«.

(j) bryÎ¤bjhifia g§Ñ£L mo¥gilæš t£lhu ÂwåèUªJ 50

».Û (mšyJ mÂfkhd) bjhiyé‰FŸ mikªJŸs efu« k‰W« òw

efu§fS¡fhf bghJ t£lhu fêÎ òij¡Fäl¤ij mik¡f têtif brŒa

nt©L« k‰W« m¤jifa fêÎ òij¡Fäl§fëš bjhêš nkyh©ikia cWÂ

brŒa nt©L«.

(k) fêÎ cUthF« Ïl¤Ânyna fêÎfis Ãç¤bjL¤jš k‰W«

vL¤J¢bršYjš mšyJ brašKiwah¡f« k‰W« Âl¡fêéid ãUt»¡f

cŸsh£Á mik¥òfë‹ Âwid nk«gL¤j nt©L«.

(l) khãy khR¡f£L¥gh£L thça¤Jl‹ fyªjhnyhÁ¤J xU ehis¡F

IªJ l‹fS¡F nkš Âl¡fêÎ brŒKiw k‰W« xUtif brŒÍ« trÂfS¡F

Ïil¤jh§F k©ly§fis m¿é¡f nt©L«.

(m) fêÎ bghW¡Fgt®fŸ k‰W« fêÎ tâf« brŒgt®fis gÂÎ

brŒtj‰F xU Â£l¤ij jah® brŒa nt©L«.

24

12. kht£l khí°Ânu£L mšyJ kht£l M£Áa® mšyJ Jiz Mizahs®

M»nahç‹ flikfŸ:

kht£l khí°Ânu£ mšyJ kht£l M£Áa® mšyJ ne®é‰nf‰g Jiz

Mizahs®

(a) éÂ 11 Jiz éÂ (F)-1 cŸsthW Ïªj m¿é¡if btëæl¥g£l

njÂæèUªJ xU M©o‰FŸ khãy ef®¥òu ts®¢Á¤Jiw bghW¥ò

brayhsç‹ JiznahL mtUila kht£l¤Âš cŸs cŸsh£Á mik¥òfë‹

Âl¡fêÎ brŒKiw k‰W« xU tif brŒtj‰fhd trÂfis mik¡F«

tifæš jFªj ãy§fis milahs« f©L xJ¡f nt©L«.

(b) bghW¥ÃYŸs khãy ef®¥òu ts®¢Á¤Jiw brayhs® mšyJ

cŸsh£Á mik¥òfë‹ Ïa¡Fe® mšyJ efuh£Á ã®thf¤Jiw Ïa¡Fe®

mšyJ Mizahsç‹ Mnyhridæ‹ bgaçš fêÎ Ãç¤bjL¤jš, brŒKiw,

ifahS« Kiw k‰W« mf‰wš M»aitfŸ F¿¤j cŸsh£Á mik¥òfë‹

brašÂw‹ F¿¤J _‹W khj¤Â‰F xUKiwahtJ ÓuhŒÎ brŒJ rçahd

elto¡iffŸ nk‰bfhŸs nt©L«.

13. khãy k‰W« ôåa‹ Ãunjr§fëš cŸs Cuf ts®¢Á¤Jiw mšyJ »uhk

Cuh£Á brayhsç‹ flikfŸ:

1. mÂfhu tu«ò k‰W« Ïªj éÂfë‹ Ñœ cŸs gFÂfëš khãy k‰W«

ôåa‹ Ãunjr§fë‹ efu¥òw ts®¢Á brayhs®fS¡fhd flikfŸ, khãy

k‰W« ôåa‹ Ãunjr§fëš cŸs Cuf ts®¢Á¤Jiw mšyJ »uhk gŠrha¤J

brayhsU¡F« bghUªJ«.

14. k¤Âa khR¡f£L¥gh£L thça¤Â‹ flikfŸ:

k¤Âa khR¡f£L¥gh£L thça«

(a) cŸsh£Á mik¥òfŸ tiuaW¤JŸs ju§fis Ã‹g‰¿Í« Ïªj

éÂfis eilKiw¥gL¤jÎ«, khãy khR¡f£L¥gh£L thça« k‰W«

khR¡f£L¥gh£L¡FG M»at‰Wl‹ xU§»izªJ brašgl nt©L«.

25

(b) mid¤J Âl¡fêÎ brašKiwfis bghW¤jtiuæš, ãy¤jo Ú®,

fh‰W, xë, xë khR k‰W« Änr£ì‹ ju§fis tF¡f nt©L«.

(c) ifahS« Kiw¡fhd E£g« mšyJ Âl¡fêÎ brŒKiw

Ïl¤Â‰fhd R‰W¢NHš ju« k‰W« cU khÂçfis ÓuhŒÎ brŒJ m›t¥nghJ

mt‰¿id nk«gL¤Âl nt©L«.

(d) ifahS« Kiw¡fhd E£g« mšyJ Âl¡fêÎ brŒKiw

Ïl§fëš tiuaW¡f¥g£l R‰W¢NHš ju§fŸ eilKiw¥gL¤j¥gL»wjh

v‹gij khãy khR¡f£L¥gh£L thça« k‰W« khR f£L¥gh£L¡FGé‹ _y«

M©L¡F xUKiwahtJ ÓuhŒÎ brŒJ f©fhâ¡f¥g£l juÎfis bjhF¤Âl

nt©L«.

(e) Âl¡fêéid ifahSjš, kWRH‰Á k‰W« brašKiw¡F

òJikahd E£g§fis ga‹gL¤JtJ r«gªjkhd khãy khR f£L¥gh£L

thça« k‰W« khR¡f£L¥gh£L¡FGé‹ fU¤J¡fis ÓuhŒÎ brŒJ mjid

MW khj fhy¤Â‰FŸ F¿¤J¡bfhL¤j R‰W¢NHš ju§fŸ k‰W« cäœÎ

tiuaiwfis tF¡f nt©L«.

(f) Ïªj éÂfis cŸsh£Á mik¥òfŸ eilKiw¥gL¤JtJ F¿¤J

khãy khR¡f£L¥gh£L thça« k‰W« khR f£L¥gh£L¡FG _y«

f©fhâ¡f¥gl nt©L«.

(g) khãy khR f£L¥gh£L thça§fŸ k‰W« FG¡fŸ Ïªj éÂfis

eilKiw¥gL¤JtJ F¿¤J mD¥Ãa m¿¡iffŸ bg‰W mjdo¥gilæš

M©l¿¡ifia jah® brŒJ mjid R‰W¢NHš, td« k‰W« thåiy

kh‰w¤Â‰fhd mik¢rf¤Âl« më¡f nt©L« k‰W« Ïjid bghJ

Ïizajs¤Âš gÂnt‰w« brŒa nt©L«.

(h) btë všiyæèUªJ xU ehis¡F IªJ l‹ vil¡F nkš

Âl¡fêÎ Âw§fis, gšntW éjkhd msÎfëš ifahS»‹w, fêÎ

brŒKiw k‰W« xUtif fêÎbrŒÍ« Tl§fë‹ btë všiyæèUªj

FoæU¥ò, tâf« k‰W« Ï‹dÃw f£Lkhd gâfis jL¡»‹w tifæš

Ïil¤jh§F k©ly§fis bjhl®ªJ brayh‰Wtj‰F©lhd têfh£LjšfŸ

btëæl nt©L«.

26

(i) cŸsh£Á mik¥òfŸ R‰W¢NHš gh®itæš Âl¡fêéid

mf‰wš xUtif brŒjš k‰W« brŒKiwfis, Ïªj éÂfëš cŸs

ãgªjidfS¡F£g£L Ã‹g‰Wtj‰F m›t¥nghJ têfh£LjšfŸ

btëælnt©L«.

(j) khãy§fS¡FŸ fêéid vL¤Jbrštj‰fhd m¿Îiufis

khãy k‰W« ôåa‹ Ãunjr§fS¡F tH§f nt©L«.

15. efu ÂuŸfŸ, fz¡bfL¥ò efu§fŸ k‰W« »uhk Cuh£Áfë‹ mÂfhu

k‹w§fS¡fhd flikfŸ k‰W« bghW¥òfŸ:

(a) khãy bfhŸif k‰W« c¤Â m¿é¡if btëæ£l MW khj

fhy¤Â‰FŸ, Âl¡ fêÎ nkyh©ik Â£l¤ij jah®brŒÂl nt©L«. mj‹

efiy khãy muR k‰W« ôåa‹ Ãunjr ã®thf§fŸ mšyJ khãy muR¤ Jiw

mšyJ ôåa‹ Ãunjr« m§Ñfç¡f¥g£l Kftuik¥ò¡F më¡f nt©L«.

(b) Foir¥gFÂ k‰W« Kiwrhuh ÅLfŸ, tâf tshf§fŸ,

ãWtd§fŸ k‰W« Vida FoæU¥ò Ïšyhj gFÂfŸ cŸë£litfëèUªJ

Ãç¡f¥g£l Âl¡ fêéid ÅLÅlhf br‹W nrfç¡f V‰ghL brŒa nt©L«.

mL¡Fkho f£ll§fŸ, bgça tâf tshf§fŸ, filfŸ, FoæU¥ò

tshf§fëš cŸs EiHÎ thæèèUªJ mšyJ Ï‹dÃw ã®zæ¡f¥g£l

Ïl§fëèUªJ nrfç¡fnt©L«.

(c) Kiwrhuh fêÎ nrfç¥gt®fŸ mšyJ fêÎ bghW¡Fgt®fë‹

mik¥òfS¡F m§Ñfhu« më¡f xU xG§fik¥ig V‰gL¤Âl nt©L«

k‰W« ÅLÅlhf br‹W fêÎfis nrfç¥gj‰fhd g§fë¥ig C¡Fé¥gj‰F

m§Ñfç¡f¥g£l fêÎ nrfç¥gt®fŸ mšyJ fêÎ bghW¡Fgt®fis

nk«gL¤Jtj‰F« x‹¿iz¡fÎ« xU xG§fik¥ig V‰gL¤Âl nt©L«.

27

d) Ra nrit FG¡fis mik¤J mt®fS¡F milahs m£il

tH§f nt©L«. mj‹ÃwF ÅLÅlhf br‹W fêÎfis nrfç¥gJ cŸë£l

Âl¡ fêÎ nkyh©ikæid x‹¿iz¡f C¡Fé¡f nt©L«.

(e) Ïªj éÂfë‹ m¿é¡if btëæ£l xU tUl fhy¤Â‰FŸ Ïªj

éÂfëš cŸs ãgªjidfis cŸsl¡»a Jiz éÂfis xU§»iz¤J

mjid cça fhy¤Âš eilKiw¥gL¤j¥gLtij cWÂ brŒa nt©L«.

(f) m›t¥nghJ, Kiwahd ga‹gh£L f£lz¤ij Ô®khå¤J, mªj

f£lz¤ij mt®fshfnth mšyJ m§Ñfç¡f¥g£l Kftuik¥ò thæyhf fêÎ

cUth¡Fgt®fëläUªJ bg‰W¡bfhŸs nt©L«.

(g) fêÎfis cUth¡Fgt®fŸ neuoahf fh»j«, j©Ù® gh£ošfŸ,

rhuha gh£ošfŸ, Fë®ghd nf‹fŸ, m£il bg£ofŸ, gH¤njhšfŸ, ciwfŸ

M»a fêÎfis bfh£lnth mšyJ ö¡»ba¿anth mšyJ Ú®ãiyfŸ,

tofhšfŸ, bghJ btëæl§fŸ, bjU¡fëš fêÎfis vç¡fnth k‰W«

òij¡fnth TlhJ. Ïªj éÂfëš cŸs ãgªjid¡fëš F¿¥Ã£LŸsthW

ju« Ãç¡f¥g£l fêÎfis cŸsh£Á mik¥òfshš m§Ñfç¡f¥g£l fêÎ

nrfç¥gt®fŸ mšyJ fêÎ bghW¡Fgt®fël« x¥gil¡f nt©L«.

(h) fêÎfëèUªJ kWRH‰Á bghUŸfis Kiwrhuh mšyJ

m§Ñfç¡f¥g£l fêÎ nrfç¥gt®fŸ k‰W« fêÎ bghW¡Fgt®fS¡F kWRH‰Á

brŒa¡Toa bghU£fis Ãç¤bjL¡f nghJkhd Ïilbtë bfh©l Ïu©lh«

ãiy nrä¥ò trÂfŸ mšyJ bghUŸ Û£ò trÂfŸ brŒJ bfhL¡fnt©L«.

#Îë, cnyhf«, f©zho, fh»j«, Ãsh°o¡ M»a Ãç¡f¥g£l kWRH‰Á

fêÎfis Mjhu Ïl¤Ânyna nrfç¥gj‰F fêÎ bghW¡F¥gt®fŸ k‰W«

28

kWRH‰Áahs®fS¡F Rygkhd têtiffŸ brŒJbfhL¡fnt©L«. k¡F«

fêÎfis nrä¡F« bjh£o¡F g¢ir ãwK«, kWRH‰Á fêÎfis nrä¡F«

bjh£o¡F btŸis ãwK«, Ï‹dÃw fêÎfis nrä¡F« bjh£o¡F fU¥ò

ãwK« mo¡fnt©L«.

(i) cŸq® mghafukhd fêÎfis bfh£Ltj‰F fêÎ goÎ

ika§fis mik¡f nt©L« k‰W« ghJfh¥ghf mf‰Wtj‰fhf cŸq®

mghafukhd fêÎfis Ïªj mika§fëš bfh£Ltj‰F fêÎ

cUth¡Fgt®fS¡F j¡f m¿ÎiufŸ tH§fnt©L«. mªj Ïl§fis efu«

k‰W« òw efu§fëš mjhtJ, ÏUgJ rJu Û£l®fŸ ml§»a gFÂ¡F xU ika«

mšyJ gFÂahf mik¡f nt©L«. mªj ika§fëš mghafukhd fêÎfŸ

bgw¥gL« neu¤Âid m¿é¡f nt©L«.

(j) khãy khR¡ f£L¥gh£L thça« mšyJ khR¡ f£L¥gh£L¡FGé‹

m¿ÎW¤jè‹ ngçš, mghafukhd fêéid ghJfh¥ghf it¤ÂUªJ xUtif

brŒÍ« Ïl¤Â‰F vL¤J¢bršy¥gLtij cWÂ brŒa nt©L«.

(k) rhiyia bgU¡» nrfç¡f¥g£l ku Ïiyfis vç¡f¡ TlhJ vd

rhiy bgU¡Fgt®fS¡f m¿ÎW¤j nt©L« mjid jåahf nrä¤J k‰W«

cŸsh£Á mik¥òfshš m§Ñfç¡f¥g£l Kfikæl« mšyJ fêÎ

nrfç¥gt®fël« x¥gil¡fnt©L«.

(l) fêÎ nrfç¥gt®fŸ k‰W« fêÎ bghW¡Fgt®fS¡F Âl¡ fêÎ

nkyh©ik F¿¤j gæ‰Á më¡fnt©L«.

(m) ÂdªnjhW« fhŒf¿, gH«, ó, Ïiw¢Á, nfhê k‰W« Û‹

rªijfëèUªJ fêÎfis nrfç¡fnt©L«. Rfhjhukhd NœãiyfŸ

29

cUthF« tifæš mªj gFÂfëš cŸs rªijfëš k‰W« mjdUfhikæš

gutyh¡f¥g£l fy¥ò cu jsthl« mšyJ gnah-Û¤nj‹ jsthl« mik¡f

nt©L«.

(n) cŸsf ãiyik k‰W« tâf brašghL, k¡fë‹ ml®¤Âia¥

bghW¤J thu¤Â‰F Ïu©L Kiw mšyJ xU ehŸ é£L xU ehŸ mšyJ

ÂdªnjhW« cg-rªJ¡fŸ, rªJ¡fŸ k‰W« rhiyfëš T£oa fêÎfis

jå¤jåahf nrfç¡fnt©L«.

(o) j‰fhèf nrä¥ò rhiy F¥igfŸ k‰W« nk‰gu¥ò

tofhšfëèUªJ Ú¡f¥g£l t©lšfis ngh¡Ftu¤J thfd¤Âš neuoahf

nrfç¡f Koahj ãiyæš ÏUªjhš, mt‰¿‰F _oæL« tifæš Ïu©lh«

ãiy nrfç¥ò trÂfis cUth¡fnt©L«. Ï¤jifa fêÎfŸ cŸsh£Á

mik¥òfëdhš F¿¥Ã£l fhy Ïilbtëæš nrfç¡f¥g£L m¥òw¥gL¤j¥gl

nt©L«.

(p) Koªjtiu njh£l¡fiy, njh£l§fŸ k‰W« ó§fh fêÎfis

jå¤jåahf nrfç¤J, mjid njh£l« k‰W« ó§fh¡fëš brašKiw¥gL¤j

nt©L«.

(q) Ãç¡f¥g£l k¡F« fêÎfis ÏU¥ò it¡F« Ïl§fshd fy¥ò cu

ÏaªÂuf«, cæç Û¤njdh¡f ÏaªÂuf« mšyJ VjhtJ xU Ïl¤Â‰F vL¤J¢

bršynt©L«. Ï›tif¡ fêÎfS¡F M§fh§nf bršKiw¥gL¤JjY¡F

K¡»a¤Jt« tH§f¥gl nt©L«.

(r) k¡fhj fêÎfis mªjªj ÏU¥òit¡F« Ïl« mšyJ bghUŸ

Û£ò Ïl§fŸ mšyJ Ïu©lh« ãiy Ïl§fS¡F vL¤J¢ bršynt©L«.

30

(s) 2016-M« M©L f£ll k‰w« Ïogh£L fêÎfŸ nkyh©ik

éÂfŸ F¿¥Ã£LŸsthW f£ll k‰W« Ïogh£L¡ fêÎfis vL¤J¢

bršynt©L«.

(t) ÏU¥ò it¡F« Ïl§fis¢ R‰¿ Rfhjhu NœãiyfŸ k‰W«

J®eh‰w¤ij¡ f£L¥gL¤J« bghU£L fêéid brŒKiw¥gL¤jÎ«, rhz

vçthÍ, Å£L¡fy¥ò cu§fis nk«gL¤jÎ« k‰W« fêÎ nkyh©ik¡F

r_f§fis <LgL¤jnt©L«.

(u) Ïurhad cu§fis Ïu©lh©Lfëš ga‹gL¤JkhW

gh®¤J¡bfhŸsnt©L«. cŸsh£Á mik¥òfshš guhkç¡f¥gL« mid¤J

ó§fh¡fŸ k‰W« njh£l§fŸ, mj‹ mÂfhu¤Â‹ ÑGŸs Vida Ïl§fëš

Koªjtiu fy¥ò cu¤ij¥ ga‹gL¤Âlnt©L«. Kiwrhuh fêÎ kWRH‰Á

brŒgt®fŸ, kWRH‰Á K‹nd‰ghLfŸ brŒtj‰F j¡f C¡f¤ bjhiffŸ

më¡f¥gl nt©L«.

(v) k¤Âa khR¡f£Lgh£L thça« tiuaW¤j ju§fS¡nf‰wthW«,

m›t¥nghJ ef®òu ts®¢Á mik¢rf« tH§»ÍŸs têfh£Ljè‹goÍ«

Ñœ¡F¿¥Ã£LŸs E£g§fisÍ« nr®¤J mt®fshf mšyJ jåah® Jiw

g§fë¥òl‹ mšyJ Kftuik¥ò thæyhf Âl¡fêé‹ _y« bgw¥g£l

gyéjkhd bghUŸfis¡ Fiwªj mséš ga‹gL¤Jtj‰nf‰wthW j¡f

E£g§fis¥ga‹gL¤J« tifæš Âl¡ fêÎ ÏU¥ò it¡F« Ïl§fŸ k‰w«

mjDl‹ bjhl®òila c£f£lik¥òfis¥ guhkç¡fÎ«, Ïa¡fÎ«, f£Lkhd

trÂfS¡F tif brŒa¥glnt©L«. Ñœ¡F¿¥Ã£oU¡F« R‰W¢RHš jh¡f«

k‰W« ngh¡Ftu¤J bryéid¡ Fiw¡F« tifæš xU§»iz¡f¥g£l

brŒKiw¡F j¡f K‹Dçik tH§fnt©L«:-

31

(a) cæ® Û¤nj‹ M¡Fjš, E©Qæ®¡fy¥ò cukh¡fš, òG fy¥ò

cukh¡fš, fh‰W òfh brçkhd« mšyJ k¡F« fêÎfis cæç

ãiy¥gL¤jY¡fhd Vida ahbjhU brŒKiw¥gL¤Jjš.

(b) Âl¡ fêÎ rh®ªj ä‹ c‰g¤Â ãiya§fŸ mšyJ Ábk‹£

ciyfS¡F _y¥ bghUŸ tH§fÎ« mšyJ fêéid vç¥gj‰F

fêéèUªJ bgw¥gL« vçbghUŸ c£gl vçr¡Â brŒKiw¥gL¤Jjš.

(w) Ïªj éÂfëš tiuaW¡f¥gll Kiwæ‹go m£ltiz-1Ïš

F¿¥Ã£LŸs t©lš fêÎfis mf‰w mt®fshf mšyJ Vida ahbjhU

Kftuik¥ò thæyhf Rfhjhu fêÎfŸ òij¡f¥g£l ãy« k‰W« mJ

bjhl®òila c£f£lik¥ig¥ guhkç¡fÎ«, Ïa¡fÎ« k‰W« f£Lkhd«

brŒÂlÎ« nt©L«.

(x) M©l¿¡ifæš _yjd KjÄ£o‰F« Âl¡fêÎ nkyh©ik

nrit¡F« njitahd ãÂ xJ¡f« bghU£L tê tiffŸ brŒant©L«. Ïªj

éÂfS¡F£g£L cŸsh£Á mik¥òfë‹ Vida flikahd brašghLfŸ

k‰W« Âl¡fêÎ nkyh©ik¡F V‰wthW njitahd ãÂia xJ¡»a Ã‹dnu

cŸsh£Á mik¥òfŸ mj‹ j‹å¢irahd brašghLfS¡fhd ãÂia

xJ¡fnt©L«.

(y) mªjªj Ïl¤Â‰nf‰wthW khãy khR f£L¥gh£L thça« k‰W«

khR f£L¥gh£L¡ FGéläUªJ xU ehis¡F IªJ bk£ç¡ l‹ fêÎ gUkD¡F

nkš cŸs Rfhjhu fêÎfŸ òij¡f¥g£l ãy« fêÎ brašKiw, ifahS« Kiw

mšyJ mf‰wš trÂfis¡ f£lik¥gj‰fhd m§Ñfhu« bgw got« 1Ïš

cŸsthW é©z¥g« më¡fnt©L«.

32

(z) m§Ñfhu« fhyhtÂahtj‰F FiwªjJ mWgJ ehis¡F

K‹duhtJ m§Ñfhu¤ij¥ òJ¥Ã¥gj‰F é©z¥Ã¡f nt©L«.

(za) ãaä¡f¥g£l mÂfhç mšyJ efuh£Á ãUthf Ïa¡Fe® mšyJ

Mizahsçl« tU« M©o‹ V¥uš khj« 30 M« njÂa‹W mšyJ mj‰F

K‹d® got«-IVÏš cŸsthW M©l¿¡if jah® brŒJ më¡f nt©L«.

(zb) x›bthU M©o‹ nk khj« 31 M« njÂ¡FŸ mªjªj khãy

khR¡f£L¥gh£L thça« mšyJ khR¡f£L¥gh£L¡ FG k‰W« Cuf ts®¢Á

Jiw mšyJ »uhk Cuh£Á mšyJ khãy ef®¥òw ts®¢Á¤ Jiwæ‹ bghW¥ò

brayhsU¡F M©l¿¡ifia mD¥Ã it¡fnt©L«.

(zc) Ãç¡f¥g£l fêÎfis ÅL Ålhf nrfç¥gj‰F« mf‰wš trÂ

mšyJ brŒKiw¡F fy¥g‰w fêÎfis Kjš k‰W« Ïu©lh« ãiy

vL¤J¢brštj‰F« gâahs®fsh»a x¥gªj¤ bjhêyhs®fŸ k‰W«

nk‰gh®itahs®fS¡F¤ jFªj gæ‰Á më¡fnt©L«.

(zd) Âl¡fêéid ifahS« mid¤J¥ gâahs®fS¡F« brhªj

ghJfh¥ò cgfuz§fshd ÓUil, xëtU« nfh£LfŸ, ifÍiwfŸ,

kiH¡nfh£LfŸ, cça fhyâfŸ k‰W« Kf_ofŸ tH§f nt©L«.

mitfis ntiy ãä¤jkhf ga‹gL¤J« tifæš Ïa¡Fgt®

gh®¤J¡bfhŸsnt©L«.

(ze) rªij tshf§fŸ k‰W« FG Å£L r_f§fŸ më¡F« f£ol

tiugl¤Â‰F m§Ñfhu« më¡F«nghJ mªj¡f£ol¤Âš Ãç¡f¥g£l

fêÎfis nrä¥gj‰F« fêÎfis Ãç¥gj‰F«, nrfç¥gj‰F« cça ika§fŸ

mik¡f¥g£oU¡»wjh v‹gij cWÂ brŒÂl nt©L«.

33

(zf) Ã‹g‰w jtW»wt®fŸ, F¥ig nghLgt®fS¡F cldo mguhj«

éÂ¡F« tifæš jFªj be¿KiwfŸ k‰W« Jiz éÂfŸ tF¤Âl nt©L«.

tF¡f¥g£l Jiz éÂfë‹go cldo mguhj« éÂ¥gj‰F cŸsh£Á

mÂfhçfŸ k‰W« mYty®fS¡F mÂfhu« tH§f nt©L« k‰W«

(zg) bjhl®ghlš Ãu¢rhu«, fšé k‰W« jftš bjhl®ò _ykhf

bghJ éê¥òz®Î V‰gL¤Âl nt©L«. fêÎ cUth¡Fgt®fS¡F

ÑœF¿¥Ã£LŸsthW jFªj gæ‰Á më¡f nt©L«. mjhtJ

(i) F¥ig nghlhjJ;

(ii) fêÎ cUth¡Ftij¡ Fiw¥gJ;

(iii) Koªjtiu fêÎ kWga‹gL¤jš;

(iv) _y¤Ânyna fêÎ cUthF« Ïl¤Ânyna cŸq® mghafukhd

fêÎfŸ k‰W« Rfhjhu fêÎfŸ, k¡F« fêÎfŸ, k¡fhj (kWRH‰Á

k‰W« vëÂš Ô¥g‰w¡Toa fêÎfŸ) fêÎfŸ vd Ãç¥gj‰F gæ‰Á

bfhL¤jš.

(v) Å£L cukh¡fš, k©òG cu¤jahç¥ò, rhz vçthÍ M¡f« mšyJ

r_f mséyhd cukh¡fY¡F gæ‰Á bfhL¤jš.

(vi) cŸsh£Á mik¥òfŸ tiuaW¤jthW jFªjthW bghÂªJ mšyJ

éahghu¡ F¿ cçikahs®fŸ tH§»a ciwfëš clD¡Fl‹

vL¡f¥g£l ga‹gL¤Âa Rfhjhu¡ fêÎfis ghJfh¥ghf

ciwælnt©L«. k¡fhj fêÎfis mj‰fhd bjh£ofëš

it¡fnt©L«.

(vii) fêÎ cUth¡F« Ïl¤Ânyna cŸs gšntW bjh£ofëš Ãç¡f¥g£l

fêÎfis nrä¡fnt©L«.

34

(viii) Ãç¡f¥g£l fêÎfis fêÎ nrfç¥gt®fŸ k‰W« fêÎ

bghW¡Fgt®fŸ, kWRH‰Áahs®fŸ mšyJ fêÎ nrfç¥ò

Kft®fël« x¥gil¡f nt©L«.

(ix) Âl¡ fêÎ nkyh©ik ãiy¤Âl cŸsh£Á k‹w¤jhš

m§Ñfç¡f¥g£l egçl« mšyJ cŸsh£Á mik¥Ãl« mšyJ fêÎ

nrfç¥gtçl« khj f£lz« mšyJ ga‹gh£L¡ Tèia

brY¤Âlnt©L«.

(zh) éÂ 23-š F¿¥Ã£LŸsthW Rfhjhu fêÎfŸ òij¡f¥g£l ãy«

Ïa¡f¥gLtj‰F« f£lik¥gj‰F« fhytiuaiw Koªj Ã‹d®, fy¥ò¡

fêÎfis bfh£LtJ mšyJ ãy¤Âš ãu¥òtJ cldoahf ãW¤j¥gl nt©L«.

(zi) m£ltiz-1Ïš cŸs étu¡F¿¥òfis ãiwÎ brŒÍ« tifæš cŸs

kWga‹ghL mšyhj, k¡fhj, kWRH‰Á brŒaKoahj, vÂ®éidašyhj

kªjkhd fêÎfŸ k‰W« K‹ brayh¡f ãuhfç¤jš k‰W« fêÎ brašKiw

trÂfëèUªJ tU« t©lšfŸ M»ad k£Lnk Rfhjhu fêÎfŸ òij¡f¥gL«

Ïl§fS¡FŸ mDkÂ¡f¥gl nt©L«. våD«, ó{a¡fêÎ v‹w éU«Ãa

neh¡f¤ij vŒJtj‰F fêÎfis kWRH‰Á mšyJ kWga‹ghL brŒa

mid¤J Ka‰ÁfisÍ« nk‰bfhŸsnt©L«.

(zj) mid¤J giHa Âwªjbtë bfh£L« Ïl§fŸ, j‰nghJ

Ïa§»¡bfh©oU¡F« bfh£L« Ïl§fis, cæç Û£blL¤jš k‰W« cæç

Ru§f« mik¤jš rh¤Âakh vd MŒÎ brŒJ rh¤Âakhd Ã‹d® Ïl§fëš

cæç Û£blL¥gj‰F mšyJ cæç Ru§f« mik¡f jFªj braš elto¡iffŸ

vL¡fnt©L«.

(zk) bfh£L« Ïl§fŸ cæç Û£blL¥gj‰F« mšyJ cæ® Ru§f¤Â‰F

cfªjjhf Ïšiybaåš, mjid R‰W¢NHY¡F ghÂ¥ò V‰gL¤Jtij¤

35

jL¡F« tifæš fêÎfŸ òij¡f¥g£l Ïl¤ij _L« be¿fë‹go m¿éaš

ó®tkhf _l¥glnt©L«.

16. khãy khR¡ f£L¥gh£L thça« k‰W« khR¡f£L¥gh£L¡ FGé‹ flikfŸ:

(a) khãy§fŸ mj‹ M£Á všiy¡F£g£l cŸsh£Á mik¥òfŸ thæyhf

Ïªj éÂfis brašgL¤Â Ïªj éÂfŸ eilKiw¥gL¤Jjiy khãy

ef®¥òw ts®¢Á¤ Jiwæ‹ bghW¥ò brayhs® mšyJ efuh£Á ã®thf

Ïa¡Feuf¤Jl‹ xU§»izªJ M©o‰F ÏUKiwahtJ ÓuhŒÎ brŒa

nt©L«.

(b) R‰W¢RHš ju§fŸ k‰W« m£ltiz-1 k‰W« m£ltiz-2Ïš

F¿¥Ã£LŸs ãgªjidfS¡F£g£L fêÎ braš KiwfŸ k‰W« xU

tifbrŒÍ« Ïl§fis f©fhâ¡f nt©L«.

(c) cŸsh£Áfshš m§Ñfç¡f¥g£l Vida ahbjhU Kftuik¥ò«

mšyJ cŸsh£ÁæläUªJ é©z¥g¥ got« 1-I¥ bg‰wÃ‹

m§Ñfç¡f¥glnt©oa Â£l§fis MŒÎ brŒJ mj‰fhd jFªj

érhuiz nk‰bfhŸsnt©L«.

(d) m§Ñfç¡f¥gl nt©oa Â£l§fis MŒÎ brŒÍ« bghGJ Vida

khãy ef®¥òw ts®¢Á¤Jiw, efu eh£L¥òw Â£lälš Jiw, kht£l

Â£l¡ FG mšyJ bgUefu gFÂ Â£l¡ FG, ékhd ãiya« mšyJ

ékhdjs mÂfhu k‹w«, ãy¤jo Ú® thça«, uæšnt, ä‹ éãnahf

ãWtd§fŸ, beLŠrhiy Jiw k‰W« Vida bjhl®òila gšntW

Kftuik¥Ã‹ fU¤J¡fŸ k‰W« mªjªj r£l Â£l§fë‹

36

x¥òjY¡F£g£L fUÂ¥ gh®¡f¥g£L mt®fë‹ fU¤J¡fis

më¥gj‰F mt®fS¡F eh‹F thu« fhy mtfhr« tH§f¥gL«.

(e) Ãw ãgªjidfSl‹ m£ltiz-1 k‰W« m£ltiz 2Ïš

F¿¥Ãl¥g£LŸs R‰W¢NHš ju§fŸ k‰W« ãiwnt‰Wif

msÎnfhèid filÃo¡F« cŸsh£Á mik¥ghš mDkÂaë¡f¥g£l

Vida ahbjhU Kftuik¥ò mšyJ ÏaªÂu¤ij Ïa¡Fgt® mšyJ

cŸsh£Á mik¥Ã‰F got« II-Ïš 60 eh£fS¡FŸ mDkÂ

tH§»lnt©L«.

(f) x¥òjšfë‹ brašÂwDl‹ nk‰brh‹d mDkÂ¡fhf brašÂwid

x¤ÂU¡f¢ brŒjš.

(g) F¿¥Ãl¥g£l ãgªjidfS¡F£g£L cŸsh£Á mik¥ò mšyJ trÂ

brŒgt® cça gâfëèUªJ jt¿é£lhš vªj neu¤ÂY« c£ÃçÎ (a)

_y« më¡f¥g£l m§Ñfhu¤ij jil mšyJ u¤J brŒÂl nt©L«.

Mdhš cŸsh£Á mik¥ò mšyJ ãWtd¤Â‰F m¿¡ifaë¡fhkš

mt®fS¡F më¡f¥g£l m§Ñfhu¤ij jil brŒanth mšyJ u¤J

brŒanth TlhJ.

(h) òJ¥Ã¤jY¡fhf më¡f¥gL« é©z¥g¤Âid bg‰W, x›bthU

é©z¥g§fë‹ jFÂfis MŒÎ brŒJ, m§Ñfhu¤ij mL¤j IªJ

M©o‰F òJ¥Ã¡fnt©L«. Mdhš trÂ Ïa¡Fgt® R‰W¢NHš

mDkÂ Miz, x¥òjšfŸ, m§Ñfhu§fëš F¿¥Ã£LŸs ãgªjidfŸ

mšyJ ju§fŸ c£gl mid¤J éÂfisÍ« ãiwnt‰¿æU¡fnt©L«.

37

(2) khãy khR f£L¥gh£L thça« k‰W« khR f£L¥gh£L¡ FG,

é©z¥gjhuçl« nf£l¿a nghJkhd msÎ thŒ¥ò bfhL¤J mtUila

m§Ñfhu« vj‰fhf òJ¡f¥gléšiy mšyJ tH§f¥gléšiy v‹gj‰F©lhd

fhuz§fis vG¤Jtot¤Âš gÂÎ brŒant©L«.

(3) òÂa bjhêšE£g§fshf ÏU¥Ã‹, k¤Âa khR f£L¥gh£L thça«, khãy khR

f£L¥gh£L thça« mšyJ khR f£L¥gh£L FG mj‰fhd cça ju§fis

tiuaW¡f k¤Âa khR f£L¥gh£L thça¤ij mQfyh«.

(4) ne®é‰nf‰g khãy khR f£L¥gh£L thça« mšyJ khR f£L¥gh£L FG

V‰gë¡f¥g£LŸs tiuaW¡f¥g£l ju§fŸ k‰W« V‰gë¡f¥g£l R¤Âfç¥ò

bjhêšE£g« k‰W« mDkÂæš F¿¥Ãl¥g£l ãgªjidfŸ k‰W« Ïnj éÂæ‹

Ñœ m£ltizfŸ 1 k‰W« 2-š F¿¥Ãl¥g£l ju§fŸ cçathwhf

fUj¥g£lnghJ Mdhš Xuh©o‰F Fiwahj mséš Ã‹g‰w¥gLtij

f©fhâ¡f nt©L«.

(5) mghafukhd fêÎ bfh£L« ÏaªÂu§fëš fêÎ cUth¡Fgtuhš cŸq®

mghafukhd fêÎfis bfh£Ltj‰F« k‰W« ghJfh¥ghf ifahStj‰F«

cŸsh£Á mik¥òfS¡F khãy khR f£L¥gh£L thça« k‰W« khR

f£L¥gh£L¡ FG m¿ÎiufŸ tH§fyh«.

(6) khãy§fS¡FŸ fêÎ bfh©L bršy¥gLtij khR f£L¥gh£L thça«

k‰W« khR f£L¥gh£L¡ FG xG§FgL¤j nt©L«.

17. lag®fŸ k‰W« Rfhjhu gŠRfŸ k‰W« ö¡» v¿a¥gL« bghU£fë‹

é‰gid¡F¿ cçikahs®fŸ k‰W« jahç¥ghs®fë‹ flikfŸ:

(1) jfu«, f©zho, Ãsh°o¡if bfh©L Á¥gkh¡Fjš M»a ö¡» v¿a¡Toa

38

bghUŸfë‹ jahç¥ghs®fŸ mšyJ mªj bghUis rªij¡F m¿Kf¥gL¤J«

é‰gid¡F¿ cçikahs®fŸ midtU«, fêÎ nkyh©ik mik¥Ãid

V‰gL¤j cŸsh£Á mik¥ò j¡f ãÂÍjé brŒÂl nt©L«.

(2) k¡fhj tifæèU¡F« Ãsh°o¡if bfh©L Á¥gkh¡f¥g£l mªjªj

é‰gid¡F¿ cçikahs®fŸ é‰gid¡F mšyJ rªij¡F bfh©L tU«

bghU£fëdhš mt®fŸ jahç¡F« bghU£L btëtU« Á¥gkh¡F« fêÎfis

nrfç¥gj‰F V‰gh£L Kiw x‹iw mik¡f nt©L«.

(3) Rfhjhu gŠRfŸ k‰W« lag®fis jahç¥gt®fŸ mšyJ é‰gid¡F¿

cçikahs®fŸ mšyJ rªij brŒÍ« ãWtd§fŸ mid¤J« kWRH‰Á

bghU£fisÍ« mt®fSila bghU£fëš Koªjtiu ga‹gL¤j têtif

brŒÂl nt©L« mšyJ mt®fSila Rfhjhu bghUë‹ ciwænyna mªj

lag® mšyJ Rfhjhu gŠRfis mf‰¿l xU ÁW ig mšyJ ciwia

it¤Âlnt©L«.

(4) mid¤J jahç¥gt®fŸ, é‰gid¡F¿ cçikahs®fŸ mšyJ rªij brŒÍ«

ãWtd§fŸ mt®fSila bghU£fis mf‰¿lÎ« ciwælÎ« k¡fS¡F

gæ‰Á më¡f nt©L«.

18. Âl¡fêÎ mo¥gilæyhj fêéèUªJ bgw¥gL« vçbghUŸ

jsthl¤ÂèUªJ üW »nyhÛ£lU¡FŸ ãWt¥g£LŸs bjhêyf ÃçÎfë‹

flikfŸ:

Âl¡fêÎ mo¥gilæyhd fêéèUªJ bgw¥gL« vçbghUŸ

jsthl¤ÂèUªJ üW »nyhÛ£lU¡FŸ ãWt¥g£L vçbghUŸ ga‹gL¤J«

bjhêyf ÃçÎfŸ mid¤J«, Ïªj éÂfŸ btëæl¥g£l MW khj fhy¤Â‰FŸ

39

mt®fŸ ga‹gL¤J« vçbghUëš FiwªjJ 5 éG¡fhL msé‰F xJ¡f¥g£l

fêéèUªJ bgw¥gL« vçbghUis ga‹gL¤j V‰ghLfŸ brŒant©L«.

19. Âl¡fêÎ brŒKiwgL¤Jjš k‰W« R¤Âfç¥ò trÂæid V‰gL¤JtJ

bjhl®ghd flikfS¡fhd msÎnfhš:

(1) ãy« xJ¡Ñ£o‰F bghW¥ò t»¡»‹w JiwahdJ Âl¡fêÎ brŒKiwfŸ

k‰W« R¤Âfç¥ò trÂfS¡F jFªj ãy§fis xJ¡Ftj‰F bghW¥ghdjhF«.

mªj Ïl§fis k¤Âa khãy muR k‰W« k¤Âa muÁ‹ neuo M£Á¥gâ

ãUthf« thæyhf m¿é¡ifæL«.

(2) ef®òu ts®¢Á mik¢rf« jah® brŒj Âl¡fêÎ nkyh©ik F¿¤j ifnaL

k‰W« k¤Âa khR f£L¥gh£L thça« m›t¥nghJ ÏJ bjhl®ghd tH§»a

bjhêšE£g têfh£Ljšfis Ã‹g‰¿ trÂ brŒgt®, trÂæid totik¤Âl

nt©L«.

(3) khãy khR f£L¥gh£L thça« k‰W« khR f£L¥gh£L¡ FGéläUªJ trÂ

ãWtd« cça mDkÂ bg‰¿U¡fnt©L«.

(4) Âl¡fêÎ brŒKiw k‰W« R¤Âfç¥ò trÂfë‹ R‰W¥òw NHš brašgh£L

ju§fis khR f£L¥gh£L thça« k‰W« khR f£L¥gh£L¡ FG f©fhâ¤Âl

nt©L«.

(5) Âl¡fêÎ brŒKiw k‰W« R¤Âfç¥ò Ïl¤Â‹ Ïa¡Fgt® k‰W« ef®¥òu

ts®¢Á mik¢rf¤jhš btëæl¥g£l Âl¡fêÎ nkyh©ik F¿¤j ifnaL

k‰W« m›t¥nghJ k¤Âa khR f£L¥gh£L thça¤jhš tH§f¥g£l têfh£o

F¿¥òfë‹go Âl¡fêÎ brašKiw¥gL¤Jjš mšyJ R¤Âfç¥ò Ïl¤Âš

40

ghJfh¥ghd k‰W« R‰W¢NHšfS¡F cfªj brašghLfS¡F bghW¥ghs®

Mth®.

(6) r«kªj¥g£l cŸsh£Á mik¥òfŸ k‰W« khãy khR f£L¥gh£L thça«

k‰W« khR f£L¥gh£L¡ FGél« Âl¡fêÎ brašKiw¥gL¤jš k‰W«

R¤Âfç¥ò Ïl¤Â‹ Ïa¡Fgt® x›bthU M©o‹, V¥uš khj« 30 njÂ¡FŸ

got« 3-š M©l¿¡ifia më¡f nt©L«.

20. kiy¥ gFÂfëš Âl¡fêÎ nkyh©ik¡fhf vL¡f¥glnt©oa msÎnfhš:

kiy gFÂfëš, Ñœ étç¡f¥g£LŸs TLjš gFÂfSl‹ éÂ 15š cŸsh£Á

mÂfhuk‹w§fS¡fhd k‰W« flikfŸ bghW¥òfŸ mid¤J« bghUªJ«.

(a) kiy¥gFÂfëš fêÎfŸ òij¡f¥g£L xUtif brŒa¥g£l Ïl¤ij

mik¥gij jé®¡f nt©L«. brŒKiw¥gL¤Jjš Ïl¤ÂèUªJ vŠÁa

fêitÍ« mghak‰w fêéidÍ« ÏU¥òit¡f¥gL« Ïl§fëèUªJ

nrfç¥gj‰F j¡f cŸsl¡fä¡f Ïl¤Âš xU kh‰W ãiya§fis mik¡f

nt©L«. Rfhjhu fêÎfŸ òij¡f¥g£L xUtif brŒa¥gL« Ïl¤ij mik¡f

kiyæš ÏUªJ 25 ».Û ÑGŸs rkbtë gFÂfëš jFªj Ïl« milahs«

fhz¥glnt©L«. kh‰W ãiya§fëèUªJ btëtU« vŠÁa fêÎfis mªj

Rfhjhu fêÎfŸ òij¡f¥g£L xUtif brŒa¥g£l Ïl¤Âš

bfh£l¥glnt©L«.

(b) m¤jifa ãy« »il¡féšiybaåš, vŠÁa k‰W« mghafukhd fêÎfis

bfh£l, t£lhu Rfhjhu fêÎfŸ òij¡f¥g£L xUtif brŒa¥gL« Ïl¤ij

mik¡f¥gl nt©L«.

41

(c) cŸsh£Á mik¥òfŸ Jiz éÂfis têtF¡f nt©L« k‰W« Fok¡fŸ

fêÎfis rhiyfëš ö¡»ba¿tij jilbrŒa nt©L«. fh»j«, j©Ù®

gh£ošfŸ, Fë®ghd gh£ošfŸ k‰W« m£il gh¡bf£L¡fŸ mšyJ Vida

Ãsh°o¡ mšyJ fh»j fêÎfis kiyfS¡F Ñœ mšyJ rhiyfëš

bfh£lhkš ÏU¥gj‰F fLikahd têKiwfis R‰Wyh gaâfS¡F

tH§»lnt©L« mj‰F khwhf m¤jifa fêÎfis mid¤J R‰Wyh

jy§fëY« cŸsh£Á k‹w¤jhš it¡f¥g£LŸs F¥ig bjh£ofëš

nghLtj‰F mt®fis tèÍW¤j nt©L«.

(d) kiy¥gFÂfis R‰¿¥gh®¡f tU« mid¤J R‰Wyh gaâfëlK« òwefç‹

EiHÎ thæšfŸ k‰W« R‰Wyh jy§fëš és«gu§fŸ thæyhfÎ« czÎ

éLÂfŸ, R‰Wyh éLÂfŸ mšyJ v§bfšyh« R‰Wyh gaâfŸ

j§F»wh®fnsh, m§F JizéÂfëš cŸs Âl¡fêÎ nkyh©ik F¿¤J

cŸsh£Á mik¥òfŸ vL¤Jiu¡f, j¡f têtif brŒant©L«.

(e) Âl¡fêÎ nkyh©ik nritfŸ ãiy¤Âl R‰Wyh gaâfëläUªJ EiHÎ

thænyna Âl¡fêÎ nkyh©ik f£lz¤ij cŸsh£Á mik¥ò tNš brŒÂl

nt©L«.

(f) ãy xJ¡Ñ£o‰F bghW¥ò t»¡»‹w JiwahdJ, kiyfëš gutyh¡f¥g£l

fêÎ brŒKiw Ïl§fis mik¡f jFªj ÏltÂfis milahs« f©L

xJ¡ÑL brŒant©L«. mªj ÏU¥ò it¡f¥gL« Ïl§fis, cŸsh£Á

mik¥òfŸ V‰gL¤j nt©L«. kiy¥gFÂfis KGikahf ga‹gL¤j

gonjh£l V‰gh£L Kiw eilKiw¥gL¤j¥gl nt©L«.

42

21. fêéèUªJ vçr¡Â brŒKiw¡fhd msÎnfhš:

(1) 1500 K/Cal/KG mšyJ mj‰Fnkš bt¥g myF cila kW RH‰Á brŒaKoahj

fêÎfis, fêÎfŸ òij¡f¥g£L xUtif brŒa¥g£l Ïl¤Âš bfh£l¡TlhJ.

fêÎfëèUªJ bgw¥gL« vçbghUŸ thæyhf vçr¡Â cUth¡f¤Â‰F k£Lnk

ga‹gL¤j nt©L« mšyJ fêéèUªJ bgw¥gL« vçbghUŸ jahç¡f

_y¥bghUshf tH§f¥gl nt©L«.

(2) mÂf bt¥g myFila fêÎfis Ábk©£ mšyJ mdš ä‹ ãiya§fëš

cl‹ brŒKiw¡Fga‹gL¤Âl nt©L«.

(3) xU ehis¡F 5 l‹fS¡F nkš brŒKiw bfhŸssit bfh©l fêéèUªJ

vçr¡Â jahç¡f fUJ»‹w cŸsh£Á mik¥òfŸ mšyJ Ïa¡Fgt® mšyJ

ãakd« brŒa¥g£l Kftuik¥ghs®fŸ got« 1-š cŸs é©z¥g¤ij mªj

Ïl¤Â‰Fça khãy khR f£L¥gh£L thça« mšyJ khR f£L¥gh£L¡ FGél«

më¡f¥glnt©L«.

(4) khãy khR f£L¥gh£L thça« mšyJ khR f£L¥gh£L¡ FG m›thW

fêéèUªJ M‰wš c‰g¤Â brŒÍ« Ïl¤ij mik¥gj‰F bgw¥g£l

é©z¥g§fis, MŒÎ brŒJ 60 eh£fS¡FŸ x¥òjš tH§»l nt©L«.

22. eilKiw¥gL¤j nt©oa fhytiuaiw:

Ïªj éÂfis eilKiw¥gL¤j nt©oa cŸsh£Á mik¥òfŸ k‰W«

Vida r«kªj¥g£l mÂfhçfŸ, ne®é‰nf‰g mt®fshf neuoahf mšyJ

Kftuik¥ghs®fis <LgL¤Jtj‹ thæyhf ÑœF¿¥Ã£LŸs

fhytiuaiw¡FŸ nghJkhd c£f£lik¥ig V‰gL¤jnt©L«.

bjhl®

v©

brašghLfŸ

Ïªj éÂfŸ

btëæl¥g£l

ehëèUªJ fhy msÎ

1. Âl¡ fêÎ brŒKiw Ïl§fis

V‰gL¤Jtj‰fhd cça Ïl§fis f©l¿jš.

Xuh©L

2. 0.5 äšèa‹ k¡fŸ bjhif¡F¡ Fiwthd

cŸsh£Á mik¥òfëš cŸs cça

Xuh©L

43

bjhFÂfS¡F V‰g bghJ t£lhu Rfhjhu

fêÎfis xUtif brŒÍ« gFÂia

V‰gL¤Jtj‰fhfÎ«, 0.5 äšèa‹ k¡fŸ

bjhif¡F« äifahf cŸs cŸsh£Á

k‹w§fëš cŸs cça bjhFÂfS¡F V‰g

bghJ mšyJ t£lhu Rfhjhu fêÎfis xU

tif brŒÍ« gFÂia V‰gL¤Jtj‰fhfÎ«

mšyJ fêÎfis xU tif brŒÍ« gFÂia

V‰gL¤Jtj‰fhfÎ« mšyJ jå t£lhu

Rfhjhu fêÎfis xU tif brŒÍ« gFÂia

mik¡f cça Ïl§fis milahs§fŸ

f©l¿jš.

3. Rfhjhu fêÎfis xU tif brŒÍ« gFÂia

V‰gL¤Jtj‰fhfÎ« k‰W« Âl¡fêÎfis

gj¥gL¤J« trÂfis V‰gL¤Jtj‰Fça

Âw‹fŸ mik¡f cça Ïl§fis th§Fjš.

Ïu©lh©LfŸ

4. mªj Ïl¤Ânyna kªjkhd Âl¡fêÎfŸ, Å£L

mgha bghU£fŸ, Rfhjhu fêÎfŸ,

rh«gyhf¡Toa, kWRH‰Á brŒa¡Toa,

Ïa‰ifahf k¡F« j‹ikÍila fêÎfis

Ãç¤bjL¥gj‰fhd rhjd§fis ãWÎjš.

Ïu©lh©LfŸ

5. fêÎfis gjåLtj‰fhfÎ«, xU tif

brŒtj‰fhfÎkhd trÂfS¡fhf

Ãç¤bjL¡f¥g£l fêÎfis ÅL Ålhf br‹W

nrfç¡fÎ« _oa t©ofŸ _y« bfh©L

brštijÍ« cWÂ brŒjš.

Ïu©lh©LfŸ

6. f£ll f£Lkhd« k‰W« Áijªj f£ll

fêÎfis jåahf ÏU¥ò it¥gijÍ«,

nrfç¥gijÍ« k‰W« bfh©L brštijÍ«

cWÂ brŒjš

Ïu©lh©LfŸ

7. xU Ïy£r« mšyJ mj‰F mÂfkhd k¡fŸ

bjhif bfh©l mid¤J cŸsh£Á

k‹w§fshš Âl¡fêÎ gjåL« trÂfis

V‰gL¤Jjš.

Ïu©lh©LfŸ

8. xU Ïy£r¤Â‰F« Fiwthd k¡fŸ bjhif

bfh©l cŸsh£Á k‹w§fŸ k‰W« efu§fëš

Âl¡fêÎ gjåL« trÂfis V‰gL¤Jjš.

_‹wh©LfŸ

9. Ïªj éÂfëš mDkÂaë¡f¥g£lthW,

R¤Âfç¡f¥glhj kªjkhd fêÎfŸ k‰W«

gj¥gL¤JjY¡F Ã‹dhš cŸs vŠÁa

fêÎfis mf‰wÎ« 0.5 äšèa‹ mšyJ mj‰F

nkš k¡fŸ bjhif cŸs cŸsh£Á k‹w§fëš

bghJthd mšyJ jåahd tif fêÎfis xU

_‹wh©LfŸ

44

tif brŒÍ« gFÂfis mik¤jš.

10. Ïªj éÂfëš mDkÂaë¡f¥g£lthW fêÎfŸ

mf‰w 0.5 äšèa‹ k¡fŸ bjhif¡F ÑGŸs

cŸsh£Á k‹w§fŸ k‰W« efu§fëš bghJ

mšyJ t£lhu mséyhd fêÎfis xUtif

brŒÍ« gFÂia mik¤jš.

_‹wh©LfŸ

11. giHa k‰W« ifél¥g£l fêÎfis bfh£L«

Ïl§fis _lÎ« mšyJ cæç Ô®th¡fY¡F«.

Iªjh©LfŸ

23. khãy mséyhd Mnyhrid¡ FG, r«kªj¥g£l muR k‰W« k¤Âa M£Á¥

gFÂ¡F£g£l cŸsh£Á¤Jiw¡F bghW¥ghd x›bthU JiwÍ« Ã‹tU«

cW¥Ãd®fis¡ bfh©l khãy mséyhd Mnyhrid¡ FGéid éÂfŸ

m¿é¡ifæl¥g£l MWkhj fhy¤Â‰FŸ mik¤Âl nt©L«.

t.

v©

gjé bga® cW¥Ãd®

1. muR brayhs®, ef®¥òu ts®¢Á¤ Jiw

mšyJ khãy cŸsh£Á k‹w§fŸ Jiw.

mYtš ßÂahd jiyt®

2. khãy muÁ‹ cŸsh£Á mšyJ Cuf

ts®¢Á¤ JiwæYŸs Ïiz¢ brayhs®

gjé ju¤Â‰F¡ Fiwahj xU ÃuÂãÂ.

mYtš ßÂahd

cW¥Ãd®

3. khãy muÁ‹ tUthŒ Jiwæš ÏUªJ xU

ÃuÂãÂ.

mYtš ßÂahd

cW¥Ãd®

4. k¤Âa muÁ‹ R‰W¢NHš, td« k‰W«

thåiy kh‰w¤Â‰fhd mik¢rf¤ÂèUªJ

xU ÃuÂãÂ.

mYtš ßÂahd

cW¥Ãd®

5. ÏªÂa muR efu ts®¢Á¤ JiwæèUªJ xU

ÃuÂãÂ.

mYtš ßÂahd

cW¥Ãd®

6. ÏªÂa muR Cuf ts®¢Á¤ JiwæèUªJ

xU ÃuÂãÂ.

mYtš ßÂahd

cW¥Ãd®

7. k¤Âa khR f£L¥gh£L thça¤ÂèUªJ xU

ÃuÂãÂ.

mYtš ßÂahd

cW¥Ãd®

8. khãy khR f£L¥gh£L thça« mšyJ khR

f£L¥gh£L FGéèUªJ xU ÃuÂãÂ.

mYtš ßÂahd

cW¥Ãd®

9. k¤Âa bjhêš E£g fHf« mšyJ njÁa

bjhêš E£g fHf¤ÂèUªJ xU ÃuÂãÂ.

mYtš ßÂahd

cW¥Ãd®

10. khãy jiyik efu tiuths® / Â£läLgt®. cW¥Ãd®

11. RH‰Á Kiwæš cŸsh£Á mik¥ÃèUªJ

_‹W ÃuÂãÂfŸ.

cW¥Ãd®

45

12.. RH‰Á Kiwæš efu òŸëaš mšyJ efu

ÂuëèUªJ Ïu©L ÃuÂãÂfŸ.

cW¥Ãd®

13. Âl¡fêÎ nkyh©ik mšyJ F¥ig

vL¥gt®fŸ mšyJ Kiwrhuh kWRH‰Á¡fhf

ntiy brŒÍ« òfœthŒªj muRrhuh

ãWtd§fŸ mšyJ r_f¤ÂèUªJ xU

ÃuÂãÂ.

cW¥Ãd®

14. k¤Âa mšyJ khãy mséyhd

bjhê‰rhiyfS¡fhf mD¥g¥g£l

FGéèUªJ xU ÃuÂãÂ.

cW¥Ãd®

15. fêÎ kWRH‰Á bjhê‰rhiyæèUªJ xU

ÃuÂãÂ.

cW¥Ãd®

16. Ï¥bghU©ik bjhl®ghd Ïu©L

tšYe®fŸ.

cW¥Ãd®

17. khãy muÁ‹ étrha¤ Jiw k‰W«

bjhêyhs® JiwæèUªJ nj®ªbjL¡f¥g£l

xU ÃuÂãÂ.

cW¥Ãd®

(2) Âl¡fêÎ nkyh©ik F¿¤j éÂfis brašgL¤JtJ bjhl®ghd khãy

bfhŸif, c¤ÂfŸ M»ait g‰¿ MŒÎ brŒJ mJF¿¤J MW khj¤Â‰F xU

KiwnaD« khãy mséyhd Mnyhrid FG To Ïªj éÂfis cça Kiw

k‰W« éiuthf brašgL¤JtJ F¿¤J khãy muÁ‰F cça Mnyhrid

tH§fnt©L«.

(3) nk‰brh‹d MŒÎ m¿¡ifæ‹ efšfis cça elto¡if¡fhf khãy

khR f£L¥gh£L thça« mšyJ khR f£L¥gh£L FGÎ¡F mD¥g¥glnt©L«.

24. M©l¿¡if:

(1) trÂ x‹iw Ïa¡Fgt® got«-IIIš cŸs M©l¿¡ifia

x›bthU M©L V¥uš khj« 30 M« njÂ¡FŸ cŸsh£Á mik¥Ã‰F

më¡fnt©L«.

(2) cŸsh£Á mik¥ò got«-IVš cŸs M©l¿¡ifia khãy khR

f£L¥gh£L thça« mšyJ khR f£L¥gh£L FG k‰W« m«khãy mšyJ

ôåa‹ Ãunjr efu ts®¢Á¤ Jiw bghW¥ò brayhsU¡F«, jiyefu« v‹whš

46

efuh£Á ã®thf Ïa¡Fe® mšyJ efuh£Á ã®thf Mizahs® mšyJ m«khãy

efu cŸsh£Á mik¥ò bghW¥ò mYty® k‰W« mid¤J khãy Ïju cŸsh£Á

mik¥òfS¡F x›bthU M©L« #]‹ khj« 30 M« njÂ¡FŸ

rk®¥Ã¡fnt©L«.

(3) x›bthU khãy khR f£L¥gh£L thça« k‰W« khR f£L¥gh£L

FG Ïªj éÂfis eilKiw¥gL¤Âa k‰W« eilKiwgL¤jhj cŸsh£Á

mik¥Ã‹ ÛJ vL¡f¥g£l elto¡iffŸ F¿¤J bjhF¡f¥g£l

M©l¿¡ifia jah® brŒJ k¤Âa khR f£L¥gh£L thça« k‰W« efu ts®¢Á

mik¢ruit¡F x›bthU M©L« #]iy khj« 31 M« njÂ¡FŸ got«-Vš

rk®¥Ã¡fnt©L«.

(4) k¤Âa khãy f£L¥gh£L thça« eh£oš cŸs efuh£Á

k‹w§fshš Ïªj éÂfis¢ brašgL¤j¥gL« ãiy F¿¤J bjhF¡f¥g£l

M©L MŒÎ m¿¡ifia jah® brŒJ mjid efu¥gFÂ nk«gh£L mik¢rf«,

R‰W¢NHš, td« k‰W« thåiy kh‰w¤Â‰fhd mik¢rf¤Â‰F mj‹

gçªJiufSl‹ x›bthU M©L« Mf°£ khj« 31 M« njÂ¡FŸ mD¥Ãl

nt©L«.

(5) M©l¿¡if F¿¤J R‰W¢NHš, td« k‰W« thåiy

kh‰w¤Â‰fhd mik¢ruitæ‹ k¤Âa f©fhâ¥ò¡ FGé‹ T£l¤Â‹nghJ

éthÂ¡f nt©L«.

25. ég¤J F¿¤J bjçé¤jš: Âl¡fêÎ gjåL« mšyJ

R¤Âfç¡F«nghJ mšyJ xUtif brŒÍ«bghGJ mšyJ fêÎfis xUtif

brŒÍ« gFÂæš ég¤J V‰gL»‹w ne®éš mªj cŸsh£Á mik¥ò bghW¥ò

mYtyU¡F got«-VIš cŸsthW m¿¡ifia cŸsh£Á mik¥Ãl« më¡f

nt©L«. Ã‹d® mJF¿¤J cŸsh£Á mik¥ò MŒªJ j¡f m¿ÎiufŸ VJ«

ÏU¥Ã‹ trÂ bghW¥ò mÂfhç¡F më¡fnt©L«.

47

m£ltiz – I

(éÂ 15 (W), (Zi), 16(1)(b), (e), 16(4) fh©f

fêÎfis xUtif brŒtj‰fhd öŒik¥gFÂ g‰¿a F¿¥ÕLfŸ:

(A) Ïl§fis nj®Î brŒtj‰fhd be¿Kiw:

(i) ãy x¥gil¥ò brŒant©o <Lg£LŸs JiwfŸ, trÂfŸ V‰gL¤jÎ«

Âl¡fêÎ brašKiw mik¡fÎ« V‰wthW jFªj Ïl§fis xJ¡ÑL brŒJ,

m¤jifa Ïl§fis m¿¡ifælnt©L«.

(ii) fêÎfis xUtif brŒÍ« gFÂahdJ f£Lkhd Â£l cça

Mtz§fSl‹ nk«gh£L KiwÍl‹ Toa Â£läl¥g£L, totik¡f¥g£L

ÏU¥gJl‹ mjid go¥goahf _L« Kiw F¿¤J« Â£lä£Lg£oU¡f

nt©L«. eilKiwæš cŸs fêÎfis xUtif brŒÍ« Ïl¤Âid x£o,

òÂajhf fêÎfis xUtif brŒÍ« trÂfis ãWt¥glnt©Lbkåš,

brašgh£oš cŸs _l¥g£l ãy¥gu¥òfŸ òÂa ãy¥gu¥òfŸ Â£l¤Â‹

fU¤JUé‹ xU gFÂahf ÏU¡fnt©L«.

(iii) mU»YŸs fêÎ brašKiw trÂfis¥ ga‹gL¤Jtj‰fhf

fêÎfis xUtif brŒtj‰fhd Ïl§fŸ nj®ªbjL¡f¥gl nt©L«.

Ïšiybaåš, ãu¥gu¥ò Ïl§fë‹ xU§»izªj gFÂahf fêÎ brašKiw

trÂfŸ Â£lälnt©L«.

(iv) ÏªÂa muÁ‹ ef®gFÂ nk«gh£L mik¢rf« k‰W« k¤Âa khR

f£L¥gh£L thça« tH§»ÍŸs têfh£o F¿¥òfë‹go fêÎfis xUtif

brŒtj‰fhd Ïl§fŸ mik¡f¥glnt©L«.

(v) IªJ tUl§fS¡F nkš brašgh£oYŸs fêÎfis xUtif brŒÍ«

Ïl§fis Ïªj m£ltizæš F¿¥Ã£LŸs F¿¥ÕLfS¡»z§f

ãWt¥glnt©L«.

(vi) Fiwªjg£r« 20-25 tUl§fŸ ãiy¤J ã‰F« tifæš fêÎfis

xUtif brŒtj‰fhd Ïl§fŸ ÏU¡F« k‰W« j©Ù® nj§» ã‰F« NHš

48

k‰W« jtwhf ga‹gL¤jš M»at‰¿id jL¡F« tifæyhd f£lik¥ò

Kiwæš fêÎfis xUtif brŒÍ« gFÂfŸ go¥goahf nk«gL¤j nt©L«.

(vii) fêÎfis xUtif brŒtj‰fhd gFÂæ‹ ãy§fŸ, MWfëèUªJ

100 Û£l®, Fs§fëèUªJ 200 Û£l®, FoÚ® tH§F« »zWfŸ, muR ó§fh¡fŸ,

ciwél§fŸ beLŠrhiyæèUªJ 200 Û£l®, ékhd js« mšyJ ékhd

ãiya¤ÂèUªJ 20 »nyh Û£l® bjhiyéš mikªÂU¡f nt©L«. Mdhš,

Áw¥ò ne®Îfëš mj‰nf‰wthW ékhd ngh¡Ftu¤J mÂfhç/ékhd

gilæläUªJ jilæšyh rh‹W bg‰w Ã‹d® ékhd js«/ékhd

ãiya§fëèUªJ 10 Kjš 20 »nyh Û£lU¡FŸ fêÎfis xUtif brŒÍ«

Ïl§fis mik¡fyh«. vëÂš F‰W¢ NHš ghÂ¡f¥gl¡Toa gFÂfŸ,

beU¡foä¡f FoæU¥ò gFÂfŸ, ghrd ãy§fŸ, fl‰fiunahu xG§F

k©ly§fŸ, flªj 100 M©Lfëš btŸs¥ ghÂ¥ò¡FŸshdjhf gÂÎ

brŒa¥g£l btŸs¢ rkbtëfëš fêÎfis xUtif brŒtj‰fhd Ïl§fŸ

mDkÂ¡f¥gl¡TlhJ.

(viii) Âl¡fêÎfŸ mf‰Wjš, gjåL« k‰W« fêÎfis xUtif brŒÍ«

Ïl§fis ef®òw Â£l¤Jiwæ‹ ãy¥ga‹gh£L Â£l§fSl‹

Ïiz¡f¥glnt©L«.

(ix) ehbsh‹W¡F 5 l‹fŸ bfhŸÂwD¡F« mÂf msÎ bfh©l

Âl¡fêÎ brašKiw k‰W« fêÎ mf‰wš trÂbfh©l gFÂfis R‰¿Y«

nk«gL¤j¥glhj xU Ïil¥gFÂ guhkç¡f¥gl nt©L«. fêÎ mf‰wš Âw‹

k‰W« Âl¡fêÎ brašKiwæ‹ KG gu¥gsé‰FŸ ÏJ guhkç¡f¥gL«.

bjhl®òila khãy muÁ‹ khR f£L¥gh£L thça¤Jl‹ cŸsh£Á¤ Jiwahš

el¤j¥g£l Mnyhridæ‹ mo¥gilæš Ïilãiy¤ jh§fš Ïil¥gFÂ

k©ly§fis F¿¥Ãl¥glnt©L«.

(x) m›t¥nghJ r£l¤ÂU¤j« brŒa¥g£lthwhd 2016-M« M©L cæç-

kU¤Jt fêÎ nkyh©ik éÂfS¡»z§f cæçkU¤Jt fêÎfŸ xUtif

brŒa¥glnt©L«. m›t¥nghJ ÂU¤j¥g£litahd 2016-M« M©L Mg¤ij

éisé¡f¡Toa k‰W« Vida fêÎfS¡fhd éÂfS¡»z§f (ã®thf«

49

k‰W« všiy flªj Ïa¡f«) mghafukhd fêÎfŸ guhkç¡f¥glnt©L«.

fâå fêÎfis m›t¥nghJ ÂU¤j¥g£litahd 2016M« M©L ä‹dD

fêÎfŸ (nkyh©ik) éÂæ‹go ifahs¥glnt©L«.

(xi) fêÎ brašKiw eilKiw¥gL¤j¥glhj ne®éY« beU¡fo fhy

mšyJ Ïa‰if Ïl®ghLfë‹nghJ« nrfç¥gj‰F x›bthU ãy¥gu¥ò

Ïl¤ÂY« Âl¡fêé‰fhd j‰fhèf nrfç¥ò trÂ V‰gL¤j¥glnt©L«.

B) Rfhjhukhd NHèYŸs fêÎfis xUtif brŒtj‰fhd Ïl§fëš

trÂfis nk«gL¤Jtj‰fhd be¿KiwfŸ:-

(i) mDkÂ¡f¥glhj btëah£fisÍ« miyÍ« äUf§fisÍ« jL¡F«

tifæY«, cŸ EiHÍ« thfd§fis f©fhâ¡fÎ« cça thæ‰fjÎl‹

fêÎfis xUtê brŒtj‰fhd Ïl§fŸ, ntè mšyJ òj® ntè bfh©L

mik¡f¥g£oU¡fnt©L«.

(ii) t©ofë‹ ngh¡Ftu¤Âdhš cUthF« öRfis jé®¥gj‰F«,

öRfis ãy¥gu¥Ãæl§fis milÍ« k‰W« cŸ rhiyfŸ thfd§fë‹

ngh¡Ftu¤ÂèUªJ« cUthF« öÁia jé®¥gj‰F V‰w t©z« mQF /

cŸrhiyfŸ Áä£o f‰fyitæl¥g£L mšyJ jsäl¥glnt©L« k‰W«

thfd§fŸ k‰W« Ãw vªÂu§fŸ vëÂš Ïa§Ftij cWÂ¥gL¤J« t©z«

totik¡f¥glnt©L«.

(iii) fêÎfis xUtif brŒtj‰fhd Ïl§fS¡F bfh©Ltu¥gL«

k‰W« vL¤J¢ bršy¥gL« fêÎfis f©fhâ¥gj‰fhd trÂfŸ,

khRf£L¥gh£L¡fUé c£gl gÂntLfŸ it¡f mYtyf trÂ k‰W«

ÏaªÂu§fŸ, fUéfŸ it¥gj‰fhd fh¥Ãl§fŸ ÏU¡fnt©L«. bgw¥g£l,

gjål¥g£l fêÎ k‰W« m¥òw¥gL¤j¥g£l fêÎ M»at‰W¡FŸshd

gÂntLfis bra‰gh£lhs® guhkç¡fnt©L«.

50

(iv) fêÎfis xUtif brŒÍ« Ïl¤Â‰F bfh©Ltu¥gL« fêÎfë‹

msit vilæLtj‰fhd vilnkil Ô¤jL¥ò rhjd§fŸ k‰W« njit¥gL«

Vida trÂfS« tH§f¥glnt©L«.

(v) FoÚ® k‰W« Rfhjhu trÂfŸ (K¡»akhd gâahs®fS¡F

Jit¥gj‰F« Fë¥gj‰Fkhd trÂfŸ), fêÎfis xUtif brŒÍ« gFÂfëš

ÏuÎ neu§fëš Rygkhf gâòçÍ« tifæš nghJkhd msÎ¡F btë¢r«

cŸs tifæš trÂfŸ ngh‹w ga‹gh£L V‰ghLfŸ brŒa¥g£oU¡fnt©L«.

(vi) fêÎfis xUtif brŒtj‰fhd Ïl§fëš gâahs®fS¡F

clšey¥ gçnrhjidfŸ c£gl ghJfh¥ò têKiwfŸ nk‰bfhŸs¥glnt©L«.

(vii) Âl¡fêéid V‰¿¢bršY« ngh¡Ftu¤J thfd§fis

ãW¤Jtj‰F« R¤j« brŒtj‰F« fGÎtj‰F« j¡f V‰ghLfŸ

brŒa¥g£oU¡fnt©L«. m›thW cUth»‹w fêÎÚçid tiuaW¡f¥g£l

ju¤Â‰nf‰g R¤Âfç¡f¥glnt©L«.

C) fêÎfis xUtif brŒÍ« Ïl¤Âš mt‰iw ãu¥Ãa Ã‹ mjid _LtJ

m¤jifa elto¡if¡fhd F¿¥ÕLfŸ g‰¿a tiuaiw:

(i) ml®¤Â äFªj fêÎfis bgWtj‰F fdkhd mG¤Âfis¥

ga‹gL¤Â bkšèa mL¡Ffëš ãy¤Âš ãu¥g¥gL« fêÎfŸ

mG¤j¥glnt©L«. mÂf kiHbgŒÍ« gFÂfëš fdkhd mG¤Â ga‹gL¤j

ÏayhjnghJ kh‰W Kiwfis cgnah»¡fyh«.

(ii) M‰wš Û£blL¥Ã‰F mšyJ kW RH‰Á¡F mšyJ fy¥ò

cukh¡fY¡fhd fêÎfis gj¥gL¤J« trÂfis mik¡F« tiuæš,

fêÎfis Rfhjhu fêÎfis xUtif brŒtj‰fhd Ïl§fS¡F

51

mD¥Ãlnt©L«. FiwªjJ 10 brÛ msÎ¡F f£Lkhd bghU£fŸ mšyJ

kªjéid bfh©l F¥ig Ts§fŸ, k© M»at‰¿id bfh©L mªj ntiy

ehë‹ ÏWÂæš mªj Ïl§fŸ bršfŸ _l¥g£oU¡fnt©L«.

(iii) kiH¥gUt fhy¤Âš tof£l Koahj ãiy V‰gLtij jL¡F«

bghU£L gUtfhy« bjhl§Ftj‰F K‹ cça mG¤j§fŸ k‰W« juãiy _y«

40 Kjš 65 br.Û. msÎ¡F jok‹ k©bfh©L mªj Ïl§fë‹ nkš

_oæU¡fnt©L«. fêÎfis xUtif brŒÍ« brašgh£L bršfëèUªJ

Ú®btënaWtij kh‰¿éL« tifæš Kiwahd tofhš

f£l¥g£oU¡fnt©L«.

(iv) fêÎfis xUtif brŒtj‰fhd Ïl¤Âš k© ãu¥ÃaÃ‹d® k©mç¥ò

k‰W« tofäLjiy Fiw¡F« tifæš nk‰gu¥ò

totik¡f¥g£oU¡fnt©L«. mªj ÏWÂf£l _oa ciwahdJ

Ñœ¡F¿¥Ã£LŸs F¿¥ÕLfis bg‰W ÏU¡fnt©L«.

a) 60 br.Û. fëk©zhš Md jL¥ò k© mL¡Fghy§fŸ mšyJ

1 x 10 -7 br.Û / éeho¡F« Fiwthd c£òF Âw‹ Fzf¤ij¡ bfh©l

Ó®¥gL¤j¥g£l k© bfh©L _oæU¡f nt©L«.

b) jL¥ò k© mL¡Fghy§fS¡F nkš gFÂæš 15 br.Û msÎ tofhš

mL¡F¥ghs§fŸ ÏU¡f nt©L«.

c) tofhš mL¡Fghy§fS¡F nkš, k© mç¥ig Fiw¡F« tifæY«

Ïa‰if Kiwæš brots®¡F« Kiwia C¡Fé¡F« tifæY« 45

br.Û msÎŸs jhtu mL¡Fghy§fŸ ÏU¡f nt©L«.

52

D) khRgLjiy jL¥gj‰fhd tiuaiw:- fêÎfis xUtif brŒÍ«

brašKiwfëdhš V‰gL« khRit f£L¥gL¤j, Ñœ¡F¿¥Ã£LŸs

éÂKiwfis V‰gL¤j nt©L«.

(i) Âl¡fêÎ ika§fëèUªJ btënaW« fêÎÚ® k‰W« ãy¥gu¥ò

ika§fëèUªJ têªnjhL« nk‰gu¥ò Ú® M»ait ãy¤jo Úçš

fy¡fhjthW kiHÚ® tofhš mik¡f¥g£L, f£l¥g£oU¡f nt©L«.

rJ¥ò j‹ik V‰gLtJ k‰W« btŸs¤ij jL¡F« bghU£L Úç‹ nk‰gu¥ò

khRgLtij jL¡F« tifæš fêÎÚ® c‰g¤Âia Fiw¥gj‰F ÂU¤j¥g£l Ú®

tofhš mik¥ò V‰gL¤j têtif brŒa¥g£oU¡f nt©L«.

(ii) fêÎ mf‰W« gFÂfë‹ mo¥gFÂ k‰W« Rt®fë‹ CLUt

Ïayhj mik¥ghf ÏU¡F«. fêÎ brašKiw mik¥Ãš vŠÁa fêÎ mšyJ

fy¥ò¡ fêÎ mšyJ Mg¤Âid éisé¡F« fêÎfŸ (fh‰W¥òiffŸ,

R©zh«ò¡ fêÎfŸ, bkUnf‰¿fŸ, ä‹fy‹ fêÎfŸ, fêÎ v©bzŒfŸ,

t©z¥ó¢R¤ jahç¥òfŸ k‰W« ó¢Á¡ bfhšèfŸ ngh‹wit) M»ad 1.5

ä.Û. jok‹ mséyhd ml®äF ghè v¤ÂÄ‹ (HDPE) òé -jL¥ò r›Î

mšyJ òé - bjhF¥ò mL¡FfŸ mšyJ mj‰F rkkhd fy¥ò jL¥òfshš

jL¡f¥g£oU¡f nt©L« k‰W«, 1 x 10 -7 br.Û / éeho¡F« c£òFÂw‹

Fzf¤Â‰F äfhj 90 br.Û msÎ¡F ãu¥g¥g£l k© (fëk© mšyJ

Ó®gL¤j¥g£l k©) bfh©L gu¥g¥gL«. fêÎfis xU tif brŒÍäl¤Â‹

ÑnH mik¡f¥g£LŸs fëk© mšyJ Ó®gL¤j¥g£l k© jL¥ò mL¡»‹

mo¥gFÂ¡F« ÑnH Fiwªjg£r« 2 Û msÎ¡F Ú® mL¡»‹ ca®ªj k£l«

ÏU¡f nt©L«.

(iii) fêÎ Úçid nrfç¡f k‰W« R¤Âfç¥gj‰fhf nkyh©ik

éÂKiwfŸ cUth¡f¥gl nt©L«. R¤Âfç¡f¥g£l fêÎÚ® kWRH‰Á

mséš mšyJ mDkÂaë¡f¥g£l mséš ga‹gL¤j nt©L«, k‰wgo

m£ltiz II-š F¿¥Ã£LŸs ju¤Â‰F kh‰¿a Ã‹d® mt‰iw fêÎ Ú®

FHhŒfŸ _y« btëna‰¿l nt©L«. R¤Âfç¡f¥glhj, fêÎÚiu Âwªj

btëæš btëna‰¿l TlhJ.

53

(iv) F¥igia xU tif brŒÍäl¥gFÂfëèUªJ btëna‰w¥gL«

fêÎ Ú® Vç, Fs«, MW, eÂ, Xil, Ú®¤nj¡f« M»at‰¿š fy¡fhjgo

têtif brŒa nt©L«. xUntis fêÎ Ú® mšyJ Âl¡fêÎfŸ XL« Úçš

fy¡F« g£r¤Âš mit R¤Âfç¡f¥gl nt©L«.

(E) Ú®¤ju¤ij f©fhâ¥gj‰fhd be¿KiwfŸ:-

(i) fêÎfis xU tif brŒÍäl¤ij V‰gL¤Jtj‰F K‹ mªj

gFÂæš cŸs ãy¤jo Ú® ju¤Â‹ Fiwªjg£r msÎ F¿¤j étu§fŸ

nrfç¡f¥g£L tU§fhy¤Âš ga‹gL« tifæš m¤juÎfis

it¤ÂU¡f nt©L«. ãy¤jo Ú® khRgléšiy v‹gij cWÂ

brŒtj‰F mªãy¥gu¥Ãš 50 Û R‰W¥gFÂæš cŸs ãy¤jo Úç‹ ju«

F¿¤J xU M©oš fhyªnjhW« tU« btæš, kiH, Fë® M»a

fhy§fëš gUtªnjhW« f©fhâ¡f¥gl nt©L«.

(ii) ãy¥gu¥òfis¢ R‰¿ ga‹gL¤j¥gL« ãy¤jo Ú® Fo¥gj‰F

k‰W« ghrd¤Â‰F mj‹ ju¤Âid cWÂgL¤Âa Ã‹dnu mJ F¿¤J

jFÂ, Ñœ¡F¿¥Ãl¥g£oU¡F« g£oaš FoÚç‹ ju¤Âid f©fhâ¥ò

neh¡f¤Â‰fhf vL¤J¡ bfhŸs¥gl nt©L«.

mjhtJ:-

t.v©. tiuaiwfŸ

IS 10500:2012 gÂ¥ò 2.2.

(2003-09) cfªj msÎ

(ä») / è£lU¡F pHia

jéu)

(1) (2) (3)

m®rå¡ 0.01

nf£äa« 0.01

¡nuhäa« (Cr-6+) 0.05

jhäu« 0.05

raid£ 0.05

<a« / fhßa« 0.05

ghjur« 0.001

ã¡fš -

ie£nu£ (NO3 Mf) 45.0

54

pH 6.5- 8.5

ÏU«ò 0.3

bkh¤j cWÂ¤j‹ik

(CaCo3 Mf)

300.0

Fnshiu£ 250

fiu¤j Â©k§fŸ 500

Ãdhè¡ nr®k§fŸ (C6H5OH

Mf)

0.001

J¤jehf« 5.0

ršng£ (SO4 Mf) 200

(F) fh‰W ju¤Âid f©fhâ¡F« be¿KiwfŸ:-

(i) kWÓuik¥ò fêÎfis xU tif brŒÍ« gFÂæš el¥g£LŸs gæ®fis

ghJfh¡F« tifæš, thÍ¡fŸ Ïl« bga®¤jiy jé®¡F« tifæš,

J®eh‰w¤ij¡ Fiw¡F« tifæš fêÎfis xUtif brŒÍ« gFÂæš thÍ

f£L¥gh£L Kiwfëš ml§»a thÍ nrfç¥ò Kiwia ãWt¥gl nt©L«.

fêÎfis xU tif brŒÍ« gFÂia mÂfç¤J thÍ¡fis

Ûs¥bgWtj‰fhf _l¥gL« mik¥òl‹ Toa thÍ nrfç¡F« »zWfëš

cæç r›ÎfŸ ga‹gL¤JtJ F¿¤J fUÂgh®¡f¥L«.

(ii) fêÎfis xU tif brŒÍ« gFÂæš c©lh¡f¥g£l Û¤nj‹ thÍé‹

j‹ik 25 éG¡fhL Fiwªj btobghUŸ tu«Ã‰F nkš ÏU¡f¡ TlhJ.

(iii) fêÎfis xU tif brŒÍ« gFÂæš nrfç¥ò Âw‹ _y« V‰g£l

thÍit, neuo mdš ä‹rhu¤Â‰nfh mšyJ ä‹r¡Â c‰g¤Â¡nfh mj‰F

jFªjh‰nghš ga‹gL¤j nt©L«. k‰wgo, fêÎfis xU tif brŒÍ«

gFÂæš cŸs thÍit vç¡f¥gl nt©L«. k‰W« mjid neuoahf fh‰W

k©ly¤Âš fyªÂl mDkÂ¡f TlhJ. mšyJ r£l énuhjkhf btëna‰w

55

TlhJ. vL¡f Koahj nghnjh mšyJ ga‹gL¤j Koahj nghnjh neuoahf

btëna‰Wtj‰F ngh¡F têtif brŒa¥gl nt©L«.

(iv) fêÎfis xU tif brŒÍ« gFÂ k‰W« mj‹ R‰W t£lhu§fëš

cŸs xë¡fh‰W ju« Kiwahf f©fhâ¡f¥gl nt©L«. xë¡fh‰W ju«

bjhê‰rhiy gFÂ¡F jFªjthW k¤Âa khR f£L¥ghL thça« bjhêyf¥

gFÂ¡fhf tiuaW¡f¥g£l ju msÎfis ó®¤Â brŒÍ« tifæš ÏU¡f

nt©L«.

(G) fêÎfis xU tif brŒÍ« gFÂæš njh£l§fŸ mik¥gj‰fhd

be¿KiwfŸ:-

Ñœ¡F¿¥Ã£LŸs F¿¥ÕLfS¡F Ïz§f ãy§fŸ KG¡f njh£l«

mik¤Âl nt©L«.

(a) mÂf bt¥gãiy k‰W« tw£Áia rkhë¡f¡Toa c©gj‰F cjthj

ãiyahd brofŸ el¥gl nt©L«.

(b) m¢broæ‹ nt® K¥gJ br.Û. ¡F nkš óä¡foæš bršy KoahjthW

cŸs brofis nj®ªbjL¡f¥gl nt©L«. ãy¥gu¥ÃfŸ ãiy¥gh£o‰F

tU«tiu Ïªj ãiy bghUªJkhW ÏU¡f nt©L«.

(c) nj®ªbjL¡f¥g£l brofŸ Fiwªj r¤JŸs k© k‰W« C£l¢r¤J

FiwªjhY« mjid rkhë¡F« Âw‹ cŸsitahf ÏU¡f nt©L«.

(d) k© mç¥ig jL¡f nghJkhd ml®¤Âæš njh£l« mik¡f¥gl nt©L«.

(e) khãy khR f£L¥gh£L thça« mšyJ khR f£L¥gh£L FG¡fSl‹

brŒa¥gL« Mnyhridfë‹ ngçš fêÎfis xU tif brŒÍ«

gFÂæ‹ všiyfis R‰¿ jhtu§fŸ ts®¡f¥gl nt©L«.

56

(H) fêÎfis xU tif brŒj m¥gFÂæ‹ Ã‹ ftå¥ò Kiw¡fhd

be¿KiwfŸ:-

1) fêÎfis xU tif brŒÍ« gFÂæš, m›thW xU tif brŒa¥g£l

Ã‹d® ftå¥ò Kiw gÂidªJ tUl¤Â‰F äfhkš ã®t»¡f¥gL«,

Ú©l fhy f©fhâ¥ò k‰W« ghJfh¥ò Â£l« Ã‹tUkhW;

mjhtJ:-

(a) KGikahfÎ«, M¡f¥ó®tKlD« _L bghUis guhkç¤jš, bjhl®ªJ

brašgLtJ k‰W« btënaWtJ cŸë£l rhjd§fis JUÃo¤J

mç¤jèèUªJ ghJfh¤jš k‰W« br¥gåLjš, k‰wgo _L bghUŸ

nrjkiltÂèUªJ ghJfh¤jš.

(b) njit¡nf‰g Änr£° nrfç¥ò Kiwfis f©fhâ¤jš.

(c) fêÎfis xU tif brŒÍ« gFÂia¢ R‰¿ ãy¤jo Ú® msit

f©fhâ¤jš.

(d) ju¤ij v£L« tifæš fêÎfis xU tif brŒÍ« gFÂæš cŸs thÍ

nrfç¥ò Kiwæid guhkç¤jš k‰W« brašgL¤Jjš.

2. fêÎfis xU tif brŒj gFÂahdJ, m¥gFÂæ‹ brašghL

Ko¡f¥g£L, m¥gFÂ _l¥g£l Ã‹d®, 15 M©LfŸ fê¤J jh‹

m¥gFÂæš k¡fŸ tÁ¥gj‰F cfªjjhf cŸsdth v‹gJ F¿¤J

fUÂ¥gh®¡f ÏaY«, k‰wgo, k©â‹ ãiy¤j‹ikia cWÂ brŒJ,

thÍ btëna‰w«, Ú®k¤Â‹ (Leachate) ju« M»ait F¿¥Ã£l

57

juãiyfS¡»z§f cŸsdth v‹gij cWÂ brŒj Ã‹dnu bghJ

k¡fŸ FonaWtJ F¿¤J fUÂ¥ gh®¡f ÏaY«.

(I) kiy¥ gFÂ¡F©lhd Áw¥ò f£L¥gh£L be¿KiwfŸ:-

kiy¥gFÂfëš cŸs efu« k‰W« khefu§fëš cŸs Ïl§fëš

ÏWÂahf Âl¡fêÎfis xU tif brŒtj‰F©lhd F¿¥Ã£l

têKiwfis cŸsh£Á mik¥ò, mªjªj khãy khR f£L¥gh£L thça«

mšyJ khR f£L¥gh£L FGé‹ c¤jué‹ ngçš mik¤Âl nt©L«.

Ïa‰ifahf mGF« j‹ikÍila fêÎfis ga‹gL¤j VJthf gjåL«

trÂfis cŸsh£Á mik¥ò V‰gL¤j nt©L«. vëjhf k¡F«

j‹ikæšyhj k‰W« kWRH‰Á brŒa Koahj fêÎfis nrä¤J mjid

kW RH‰Á¡F F¿¤j fhy¤Â‰bfhUKiw mD¥g¥gl nt©L«. kªjkhd

k‰W« vëjhf k¡F« j‹ikæšyhj fêÎfis rhiyfŸ mik¥gj‰F«

mšyJ kiyfëš cça Ïl¤Âš ãu¥òtj‰F« ga‹gL¤j nt©L«.

kiy¥gFÂfëš mt‰iw ga‹gL¤Jtj‰F¥ nghJkhd ãy¥gu¥ò Ïšyhj

ãiyæY«, rhiy mik¥gj‰F«, ãu¥òtj‰F« fêÎfŸ bghU¤jkhdjhf

Ïšyhj nghJ, m¡fêÎfis rhjhuz¥ gFÂfëš cŸs fêÎfis xU

tif brŒÍ« gFÂia¥ ga‹gL¤Â xU tif brŒa nt©L«.

(J) giHa fêÎ Féaš _lš k‰W« kWÓuik¡F« Kiw:-

Âl¡fêÎ Féaš m¥gFÂæ‹ KGikahd bfhŸÂwid milªj

Ã‹d®, mšyJ òÂa k‰W« cça tifæš totik¡f¥g£l fêÎfis

xU tif brŒÍ« gFÂfëš ãWt¥g£ljhš, TLjš fêÎfis V‰W¡

58

bfhŸs Koaéšiynah mt‰iw _lnth mšyJ kWÓuik¡f Ñœf©l

Kiwæš T®ªJ ftå¡f nt©L«.

(i) fêÎ brašKiw k‰W« Ïa‰ifænyna òijÍ©L mj‹ _y«

thæyhf fêÎfis Fiw¡f¥g£L, mj‹ bjhl®Áahf cŸs vŠÁa fêÎfis

òÂjhf mik¡f¥g£l ãy¥gu¥òfëš fêÎfis xUtif brŒÍ« gFÂfëš

it¡f¥gl nt©L« mšyJ mÂš (ii) Ïš F¿¥Ã£LŸsthW _l¥gl nt©L«.

(ii) Âl¡fêÎfis _oahnyh myyJ xëÅ¢R ga‹gL¤j¥g£l gRik ÅL

thÍ¡fis nrfç¡F« bghU£L, Âl¡fêÎfis r›édhš Md _oædhš

_l¥gl nt©L«.

(iii) (ii)-Ïš F¿¥Ã£LŸsthW _l¥gl nt©L«. nkY« TLjš

elto¡iffshd (t©lš k‰W« Ïju fuLKulhd g©g‰w mik¥ò k©)

btëna‰Wtj‰F k‰W« khRãiwªj ãy¤jo Úçid ifahS« Kiw¡fhd

R‰W¢Rt® k‰W« Ãç¤bjL¡F« »zWfis V‰gL¤j nt©L«.

(iv) V‰W¡ bfhŸs¡Toa tifæš R‰W¢NHš ghÂ¥Ãid Fiw¥gj‰fhd

j¡f Vida ahbjhU têKiwfŸ.

59

m£ltiz- II

[ éÂ 16 (1) (b) (e), 16 (4) ] éÂæid fh©f ]

Âl¡fêÎfis gj¥gL¤Â, R¤Âfç¡F« ju ãiyfŸ

fy¥ò cu¤Â‹ ju«: Ïa‰ifahf mêa¡Toa fêéid

brašgL¤Jtj‰F fy¥ò cukh¡FtJ fêÎ brayh¡Fjš Âw¤Â‹ xU tif

bjhêš E£g¤Âš nr®ªjjhF«. fy¥ò cu Miyæ‹ _y« btëtU« khRit

f£L¥gL¤j Ñœ F¿¥Ã£LŸst‰iw Ã‹g‰w nt©L«. mjhtJ,

(a) ÏaªÂuf¤Â‰F bfh©Ltu¥gL« Ïa‰if fêÎfis gj¥gL¤Jtj‰F,

K‹T£ona cça Kiwæš nrä¤J it¡f nt©L«. Koªjtiuæš, nrä¤J

it¤JŸs fêÎfis _oæU¡f nt©L«. Âwªj btëæš nrä¤J it¥gjhf

ÏUªjhš btëna‰W« Âw‹ k‰W« Ú®k¤ij ifahS« Kiwæš btëna‰W«

têahf ãy¤jo Ú® bršY«goahfÎ« Ú®k¤ij nrfç¥gj‰fhfÎ«

CLUtKoahj tifæš mo¤js« mik¤ÂU¤jš nt©L«.

(b) Ôædhš V‰gL« mgha«, gwitfë‹ m¢RW¤jš, vèfŸ, ó¢ÁfŸ

k‰W« J®eh‰w¤Âid Fiw¡f cça K‹bd¢rç¡if elto¡iffŸ

vL¡f¥g£oU¡f nt©L«.

(c) guhkç¥ò ÏaªÂu« gGjil»w nghJ mšyJ guhkç¡f¥gL»w ne®éš

fêÎfis vL¤jš cldoahf ãW¤j¥g£L, j‰fhèf brŒKiw¥gL¤Jjš

Ïl¤Â‰F mšyJ j‰fhèf ãu¥gu¥ò ãy§fS¡F fêÎfis kh‰Wtj‰F©lhd

elto¡iffŸ nk‰bfhŸs¥g£L ÏaªÂu« Kiwahf brašgL« nghJ

Ï¡fêÎfŸ Û©L« brašKiw¥gL¤j¥gL«.

(d) brašKiw¥gL¤Jtj‰F K‹D« Ã‹D« fê¡f¥g£litfŸ

ÂdªnjhW« mf‰w¥gl nt©L«. mit mªj Ïl¤Âš Fé¤J it¡f

mDkÂ¡f¥glkh£lhJ. cça é‰gidahs®fŸ _y« fê¡f¥g£litfŸ j¡f

Kiwæš btëna‰w¥gL«. kWRH‰Á brŒa Koahj mÂf bt¥g M‰wš

ãiyfisÍ« bfh©L fêÎfis¥ Ãç¤bjL¤J mt‰iw M‰wš vçr¡Â

ÂwD¡nfh mšyJ RDF jahç¥gj‰nfh, Ábk©£ Miyfëš ÏaªÂuf¤Âš

Jiz brašKiw¡nfh mšyJ mdš ä‹ ãiya§fS¡nfh mD¥g nt©L«.

mid¤J brašKiwfëèUªJ« fê¡f¥g£litna Rfhjhu k©gu¥ÃfS¡F

mD¥g¥gL«.

60

(e) fh‰WòF« Ïl¤Âš CLUtKoahj mo¤js« mik¡f¥g£oU¡f

nt©L«. mªj mo¤jskhdJ 50 br.Û gUkDŸs 10.7 brÛ / ehêif¡F«

Fiwthd CLUÎ« Âw‹ bfh©l Ábk©£ mšyJ br¿tl¡f fëk©zhš

f£o¥g£oU¡f nt©L«. mo¤jskhdJ x‹W mšyJ Ïu©L rjé»j

rhŒÎlD« k‰W« Ú®k¤ij mšyJ ãy¤Â‹ nkš têªnjhL« Úiu mij¢

R‰¿Y« bjhl®¢Áahf tofhšfis¡ bfh©oU¡f nt©L«.

(f) R‰W¥òw fh‰¿‹ ju« jtwhkš f©fhâ¡f¥gl nt©L«.

brŒKiw¥gL¤J« ÏaªÂu¤Â‹ všiyÍŸs Ñœfh‰W tê ÂiræèUªJ

btënaW« J®eh‰wK« jtwhkš f©fhâ¡f¥gl nt©L«.

(g) <u¥gj¤ij guhkç¥gj‰fhf Ú®k§fŸ fy¥ò cu ÏaªÂu¤Âš kWRH‰Á

brŒa¥gl nt©L«.

(h) ÏWÂ fy¥ò cukhdJ m›t¥nghJ btëæl¥gL« cu f£L¥gh£L

Mizæš F¿¥Ãl¥g£LŸs ju§fis milªÂU¡f nt©L«.

(i) fy¥ò cu§fŸ ghJfh¥ghf ga‹gL¤j¥gLtij cWÂ brŒÍ« tifæš

fy¥ò cu¤Â‹ ju« ÑœF¿¥Ãl¥g£LŸs msÎnfhšfS¡F c£g£L ÏU¡f

nt©L«. mit ahtd,

msÎnfhš

cæu¡fy¥ò cu«

(FCO 2009)

gh°ng£ ãiwªj cæuf¡

fy¥ò cu«

( FCO 2013)

(1) (2) (3)

M®rå¡

(ä»/»nyh)

10.00 10.00

nf£äa«

(ä»/»nyh)

5.00 5.00

»nuhäa«

(ä»/»nyh)

50.00 50.00

jhäu«

(ä»/»nyh)

300.00 300.00

<a«

(ä»/»nyh)

100.00 100.00

ghjur«

(ä»/»nyh)

0.15 0.15

ã¡fš

(ä»/»nyh)

50.00 50.00

J¤jehf«

(ä»/»nyh)

1000.00 1000.00

C/N é»j« <20 20:1 ¡F Fiwthf

PH 6.5 – 7.5 (1 : 5 fiuš) 6.7 mÂf

61

msÎ

<u¥gJ«, vil rjé»j«

mÂfmsÎ (bgUk«)

15.0 25.0

bkh¤j ml®¤Â < 1.0 1.6 ¡F« FiwthdJ

bkh¤j cæç¡ fçk«

vil rjé»j«

FiwthdJ

12.0 7.9

bkh¤j ie£u#‹ (N Mf)

vil rjé»j« Fiwªj

msÎ (FUk«)

0.8 0.4

bkh¤j gh°ng£ (P2 O5

Mf) vil rjé»j«

Fiwªj msÎ (FUk«)

0.4 10.4

bkh¤j btoÍ¥ò (K2 O

Mf) vil rjé»j«

Fiwªj msÎ (FUk«)

0.4 -

ãw« fU«gG¥ò ãw¤ÂèUªJ

fU¥ò ãw¤Â‰F

kz« J®eh‰w kz« Ïšiy

JQ¡»‹ msÎ Fiwªjg£r« 90 rjé»j

bghUshtJ 4.0 ä.Û IS

ršyil têahf flªJ

bršy nt©L«.

Fiwªjg£r« 90 rjé»j

bghUshtJ 4.0 ä.Û IS

ršyil têahf¡ flªJ

bršy nt©L«.

fl¤Jjš (dsm-1) Mf

Ïij él mÂfkhf

ÏU¡f¡ TlhJ

4.0 8.2

nk‰f©l cæç fy¥ò cu« ( ÏWÂ jahç¥ò ga‹ ) F¿¤j tiuaiw¡F Û¿

ÏU¥Ã‹ mit czÎ gæ®fS¡F¥ ga‹gL¤j¥glhJ. Mdhš, mit czÎ

gæ®fis jéu Vida neh¡f§fS¡F ga‹gL¤j¥gL«.

B. R¤Âfç¡f¥g£l Ú®k¤Â‹ ju§fŸ

R¤Âfç¡f¥g£l Ú®k¤Â‹ btëna‰w« ÑœF¿¥Ãl¥g£LŸs

ju¤Â‰F£g£L ÏU¡f nt©L«. mitahtd:

t. v©. msÎnfhš

ju«

(btëna‰W»w Kiw)

cŸS®

ãy¤jo Ú®

bghJ ghjhs

rh¡fil

ãy§fëèUªJ

btëna‰wš

(1) (2) (3) (4) (5)

1.

Ú¡f¥g£l Â©k§fŸ

ä»/è, mÂf¥goahf

100 600 200

62

2.

fiuªj Â©k§fŸ

(cæuf¤j‹ikæšyhj)

ä»/.è, mÂf¥goahf

2100 2100 2100

3. PH –‹ kÂ¥ò

5.5 Kjš 9.0

tiu

5.5 Kjš 9.0

tiu

5.5 Kjš 9.0

tiu

4

mnkhå¡fš ie£u#‹

(N Mf) ä.»/è,

mÂf¥goahf

50 50 .

5

bkh¤j b#šjhš

ie£u#‹ (N Mf)

ä.»/è, mÂf¥goahf

100 . .

6

cæçntÂ cæuf njit

(27 o»ç bršÁaìš

_‹W eh£fŸ) ä.»/è,

mÂf¥goahf

30 350 100

7

ntÂ cæuf njit

ä.»/è mÂf¥goahf

250 . .

8

M®rå¡ (AS Mf)


0.2 0.2 0.2

9

ghjur« ( Hg Mf) ä.»/è

mÂf¥goahf

0.01 0.01 .

10

<a« (Pb Mf) ä.»/è

mÂf¥goahf

0.1 1.0 .

11

fh£äa« (Cd Mf)


2.0 1.0 .

12

bkh¤j Fnuhäa« (Cr

Mf) ä.»/è

mÂf¥goahf

2.0 2.0

13

jhäu« (Cu Mf) ä.»/è

mÂf¥goahf

3.0 3.0 .

14

J¤jehf« (Zn Mf)


5.0 15 .

15

ã¡fš(Ni Mf) ä.»/è

mÂf¥goahf

3.0 3.0 .

16

raidL (CN Mf)


0.2 2.0 0.2

17

FnshiuL (Cl Mf)


1000 1000 600

18 ònshiuL (F Mf) 2.0 1.5 .

63


19

Ãdhè¡ nr®k§fŸ

(C6H5OH Mf) ä.»/è,

mÂf¥goahf

1.0 5.0 .

F¿¥ò:

R¤Âfç¡f¥g£l Ú®k§fis cŸq® ãy¤jo nk‰gu¥ò Úçš btëna‰W«

bghGJ, btëna‰w¥g£l Ú®k¤Â‹ msÎ k‰W« cŸth§F« Ú® Mjhu¤Âš cŸs

Ú®¤j Úç‹ msÎ M»ait cçathW gçÓè¡f¥gL«.

C. vçô£Ltj‰fhd ju§fŸ: Âl¡fêÎ R¤Âfç¤jè‹nghJ /

btëna‰W»wnghJ vçô£ofëèUªJ / bt¥gŠrh®ªj bjhêšE£g c¤ÂfŸ

fhuzkhf btënaW»w òif, Ñœ¡f©l ju§fS¡F£g£L ÏU¡f nt©L«.

msÎnfhš òifæ‹ ju§fŸ

(1) (2) (3)

JfŸfŸ 50 ä.»/Nm3 jukhdJ, miu kâneu ruhrç kÂ¥Ã‰F

c£g£L ÏU¤jš nt©L«.

HCL 50 ä.»/Nm3 jukhdJ, miu kâneu ruhrç kÂ¥Ã‰F


SO2 200 ä.»/Nm3 jukhdJ, miu kâneu ruhrç kÂ¥Ã‰F


CO

100 ä.»/Nm3 jukhdJ, miu kâneu ruhrç kÂ¥Ã‰F


50 ä.»/Nm3 jukhdJ, Âdrç ruhrç kÂ¥Ã‰F c£g£L

ÏU¤jš nt©L«.

bkh¤j cæuf¡ fçk« 20 ä.»/Nm3 jukhdJ, miu kâneu ruhrç kÂ¥Ã‰F


HF 4 ä.»/Nm3 jukhdJ, miu kâneu ruhrç kÂ¥Ã‰F


NOx (NO k‰W« NO2

M»ait NO2 Mf

fUj¥gL«

400 ä.»/Nm3 jukhdJ, miu kâneu ruhrç kÂ¥Ã‰F


bkh¤j Ïu©L mQ¤Âw‹

bfh©l M¡ì#‹fŸ

k‰W« ~óuh©fŸ

0.1 ä.»/Nm3

jukhdJ, MW Kjš v£L kâ neu khÂç

nrhjidia¡ F¿¥ÃL»wJ. jaÎT®ªJ

bkh¤j e¢R¤j‹ikæ‹ rktYit m¿a

rktY bfh©l e¢R¤j‹ikæ‹ kÂ¥ig¥

bg‰WŸs 17 x¤j Ïašòilait g‰¿a

têfh£o¡ F¿¥òfis¡ fhzÎ«.

Cd + Th + k‰W« mj‹

Â©k§fŸ

0.05 ä.»/Nm3

jukhdJ, vªjbthU Ïl¤ÂY« miu kâ

neu« Kjš v£L kâ neu« tiuæyhd

fhy neu khÂç nrhjidia¡

64

F¿¥ÃL»wJ.

Hg k‰W« mj‹ Â©k§fŸ 0.05 ä.»/Nm3




F¿¥ÃL»wJ.

Sb + As + Pb + Cr + Co + Cu + Mn + Ni + V + mj‹

Â©k§fŸ

0.5 ä»/Nm3




F¿¥ÃL»wJ.

F¿¥ò: mid¤J kÂ¥òfS« mo¥gilæš cy® j‹ik cæça¤Â‰F£g£L

ÂU¤j¥g£ljhF«.

F¿¥ò:

nk‰brh‹d òifæ‹ tiuaiwfis ãiwÎ brŒa,

(a) vçô£oÍl‹ bghUªj¡Toajhf totik¡f¥g£l khR f£L¥gh£L

fUéfis ãWt nt©L« mšyJ bghU¤j nt©L«.

(b) vçô£l¥gléU¡F« fêÎfis Fnshç‹ fyªj e¢R¡fyit

Ïurhad¤Âdhš R¤Âfç¡f¡TlhJ.

(c) vçô£l¥g£l Fnshç‹ fyªj Ãsh°o¡FfŸ (be»êfis) Ïu©L

M©LfS¡FŸ khWg£l ãiyia milªÂU¡f nt©L«.

(d) vçô£l¥g£l rh«gè‹ e¢R cnyhf¤Â‹ br¿th¡f« fhy¤Â‰nf‰wthW

ÂU¤j¥g£l 2008 M« M©L mghafukhd fêÎ (nkyh©ik, ifahSjš

k‰W« všiy Cnl Ïl« bga®jš) éÂfëš F¿¥Ã£LŸs

msÎnfhšfis éŠÁdhš, mªj rh«gš mghafukhd fêÎ, R¤Âfç¥ò

nrä¥ò k‰W« mf‰wš trÂæ‹bghU£L mD¥Ãit¡f¥gL«.

(e) LDO, LSHS, Orš, cæçfêÎ, ãy¡fç, LNG, CNG, RDF k‰W« cæç

vçthÍ M»ait ngh‹w Fiwªj fªjf vçbghUŸfns vçô£oæš

ga‹gL¤j¥gL«.

(f) Tail thÍéš cŸs CO2 é‹ ml®¤Âæ‹ br¿th¡f« 7 rjé»j¤Â‰F

nkš ÏU¡f¡TlhJ.

(g) ÏU miwfŸ bfh©l vçô£oahdJ, 950 o»ç bršÁaì¡F

FiwahkY« k‰W« Ïu©lh« ãiyÍŸs jfd miwæš ÏU

édhofS¡F¡ Fiwahj fhy mséš btëna‰w¡ Toa thÍ Û¤nj‹

mid¤J¤ Âw¤Â‰F« V‰wthW totik¡f¥g£oU¡f nt©L«.

65

(h) frL k‰W« mo¢rh«gyhdJ _‹W rjé»j¤Â‰F¡ Fiwahkš mšyJ

vçãiyæ‹ nghJ V‰gL»w ÏH¥ò cy®ªj vilæš 5 rjé»j¤Â‰F¡

Fiwahkš KGikahd cæuf¡ fçk (TOC) bfhŸssit mila vçô£o

ÏaªÂu§fŸ (jfd miwfŸ) mj‹ bt¥g ãiy, ÏU¤Â it¤ÂU¡F« neu«,

bfhªjë¥òj‹ik M»at‰iw¥ bghW¤J Ïa¡f¥glnt©L«.

(i) fhy¤Â‰F¤ jFªjthW btëæl¥g£L« k¤Âa khR f£L¥gh£L thça

têfh£o¡ F¿¥òfëš cŸsthW vçô£L»w Ïl¤ÂèUªJ btënaW«

J®eh‰w« f£L¥gL¤j¥gl nt©L«.

66

got« - I

(éÂfŸ 15 (y), 16(1) (c), 21(3) I¡ fh©f.

brŒKiw/kW RH‰Á/ifahS« R¤Âfç¡F« Kiw k‰W« Âl¡fêÎ

btëna‰w¤Â‰fhd Âl¡ fêÎ nkyh©ik éÂfë‹ Ñœ

m§Ñfhu« bgWtj‰fhd é©z¥g«

bgWe®

ca®ÂU. cW¥Ãd® brayhs® mt®fŸ,

khãy khR f£L¥gh£L thça« mšyJ

khR f£L¥gh£L¡ FG,

Iah,

2016 – M« M©L Âl¡fêÎ nkyh©ik éÂfë‹go, brŒKiw /

kWRH‰Á / R¤Âfç¡F« Kiw k‰W« Âl¡fêÎ btëna‰w¤Â‰F m§Ñfhu«

bgWtj‰fhf eh‹/eh§fŸ Ïj‹ _y« é©z¥Ã¡»nw‹/é©z¥Ã¡»nwh«.

1. cŸsh£Á mik¥ò / mt‰whš ãakd« brŒa¥g£l

Kftuik¥ò / Ïa¡Fgtç‹ bga®

2. bjhl®ò bfhŸS« Kftç

bjhiyngÁ v©:

bjhiy efè v©:

ä‹dŠrš:

3. xU§»iz¥ò mYty® k‰W« mtç‹ gjé

(cŸsh£Á mik¥ò mšyJ brašKiw¥ gL¤Jjš /

R¤Âfç¥ò brŒjš mšyJ xU tif brŒjš trÂ

M»at‰iw Ïa¡Ftj‰F¥ bghW¥òila

Kftuik¥Ãdhš mÂfhu« bg‰w mYty®)

4. m§Ñfhu« tH§f nt©oa f£lik¥ò k‰W«

Ïa¡Ftj‰F©lhd trÂia V‰gL¤Â Ïa¡Ftj‰F

njit¥gL»w mDkÂ. (√ F¿æl nt©L«)

fêit

brŒKiw¥gL¤Jjš /

kWRH‰Á brŒjš /

R¤Âfç¥ò brŒjš /

xUtif brŒjš /

fêit bfh£o

òij¡Fäl¤Âš xU

tif brŒjš.

5. Mtz§fëŸ efšfis Ïiz¡fÎ«. ÏlmDkÂ

(cŸsh£Á mik¥ò R‰W¢ NHš jilÚ¡f rh‹W

ãWÎtj‰F©lhd) x¥òjš rh‹W efuh£Á

mYtyU¡F« Ïa¡F»w Kftuik¥ò¡F«

Ïilnaahd x¥gªj«, Â£l¤Â‰fhf brŒa¥g£l

KjÄL k‰W« vÂ® gh®¡f¥gL« tUthŒ.

6. Âl¡fêÎfŸ brŒKiw¥gL¤Jjš /

/ kWRH‰Á / R¤Âfç¥ò KiwfŸ

(i) ehbsh‹W¡F brŒKiw¥gL¤jl nt©oa

67

fêÎfë‹ bkh¤j msÎ / kW RH‰Á brŒa¥gl

nt©oa fêÎfë‹ msÎ / R¤Âfç¥ò brŒa¥gl

nt©oa fêÎfë‹ msÎ

òij¡Fäl¤Âš bfh£l¥gl¡Toa

fêÎfë‹ msÎ.

(ii) brŒKiw¥gL¤j¥g£l fêÎfis¥

ga‹gL¤Jtj‰fhd brašKiw¤ Â£l«

(jahç¥ò¥ bghUë‹ ga‹ghL)

(iii) xU tif brŒtj‰fhd brašKiw (étu§fis

Ïiz¡fÎ«) Ú®k¤Â‹ msÎ Ú®k¤Â‰fhd R¤Âfç¥ò

bjhêš E£g«.

(iv) R‰W¢ NHš khriltij jL¥gj‰F«

f£L¥gL¤Jtj‰F« vL¡f¥gl nt©oa

elto¡iffŸ

(v) jsthl¤Âš gâah‰W« gâahs®fë‹

ghJfh¥Ã‰fhf vL¡f¥gl nt©oa elto¡iffŸ

(vi) Âl¡fêÎ brŒKiw¥gL¤jš/kWRH‰Á / R¤Âfç¥ò

Kiw / xU tif brŒÍ« / trÂ F¿¤j étu§fŸ

(Ïiz¡fÎ«)

7. Âl¡fêit xUtif brŒjš

I. milahs« fhz¥g£l v©â¡if Ïl§fëš

ehbsh‹W¡F tif brŒa¥gl nt©oa fêé‹

msÎ.

II. Ïl§fŸ nj®ªbjL¡f¥gLtj‰fhf Ã‹g‰w¥g£l

têKiwfŸ mšyJ msÎnfhŸfŸ F¿¤j

étu§fŸ Ïiz¡fÎ«.

III. j‰nghJ brašgh£oYŸs Ïl§fŸ F¿¤j

étu§fŸ.

IV. fêit¡ bfh£o òij¡Fäl¤Â‹ Ïa¡f« rh®ªj

bra‰ghLfŸ F¿¤j égu§fŸ.

V. R‰W¢ NHš khriljiy jL¥gj‰fhf

rçgh®¥gj‰fhf vL¡f¥gL« elto¡iffŸ

8. Ïju égu§fŸ VnjD« ÏU¥Ã‹

ehŸ: ifbah¥g«.

Ïl«: gjé

.

68

got« - II

(16(1) (e) M« éÂæid¡ fh©f)

nfh¥ò v© ------------

ehŸ-------------

m§Ñfhu v©

bgWe®

gh®it: c§fSila ---------- M« ehë£l ------ v©QŸs

é©z¥g« -----------------

-----

khãy khR¡ f£L¥gh£L thça«/khR¡ f£L¥gh£L¡ FG Â£l

m¿¡ifæid MuhŒªJ ---------------------- ã®thf mYtyf

Kftçæš cŸs ------------------ M»a j§fS¡F -----------------

---- v‹w Kftçæš Âl¡fêit brŒKiw¥gL¤Jjš / kWRH‰¿ brŒjš /

R¤Âfç¥ò brŒjš / xUtif brŒjY¡fhd / Ïa¡Ftj‰fhd mÂfhu«

tH§F»wJ.

Âl¡fêit brŒKiw¥gL¤Jtj‰fhd/kWRH‰Á brŒtj‰fhd/R¤Âfç¥ò

brŒtj‰fhd/xUtif brŒjiy Ïa¡Ftj‰fhd mDkÂ Ïjdhš

tH§f¥gL»wJ. nk‰go mÂfhu«, ÑœF¿¥Ã£LŸs tiuaiwfS¡F«

ãgªjidfS¡F« c£g£ljhF«. m¤jifa ãgªjidfŸ Ïªj éÂfëš ntW

tifæš F¿¥Ãl¥g£LŸsthW« ju§fŸ Ïªj éÂfë‹ Ñœ étu m£ltiz I

k‰W« IIÏš tiuaW¡f¥g£LŸsthW« ÏU¡F«

--------------- khãy khR f£L¥gh£L thça«/ ------------k¤Âa

muÁ‹ neuo M£Á¥ gFÂæ‹ khR f£L¥gh£L¡ FGthdJ, vªjbthU

neu¤ÂY« mÂfhu« tH§Fjè‹ ÑœtU«. vªjbthU ãgªjidiaÍ« Ú¡f«

69

brŒayh« k‰W« m›thW Ú¡f« brŒa¥g£l étu§fŸ F¿¤J vG¤Jó®tkhf

bjçé¡f¥gL«.

2016 M« M©L Âl¡fêÎ nkšh©ik éÂfë‹go, vªjbthU

éÂÛwšfS« 1986 M« M©L R‰W¢ NHš (ghJfh¥ò) r£l« (29/1986) Ï‹ Ñœ

j©lil¡F£g£ljhF«.

cW¥Ãd® brayhs®,

khãy khR f£L¥gh£L thça«/k¤Âa muÁ‹

neuo M£Á¡FgFÂæš khR f£L¥gh£L¡ FG

(ifbah¥g« k‰W« gjé)

ehŸ:

Ïl«:

70

got«-III

(19(6), 24(1) M« éÂæid¡ fh©f)

Âl¡fêÎ F¿¤j trÂia Ïa¡Fgtuhš cŸsh£Á mik¥Ãl« rk®¥Ã¡f¥gl

nt©oa M©L m¿¡ifæ‹ got«

1 khefu«/efu«/khãy¤Â‹ bga®

2 k¡fŸ bjhif

3 gu¥gsÎ (rJu ».Û-š)

4 cŸsh£Á mik¥Ã‹ bga®

k‰W« Kftç

bjhiyngÁ v©

bjhiy efè v©

ä‹dŠrš:

5 Âl¡ fêÎ F¿¤j trÂia

Ïa¡Fgtç‹ bga® k‰W«

Kftç

6 Âl¡fêÎ F¿¤j trÂ¡F¥

bghW¥ò t»¡F« mYtyç‹

bga® bjhiyngÁ v©

bjhiy efè v©

ä‹dŠrš:

7 khefçš / efçš tÁ¡F«

FL«g¤jhç‹ v©â¡if

khefu¤ÂYŸs FoæU¥ò

mšyhj Ïl§fë‹

v©â¡if

khefu«/efu§fëš ÏU¡F«

nj®jš/ã®thf th®Lfë‹

v©â¡if

8 Âl¡fêé‹ msÎ

cŸsh£Á mik¥ò gFÂæš xU l‹ ehbsh‹W¡F

71

ehëš cUth¡f¥g£l Âl¡

fêé‹ kÔ¥Ã£L msÎ

(bk£ç¡ l‹åš)

ehbsh‹W¡F nrfç¡f¥g£l

Âl¡fêé‹ msÎ

l‹ ehbsh‹W¡F

ehbsh‹W¡F, eg® xUtuhš

nrfç¡f¥g£l fêÎ

»uh« / ehbsh‹¿‰F

g¡Ft¥gL¤j¥g£l

Âl¡fêé‹ msÎ

ehbsh‹¿‰F l‹

fêit¡ bfh£o

òij¡Fäl¤Â‰F

m¥òw¥gL¤j¥g£l Âl¡fêé‹

msÎ

ehbsh‹¿‰F l‹

9 Âl¡ fêÎ nkyh©ik (SWM)

gâæ‹ jFÂ ãiy.

fêéid mJ cUth»a

Ïl¤Âš Ãç¤bjL¤jš k‰W«

nrä¤Jit¤jš.

Âl¡fêÎfŸ mJ cUth»a

Ïlkhd ÅL/ tâf

ãWtd§fŸ / ãWtd§fëš

it¡f¥g£LŸs bjh£oæš

nrä¤Jit¡f¥g£LŸsdth?

M« våš fêÎfis mJ

cUth»a Ïlkhd Å£oYŸs

F¥ig¤ bjh£oæš nrä¡F«

eilKiwia¥ Ã‹g‰W»w

FL«g¤jhç‹ rjé»j«

fêÎfis mJ cUth»a

M«/Ïšiy

%

72

Ïlkhd FoæU¥ò mšyhj

Ïl§fëš cŸs tâf

ãWtd§fë‹/ ãWtd§fë‹

bjh£ofëš nrä¥gt®fë‹

rjé»j«

Âl¡ fêit m¥òw¥gL¤j

bjU¡fëš ö¡» v¿Í«


Âl¡ fêÎfis m¥òw¥gL¤j


FoæU¥ò mšyhj

tshf§fë‹ rjé»j«

Âl¡ fêÎfŸ cUthd

Mjhu§fëš nrä¤J

it¡f¥g£l Âl¡fêÎfŸ

Ãç¤Jit¡f¥g£LŸs toéš

cŸsdth M« våš

Mjhu§fëš fêÎfŸ

Ãç¤Jit¡f¥g£LŸs


%

%

%

M«/Ïšiy

ÅL Ålhf nrfç¡f¥gL« Âl¡

fêÎ

khefu«/ efu§fëš ÅL Ålhf

(D2D) Âl¡fêÎfŸ

nrfç¡f¥gL»wjh

M« våš,

ÅL Ålhf fêÎfŸ

nrfç¡f¥gL« th®Lfë‹

v©â¡if

73

ÅLfë‹ v©â¡if

tâf ãWtd§fŸ /

cztf§fŸ / czÎ éLÂ ,

fšé ãiya§fŸ /

mYtyf§fŸ c£g£l

FoæU¥ò mšyhj Ïl§fë‹

v©â¡if

FoæU¥òfŸ k‰W« FoæU¥ò

mšyhj Ïl§fëš ÅL Ålhf

nrfç¡f¥gL« rjÅj«

nkh£lh® thfd§fë‹ _ykhf

bfhŸfy« bfh©l _‹W

r¡fu thfd« ift©ofë‹

_ykhf

Ïju rhjd§fë‹ _ykhf.

%

%

%

Ïšiybaåš, Kjš ãiy

nfrfç¥Ã‰F ga‹gL¤Âa

Kiw

bjU¡fis T£LtJ

efu¤Âš öŒik brŒa¥gl

nt©oa khefçš R¤j«

brŒant©oa rhiyfŸ,

bjU¡fŸ, rªJ¡fŸ, Jiz

rªJ¡fë‹ Ús msÎ

».Û

bjU¡fis T£L»w fhy

Ïilbtëæ‹ v©â¡if

k‰W« ml§»ÍŸs k¡fŸ

bjhif rjé»j«

fhy

Ïilbtëæ‹

v©â¡if

ehŸ

njhW«

xU

ehŸ

é£L

xU

ehŸ

xU

ehŸ

ÏU

Kiw

v¥

bgh

Gjh

tJ

k¡fë‹

bjhifæ‹

éG¡fhL

ga‹gL¤j¥g£l rhjd§fŸ %

74

ifahš T£l¥g£lJ %

ÏaªÂu§fëdhš T£l¥g£lJ %

J¥òuÎ¥ gâahs®fshš Ú©l

if¥Ão bfh©l Jil¥g«

ga‹gL¤j¥g£ljh

M«/Ïšiy

x›bthU J¥òuÎ¥

gâahs®fS¡F« fêÎfis

nrfç¡f, ift©o /_‹W

r¡fu thfd« tH§f¥g£ljh

M«/Ïšiy

ift©o /_‹W r¡fu thfd«

M»ait bfhŸfy¤Jl‹

Toajh?

M«/Ïšiy

nrfç¡f ga‹gL« rhjd§fŸ

nrfç¥ò /fêÎfis nrä¡F«

bfhŸfy‹fSl‹

x¤J¥ngh»wjh

Ïu©l« ãiy »l§F trÂ

khefçYŸs/ efu§fëš cŸs

fêÎ »l§Ffë‹ tif¥ghL

k‰W« v©â¡if

Âwªjbtë¡ fêÎ nrä¥ò¡

»l§FfŸ fš f£ll bjh£ofŸ

cUis tot Ábk©£

fh‹»ß£ bjh£ofŸ / Dhalao /

_oa miwfŸ / jfu¤jhš

(cnyhf«) _oa Ïl§fŸ k‰W«

nrä¥ò v©â¡if, bfhŸsÎ m3

75

Ãsh°o¡ bfhŸfy‹fŸ

1.1m3 bfhŸssÎ tiuæyhd

bjh£ofŸ

2 Kjš 5m3 bfhŸsÎ

bjh£ofŸ

5 m3 mÂfkhd bfhŸssÎ

bfh©l bjh£ofŸ

bjh£ofŸ Ïšyhj khefu«

bjh£o / k¡fŸ bjhifæ‹

Åj«

bjhFÂ thç fêÎ nrfç¥ò

»l§Ffë‹ égu§fŸ

(Ïiz¥ò)

bjhFÂ v©

gu¥gsÎ:

k¡fŸ bjhif

it¡f¥g£LŸs bjh£ofë‹

v©â¡if


bkh¤j bfhŸssÎ

fêÎ nrä¥ò Âw‹fë‹ bkh¤j

nrä¥ò bfhŸssÎ (fd

Û£lçš)

fêÎ nrä¥ò »l§Ffëš Âd«

nrä¤J it¡f¥g£LŸs

bkh¤j fêÎfŸ

»l§FfëèUªJ

nrfç¡f¥gL« fêÎfë‹

msÎ v©

bjh£ofë‹ v©â¡if

76

msÎ v©

fhèah¡f¥g£l bjh£ofë‹

v©â¡if

ÂdªnjhW«

xU ehŸ é£L

xU ehŸ

thu« ÏUKiw

thu¤Â‰F

xU Kiw

v¥bghGjhtJ

fêÎ »l§FfŸ fêÎfis

g¢ir, Úy« k‰W« fU¥ò

ãw¤Âyhd bjh£ofëš Ãç¤J

it¥gj‰F c©lhd trÂfŸ

bfh©litah

M«/våš

(M« v‹whš, étu§fŸ nr®¡fÎ«)

g¢ir bjh£ofë‹ v©â¡if

Úy¤ bjh£ofë‹ v©â¡if

fU¥ò bjh£ofë‹ v©â¡if

nrä¥ò »l§FfëèUªJ

Âl¡fêÎfŸ iffshš mšyJ

ÏaªÂu¤Â‹ _ykhf

btëna‰w¥gL»wjh,

(rjé»j¤Âš)

iffshš btëba‰w¥gL« Âl¡ fêé‹

rjé»j« %

ÏªÂu¤Âdhš

btëna‰w¥gL«

Âl¡ fêé‹ rjé»j«

ÏaªÂu¤Âdhš

v‹whš vªj têKiw

cgnahf¥gL¤j¥g£lJ

K‹ tê ö¡»fŸ /nkš tê ö¡»fŸ

Âl¡ fêÎfŸ ÅL Ålhf

vL¡f¥g£L ifahS«

ÏaªÂu¤Â‰F Ãç¡f¥g£l

ãiyæš

vL¡f¢bršy¥gL»wjh?

M«/Ïšiy

(M« v‹whš étç)

Âd« vL¤J¢ bršY«

ÏaªÂu«

vL¤J¢ bršy¥gl

fêÎfë‹

v©â¡if

gaz v©â¡if

kh£L t©o

77

ouh¡l®

Non-tippingt©ofŸ

Tipping t©ofŸ

Féæš nr®¥ò thfd§fŸ

fêÎ¥ bghUŸ nrfç¥gitfŸ

beU¡»fŸ

Ïju thfd§fŸ

JCB/nyhl®

fêÎ vL¤J¢bršY« neu /

é»j«

neu é»j« vL¤J¢ bršy¥g£l

fêé‹ rjé»j«

m‹whl«

xU ehŸ é£L xU ehŸ:

thu« ÏU Kiw:

thu¤Â‰F xU Kiw:

v¥bghGjhtJ

x›bthU ehS« vL¤J¢

bršy¥gL« fêé‹ msÎ

ehbsh‹W¡F-l‹

ehŸnjhW« vL¤J¢

bršy¥gL« bkh¤j fêé‹

rjé»j«

%

ga‹gL¤j¥gL« fêÎ

R¤Âhfç¥ò bjhêš E£g«:

Âl¡fêÎ cça Kiwæš

gjål¥g£ljh?

M«/Ïšiy

M« våš, ehŸnjhW«

gjål¥g£l bkh¤j fêé‹

msÎ cŸsh£Á k‹w« mšyJ

ehbsh‹W¡F –l‹

78

Kftuik¥ò thæyhf

R¤Âfç¥ò brŒa¥g£ljh?

fêÎ gjåLtj‰fhf cŸsh£Á

k‹w¤Âš ÏU¡f¡ Toa ãy« /

(bA¡nlçš)

j‰nghJ fêÎ gjåLtj‰fhf

ga‹gL¤j¥gL« ãy«

brašgh£oš cŸs Âl¡fêÎ

gjåL« trÂfŸ

Âl¡fêÎfis

gj¥gL¤Jtj‰fhd trÂfŸ

khefu/efu všiyfëèUªJ

gjåL« elto¡iffŸ

nk‰bfhŸs¥gL«

Ïl¤Â‰F£g£l bjhiyÎ

Ã‹g‰w¥gL« bjhêš E£g«

Í¡Â F¿¤j étu§fŸ

cukh¡Fjš gj¥gL¤j¥g£l _y¥ bghUë‹ msÎ

ÏWÂahf »il¡f¥bg‰w éisbghUë‹

msÎ.

é‰gid brŒa¥g£l msÎ

Âl¡fêÎfis xU tif brŒtj‰fhd

gFÂæš bfh£l¥g£l vŠÁa fêÎfë‹

msÎ.

k©òG cu« jahç¤jš gjål¥g£l _y¥bghUŸfë‹ msÎ


msÎ




msÎ.

79

cæç - vçthÍ (rhz vçthÎ)

jahç¤jš

gjål¥g£l _y¥bghUŸfë‹ msÎ


msÎ




msÎ.

vŠÁa fêéèUªJ bgw¥g£l

vçbghUŸ



msÎ


Âl¡fêÎfis xU tif brŒtj‰fhd gFæš

bfh£l¥g£l vŠÁa fêÎfë‹ msÎ.

vçr¡Â bjhêš E£g¤Â‰fhd

fêÎ: vç¤jš, Méah¡Fjš,

Pyrlosis k‰W« vida

bjhêšE£g§fis ngh‹W

( étu§fŸ më¡fÎ«).



msÎ



gFÂæš bfh£l¥g£l fêÎfë‹ msÎ.

T£L gjåLjš gjål¥g£l _y¥bghUŸfë‹ msÎ

Ábk©£ Miy¡F /

jsthl¤Â‰F tH§f¥g£l

Ô¥g‰w¡ Toa fêÎ

Âl¡fêÎfis rh®ªj ä‹


Ô¥g‰w¡Toa fêÎ

Vidait: msÎ:

Âl¡fêfis xU tif

brŒtj‰fhd trÂfŸ

cŸsh£Á k‹w§fë‹ cŸs

F¥igia Fé¡f¡Toa

80

Ïl§fë‹ v©â¡if


öŒik¥ gFÂfë‹

v©â¡if

fêÎfŸ xUtif

brŒtj‰fhd m¤jifa

x›bthU ãy¥gFÂfë‹

gu¥gsÎ

j‰nghJ fêÎfis xU tif

brŒtj‰fhf¥ ga‹gL¤j¥gL«

ãy¤Â‹ gu¥gsÎ

khefu / efu§fëèUªJ F¥ig

Fé¥gj‰fhd ãy«/ãygu¥ò

trÂfë‹ bjhiyÎ

».Û.

mU»YŸs FoæU¥ò

gFÂæèUªJ bjhiyÎ

».Û.

Ú® ãiyfëèUªJ bjhiyÎ ».Û.

njÁa / khãy

beLŠrhiyæèUªJ bjhiyÎ

».Û.

ékhd ãiya¤ÂæUªJ

bjhiyÎ

».Û.

rka K¡»a¤Jt« thŒªj

tuyh‰W Á‹d§fŸ

mikªJŸs Ïl§fëèUªJ

bjhiyÎ

».Û.

btŸs mgha« bfh©l

gFÂæš mikªJŸsjh?

M«/Ïšiy

óf«g¥ gFÂæš

mikªJŸsjh?

M«/Ïšiy

m‹whl« bfh£l¥gL« fêé‹

msÎ

ehŸ x‹W¡fhd l‹ (TPD)

81

Âl¡ fêÎfis xU tif

brŒtj‰fhd gFÂfëš ntè

mik¡f¥g£LŸsjh?

M«/Ïšiy

ga‹gL¤j¥gL« ãy¥gu¥ò

btë¢r« »il¡f¡Toa

tifæš mikªJŸsjh?

M«/Ïšiy

vil nkil trÂ cŸsjh? M«/Ïšiy

Âl¡fêÎfis xU tif

brŒtj‰fhd gFÂfëš

ga‹gL¤j¥g£l thfd§fŸ

k‰W« fUéfŸ (F¿¥ÃlÎ«).

rk‹bgh¿ beU¡»fŸ M»ait


brŒtj‰fhdgFÂfëš

gâak®¤j¥g£LŸs

bjhêyhs®fŸ étu§fŸ

M«/Ïšiy (M« v‹whš, étu§fŸ

Ïiz¡fÎ«)

Âdrç mo¥gilæš

_l¥gL»wjh?

M«/Ïšiy

Ïšiybaåš, Âl¡fêÎfis

xU tif brŒtj‰fhd

gFÂfëš bfh£l¥g£LŸs

fêÎfis _Ltj‰F©lhd

mL¤jL¤j ãiy

_Ltj‰F ga‹gL¤j¥g£l

rhjd«

nghÂa _L rhjd« cŸsjh? M«/Ïšiy

thÍ btënaWtj‰F©lhd

K‹nd‰ghLfŸ

brŒa¥g£LŸsdth?


Ïiz¡fÎ«)

Änr£ nrfç¥gj‰F trÂfŸ

brŒa¥g£LŸsdth?


Ïiz¡fÎ«)

9 efçš Âl¡fêÎ M«/Ïšiy (M« v‹whš, E£g braš Â£l

82

nkyh©ikia nk«gL¤j j¡f

braš Â£l« VnjD«

jahç¡f¥g£LŸsjh?

égu¤ij Ïiz¡fÎ«)

10 V‰ghLfŸ VnjD«

brŒa¥g£LŸsjh?

ghš bghUŸ r«gªjkhd

brašghLfŸ :

Ïiw¢Á¡ bfh£oš fêÎfŸ:

f£Lkhd fêÎfŸ (C & D

Waste)

V‰ghLfŸ F¿¤j étu§fis Ïiz¡fÎ«

M«/Ïšiy

M«/Ïšiy

M«/Ïšiy

11 Â£l KoÎ¡F Ãªija

étu§fŸ

Â£l khÂçia Ïiz¡fÎ«

12

v¤jid Foir gFÂfŸ

fhz¥g£LŸsd? m§F Âl¡

fêÎ nkyh©ik trÂfŸ

brŒa¥g£LŸsdth?

M«/Ïšiy

(M« våš, étu§fŸ Ïiz¡fÎ«)

13 nrfç¥gj‰fhfÎ« fêÎfis

m¥òw¥gL¤jÎ«, gjålÎ«,

vL¤J¢ bršYtj‰fhfÎ«,

Ïu©lh« ãiy nrä¤jY¡F«,

bjUit R¤j«

brŒtj‰fhffÎ«

gâak®¤jg£LŸs

bjhêyhs®fŸ F¿¤j

étu§fis më¡fÎ«.

14 bjUit R¤j« brŒtj‰F«,

Ïu©lh« ãiy fêÎ

mf‰Wtj‰fhfÎ«, vL¤J

brštj‰fhfÎ«,

83

gjåLtj‰fhfÎ«, fêÎ

mf‰Wtj‰fhfÎ«, fêÎ

nrfç¥gJ c£gl x¥gªjjhu® /

rYif bfhil cçik

bg‰wtuhš ãaä¡f¥g£l



15 Ïªj éÂfis Ã‹g‰WtÂš

cŸsh£Á efu§fŸ rªÂ¡F«

Ãu¢ridfis RU¡fkhf

TwÎ«.

16 Âl¡fêÎ r«gªjkhd Ãu¢rid

rkhë¥gj‰F k‰w cŸsh£Á

mik¥òfS« eilKiwgL¤J«

goahd òJéj nahrid

VnjD« ÏU¥Ã‹ RU¡fkhf

TwÎ«.

njÂ :

Ïl« :

Ïa¡Fgtç‹ ifbah¥g«

84

got« -IV

(éÂfŸ 15 (za), 24(2)I fh©f)

Âl¡fêÎ nkyh©ik F¿¤J cŸsh£Á k‹w¤jhš më¡f¥gl nt©oa M©L

m¿¡ifæ‹ got«

1 khefu«/efu«/khãy¤Â‹ bga®

2 k¡fŸ bjhif

3 gu¥gsÎ (rJu ».Û-š)

4 cŸsh£Á mik¥Ã‹ bga®

k‰W« Kftç

bjhiyngÁ v©

bjhiy efè v©

ä‹dŠrš:

5 Âl¡ fêÎ nkyh©ik¡F

bghW¥ò t»¡F« mYtyç‹

bga®

bjhiyngÁ v©

bjhiy efè v©

ä‹dŠrš:

6 khefçš / efçš tÁ¡F«

FL«g¤jhç‹ v©â¡if

khefu¤ÂYŸs FoæU¥ò

mšyhj Ïl§fë‹

v©â¡if

khefu«/efu§fëš ÏU¡F«

nj®jš/ã®thf th®Lfë‹

v©â¡if

7. Âl¡fêé‹ msÎ

cŸsh£Á mik¥ò gFÂæš xU

ehëš cUth¡f¥g£l Âl¡

l‹ ehbsh‹W¡F

85

fêé‹ kÔ¥Ã£L msÎ

(bk£ç¡ l‹åš)

ehbsh‹W¡F nrfç¡f¥g£l

Âl¡fêé‹ msÎ

l‹ ehbsh‹W¡F

ehbsh‹W¡F, eg® xUtuhš

nrfç¡f¥g£l fêÎ

»uh« / ehbsh‹¿‰F

g¡Ft¥gL¤j¥g£l

Âl¡fêé‹ msÎ

ehbsh‹¿‰F l‹

fêit¡ bfh£o

òij¡Fäl¤Â‰F

m¥òw¥gL¤j¥g£l Âl¡fêé‹

msÎ

ehbsh‹¿‰F l‹

8 Âl¡ fêÎ nkyh©ik (SWM)

gâæ‹ jFÂ ãiy.

fêéid mJ cUth»a

Ïl¤Âš Ãç¤bjL¤jš k‰W«

nrä¤Jit¤jš.

Âl¡fêÎfŸ mJ cUth»a

Ïlkhd ÅL/ tâf

ãWtd§fŸ / ãWtd§fëš

it¡f¥g£LŸs bjh£oæš

nrä¤Jit¡f¥g£LŸsdth?

M« våš fêÎfis mJ

cUth»a Ïlkhd Å£oYŸs

F¥ig¤ bjh£oæš nrä¡F«

eilKiwia¥ Ã‹g‰W»w


fêÎfis mJ cUth»a

Ïlkhd FoæU¥ò mšyhj

Ïl§fëš cŸs tâf

M«/Ïšiy

%

%

86

ãWtd§fë‹/ ãWtd§fë‹

bjh£ofëš nrä¥gt®fë‹

rjé»j«

Âl¡ fêit m¥òw¥gL¤j



Âl¡ fêÎfis m¥òw¥gL¤j


FoæU¥ò mšyhj


Âl¡ fêÎfŸ cUthd

Mjhu§fëš nrä¤J

it¡f¥g£l Âl¡fêÎfŸ

Ãç¤Jit¡f¥g£LŸs toéš

cŸsdth M« våš

Mjhu§fëš fêÎfŸ

Ãç¤Jit¡f¥g£LŸs


%

%

M«/Ïšiy

%

ÅL Ålhf nrfç¡f¥gL« Âl¡

fêÎ

khefu«/ efu§fëš ÅL Ålhf

(D2D) Âl¡fêÎfŸ

nrfç¡f¥gL»wjh

M« våš,

ÅL Ålhf fêÎfŸ

nrfç¡f¥gL« th®Lfë‹

v©â¡if

87

ÅLfë‹ v©â¡if

tâf ãWtd§fŸ /

cztf§fŸ / czÎ éLÂ ,

fšé ãiya§fŸ /

mYtyf§fŸ c£g£l

FoæU¥ò mšyhj Ïl§fë‹

v©â¡if

FoæU¥òfŸ k‰W« FoæU¥ò

mšyhj Ïl§fëš ÅL Ålhf

nrfç¡f¥gL« rjÅj«

nkh£lh® thfd§fë‹ _ykhf

bfhŸfy« bfh©l _‹W

r¡fu thfd« ift©ofë‹

_ykhf

Ïju rhjd§fë‹ _ykhf.

%

%

%

Ïšiybaåš, Kjš ãiy

nfrfç¥Ã‰F ga‹gL¤Âa

Kiw

bjU¡fis T£LtJ

efu¤Âš öŒik brŒa¥gl

nt©oa khefçš R¤j«

brŒant©oa rhiyfŸ,

bjU¡fŸ, rªJ¡fŸ, Jiz

rªJ¡fë‹ Ús msÎ

».Û

bjU¡fis T£L»w fhy

Ïilbtëæ‹ v©â¡if

k‰W« ml§»ÍŸs k¡fŸ

bjhif rjé»j«

fhy

Ïilbtëæ‹

v©â¡if

ehŸ

njhW«

xU

ehŸ

é£L

xU

ehŸ

xU

ehŸ

ÏU

Kiw

v¥

bgh

Gjh

tJ

88

k¡fë‹

bjhifæ‹

éG¡fhL

ga‹gL¤j¥g£l rhjd§fŸ %

ifahš T£l¥g£lJ %

ÏaªÂu§fëdhš T£l¥g£lJ %

J¥òuÎ¥ gâahs®fshš Ú©l

if¥Ão bfh©l Jil¥g«

ga‹gL¤j¥g£ljh

M«/Ïšiy

x›bthU J¥òuÎ¥

gâahs®fS¡F« fêÎfis

nrfç¡f, ift©o /_‹W

r¡fu thfd« tH§f¥g£ljh

M«/Ïšiy

ift©o /_‹W r¡fu thfd«

M»ait bfhŸfy¤Jl‹

Toajh?

M«/Ïšiy

nrfç¡f ga‹gL« rhjd§fŸ

nrfç¥ò /fêÎfis nrä¡F«

bfhŸfy‹fSl‹

x¤J¥ngh»wjh

Ïu©l« ãiy »l§F trÂ

khefçYŸs/ efu§fëš cŸs

fêÎ »l§Ffë‹ tif¥ghL

k‰W« v©â¡if

Âwªjbtë¡ fêÎ nrä¥ò¡

»l§FfŸ fš f£ll bjh£ofŸ

cUis tot Ábk©£

fh‹»ß£ bjh£ofŸ / Dhalao /

nrä¥ò v©â¡if, bfhŸsÎ m3

89

_oa miwfŸ / jfu¤jhš

(cnyhf«) _oa Ïl§fŸ k‰W«

Ãsh°o¡ bfhŸfy‹fŸ

1.1m3 bfhŸssÎ tiuæyhd

bjh£ofŸ

2 Kjš 5m3 bfhŸsÎ

bjh£ofŸ

5 m3 mÂfkhd bfhŸssÎ

bfh©l bjh£ofŸ

bjh£ofŸ Ïšyhj khefu«

bjh£o / k¡fŸ bjhifæ‹

Åj«

bjhFÂ thç fêÎ nrfç¥ò

»l§Ffë‹ égu§fŸ

(Ïiz¥ò)

bjhFÂ v©

gu¥gsÎ:

k¡fŸ bjhif


v©â¡if


bkh¤j bfhŸssÎ

fêÎ nrä¥ò Âw‹fë‹ bkh¤j

nrä¥ò bfhŸssÎ (fd

Û£lçš)

fêÎ nrä¥ò »l§Ffëš Âd«

nrä¤J it¡f¥g£LŸs

bkh¤j fêÎfŸ

90

»l§FfëèUªJ

nrfç¡f¥gL« fêÎfë‹

msÎ v©

fhèah¡f¥g£l bjh£ofë‹

v©â¡if

msÎ v©

bjh£ofë‹ v©â¡if

ÂdªnjhW«

xU ehŸ é£L

xU ehŸ

thu« ÏUKiw

thu¤Â‰F

xU Kiw

v¥bghGjhtJ

fêÎ »l§FfŸ fêÎfis

g¢ir, Úy« k‰W« fU¥ò

ãw¤Âyhd bjh£ofëš Ãç¤J

it¥gj‰F c©lhd trÂfŸ

bfh©litah

M«/våš

(M« v‹whš, étu§fŸ nr®¡fÎ«)

g¢ir bjh£ofë‹ v©â¡if

Úy¤ bjh£ofë‹ v©â¡if

fU¥ò bjh£ofë‹ v©â¡if

nrä¥ò »l§FfëèUªJ

Âl¡fêÎfŸ iffshš mšyJ

ÏaªÂu¤Â‹ _ykhf

btëna‰w¥gL»wjh,

(rjé»j¤Âš)

iffshš btëba‰w¥gL« Âl¡ fêé‹

rjé»j« %

ÏªÂu¤Âdhš

btëna‰w¥gL«

Âl¡ fêé‹ rjé»j«

ÏaªÂu¤Âdhš

v‹whš vªj têKiw

cgnahf¥gL¤j¥g£lJ

K‹ tê ö¡»fŸ /nkš tê ö¡»fŸ

Âl¡ fêÎfŸ ÅL Ålhf

vL¡f¥g£L ifahS«

ÏaªÂu¤Â‰F Ãç¡f¥g£l

ãiyæš

vL¡f¢bršy¥gL»wjh?

M«/Ïšiy

(M« v‹whš étç)

Âd« vL¤J¢ bršY«

ÏaªÂu«

vL¤J¢ bršy¥gl

fêÎfë‹

v©â¡if

gaz v©â¡if

91

kh£L t©o

ouh¡l®

Non-tippingt©ofŸ

Tipping t©ofŸ

Féæš nr®¥ò thfd§fŸ

fêÎ¥ bghUŸ nrfç¥gitfŸ

beU¡»fŸ

Ïju thfd§fŸ

JCB/nyhl®

fêÎ vL¤J¢bršY« neu /

é»j«

neu é»j« vL¤J¢ bršy¥g£l

fêé‹ rjé»j«

m‹whl«

xU ehŸ é£L xU

ehŸ:

thu« ÏU Kiw:

thu¤Â‰F xU Kiw:

v¥bghGjhtJ

x›bthU ehS« vL¤J¢

bršy¥gL« fêé‹ msÎ

ehbsh‹W¡F-l‹

ehŸnjhW« vL¤J¢

bršy¥gL« bkh¤j fêé‹

rjé»j«

%

ga‹gL¤j¥gL« fêÎ

92

R¤Âhfç¥ò bjhêš E£g«:

Âl¡fêÎ cça Kiwæš

gjål¥g£ljh?

M«/Ïšiy

M« våš, ehŸnjhW«

gjål¥g£l bkh¤j fêé‹

msÎ cŸsh£Á k‹w« mšyJ

Kftuik¥ò thæyhf

R¤Âfç¥ò brŒa¥g£ljh?

ehbsh‹W¡F –l‹

fêÎ gjåLtj‰fhf cŸsh£Á

k‹w¤Âš ÏU¡f¡ Toa ãy« /

(bA¡nlçš)

j‰nghJ fêÎ gjåLtj‰fhf

ga‹gL¤j¥gL« ãy«

brašgh£oš cŸs Âl¡fêÎ

gjåL« trÂfŸ

Âl¡fêÎfis

gj¥gL¤Jtj‰fhd trÂfŸ

khefu/efu všiyfëèUªJ

gjåL« elto¡iffŸ

nk‰bfhŸs¥gL«

Ïl¤Â‰F£g£l bjhiyÎ

Ã‹g‰w¥gL« bjhêš E£g«

Í¡Â F¿¤j étu§fŸ

cukh¡Fjš gj¥gL¤j¥g£l _y¥ bghUë‹ msÎ


msÎ.




msÎ.

k©òG cu« jahç¤jš gjål¥g£l _y¥bghUŸfë‹ msÎ

93


msÎ




msÎ.

cæç - vçthÍ (rhz vçthÎ)

jahç¤jš



msÎ




msÎ.

vŠÁa fêéèUªJ bgw¥g£l

vçbghUŸ



msÎ


Âl¡fêÎfis xU tif brŒtj‰fhd gFæš

bfh£l¥g£l vŠÁa fêÎfë‹ msÎ.

vçr¡Â bjhêš E£g¤Â‰fhd

fêÎ: vç¤jš, Méah¡Fjš,

Pyrlosis k‰W« vida

bjhêšE£g§fis ngh‹W

( étu§fŸ më¡fÎ«).



msÎ



gFÂæš bfh£l¥g£l fêÎfë‹ msÎ.

T£L gjåLjš gjål¥g£l _y¥bghUŸfë‹ msÎ

Ábk©£ Miy¡F /


Ô¥g‰w¡ Toa fêÎ

Âl¡fêÎfis rh®ªj ä‹


94

Ô¥g‰w¡Toa fêÎ

Vidait: msÎ:

Âl¡fêfis xU tif

brŒtj‰fhd trÂfŸ


F¥igia Fé¡f¡Toa

Ïl§fë‹ v©â¡if


öŒik¥ gFÂfë‹

v©â¡if

fêÎfŸ xUtif

brŒtj‰fhd m¤jifa

x›bthU ãy¥gFÂfë‹

gu¥gsÎ

j‰nghJ fêÎfis xU tif

brŒtj‰fhf¥ ga‹gL¤j¥gL«

ãy¤Â‹ gu¥gsÎ

khefu / efu§fëèUªJ F¥ig

Fé¥gj‰fhd ãy«/ãygu¥ò

trÂfë‹ bjhiyÎ

».Û.

mU»YŸs FoæU¥ò

gFÂæèUªJ bjhiyÎ

».Û.

Ú® ãiyfëèUªJ bjhiyÎ ».Û.

njÁa / khãy

beLŠrhiyæèUªJ bjhiyÎ

».Û.

ékhd ãiya¤ÂæUªJ

bjhiyÎ

».Û.

rka K¡»a¤Jt« thŒªj

tuyh‰W Á‹d§fŸ

mikªJŸs Ïl§fëèUªJ

bjhiyÎ

».Û.

95

btŸs mgha« bfh©l

gFÂæš mikªJŸsjh?

M«/Ïšiy

óf«g¥ gFÂæš

mikªJŸsjh?

M«/Ïšiy

m‹whl« bfh£l¥gL« fêé‹

msÎ

ehŸ x‹W¡fhd l‹ (TPD)

Âl¡ fêÎfis xU tif

brŒtj‰fhd gFÂfëš ntè

mik¡f¥g£LŸsjh?

M«/Ïšiy

ga‹gL¤j¥gL« ãy¥gu¥ò

btë¢r« »il¡f¡Toa

tifæš mikªJŸsjh?

M«/Ïšiy

vil nkil trÂ cŸsjh? M«/Ïšiy


brŒtj‰fhd gFÂfëš

ga‹gL¤j¥g£l thfd§fŸ

k‰W« fUéfŸ (F¿¥ÃlÎ«).

rk‹bgh¿ beU¡»fŸ M»ait


brŒtj‰fhdgFÂfëš

gâak®¤j¥g£LŸs

bjhêyhs®fŸ étu§fŸ


Ïiz¡fÎ«)

Âdrç mo¥gilæš

_l¥gL»wjh?

M«/Ïšiy

Ïšiybaåš, Âl¡fêÎfis

xU tif brŒtj‰fhd

gFÂfëš bfh£l¥g£LŸs

fêÎfis _Ltj‰F©lhd

mL¤jL¤j ãiy

_Ltj‰F ga‹gL¤j¥g£l

rhjd«

nghÂa _L rhjd« cŸsjh? M«/Ïšiy

96

thÍ btënaWtj‰F©lhd

K‹nd‰ghLfŸ

brŒa¥g£LŸsdth?


Ïiz¡fÎ«)

Änr£ nrfç¥gj‰F trÂfŸ

brŒa¥g£LŸsdth?


Ïiz¡fÎ«)

9 efçš Âl¡fêÎ

nkyh©ikia nk«gL¤j j¡f

braš Â£l« VnjD«

jahç¡f¥g£LŸsjh?

M«/Ïšiy (M« v‹whš, E£g braš Â£l

égu¤ij Ïiz¡fÎ«)

10 V‰ghLfŸ VnjD«

brŒa¥g£LŸsjh?

ghš bghUŸ r«gªjkhd

brašghLfŸ :

Ïiw¢Á¡ bfh£oš fêÎfŸ:

f£Lkhd fêÎfŸ (C & D

Waste)

V‰ghLfŸ F¿¤j étu§fis Ïiz¡fÎ«

M«/Ïšiy

M«/Ïšiy

M«/Ïšiy

11 Â£l KoÎ¡F Ãªija

étu§fŸ

Â£l khÂçia Ïiz¡fÎ«

12 v¤jid Foir gFÂfŸ

fhz¥g£LŸsd? m§F Âl¡

fêÎ nkyh©ik trÂfŸ

brŒa¥g£LŸsdth?

M«/Ïšiy

(M« våš, étu§fŸ Ïiz¡fÎ«)

13 nrfç¥gj‰fhfÎ« fêÎfis

m¥òw¥gL¤jÎ«, gjålÎ«,

vL¤J¢ bršYtj‰fhfÎ«,

Ïu©lh« ãiy nrä¤jY¡F«,

bjUit R¤j«

brŒtj‰fhffÎ«

gâak®¤jg£LŸs

97



14 bjUit R¤j« brŒtj‰F«,

Ïu©lh« ãiy fêÎ

mf‰Wtj‰fhfÎ«, vL¤J

brštj‰fhfÎ«,

gjåLtj‰fhfÎ«, fêÎ

mf‰Wtj‰fhfÎ«, fêÎ

nrfç¥gJ c£gl x¥gªjjhu® /

rYif bfhil cçik

bg‰wtuhš ãaä¡f¥g£l



15 Ïªj éÂfis Ã‹g‰WtÂš

cŸsh£Á efu§fŸ rªÂ¡F«

Ãu¢ridfis RU¡fkhf

TwÎ«.

16 Âl¡fêÎ r«gªjkhd Ãu¢rid

rkhë¥gj‰F k‰w cŸsh£Á

mik¥òfS« eilKiwgL¤J«

goahd òJéj nahrid

VnjD« ÏU¥Ã‹ RU¡fkhf

TwÎ«.

njÂ :

Ïl« :

jiyik braš mYty® / efuh£Á

Miza®/ braš mYty® / jiyik

mYty® ifbah¥g« /

98

got« - V

24 (3) M« éÂ I fh©f

khãy khR f£L¥gh£L thça¤jhš mšyJ khR f£L¥gh£L FGthš / FG¡fŸ

k¤Âa khR f£L¥gh£L thça¤Â‰F më¡f¥gl nt©oa M©L m¿¡ifæ‹

got«

gFÂ-A

bgWe®

jiyt® mt®fŸ,

k¤Âa khR f£L¥gh£L thça«,

gçthZ gt‹, m®#&‹ ef® »H¡F,

ošè – 110 032.

1 khãy« / ôåa‹ Ãunjr¤Â‹ bga®

2 khãy khR f£L¥gh£L thça¤Â‹

bga® k‰W« Kftç

3 khãy k‰W« ôåa‹ Ãunjr§fë‹

Ïªj éÂfë‹ Ñœ Âl¡fêÎ

nkyh©ik¡F¥ bghW¥ghd cŸsh£Á

k‹w§fë‹ v©â¡if.

4 mÂfhu« tH§fš nfhç bgw¥g£l

é©z¥g§fë‹ v©â¡if

5 Âl¡fêÎ nkyh©ik¡fhf cŸsh£Á

k‹w§fŸ vL¤JŸs elto¡ifæ‹

RU¡f étu m¿¡if

Ïiz¥ò-1 Mf

Ïiz¡fÎ«

6 Âl¡fêÎfis mf‰Wjš, vL¤J¢

bršYjš, Ãç¤jš k‰W« fêÎ

nrfç¤jš F¿¤J cŸsh£Á k‹w§fŸ

vL¤JŸs elto¡ifæ‹ RU¡f étu

m¿¡if

Ïiz¥ò-2 Mf

Ïiz¡fÎ«

99

7 m£ltiz 2š cŸë£litfis

eilKiw¥gL¤j cŸsh£Á k‹w§fŸ

vL¤JŸs elto¡ifæ‹ RU¡f

m¿¡if

Ïiz¥ò-3 Mf

Ïiz¡fÎ«

ehŸ:

Ïl«:

jiyt®/ brayhs®

cW¥Ãd® khãy khR f£L¥gh£L

thça« / khR f£L¥gh£L¡FG

gFÂ – B

efu§fŸ / khefu§fŸ

efu§fŸ / khefu§fë‹ v©â¡if

ef®¥òw cŸsh£Á mik¥òfë‹

v©â¡if I k‰W« II M« tif

efu§fŸ / efu§fë‹ v©â¡if

mÂfhu« tH§Fjš ãiy (bga®fŸ/

v©â¡if)

bgw¥g£l é©z¥g§fë‹

v©â¡if

mÂfhu« tH§f¥g£l

é©z¥g§fë‹ v©â¡if

gçÓyidæš cŸs mÂfhu«

tH§f¥gl nt©oa é©z¥g§fŸ

Âl¡fêÎ c‰g¤Â ãiy

khãy¤Âš Âl¡fêÎ c‰g¤Â

nrfç¡f¥g£lit

brašKiw¥gL¤j¥g£lit/

R¤Âfç¡f¥g£lit

ãy¤Âš bfh£l¥g£lit

Âl¡fêÎ éÂfë‹ m£ltiz 1-‰

»z§f brašgL¤Jjš (v©â¡if/

efu§fë‹ bga®fŸ / bfhŸssÎ)

ešyKiwæš eilKiw¥gL¤Âa

efu§fŸ / khefu§fŸ

ÅL Ålhf br‹W nrfç¤jš

Ãç¤bjL¤jš

100

nrä¤jš

_oathW vL¤J bršy¥g£lit

Âl¡fêÎfis gj¥gL¤Jjš

(v©â¡if/ efu§fë‹ bga®fŸ /

bfhŸssÎ)

Âl¡fêit gj¥gL¤Jtj‰fhd trÂfis V‰gL¤Jjš

t.v©

fy¥ò

cukhFjš

k© òG

fy¥ò

cukhFjš

rhz vçthÍ

RDF/ ÁW

cU©ilah¡Fjš

brašgh£oèU¡F« gj¥gL¤J« trÂ

t.v©

fy¥ò

cukhFjš

k© òG

fy¥ò

cukhFjš

rhz vçthÍ

RDF/ ÁW

cU©ilah¡Fjš

Â£lälš / ãWtjè‹ Ñœ cŸs gj¥gL¤J« trÂfŸ

t.v©

fy¥ò

cukhFjš

k© òG

fy¥ò

cukhFjš

rhz vçthÍ

RDF/ ÁW

cU©ilah¡Fjš

fêéèUªJ vçr¡Â Miy / jsthl§fS¡F ( v©â¡if, efu§fë‹

bg36a®fŸ, bfhŸssÎ)

t.v©

Miy

mikél«

brašgh£o‹

ãiy

ä‹c‰g¤Â

(MW) F¿¥òiufŸ

101

Âl¡fêÎfis xUtifbrŒjš (v©â¡if / efu§fë‹ bga®fŸ, bfhŸssÎ)

fêÎfis xUtif brŒtj‰fhd Ïl§fis milahs« fhQjš:

fêÎfis xUtif brŒtj‰fhd mik¥Ãid f£Ljš:

f£Lkhd¤Â‰fhd fêÎfis xUtif brŒtj‰fhd Ïl«:

brašgh£oYŸs fêÎfis xUtif brŒtj‰fhd Ïl«:

fêÎfŸ btëna‰w¥g£l Ïl«:

fêÎfŸ Ï£L _l¥g£l mik¥ò:

Âl¡fêÎfŸ Fé¡f¥gL« gFÂfŸ: (v©â¡if, efu§fë‹ bga®fŸ,

bfhŸssÎ)

j‰nghJŸs Âl¡fêÎ Fé¡f¥gL« gFÂfë‹ v©â¡if

_l¥g£LŸs/ Ó®ÂU¤j¥g£LŸs Âl¡fêÎ Fé¡F« Ïl§fŸ

Âl¡fêÎ Fé¡f¥g£l gFÂfis öŒikahd xUtif brŒÍ« gFÂahf

kh‰Wjš

Âl¡fêÎ gj¥gL¤Jjš / mt‰iw xUtif brŒÍ« Ïl§fis¡ f©fhâ¤jš

t.v©

trÂfŸ

bga®

R‰W¢NHš

fh‰W

ãy¤jo

Ú®

Leachate-‹

ju«

fy¥ò

cukh¡Fjè‹

ju«

VOCs

efuh£ÁfŸ jahç¤j Â£l¤Â‹ ãiy

efuh£Áfë‹ bkh¤j v©â¡if

më¡f¥g£l brašÂ£l¤Â‹ v©â¡if

102

got« -VI

(25 M« éÂia¡ fh©f)

ég¤J m¿¡if / ég¤J F¿¤J bjçé¤jš

1 ég¤J elªj ehŸ k‰W« neu«

2 ég¤J V‰g£lj‰F©lhd ãfœÎfis

tçir¥gL¤Jjš

3 ég¤Jl‹ bjhl®òila fêÎ

4 R‰W¢NHš k‰W« clš

Mnuh¡»a¤Â‰F ég¤Âdhš V‰gL«

ghÂ¥òfë‹ kÂ¥ÕLfŸ

5 vL¡f¥g£l mtru elto¡iffŸ

6 ég¤J ghÂ¥òfis Fiw¥gj‰fhd

vL¡f¥g£l elto¡iffŸ

7 m¤jifa ég¤J Û©L« V‰glhkš

jL¥gj‰fhf vL¡f¥g£l elto¡if

ehŸ: ifbah¥g«

Ïl«: gjé

ÃZteh¤ Á‹fh,

Ïiz¢ brayhs®.

103

nfha«ò¤ö® khefuh£Á

Âl¡fêÎfŸ - ifahSjš - kWcUth¡» ga‹bgWjš -

nkyh©ik KiwfŸ - és¡f¥ gl§fŸ

104

ghJfh¥ghd Kiwæš kU¤Jt fêÎfŸ nrfç¤jš

105

Å£L cukh¡fš

106

Âl¡fêÎ nkyh©ik – Kjšãiy nrfç¥gh‹

nk£L¥ghis« efuh£Á f%® efuh£Á

gthå efuh£Á r¤Âak§fy« efuh£Á

br§nfh£il efuh£Á btŸsnfhéš efuh£Á

107

Ïu©lh« ãiy nrfç¥gh‹

f%® efuh£Á b#a§bfh©l« efuh£Á

éUJef® efuh£Á br§nfh£il efuh£Á

br§nfh£il efuh£Á nfha«ò¤ö® khefuh£Á kh‰W« ãiya«

108

brayh¡f trÂ

bghŸsh¢Á efuh£Á

òJ¡nfh£il efuh£Á nk£^® efuh£Á

gutyh¡f¥g£l cukh¡F« ãiya« – ntÿ® khefuh£Á

109

cæç vçthÍ Tl«

(nfha«ò¤ö ® khefuh£Á)

é‹nuh cu« jahç¥ò – Á‹dhsg£o ng%uh£Á

k©òG cu« jahç¥ò – $bgU«òö® ng%uh£Á

110

mL¡Fkho FoæU¥ò r_f« Ïa‰ifahd cu« jahç¤jš

nfha«ò¤ö® khefuh£Á

111

k¡fhj F¥igfis nrfç¡F« Kiw

ÂUbešntè khefuh£Á

112

fêÎ bghW¡Fgt®fS¡F milahs m£il tH§Fjš

ÂU¥ó® k‰W« ÂUbešntè khefuh£Á

Âw‹ gæ‰Á

gšyl« efuh£Á r¤ak§fy« efuh£Á

113

äfÎ« mtru« efuh£Á ã®thf« k‰W« FoÚ®

tH§fš ( eã ( IV)) Jiw

jiyik¢ brayf«, br‹id – 9.

foj v© 23913 / eã ( IV) (2 ) . 2016 / - 1, ehŸ: 17.10.2016

mD¥òe®

ÂU. K. gÙªÂu bu£o, Ï.M.g.,

muR Kj‹ik¢ brayhs®.

bgWe®

1. efuh£Á ã®thf Miza®

nr¥gh¡f«, br‹id – 5 ( Ïiz¥òl‹).

2. Miza®

bgUefu br‹id khefuh£Á

br‹id – 3 ( Ïiz¥òl‹).

3. ng%uh£Áfë‹ Ïa¡Fe®

br‹id – 108 ( Ïiz¥òl‹).

mŒah,

bghUŸ: Âl¡fêÎ nkyh©ik – r£l énuhjkhf efuh£Á

fêÎfis Ú® ãiyfŸ k‰W« bghJ Ïl§fëš

bfh£LjY¡F vÂuhf bj‹k©ly njÁa gRik¤

Ô®¥gha¤Âš bjhL¡f¥g£l tH¡FfŸ – bjhl®ghf

gh®it: 1. muR foj v©.10434/ eã IV (2 ) / 2016-1 ehŸ.15.06.2016

2. 16.08.2016 ehël¥g£l njÁa gRik¤ Ô®¥gha¤Â‹

MizfŸ

* * * *

gh®it x‹¿š fhQ« fo¤Â‹ bjhl®¢Áahf gh®it Ïu©oš njÁa

gRik¤ Ô®¥gha¤jhš Ú® ãiyfëY«, bghJ Ïl§fëY« bfh£l¥gL« efuh£Á¡

fêÎfŸ F¿¤jhd bjhFÂ kD¡fŸ Ûjhd njÁa gRik¤ Ô®¥gha¤Â‹

MizfŸ Ï¤Jl‹ Ïiz¡f¥gLtJl‹, kÂ¥Ã‰Fça njÁa gRik¤

Ô®¥gha¤Âdhš tH§»a MizfŸ Ã‹tUkhW:-

(1) _y ÏdbthJ¡fš mjhtJ F¥ig cUthF« Ïl§fënyna F¥igfis

Ãç¤bjL¡f¥gLjš cŸsh£Á mik¥òfshš nk‰bfhŸs¥gL« nkyh©ik

Kiwæ‹ mÂK¡»a m«rkhf ÏU¤jš nt©L«. ÏJnt cŸssh£Á

mik¥òfë‹ ika mQFKiwahf ÏU¤jš nt©L«. F¥ig bfh£l¥gL«

114

ãy¥ gu¥òfŸ cgnahf¥gL¤j Ïayhj, kWRH‰Á¡F c£gL¤j¥gl Ïayhj, k¡F«

j‹ika‰w, vçÍ« j‹ika‰w k‰W« vÂ®éida‰w vŠÁa fêÎfis k£Lnk

bfh£L« Ïlkhf ÏU¤jš nt©L«. F¥ig bfh£l¥gL« ãy¥ gu¥òfS¡F ó{a

fêÎ vL¤J bršy¥gl nt©L« v‹w Ïy¡»id mila mid¤J

fêÎfisÍ« kWRH‰Á k‰W« kWcgnahf« brŒtj‰fhd mid¤J

Ka‰ÁfisÍ« cŸsh£Á mik¥òfŸ nk‰bfhŸs nt©L«.

(2) mid¤J ÅLfëY« _y ÏdbthJ¡fš Kiwia Ã‹g‰w VJthf

khãy¤ÂYŸs mid¤J khefuh£ÁfŸ / efuh£ÁfŸ / ng%uh£ÁfŸ k‰W«

Cuh£Áfëš elto¡if vL¡f nt©L«. vdnt cldoahf g¢ir, btŸis

k‰W« fW¥ò M»a _‹W t©z§fëš F¥ig¤ bjh£ofis mid¤J

ÅLfS¡F« tH§f mÂfhçfS¡F c¤juél¥gL»‹wJ. ÏÂš g¢ir ãw

F¥ig¤ bjh£oahdJ k¡f¡Toa fêÎfis nrfç¡fÎ«, btŸis ãw

bjh£oahdJ kWRH‰Á¡F c£gL¤j¥gl¡Toa fêÎfis nrfç¡fÎ«, fW¥ò

t©z bjh£oahdJ Ïju fêÎfis nrfç¡fÎ« ga‹gL¤j¥gl nt©L«.

(3) Jiz éÂfŸ cUth¡f¥gL« tiu fh¤ÂU¡fhkš, Âl¡fêÎ nkyh©ik

éÂfŸ 2016-I cldoahf brašgL¤J« tifæš mÂfhçfŸ, mªjªj

gFÂæYŸs fêÎ / F¥ig nrfç¥ghs®fis cldoahf milahs« fhz

nt©L«.

(4) nk‰F¿¥Ã£l _‹W tiffëš k¡f¡Toa fêÎfŸ cukh¡fš _ynkh

mšyJ ntW tiffëš brayh¡f« brŒanth cŸsh£Á mik¥òfëš cŸs

»l§Ffëš cgnahf¥gL¤j¥gl nt©L«. Ï¡»l§fhdJ Âl¡fêÎ brayh¡f«

brŒa¥gL« tshf¤Â‹ cŸnsnah mšyJ ntW VnjD« jFªj Ïl§fëš

mika nt©L«.

(5) F¥ig cUthF« Ïl§fënyna mt‰iw Ãç¤bjL¤jè‹ ga‹fis

mid¤J k¡fS« m¿ªJ bfhŸS« t©z« gšntW éê¥òz®Î ãfœ¢Áfis

cŸsh£Á mik¥òfŸ, k¤Âa khR¡ f£L¥gh£L thça«, khãy khR¡ f£L¥gh£L

thça« cŸë£l muR mÂfhçfŸ mid¤J g§Fjhu®fisÍ« <LgL¤Â všyh

khefuh£ÁfŸ / efuh£ÁfŸ / ng%uh£ÁfŸ / Cuh£ÁfëY« éiuéš el¤j

nt©L«.

(6) k¤Âa k‰W« khãy bfhŸiffŸ Kiw¥gL¤j¥gL« tiu khefuh£ÁfŸ /

efuh£ÁfŸ / ng%uh£ÁfŸ k‰W« Cuh£ÁfŸ ngh‹wit khãy khR¡ f£L¥gh£L

115

thça¤Â‹ m¿ÎW¤jè‹go k¡f it¡f Ïayhj fêÎfis

Ãç¤bjL¥gj‰fhd j‰fhèf bfh£liffis mik¤J fêÎfis

Ãç¤bjL¡F« gâia nk‰bfhŸs nt©L«. Ï›thW k¡f it¡f Ïayhj

fêÎfis kWRH‰Á brŒjš ngh‹W m¿éaš ßÂahf ifah©l Ã‹dnu, kªj

fêÎfshdit, khãy khR¡ f£L¥gh£L thça¤Â‹ x¥òjè‹ngçš cŸsh£Á

mik¥òfshš nj®ªbjL¡f¥g£l F¥ig¡ »l§FfS¡F bfh©L bršy¥gl

nt©L«. vŠÁa fêÎfŸ F¥ig¡ bfh£L« ãy¥ gu¥Ã‰F vL¤J¢

bršy¥gL«K‹, bghU£fis Ãç¤bjL¡F« tifæš, bghU£fŸ Û£ò

trÂahdJ V‰gL¤j¥gl nt©L«. éÂ 3 (31)š tiuaW¡f¥g£l¥go, bghU£fŸ

Û£ò trÂ v‹gJ éÂ 2š F¿¥Ãl¥g£LŸs cŸsh£Á mik¥ghnyh mšyJ ntW

VnjD« ãWtd¤jhnyh m§Ñfç¡f¥g£l jå egnuh / ãWtdnkh fêÎfis

Ãç¤bjL¤J, kWRH‰Á brŒa¡Toa bghU£fis nrfç¤j¥Ã‹, fêÎfis

brayh¡f¤Â‰nfh mšyJ ÏWÂ Ú¡f« brŒtj‰fhd gâia nk‰bfhŸs

VJthf cŸs ÏlkhF«.

2. Ô®¥gha¤Â‹ Ãw c¤juÎfŸ Ã‹tUkhW:-

i. khefuh£ÁfŸ / efuh£ÁfŸ / ng%uh£ÁfŸ k‰W« cŸsh£Á mik¥òfŸ

cŸë£l vtU« Ú® ãiyfëY«, rJ¥ò ãy§fëY«, M‰¿‹ fiufëY«

v›éjkhd Âl¡ fêÎfisÍ« bfh£Ljš TlhJ.

ii. khãy khR¡ f£L¥gh£L thça¤Â‹ Mnyhrid¥go cukh¡fY¡fhd

Ïl¤Âid mªjªj cŸsh£Á mik¥òfŸ nj®Î brŒJ bfhŸsyh«.

iii. cŸsh£Á mik¥òfŸ njÁa bfhŸif tiuaW¤jY¡F fh¤ÂU¡fhkš

Âl¡ fêÎ nkyh©ik éÂfŸ 2016-š cŸs j§fŸ mÂfhu§fis

ga‹gL¤Â, _y ÏdbthJ¡fš, m§Ñfç¡f¥g£l F¥ig nrfç¥ghs®fŸ

_y« fêÎfis nrfç¤jš ngh‹w gâfis nk‰bfhŸtJl‹, F¥ig

cUth¡Fgtçl« gad® f£lz¤ij tNè¡fÎ«, ehbsh‹W¡F 5

l‹D¡F nkš F¥igfŸ cUthF« Ïl§fëš, bghJthd Âl¡ fêÎ

nkyh©ik trÂfis nk‰bfhŸs, khãy khR¡ f£L¥gh£L thça¤Â‹

m§Ñfhu¤ij bgWtJl‹, R‰W¡NHš ãiy ghÂ¥ò kÂ¥Õ£L¡ FGé‹

R‰W¡NHš mDkÂÍ« bgw nt©L«.

3. Ï¤jF Nœãiyæš Ô®¥gha¤Â‹ mid¤J MizfisÍ«

brašgL¤JtJl‹, Âl¡ fêÎ nkyh©ik éÂfŸ 2016-I v©z« k‰W«

116

braštoéš xU§»iz¤J brašgL¤Âl nt©L«. F¥igfŸ cUthF«

Ïl¤Ânyna Ãç¡f¥g£L nrfu« brŒjš, _‹W t©z§fëš F¥ig

bjh£ofŸ tH§f¥gLjš, k¡f¡Toa, k¡f it¡f Ïayhj k‰W«

mghafukhd fêÎfis Ãç¤bjL¤jè‹ mtÁa« F¿¤j éê¥òz®it

k¡fël« V‰gL¤Jjš, m§Ñfç¡f¥g£l F¥ig nrfç¥ghs®fis F¥ig

nrfç¡F« gâæš <LgL¤Jjš, nrfç¡f¥g£l F¥igfëèUªJ

bghU£fis Ãç¤bjL¡F« trÂæid V‰gL¤j j‰fhèf bfh£liffŸ

mik¤jš, cu¤ jahç¥ò ãiya§fŸ / ãy¥ gu¥ÃfŸ cUth¡f VJthd

Ïl§fis bjçÎ brŒjš ngh‹w gâfis cŸsl¡»a Âl¡ fêÎ

nkyh©ik éÂfis brašgL¤j¥gLtj‰fhd m¿¡if khjªnjhW« Kjš

thu¤Âš mid¤J cŸsh£Á mik¥òfëläUªJ« bgw¥g£L, k©ly

thçahd bjhF¡f¥g¥g£l m¿¡ifahdJ x›bthU khjK« 15« njÂ¡FŸ

muR¡F mD¥g¥gl nt©L«.

4. ÏJjéu, nfhit khefuh£Á, óªjkšè efuh£Á, eªÂtu«, TLthŠnrç

k‰W« ÂUÚ®kiy ng%uh£ÁfS¡F Ô®¥gha« F¿¥ghf Áy c¤juÎfis

tH§»ÍŸsJ. vdnt, br‹id khefuh£Á Miza® / efuh£Á ã®thf

Miza® / ng%uh£Áfë‹ Ïa¡Fe® M»nah® Ô®¥gha¤Â‹ MizfŸ

éiuªJ brašgL¤j¥gLtij cWÂ brŒÍkhW«, mj‰fhd Ïz¡f

m¿¡ifæid cldoahf muR¡F mD¥òkhW« nf£L¡ bfhŸs¥gL»‹wJ.

j§fŸ c©ikÍŸs,

x¥g«/-

muR Kj‹ik¢ brayhsU¡fhf,

117

öŒik v‹gJ Ïiwtå‹ ÏU¥Ãl«

– kfh¤kh fhªÂ

Documents

efuh£Á ã®th « k‰W« FoÚ® tH§fš Jiw, jäœehL muR · mo¥gilæš Âl¡fêÎ nkyh©ik Â£l¤ij brašgL¤Âl nt©o jäHf muR M©LnjhW« %.100 nfho msé‰F 2013-« M©L Kjš