1

(EK-3) ÇORUH NEHRİ HAVZASI REHABİLİTASYON PROJESİ

ERZURUM İLİ İSPİR MİKRO HAVZASI (UC-14) SEYAHAT RAPORU

Seyahat Tarihi : 14 - 21 Ekim 2012 Seyahat Yerleri : Erzurum (Merkez, İspir) Seyahatin Amacı : ‘’Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi’’ çerçevesinde Erzurum ili ve İspir mikro havzasına (UC-14) 14 - 21 Ekim 2012 tarihleri arasında gerçekleştirilen seyahatin amacı;

• Mikro havza planlama ekiplerinin Erzurum ili ve İspir mikro havzasında (UC-14) yapacakları çalışmaları izlemek ve planlama çalışmalarına destek sağlamak,

• Planlama çalışmaları için ilgili kurum ve kuruluşlarla gerekli koordinasyonu sağlamak ve görüşmeleri gerçekleştirmek,

• Saha çalışmalarına katılımları düzenlemek için ilgili kuruluşlarla görüşmeler yapmak,

• Planlama çalışmaları, proje faaliyetleri ve uygulanacak teknik tedbirler hakkında saha personelini bilgilendirmek,

• Proje faaliyetlerinden etkilenen köylüleri proje amaçları ve faaliyetleri hakkında bilgilendirmek, projeye katılımlarının sağlanması amacıyla doğal kaynakların korunması ve yönetimi konularında bilinçlendirme çalışmaları yapmak,

• Planlama ekibince sahada yapılan çalışmaların teknik değerlendirmelerini yapmak ve bu konularda tavsiyelerde bulunmak,

Katılımcılar : Seyahate, merkezden proje uygulayıcı kurumlarından Orman Genel Müdürlüğü’nden bir temsilci, Proje Yönetim Birimine Destek Danışmanları (S1-B Danışmanları), MH Planlama Firmasının Danışmanları ve Yetkilileri katılmışlardır. Ayrıca arazi çalışmalarına ilgili kurumların taşra birimlerinden temsilciler katılmıştır. Katılımcı listeleri Ek’te verilmiştir. Seyahat Programı : Detaylı seyahat programı Ek’te verilmiştir. A) ERZURUM İLİNDE YAPILAN GÖRÜŞME VE ÇALIŞMALAR 15.10.2012 tarihinde Erzurum ilinde yapılan ziyaret ve çalışmalar aşağıda belirtilmiştir: 1) 15.10.2012 Pazartesi günü sabah Erzurum Orman Bölge Müdür Yardımcısı Bekir Celap ziyaret edilerek seyahat programı hakkında görüş alışverişinde bulunuldu. 2) Detaylı MH Planlama ve Tasarımı Bilgilendirme Toplantısı: Toplantı Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü toplantı salonunda Ek’te sunulan gündem çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Toplantıya merkezden seyahate katılanların yanı sıra İl Proje Uygulama Birimi Üyeleri ile Projede görevli kurumların personelleri katılmışlardır. Toplantı Katılımcı listeleri Ek’te verilmiştir Toplantı Erzurum Orman Bölge Müdür Yardımcısı Bekir Celap’in açılış konuşması ile başladı. Proje Yönetim Birimine Destek Danışmanı (S1-B İzleme ve Değerlendirme Uzmanı) Cemil Ün tarafından proje ve program hakkında genel bilgi sunuldu. Açılış konuşmalarını takiben, ÇNHRP Tanıtım Filmi gösterildi, S1-B Havza Yönetimi Uzmanı Dr. Erkan İspirli tarafından proje hakkında detaylı bilgi sunuldu.

2

MH Planlama ekibinden Yıldıray Lise tarafından “Sürdürülebilir Havza Yönetimi ve Planlama” konusunda, Ormancılık Faaliyetleri Uzmanı Atilla KÜÇÜKALA tarafından ise “Mikro Havza Planlama” konusunda sunum yapıldı ve MH Planlama faaliyetlerinden sorumlu ODOPEM A.Ş., Proje Ekibi, Yöntem ve İş Planı - Aşamalar, İspir Mikrohavzası ve SOR_SAP_ÇÖZ çalışması hakkında bilgi verildi. Toplantının son bölümünde Çalışma yapılacak köylerin ve arazi programının genel değerlendirilmesi yapıldı. B) İSPİR İLÇESİNDE YAPILAN GÖRÜŞME VE ÇALIŞMALAR 16.10.2012 Salı günü sabah İspir Orman İşletme Şefliği ziyaret edildi. Burada Orman İşletme Şefi ile arazi programı hakkında görüş alışverişinde bulunuldu. Aynı gün, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İspir İlçe Müdürlüğü ziyaret edilerek müdürlük

çalışmaları ve proje hakkında karşılıklı görüş alış verişinde bulunulmuştur.

Köy Ziyaretleri: Köy ziyaretlerine 16 Ekim 2012 tarihinde Duruköy ve Göç Köy’den başlamak ve her gün iki köy olmak üzere sırasıyla Koçköy ve Numanpaşa, Taşbaşı ve Çakmaklı, Köprüköy ve Cankurtaran, Halilpaşa ve Tekpınar köyleri ziyaret edildi. Ziyaret günü (20 Ekim 2012) Halilpaşa köyünde cenaze olması nedeniyle SOR-SAP-ÇÖZ çalışması yapılamamış sadece arazi incelemesi gerçekleştirilebilmiştir. Köylerdeki çalışmalara: Projede görevli kurumların temsilcileri, Proje Yönetim Birimine Destek Danışmanları (S1-B Danışmanları), MH Planlama Ekibi katılmıştır. (Katılımcı listesi Ek’te verilmiştir.) Köylerdeki çalışmalar aşağıda verilen program çerçevesinde gerçekleştirilmiştir; - Yerel yöneticiler ile görüşme - Halkın katılımı ile SOR-SAP-ÇÖZ çalışması (köy haritası çizimi dahil) - Arazi Çalışma Gruplarının Oluşturulması - Ara - Arazi Çalışmaları - Muhtar ile derinlemesine mülakat, genel köy bilgilerinin alınması - Kadınlarla köy sorunlarının görüşülmesi - Grup Çalışmalarının Değerlendirilmesi - Tutanak ve Formların Oluşturulması Köy ziyaretleri sırasında, Proje Yönetim Birimine Destek Danışmanları (S1-B Danışmanları) tarafından yukarıda açıklanan “seyahatin amacı” doğrultusunda gerekli çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda, planlama ekibi tarafından yürütülen SOR-SAP-ÇÖZ çalışmaları izlenerek gerekli değerlendirmeler yapılmış, önerilerde bulunulmuş ve katkılar sağlanmış, toplantılarda köylülere proje amaçları ve faaliyetleri ile doğal kaynakların önemi, korunması ve sürdürülebilir yönetimi konularında bilgi sunulmuş, köy ziyaretlerine katılan saha personeline planlama çalışmaları, proje faaliyetleri ve uygulanacak teknik tedbirler hakkında bilgi aktarılmıştır.

3

C) SONUÇ İspir Mikro Havzası (UC-14) ile ilgili genel bilgiler, proje faaliyetleri ile köyler itibariyle SOR-SAP-ÇÖZ çalışmalarının ve arazi çalışmalarının değerlendirilmesi rapor halinde Ek’te verilmiştir. (Ek-1) İspir Mikro Havzasında (UC-14) küçük ölçekli sulama altyapısının iyileştirilmesi konusundaki tespit ve görüşler rapor halinde Ek’te verilmiştir. (Ek-2)

Dr. Erkan İSPİRLİ Muzaffer SÜREK Nazım ÖZŞAHİN Cemil ÜN Havza Yönetimi Gelir Getirici Faaliyetler Sulama İzleme ve Değerlendirme Uzmanı Uzmanı Uzmanı Uzmanı

4

EK:1 İspir Mikro Havzası (UC-14) ile ilgili genel bilgiler, proje faaliyetleri ile köyler itibariyle

SOR-SAP-ÇÖZ çalışmalarının ve arazi çalışmalarının değerlendirilmesi GENEL ÖZELLİKLERİ: İspir ilçe merkezinin doğusunda yer alan Mikro Havza’nın genel alanı 31.934 ha. olup havza Çoruh nehrine dökülen 6 ana dere havzasından oluşmaktadır. MH’nın deniz seviyesinden yüksekliği 1.100 m. İle 3.100 m. arasında değişmektedir. İklimi yazları sıcak ve kurak, kışları çok soğuk ve yağışlıdır. MH’da arazinin yaklaşık % 17 si % 12 eğimden az, % 43 ü orta dik arazi, % 39 u ise dik ve çok dik (> % 30) arazidir. MH’nın yaklaşık % 51’inde orta derecede (2. sınıf) ve geri kalanının çoğunda şiddetli derecede erozyon (3. sınıf) mevcuttur. MH’nın yaklaşık % 87’si VI, VII ve VIII. arazi kullanım sınıfında olup tarım için uygun değildir. MH’daki en yaygın ana toprak çeşitleri; Kestane renkli topraklar (% 67), Bazaltik topraklar (% 15) ve Kahverengi Orman toprakları (% 7) dır. MH’nın % 44 ü mera, % 22 si ekilebilir alan, % 24 ü orman ve % 10 u diğer arazilerdir. (Kaynak: Proje dokümanı) MH’da 24 köy bulunmakta olup bunlardan 10’u (Cankurtaran, Çakmaklı, Duruköy, Göçköy, Halilpaşa,

Koçköy, Köprüköy, Numanpaşa, Taşbaşı, Tekpınar) proje kapsamına alınmıştır. MH’da 2004-2012 yılları arasında toplam 2.775 ha erozyon kontrolü çalışması (Duruköy: 155 ha,

Köprüköy:2.250+200 ha, Numanpaşa: 170 ha.) gerçekleştirilmiştir. PROJE FAALİYETLERİ:

FAALİYETLER Birim İspir UC-14

Alt proje A “Doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu ve sürdürebilir yönetimi”

A.1.Erozyon Kontrolü ve Doğal Afetlerin Önlenmesi

Toprak Muhafaza (tesis) Ha 2.900

Toprak Muhafaza (bakım) Ha 7.600

Bozuk Ormanların Rehabilitasyonu (tesis) Ha 1.700

Bozuk Ormanların Rehabilitasyonu (bakım) Ha 1.200

A.2.Meraların Rehabilitasyonu ve Sürdürülebilir Yönetimi

Orman İçi Meraların Rehabilitasyonu Ha. 1.000

Orman Dışı Meraların Rehabilitasyonu Ha 1.000

A.3. Mikro Havzalara Hizmet Edecek Doğal Kaynakların Gelişimi

Yaban Hayatı Alanlarının Uygulama Planlarının Hazırlanması (İspir

Yaban Hayatı Rezerv Alanı) G/U

Odun Dışı Orman Ürünlerinin Etüdü ve Sürdürülebilir Kullanım Planlaması

G/U (Tüm Çoruh

Nehri Havzası)

Doğal Afetlerin Risk Değerlendirilmesi G/U

(Tüm Çoruh Nehri Havzası)

Alt Proje B “Köylülerin Geçim Kaynaklarının İyileştirilmesi

B1. Küçük ölçekli sulama altyapısının iyileştirilmesi

Sulama havuzu m3 400

Boru hattı (φ400mm) m 7.500

Kanal rehabilitasyonu (30×25cm) m 1.500

Kanal rehabilitasyonu (38×25cm) m 2.000

B.2.Gelir Yaratıcı Faaliyetler

B.2.1. Hayvancılığın geliştirilmesi

5

Yem bitkisi üretiminin arttırılması Ha 314

Ahır şartlarının iyileştirilmesi Adet 42

B.2.2. Tarımının geliştirilmesi

Bahçeciliğin geliştirilmesi (sebze, süs bitkileri dahil) Ha 32

Seracılığın geliştirilmesi Adet 16

Tarla demonstrasyonları Adet 5

B.2.3. Çiflik dışı gelir yaratıcı faaliyetler

Arıcılık Adet 57

Belirlenmemiş diğer faaliyetler

B.3 Odun tüketiminde tasarruf sağlayan uygulamalar

Güneş enerjili su ısıtma sistemi (Erzurum ili toplamı) Adet 175

Isı etken soba (Erzurum ili toplamı) Adet 325

Küçük hidroelektrik sistemi Adet

B.4. Pazar araştırması ve fizibilite çalışmaları (Tüm Çoruh Nehri

Havzası)

PROBLEMLER: MH’da doğal kaynaklar hassas tabiat koşulları (dik ve sarp yamaçlar, sığ ve verimsiz topraklar, yetersiz yağışlar, şiddetli ve uzun kışlar) nedeniyle bozulmuş, bu bozulma yasa dışı ağaç kesimleri, aşırı otlatma ve yanlış arazi kullanımı gibi faaliyetlerle hızlanmıştır. Havzada ormanların ve meraların bozulması ve bunun sonucu olarak da sel ve toprak kayması ana problemler haline gelmiştir. MH’da “Doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu ve sürdürebilir yönetimi” ile ilgili olarak köylüler tarafından belirtilen problemler ve çözüm önerileri aşağıdaki şekilde özetlenebilir.

Problemler Çözüm Önerileri

1. Doğal afetler (çığ, sel, toprak kayması) 2. Erozyon

- Bozuk alanlarda toprak muhafaza tedbirleri - Tarım arazilerinde toprak muhafaza tedbirleri

3. Orman bozulması 4. Yapacak, yakacak odun ihtiyacı 5. Bilgi yetersizliği

- Bozuk ormanların rehabilitasyonu - Güneş enerjili su ısıtma sistemi desteği - Isı etken soba desteği - Bilgilendirme

6. Meraların bozulması, verimsizliği ve yetersizliği - Mera ıslahı tedbirleri (ör. Sıvat, tuzluk, kaşınma

kazığı, gölgelik, taş temizleme)

- Yem bitkisi üretiminin arttırılması desteği

Alt Proje A “Doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu ve sürdürebilir yönetimi ” faaliyetleri açısından köy toplantı sonuçlarının değerlendirilmesi:

Faaliyetler

Ca

nk

urt

ara

n

Ça

km

ak

lı

Du

ruk

öy

Gö

çkö

y

Ha

lilp

aşa

Ko

çkö

y

Kö

prü

kö

y

Nu

ma

np

aşa

Ta

şba

şı

Te

kp

ına

r

A.1.Erozyon Kontrolü ve Doğal Afetlerin Önlenmesi

Toprak Muhafaza (tesis) X X X X X X X X X X

Toprak Muhafaza (bakım) X X X X X X X X X X

Bozuk Ormanların Rehabilitasyonu X

6

(tesis)

Bozuk Ormanların Rehabilitasyonu (bakım)

X

A.2.Meraların Rehabilitasyonu ve Sürdürülebilir Yönetimi

X X X X X X X X

Genelde meralar köylerden uzak ve yolları iyi durumda değil, hayvanlar otlatmaya gidiş gelişlerinde zorluk yaşıyorlar. Süt ve süt ürünlerinin pazarlanmasında sorunlar var. Yaban hayvanları tarımsal ürünlere çok zarar veriyor ve bu nedenle tarımsal üretim köy yakınlardaki tarlalarda yoğunlaşmıştır. MH’da “Gelir Getirici Faaliyetler” ile ilgili olarak köylüler tarafından belirtilen problemler ve çözüm önerileri aşağıdaki şekilde özetlenebilir.

Problemler Çözüm Önerileri

1.Yem bitkileri yetersizliği 2.Ahırların yetersizliği

-Yem bitkileri üretiminin çeşitlendirilmesi ve artırılması -Ahırların iyileştirilmesi

3. Bahçe bitkilerinde bilgi eksikliği -Demanstrasyon çalışmaları

4. Arıcılık önemli, ancak sorunları var -Arıcılık konusunda eğitim ve kovan desteği

5.Isınmada yeterli yakacak bulunulamaması -Soba ve güneş enerjisi desteği

6.Süt ürünlerini pazarlama sorunu

-Pazar araştırması ve fizibilite çalışması içinde süt ürünlerine özel bir önem verilmesi

Alt Proje B.2 “Gelir Getirici Faaliyetler” açısından köy toplantı sonuçlarının değerlendirilmesi:

Faaliyetler

Ca

nk

urt

ara

n

Ça

km

ak

lı

Du

ruk

öy

Gö

çkö

y

Ha

lilp

aşa

Ko

çkö

y

Kö

prü

kö

y

Nu

ma

np

aşa

Ta

şba

şı

Te

kp

ına

r B.2. Gelir Yaratıcı Faaliyetler

B.2.1. Hayvancılığın geliştirilmesi

Yem bitkisi üretiminin arttırılması X X X X X X X X X X

Ahır şartlarının iyileştirilmesi X X X X X X X X X X

B.2.2 Tarımın geliştirilmesi

Bahçeciliğin geliştirilmesi X X X X X X X X X X

Seracılığın geliştirilmesi X

Tarla Demonstrasyonları X X X X X X X X X X

B2.3. Çiflik dışı gelir yaratıcı faaliyetler

Arıcılık X X X X X X X X X X

Belirlenmemiş diğer Faaliyetler

B.3 Odun tüketiminde tasarruf sağlayan uygulamalar

Güneş enerjili su ısıtma sistemi X X X X X X X X X

Isı etken soba X X X X X X X X X X

Küçük hidroelektrik sistemi X

B.4. Pazar araştırması ve fizibilite çalışmaları (Tüm Çoruh Nehri Havzası)

7

Köy yerleşim yerleri ve civarındaki araziler genellikle dik ve/veya sarp arazidir. Yöre halkının geçimi yüksek arazilerdeki doğal kaynakların (orman, mera vb.) yoğun olarak kullanımına bağlıdır. Toprak yanlış kullanıldığı takdirde kolaylıkla aşınabilecek durumdadır. Ancak bu kaynakların bozulması, bozulmanın sonuçları ve alınması gereken önlemler hakkında yeterli bilgi ve bilincin mevcut olmadığı gözlenmiştir. Havzadaki köylerin geçimi hayvancılık ve tarım ağırlıklıdır. Emeklilik önemli bir gelir durumundadır. Köylerde genç nüfusun azalması nedeniyle köylere uzak yerlerdeki kıraç alanlarda artık üretim yapılmamakta, buralardan otlatmada ve ot temininde yararlanılmaktadır. Ağırlıklı tarımsal üretim yem bitkileri (yonca, korunga), patates, fasulyedir. Aile ihtiyacı için meyve ve sebze üretimi ev bahçelerinde yapılmaktadır. MH’daki tüm köylerde yabani hayvan (ayı ve domuz) zararı olduğu ifade edilmiştir. Yabani hayvan zararlarının önlenebilmesi için alınabilecek mekansal koruma tedbirlerinin yanı sıra özellikle üst havzada yapılacak toprak muhafaza çalışmalarında yörede doğal olarak yetişen meyveli çalı, ağaççık ve ağaç fidanlarının dikimine önem verilmesi gerekmektedir.

8

KÖYLERLE İLGİLİ BİLGİLER: DURUKÖY KÖYÜ: Köyde tespit edilen ve proje kapsamına giren sorunlar; - Hayvancılık ve arıcılık desteği ve eğitim ihtiyacı, - Ormandan yapacak ve yakacak odun ihtiyacı alınamaması, - Sulama kanalı yetersizliği, - Arazi yollarının bozuk ve yetersiz olması, -Meyvecilik desteği ve eğitim ihtiyacı, - Toprak kaymasıdır. Doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu ve sürdürebilir yönetimi kapsamına giren ortak çözüm önerileri; - Erozyon kontrolü yapılmış sahalarda bakım yapılması (dikenli tel çit bakım ve onarımı dahil),

- Özel ağaçlandırma konusunda bilgilendirme yapılması, - Sel kontrolü çalışmaları, - Mera ıslahı (barınak, gölgelik, tuzluk, gölgelik, taş toplama dahil),

Gelir getirici faaliyetler kapsamına giren ortak çözüm önerileri;

-Tarımsal üretim konusunda tohum, fidan, fide desteği ve eğitim verilmesi,

-Hayvancılığın desteklenmesi için yem bitkileri üretiminin artırılması ve ahırların iyileştirilmesi,

-Yakacak oduna olan ihtiyacı azaltmak için güneş enerjisi sistemi ve ısı etken soba desteği verilmesidir. Tespitler; - İspir Çayı Erozyon Kontrolü Projesi’nde projelendirilmiş ancak henüz çalışılma yapılmamış sahalar mevcuttur. - Projelendirilerek uygulama yapılan 155 ha. sahada sarıçam, badem ve kuşburnu dikilmiş (görülen yerlerde fidan tutma oranı yüksek), ancak derelerde kuru duvar eşikler yapılmadığından yer yer oyuntu oluşmuştur. - Köyün üst kısımlarında geniş mera alanları mevcut. Meralarda çokça küçük su kaynağı (göze) mevcuttur. Meraların durumları normal, ancak yer yer çok taşlıdır. - Köyden itibaren yaylaya kadar yer yer titrek kavaklık alanlar mevcuttur. -Yaşlı nüfusun fazlalığı gelir getirici faaliyetlerde iş gücü eksikliği yaratmaktadır. -Geniş otlaklar olmasına rağmen yolların kötülüğü ve uzak oluşu yeterince yararlanmayı engelliyor. -Köy kadınları doğadan ahlat, yabani iğde, kuşburnu, çakşır, böğürtlen topluyorlar ve aile için reçel

yapıyorlar.

9

10

KOÇKÖY KÖYÜ:

Köyde tespit edilen ve proje kapsamına giren sorunlar; - Sulama kanalı yetersizliği, - Arazi (mera) yollarının bozuk ve yetersiz olması, - Meyvecilik konusunda bilgi ihtiyacı, - Arıcılık sorunları, - Erozyon ve sel sorunu, - Hayvancılık desteği ihtiyacı,, - Ağaçlandırma ihtiyacıdır.

Doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu ve sürdürebilir yönetimi kapsamına giren ortak çözüm önerileri;

- Erozyon kontrolü çalışması yapılmış sahalarda bakım ve/veya onarım çalışmaları, - Sel kontrolü çalışmaları , - Erozyon kontrolü çalışmaları (Boğazlar, Karabayır), - Mera ıslahı (hayvan barınağı yapılması dahil).

Gelir getirici faaliyetler kapsamına giren ortak çözüm önerileri;

-Meyvecilik eğitimi ve örnek bahçe tesisi, ceviz yetiştiriciliğinde fidan desteği, -Yem bitkileri ve sebzecilikte tohum desteği, -Ahırların iyileştirilmesi, -Arılı kovan desteği ve arıcılık eğitimi, -Hayvancılıkta ırk ıslahı ve veterinerlik hizmetlerinde eğitim verilmesi, -Güneş enerjisi ve ısı etken soba desteği, -Yaban hayvan zararının azaltılmasıdır.

Tespitler; - Irmakköy ile sınır ihtilafı (mera konusunda) bulunduğu belirtilmiştir. - Köyün girişinde dere içerisinde mini hidroelektrik santrali mevcut olup köy elektriğini buradan karşılamaktadır. -Hububat tarımı kalkmış ve eskiden ekilen buğday tohumları kaybolmuş. Eskiden çalışan değirmen hububatın kalkmasıyla terk edilmiş. .Şalgam ve lahana yetiştiriciliği var. -Doğadan mantar topluyorlar, ancak zehirli ve zahirsiz mantar ayırımda bilgileri yok. - Taşımacılıkta kullanılmak amacıyla köyde 60 kadar at besleniyor.

11

TAŞBAŞI KÖYÜ: Köyde tespit edilen ve proje kapsamına giren sorunlar; - Sulama suyu sorunu, - Mera altyapı yetersizliği, - Erozyon ve sel sorunu, - Yaban hayvan zararı, - Arıcılıkta eğitim yetersizliği, - Meyvecilik ve sebzecilikte eğitim ve örnek uygulama ihtiyacıdır. Doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu ve sürdürebilir yönetimi kapsamına giren ortak çözüm önerileri; - Mera rehabilitasyonu (saha mera vasfında ise; su getirilmesi, sıvat yapılması), -Sivri tepenin altında Korka çayının kuzeydoğusundaki yamaçlarda koruma ile diri örtünün geliştirilmesi, dere içlerinde eşik yapımı,

12

Gelir getirici faaliyetler kapsamına giren ortak çözüm önerileri;

-Güneş enerjisi ve ısı etken soba desteği-Ahır rehabilitasyonu, fenni hale getirilmesi, -Yem bitkileri üretiminin artırılması için destek sağlanması, -Meyvecilik ve sebzecilik eğitimi ve girdi desteği (ceviz, elma, armut, kiraz, patates), -Kışlık sebze yetiştiriciliğin (lahana, şalgam gibi) geliştirilmesi için destek verilmesi, -Örtü altı yetiştiriciliği desteği ve eğitimi, -Arılı kovan desteği ve arıcılık eğitimi, -Yaban hayvan zararının azaltılmasıdır. Tespitler; - Orman kenarı köyü, Orman içi köy olmak istiyorlar (köyün alt yamaçlarında erozyon kontrolü çalışmaları var). - Yukarı havzada köye komşu olup proje dahilinde olmayan iki köy (Ortaköy, Başpınar) mevcut. Araziler iç içe girmiş, bu köylerin proje kapsamında olmaması bu alanlardaki uygulamaları zorlaştırabilir. - Köyde yangın söndürme sistemi (vana, hortum) var (İl Özel İdaresi desteği ile yapılmış). -Terk edilen kıraçtaki tarlalardan ot biçimi ve otlatma yapıyorlar, hayvanları az olduğundan mera otu yetiyor. -Aile için ev bahçesinde sebze, patates ve fasulye üretimi var. - Köyde bir sera var, aile için sebze üretiminde kullanılıyor. - Başta ceviz olmak üzere çok sayıda meyve yetiştiriyorlar. Bahçe yetiştiriciliği kültürü var, aşı yapmayı biliyorlar.

13

GÖÇKÖY KÖYÜ: Köyde tespit edilen ve proje kapsamına giren sorunlar; - Sulama suyu sorunu, - Arıcılıkta eğitim ve kovan yetersizliği, - Mera altyapı yetersizliği, - Erozyon, - Heyelan, - Hayvancılık (otlatma alanı, yem üretimi, eğitim ve destek ihtiyacı, ahır koşullarının elverişsizliği), - Yaban hayvan zararı, - Ürün pazarlama sorunudur. Doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu ve sürdürebilir yönetimi kapsamına giren ortak çözüm önerileri; - Mera rehabilitasyonu (sıvat yapılması), - Heybetepe mevkii yol altında erozyon kontrolü (mülkiyet durumu uygun olduğu taktirde,

ağaçlandırma-2 – 3 ha.) çalışması,

14

- Cacer mevkiinde bulunan yaklaşık 100 ha. lık sahada erozyon kontrolü çalışması (ceviz ve badem dikimi), - Karataşlar mevkiinde 3 adet derede erozyon kontrolü çalışması, - Erozyon kontrolü amaçlı ağaçlandırma (Köylülerce ağaçlandırılması istenen 229 nolu bölme

ağaçlandırma için uygun olmasına rağmen tescilli mera olması nedeniyle vasıf değişikliği

gerçekleştirilebildiği taktirde). Gelir getirici faaliyetler kapsamına giren ortak çözüm önerileri;

-Büyükbaş hayvancılık desteği (yem bitkileri üretiminin artırılması ve ahır iyileştirme çalışması), Meyvecilik (ceviz ağırlıklı) desteği verilmesi, -İspir’de yerel ürünler pazarı kurulması, -Yaban hayvan zararının azaltılmasıdır - NUMANPAŞA KÖYÜ: Köyde tespit edilen ve proje kapsamına giren sorunlar; - Sulama suyu yetersizliği, - Hayvancılık desteği ve eğitim ihtiyacı, - Tarımsal eğitim ihtiyacı, -Arıcılıkta eğitim eksikliği ve yeterli destek bulunamaması, - Yakacak odun temininde sorunlar, - Ürünlerin pazarlanmasında sorunlar. - Yaban hayvan zararıdır. Doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu ve sürdürebilir yönetimi kapsamına giren ortak çözüm önerileri; - Gentler mahallesi ile su deposu arasındaki meranın ıslahı. Meradaki karsılar ve çatal çam mevkiinden suyun getirilerek (yaklaşık 300 m.) sıvatların yapılması, - Bulanık Dere erozyon kontrolü projesi sahasındaki boşluk alanların tamamlanması, proje kapsamında olup da çalışma yapılmamış alanların tamamlanması, - Heyelan çalışması kapsamında; iğdeler sırtı ile margebet arasındaki ana derenin kayan bölümlerinin incelenerek gerekli önlemlerin alınması. Gelir getirici faaliyetler kapsamına giren ortak çözüm önerileri;

-Tarımsal eğitim(aşılama, budama, hastalık, yabancı ot gibi konularda eğitim) ve destek verilmesi -Ürün çeşitliliğinin sağlanması, -Arıcılık konusunda eğitimler, arılı kovan ve ekipman desteği, -Veterinerlik hizmetleri ve ahırların iyileştirilmesi desteği, -Yem bitkileri üretiminin artırılması için tohum ve eğitim desteği, -Kapama meyve bahçesi tesisi (demonstrasyon çalışmaları), -Tapulu tarım arazilerinde teraslama çalışmaları, -Yaban hayvan zararının azaltılması, -Güneş enerjisi ve ısı etken soba desteğidir.

15

ÇAKMAKLI KÖYÜ: Köyde tespit edilen ve proje kapsamına giren sorunlar; - Sulama suyu yetersizliği, - Arıcılık desteği ve eğitim ihtiyacı, - Merada hayvan yolları ve içme suyu yetersizliği, - Ahırların yetersizliği, - Besicilik desteği ihtiyacı, - Meyvecilik desteği ve eğitim ihtiyacı, - Yaban hayvan zararı, - Yakacak odun ihtiyacı, - Erozyon, - Hayvancılık desteği ve eğitim ihtiyacıdır. Doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu ve sürdürebilir yönetimi kapsamına giren ortak çözüm önerileri; - Güney mevkii ile Kuzey bölgesinde erozyon kontrolü çalışması (Bölme no: 156, 157, 158, 159, 194,

195, 196; Bozuk Ardıç, Bozuk Meşe ve Taşlık ),

- Ambar kaya mevkiinde mera ıslahı (yaklaşık 300 ha.; sıvat, gölgelik, kaşınma kazığı, taş toplama (%25

inde), hayvan yürüyüş yolu (yaklaşık 1 km.)). Gelir getirici faaliyetler kapsamına giren ortak çözüm önerileri;

16

-Ahırların iyileştirilmesi, -Arılı kovan desteği, -Yem bitkileri desteği, -Su sorunu çözülürse meyvecilik desteği, -Güneş enerjisi ve ısı etken soba desteği, -Yaban hayvan zararının azaltılmasıdır. CANKURTARAN KÖYÜ: Köyde tespit edilen ve proje kapsamına giren sorunlar; - Sulama suyu yetersizliği, - Hayvancılık desteği ve eğitim ihtiyacı, - Heyelan, - Arıcılık desteği ve eğitim ihtiyacı, -Ahırların kötü durumu, - Yaban hayvan zararı, --Güneş enerjili su ısıtma sistemidir. Doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu ve sürdürebilir yönetimi kapsamına giren ortak çözüm önerileri; - Erozyon kontrolü (yaklaşık 300 ha alanda 8 adet kuru derede çalışma, kuru duvar eşik, kafes tel eşik) - Merada sıvat ve gölgelik tesisi. Gelir getirici faaliyetler kapsamına giren ortak çözüm önerileri;

-Ahırların iyileştirilmesi ve yem bitkileri üretiminin artırılması, -Genç ve isteklilere arıcılık eğitimi verilmesi, -Yaban hayvan zararının azaltılması, - Güneş enerjisi, ısı etken soba desteği ve evlerde ısı yalıtımı uygulanmasıdır. TEKPINAR KÖYÜ: Köyde tespit edilen ve proje kapsamına giren sorunlar; - Sulama suyu kanallarının yetersizliği, - Heyelan, - Ağaçlandırma ihtiyacı (merada), - Hayvancılık desteği ve eğitim ihtiyacı, - Mera hayvan yolları yetersizliği, - Yaban hayvan zararı, - Yakacak odun ihtiyacı, - Arıcılık desteği ve eğitim ihtiyacı, Doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu ve sürdürebilir yönetimi kapsamına giren ortak çözüm önerileri; - Erozyon kontrolü çalışması(Merada yaklaşık 150 ha alanda)

17

Gelir getirici faaliyetler kapsamına giren ortak çözüm önerileri;

-Damızlık inek desteği ve yem bitkileri üretiminin artırılması, -Arılı kovan desteği ve arıcılık eğitimi, -Güneş enerjisi ve ısı etken soba desteği -Yaban hayvan zararının azaltılması. KÖPRÜKÖY KÖYÜ: Köyde tespit edilen ve proje kapsamına giren sorunlar; - Sulama suyu kanallarının yetersizliği, - Erozyon, - Yaban hayvan zararı, - Arıcılık desteği ve eğitim ihtiyacı, - Ahırlar yetersiz, -Ürünlerin pazarlanması sorunu var. Doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu ve sürdürebilir yönetimi kapsamına giren ortak çözüm önerileri; - Projeli erozyon kontrolü sahalarında uygulama yapılmamış alanlarda erozyon kontrolü çalışması, - Korka deresinde Sarıçam ağaçlandırmasının alt kesimlerindeki açıklık alanlarda teraslama ve fidan dikimi, - Meşe rehabilitasyonu (canlandırma kesimi, tekleme, tohum ekimi vb.), - Merada Fındık yaylası ile Zugap yaylası arasındaki bölümde projeli alanda ve çevresinde mera ıslahı (sıvat, taş toplama, kuru duvar eşik, canlı eşik vb.). Gelir getirici faaliyetler kapsamına giren ortak çözüm önerileri;

-Ahırların iyileştirilmesi, -Pazarlama stratejisi oluşturma (meyve suyu imalathanesi, soğuk hava deposu), -örtü altı yetiştiriciliği konusunda destek, -Arıcılık eğitimi ve kovanlı arı desteği, -Yaban hayvan zararının azaltılması, -Güneş enerjisi ve ısı etken soba desteğidir. Tespitler; Köyde 13 aile Orman İşletme Müdürlüğü ile anlaşma yaparak, Dere kenarında kurmuş oldukları fidanlıkta alım garantili 190 000 adet tüplü sarıçam fidanı üretmektedirler. Köyde çok yaşlı (100 yaşın üstünde) ve ulu çok sayıda ceviz ağacı var. Kuru fasulye (İspir=Hortuk) üretimi önemli ve satışı var. Hayvancılık önemli ve köyde çok sayıda iyi ahır var.

18

19

HALİLPAŞA KÖYÜ: Köyde tespit edilen ve proje kapsamına giren sorunlar; - Sulama suyu kanallarının yetersizliği, - Derede sel, - Yaban hayvan zararı, - Ağaçlandırma ihtiyacı, - Isınma sorunu, - Yem bitkileri yetersizliği, - Ahırlar yetersiz, -Tarımsal eğitim talebi. Doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu ve sürdürebilir yönetimi kapsamına giren ortak çözüm önerileri; - Kırım sırtı kuzey-güney yamaçları, kavunluk mevkii (yol üstü) yeni açılan yolların alt kuru dereleri, Armutların karşısı güney yamaçlarında erozyon kontrolü çalışması, mesire yerinin ağaçlandırılmasına destek. Gelir getirici faaliyetler kapsamına giren ortak çözüm önerileri;

-Yem bitkileri desteği (yonca, korunga fiğ), -Ahırların iyileştirilmesi, Arılı kovan desteği ve eğitimi, -Örnek meyve bahçesi tesisi ve meyve fidanı desteği, -Güneş enerjisi ve ısı etken soba desteği.

20

21

EK:2 İspir Mikro Havzasında (UC-14) küçük ölçekli sulama altyapısının iyileştirilmesi konusundaki tespit ve görüşler

Görev konusu : OGM koordinatörlüğünde yürütülmekte olan ÇNHRP mikro havza planlama ve izleme değerlendirme ekiplerinin (ODOPEM ve Piramit Firmaları) İspir (UC-14) mikrohavzasında yapacakları arazi çalışmaları ve köy ziyaretlerine sulama uzmanı olarak katılmak,ekiplerin yapacağı çalışmaları izlemek ve gerektiğinde yönlendirmek. Görevli : Nazım Özşahin Ünvanı : Sulama Uzmanı (Zir.Yük.Müh)

1-DURUKÖY

Köy halkından Ahmet Kılıç ile birlikte köyün su kaynakları ve sulama arkları gezilerek harita üzerine işlenmiş, su kaynaklarının debileri ölçülmüştür.

Ekim ayında köyde yapılan bu etütde sadece Zişarot deresinde su aktığı tespit edildi ve 62 lt/sn su ölçüldü. Sulama mevsiminde Zişarot deresinden (yedigözelerin doğduğu kısım) Mugan deresine 900m uzunluğundaki toprak arkla su derive edilmektedir. Derive edilen su Mugan deresinde haritada gösterilen yerlerden 1nolu ve 2 nolu toprak arklara alınmaktadır. 3 nolu toprak arka ise Zişarot deresinden su alınmaktadır.Mugan deresinde çok az miktarda su görüldü.

Bugüne kadar Duruköy tarım arazilerine sulama suyu temini konusunda İÖİ tarafından herhangi bir çalışma yapılmamıştır.

Derivasyon amacıyla kullanılan toprak arkın meylinin fazla olması nedeniyle 900m uzunluğunda 300 mm çaplı koruge boru döşenmesi,diger toprak arkların ise beton kaplanması uygun olacaktır. Yapılacak dik beton kanal (0,40x0,30m ) J= 0,001 meyilde Q= 34lt/sn su taşıyacaktır..

Kanal uzunlukları = L1=2500m ,L2=900m, L3=1000m .

22

Toplam kanal uzunluğu=4400m

1 nolu kanalla 30 hektar, 2 nolu kanalla 10 hektar ve 3 nolu kanalla 10 hektar civarında arazinin sulanabileceği haritadan ölçülmüştür.

Ayrıca küçük derelerden su alınmasını sağlayacak küçük su alım tesisleri yapılacaktır.(yan priz, tirol bent, eşik tipi bent gibi)

23

2) KOÇKÖY

Köy halkından Neşat Zor ile birlikte köyün su kaynakları ve sulama arkları gezilerek harita üzerine işlenmiş,su kaynaklarının debileri ölçülmüştür

1)Koçköyünün üst tarafından geçen ve Karkah deresinden su alınan toprak ark L1=3200m uzunluğundadır. Bu kanalın alt kısımları da A=75 hektar civarında tarım arazisinin bulunduğu haritadan ölçülmüştür.Sulama modülü ortalama olarak M=1 lt/sn/ha olarak kabul edildiğinde bu arazilerin sulanması için gerekli su miktarı Q=75lt/sn olacaktır. Karkah deresinde su alım yerinde Q=48lt/sn su akışı tespit edilmiştir.Toprak arkla suyun arazilere iletilmesi esnasında dereden alınan suyun yarıya yakın kısmı kaçaklar ve sızmalar yoluyla kaybolduğu ve köyde sulama suyu sıkıntısının olduğu köylüler tarafından belirtilmiştir.Bu nedenle toprak arkın beton kaplanması uygun olacaktır.

Bahar aylarında dere debisinin daha fazla olduğu ve arazinin tamamının sulanabileceği düşünülerek L1=3200m uzunluğunda Q=75lt/sn kapasiteli (0,50x0,40m) ebatlı dik beton kanal yapılması uygun olacaktır.Dereden suyun alınması için dere meyili fazla olduğundan tirol tipi bent yapılması düşünülmelidir.

24

2)Almahocanın arkı adı verilen toprak arka Gök dereden su alınmaktadır. Gökdere’de su ölçümü yapılmış ve Q=300lt/sn su akışı olduğu tespit edilmiştir. Toprak kanalın menba tarafı çok meyilli bir güzergahtan geçmektedir. Çiftçiler kendi imkanlarıyla bu arkın bir kısmını açmış fakat zeminin sert olduğu kısımlarda kanalı açamamışlardır.Kanalın devamının açılmasını ve tüm kanalın beton kaplanmasını talep etmektedirler.Bu kanal ile A=70 ha civarında arazinin sulanabileceği haritadan ölçülmüştür. Sulama modülü ortalama olarak M=1 lt/sn/ha olarak kabul edildiğinde bu arazilerin sulanması için gerekli su miktarı Q=70lt/sn olacak ve L2=2300m uzunluğunda (0,50x0,40m) ebatlı dik beton kanal yapılması uygun olacaktır.

Dereden suyun alınması için yan priz şeklinde su alım tesisi yapılması düşünülmelidir.

3)Kafeylerin suyu arkı adı verilen toprak arka Kayınlık dereden su alınmaktadır.Derede Q=25lt/sn civarında devamlı su akışı ölçülmüştür.Bu kanalın alt kotlarında kalan 20 hektar civarında arazi olduğu haritadan ölçülmüştür.Kanal meyili fazla olduğundan L3=1500m uzunluğunda 200mm çapında koruge boru döşenmesi uygun görülmüştür. Dereden suyun alınması için tirol tipi bent şeklinde su alım tesisi yapılması düşünülmelidir.

3)TAŞBAŞI KÖYÜ

25

Köy halkından Kemal Çağlayan ile birlikte köyün su kaynakları ve sulama arkları gezilerek harita üzerine işlenmiş,su kaynaklarının debileri ölçülmüştür.

1)Taşbaşı köyü arazilerine Taşköprü deresinden su ileten ve köyün üst tarafından geçen toprak ark L=2800m uzunluğundadır. Bu ark Başpınar ve Taşbaşı köylerinin ortak olarak kullandıkları bir sulama kanalıdır. Kanalın menba kısmı Başpınar köyü sınırları içindedir. Her iki köyde bu kanalın alt kısımları da A=70 hektar civarında tarım arazisinin bulunduğu haritadan ölçülmüştür.Sulama modülü ortalama olarak M=1 lt/sn/ha olarak kabul edildiğinde bu arazilerin sulanması için gerekli su miktarı Q=70lt/sn olacaktır.Taşköprü deresinde su alım yerinde Q=78lt/sn su akışı tespit edilmiştir.Toprak arkla suyun arazilere iletilmesi esnasında dereden alınan suyun yarıya yakın kısmı kaçaklar ve sızmalar yoluyla kaybolduğu ve köyde sulama suyu sıkıntısının olduğu köylüler tarafından belirtilmiştir.Kanalın muhtelif yerlerine Erzurum İÖİ tarafından verilen 250mm çaplı çelik boru ve PVC boru döşenmiştir. Toprak arkın diğer kısımlarında J=0,001 meyilde Q=70lt/sn kapasiteli toplam L= 2300m uzunluğunda (0,50x0,40m) ebatlı dik beton kanal yapılması uygun olacaktır.Ayrıca dereden suyun alınması için dere meyili fazla olduğundan tirol tipi bent yapılması düşünülmelidir.

26

2)Çiftçiler köydeki diğer bir su kaynağı olan Kereğin dereden ceviz fidanı diktikleri arazilere sulama suyu temini talep etmişlerdir. Kereğin derede Q= 3,5lt/sn su akışı ölçülmüştür. Burada 10 saatte dolup 2 saatte boşalacak şekilde V=3,5x36=126m3 kapasiteli bir havuz yapılması ve suyun arazilere iletimi için haritada gösterildiği üzere L1=100m uzunluğunda 100mm çaplı, L2=350m uzunluğunda 150mm çaplı ve L3=400m uzunluğunda 200mm çaplı HDPE boru döşenmesi planlanmıştır.Ayrıca dereden suyun alınması için bir su alım tesisi yapılmalıdır.

4)CANKURTARAN KÖYÜ

Köy Muhtarı Yaşar Diler ile birlikte köyün su kaynakları ve sulama arkları gezilerek harita üzerine işlenmiş,su kaynaklarının debileri ölçülmüştür.

Topraksu teşkilatı tarafından 1985 yılında Cankurtaran köyündeki Kıtatın deresi üzerine 1 adet tirol bent tipinde su alım tesisi inşa edilmiş ve 750m uzunluğunda 225mm çaplı PVC boru döşenmiştir. Ancak ödenek yetersizliğinden kanalın döşeneceği güzergahta makina ile palye açılmış olmasına rağmen tesisin kalan kısmına boru döşenememiş ve sulama tesisi yarım bırakılmıştır. İÖİ kayıtlarına göre bu proje ile 68 hektar arazinin sulanması düşünülmüştür.

Yapılan incelemede mevcut boru hattının çalışır durumda olduğu, tirol bent ızgarasının tamir edilmesi gerektiği,mevcut rögar kapaklarının yenilenmesi gerektiği ve tesisin tamamlanması için L=1000m uzunluğunda 225mm çaplı PVC boru döşenmesi halinde sulama tesisinin eksiklerinin tamamlanacağı

tespit edilmiştir.

27

5)HALİLPAŞA KÖYÜ

Eski Köy Muhtarı ile birlikte köyün su kaynakları ve sulama arkları gezilerek harita üzerine işlenmiş,su kaynaklarının debileri ölçülmüştür.

Halilpaşa köyünde Erzurum İÖİ kayıtlarına göre mevcut toprak arkın tümüne boru döşenmesi halinde A=53 hektar tarım arazisinin sulanması mümkün olduğu belirtilmiştir.

Halilpaşa köyü tarım arazilerinin sulanmasını sağlayan ana toprak ark yaklaşık 14 km uzunluğundadır. Bu arka Koçunboğazı tepesi altından akan dereden 2550 rakımında su alınmaktadır. Bu kanalda akmakta olan Q=40lt/sn su ölçülmüştür. Ayrıca bu arka Aporicis yaylasından gelen bir ark daha bağlanmaktadır.Ancak bu kanalın kaynağı olan gözenin ağustos ayında kuruduğu köylülerce belirtilmiştir. Zaten bu kanalda akan su görülmemiştir. Toprak arkla suyun arazilere iletilmesi esnasında dereden alınan suyun yarıya yakın kısmı kaçaklar ve sızmalar yoluyla kaybolduğu ve köyde sulama suyu sıkıntısının olduğu köylüler tarafından belirtilmiştir.

Koçunboğazından gelen kanalın çok meyilli güzergahtan geçen iki ayrı kısmında Erzurum İÖİ tarafından verilen toplam L=700m uzunluğunda 300mm çaplı PVC boru döşenmiştir.Bu ark taşıdığı

28

suyu 12km sonunda Toprakkale-Çamlık sırtları arasındaki dereye derive etmekte ve derenin aşağı kotlarında yeniden bir toprak kanala alınarak köy tarım arazilerine iletilmektedir.

Yapılan etüt sonucunda Koçunboğazındaki dere üzerine bir adet tirol bent tipinde bir su alma tesisi yapılması ve haritada görüleceği şekilde mevcut toprak ark üzerine toplam L1=13000m uzunluğunda 300mm çaplı koruge boru döşenmesi ile köyün sulama suyu temini konusundaki probleminin çözüleceği tespit edilmiştir.

29

6)GÖÇKÖY

Göçköy tarım arazilerine sulama suyu temini konusunda Erzurum İÖİ tarafından 2010 yılında hazırlanmış bir sulama projesi mevcuttur.

Geçmiş yıllarda Erzurum İÖİ tarafından Mamos deresi üzerine bir yan priz şeklindeki su alım tesisi ve 250m kargir kanal inşa edilmiştir.Kanalın köye kadar olan kısmı toprak ark olarak kalmıştır.

Erzurum İÖİ tarafından yeni hazırlanan proje ile L1= 400m uzunluğunda 500mm çaplı HDPE boru ve L2=2000m uzunluğunda 400mm çaplı HDPE boru döşenmesi planlanmıştır. Proje keşif bedeli KDV hariç 172.000TL’dir.(2012 yılı BF)

Proje ile Mamos deresinden alınan Q=75lt/sn su ile A= 75ha tarım arazisinin sulanması planlanmıştır.

7) KÖPRÜKÖY

30

Köprüköy tarım arazilerine sulama suyu temini konusunda Erzurum İÖİ tarafından 2012 yılında hazırlanmış bir sulama projesi mevcuttur.Bu proje ile Eskiköy mahallesi civarında bulunan yaklaşık A=75 hektar arazinin sulanması planlanmıştır. Sulama projesinde Karlı deresi üzerine yan priz şeklinde bir su alım tesisi inşa edilmesi ve L1=3900m uzunluğunda 200 mm çaplı HDPE boru ve L2=1000m uzunluğunda 315 mm çaplı HDPE boru döşenmesi planlanmıştır.

Proje keşif bedeli KDV hariç 351.000 TL’dir.(2012 yılı BF).

8)TEKPINAR KÖYÜ

31

Sulama projesi; İspir-Tekpınar, Öztoprak, Değirmenli, Yeşilyurt ve Numanpaşa köyleri tarım arazilerini de sulayacak olan bir grup sulama tesisi projesidir.Bu proje ile Değirmenli deresinden 650 lt/sn su alınmış olup adı geçen 5 köye ait toplam 623 ha tarım arazisi sulanacaktır. Topraksu Teşkilatı tarafından proje sahasında geçmiş yıllarda teraslama çalışmaları yapılmıştır.

Erzurum İÖİ tarafından 2011 ve 2012 yıllarında sulama projesi hazırlanarak , ihalesi yapılmış olup inşaata başlanmıştır.İşin 2012 yılı sonunda bitmesi planlanmıştır.

Proje ile 5000 metre 630mm çaplı HDPE boru ve 30.000 metre 200mm-300mm-400mm çaplı HDPE borunun büyük kısmı döşenmiş olup , yıl sonuna kadar tamamı döşenmiş olacaktır.

Projede kot durumunun müsait olması, zeminin boru döşenmesine uygun olması, su nakil kayıplarının azalması gibi nedenlerle beton kanal inşası yerine kapalı sistem (borulu) sulama sistemi uygulanmıştır.

Projenin keşif bedeli : 1.999.000 TL dir.(2012 Birim fiyatı)

9)NUMANPAŞA KÖYÜ

32

Erzurum İÖİ tarafından 2010 yılında Numanpaşa köyüne bir sulama tesisi uygulanmıştır.Bu proje ile 250m3 kapasiteli bir adet havuz inşa edilmiş L=2400m uzunluğunda 400mm çaplı koruge boru döşenmiştir.

10)ÇAKMAKLI KÖYÜ

2010 yılında sulama havuzu projesi hazırlanarak, ihale edilmiş ve 15x15x1.7m ebadındaki havuz inşaatı tamamlanmıştır.

2012 yılında L= 2000m uzunluğunda 300mm çaplı koruge boru döşenmiştir. Havuz inşası dahil proje keşif bedeli :175.000TL (2012 BF. )

Projede kot durumunun müsait olması, zeminin boru döşenmesine uygun olması, su nakil kayıplarının azalması gibi nedenlerle beton kanal inşası yerine koruge borulu sulama sistemi uygulanmıştır.

Sulama tesisinin tamamlanması ile 25ha tarım arazisi sulamaya açılmıştır.

33

SONUÇ

1)Çiftçilerin köyleri ile ilgili yaptıkları taleplerin ön sıralarında sulama suyu temini gelmektedir. Köy içindeki muhtelif derelerden alınan su çoğunlukla toprak arklarla tarım arazilerine iletilmektedir.Ancak dereden alınan suyun bir kısmı topraktan sızmalar,bir kısmı toprak arktan kaçaklar,bir kısmı ise toprak arkı kesen diğer küçük dere ve yol geçişlerindeki kaçaklar nedeniyle kaybolmakta ve dereden alınan suyun ancak yarıya yakın miktarı tarım arazilerine ulaşabilmektedir. Geçmiş yıllarda Topraksu Teşkilatı, Köy Hizmetleri ve İÖİ tarafından bu toprak arkların az bir kısmına boru döşenmiştir.

SOR-SAP-ÇÖZ çalışmaları sırasında köylerdeki toprak arkların yerleri ve kanal uzunlukları tespit edilmiş ve bunların bir kısmının beton kaplanması bir kısmına boru döşenmesi uygun görülmüştür. Derelerden toprak arklara su saptırılan yerlere küçük su alma yapıları yapılması ve ayrıca tarlalara su alınacak yerlere su alım priz kapakları, derelerin kanalı kestiği yerlere sel geçitleri, kanalın yolları kestiği yerlere yol geçitleri inşası planlanacaktır.

Çiftçilerin sulama suyu sıkıntısı çekmelerinin bir nedeni ise sulama sırasına uymamalarıdır Herkesin istediği zamanda kanaldan su aldığı ifade edilmiştir. Eskiden kanallardan sorumlu bir sucunun bulunduğu ve bu görevlinin hem kanallardaki suyun bir sıra dahilinde arazilere verilmesinde görevli olduğu, hem de kanalda küçük onarımlar yaptığı bize anlatılmıştır. Bu nedenle köylerde Muhtarlık tarafından kanallardan sorumlu bir sucuyu görevlendirmesi gerekmektedir.

2) Erzurum ili İÖİ yetkililerine 2013 yılında İÖİ tarafından küçük ölçekli sulama projelerine ayrılması gereken ödenek miktarı hakkında bilgi verilmiştir.

3)SAPROF Raporunda (2008 yılı) sulama tesisi yapılacak köy listesi ile Master Plan Raporunda (2004 yılı ) belirtilen ve MH planı hazırlanacak köy listelerindeki köy isimleri farklıdır.

Bu durum OGM’de yapılan toplantıda açıklığa kavuşturulmuştur. Her iki raporda yer alan köylerin ÇNHRP kapsamında yer aldığı ve bu köylerin hepsinde çalışma yapılacağı hususunda karar verilmiştir.

İSPİR MH (UC-14) : Cankurtaran köyü, Taşbaşı köyü, Halilpaşa köyü, Tekpınar köyü, Çakmaklı köyü, Duruköy, Göçköy, Koçköy,Köprüköy ve Numanpaşa köyleri İspir MH projesi içinde yer alacaktır.

4) Bu köylerden Tekpınar köyü, Çakmaklı köyü ve Numanpaşa köyü sulama tesisleri Erzurum İÖİ tarafından 2004-2012 yılları arasında inşa edilmiştir.

Erzurum İÖİ tarafından Köprüköy ve Göçköy sulama tesisi projeleri hazırlanmış , İÖİ tarafından ödenek ayrıldığı taktirde ihalesi yapılıp uygulanacaktır.

5) İspir (UC-14 ) MH’sında bulunan köylere yapılan bu seyahatte ; küçük ölçekli sulama alt yapısının iyileştirilmesi ile ilgili olarak köylerde yapılan etütler sonucunda ; yapılması planlanan imalatlar toplamı aşağıdaki listede sunulmuştur.

34

İSPİR MH BULUNAN KÖYLERDE YAPILAN VE YAPILACAK OLAN KÜÇÜK ÖLÇEKLİ SULAMA TESİSLERİ

Köy/İmalat Sualma yapısı

DBK (0,40x0,30m)

DBK (0,50x0,40m)

(100mm) HDPE boru

(150mm) HDPE boru

(200mm) HDPE boru

(200mm) koruge boru

(315mm) HDPE boru

(400mm) HDPE boru

(500mm) HDPE boru

(225mm) PVC

(300mm) koruge boru

(400mm) koruge boru

havuz

1 Duruköy 3 4400 0 0 0 0 0 0 0 0 0 900 0 0

2 Koçköy 3 0 5500 0 0 0 1500 0 0 0 0 0 0 0

3 Taşbaşı 2 0 2300 100 350 400 0 0 0 0 0 0 0 1ad.(126m3)

4 Cankurtaran 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1000 0 0 0

5 Halilpaşa 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 13000 0 0

6 Göçköy (projesi var) 1 0 0 0 0 0 0 0 2000 400 0 0 0 0

7 Köprüköy (Projesi var) 1 0 0 0 0 3900 0 1000 0 0 0 0 0 0

TOPLAM 11 4400 7800 100 350 4300 1500 1000 2000 400 1000 13900 0 1

TAMAMLANANLAR

8 Çakmaklı 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2000 0 1ad(400m3)

9 Tekpınar 1 5 köye ait grup sulama şebekesine toplam 35 km. uzunlukta ve çeşitli çapta boru döşenmiştir.

10 Numanpaşa 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2400 1ad(250m3)

Yapılması planlanan dik beton kanal uzunluğu=12200m

Döşenmesi planlanan boru miktarı=24550m

Yapılması planlanan havuz miktarı =1ad.

35

EK-3. ÇORUH NEHRİ HAVZASI REHABİLİTASYON PROJESİ ERZURUM İLİ İSPİR MİKRO HAVZASI (UC-14) SEYAHAT PROGRAMI

14.10.2012 Ankara – Erzurum

15.10.2012 Erzurum Sabah

- Orman Bölge Müdürlüğü’nü ziyaret Orman Bölge

Müdür Yardımcısı) - Detaylı MH Planlama ve Tasarımı Bilgilendirme Toplantısı

Öğleden Sonra - İspir’e hareket ve varış

16.10.2012 Duruköy ve Göç Köy Köy Ziyaretleri; - Yerel yöneticiler ile görüşme - Halkın katılımı ile SOR-SAP-ÇÖZ çalışması (köy haritası yapılması, sorunların ve çözümlerin belirlenmesi) - Arazi Çalışma Gruplarının Oluşturulması - Ara - Arazi İnceleme Çalışmaları - Muhtar ile derinlemesine mülakat, genel köy bilgilerinin alınması - Kadınlarla köy sorunlarının görüşülmesi - Grup Çalışmalarının Değerlendirilmesi - Tutanak ve Formların Oluşturulması

17.10.2012 Koçköy ve Numanpaşa

18.10.2012 Taşbaşı ve Çakmaklı

19.10.2012 Köprüköy ve Cankurtaran

20.10.2012 Halilpaşa ve Tekpınar

Akşam: Erzurum’a varış

21.10.2012 Erzurum - Ankara

36

EK-4. Detaylı MH Planlama ve Tasarımı Bilgilendirme Toplantısı

Yeri : Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü Tarihi : 15.10.2012 Saat : 10:00

1- Toplantı açılışı ve açılış konuşmaları

Bekir Celap, Cemil Ün

2- ÇNHRP Tanıtım Filmi

3- ÇNHRP Tanıtım Sunumu Dr. Erkan İspirli

4- Sürdürülebilir Havza Yönetimi ve Planlama

Yıldıray Lise

5- Mikro Havza Planlama Sunumu

Atilla KÜÇÜKALA

6- Çalışma Yapılacak Köylerin Değerlendirilmesi ve Arazi Programı

7- Öneriler ve Kapanış

37

EK-5. Detaylı MH Planlama ve Tasarımı Bilgilendirme Toplantısı Katılımcı Listesi

38

EK-6. Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi çerçevesinde Erzurum ili ve İspir mikro havzasına 14 - 21 Ekim 2012 tarihleri arasında gerçekleştirilen seyahatin katılımcı listesi; 1) OGM

- Sıtkı ERAYDIN, Şube Müdürü 2) Proje Yönetim Birimine Destek Danışmanları (S1-B Danışmanları)

- Cemil ÜN - Dr. Erkan İSPİRLİ - Muzaffer SÜREK - Nazım ÖZŞAHİN

3) MH Planlama Firması (ODOPEM) Danışmanları İspir MH’ında (Köylerde) yapılan çalışmalara taşra kuruluşlarından sürekli veya zaman zaman katılanların listesi: 1) Metin MERAL, ORKÖY Şb. Md. 2) Selami ÖKSÜZ, Ağaçlandırma Şb. Md. 3) Mehmet ÖNAL, ODOÜ Başmühendisi 4) Emrah OKUYUCU, Etüd Proje Başmühendis Vekili 5) Cevdet AĞYÜREK, Orm. Müh. 6) Mehmet KARAGÖL, Etüd Proje Müh. (Ziraat Müh.) 7) Atakan AKALIN, İspir Orman İşletme Şefi 8) Hüseyin KURSUN, Orm. Müh., İspir Orman İşletme Şefliği 9) Murat DEMİRCİ, İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, (Ziraat Müh 10) Serhat ERDOĞAN, İspir Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İlçe Müdürlüğü, (Vet. Hek ) 11.) Erol DURSUN, İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü (Ziraat Tek.) 12) Fatih ERTEM, Orman Muhafaza Memuru