Ekonomia e KosovesKosova ka n| ekonom t re dhe dnamke. Baza e sa| shttransformuar nga n| ekonom centraste e drg|uar n n| ekonom thapur t tregut, ca transformmn e sa| te the e ka pr|etuar pasvtt 1999 me rmn e Kosovs nga Serba. N| ndr sdat me t cata|o u prba g|at dekads s fundt sht edhe proces prvatzmt. Nprp|ek|epr tkr|uar n|m|edssamtprshtatshmprnvesttort, AKP-|a vazhdon me n| programte prshpe|tuar teprvatzmt re Ndrmarr|eve dhe Aseteve prmes n| proces ttendermt transparent dhekonkurrues, spaspraktkavemtmrandrkombtare.Ky proces sht atraktv pr nvesttort sepse mundson pronart tr tb|nvestmetmen|hershmes dhetb|przg|edh|enefuqs s re puntor, duke ofruar prons t pastr pa ndon| borxh ttrashguar, pa ndrhyr|e t kredtorve dhe pretendentve tmundshm.E ndodhur n Evropn |ugndore ekonoma e Kosovs sht br p|esentegrmeveekonomketkt| ra|on, tcatofro|nmundstezg|ermt ttregut nn|hapsrm|afttg|er. Oem nvetetashm sht rrt|a e konkurrueshmrse s ksa| ekonome duke rrturkapactetnesa| eksportues pr tzvoguar dectntregtarqKosovaaktuasht ka.S vendrndsshmprzhvmn ebznestKosovaofronn|srprparsshkomparatves: popusnredhem|aft mr t kuakuar, ku mosha mesatare e sa| sht m|aft e re,resursetnatyrore, kushtetevotshmekmatke, nfrastrukturaere,potka skae me taksat m t uta tatmore n ra|on, poztag|eograkemeqas|entregunra|ona tCEFTA-s dhenattBashkmt Evropan . Kosova prve se sht antare e CEFTA-s , neOershor te kt| vt sht antarsuar edhe ne FMN (Fond MonetareNdrkombtar) dhe BB ( Banka Botrore) dhe aspron n mekanzmat|er te fuqshm ekonomko-nancar s BERZH,s dhe ne Bankn przhvm e ksht te Evrops CEB. Kosova g|at mua|t qershor 2013sht pranuar s antare e pot n CEB. K|o bank sht degautonome e Ksht t Evrops. Aspron n mekanzma t|er tefuqshmekonomko-nancar s OrganzatabotroreeTregtsOBTet|. SEKTORI REALNumr m madh ndrmarr|evenKosov, |antregt me16091ndrmarr|e, ose shprehur n prqnd|e (55.4%), ndustrs prpunuese3736 (12.9%), akomodmt dhe aktvteteve t shrbmeve me ushqmme 3 126 (10.8%), ndrtmtars me 2094 (7.2%), s dhe shrbmevebznesore dhe shrbmeve t t|era me 1 897 (6.5%).G|thashtunumr konsderueshm ndrmarr|eve tako|nedhesektort t transportt, depove dhe teekomunkacont me 1 166(4.0%), nformacont dhe komunkmt me 626 (2.2%), ndustrsnx|errse me 149 (0.5%), furnzmt me u|, kanazm, menaxhmmbeturnash dhe aktvtete revtazm t toks me 144 (0.5), sdheprodhm, furnzm me energ| eektrke, gaz, avu dhe a|r kondconuar arr|nrreth28ndrmarr|e, oseshprehur nprqnd|e(0.1%).Ag|encaeStatstkavet Kosovs raportonsesa prketpunsmtpr sektort ekonomk, t ct shn p|es e huumtmt, de q numrtota t1punsuarvearrnshfrn149886, pre| tcvesektor tregts prbn rreth 57,379 t punsuar, ose shprehur nprqnd|e (38.3%).N ndustrn prpunuese |an rreth 22,932 t punsuar, prkatssht15.3%, ndrtmtara me 16 297 (10.9%), shrbmet bznesore 12 297(8.2%), akomodm dhe aktvtetet e shrbmeve me ushqm me 11 174(7.5%), furnzm me energ| eektrke, gaz avu dhe a|r t kondconuar9 025 (6.0%), kurse sektort e t|er kan m pak se 5% t punsuar.Karakterstkt|etr qventprmendet shtedheqarkum reazuar nga ndrmarr|et, e q prap domnon tregta me n|p|esmarr|e pre| 55.7%, ndustra prpunuese me 11.8%, ndrtmtarame 10.5%, kurse sektort e t|er t veprmtarve ekonomke rezuto|nme n| prqnd|e m t vog t qarkumt.Tregues pagsmesataremu|oreqset, shtrreth349Euronaktvtetet e prfshra n anket, e q sht n| tregues prafrt mereatetn ton.Fond punsmt, premtm pareazuarFond pr punsm shum eht mund t mbetet vetm n| premtm zv/kryemnstrt,HashmTha.Pr t kr|uar kt fond n ver pre| 1.5 mard eurove, Oevera e IsaMustafs duhet t marr m|etet nga Trust dhe nga Fond prvatzmt,m|ete kto t cat |an duke u rua|tur |asht vendt.1http://www.teegra.com/wp.php?s=sektor+rea+ne+kosove&post_type=postOktom|ett|enndspozconpr afarstt, atherOeveraduhet t marr drtn e g|ebr nga Kuvend Kosovs n ndryshmn eg|t pr menaxhmn e nancave pubke, g|n pr Ag|encn Kosovaret Prvatzmt dhe g|n pr Kursmet Pensonae.Burme t Gazets Trbuns brenda Oevers, b|n t dtur se Fond Trustt c shtpre| rreth1mardeurovenukdotpreket prkr|mn e ndon| Fond zhvmor."Oevera nuk do t prdor m|etet e Trust-t pr ndon| Fondzhvmor, pas qato|anm|etetqytetarve. Atom|etedotruhen me n| ku|des t shtuar, pas q |an d|ers e qytetarve", kathn ky burm gazets.E, m|etet t cat prtet t hyn n funkson t ekonoms s vendt,prtet t |en vetm ato t Fondt t prvatzmt.Kt n n| ntervst pr Gazetn Trbuna e ka pranuar edhe mnstr Fnancave, Avduah Hot."N kuadr t pakos g|ore, q Oevera do t prgats, do tpanko|mqtkr|o|mmundsnqfond grumbuuar ngaprvatzm ndrmarr|eve t hy| n funkson t fondt zhvmor. Do t|em shum t ku|desshm n prdormn e fondt t Trustt Pensona,pas q ato |an para t qytetarve e |o t shtett", ka thn HotN ann t|etr, edhe komuntet bznest verson se asn| Fond nukmund t prdoret pa ndryshmn e g|eve n Kuvend. "|o vetm m|etete Trustt, por as ato t prvatzmt nuk mund t prdoren pa ndryshmne g|eve n Kuvend". ka thn pr Gazetn Trbuna, kryetar AKB-s,Agm Shahn.A ka mbshtetur qevern q t ket ku|des n prdormn e m|etevet Trust-t pas q spas t|, pronar t atyre m|eteve |an qytetart."Ato m|ete nuk mund t prdorn pa pqmn e qytetarve. Prprdormn e m|eteve t Trust-t duhet t bhet n| debat g|at meqytetar, oseduhettketreferendumprktsht|e", kathnShahnSpas t|, qevera ka hapsr q b| m shum pr zhvmnekonomk t vendt."Oevera npartnertet mesektornprvat mundta garanto| n|strateg| zhvmore, prmes secs do t hape| n| perspektv ku dot ndaohe| edhe mgrm", ka thn Shahn.Ndryshe, n fushatn zg|edhore PDK kshte premtuar 200 m| vendetre|apune, prdersapartner sa|, LDKkshtepremtuar120m|vende pune. Papunsa e art, aarm pr KosovnNormat e arta t papunss n Kosov, spas ekspertve t sht|eveekonomke, duhet t |en n| aarm pr Oevern e Kosovs. T dhnatzyrtare t cat asn pr n| papuns 30 pr qnd, spas ekonomstvenuk |an reae. Papunsa n Kosov thon ata mund t ket kauar 50pr qnd.Profesor ekonoms, Musa Lman, thekson se zbut|a e nvet t artt papunss duhet t |et prortet qevers."NormaepapunssnukkarnnKosov, prkundraz a|oshtduke u rrtur dhe a|o sht mb50 pr qnd. Ky sht n| aarm prqevern. N vendet e Perndmt kur norma e papunss kaon mb15apo 20pr qnd, qevera automatksht |ep", theksonprofesorLman.Autortetet e Kosovs, shton a, duhet t ken n| pan konkret se s thapen vende t re|a t puns. Pan konkret c do t mund t zbustepapunsn n Kosov, spas profesort t ekonoms, sht prkrah|ae bzneseve vendore n veant sektor prodhmtars.Spas t|, dobznes nvendtct dot ofrohe| prkrah|engaOeveraeKosovs, dotduhe| tmerret obgmtpunso|n|antar t n| fam|e, q nuk ka asn| t punsuar."K|o mund t arrhet duke favorzuar kto ndrmarr|e t cat marrnngan|puntor meehtsratpotksskaemekushtemtvotshme t dhnes s kredve, pasta| ehtsra t potks s tregtss |ashtme, zvogmn e norms s tatmt. Pra ka n| varg masash qmund t bhen", thekson Lman.Harta socae ka ndryshuar shum pak g|at 15 vteve t pas ufts nKosov. Shkaa e papunss dhe varfrs vazhdon t mbetet e art,prdersa ky shtvt fundt kur RepubkaeKosovs duhet tprmbush ob|ektvat pr Zhvm t M|v|eart, q kan pr qm taun dukshm varfrn gobae.Prfaqsues t shoqatave ekonomke n Kosov shprehen se pr u|ene papunss dhe rr|edhmsht zbut|en e varfrs, autortetet e vendtduhet t orento|n potkat e tyre n zhvmn e sektort prvat.Kryetar Ods Ekonomke t Kosovs, Safet Grxhau, n n|ntervst pr Radon Evropa e Lr, ka theksuar se barts proceseveekonomke n Kosov sht vet sektor prvat. Spas t|, vetm sektorprvat mund t kr|o| vende t re|a t puns dhe se sektor prvat kanevo| pr mbshtet|e dhe mbro|t|e nsttuconae."Nqoftsembshtetetsektor prvat, nveant sektor prodhues,ather ardhmra n punsm do t |et shum e ndrtshme. Mrpo,m|erm m madh n| shoqre sht kur admnstrata pubke oseOevera sht a|o q kr|on vende t re|a t puns. Dhe, sa m teprkr|on vende t re|a t puns Oevera ose nsttuconet, shum m emadhe sht varfra dhe perspektva", thot Grxhau.Trend nrrt|e mgrmt tqytetarvetKosovs dre|t vendeveperndmoreshtpotencuarseshtshkaktuarnganve artpapunss