Embed Size (px)
Citation preview
EINN SKÓLI MÖRG TUNGUMÁL
Fríða Bjarney Jónsdóttir
Verkefnastjóri fjölmenningar í
leikskólum Reykjavíkur
Um 11% allra barna í leikskólum landsins og tæp 9% grunnskólabarna búa við annað móðurmál en íslensku (Hagstofa Íslands, 2015).
Hlutfallið hæst á höfuðborgarsvæðinu
Í Reykjavík eru um 18% (1320) barna í leikskólum Reykjavíkurborgar með annað eða báða foreldra af erlendum uppruna og um 13% (1800) grunnskólabarna með annað móðurmál en íslensku
Máltaka og læsi tvítyngdra barna mál allra sem að námi þeirra og þroska koma – ekki einkamál sérkennara
Vinna með málþroska og læsi fjöltyngdra barna hefst daginn sem barnið byrjar í leikskólanum og þarf að halda áfram upp alla skólagönguna
Heildræn nálgun, stuðningur við íslensku í gegnum allar námsgreinar
Virkt tvítyngi og samstarf við foreldra
FJÖLTYNGD BÖRN Í LEIK- OG GRUNNSKÓLA
ÁSKORANIR Hátt hlutfall barna með íslensku sem annað mál eru greind með málþroskafrávik á leikskólaaldri (Lokaskýrsla starfshóps um móðurmálskennslu, 2015)
Um 80% grunnskólanemenda með íslensku sem annað mál þurfa aukinn stuðning við íslenskan skólaorðaforða skv. Milli mála prófinu (Lokaskýrsla starfshóps um móðurmálskennslu, 2015)
Fáir nemendur með íslensku sem annað mál hefja og ljúka framhaldsskóla (http://www.mcc.is/media/frettir/to%CC%88lfraedisky%CC%81rsla-2016-endanleg-2.pdf)
Niðurstöður Rannsóknar og greiningar á líðan ungmenna:
Félagsleg staða ungmenna af erlendum uppruna er almennt verri hvað varðar líðan, vinatengsl, einelti og „áhættuhegðun“
Niðurstöður Dr. Sigríðar Ólafsdóttur frá 2015, orðaforði og lesskilningur grunnskólanemenda með annað móðurmál en íslensku
Menntun kennaranema, fjöldi útskrifaðra kennara, símenntun og ráðgjöf, fjármagn
LÖG, STEFNUMÓTUN OG AÐALNÁMSKRÁR
Aðalnámskra leikskóla – framsækin en ekki fjallað með skýrum hætti um áherslur í námi barna með annað móðurmál en íslensku
Líklegt að þöggun eða skortur á umfjöllun um ákveðin málefni í aðalnámskrá auki hættuna á því að ekki sé fjallað um málefnið í skólanámskrá (Ingólfur Á. Jóhannesson, 2007)
Aðalnámskrá grunnskóla – íslenska sem annað mál með áherslu á virkt tvítyngi
Ályktun um stöðu íslenskrar tungu 2013 (http://islenskan.is/images/alyktun-IM-2013.pdf) :
Virkt tvítyngi felur í sér málviðbót, þ.e. að seinna málinu er bætt við móðurmálið en það verða ekki málskipti — nýja málið kemur ekki í stað móðurmálsins. Rannsóknir benda til að málviðbót eða virkt tvítyngi styrki og hafi jákvæð áhrif á námsárangur en málskipti hafi neikvæð áhrif (Birna Arnbjörnsdóttir 2007:65).
Aðgerðaráætlun í málefnum innflytjenda 2016-2019
Virkt tvítyngi, gæði og stuðningur við íslenskukennslu aukinn, áhersla á foreldra
Barnsáttmáli sameinuðu þjóðanna
.
STEFNUMÓTUN REYKJAVÍKURBORGAR Heimurinn er hér
Meginstoðir:
Fjölbreyttir kennslu- og starfshættir
Íslenska sem annað mál og virkt tvítyngi
Foreldrasamstarf
Leiðarljós:
Að börn nái árangri námslega og félagslega auk þess sem þau fái tækifæri til að verða stolt af bakgrunni sínum og menningu
aædlkfjaædkfjaædslkfj
SKÝRSLA 0ECD UM MENNTUN INNFLYTJENDA 2015 HTTP ://DX .DOI .ORG/10 .1787/9789264249509 -EN
Evrópska framfarastofnunin, ber saman stefnumótun stjórnvalda, greinir sameiginlegar áskoranir og bendir á lausnir:
Endurskoða menntastefnu og varast „hallalíkanið“ skort á trú á getu nemenda
Hvetja og fræða alla kennara til að vinna með fjölmenningarlegt skólastarf, ekki bara sérkennara
Forðast að safna börnum innflytjenda í sérstaka skóla
Byrja strax að vinna með nýja tungumálið í beinum tengslum við námið sem fer fram í skólanum
Bjóða upp á leikskóla fyrir öll börn
Samstarf við foreldra
FUNDUR SÉRFRÆÐINGA UM MÓTTÖKU OG STUÐNING VIÐ BÖRN INNFLYTJENDA OG FLÓTTAFÓLKS Í SVÍÞJÓÐ Í APRÍL 2016 HTTPS : //EC.EUROPA.EU/EDUCATION/SITES/EDUCATION/FILES/MIGRANT -SCHOOL-PEER -
LEARNING_EN.PDF
Áhersla þarf að vera á heildræna nálgun í skólastarfi Miklar væntingar til barna, skipuleggja nám þeirra á grunni fyrri þekkingar og reynslu
Allt starfsfólk skólans komi að vinnu með börn innflytjenda og flóttafólks ekki bara tungumálakennarar
Hlutverk annarra einnig mikilvægt s.s. foreldra, frjálsra félagasamtaka, og nærþjónustu
Mikilvægt að virkja tungumálaþekkingu nemenda og styðja við móðurmálskennslu og fjöltyngt skólastarf
“An open attitude to multilingual schools where mother tongues are fostered alongside the main language of instruction came out as a strong recommendation”.
Mikilvægt að fjölga rannsóknum, efla kennaramenntun, meta skólastarf og gefa kennurum og stjórnendum tækifæri til að ígrunda og endurmeta eigin aðferðir í samvinnu við aðra kennara
ÞRÓUN MÁLS OG LÆSIS UNGRA BARNA
Skortir rannsóknir á því hvaða áhrif leikskólaumhverfið hefur á þróun máls og læsis tvítyngdra barna
Félags- og menningarlegar kenningar um mál og læsi og heildræn nálgun ekki viðurkennd í „lestrarátökum“ (Cummins, 2015)
Rannsóknir á þróun máltöku annars máls hafa haft áhrif á þróun skólastarfs
„Þögla tímabilið“ gagnrýnt af fræðimönnum
Not so silent after all (Roberts, 2014) og LAP (Chumak-
Horbatsch, 2012)
Norskar rannsóknir Gode barnehager for barn i Norge og Blikk for barn.
Styðjandi (ekki stýrandi) samskipti hins fullorðinna í leik barna gefa bestan árangur þegar kemur að þróun máls og læsis (Os og Bjørnstad, 2015).
8
NIÐURSTÖÐUR NÝRRA RANNSÓKNA Á ÍSLANDI
Learning spaces for inclusion and social justice – multicultural education.
Niðurstöður:
Þátttökuskólarnir vettvangur námsumhverfis sem þroskar og eflir börn af erlendum uppruna
Leikskólinn fyrsta skrefið inn í samfélagið fyrir börn en líka foreldra
Efla þarf þekkingu og færni leikskólakennara til að vinna með fjöltyngd börn bæði með t.t. stuðnings við móðurmál og þróun annars máls. .
9
TÆKIFÆRI TIL UMBÓTA
Heildræn nálgun á nám og kennslu barna í Fellaskóla borið árangur:
2003-2013 var hlutfall nemenda sem gat lesið sér til gagns á bilinu 22-49%
Árið 2014 hækkaði þetta upp í 65%
Árið 2015 var hlutfallið 67% yfir meðaltali borgarinnar
80% kennslustunda metnar „góðar“ skv. ytra mati
Pals- Byrjendalæsi og fjölmargar aðrar leiðir
1.2. Fellaskóli
Okkar mál, verkefni á mörkum skólastiga. Ösp/Holt
Samstarf við foreldra
Samvinna kennara og mikil trú á getu nemenda
STUÐNINGUR VIÐ VIRKT TVÍTYNGI (CHUMAK-HORBATSCH, 2012)
Rannsóknir Chumak-Horbatsch á ungum innflytjendabörnum í leikskólum í Kanada leiða í ljós að þau eru:
Upprennandi (emergent) tvítyngd börn
Eiga sér tungumálalíf fyrir utan skólann
Geta „siglt“ milli tveggja tungumála
Hafa tvíþættar tungumála- og læsisþarfir
Eiga á hættu að tapa heimamálinu sínu
Upplifa einangrun og einmanaleika
Upplifa tungumálaáfall og verða þögul
Fela oft heimamálið sitt
Hvernig nálgast leikskólar starfið með börnunum?
ASSIMILATIVE PRACTICE (SAMLÖGUN)
Markmið: Styðja börn við að læra skólamálið eingöngu og útiloka móðurmálið/heimamálið
Sjónarhorn: íslensk tunga, menning, lestur og skrift á íslensku
Dæmi um aðferðir:
• Aðskilja börn sem tala sama tungumál
• Hvetja foreldra til að tala íslensku við börnin sín heima
STUÐNINGUR VIÐ MÁL OG LÆSI (SUPPORTIVE)
Markmið: Styðja börn við að læra skólamálið
Viðurkenna heimamál og heimamenningu
Sjónarhorn: íslenska, fjölmenning, börn læri að skrifa og lesa á íslensku
Dæmi um aðferðir:
•Læra lykilorð á heimamálum barnanna
•Viðurkenna heimamálið
•Skipuleggja fjölmenningarleg verkefni
UNNIÐ MEÐ MÁL OG LÆSI ÁN AÐGREININGAR (INCLUSIVE) Markmið:
• Styðja börn við að læra skólamálið
• Styðja heimamál og fjöltyngi
• Virkja heimamál og læsi á fjölbreyttum tungumálum í starfi með börnum
Sjónarhorn:
• Tví/Fjöltyngi, fjölmenning, millimenning og tví/fjöllæsi
Dæmi um aðferðir:
• Lesa, deila og skapa tvítyngisbækur
• Veita foreldrum upplýsingar á íslensku og öðrum tungumálum
• Bjóða foreldrum að deila með börnum og fullorðnum tungumálum sínum og þekkingu
ÁKVEÐIN SKÖRUN
KOSTIR ÞESS AÐ VINNA ÁN AÐGREININGAR
1. Koma heildrænt til móts við þarfir barnsins (tví/fjölþættar mál og læsisþarfir)
2. Sjá heimamál sem mikilvægan hluta af sjálfsmynd barna
3. Styðja við mótun sjálfsmyndar barna
4. Styðja við virkt tvítyngi
5. Byggir á nýjum rannsóknum um tví/ og fjöltyngi ungra barna
6. Styður við samstarf foreldra og skóla, brúar bilið á milli heimamenningar og skólamenningar
7. Undirbýr öll börn fyrir samskipti þvert á tungumál og menningu
Auka áhuga barna á tungumáli, lestri, ritmáli og samskiptum um merkingu
Hagnýtar leiðir sem hafa það að markmiði að gera vinnu með mál og læsi að spennandi og forvitnilegum leiðangri þar sem fjölbreytt tungumál eru rannsökuð og allir geta tekið þátt
Byggir á fyrri reynslu og þekkingu allra barna og vekur fjölbreytt tungumál til lífsins
Hvetur börnin til að vinna með skapandi sjálfsmyndartexta (e. Identity texts) í gegnum ólíka miðla
LAP - VIÐEIGANDI LEIÐIR Í VINNU MEÐ TUNGUMÁL (E. LANGUAGE APPROPRIATE PRACTICES) ROMA CHUMAK-HORBATSCH
TUNGUMÁLASTEFNA Í SKÓLANUM?
•Velkomin
•Kennd og numin
•Borin saman
•Rædd
•Viðurkennd
•Uppgötvuð
•Lesin
•Sungin
•Rannsökuð
•Ekki bönnuð
•Ekki aðhlátursefni
Skólinn/leikskólinn okkar er staður þar sem tungumál njóta virðingar og eru:
KRÍLAKOT OG MIÐBORG
MIÐJA MÁLS OG LÆSIS
Facebook: Miðja máls og læsis
TVÍTYNGISBÆKUR- SAMSKIPTABÆKUR
Samskipti leikskóla og fjölskyldu
Auðvelda aðlögun og leikskólabyrjun/skólabyrjun
Auðveldar aðgengi að íslensku sem öðru máli – kennir orðaforða á íslensku og móðurmáli og brúar bilið á milli mála
Byggir upp virðingu og þekkingu á fjölbreyttum tungumálum
Styrkir sjálfsmynd barnsins og auðveldar samskipti
21
AÐ AUKA SAMRÆÐUR OG SAMSKIPTI UM MERKINGU
10 mínútna reglan
Börn eru fyrst og fremst börn
Hjartað í námi barna eru samskiptin við kennara og önnur börn
TAKK FYRIR 25
