ETM BLMLER ZMLER1. stendik davran deiiklii retim srecinin
sonunda elde edilen bir rndr. Girdiler ierisinde yer almaz. (Cevap
D) 2. Eitim felsefesinden; Temel sayltlar ortaya koymada, Aday
hedeflere yenilerini katmada, Hedeflerin i ve d tutarlln ortaya
koymada, Hedefleri nem srasna koymada yararlanlr. (Cevap C) 3.
Bilisel alan kavrama basama alt basamaa ayrlr. Bunlar; aklama,
evirme ve telemedir. renci kendisine verilen bilgiyi neden sonu
ilikilerine dayal olarak kendi kelimelerini kullanarak
aklayabiliyorsa kavrama dzeyine ulam demektir. (Cevap B) 4. Varoluu
felsefenin dayand bak as her bireyin kendi deer sistemini,
gereklerini zgrce, bask altnda kalmadan istedii ekilde ortaya
koymasdr. Temelde birey vardr, toplum bireyden sonra gelir. (Cevap
A) 5. Hedef yazmnda nemli ilkelerden biri hedef ifadelerinin biniik
deil bitiik olmasdr. Bir hedef ifadesi ayn anda birden ok zellii
ieremez. Hedefler sadece bir zellii bnyesinde barndrmaldr. (Cevap
E) 6. Bir bilgi sistemi ierisinde yer alan bilginin gerekliliine
inanma deer vermeyi ifade eder. Deer verme de duyusal alan
basamaklarndan biridir. (Cevap B) 7. Aklama eitim programnn
gelerinden ierii tanmlamaktadr. (Cevap C) 8. renen merkezli program
tasarlar; ocuk Merkezli Tasarmlar Yaant Merkezli Tasarmlar Romantik
(Radikal) Tasarmlar Hmanistik Tasarmlardr.1
Sre tasarm konu merkezli program tasarlar ierisinde yer alr.
(Cevap D) 9. Taksonomi bilgilerin nce snflanp ardndan hiyerarik
olarak snflanmasna iaret eder. Tanmda da hedeflerin hiyerarik
dizilimi ifade edilmitir. (Cevap E) 10. Eitim bir kastl kltrleme
sreci olarak tanmlanmaktadr. Kast kelimesi etkinliklerin planl ve
programl ekilde yrtlmesini ifade etmektedir. (Cevap A) 11. A, B, C
ve E seenekleri toplumsal yap ierisinde yetitirilecek birey tipini
tanmlarken, D seenei hizmet srecinde bireylerin ihtiya duyduklar
bilgilerin kazanlmasna ynelik hedefleri tanmlamaktadr. Bu hedefler
uzak hedef olarak tanmlanamaz. (Cevap D)YEDKLM YAYINCILIK
12. Sarmal programlama yaklamnda bilgiler yeri geldike
tekrarlanr. Bu tekrarda nemli olan konu alannn giderek genileyen
bir yapda sunulmasdr. (Cevap C) 13. Byle bir renme anlayn temele
alan retmen ncelikle renciyi merkeze alyor ve onun ilgi ve
ihtiyalarn karlayacak bilginin greceli olduu, baskc bir eitim anlay
yerine demokratik snf ortamn oluturmaya zen gsteriyordur. Bu anlay
ilerlemeci eitim felsefesinin erevesinde yrtlebilir. (Cevap D) 14.
Kavram haritalarn Anlaml renme erevesinde kullanan bir retmen sunu
yoluyla retim stratejisini tercih etmektedir. Bu dorultuda retim
tmdengelim yoluyla gerekletirilir. Bu srete de bulu olmaz. (Cevap
C) 15. Yaratc dnmede, ncelikle ok ynl bak-raksak dnce biiminin
yerlemesi gerekir. Genel kalplarla ve yaknsak dnceyle yaratclk
gerekleemez. Yaknsak dnce farkl ilikiler kurmay engeller. Sradan,
hemen akla gelen en yakn olaslk zerinde durulur. rencilere altrlan
tek zm yolu vardr, tek doru vardr, bu yaknsak dnce rndr. (Cevap
E)
DENEME SINAVI
ETM BLMLER
16. Zihinsel becerilerin hiyerarik dizilimi 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
8. aret renme Uyarc-davranm ilikisini renme Zincirleme renme Szel
ba kurma Ayrt etmeyi renme Kavram renme lke renme Problem zme
(Cevap B) 17. stbili dier kullanm ifadesiyle metacognition
bireylerin dnme sreleri hakknda dnmesidir. Arlkl olarak bireylerin
dnmesi ile kartrlan bu srete birey sadece dnmez dnme sreleri
hakknda bir yargya varr. (Cevap B) 18. Kinestetik renme stiline
sahip renciler uygulama alannda bulunmak isterler. Bu bireylerin
oturup dinlemektense kalkp hareket etmeye ihtiyalar vardr. Bu
nedenle uygulama yapabilecekleri deney gibi etkinlikler bu renciler
iin daha uygundur. (Cevap E) 19. retmen derse balarken ilk olarak
rencilerin ilgilerini ekmek zorundadr. antasndan kard elma ve ban
dersle ne ilgisi olduunu rencilerine sormas bu amaca hizmet
etmektedir. (Cevap D) 20. Yanstc dnme, bireyin kendi fikirlerini
zgrce ve korkmadan ifade etmesini salad gibi bakalarnn dncelerini
de dikkate almay ve deer vermeyi de gerektirir. Yanstc dnebilen
kii, kendi dncelerini bakalarnn dncelerinden stn grmez. Kendi
dnceleri ile bakalarnn dncelerinden yeni bir senteze ulamay ve bu
yolla kendini deitirmeyi ve gelitirmeyi ister. Dolays ile kiilerin
kendi dncelerini n plana almalar ve hatta bakalarna kabul ettirmeye
almalar yanstc dnme becerisinin gelimesinde engeldir. (Cevap C) 21.
Soru kolay gibi gzkmekle birlikte anlaml renme ile kartrlmaktadr.
Anlaml renmede renciler retmenin sunduu bilgiyle eski bilgileri
arasnda iliki kurarken, yaplandrtmaclkta bilginin renen tarafndan
edinilmesi esastr. (Cevap D)2
22. renen merkezli retim tasarmlarnda birey temele alnarak
onlarn ilgi, ihtiya ve beklentileri karlanlr. Anlaml renme bu adan
seenekler arasnda en zayf halkay oluturur. Bunun nedeni sunu
yoluyla retim stratejisini temele almasdr. Bu strateji dierlerine
gre retmen etkinliklerini daha fazla n plana karr. (Cevap C)
23. Glaser Temel retim Modelini bilisel yaklamdan etkilenerek
gelitirilmitir. Bu yaklam, retimin nceden belirlenen hedefler
dorultusunda planlanmasna nem vermektedir. Modele gre retme, sistem
yaklam ile gelitirilmi, renme retme sreciyle ilgili ok saydaki
olgunun, kavramn, ilkenin rgtlenmesini ve srecin basit olarak
alglanmasn amalamaktadr. (Cevap C)
YEDKLM YAYINCILIK
24. n organize ediciler, yeni renmeler iin yap oluturan, yeni
bilgilerin erevesini izen ve yeni bilgilerin daha nce renilenlerle
ilikilendirilmesini salayan balang ifadeleridir. retmenin derse
girite bunlara arlk vermesi n organize edici kullandn
gstermektedir. (Cevap A)
25. Beyin frtnas bilisel sreleri harekete geirici bir
faaliyettir. Anlatma ynteminin ardndan kullanm da yaygndr. Ancak
gsterip yaptrma devinisel becerilerin retiminde kullanlan bir
yntemdir. Devinisel bir becerinin kazandrlmasnda beyin frtnas
tekniinin kullanm gc dierlerine oranla zayftr. (Cevap D) 26.
Programl retim bireysel retim tekniklerinden biridir. zellikle
eitsel yazlmlar programl retimin ilkelerinden yola klarak
tasarlanmaktadr. Programl retimde renciler kk admlar halinde belli
bir sistem erevesinde almalarn yrtmektedir. (Cevap D)
27. retim srecinde bireyin sezgilerini n plana karmak isteyen
bir retmen renciyi temele almak zorundadr. Seeneklerden sadece
akran retiminde renci daha arka planda kalmaktadr. (Cevap E)
ETM BLMLER
DENEME SINAVI
28.
Bireysel ihtiyalar n plana alr. Bireye renmeyi retmeyi amalar.
Kendi kendine alma eklinin sistematik dzenlenmesi nemlidir.
35. retim ortamnn ibirlikli ekilde dzenlenmesi yaplacak
faaliyetlere bal olarak gerekebilir. Bu bir retim ilkesi deildir.
(Cevap B) 36. Bir retim hedefinin kazanlmasnda en uygun yolun
seilmesi daha doru bir ifadeyle en uygun yntem/tekniin seilmesi
gerekir. retmenin en iyi kulland yntemi belirleyip bu dorultuda
hareket etmesi hedefin kazanlmasnda her zaman en uygun yol olamaz.
(Cevap D) 37. Devinisel alan becerilerinin kazandrlmasnda gsterip
yaptrma yntemi en uygun retim yoludur. (Cevap D) 38. Snf ynetiminde
geliimsel yaklam rencilerin tm geliim zelliklerinin dikkate alnarak
retim srecinin tasarlanmas iidir. (Cevap C) 39. rencilerin dzeyleri
farklysa farkl yntem/tekniklerin seilmesi gerekir. Sorudaki
ifadesiyle farkl etkinliklerin seilerek uygulanmas gerekir. (Cevap
B) 40. ekil, zemin ve renklere kar duyarldr, Zihinsel imgelem gleri
baskndr, Grafik, izelge, harita ve diyagramlar kolaylkla
zmleyebilirler, Materyalde kelimelerden ok, resim ve izimlere
odaklanrlar
Yukardaki maddeler etkin (aktif) renmeye iaret etmektedir. En
nemli ipucu ise renmeyi renmektir. (Cevap D) 29. Kolba gre deitiren
renci tipi somut yaant ve yanstc gzleme dayal renir. Bu sreler de
gzlem yapmay ve bir reticiden dinlemeyi n plana karr. (Cevap B) 30.
birliine dayal renmede gruplarn heterojen yapda organize edilmesi
nemlidir. Bunun en nemli nedeni farkl zelliklere sahip renenlerin
birlikte renmeleridir. Eer homojen snflar oluturulmaya kalklrsa bu
durum ncelikli olarak renciler arasnda btnlemeyi ve dostluk
duygularn ortadan kaldrr. (Cevap C) 31. Kuantum renmede nsanlar
farkl yollarla renirler Kiinin inanlar baar iin nemlidir renme,
elenceli ve mcadeleci bir evrede sunulduunda daha etkilidir retmen
ve renci arasndaki gven renme srecinde nemlidir (Cevap A) 32.
Daimici eitim anlay tek doru ve evrensel eitim zerine ina
edilmitir. retmen mutlak gtr ve retmenin syledikleri tartlamaz.
renci herkes tarafndan kabul edilen genel geer bilgileri retmenin
denetiminde renmelidir. Byle bir srete problem zme beklenilemez.
(Cevap E) 33. Akademik baarlar yksek rencilere retim srecinde ek
faaliyet verilmezse bir sre sonra arkadalarndan ileride
olduklarndan dolay sklmaya balayacaktr. Bu sknt bir sre sonra da
beraberinde disiplin problemlerini getirecektir. (Cevap C) 34.
birliine dayal renmede heterojen grup yaplaryla bilen ve bilmeyen
renciler etkileim halinde birlikte ve birbirlerinden renirler. Tam
renme modelinde ek renmeye ihtiya duyan renciler ise istenilen
hedefe ulaamayanlardr. Bu rencilerden oluturulacak bir grupta
yaplacak etkinliklerde renciler birbirinden renemez. (Cevap
D)3YEDKLM YAYINCILIK
Her insann renme yetenei vardr
Yukardaki aklamalar oklu zeka kuramnda grsel uzamsal zekaya
aittir. (Cevap A) 41. stasyon teknii, btn snfn her aamada (her
istasyonda) alarak bir nceki grubun yaptklarna katk salayarak bir
basamak ileri gtrmeyi, yarm kalan ii tamamlamay reten bir yntemdir.
stasyonlar rencilerin e zamanl olarak eitli renme aktivitelerini
gerekletirebilecekleri merkezlerdir. (Cevap A) 42. Daimici renme
anlay idealist felsefeye dayanmaktadr. Bu anlayta birey btn
bilgilerle donank olarak dnyaya gelir retmenin grevi ise bireylerde
zaten var olan bilgiyi aa karmaktr. Bu anlaya en uygun retim teknii
sokratik tartmadr. (Cevap B)
DENEME SINAVI
ETM BLMLER
43. zleme testlerinin temel zellikleri yapldklar konu ya da
nitedeki tm davranlar kapsamas ve bu testlerden elde edilen
puanlara dayal olarak rencilere puan verilmemesidir. retim sreci
devam ederken konu ya da nite sonlarnda yaplan izleme testleri ile
biimlendirici (biimlendirme-yetitirmeye dnk) deerlendirme yaplr.
Buradaki temel ama rencilerin renme eksikliklerinin belirlenmesi ve
bu eksikliklerin giderilmesidir. (Cevap C)
47. Bir sorunun kolay olmas demek madde glk indeksinin bire yakn
olmas demektir. Bir maddenin ayrt edici olmas ise, ayrt edicilik
indeksinin bire yakn olmas demektir. Ayn zamanda hem madde glk
indeksi hem de madde ayrt edicilik indeksi bire en yakn olan soru 5
numaral sorudur. (Cevap E)
(Cevap E)
YEDKLM YAYINCILIK
44. Bilisel alan davranlarnn testle llmesi durumunda lme dolayl
olur. A seeneinde verilen takla atan renciye puan verilmesi
durumunda, takla atlmas baka bir eye gerek kalmadan dorudan
gzlenebildiinden dorudan lme olur. Kefeli terazide arln llmesi
arlkla arln llmesi eklinde olduundan dorudan llr. Ayn ekilde masann
boyunun cetvel ile llmesinde de cetvelin uzunluu ile masann uzunluu
karlatrldndan (uzunlukla uzunluk lldnden) dorudan lme sz konusu
olur. renci saysnn doal birimi olmas nedeniyle dorudan llebilir.
Bunlara karlk bilisel alan davranlarnn testle llmesi durumunda lme
dolayl olur..
48. Bir teste madde seerken ncelikle sorunun ayrt edicilik gcne
baklr. Ayrt edicilik gc negatif () olan bir madde baarsz rencileri
baarl, baarl rencileri de baarsz gstermektedir. Yani bilenle
bilmeyeni ayrt edemeyip tam tersine kartrmaktadr. Bu nedenle
negatif ayrt edicilik gcne sahip sorular kesinlikle teste alnmaz.
Tabloda verilen sorulardan 3 numaral sorunun ayrt edicilii
negatiftir. (Cevap C)
49. rencilerin bilgi ve becerilerini sergileyen bir rn
oluturmalar durumunda performans grevi ve performans deerlendirme
sz konusu olur. Soruda verilen kazanmda rencilerin edinecekleri
bilgileri ve becerilerini kullanarak orijinal bir grafik/tablo
oluturmalar sz konusudur. Bu durumda performans deerlendirme
kullanlmas uygun olur. (Cevap D)
45. Soruda verilen durumda iki farkl deerlendirme tr kullanlm ve
bu deerlendirme trlerine gre elde edilen portfolyo puanlarnn
ortalamalar arasnda farka baklmtr. Bu durumda kullanlan
deerlendirme yaklam bamsz deiken olurken, portfolyo puan
ortalamalar baml deikendir. Zira portfolyo puan ortalamalar burada
sonu olan (baml) deikenken, kullanlan deerlendirme yaklam neden
olan (bamsz) deikendir. (Cevap A)
50. Yaplan bir deerlendirmede lt eer davranlar ise bu durumda
kullanlan lt mutlak olur. Yani rencilerin davranlarn belli bir
miktarna sahip olmas bekleniliyorsa mutlak bir lt sz konusudur.
Mutlak ltn kullanld deerlendirme trne ise mutlak (kriter uya da lt)
dayanakl deerlendirme denir. (Cevap A)
46. Sosyoloji ve felsefe dersleri arasnda izilen grafik pozitif
eilimli. Yani bir dersteki puan artarken dier dersteki puan da
artmakta. Bu durumda bu iki ders arasndaki korelasyon pozitif (+)
iaretli olur. Grafik zerinde tm noktalarn bir doru zerine yakn
olmas ise korelasyonun 1e yakn olduunu gstermektedir. Demek ki bu
grafie gre sosyoloji ve felsefe derslerinden alnan puanlar arasnda
+1e yakn bir korelasyon var. Bu durumda bu iki dersin birbirine ok
benzer zelliklerde olduu sylenebilir. (Cevap A)4
51. Kontrol listelerinde bir zelliin gzlenmesi ya da gzlenmemesi
durumu sz konusudur. Yani var-yok, evethayr, gzlendi-gzlenmedi,
yapt-yapmad gibi puanlanr. Bu nedenle bir zellik gzleniyorsa ne
dzeyde gzlendii hakknda bilgi vermez. Bir zelliin gzlenmesi
durumunda o zelliin ne dzeyde olduunu gsteren aralar dereceleme
lekleri ve rubriklerdir. Ancak dereceleme leklerinde kriterler
tanmlanmamtr. Bir zelliin ne dzeyde gzlendiine ilikin nceden
kriterleri tanmlanm olan aralar rubriklerdir. (Cevap E)
ETM BLMLER
DENEME SINAVI
52. Snflama lei lme konusu olan zellikleri bakmndan birey ya da
objelerin gruplanmas iin kullanlan bir lek trdr. Bu leklere ayn
zamanda adlandrma lei de denilir. llerin plaka numaralar o ildeki
aralar tanmlamak iin kullanlan bir adlandrmadr. Yani plaka
numaralar her ildeki aralar ait olduklar illere gre gruplar ve
adlandrr. Bu nedenle illere plaka numaras verilmesi snflama
leindedir. (Cevap E)
56. Mod (tepe deer) grafikte frekans en yksek olan puandr.
Grafikte grld gibi en yksek frekans 7dir ve frekansn en yksek olduu
yerdeki puan 15dir. Mod grafik zerinden de aadaki gibi
bulunabilir.
7 6 5 Frekans 4 3 2 1 0 3 6 7 10 13 15 18 20 22 23 25 Puan
53. Kuder ve Richardson tarafndan gelitirilen KR-21 testteki tm
sorularn eit glkte olduu varsaym ile yine ayn kiiler tarafndan
gelitirilen KR-20 eitliinin zel bir halidir. Eer bir testteki
sorularn hepsi eit glkte olursa KR-20 ile hesaplanan gvenirlik
katsays KR-21 ile hesaplanan gvenirlik katsaysna eit olur. Testteki
sorularn glk dzeylerinin farkl olmas durumunda ise KR-20 ile elde
edilen gvenirlik katsays KR-21 ile elde edilen gvenirlik
katsaysndan byk olur. (Cevap C)YEDKLM YAYINCILIK
(Cevap D)
54. Testin uygulanaca ortamn s, k, grlt gibi dikkat datan d
etkenler bakmndan kontrol altna alnmas gvenirlii artrr. Ortamn ok
scak, souk, grltl, karanlk olmas dikkati datacandan testi alanlarn
verecei cevaplara tesadfi hatalarn karmasna neden olur. Bu nedenle
de gvenirlik olumsuz etkilenir yani der. (Cevap E) 55. En dk
standart hataya sahip olan test; standart sapmas en kk, gvenirlii
ise en byk olan testtir. Testlerden D seeneinde verilenin standart
sapmas en kktr. Bununla birlikte gvenirlik katsays da yksektir.
Standart hata (Se) standart sapma (S) ve gvenirlik katsaysna (r)
bal olarak Se S 1 r eit-
57. Ortanca (medyan) sralanm bir puan dalmnda tam ortaya den
puandr. Grafikten medyan bulabilmek iin en gvenilir yol grafii
tabloya evirmektir. Soruda verilen grafik ncelikle aadaki gibi
tabloya evrilir.
Puan Frekans 3 1 6 7 10 13 15 18 20 22 23 25 1 2 3 4 7 6 5 4 4
2
Toplaml Frekans 1 2 4 7 11 18 24 29 33 37 39
lii ile hesaplanr. Tm testler iin aadaki gibi standart hata
hesaplandnda nc testin standart hatasnn dierlerinden daha dk olduu
grlr. Standart sapma (S) 7 4 8 3 6 Gvenirlik (r) 0,75 0,64 0,36
0,84 0,84 Standart Hata (Se) 3,5 2,4 6,4 1,2 2,4 (Cevap D)5
Bu tabloda toplam frekans stununun son satr toplam veri saysn
gsterir. Bu puan dalmnda 39 veri bulunduundan veri says tektir.
Veri saysnn tek olmas (n 1) inci sradaki puan ortanca olur.
Vedurumunda 2 (39 1) ri says (n) 39 olduuna gre 20 inci srada2 ki
puan ortanca olur. Toplam frekans stununda 20. sradaki veri toplaml
frekans 24 olan yerdedir. Buna karlk olan puan ise 18 olarak
bulunur.
(Cevap D)
DENEME SINAVI
ETM BLMLER
58. Birden ok puanlaycnn birbirinden bamsz yapt puanlamalarn
ortalamasnn alnmas veya birden ok testten alnan puanlarn
ortalamasnn kullanlmas gvenirlii artrmak iindir. Dolaysyla retmenin
kendisi dnda bir baka retmene de puanlama yaptrmas ve puanlarn
ortalamasn almas gvenirlii artrr.
(Cevap A)
59. Bir testin hazrlanmasnn kolayl ve hazrlaycdan bekledii bilgi
kullanlkla ilgilidir. Dier yandan yazl yoklamalar analiz, sentez ve
deerlendirme basamandaki davranlarn llmesi iin geerlidir.
62. Tek bir spermin tek bir yumurtay dllemesi sonucunda oluan
zigotun (dllenmi yumurta) bir sre sonra ikiye paralanarak
(kendisinin bir kopyasn oluturarak) iki kardein dnyaya gelmesi, zde
ikizlik olarak aklanr. zde ikizlerde genetik kodlama ayndr. ift
yumurta ikizliinde ise iki farkl sperm iki farkl yumurtay dller ve
ortaya ancak herhangi iki kardein birbirine benzedii kadar
benzerlik gsterebilen iki karde kar. Yar zde ikizlerde ise bir
yumurta henz dllenmeden ikiye paralanr (kendisinin bir kopyasn
oluturur), ardndan oluan genetik kodlamas ayn yumurtalar iki farkl
sperm tarafndan dllenir. Ortaya ift yumurta ikizlerinden daha
fazla, zde ikizlerden daha az benzer iki karde kar.
(Cevap D)60. Ksa cevapl testler cevaplarn ksa olmas nedeniyle
puanlama olduka kolaydr. Ancak oktan semeli ya da doru-yanl
testlerinde olduu gibi tamamen objektif puanlanmas sz konusu
deildir. Ayn zamanda ksa cevapl testlerde seenek olmad iin sorunun
doru cevabnn ansla bulunmas da sz konusu deildir.YEDKLM
YAYINCILIK
Babann spermlerinin yars X, yars Y zellie sahiptir. Annenin
yumurtas ise daima X zellii barndrr. Eer babadan gelen sperm X ise
annedeki X ile birleir ve ortaya XX yani dii ocuk kar. Eer babadan
gelen sperm Y ise annedeki X ile birleir ve ortaya XY yani erkek
ocuk kar. Grld gibi cinsiyet tamamen babadan gelen sperm tarafndan
belirlenmektedir. Bu duruma gre, yar zde ve ift yumurta ikizlerinde
iki farkl sperm sz konusu olduu iin bu kardelerin cinsiyetlerinin
her zaman birbiriyle ayn ya da farkl olma ihtimali vardr. Ancak zde
ikizlerde tek bir sperm sz konusu olduu iin her iki kardein de
cinsiyeti ayn olmak zorundadr. (E) seeneinde zde kardelerin (A ve
B) cinsiyetlerinin XX (dii) ve XY (erkek) olabilecei belirtilmitir.
Bylesi bir durum kesinlikle sz konusu olamaz. (Cevap E)
(Cevap E)
61. Yaplan deneyde, bebeklerin olanaksz olay olarak adlandrlan
blmenin ierisinden kitabn gemesi durumuna daha fazla dikkat
ettikleri grlmtr. Bu durum, ak bir ekilde bebeklerin blmenin
arkasna saklann kitabn hl orada olduunu anladklarn yani nesne
srekliliini kazandklarn gstermektedir.
Nesne sreklilii, bir nesnenin gr alanndan ksa bile, onun hl
orada var olduunu anlayabilmektir. Piagetye gre nesne srekliliini
kazanm bebekler, aama aama arama davran sergiler. Ancak Piagetye
yaplan temel eletiri, bir bebein nesne srekliliini kazand fakat
motor geliim dzeyindeki eksiklikten dolay arama davran
yapamayabileceidir. Zaten soruda belirtilen deneyin de yapl amac
budur. Grld gibi bebekler arama davran sergilememekte, ancak bu
olaya dier durumlara gre ok daha fazla dikkat ederek, nesnenin hl
orada var olduunu anladklarn gstermektedirler. boyutlu uzay tam
olarak kavrama soyut, nesnelerin korunumu ise somut dnemde
gerekleebilen kazanmlardr. Dngsellik ve devresellik, davrann bebek
ocuk tarafndan arka arkaya defalarca tekrar edilmesidir, ertelenmi
taklit ise, bebein daha nce grd bir hareketi, ifadeyi aradan bir
sre getikten sonra taklit edebilmesidir ve parada verilen rnekle
ilgileri bulunmamaktadr. (Cevap B)6
63. Dil geliimi asndan tek szck (morgem) dneminde ocuk tek bir
kelime kullanarak bir eyler anlatmaya almaktadr. Murat, tata tata
diyerek tahterevalli demek istediine gre dil geliimi asndan tek
szck evresindedir. (ocuun tek szck dneminde olmas iin illa ki
kelimenin ayn ekilde sylenmesi art deildir. fade ekli, ocua zg
olabilir.) Muratn, satcnn elindeki kefeli teraziyi salncak olarak
deerlendirmesi ise, Piagetye gre zmleme (asimilasyon) olarak
aklanr. zmleme, bireyin karlat durumu kendinde var olan emalarla
aklamaya almasdr. Murat da kefeli teraziyi zihninde var olan
tahterevalli emas ierisinde aklamtr.
(Cevap A)
ETM BLMLER
DENEME SINAVI
64. Yaplan almada yksek zellikli erkek fareler ile yksek
zellikli dii fareler iftletirildiinde birka kuak sonra parlak zekl
fare nesli retilmitir. Ayn ekilde dk zellikli erkek fareler ile dk
zellikli dii fareler iftletirildiinde bu yavrulara bakc olarak
yksek zellikli fareler verilse bile birka kuak sonra dk zellikli
farelerden gelen neslin dk zekl olduu grlmtr. Yani yaplan almada
evre artlar yksek zellikli bakc anneler verilerek olumluya evrilse
bile, sonraki kuaklar yine de dk zekl olduuna gre kaltmn, zek
zerindeki belirleyici etkisi vurgulanmtr.
68. kinci bir dili ya da bisiklet kullanmay renme, yaamn her
aamasnda mmkndr. Elbette baz ya aralklarnda bu durum daha kolay ve
etkili olsa da ilerleyen zamanlarda da renme gerekleebilmektedir.
Yani I. ve II. ncl iin duyarl zaman aral ifadesi daha dorudur. Doum
ncesi srecin ilk 12 haftasnda annenin geirmesi muhtemel bir hastaln
embriyoda oluturaca organ hasar ise kalc nitelik tar, bu nedenle
kritik dnem kapsamnda ele alnr. Soruda, hangi durumlarn duyarl
zaman aral kapsamnda ele alnamayaca sorulduuna gre III numaral ncln
doru cevap olarak deerlendirilmesi gerekir.
(Cevap D)65. Sevgilisi olmayan bir gencin, sevgililer gnnde
birbirlerine hediye veren klar grnce, bu gnn sadece tketim amal
olduunu, kapitalist sistemin insanlar bu ekilde tketime zorlad gibi
ekonomik temelli aklamalar yapmas durumu entelektelletirdiini yani
dnselletirdiini gstermektedir. Bu savunma mekanizmasnda birey ok
youn yaad bir drtsn doyuramazsa, dncede kalan drtsnn yaratt olumsuz
etkiden kurtulmak iin bilimsel aklamalar, sosyolojik boyutlu
deerlendirmeler yapar. Bylece durumu entelektel hale getirmeye alr.
Sevgilisi olmayan gen yaad drtsn (sevgilisi olma isteini)
gideremedii iin bylesi bir yola bavurmutur.
(Cevap C)69. Ali, mesleki adan kimlik aray yapm ve mesleinin ne
olduuna tam olarak karar vermitir. retmenlik meslei son karar
olarak grlmektedir. Buna gre baarl kimlie sahiptir. Aye ise mesleki
adan kimlik aray yapmamaktadr. nk anne ve babasnn ona uygun grd
kimlii kabullenmi gzkmektedir. Bu nedenle ipotekli kimlie sahiptir.
Mehmet ise kimlik aray yapmakla birlikte, bunu erteleme karar
almtr. Bu nedenle moratoryum kimlie sahiptir.YEDKLM YAYINCILIK
(Cevap B)70. Marcia, st dzey ahlaki geliim basamaklarna
ulaabilen kiilerin st kimlie sahip olduunu belirtmitir. Marciaya
gre kimlik arayna giren bireyler st, girmeyen bireyler ise alt
kimlie sahiptir. Ali ve Mehmet kimlik arayna girdiklerine gre st
kimlie sahiptirler. (Baarl ve moratoryum kimlikte aray olduu iin st
kimlik kabul edilir.)
(Cevap B)66. Geliim srecinde ortaya kan rnlere gelime ad
verilir. Gelime, geliim srecinin tipik zelliklerini barndrr. Yani
ortaya kan durum birey iin ilerlemeyi, uyum salaycl barndrmaldr.
Gerekleen her renme bireyi gelitirdii iin gelime olarak
deerlendirilir. Yani (A) seeneinde belirtilen durum da bir
gelimedir. (E) seeneinde ise, hastanede yanl bir ine yaplmas
sonucunda Sevinin sol elini daha snrl kullanabildii, kas
hkimiyetini ksmen yitirdii grlmtr. Bu durum aka ilerleme ya da uyum
salayc deil, gerileme bozucu etki olarak karmza kmtr. Bu nedenle
(E) seeneinde belirtilen durum gelime olarak deerlendirilemez.
Buna gre, Ali ve Mehmetin st dzey ahlaki geliim basamaklarna
ulaabilecei sylenebilir. (Cevap D)71. Semih, kopya ekerken
yakalanmalar halinde disipline gideceklerini, sfr alacaklarn, bu
durumun sicillerine ileneceklerini dnmektedir. Yani davran ya
yakalanrsak dncesiyle yanl bulmaktadr. Bu nedenle ceza itaat
evresindedir. Murat bu davrann aka su olduunu, ynetmeliklerde yeri
olduunu belirtmekte, bu nedenle de kanun dzen evresinde davran
sergilemektedir. Aye kopya ekerek haksz yere ortalamasn
ykseltmekten, bir bakasnn hakkn yemekten sz etmekte evrensel ahlak
evresinde davran sergilemektedir. smet evresindeki kiiler tarafndan
knanmaktan ekinmekte kiiler aras uyum evresinde davran
sergilemektedir.
(Cevap E)67. rencilerin, O halde muhasebeci olarak alyor
retmenim demesi, tmevarmsal akl yrttklerini gstermektedir. nk
renciler (1) Denizin muhasebe blmn birincilikte bitirmesi, (2) u
anda bir muhasebe firmasnda almas ncllerinden yani paralardan yola
karak bir sonuca ulamlardr. Grld gibi tmevarmsal akl yrtme, her
zaman iin gvenilir bir akl yrtme ekli deildir. Bireyi yanl sonulara
gtrebilmektedir.
(Cevap D)7
Geleneksel dnem, kiileraras uyum ve kanundzen evrelerinden
olutuuna gre, Murat ve smetin geleneksel dnemde olduu sylenebilir.
(Cevap D)
DENEME SINAVI
ETM BLMLER
72. Bebein gcrt sesini duymak iin vcudunu saa sola sallamas,
bedeni araclyla bedeni dndaki nesnelerle hareketi tekrar etmesi
yani ikinci dngsel tepkiler evresinin zelliklerini sergilemektedir.
rnekteki davran amal olarak tekrar edilmekte ve devresel tepki
zellii tamaktadr.
75. Organizmann gerekletirmi olduu bir davrann ardndan ortama
olumlu pekitire eklenmesine olumlu pekitirme denir. rnekte kurdele,
plaket birer olumlu pekitiretir ve okuma yazma yarmasnda birinci
olan renciye baarsndan tr verilmitir. Yani renci olumlu
pekitirilmitir.
Da dnk tepki bebein bedeni dndaki nesnelerle hareketleri tekrar
etmesiyle mmkndr. Ses bulamas bir bebein alama sesini duyan dier
bebeklerin de alamaya balamasdr. Dngsel tepki davrann otomatik
olarak tekrarn parmak emme gerektirir. Ertelenmi taklit ise bebein
daha nce grd bir hareketi, ifadeyi aradan bir sre getikten sonra
taklit edebilmesidir ve parada verilen rnekle ilgileri
bulunmamaktadr. (Cevap C)
(Simgesel dl biriktirmede, organizmann her doru davrannn ardndan
bir sembolik pekitire verilir ve belli bir saydaki sembolik
pekitirecin ardndan bunlar gerek dlle deitirilir. rneimizde bylesi
bir durum sz konusu deildir.) (Cevap C)76. Tepkisel koullanmada
habercilik, uyaran sralamas olarak da bilinir.
Olumlu habercilik ve olumsuz habercilik olmak zere iki tr
habercilik vardr:I. Olumlu Habercilik (leriye koullama): nce ntr
uyarc sonra koulsuz uyarc ortama eklenir. Bylece ntr uyarc bir sre
sonra koullu uyarc haline gelir ve organizma iin dikkat et, koulsuz
uyarc gelecek anlam tar. Pavlovun salya koullamas deneyleri ayn
zamanda olumlu habercilik zellii tar. (nce zil, sonra et)
Edimsel koullanmada nce tepki, sonra uyarc vardr. Yani organizma
bir tepkide bulunur (yatan zerinde saa sola dnme), tepkinin ardndan
istedii bir uyarc ile karlarsa (gcrt sesi) davran tekrar eder.
(Cevap A)
YEDKLM YAYINCILIK
73. Bebein gcrt sesini duyabilmek iin yata zerinde srekli saa
sola dnmesi, edimsel koullanma ile aklanr.
II. Olumsuz Habercilik (Geriye koullama): nce koulsuz uyarc,
sonra ntr uyarc ortama eklenir. Bu yolla da ntr uyarc bir sre sonra
koullu hale gelir, ancak bu kez organizmaya devam eden durumun
uyarcnn (koulsuz uyarcnn) bittiini biteceini haber verir.
74. renme, bireyin davranlarnda yaants yoluyla meydana gelen
greli olarak srekli davran deiikliidir. Duyarszlama alma bazen
renme kabul edilirken, bazen renme kabul edilmez. Bu noktada srecin
nasl, hangi gerekeyle gerekletii ok nemlidir. Eer alma,
duyarszlama, amal bir ura olmakszn, organizmann evreye uyum iin
kendiliinden gerekleiyorsa renme olarak kabul edilemez. Koku alma,
grme, duyma gibi nronlarn, youn uyaranlarn olduu ortamlarda belli
bir zaman dilimi ierisinde uyum salad bilinmektedir ve bu durum
renilmi deildir. Buna gre (E) seeneinde belirtilen kt kokulu bir
yere giren kiinin, bir sre sonra kokudan ilk anki kadar rahatsz
olmamaya balamas rneinde, renmeyle ilgili bir olgu sz konusu
deildir. Buna karn (B) seeneinde belirtildii gibi bireye korkmamay
renmesi iin uygulanan sistematik duyarszlatrma renme olarak kabul
edilir.
Doktorun maskesini karmasyla birlikte, dolgu ileminin bittiini
anlayan ocuun rahatlamas rnei olumsuz habercilii (geriye koullama)
aklamaktadr. nk maskenin kartlmasyla birlikte ocuk devam eden
durumun (dolgu, dolgunun oluturduu ac koulsuz uyarc) bittiini
anlamtr. (Cevap A)
77. Bilgiyi ileme kuramna gre duyusal kayt, ksa sreli bellek ve
uzun sreli bellek olmak zere temel bellek deposu vardr. Bunlar
arasnda uzun sreli bellek kendi ierisinde ansal (epizodik), ilemsel
(procedurel) ve anlamsal (semantik) olmak zere ksma ayrlr.
Bilgiyi ileme kuramna gre duyusal kayt ierdii bilgi miktar ile
bilgiyi saklama sresi arasnda en yksek ters ilikiye sahip bellek
deposudur. nk ierdii bilgi miktar snrsz olarak deerlendirilirken
bilgiyi saklama sresi 0,5 4 saniye kadardr.) (Cevap A)8
(Cevap E)
ETM BLMLER
DENEME SINAVI
78. Bir organizmann nceleri tepkide bulunmad bir uyarcya belli
koullar sonucunda tepkide bulunmay renmesine, koullanma yoluyla
renme denir. Tepkisel koullanmada, aralarnda balant bulunmayan bir
uyarc ile bir tepki arasnda ba kurulur.
rnekteki durum aadaki ekilde ifade edilebilir:Arabann grnts (Ntr
Uyarc) Kaza annda duyulan ac (Koulsuz uyarc) Arabann grnts (Koullu
Uyarc) Vcudun kaslmas (Koulsuz Tepki) Vcudun kaslmas (Koullu
Tepki)
TEPK YOK
Arabann grnts (Ntr Uyarc) + Kaza annda duyulan ac (Koulsuz
uyarc)
Vcudun kaslmas (Koulsuz Tepki)
rnekte unutulan ey aslnda hareketler deil hareketler arasndaki
ba yani beceridir. (A) seeneinde yer alan U-T arasnda kurulan ba,
tekrar edilirse glenir, tekrar edilmezse zayflar aklamas Thorndiken
tekrar yasasnn 1930dan nceki halidir. Thorndike 1930dan sonra bu
dncesini deitirmi ve U-T arasnda kurulan ba, tekrar edilirse
glenmez, ok az da olsa gelime salar; tekrar edilmezse azalmaz,
ancak ok az bir unutmaya yol aabilir demitir. (B) seeneinde yer
alan, Yaplan davran, ortaya kard sonutan etkilenir aklamas, edimsel
koullanmann temel dncesidir.(C) seeneinde yer alan renme kk
admlarla gerekleir aklamas, yine Thorndiken renmeye ilikin temel
grlerinden biridir ve renmenin birdenbire, aniden, igrsel olarak
olumayacan belirtir. (E) seeneinde yer alan Bir davrann renilmesi
ilk denemede gerekleir aklamas Guthrienin dncesi olmakla birlikte,
parada verilen rnekle ilikili deildir. (D) seeneinde yer alan
Birden fazla sayda etkinlik gerektiren hareketlerin birbirine
balanmas iin tekrar gerekir ve tekrar beceriyi gelitirir aklamas da
Guthrienindir ve Ayenin araba kullanma becerisinin geliirken,
Ahmetin neden hala acemi olduunu ortaya koymaktadr. (Cevap D)
(D) seeneinde belirtildii gibi arabann grnts koullu uyarc,
arabay grnce korkmas koullu tepkidir. (E) seeneinde belirtildii
gibi arpmayla birlikte krlan kemikleri nedeniyle duyduu ac koulsuz
uyarc, tm vcudunun kaslmas ise koulsuz tepkidir. (C) seeneinde
belirtilen arpma annda hissettii ac koulsuz, arabay grnce kaslmas
koullu uyarcdr ifadesi yanltr. nk arpma annda hissettii ac koulsuz
uyarc olmasna karn, arabay grnce kaslmas koullu uyarc deil koullu
tepki dir. (Cevap C)79. Guthrieye gre renmenin tek bir ilkesi
vardr, o da bitiikliktir. Guthrie, renme iin tekrara ihtiya olmadna
inanr. Ona gre renme ezamanl koullanma ile yani bir uyarcnn bir
tepkiyi ortaya karmas ile hemen kurulur. Buna karn, baz etkinlikler
birden fazla sayda hareket gerektirir ve bu hareketlerin birbirine
balanmas gerekir. te, tekrar etkinlii meydana getiren hareketler
arasndaki ban olumasn salar yani beceriyi gelitirir. Araba kullanma
ok sayda etkinlikten (gaza basma, debriyaj, vites kolu, direksiyon
hareketi vb.) meydana gelmektedir. Aslnda birey her hareketi tek
bir denemede renir ancak bunlar bir arada kullanmay renebilmek iin
tekrara ihtiya duyar.
YEDKLM YAYINCILIK
Yukardaki aklayc ekilde de grlebilecei gibi, balangta ntr
durumda olan araba uyarcs, koulsuz uyarc durumunda olan kaza annda
duyulan ac ile eleerek koullu uyarc haline gelmitir. (A) seeneinde
belirtildii gibi sre araba-kaza bitiiklii nedeniyle tepkisel
koullanmaya uygundur. (B) seeneinde belirtildii gibi arabann grnts
koullanma gereklemeden nce ntr, koullanma gerekletikten sonra
koullu uyarcdr.
80. Annenin yaramazlk yapmama artyla kola imesine izin vermesi
koullu anlama, Mehmetin zamanla evde misafir olmasa bile yaramazlk
yapmaya balamas renmenin genellenmesi, annenin misafir olmad gnler
Mehmetin yaramazlk davranlarna sokaa kmasn engelleyerek karlk
vermesi II. tip ceza, Mehmetin zamanla sadece misafirlerin geldii
zamanlarda yaramazlk yapmaya balamas ise ayrt etme durumlarn
rneklendirmektedir. Yani soru parasnda, tm ncl durumlara ilikin
rnek bulunmaktadr.
(Cevap E)
81. Kama koullanmas, istenmeyen bir durum (uyarc) devam ederken
ortamdan uzaklamay aklarken, kanma koullanmas istenmeyen bir
durumla (uyarcyla) karlamamak iin gerekletirilen davran aklar.
Buna gre Nesrinin sevmedii arkadayla karlanca kafeden kmas kama,
bu arkadayla karlamamak iin kafeye gitmemesi ise kanma koullanmas
iin uygun rnekler olabilir. (Cevap A)9
DENEME SINAVI
ETM BLMLER
82. Bireylerde yerine getirmesi iin verilen grev bir gerilim
sistemi oluturur. Grev tamamlandnda bu gerilim dalr. Grev
tamamlanmadnda, gerilim srer ve byk ihtimalle grevin hatrlanmas ile
sonulanr. Deneklerin tamamlanmam grevleri, tamamlanm grevlerden
daha iyi hatrlamalar almalar gerekletiren Zeigarnikin adyla yani
Zeigarnik etkisi olarak bilinir.
Gnmzde bu etkiden zellikle reklam kampanyalarnda arkas yarn
kuaklar dzenlenerek faydalanlmaktadr. Reklamlar blmler eklinde
ekilmekte ve bylece izleyicide acaba imdi ne olacak eklinde bir
gerilim sistemi oluturmaktadr. Bylece ilgili markann srekli hatrda
tutulmas salanmaktadr. (Cevap B)
Eer organizma birincil koullanma gerekletirildikten sonra nce
koulun gerekletirilmek istendii yeni uyarc (ntr uyarc) yerine
koullu uyarc verilir, ardndan ntr uyarc verilirse bu kez de
engelleme olarak adlandrlan bir durum ortaya kar. nk koullu uyarc
ortama verilir verilmez, organizma tepki retmeye balayaca iin
koullu uyarc ntr uyarcy engellemi olur ve st dzey koullanma
salanmaz. (Cevap D)
83. Dizkapamzn zerindeki sinir omlarnn zerine vurulduunda ayamzn
otomatik olarak kalkmas rneinde sinir omlarnn zerine vurulmas
koulsuz uyarc, ayamzn otomatik olarak kalkmas ise koulsuz tepki
dir.
YEDKLM YAYINCILIK
84. Farelerde kayg oluturmak iin elektrik okuyla uyarlma yapld
grlmektedir. Elektrik okunun az ya da ok olmas halinde performansn
azald, orta dzeyde okun ise performans ykselttii grlmektedir.
Elektrik okunun kaygy salad gz nne alnrsa, az ya da ok kayg
performans azaltmakta, orta dzeydeki kayg ise ykseltmektedir. Buna
gre kayg ile renme arasnda ters U eklinde bir iliki bulunmaktadr.
Ayn iliki, genel uyarlmlk hali ile renme arasnda da vardr.renme
100
Bu tepkinin hem zil sesine hem de krmz a verilebilmesi iin st
dzey koullanmann (dereceli koullanma birden fazla uyarcya
koullanma) gereklemesi gerekir. st dzey koullanmann gerekleebilmesi
iin ncelikle birincil koullanma yani organizmann bir uyarcya
koullanmas gerekir. Bunun iin ncelikle ortama zil sesi verilir ve
hemen ardndan sinir omlarna vurularak organizmann zil sesi duyunca
da ayan kaldrmas salanr. kinci aamada nce koulun gerekletirilmek
istendii yeni uyarc (rneimizde k ntr uyarc) ve hemen ardndan
birinci aamada koullu uyarc haline getirilen uyarc, koulsuz uyarc
yerine kullanlarak (rneimizde zil sesi) verilir. Bylece organizmann
hem a hem de zil sesine ayn tepkiyi vermesi (ayan kaldrma) salanm
olur. Eer koullanmann salanmas iin uyarclar ayn anda verilirse
(rneimizde zil sesi ve n ayn anda verilip ardndan sinir omlarna
vurulmas) glgeleme olarak adlandrlan bir durum ortaya kar.
Koullanma bu uyarclardan sadece birine (baskn olana) gerekleir.
A (10)
B (50)
Kayg C (100)
(Cevap B)
85. Fenomenolojik yaklam, davrann dsal uyaranlarla (davran
yaklam), alg ve bellekteki bilginin dorudan ilenmesiyle (bilisel
yaklam) ya da bilinsiz itkilerle (psikanalitik yaklam)
aklanamayacan savunur. Fenomenolojik yaklama gre davrann kayna her
insann bulunduu dzeyin tesine geme gereksinimidir. Yani insann doal
eilimi, potansiyelini gerekletirmeye almaktr.
(Cevap E)10
ETM BLMLER
DENEME SINAVI
86. Maslowa gre (1967) kendini gerekletirenlerin
karakteristikleri unlardr:
Gereklii etkin biimde alglamak ve belirsizlii giderebilmek
Kendisini ve bakalarn olduu gibi kabul etmek Dnce ve davranta
kendiliindenlik Benmerkezli olmaktan ok problem merkezli olmak yi
bir mizah anlayna sahip olmak Yksek dzeyde yaratclk Bilinli olarak
grenek d olmamakla birlikte, zkltrn iselletirilmesine direni Yaamn
temel deneyimlerini derinlemesine deerlendirmek nsanlarn refahyla
ilgilenmek Az sayda insanla derin, doyurucu kiisel ilikiler kurmak
Yaama nesnel bir bak asndan bakmak
88. Ahmetin Trke dersinde cevabn bildii sorulara da parmak
kaldramamas, istedii bir durumdan mahrum edilmesini yani II. tip
cezay aklar. Ahmetin Trke derslerinde sadece bildii sorulara parmak
kaldrrken, dier derslerde eski alkanl olan cevabn bilmedii sorulara
da parmak kaldrmas davrann ayrt edildiini gstermektedir.
Ahmetin bir sre sonra Trke dersinde tekrardan cevabn bilmedii
sorulara da parman kaldrmaya balamas, snm bir tepkinin bir sre
sonra tekrardan ortaya kmasn belirten kendiliinden geri gelme ile
aklanr. (Cevap C)
(Atkinson, 2005, s.479)Deneyimlerini yorumlarken kendi duygularn
dinlemekten ok ounluun sesinden faydalanmak, Maslowa gre bireyin
kendini gerekletirmesine gtren davranlardan biri olamaz. nk Maslow,
kendini gerekletirme srecindeki bireylerin kendi duygularn
dinlediini, bunun ounluun sesinden daha nemli olduunu
belirtmitir.
89. Unutma, karma, ileriye ket vurma ve geriye ket vurma olmak
zere ekilde karmza kabilir. Eer birey yeni bilgiye ihtiya duyduu
halde yerine eski bilgiyi kullanyorsa ileriye ket vurma, eski
bilgiye ihtiya duyduu halde yerine yeni bilgiyi kullanyorsa geriye
ket vurma eklinde deerlendirme yaplr.
(Cevap E)
Yusuf ortaretime geince ilkretimin ilk be ylnda kulanm olduu
okul numarasna tekrardan ihtiya duymu, ancak aradaki yl boyunca
kullanm olduu numara nedeniyle (460) yanllk yapmtr. Yani u anda
Yusufun ihtiya duyduu numara, ilkretimin ilk be ylnda (eski bilgi)
kulland numaradr. Yusuf eski bilgiye (345) ihtiya duyduu halde,
aradan geen 3 yl ierisinde kulland bilgi (460) nedeniyle problem
yaamaktadr. Sre geriye ket vurma ya uygundur. ncelik ve sonralk
etkisi, bir eyin unutulmasn deil, daha iyi hatrlanmasn aklar. Birey
bir metinde yer alan ilk paralar, sonraki paralardan daha iyi
hatrlyorsa ncelik etkisi, sondaki paralar bataki paralardan daha
iyi hatrlyorsa sonralk etkisi eklinde aklama yaplr. Yani ncelik
etkisi ve sonralk etkisinin unutma ile ilgisi yoktur. (Cevap C)
87. Gdlerimiz, doutan getirilip getirilmeme durumuna gre
birincil gdler ve ikincil gdler olarak ikiye ayrlr. Benzer bir
ayrm, gdnn kaynann bulunduu yer asndan isel gdler ve dsal gdler
eklinde gerekletirilir.
YEDKLM YAYINCILIK
90. Banduraya gre (1986) sosyal renme yoluyla,
sel gdler doutan getirilir, renilmemitir, organizmann yeme, ime,
vcut ssn koruma gibi fizyolojik dengede olmasn (homeostasis) salar,
ancak birincil pekitirelerle doyurulabilir; birincil gdlenmeyle
ilgili durumlar drtlerdir. Btn birincil gdler ayn zamanda isel
gddr. Ancak isel gdler, birincil gdlerden farkl olarak bireyin
merak, saln koruma, kendini gerekletirme arzusunu da kapsar. (Cevap
E)11
Bilisel ve psikomotor beceriler, Yasaklar, zgrlkler, Deerler,
inanlar, Eyalarn nasl kullanlaca, Duygularn aklanma biimleri
kazanlmaktadr.
iir, kompozisyon yazma, beste yapma gibi zgn bir eser ortaya
koymaya ynelik kazanmlarn bu yolla edinilmesi mmkn gzkmemektedir.
(Cevap D)
DENEME SINAVI
ETM BLMLER
91. Pekitirme tarifelerinin kullanmnn temel amac, ilgili
davranlar iin pekitirelerin etkisini azaltarak, davranlar
pekitirelerden bamsz hale getirmektir. Yani pekitirme beklentisi
olmadan da davrann yaplabilir hale gelmesini, alkanl salamaktr.
Tarifelerin uyguland sre boyunca daima ayn pekitireleri
kullanmak, bir sre sonra pekitirecin etkisini yitirecei iin doru
bir uygulama deildir. Aralkl tariflerin tmnde uygulama, uygulanan
kiinin anlayabilecei ekilde yaplmaz. Eer bu ekilde uygulama yaplrsa
deiken aralkl ya da deiken oranl tarife diye bir ey olmazd. Yeni
bir davrann kazandrlmasnda aralkl tarifeler, srekli tarifelere gre
daha etkili deildir. Tersine, yeni bir davran kazandrlrken
pekitirmeye srekli tarife ile balanmal, davran yerletikten sonra
kalcl salama adna aralkl tarifelerden birine geilmelidir. Srekli
olarak pekitirilen davrann yerlemesinin ardndan pekitirme ilemine
son verilirse davran ok abuk sner. Bunun yerine kullanlan tarife
deitirilmeli aralkl tarifelerden birine geilmelidir. (Cevap
A)YEDKLM YAYINCILIK
94. Gerekte hibir hareket algs olmad halde, uyarcnn bir hareket
varm gibi alglanmas, gestalt kuramda phi-fenomen kavramyla aklanr.
Phi fenomen, Wertheimern yapm olduu almalarla ortaya kan bir
kavramdr. Wertheimer, bir duvarn sa ve sol u noktalarna birer k,
klarn karsna da denek koymutur. Iklar 0,2 saniyeden fazla zaman
aralklarnda yanp sndnde denek iki k grdm derken, sre 0,2 saniyeden
daha az olduunda Hzla ileri geri hareket eden bir k grdm demitir.
Grld gibi aslnda herhangi bir hareket algs olmad halde, denek
hareketli bir k grdn iddia etmitir.
(Cevap D)
92. Bandurann sosyal renme kuramna gre bireyin kendi davranlarn
kontrol edebilme, etkileme, ynlendirme yetenei zdzenleme kapasitesi
olarak aklanr. rencilerin kendi renme hedeflerini kendilerinin
belirlemesi, bililerini, gdlenmelerini ve davranlarn renme hedefi
zerinde younlatrabilmeleri, dorudan zdzenleme kapasitesi ile
ilgilidir.
95. smet Beyin akam saatlerinde midesinin bulanmasn, sabah yedii
poaalara balamas, tepkisel koullanma asnda garcia etkisi olumsuz
tat koullanmas ile aklanr. Soruda smet Beyin bir daha bu pastaneden
alveri etmemesinin edimsel koullanma ilkeleri asndan nasl
aklanabilecei sorulmutur.
Organizma bir davrannn ardndan istemedii bir uyarc ile karlarsa,
istemedii bu uyarcyla tekrar karlamamak iin ayn davran tekrar
etmez. Yani davrantan kanr. smet Beyin durumu da kanma davran iin
uygun bir rnek oluturmaktadr. (Cevap C)
(Cevap C)
93. Skinnern cezaya alternatif olan nerileri ara verme (time
out), ortam deitirme, bktrma (Guthrienin nerdii gibi), grmezden
gelme (cezaya alternatif en etkili sre) ve davran ocuun geliimsel
dneminin zellii ise sabrla beklemektir.
Ortam deitirme, ocuun istenmeyen davranna neden olabilecek
ortamda deiiklik yapmaktr. (B) seeneinde Sevin Hanm vazolarn yerini
deitirerek ortam deitirmitir. (A) seeneinde ara verme (time out),
(C) seeneinde grmezden gelme, (D) seeneinde bktrma (yorma) ve (E)
seeneinde sabrla bekleme durumu rneklendirilmitir. (Cevap B)12
96. rencinin szleri, iinde bulunduu sosyal gruba gvensizliinden
kaynaklanmaktadr. Bandurann bir grubun belirli amalara ulaabilmek
iin gereken davranlar dzenleyebilmesi ve yrtebilmesi iin ortak
yeteneklerine ilikin paylatklar inan eklinde tanmlad kolektif
yeterlik, rneimiz iin olduka uygundur. nk renci iinde bulunduu
grubun ortak amaca ulamada ortak bir inanc paylamadn yani kolektif
yeterlik inancnn dk olduunu belirtmektedir.
(Cevap D)
ETM BLMLER
DENEME SINAVI
97. rencinin hem parmak kaldrp hem de retmenim retmenim diye sz
istemesi, retmenin bu renciye sz vermesi sonucu yani olumlu
pekitirme nedeniyle gereklemitir. renci pekitirildii davran
renmitir. Grld gibi retmen parmak kaldrma davran ve rencinin derse
katlmnn yan sra ki bunlar istenen davranlardr bir yandan da
retmenim retmenim diyerek sz istemesini de ki bu istenmeyen bir
davrantr - pekitirmitir. Bu durum davran bir kuramc olan Thorndikea
gre etkinin yaylmas olarak aklanr. renci, sadece bu retmenin
dersinde hem parmak kaldrp hem de retmenim retmenim dediine gre
dier dersler ile bu dersi ayrt etmitir. Parada rnei bulunmayan tek
durum tepkisel koullanma srecinde yer alan geici koullanma ile
ilgilidir. Geici koullanma, koullanma srecinde sadece koulsuz
uyarcnn kullanld bir koullanma yntemidir. Bu yntemde koulsuz uyarc
organizmaya e zaman aralklaryla verilerek, e zaman aralklarnn
koullu uyarc haline dnecei kabul edilir.
100.Pekitirme tarifeleri srekli tarife ve aralkl tarifeler olmak
zere ikiye ayrlr. Aralkl tarifeler sabit oranl, sabit aralkl,
deiken oranl, deiken aralkl olmak zere drt tanedir.
Tarife bulunurken ilk yaplmas gereken ey, pekitirmenin neyin
ardndan geldiidir. Pekitirme davrann ya da aradan geen zamann
ardndan gelir. Eer pekitirme davrann ardndan gelmi ise u sorulara
cevap aranr:
Her doru davrann ardndan pekitirme yaplyor mu? (Cevap evetse
tarife SREKL dir.) Say birden fazla olmak kaydyla, organizma kanc
davrannn ardndan pekitirileceini biliyor mu? (Cevap evetse tarife
SABT ORANLI dr.) Organizma kanc davrannn ardndan pekitirileceini
bilmiyorsa, tarife DEKEN ORANLI dr. Eer pekitirme zamann ardndan
yaplm ise u soruya cevap aranr: Organizma ne zaman pekitirileceini
biliyor mu? Cevap evetse tarife SABT ARALIKLI, hayrsa DEKEN
ARALIKLI dr.
(Cevap B)YEDKLM YAYINCILIK
rneimizde pekitirme mterilerin alveri davrannn ardndan
yaplmakta, mteriler kanc alverilerinin ardndan pekitirileceklerini
ise bilmemektedirler. Yani tarife DEKEN ORANLI dr. (Cevap A)
98. Organizmann bir amaca ulaabilmek iin birka denemede bulunmas
ancak denemelerinin baarszlkla sonulanmas halinde, davran hibir
zaman gerekletiremeyeceine dair bir inan geliebilir. Bu durum
renilmi aresizlik olarak aklanr. Hasann yaad durum da ayndr. Hasann
kulplu beygirden atlamaya dnk tm denemeleri baarszlkla sonulannca
Hasan hibir zaman uygun ekilde atlayamayacan dnmeye balamtr.
(Cevap A)
101.Nrofizyolojik renme kuramna gre (Hebb), genel yetenek
kaltsal olarak transfer edilmez. nk genel yetenek doutan gelmez,
yaant yoluyla kazanlr. Hebbe gre zellikle ilk ocukluk yllar genel
yetenein kazanlmasnda ok nemlidir. Hebbe gre uyarc asndan zengin
bir evre, genel yetenei anlaml lde artrmaktadr.
(Cevap A)
99. Tolmana gre renme srecinde bilisel harita, yer renme,
zihinsel deneme yanlma, en az aba ilkesi, bilisel senaryo, dl
beklentisi, gizil (rtk) renme ve gizil (rtk) snme eleri
bulunmaktadr.
102.Ta delen suyun kuvveti deil, damlalarn srekliliidir atasz,
renmeyi etkileyen yntemle ilgili faktrlerden biri olan zaman iin de
geerlidir.
armsal ztlk Thorndiken renmenin bilisel kuramlarda olduu gibi
genel ilkeler eklinde deil, tek ynl gerekletiini aklamak iin
kulland bir ilkedir. (Cevap E)13
nk bir konu alann ksa srelerle (1-2 saat) ama her gn almak
(aralkl alma), uzun sreyle (10-12 saat) tek bir gn almaktan ok daha
etkilidir. Kalc renmeler salar. (Cevap B)
DENEME SINAVI
ETM BLMLER
103.Psikolojik danma hizmeti mutlaka psikolojik danmanlar
tarafndan sunulmas gereken bir hizmettir. Hizmetin sunumunda
rehberlik alannn kapsamndaki tm hizmetlerde olduu gibi gnlllk
esastr ancak yarglama ve eletiri rehberlik hizmetlerinin temel
anlaylaryla badamaz. Rehberlikte yarglama ve eletiri deil bireyi
anlama abas vardr. Psikolojik danma hizmetinde de rehberliin
kapsamndaki dier hizmetler gibi sreklilik esastr. Psikolojik danma
hizmeti ada anlayla ancak insana deer veren, onun seme hakk ve
sorumluluu olduuna inanlan ortamlarda salkl ekilde
gerekletirilebilir.
rnein; gzlemcinin akademik baars yksek olan bir rencinin dier
zelliklerini de gerekte olduundan daha iyi olarak dereceleme eilimi
gstermesi.Not: Kiisel yanllk (eilim) hatalar, dereceleyecek kiinin
kiilik zelliinden kaynaklanr. Genel anlamda gzlemcinin,
deerlendirdii rencilerin tmn ayn veya benzer derecelere koymas,
derecelendirme leinin tmn kullanmama eilimi gstermesi sonucu ortaya
kar. Kiisel eilim hatasnn birka eidi vardr: a) Bonkrlk Hatas:
Derecelendiren kiinin derecelendirme leinin sadece pozitif
derecelerini kullanma eilimidir. b) Cimrilik Hatas: Derecelendirme
leinin daha ok negatif ucunu kullanma eilimidir. c) Merkeze Ylma
Hatas: Dereceleyen kiilerin yanlgya dmekten ekinerek, negatif ve
pozitif ulardan kanarak, kiileri derecelendirme leinin orta
derecelerine koyma eilimidir.
(Cevap C)
YEDKLM YAYINCILIK
104.Kendini gerekletirme srecinde olan bir birey kendini olduu
gibi kabullenmi, z saygs ve benlik algs gl bir kiidir. Kendini
gerekletiren insan zorluklara kar mcadele eder, yapt hatalar
kabullenip bunlarn nedenlerini aratrr ve bir daha ayn hataya
dmemeye alr. Kendini gerekletirmi insan evresiyle olumlu ve
kaliteli ilikiler gelitirir. Kendini gerekletiren insann toplum
kurallarna katlm etkin bir katlmdr. Toplumun yararl ve mantkl
kurallarna uyar ve bunlar gelitirir. Kendini gerekletirmi insan
toplum kurallarna kaytsz uyan insan demek deildir.
(Cevap A)
(Cevap B)
105.Sorunun seeneklerinde verilen hizmetler, ada eitim anlayyla
birlikte okullarn yapsna eklenen renci Kiilik Hizmetlerinin
kapsamndaki hizmetlerdir.
107.are bulucu rehberlik ile bireyin yetersizliklerine
odaklanlmakta ve onun istenmeyen davran dzeltilmeye allmaktadr.
rnein; zgveni yetersiz, zsaygs yetersiz rencilere zgveni ve zsaygy
ykseltmek zere yardm sunulmas are bulucu rehberliktir. Yine,
saldrganlk, okul fobisi, trnak yeme gibi istenmeyen uyum ve davran
bozukluklarn dzeltmeye ynelik almalar yrtlmesi rehberliin
iyiletirici ilevini yerine getirir. Buna gre; cevap Bdir.
Soru metninde Alpin spor yeteneinin arkadalarna gre daha iyi
olduundan sz edilmektedir. Buna gre beden eitimi retmeni onunla
hafta sonlar zel olarak almay planlamtr. Bu almalar, zel yetitirme
hizmeti olarak adlandrlmaktadr. (Cevap B)
Not: Kriz; bir rencinin, snfn, okulun, retmenlerin programlarn
engelleyen acil ilgi ve zm bekleyen, tolere edilemeyen, ani gelien,
sra d olaylardr. rnein; okuldaki bir rencinin ya da retmenin lm,
kazalar, cinayetler, intiharlar, iddet olaylar, cinselfiziksel ya
da psikolojik istismar, anne-baba-karde gibi bir yaknn kayb. (Cevap
B)
106.Sorunun A seeneinde verilen hata, genelleme hatasdr.
Genelleme Hatas ( Hareleme Hatas): Bu hata trnde bir niteliin dier
baka nitelikleri rtmesi, bastrmas, onlara da genellenmesi sz
konusudur. Bu hata gzlem yapan kiinin deerlendirdii bireyle ilgili
genel kansn, grn ve inann onun zel niteliklerine genellemesiyle
ortaya kar. Gzlemci, derecelendirdii kii hakkndaki genel kans
olumlu ise onu yksek, olumsuz ise dk derecelere koymaktadr.14
108.Rehberlik ve psikolojik danma hizmetleri ile bireylerin
psikolojik sorunlar zlmez. Sorunlarnn zmne yardm edilir. Soruda
verilen rehberlik tanmnda da bu durum belirtilmitir.
(Cevap D)
ETM BLMLER
DENEME SINAVI
109.Yenerin yaamnda meydana gelen deiimlere uyum salamasna ve
sorunlarnn zmne yardmc olmak zere psikolojik yardm sunulmaldr. Bu
yardm, psikolojik danma hizmeti ile salanmaktadr. Psikolojik danma
hizmeti, psikolojik danmanlar tarafndan profesyonel dzeyde sunulan
szel iletiime dayal bir psikolojik yardm trdr. Psikolojik danma,
eitli nedenlerle uyum sknts eken, kendini yalnz hisseden, baarsz ve
deersiz gren kimselere, sorunlarnn kaynan ve zm yollarn grmede
yardmc olur.
Psikolojik danma hizmeti ile bireyin kendini daha iyi tanmasna,
sorunlarnn kaynaklarn farkna varmasna, sorunlaryla ba etme becerisi
kazanmasna, kendisi iin daha gereki kararlar alabilmesine ve salkl
bir kiisel geliim srdrebilmesine yardmc olmak amalanr. Yenerin yaad
uyumsuzluk okulu tanmamas ve okuldaki ileyii bilmemesinden
kaynaklanan bir problem olmad iin okuldaki devam, disiplin ve ders
geme konularnda ona bilgiler vermek (oryantasyon hizmeti sunmak ya
da akran danmanlndan yararlanmak) probleminin zmne yardm etmez.
(Cevap C)YEDKLM YAYINCILIK
112.Sorudaki rehberlik merkezine bavuran Ezgi isimli renci,
kendisini bunalm ve tkenmi hisseden, yaamdan zevk almadndan yaknan
ve ayn zamanda ba dnmesi, ba ars, uykusuzluk, itahszlk gibi birtakm
fizyolojik problemler yaadndan yaknan biridir. Ezginin yaad
fiziksel problemler byk bir olaslkla psikolojik problemlerinin
yansmalardr. Ancak psikolojik danman, bu durumdan emin olmak iin
onu okulun salk merkezine sevk etmi ve sonutan haberdar olmak
istemitir. Sonuta Ezginin herhangi bir fizyolojik rahatszlnn olmad
belirlenirse ona danman tarafndan psikolojik yardm salanacaktr.
(Cevap E)
110.Okula altrma almalar, problem alanna gre eitsel rehberliin
kapsamna girmektedir. Buna gre, B ve D seenekleri elenir.
Rehberliin ayarlayc ilevi, rehberlik uzmanlarnn rencilerin geliim
zellikleri ve ihtiyalar dorultusunda eitim programlarnn
hazrlanmasna katk salamalar durumunda ortaya kmaktadr. Buna gre,
okula altrma almalarnda ayarlayclk ilevinden sz edilemez. are
bulucu ilev, yaanan sorunlarn ortadan kaldrlmasna ynelik olarak
hizmet sunulduunda yerine gelmektedir. Okula altrma almalar, yaanan
bir sorunu ortadan kaldrmaya ynelik deildir; ileride yaanabilecek
uyum ve disiplin problemlerini nlemeye ve rencilerin okula uyum
salamalarna yneliktir.
113.Empati, kiinin bir iletiim esnasnda, kendisini karsndakinin
yerine koymas, olaylara onun bak asyla bakarak duygu ve dncelerini
doru bir ekilde anlamaya almas ve duyarl bir yaklam iinde olmasdr.
Dier bir deyile, empati baka bir kiinin i dnyasnda dnebilme,
hissedebilme, duygu ve dncelerine karlk verebilme olarak da
dnlebilir. Empatik anlay, kiinin objektifliini kaybetmeden kendini
dier insanlarn yerine koymasn ve onlarn yaantlarna onlar asndan
bakabilmesini gerektirir. Sorunun A,B ve C seeneklerinde retmen,
Elifin dncelerini deil kendi dncelerini ifade etmektedir
(subjektiflik sz konusu).
Soru metninde Elifin basketbolu ok sevdiini ve anne babasnn buna
izin vermediini belirttii grlmektedir. Elifin ifadelerine
dayanlarak onun anne ve babasndan nefret ettii deil basketboldan
ayr kald iin zgn olduu sonucu karlabilir. (Cevap D)
(Cevap E)
111.Rehberlik ve psikolojik danma hizmetleri retim kademelerine
gre farkl uygulamalar olarak gerekletirilmektedir. Bunun nedeni,
rencilerin geliim zellikleri ve ihtiyalarnn farkl olmasdr. Ayn
zamanda ayn kademede bile olsalar, okullar arasnda da uygulama
farkllklar sz konusudur. nk okullarn zellikleri ve zel amalar
deimektedir. Oysa rehberliin genel amalar ve ilkeleri okullarn trne
ya da kademelerine gre deiiklik gstermez.
114.rencilerin kimi davranlar hem onlarn geliimlerini olumsuz
ynde etkileyebilir hem de retmeni rahatsz edebilir. retmen, bu
durumda rencilere davranlarnn kendisi zerinde yaratt etkiyi
incitici bir dil kullanmadan (davrana vurgu yaparak) onlara ifade
edebilir. retmenin rencilerinin davranlarnn kendisi zerinde brakt
etkiyi uygun bir dille onlara iletmesi saydamlktr. Sorunun A
seeneinde retmen, rencilerin kiiliine deil davranlarna vurgu
yaparak davrann kendisinde nasl bir duygu yarattn ifade etmektedir.
Not: A seeneinde verilen ifade ben dilinin kullanmna rnektir. Ben
dili, saydamlk ilkesine uygun bir konuma tarzdr.
(Cevap B)15
(Cevap A)
DENEME SINAVI
ETM BLMLER
115.zel eitim gereksinimi olan bireyleri tanlama ve tedavi
salama grevini il ya da ilelerde bulunan Rehberlik ve Aratrma
Merkezleri (RAM) yrtmektedir. retmenler zel eitim gereksinimi olan
rencileri tanlayamaz ve tedavi yapamaz.
119.Yetenek dzeylerinin stnde baar gsteren renciler,
kendilerinden beklenenin fazlasn veren renciler olarak
yorumlanmaktadr. Ancak bu renciler hem yetenei hem de baars yksek
olan rencilerden farkl bir nitelik tamaktadr.
(Cevap E)
116.Soruda bilim adamn almaya gdleyen etmenin yapt iin znden ok,
almalarnn sonucundan elde ettii kazanlar olduu grlmektedir. Meslek
faaliyetinin sonunda beklenen doyum mesleki deer olarak
tanmlanr.
Yeteneinin stnde baarl olma, iyi bir sonu gibi alglansa da bu
rencilerin bir olaslk olarak, byle bir sonuca ulamalar genellikle
bir bask ve zorlanma altnda gerekletii iin kiilik ve duygusal
geliiminde baz problemlerin olmas, kayg ve uyum sorunlar bulunmas
beklenebilir. Yetenekleri stnde baar gsteren rencilerin de,
yetenekleri altnda baar gsteren renciler gibi bireysel olarak
incelenmesi, ar abalarnn nedenleri ve yol aabilecei olas zararlarn
belirlenmesi ve yardm edilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, 9, 10, 18
ve 14 numaral renciler, ileri dzeydeki akademik programlara girmeye
tevik edilmez. (Cevap D)
(Cevap C)
YEDKLM YAYINCILIK
117.Psikolojik danma hizmeti uzmanlk gerektiren bir hizmettir.
Mutlaka psikolojik danmanlar tarafndan sunulmaldr. Bu nedenle snf
rehber retmenleri bu hizmeti sunamazlar.
(Cevap E)
120.Sosyometri uygulamasndan elde edilen verilerden
yararlanlarak oluturulan grafik olan sosyogram, uyguland grubun
dinamii hakknda bilgi verir ancak bu dinamii oluturan nedenler
hakknda bilgi vermez. Buna gre, sosyograma dayanlarak snftaki
klikler hakknda bilgi edinilebilir ancak kliklerin oluum nedeni
hakknda bilgi edinilemez. Not: Klik; ana gruptan soyutlanm ama
kendi aralarnda ilikili yani birbirlerini seen alt gruplardr. (Kimi
kaynaklarda klii oluturan bireylerin says 3-4 kii olarak
belirtilmektedir.)
(Cevap E)
118.Yukardaki tabloda yetenek dzeyi aadan yukarya doru, baar
dzeyi ise sadan sola doru artacak ekilde gsterilmitir. Tabloya
dayanlarak rencilerin baar ve yetenek dzeylerine ilikin yaplacak
deerlendirmede, rencinin numarasnn yer ald baar ve yetenek dilimi
dikkate alnr. rnein; 3 numaral renci (75-100) yetenek, (0-25) baar
diliminde bulunmaktadr. Buna gre, rencinin yeteneinin atnda baar
gsterdii yorumuna ulalr. Bu ekilde snftaki tm rencilerin
baar-yetenek karlatrmas yapldnda, 3, 8, 11, 15 ve 17 numaral
rencilerin yeteneklerinin altnda baar gsterdikleri grlmektedir.
(Cevap E)16
