Upload
kontakatiluak06
View
74
Download
10
Embed Size (px)
Citation preview
ELEKTRIZITATEA
• Naturak elektrizitatearen adibideak ematen dauz. Gainera gizakiek, energia motak elektrizitate bihurtzea ikasi dau, makinak funtzionatzeko.
• Gorputzen materialen propietate bat karga elektrikoa da. Gorputzaren karga kantitatea kontuan hartuta, hiru gorputz desberdintzen dira:
POSITIBOAK NEGATIBOAK NEUTROAK
• Gorputza positiboa da, karga positibo gehiago daukazanean.
• Gorputza negatiboa da, karga negatibo gehiago daukazanean.
• Gorputza neutroa da, karga biak neurri bardinean daukazanean.
• Korronte elektrikoa,kontrako karga daukien gorputz bi alboetan jarriz, karga elektrikoa gorputzetatik mugitzea eta biak gorputz neutroak bihurtzea da.
• Gorputzak, talde bitan desberdintzen dira:
ISOLATZAILEAK EROALEAK
• Eroaleek, karga elektrikoei errez pasatzen uzten deutsee.
• Isolatzaileek, ez deutsee korronte elektrikoei pasatzen usten.
• Aparatu elektrikoek funtzionatzeko, korronte elektrikoko sareko entxufeetara konektatu behar dira.
• Konektatutako korronte elektriko multzoa, zirkuitu elektrikoa da.
• Zirkuitu desberdinak egon arren denak daukiez osogai bardinak, gutxi gorabehera.
SORGAILUA , ETENGAILUA, EROALEA, HARGAILUA
• Korronte elektrikoa sortzen dau.
Aparatuek funtzionatzeko behar diren pilak dira sorgailuak.
• Korrontearen bidea etetea eta abiatuazotea ahalbidetzen dabe.
• Kable horreetatik, korronte elektrikoak igarotzen dira.
• Zirkuituaren elementuak lotzen dabe.
• Korronte elektrikoaren energia beste energia mota bat bihurtzen daben tresnak dira.
• Korronte elektrikoaren energia beste energia mota bat bihurtu daiteke. Efektuen artean honeek nabarmentzen dira:
BEROA SORTZEA ARGIA SORTZEA MOGIMENDUA SORTZEA MAGNETISMOA SORTZEA IRUDIAK ETA SOINUA SORTZEA
• Korronte elektrikoak zeharkatzean, gorputzak argia sortzen dabe zirkuituaren zati batekin.
• Beste zatia bero moduan galtzen da.
• Elektrizitatearekin materialak hoztu edo berotu egiten dira.
• Beroa gorputzetatik igarotzen da. Ondo transmititzen danean, eroankortasun termikoa dauka.
• Korronte elektrikoa, imanen artean dagoan eroale batetik igarotzean, energia elektrikoa mogimendu bihurtzen da.
• Elektrizitateak, gorputzak iman bihurtu ahal dauz.
• Elektrizitatea aparatu batzuetara heltzean gertatzen da, ( adibidez telebistetan).
• Magnetitak edo iman harriak magnetismo energia daukie; hau da, gorputzak erakartzeko gaitasuna.
• Magnetismoa daukien gorputzak dira. Metalezko objektuak erakartzen dabe. Bi motakoak dira:
NATURALAK ARTIFIZIALAK
• Naturalak ,naturan aurkitu daitekez eta ez dira gizakiak egindakoak.
• Artifizialak, gizakiak eginak dira. Materialei korronte elektrikoa emanda ere fabrikatzen dira.
• Imanak bere magnetismoarekin, metala erakartzen dauan eremua da.
• Irudizko marrekin adierazten da. Zenbat eta marrak hurrago egon, handiagoa da intentsitatea. Metalen bat eremutik harago badago, imanak ez du erakartzen.
• Lurrak iman baten moduan egiten dau, metalezko osagaiak daukazalako.
• Lurrak ipar polo magnetikoak eta geografikoak daukaz.• Lurraren eremu magnetikoak inguruko objektu guztiei
eragiten deutso.
• Elektrizitatearen eta magnetismoaren arteko erlazioa da.
• Elektrizitatean ere, eremu magnetikoa dago. Eremuaren intentsitatea korronte elektrikoaren intentsitatearen araberakoa da.
• Burdinaren inguruan kable elektriko bat jarriz, burdina elektroiman bihurtzen da. Gauza askotarako erabiltzen dira, adibidez:
MOTOR ELEKTRIKOETAN GARABI ELEKTROMAGNETIKOETAN
• Motor elektrikoetan, metalezko ardatz baten inguruan batutako kobrezko kable bat bi imanen artean dago.
• Elektrizitateak harilean zirkulatzean, imanen eta harilaren eremu magnetikoak interakzioa egitean, mogimendua engranajeei transmititzen deutsie.
• Garabi elektromaknetikoek, indar handiko elektroimana daukie besoan, zama astunak erakartzeko.
• Elektroimanari korronte elektrikoa igorten ez danean, garabiak ez dauka magnetismorik.
• Iman bat eroale batera hurbiltzean, korronte elektrikoa sortzen da.
• Propietate hau, zentral elektrikoetan erabiltzen da elektrizitatea ekoizteko alternadoreen bidez.
• Iman finko handiak dira eta euren barruan biratzen daben harilak dagoz.
• Harilak biratuazotzen dauan indarra, zentralaren araberakoa da.
• Zentral hidroelektrikoetan, uraren mugimenduarekin biratzen dabe harilak.
• Zentral eolikoetan, haizearen indarrarekin biratzen dira.
• Zentral termikoetan, ur lurrunaren indarrarekin mugitzen dira.