ELEKTROTEHNIČAR RAČUNARA - cso.edu.me CSOa/Obrazovni programi/Obrazovni... · 7 1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI 1.2.1. OSNOVE ELEKTROTEHNIKE 1. Naziv predmeta: OSNOVE ELEKTROTEHNIKE

OBRAZOVNI PROGRAM

ELEKTROTEHNIČAR RAČUNARA

2

SADRŽAJ OPŠTI DIO .................................................................................................. 3 1. NAZIV PROGRAMA: ELEKTROTEHNIČAR RAČUNARA ............................................. 3 2. NASTAVNI PLAN ........................................................................................ 3 POSEBNI DIO ................................................................................................ 6 1. PREDMETNI PROGRAMI ................................................................................ 6 1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI ...................................................................... 6 1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI ................................................................. 7 1.2.1. OSNOVE ELEKTROTEHNIKE ...................................................................... 7 1.2.2. OSNOVI RAČUNARSTVA ......................................................................... 15 1.2.3. OSNOVE ELEKTRONIKE .......................................................................... 22 1.2.4. OPERATIVNI SISTEMI ............................................................................. 29 1.2.5. DIGITALNA ELEKTRONIKA ...................................................................... 34 1.2.6. PRENOS PODATAKA .............................................................................. 40 1.2.7. APLIKATIVNI SOFTVER I MULTIMEDIJA ....................................................... 48 1.2.8. PROGRAMIRANJE ................................................................................. 63 1.2.8. RAČUNARSKE MREŽE ............................................................................ 74 1.2.10. BAZE PODATAKA ................................................................................ 82 1.2.11. PREDUZETNIŠTVO .............................................................................. 88 1.2.12. PRAKTIČNA NASTAVA .......................................................................... 94 1.3. IZBORNA NASTAVA .............................................................................. 109 1.3.1. ENGLESKI (JEZIK STRUKE) .................................................................... 109 1.3.2. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE .................................................. 121 1.3.3. POSLOVNA KOMUNIKACIJA ................................................................... 126 1.3.4. RAČUNARSKA GRAFIKA I INTERNET TEHNOLOGIJE ...................................... 131 1.3.5. AUTOMATSKO UPRAVLJANJE ................................................................ 145 1.3.6. OSNOVE ENERGETIKE I ENERGETSKA EFIKASNOST ...................................... 151 1.3.7. MEHATRONIKA .................................................................................. 161 1.3.8. OBJEKTNO PROGRAMIRANJE ................................................................ 173 2. STRUČNI ISPIT ........................................................................................ 178 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO - TEORIJSKI DIO ISPITA .................................. 178 2.1.1. BAZE PODATAKA ............................................................................... 178 2.1.2. APLIKATIVNI SOFTVER I MULTIMEDIJE ..................................................... 181 2.1.2. PROGRAMIRANJE ............................................................................... 184 2.1.2. RAČUNARSKE MREŽE .......................................................................... 189 2.2. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNI RAD ........................................................... 191 3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA UČENIKA ...................................... 195 4. USLOVI ZA ZAVRŠETAK OBRAZOVANJA ......................................................... 196 5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA .......... 196 6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH .......................... 196 7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA .......................... 196 8. OBLIK ORGANIZACIJE I IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ............................. 198 8.1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE .................... 198 9. PROFESIONALNA PRAKSA .......................................................................... 199 10. SLOBODNE AKTIVNOSTI .......................................................................... 200 11. SPISAK UČESNIKA KOJI SU UČESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA ........ 201

3

OPŠTI DIO 1. Naziv programa: ELEKTROTEHNIČAR RAČUNARA 2. Nastavni plan

Redni broj

Nastavni predmeti - grupe predmeta

I II III IV Ukupno sed. god. sed. god. sed. god. sed. god. A Opšteobrazovni predmeti 1. Maternji jezik i književnost 3 108 3 108 3 108 3 99 423 2. Matematika 3 108 3 108 3 108 3 99 423 3. Strani jezik 2 72 2 72 2 72 2 66 282 4. Fizičko vaspitanje 2 72 2 72 2 72 2 66 282 5. Informatika 2 72 72 Društvena grupa predmeta

1. Istorija 2 72 72 2. Geografija 2 72 72 3. Sociologija 2 72 72 Prirodna grupa predmeta

1. Fizika 2 72 72 2. Hemija 2 72 72

UKUPNO A 18 648 14 504 10 360 10 330 1842 B Stručno - teorijski predmeti 1. Osnove elektrotehnike 4 144 3 108 252 2. Osnovi računarstva 3 108 108 3. Osnove elektronike 3 108 108 4. Operativni sistemi 2 72 72 5. Digitalna elektronika 3 108 108 6. Prenos podataka 2 72 72

7. Aplikativni softver i multimedija 2 72 2 66 138

8. Programiranje 3 108 3 99 207 9. Računarske mreže 2 72 2 66 138 10. Baze podataka 2 72 2 66 138 11. Preduzetništvo 2 66 66

UKUPNO B 7 252 11 396 11 396 11 363 471 C Praktična nastava 4 144 4 144 6 216 6 198 702

UKUPNO B+C 11 396 15 540 17 612 17 561 2109 D Slobodne aktivnosti 1 36 1 36 1 36 1 33 141 E Izborna nastava 2 72 2 72 4 144 4 132 420 1. Engleski (jezik struke) 2 72 2 72 2 72 2 66 282

2. Ekologija i zaštita životne sredine 2 72 72

3. Poslovna komunikacija 2 72 72

4. Računarska grafika i internet tehnologije 2 72 2 72 144

5. Automatsko upravljanje 2 72 2 66 138

6. Osnove energetike i energetska efikasnost 2 72 2 66 138

7. Mehatronika 2 72 2 66 138 8. Objektno programiranje 2 66 66 F Profesionalna praksa 10 dana 10 dana 10 dana 30 dana G Sedmični broj časova 32 32 32 32 H Broj radnih sedmica 36 36 36 33 141

Ukupno (A+B+C+D) = 4512

4

3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa - Sticanje opštih i osnovnih znanja za razumjevanje zakonitosti pojava u prirodi i

društvu. - Sticanje znanja i razvijanje vještina za uspješan rad i stručno usavršavanje. - Razvijanje motivacije za cjeloživotno obrazovanje i usavršavanje i oblikovnje

trajnog sistema vrijednosti. - Omogućavanje sticanja znanja za uspješnu upotrebu i praćenje razvoja

savremenih tehnologija komunikacije. - Upoznavanje osnovnih elemenata programske opreme, pravila za pisanje

programa i osnovnih znanja o sintaksi i semantici jednog programskog jezika. - Razvijanje sposobnosti razumijevanja i stvaranja apstraktnih predstava o

pojavama koje se teže razumiju. - Upoznavanje područja elektrotehničke i informatičke struke i utvrđivanje

osnovnih stručnih znanja za povezivanje teorije i prakse. - Upoznavanje mjernih instrumenata i principa mjerenja električnih i drugih

fizičkih veličina. - Razvijanje svijesti i pozitivnog odnosa prema mjerama za smanjivanje zagađenja

i zaštite životne sredine i prema racionalnoj upotrebi energije i materijala. - Upoznavanje standarda, tehničkih propisa i regulative i razvijanje svijesti o

dosljednom poštovanju propisa o zaštiti na radu i zaštiti okoline. - Upoznavanje nekih osnovnih elektronskih šema povezivanja analogne i digitalne

tehnike. - Upoznavanje osnovnih operacionih sistema i osposobljavanje za instaliranje i

prilagođavanje programske opreme zahtjevima korisnika, kao i korišćenje standardne opreme.

- Upoznavanje sastavnih djelova računara, njihovih karakteristika i funkcija, tehnika i načina povezivanja u funkcionalne informatičke sisteme i informatičke mreže.

- Osposobljavanje za ugradnju i servisiranje komponenti. - Upoznavanje osnovnih oblika informatičkih mreža, metoda provjeravanja

djelovanja, ustanovljavanja i eliminisanja grešaka u mrežama. - Osposobljavanje za sastavljanje i kombinovanje komponenti u funkcionalne

informatičke sisteme i mreže. - Osposobljavanje za korišćenje softverskih paketa za izradu raznih dokumenata

(teksta, proračuna, grafike, obrade slika), za traženje i razmjenu podataka na mrežama itd.

- Upoznavanje sa karakteristikama algoritamskog pristupa u rješavanju problema i osposobljavanje za razvijanjem jednostavnih programa.

- Osposobljavanje za kreiranjem baze, web prezentacije, animacije itd. 4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih - U školu za sticanje srednjeg stručnog obrazovanja u četvorogodišnjem trajanju -

obrazovni program Elektrotehničar računara, mogu se upisati lica koja su završila osnovnu školu ili dvogodišnju stručnu školu i nijesu starija od 17 godina. Izuzetno, u školu se mogu upisati lica do 18-te godine uz odobrenje Nastavničkog vijeća Škole.

- Lica koja su napunila 18 godina života uključuju se u program za obrazovanje odraslih.

- Ako se za upis prijavio veći broj kandidata od broja raspisanih mjesta za upis, upis se vrši prema Pravilniku o upisu učenika u stručnu školu.

5. Trajanje obrazovanja - Obrazovanje traje četiri godine.

5

6. Prohodnost - U redovnom obrazovanju učenici napreduju u viši razred ako su iz svih predmeta

tekuće godine postigli prelaznu ocjenu i obavili profesionalnu praksu. - Lica koja su završila dvogodišnju stručnu školu mogu se uključiti u drugi ili treći

razred sa obzirom na vrstu programa prethodnog obrazovanja, uz polaganje dopunskih i diferencijalnih ispita.

- Odrasli napreduju po programu u skladu sa Pravilnikom (planom) za izvođenje obrazovnog programa za odrasle koji donosi nadležna institucija.

7. Obrazovanje koje se stiče - Završetkom obrazovnog programa Elektrotehničar računara, učenik stiče stručno

obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju – ELEKTROTEHNIČAR RAČUNARA.

6

POSEBNI DIO 1. PREDMETNI PROGRAMI 1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI 1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST 1.1.2 MATEMATIKA 1.1.3. STRANI JEZIK 1.1.4. FIZIČKO VASPITANJE 1.1.5. INFORMATIKA 1.1.6. ISTORIJA 1.1.7. GEOGRAFIJA 1.1.8. SOCIOLOGIJA 1.1.9.FIZIKA 1.1.10.HEMIJA Napomena: Katalozi opšteobrazovnih predmeta su u nadležnosti Zavoda za školstvo.

7

1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI 1.2.1. OSNOVE ELEKTROTEHNIKE 1. Naziv predmeta: OSNOVE ELEKTROTEHNIKE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred Vrste nastave

Ukupno Teorija Vježbe Praktična nastava

I 108 36 144 II 72 36 108 III IV

Ukupno 180 72 252 Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa osnovnim zakonima elektrotehnike u kolima jednosmjerne i

naizmjenične struje. - Upoznavanje zakonitosti elektrostatičkog i elektromagnetnog polja. - Upoznavanje uloge različitih materijala, njihovih fizičkih i hemijskih

karakteristika. - Razvijanje sposobnosti rješavanja elementarnih problemskih zadataka. - Prepoznavanje i razumijevanje primjene osnovnih fizičkih zakona kod električnih

instrumenata, mašina i uređaja. - Upoznavanje mjera zaštite pri radu u laboratoriji. - Primjenjivanje teorijskog znanja u praktičnom / laboratorijskom radu. - Upoznavanje načina rješavanja problemskih zadataka kroz interdisciplinarni

pristup. - Razumijevanje i pravilna upotreba stručne terminologije.

8

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI

Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski

ciljevi Preporuke za

izvođenje nastave učenik učenik učenik

Uvodni dio - Električna svojstva materije - Objašnjava

strukturu materije. - Opisuje električna

svojstva materijala.

- Navodi

međunarodni SI sistem jedinica.

- Uočava strukturu materije i njenu valentnost na primjerima atoma.

- Razlikuje i upoređuje izolatore, provodnike i poluprovodnike.

- Upoređuje mjerne veličine i navodi primjere.

- Razvija sposobnost logičkog razmišljanja.

- Razvija svijest o

uređenosti u sistemu prirodnih nauka i nastoji da samostalno izvodi analogije.

- Prikazati modele različitih atoma i analizirati strukturu.

- Dati primjere

izvedenih jedinica i pretvaranja

jedinica.

Elektrostatika - Opisuje

elementarno naelektrisanje.

- Definiše vektorske veličine.

- Navodi Kulonov

zakon. - Objašnjava

električno polje i veličine koje ga karakterišu.

- Definiše fluks

elekričnog polja. - Definiše potencijal

električnog polja i napon.

- Definiše osnovne

električne karakteristike kondenzatora.

- Navodi načine vezivanja kondenzatora.

- Objašnjava

ponašanje dielektrika u elektrostatičkom polju.

- Na primjeru uočava probno naelektrisanje.

- Primjenjuje osnovne operacije sa vektorima.

- Na primjerima određuje silu koja djeluje između naelektrisanja.

- Crta sile električnog polja za različite primjere naelektrisanja.

- Razlikuje homogeno od nehomogenog električnog polja.

- Određuje fluks na primjerima.

- Izračunava potencijal i napon na različitim primjerima naelektrisanih tijela.

- Razlikuje vrste kondenzatora i proračunava kapacitivnost.

- Šematski prikazuje vezivanje kondenzatora u grupe i

- Razvija odgovornost o zaštiti životne sredine.

- Stiče radne navike. - Razvija sposobnost

logičkog razmišljanja.

- Uraditi zadatke sabiranja i oduzimanja vektora.

- Praktično pokazati

primjere manifestacije elektrostatičkog polja.

- Crtati vektore

elektrostatičkog polja

- Uraditi računske

primjere određivanja potencijala i razlike potencijala naelektrisanih tijela.

- Uraditi zadatke: za

rednu, paralelnu i mješovitu vezu kondenzatora.

9




proračunava ekvivalentnu kapacitivnost.

- Upoređuje kapacitivnosti kondenzatora koji imaju različite dielektrike.

Jednosmjerna električna struja - Objašnjava pojam

jednosmjerne struje i definiše njene parametre.

- Definiše elektromotornu silu.

- Definiše električnu

otpornost i provodnost.

- Definiše Omov

zakon. - Definiše Džulov

zakon. - Definiše Prvi i Drugi

Kirhofov zakon. - Navodi načine

vezivanja otpornika.

- Navodi i objašnjava

metode rješavanja složenih električnih kola.

- Izračunava jačinu i gustinu električne struje na primjerima.

- Razlikuje realne izvore elektromotorne sile.

- Izračunava električnu otpornost i provodnost na primjerima i uočava uticaj temperature na njihove vrijednosti.

- Radi zadatke za prosto električno kolo s primjenom Omovog zakona.

- Izračunava gubitke snage pomoću Džulovog zakona.

- Radi zadatke koristeći Prvi i Drugi Kirhofov zakon.

- Crta šeme vezivanja otpornika i izračunava ekvivalentnu otpornost.

- Razumije principe pojednostavljivanja složenih električnih kola i upotrebljava ih prilikom rješavanja zadataka.

- Stiče svijest o važnosti čuvanja energetskih izvora.

- Razvija

sistematičnost u radu.

- Razvija tačnost i

sposobnost upoređivanja.

- Razvija sposobnost

za saradnju.

Vježbe: - Mjerenje otpora,

struje, napona i provjera Omovog zakona.

Vježba: - Provjera I

Kirhofovog zakona. Vježba: - Izračunavati

nepoznati otpor pomoću ampermetra i voltmetra.

Vježba: - Određivanje pada

napona na otporima vezanim na red.

Vježba: - Određivanje

napona na redno vezanim kondenzatorima.

Vježba: - Mjerenje napona,

struje i otpora multimetrom.

Vježba: - Mjerenje snage UI

metodom.

Elektromagnetizam - Objašnjava

magnetno polje, - Uočava pojavu

magnetnog polja - Razvija sposobnost

opažanja. - Demonstrirati

linije sila

10




njegove zakonitosti i veličine koje ga karakterišu.

- Opisuje magnetno

polje u materijalnoj sredini.

- Definiše magnetna

kola i veličine koje ga karakterišu.

- Definiše veličine

koje karakterišu vremenski promjenljivo električno i magnetno polje.

- Objašnjava princip

rada transformatora.

kao posljedicu električne struje i proračunava vrijednosti magnetne indukcije, magnetnog fluksa...

- Na različitim primjerima određuje silu na provodnik sa strujom, pravilom desnog zavrtnja.

- Razlikuje vrste magnetnih materijala i grafički prikazuje krivu magnećenja.

- Na različitim primjerima izračunava magnetne veličine u jednostavnim magnetnim kolima.

- Na različitim primjerima izračunava veličine koje su karakteristične za vremenski promjenljivo električno i magnetno polje.

- Na primjeru analizira rad transformatora i njegovu primjenu.

- Razvija odgovornost u radu.


za prepoznavanje problema i nalaženje rješenja.

- Stiče sposobnost

apstraktnog razmišljanja i zaključivanja.

magnetnog polja pomoću magneta i željeznih opiljaka.

- Koristeći programe

za simulaciju (Tina, Electronics Workbench, Mentor OE i dr.), prikazati djelovanje elektrotehničkih veza i zakonitosti.

11

Razred: DRUGI Informativni ciljevi i

sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi

Preporuke za izvođenje nastave

učenik učenik učenik Naizmjenična struja - Definiše

trigonometrijske funkcije i kompleksne brojeve.

- Objašnjava nastanak prostoperiodične elektromotorne sile (generator naizmjenične struje).

- Definiše parametre naizmjeničnih veličina.

- Definiše obrtni

vektor. - Objašnjava

elemente linearnih kola naizmjenične struje.

- Grafički predstavlja kompleksne brojeve u kompleksnoj ravni.

- Razumije nastanak indukovane elektromotorne sile i crta talasni oblik naizmjenične struje.

- Na različitim primjerima izračunava karakteristike naizmjeničnih struja i napona.

- Crta i analizira zavisnost trenutne vrijednosti naizmjenične veličine od položaja obrtnog vektora.

- Crta i analizira fazne i vremenske dijagrame.

- Stiče sposobnost posmatranja, analize i zaključivanja.

- Crtati pravougli trougao i izračunavati trigonometrijske funkcije za uglove 30, 60 i 45 stepeni.

- Raditi jednostavne

zadatke sa kompleksnim brojevima.

Vježba: - Mjerenje

naizmjeničnog napona pomoću osciloskopa.

Vježba: - Koristeći programe

za simulaciju prikazati naizmjenične veličine.

Redna veza elemenata u kolu naizmjenične struje - Objašnjava redne

načine vezivanja elemenata u kolu naizmjenične struje.

- Opisuje pojavu

redne(naponske) rezonanse.

- Definiše snagu i

faktor snage kod redne veze elemenata.

- Crta šemu za svaku rednu vezu, na šemi označava električne veličine i radi računske zadatke.

- Crta vremenski i vektorski dijagram napona i struja.

- Na primjerima analizira uticaj frekvencije na redno RLC kolo.

- Na primjerima uočava uticaj faktora snage na ukupnu snagu u kolu i način popravke faktora snage.

- Razvija sposobnost za proračunavanje i analiziranje.

- Rješavati računske primjere rednih veza sa realnim podacima.

Vježba: - Upoređivanje

talasnih oblika napona na elementima redne veze pomoću osciloskopa ili simulacijom na računaru.

12




Paralelna veza elemenata u naizmjeničnim kolima - Objašnjava

paralelne načine vezivanja elemenata.

- Objašnjava pojavu paralelne (strujne) rezonanse.

- Definiše snagu i faktor snage kod paralelne veze elemenata.

- Crta šemu za svaku paralelnu vezu, na šemi označava električne veličine.

- Određuje ekvivalentnu admitansu.

- Crta vremenski i vektorski dijagram napona i struja.

- Analizira trougao struja, admitansi i snaga.

- Na primjeru paralelenog RLC kola, analizira uticaj frekvencije.

- Uočava uticaj faktora snage na ukupnu snagu u kolu i način popravke faktora snage.

- Razvija sposobnost da teorijsko znanje poveže sa praktičnim.

Vježba: - Posmatranje

rezonantnih pojava na osciloskopu.

Vježba: - Provjera I

Kihofovog zakona u kolima naizmjenične struje.


nepoznate otpornosti Vitstonovim mostom.


nepoznate kapacitivnosti UI metodom.

Složena naizmjenična kola - Opisuje

kombinovane veze elemenata u naizmjeničnim kolima.

- Objašnjava

rješavanje složenih kola različitim metodama.

- Izračunava impedanse i admitanse u složenim kolima i crta fazorske dijagrame.

- Vrši minimiziranje ekvivalentnih šema koristeći tranformaciju iz trougla u zvijezdu i obrnuto.

- Izvodi jednačine za složeno kolo sa više kontura.

- Razvija spremnost za timski rad i pozitivnu orijentaciju prema zanimanju.


nepoznate induktivnosti UI metodom.

Vježba: - Mjerenje snage u

kolima naizmjenične struje UI metodom.

Vježba: - Mjerenje snage

pomoću watmetra. Vježba: - Mjerenje snage u

monofaznim kolima pomoću 3 ampermetra.

Spregnuta kola - Definiše elemente

induktivno spregnutih kalemova.

- Objašnjava transformator

- Na primjerima izračunava karakteristične veličine.

- Analizira princip rada i primjenu transformatora i

- Podstiče analitičku sposobnost.

- Izračunavati zadatke i određivati karakteristične veličine na različitim primjerima.

13




određuje odnos transformacije.

- Uočava primjenu autotransformatora u praksi.

Oscilatorna kola - Definiše redno i

paralelno oscilatorno kolo.

- Na primjerima izračunava odgovarajuće elemente oscilatornih kola.

- Stiče preciznost pri rješavanju primjera iz prakse.

Trofazni sistemi - Upoznaje se sa

osnovnim pojmovima trofaznih sistema.

- Objašnjava simetrični i nesimetrični trofazni sistem.

- Navodi načine

vezivanja u trofaznim sistemima.

- Definiše snage i

energije trofaznih sistema.

- Objašnjava pojavu

obrtnog magnetnog polja.

- Upoznaje se sa upotrebom trofaznih sistema u praksi.

- Razumije princip rada trofaznog generatora i motora.

- Upoređuje karakteristike trofaznih i jednofaznih sistema.

- Uočava razliku između linijskih i faznih napona, kao i linijskih i faznih struja.

- Izračunava snage trofaznog sistema: aktivnu, reaktivnu i prividnu, izražene preko linijskih i faznih napona i struja.

- Uočava princip rada asinhronog motora i zna njegovu praktičnu primjenu.


- Razvija pozitivnu

orijentaciju prema zanimanju.


monofaznim kolima pomoću 3 voltmetra.


trofaznom sistemu.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. Opačić: Osnove elektrotehnike za I razred trogodišnjeg obrazovanja za

elektrotehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003. - M. Piroćanac: Osnove elektrotehnike I, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2003. - J. Menart: Zbirka zadataka iz osnova elektrotehnike I, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 2003. - Z. Pendić, M. Pendić, J. Menart: Osnove elektrotehnike II, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 2003. - N. Nikolić, M. Milošević: Zbirka zadataka iz osnova elektrotehnike II, Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.

14

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Mjerni instrumenti, ispitni stolovi, makete, osciloskopi, računar sa odgovarajućim

softverom, projektor i projekciono platno. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi. - Usmena provjera znanja (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom

periodu). - Pismeni zadaci (po jedan u polugodištu). - Pismene vježbe. - Vježbe (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu). - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer elektrotehnike; - diplomirani inženjer elektronike; - profesor elektrotehnike. 10. Povezanost predmeta

Znanja Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja

- Električna svojstva materije - Osnove elektronike - Struktura materije - Provodnici, poluprovodnici

- Elektromagnetizam - Osnove elektronike - Praktična nastava

- Magnetni materijali

- Naizmjenična struja - Praktična nastava - Uticaj struje na čovjeka

15

1.2.2. OSNOVI RAČUNARSTVA 1. Naziv predmeta: OSNOVI RAČUNARSTVA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I 72 36 108 II III IV

Ukupno 72 36 108 Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Obučavanje za korišćenje informatičkih znanja i praćenje dostignuća u svijetu iz

oblasti informatičkih tehnologija. - Razumijevanje uticaja informatičkih dostignuća u poslovnoj komunikaciji. - Osposobljavanje za pravilnom i blagovremenom zaštitom podataka. - Sticanje sposobnosti nalaženja informacija iz različitih izvora i njihovo kritičko

vrednovanje. - Razvijanje sposobnosti logičkog razmišljanja i povezivanja teorije sa praktičnim

znanjem. - Sticanje znanja o računarskom hardveru i softveru i razvijanje osjećaja o važnosti čuvanja i održavanja opreme.

- Razvijanje sposobnosti za rad u grupi. - Sticanje radnih navika i tehnološke discipline. - Razvijanje motivacije za usavršavanje u struci. - Razvijanje smisla i kompetencija za organizovan rad, tačnost, inicijativnost,

snalažljivost, prilagodljivost, sistematičnost, urednost, kritičnost, preciznost i efikasnost.

- Razvijanje sposobnosti algoritamskog i sistematskog rješavanja problema. - Razvijanje motivacije za usavršavanje u struci.

16

4. Sadržaj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI




Vrste podataka - Pojašnjava pojam

podatak i navodi vrste podataka.

- Uočava značaj podatka.

- Razlikuje analogni i digitalni podatak.

- Razlikuje numerički, alfabetski i alfanumerički podatak.

- Stiče pozitivan odnos prema zanimanju.


zapažanja.

Vježba: - Ispisuje primjere

numeričkog , alfabetskog i alfanumeričkog podatka.

Predstavljanje podataka - Objašnjava

diskretno predstavljanje podataka i definiše pojmove: skup znakova, znak, niska, dužina niske, prazna niska, interna i eksterna azbuka, kod, kodna riječ, kodiranje i dekodiranje.

- Objašnjava binarno kodiranje.

- Nabraja i objašnjava načine kodiranja predznaka broja u binarnom sistemu.

- Definiše pojam formata.

- Upoznaje se sa podjelom i načinom predstavljanja brojčanih podataka.

- Upoznaje se sa podjelom i načinom predstavljanja nebrojčanih podataka.

- Uočava ulogu diskretnog predstavljanja podataka.

- Razlikuje i analizira pojmove: skup

znakova, znak, niska, dužina niske, prazna niska, interna i eksterna azbuka, kod, kodna riječ, kodiranje i dekodiranje.

- Uočava ulogu binarnog kodiranja. - Razlikuje načine

kodiranja predznaka broja.

- Uočava raspored predstavljanja komponenti podataka u memoriji (format).

- Razlikuje brojčane podatke i skicira njihov format.

- Razlikuje i predstavlja nebrojčane podatake pomoću kodova.

- Razvija kreativnost i formira stav o važnosti dobijenih informacija.

Vježba: - Kodiranje

predznaka broja u binarnom sistemu na različtim primjerima.

Vježba: - Ispisuje primjere

brojčanih podataka i skicira njihove formate.

Vježba: - Predstavlja

nebrojčane podake pomoću ASCII ili Unicoda uz pomoć kodne tabele.

Matematičke osnove računara - Pojašnjava

pojmove: broj, brojni bistem (osnova, cifre i

- Razumije osnovne pojmove vezane za bilo koji brojni sistem.

- Razvija sistematičnost i preciznost u radu.

Vježba: - Predstavlja

dekadni broj preko težinskih

17




težinska vrijednost cifre u brojnom zapisu).

- Navodi podjelu brojnih sistema.

- Opisuje način

pretvaranja dekadnog u binarni broj i obrnuto.

- Objašnjava osnovne računske operacije sa binarnim brojevima.

- Opisuje način pretvaranja dekadnog u oktalni i heksadecimalni broj i obrnuto

- Uočava važnost upotrebe brojnih sistema. - Uočava razliku i

osnovne karakteristike brojnih sistema.

- Na primjerima pretvara dekadni u binarni broj i obrnuto.

- Vrši osnovne računske operacije sa binarnim brojevima.

- Na primjerima

pretvara dekadni u oktalni ili heksadecimalni broj i obrnuto.

vrijednosti cifara na različitim primjerima.

Vježba: - Pretvara dekadni u

binarni broj i obrnuto na različitim primjerima.

Vježba: - Osnovne računske

operacije sa binarnim brojevima na različitim primjerima.

Vježba: - Pretvara dekadni u

oktalni ili heksadecimalni broj i obrnuto na različitim

primjerima. Računarski sistem i arhitektura računara - Upoznaje pojam

računarskog sistema.

- Objašnjava

pojmove: instrukcija, program i programiranje.

- Navodi podjele računarskog sistema.

- Upoznaje

komponente računarskog sistema.

- Objašnjava Fon Nojmanovu arhitekturu računara.

- Uočava značaj računarskog sistema i razlikuje ga od ostalih sistema.

- Uočava razliku između instrukcije i programa.

- Razlikuje podjele sa stanovišta: primjene, broja korisnika i broja naredbi koje se izvršavaju u jednom trenutku vremena.

- Uočava razlike izmedju hardvera i softvera.

- Prepoznaje elemente Fon Nojmanove arhitekture računara kod savremenog PC-a.

- Razumije važnost očuvanja zdrave životne sredine.

- Razvija

organizacione sposobnosti.

Vježba: - Skicira način

povezivanja osnovnih djelova računarskog sistema.

Vježba: - Skicira šemu Fon Nojmanove arhitekture računara. Vježba: - Prikaz različitih

prezentacija o Fon Nojmanovoj arhitekturi računara iz izvora sa Interneta.

Hardver računarskog sistema - Upoznaje

organizaciju - Razlikuje i uočava

osnovne djelove - Razvija

preduzimljivost i Vježba: - Rastavlja

18




računarskog hardvera.

- Upoznaje i objašnjava strukturu centralne jedinice.

- Objašnjava i navodi tipove spoljašnje memorije.

- Definiše pojam

bafera i virtuelne memorije.

- Objašnjava i navodi ulazne jedinice.

- Objašnjava i navodi

izlazne jedinice.

računarskog hardvera.

- Uočava ulogu i značaj svih elemenata

centralne jedinice. - Analizira i razlikuje

tipove spoljašnje memorije.

- Uočava značaj memorije u

računarskom sistemu.

- Uočava ulogu bafera i virtuelne memorije.

- Razlikuje ulazne jedinice sa aspekta funkcije, načina unošenja podataka i komunikacije sa korisnikom.

- Razlikuje izlazne jedinice sa aspekta funkcije, načina prikazivanja rezultata obrade podataka i komunikacije sa korisnikom.

samostalnost u radu.

- Razvija

odgovornost za preuzetu obavezu u grupnom radu.

računarski hardver na osnovne komponente.

Vježba: - Rastavlja centralne

jedinicu na njegove osnovne komponente.

Vježba: - Prikaz različitih

prezentacija o hardveru računarskog sistema iz izvora sa Interneta.

Softver računarskog sistema - Pojašnjava pojam i navodi kategorije softvere. - Pojašnjava pojam

operativnog sistema.

- Definiše pojam korisničkog interfejsa. - Pojašnjava pojam i

navodi podjelu sistemskog softvera.

- Uočava važnost softvera u računarskom sistemu i razlikuje kategorije softvera.

- Uočava ulogu i funkciju operativnog sistema u računarskom sistemu.

- Razlikuje operativne sisteme komandnog i grafičkog tipa.

- Analizira ulogu sistemskog softvera.

- Uočava razliku


Vježba: - Rad sa

operativnim sistemom MS-DOS (komande za rad sa direktorijumima i datotekama).

Vježba: - Promijeniti

raspored i ime ikona na desktopu, vratiti sve u prvobitni položaj.

Vježba: - Pokrenuti program

Calculator i vježbati rad sa mišem.

19




- Pojašnjava pojam i

navodi podjelu aplikativnog softvera.

- Pojašnjava i opisuje osnovne elemente grafičke operativne sredine.

- Upoznaje se sa sadržajem podmenija Accessories.

- Upoznaje se sa

sadržajem podmenija Games.

između izvornog programa, kompajlera, interpretatora, editora, programa za povezivanje (linker), izvršnog programa, programa za punjenje (loader) i programa za otkljanjanje grešaka (debuger).

- Uočava funkciju i značaj drajvera i uslužnih programa.

- Analizira pojam aplikativnog softvera.

- Uočava razlike između programa

za rad sa tekstom, tabelom, crtežom, slikom, zvukom, kao i programa za upravljanje bazama podataka i programa za prezentacije i animacije. - Razlikuje i koristi

osnovne elemente grafičke operativne sredine.

- Razlikuje elemente

podmenija Accessories i pokreće programe Calculator, Paint, Notepad, Wordpad i Windows Media Player.

- Razlikuje i koristi sadržaj podmenija Games.

- Razvija preciznost u radu. - Razvija

brzinu,rutinu i tačnost.

Vježba: - Rad sa programima

Notepad i Wordpad.

Vježba: - Rad sa programom

Paint. Vježba: - Rad sa programima

Paint i Wordpad. Vježba: - Rad sa programom

Windows Media Player.

Vježba: - Rad sa fajlovima i folderima (kreiranje i postavljanje na Desktopu). Vježba: - Pokrenuti igru iz

podmenija Games i vježbati rad sa mišem.

Algoritamsko rješavanje zadataka - Pojašnjava korake

za rješavanje problema primjenom

- Uočava važnost ispravno definisanog problema i njegovo

- Navikava se na racionalno i pažljivo izvođenje pojedinih

Vježba: - Koristeći

algoritamske strukture rješavati

20




računara. - Pojašnjava pojam

algoritma. - Definiše i

objašnjava strukturu dijagrama toka.

- Navodi tipove algoritamskih struktura.

pravilno predstavljanje matematičkim modelom.

- Sastavlja algoritam i piše program.

- Uočava važnost testiranja programa.

- Zna šta je algoritam.

- Razlikuje i skicira elemente dijagrama toka.

- Razlikuje i skicira

dijagram toka algoritamskih struktura.

zadataka. - Razvija smisao za

logičko razmišljanje i rasuđivanje.

probleme iz osnova elektrotehnike.

Napomena: - Koristi za pisanje

programa programski jezik II generacije (Turbo Basic).

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - N. Klem: Informatika - udžbenik za I razred gimnazije, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Podgorica, 2008. - N. Klem: Računarstvo i informatika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2002. - N. Klem, N. Perin, N. Praščević: Računarstvo i informatika, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva , Beograd, 2002. - Ž. Tošić, M. Ranđelović: Računari, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2002. - Dr M. Stanković: Primena računara u elektrotehnici – udžbenik za II razred

srednje elektrotehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.

- N. Klem: Uvod u primenu računara, Građevinska knjiga a.d., Beograd, 2007. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računari sa odgovarajućim softverom, štampač, skener, projektor i projekciono

platno. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi. - Usmeno (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu). - Pismene vježbe. - Vježbe (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

21

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer računarske tehnike i informatike; - diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike i telekomunikacija; - diplomirani matematičar - smjer računarske nauke. 10. Povezanost predmeta


- Matematičke osnove računara

- Digitalna elektronika

- Računske operacije u brojnim sistemima

- Matematičke osnove računara

- Digitalna elektronika

- Binarno kodiranje

- Hardver računarskog sistema

- Osnove elektrotehnike - Analiza električnih kola


- Osnovi elektronike - Integrisana elektična kola

- Algoritamsko rješavanje zadataka

- Programiranje

- Osnove programiranja

22

1.2.3. OSNOVE ELEKTRONIKE 1. Naziv predmeta: OSNOVE ELEKTRONIKE

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I II 72 36 108 III IV

Ukupno 72 36 108 Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Uočavanje važnosti poluprovodnika u elektronici. - Prepoznavanje i razumijevanje djelovanja aktivnih komponenti. - Razlikovanje funkcije posebnih elektronskih elemenata. - Upoznavanje sa primjenom filtara. - Poznavanje i pravilno upotrebljavanje stručne literature. - Razvijanje radnih navika. - Razvijanje sposobnosti za tačnost i preciznost. - Razvijanje pozitivnog odnosa prema čistoj okolini.

23

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI




Uvodni dio - Upoznaje

energetske nivoe elektrona.

- Objašnjava

poluprovodnike P i N tipa.

- Navodi vrste kretanja naelektrisanih čestica u poluprovodniku.

- Objašnjava kretanje elektrona pod dejstvom električnog polja.

- Razlikuje provodnike poluprovodnike i izolatore na osnovu njihove kristalne strukture.

- Crta kristalnu rešetku Si.

- Razumije proces

nastajanja parova elektron šupljina.

- Uočava razliku

između haotičnog i difuznog kretanja slobodnih elektrona.

- Razvija svijest o uređenosti u sistemu prirodnih nauka.

- Prikazati modele različitih atoma i analizirati strukturu.

Diode - Objašnjava proces

obrazovanja PN spoja.

- Objašnjava

direktnu i inverznu polarizaciju PN spoja.

- Objašnjava dobijanje

strujno-naponske karakteristike diode. - Navodi vrste

proboja. - Navodi vrste dioda. - Upoznaje se sa

osobinama i primjenom Zenerove, Šotkijeve i Varikap diode.

- Crta raspodjelu potencijala, električnog naelektrisanja i električnog polja.

- Analizira direktnu i inverznu polarizaciju PN spoja.

- Crta strujno-naponsku karakteristiku diode. - Razlikuje vrste

proboja. - Razlikuje vrste

dioda. - Analizira navedene

diode i crta njihove strujno-naponske karakteristike.



Vježba: - Snimanje

karateristike diode.

Primjena dioda - Upoznaje se sa

usmjeračima. - Definiše

- Crta jednostavnu šemu usmjerača.

- Crta jednostrani i


Vježba: - Usmjerači.

24




jednostrani i dvostrani usmjerač.

- Objašnjava ulogu kondenzatora u usmjeraču.

- Objašnjava Grecov spoj.

dvostrani usmjerač.

- Crta talasne oblike

napona. - Crta talasne oblike

napona. Bipolarni tranzistor - Upoznaje se sa

unutrašnjom strukturom tranzistora.

- Objašnjava vrste tranzistora.

- Objašnjava simbole

i elektode tranzistora.

- Objašnjava princip rada tranzistora.

- Definiše osnovne

komponente struja u tranzistoru i koeficijent strujnog pojačanja.

- Navodi načine vezivanja tranzistora.

- Objašnjave statičke karakteristike tranzistora.

- Definiše

ograničenja u radu tranzistora.

- Navodi oznake tranzistora.

- Shvata unutrašnju strukturu tranzistora.

- Uočava razliku

između PNP i NPN tranzistora.

- Crta principsku šemu tranzistora.

- Skicira tokove

naelektrisanja u tranzistoru.

- Crta šemu tranzistora sa izvorima napajanja.

- Crta šeme načina

vezivanja. - Analizira područja

rada tranzistora na statičkim karakteristikama.

- Crta hiperbolu snage.

- Određuje vrstu

tranzistora na osnovu zadate oznake.

- Razvija sistematičnost u radu.

- Razvija tačnost i

sposobnost upoređivanja


za saradnju.

Vježba: - Snimanje

karakteristika bipolarnog tranzistora.

Unipolarni tranzistori - Upoznaje pojmove

i funkcije unipolarnih tranzistora.

- Objašnjava princip rada i statičke karakteristike.

- Definiše parametre

- Razlikuje unipolarne i bipolarne tranzistore.

- Crta statičke i izlazne karakteristike

FET-a. - Razlikuje

- Razvija sposobnost opažanja.

- Razvija

odgovornost u radu.

Vježba: - Statičke

karakteristike FET-a.

25




FET-a. - Objašnjava model

FET-a za male signale.

- Objašnjava princip rada MOSFET-a.

parametre FET-a. - Crta ekvivalentnu

šemu FET-a. - Razlikuje vrste

MOSFET-ova.



Pojačavači sa bipolarnim tranzistorima - Objašnjava

pojačavač kao linearni četvoropol.

- Navodi moguća

izobličenja u radu tranzistora.

- Definiše naponsko, strujno pojačanje kao i izlaznu i ulaznu otpornost na modelu linearnog četvoropola.

- Objašnjava dobijanje radne prave i radne tačke na modelu linearnog četvoropola.

- Objašnjava hibridne parametre tranzistora i ekvivalentnu šemu.

- Navodi uzroke nestabilnosti radne tačke.

- Objašnjava načine stabilizacije radne tačke.

- Objašnjava pojačavač sa zajedničkim emitorom.

- Objašnjava

pojačavač sa zajedničkim kolektorom.

- Objašnjava pojačavač sa

- Crta tranzistor kao linearni četvoropol i razumije pretvaranje energije u njemu.

- Razlikuje izobličenja u radu tranzistora.

- Određuje i računa pojačanja.

- Određuje ulaznu i izlaznu otpornost.

- Crta radnu pravu i

radnu tačku. - Crta ekvivalentnu

šemu sa hibridnim parametrima.

- Uočava potrebu za

stabilizacijom radne tačke.

- Crta pojačavač sa stabilizovanom radnom tačkom.

- Crta pojačavač sa zajedničkim emitorom i određuje njegovo naponsko i strujno pojačanje ulaznu i izlaznu otpornost.

- Analizira pojačavač sa zajedničkim kolektorom.

- Analizira pojačavač

sa zajedničkom


- Razvija analitičko

mišljenje.

Vježba: - Pojačavač sa

zajedničkim emitorom.

26




zajedničkom bazom.

- Objašnjava Darlingtonov spoj.

- Objašnjava tranzistor kao prekidač.

bazom. - Crta i analizira

Darlingtonov spoj. - Razumije tranzistor

kao prekidač.

Pojačavači sa unipolarnim tranzistorima - Objašnjava

pojačavač sa zajedničkim sorsom.

- Upoznaje se sa ekvivalentnom šemom pojačavača sa FET-om.

- Definiše naponsko, strujno pojačanje i ulaznu i izlaznu otpornost.

- Crta pojačavač sa zajedničkim sorsom.

- Crta radnu pravu i

radnu tačku. - Analitički izvodi

izraze za pojačanje i ulaznu i izlaznu otpornost.

- Razvija osjećaj za urednost radnog prostora.

Vježba: - Pojačavač sa FET-

om.

Operacioni pojačavači - Navodi

karakteristične veličine i parametre operacionog pojačavača.

- Definiše idealni operacioni pojačavač i njegove osobine.

- Objašnjava invertujući operacioni pojačavač.

- Objašnjava neinvertujući operacioni pojačavač.

- Objašnjava kolo za sabiranje i oduzimanje napona.

- Razlikuje osnovne parametre.

- Crta simbol O.P. i

raspored izvoda. - Crta i analizira

invertujući O.P. - Crta i analizira

neinvertujući O. P. - Crta šemu kola za

sabiranje i oduzimanje napona.

- Razvija analitičko mišljenje.

Vježba: - Invertujući

pojačavač. Kolo za sabiranje i oduzimanje napona.

Vježba: - Neinvertujući

pojačavač.

Filtri - Definiše filtar kao

linearni četvoropol. - Navodi vrste

filtara. - Objašnjava aktivne

filtre. - Objašnjava

- Uočava filtar kao linearni četvoropol.

- Razlikuje vrste filtara.

- Crta i analizira aktivni filtar.

- Analizira propusnik

- Razvija sposobnost analiziranja električnih šema.

- Prikazuje vrste filtara.

27




propusnik niskih učestanosti.

- Objašnjava propusnik visokih učestanosti.

- Objašnjava propusnik opsega i nepropusnik opsega učestanosti.

niskih učestanosti. - Analizira propusnik

visokih učestanosti. - Uočava granične

učestanosti i analizira propusnik i nepropusnik opsega učestanosti.

Optoelektronika - Objašnjava

fotodiode, fototranzistore i fotootpornike.

- Objašnjava svijetleće diode.

- Objašnjava tečni kristal.

- Objašnjava razumije opto-kapler.

- Razumije građu i princip rada fotodioda, fototranzistora i fotootpornika.

- Razumije rad svijetlećih dioda.

- Razlikuje osobine tečnog kristala.

- Analizira opto-kapler i uočava njegovu primjenu.

- Povezuje teorijska i praktična znanja.

- U TINA softveru vrši simulacije sa fotodiodama i fotootpornicima.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. Opačić: Elektronika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - R. Opačić: Elektronika II, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - M. Filipović: Osnove telekomunikacija, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2004. - S. Stanković, R. M. Laković: Elektronika, Podgorica, 1999. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Mjerni instrumenti, ispitni stolovi, makete, osciloskopi, računar sa odgovarajućim

softverom, projektor i projekciono platno. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno. - Usmena provjera znanja (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom

periodu). - Pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u



28

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer elektronike, telekomunikacija i

automatike. 10. Povezanost predmeta


- FET i MOSFET - Osnove elektrotehnike

- Računanje električnih veličina

- Rješavanje prostih kola - Rješavanje računskih

primjera iz prakse - Diode - Praktična nastava - Rješavanje prostih kola - Bipolarni tranzistori - Osnove elektrotehnike

- Praktična nastava - Crteži, razumijevanje

jednostavnih šema

29

1.2.4. OPERATIVNI SISTEMI 1. Naziv predmeta: OPERATIVNI SISTEMI 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I II 36 36 72 III IV


oblasti informatičkih tehnologija. - Razumijevanje uticaja informatičkih dostignuća u poslovnoj komunikaciji. - Razvijanje sposobnosti logičkog razmišljanja i povezivanja teorije sa praktičnim

znanjem. - Sticanje sposobnosti za ocjenjivanje ugrađenih programskih rješenja. - Sticanje znanja o računarskom softveru i razvijanje osjećaja o važnosti čuvanja i

održavanja opreme. - Sticanje navika za korišćenjem stručne literature. - Razvijanje navika za upotrebu standarda i poštovanja autorskih prava. - Razvijanje sposobnosti za rad u grupi. - Sticanje radnih navika i tehnološke discipline. - Razvijanje motivacije za usavršavanje u struci. - Razvijanje smisla i kompetencija za organizovan rad, tačnost, inicijativnost,


- Razvijanje motivacije za usavršavanje u struci.

30

4. Sadržaj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI




MS - DOS - Opisuje istorijski

razvoj DOS-a. - Upoznaje se sa

organizacijom DOS-a. - Upoznaje ulogu

fajlova tipa com, exe, bat.

- Upoznaje se sa komandama DOS-a.

- Objašnjava batch fajlove.

- Opisuje aspekte korišćenja DOS-a.

- Poznaje istorijski razvoj DOS-a.

- Uočava ulogu organizacije DOS-a.

- Uočava razliku

između fajlova tipa com, exe, bat.

- Razlikuje i koristi komande DOS-a.

- Uočava ulogu batch fajlova.

- Sagledava aspekte korišćenja DOS-a.

- Stiče pozitivan odnos prema zanimanju.

Vježba: - Podešavanje BIOS-a

za podizanje sistema.

Vježba: - Rad sa diskovima,

direktorijumima i datotekama.

WINDOWS - Upoznaje se sa

prednostima grafičke operativne sredine.

- Pojašnjava i opisuje osnovne elemente grafičke operativne sredine.

- Pojašnjava način organizacije podataka na disku.

- Upoznaje se sa načinom obilježavanja memorijskih medijuma.

- Objašnjava podešavanje desktopa.

- Objašnjava podešavanje taskbara. - Upoznaje se sa

osnovnim operacijama u Windowsu.

- Opisuje manipulaciju aplikacijama.

- Opisuje elemente prozora i njihovu osnovnu funkciju.

- Objašnjava i

- Uočava prednost grafičke operativne sredine u odnosu na prethodne.

- Razlikuje i koristi osnovne elemente grafičke operativne sredine.

- Vrši organizaciju podatka na disku. - Obilježava

memorijske medijume.

- Podešava

parametre desktopa.

- Podešava i prilagođava radu elemente taskbara.

- Analizira i razlikuje osnovne operacije u Windowsu.

- Radi istovremeno

sa više otvorenih aplikacija.

- Razlikuje i uočava ulogu elemenata prozora.

- Razlikuje,

- Razvija pozitivan stav prema novim saznanjima.

- Razvija preciznost

u radu.

- Razvija organizacione sposobnosti.

Vježba: - Organizacija

podataka u folderu My Documents.

Vježba: - Podešavanje

parametara desktopa.


taskbara i prilagođavanje svom radu.

Vježba: - Rad sa više

otvorenih aplikacija i prilagođavanje prozora aplikacije svom radu.

Vježba: - Zadavnje komandi

preko alatke, tastera i iz menija.

Vježba: - Rad sa dijalog

prozorima. Vježba: - Rad sa Windows

Explorerom. Vježba:

31




nabraja načine zadavanja komandi.

- Opisuje i objašnjava elemente dijalog prozora.

- Upoznaje se sa elementima Windows Explorera i načinom njegovog korišćenja.

- Upoznaje se ulogom programa za kompresiju podataka.

- Opisuje postupke pronalaženja fajlova i foldera na disku.

- Opisuje postupak kreiranja prečice na desktopu.

- Nabraja elemente Control Panela.

- Objašnjava

instalaciju novog jezika tastature.

- Objašnjava instalaciju novog aplikativnog softvera.

- Objašnjava instalaciju štampača.

- Objašnjava instalaciju novih fontova.

- Objašnjava instalaciju operativnog sistema Windows.

- Objašnjava alate za održavanje tvrdih diskova.

- Navodi mogućnosti nadogradnje na postojeći operativni sistem.

- Nabraja nezavisne

upoređuje i zna da zada komandu na više načina.

- Uočava ulogu elemenata dijalog prozora.

- Koristi Windows

Explorer i razlikuje njegove elemente.

- Koristi programe za

kompresiju podataka.

- Pronalazi fajl i

folder na disku. - Kreira prečicu na

desktopu. - Razlikuje i koristi

elemente Control Panela.

- Instalira novi jezik tastature.

- Instalira aplikativni

softver. - Instalira štampač. - Instalira fontove. - Instalira operativni

sistem Windows. - Upotrebljava alate

za održavanje tvrdih diskova.

- Uočava značaj nadogradnje na postojeći operativni sistem.

- Razlikuje programe

- Razvija

samostalnost. - Pozitivno

procjenjuje važnost saznanja iz svog zanimanja.

- Razvija


- Rad sa WinRARom ili WinZIPom.

Vježba: - Pronalaženje

fajlova i foldera opcijom Search.

Vježba: - Kreiranje prečice

aplikacije i dokumenta na desktopu.


datuma i vremena preko Control Panela.

Vježba: - Prilagođavanje

miša i tastature svom radu preko Control Panela.

Vježba: - Instalacija novog

jezika tastature. Vježba: - Intalacija

aplikativnog sosftvera.

Vježba: - Instalacija

štampača. Vježba: - Instalacija fontova. Vježba: - Instalacija

operativnog sistema Windows.

Vježba: - Nadogradnja,

konfigurisanje i podešavanje Windows-a XP.

Vježba: - Formatiranje i

dijeljenje diska. Vježba: - Pravljenje

rezervnih kopija. Vježba:

32




programe za podizanje sistema i korišćenje više operativnih sistema.

- Navodi savjete za instalaciju i deinstalaciju aplikacija.

- Objašnjava načine

dijeljenja diskova. - Opisuje postupak

pravljenja rezervnih kopija.

- Opisuje postupak zaštite podataka.

za podizanje sistema i korišćenje više operativnih sistema.

- Razlikuje i koristi savjete za instalaciju i deinstalaciju aplikacija.

- Uočava značaj dijeljenja diska.

- Pravi rezervne kopije.

- Sprovodi postupak

zaštite podataka.

- Razvija rutinu,

brzinu i tačnost.

- Zaštita podataka.

LINUX - Upoznaje se sa

osnovnim pojmovima operativnog sistema Linux.

- Objašnjava funkcionisanje Linux-a. - Objašnjava osnove

komandnog režima. - Opisuje postupak

prikupljanja podataka o sistemu.

- Objašnjava rad sa memorijskim medijumima. - Opisuje postupak

dijeljenja diska. - Opisuje postupak

podešavanja štampača.

- Razlikuje osnovne pojmove operativnog sistema Linux.

- Razumije način

funkcionisanja Linux-a.

- Uočava osnove komandnog režima i način upravljanja korisnicima i grupama.

- Prikuplja informacije o veličini fajla, sistemskom direktorijumu.

- Vrši rad sa memorijskim medijumima. - Vrši dijeljenje

diska. - Podešava štampač.


Vježba: - Instalacija i

podešavnje Linux-a. Vježba: - Rad sa fajlovima i

folderima.


nastavna sredstva, Podgorica, 2008. - N. Klem: Računarstvo i informatika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2002. - D. Gookin: DOS za neupućene, IDG Books Worldwide, Inc., 1993. - P. Norton: Vodič za Windows XP, Sams, 2002. - J. Boyce: Windows XP napredni alati, SYBEX,

33

- A. Simpson: Windows XP Biblija, IDG Books Worldwide, Inc. - R. Hat: Linux Red Hat - zvanični priručnik za korisnike, Wiley Publishing, Inc.,

2003. - E. Nemeth, G.Snyder, T. R. Hein: Linux – priručnik za administratore. - Z. Uskoković, B. Krstajić, R. Puzović, D. Ojdanić, A. Vučinić: Operativni sistemi,

Viša računarska škola, Podgorica, 2003. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računari sa odgovarajućim softverom, štampač, skener, projektor i projekciono

platno. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi. - Usmeno (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu). - Pismene vježbe. - Vježbe (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu). - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer računarske tehnike i informatike; - diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike i telekomunikacija; - diplomirani matematičar - smjer računarske nauke. 10. Povezanost predmeta


- MS-DOS - Informatika - Organizacija podataka - Čuvanje podataka

- Windows - Informatika - Organizacija podataka - Čuvanje podataka - Zaštita podataka

- Linux - Računarske mreže - Lokalna mreža i Internet

34

1.2.5. DIGITALNA ELEKTRONIKA 1. Naziv predmeta: DIGITALNA ELEKTRONIKA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I II 72 36 108 III IV

Ukupno 72 36 108 Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje osnovnih znanja iz područja digitalne elektronike. - Razvijanje logičkog način razmišljanja. - Razvijanje sposobnosti rješavanja elementarnih problemskih zadataka. - Sticanje znanja za projektovanje i praktičnu realizaciju određenog logičkog

uređaja. - Pravilno korišćenje stručne literature. - Razvijanje svijesti i navike o neophodnosti primjene svih propisanih zaštitnih

mjera. - Upoznavanje sa tehničkim propisima i standardima. - Razvijanje radnih navika i rada u grupi.

35





Brojni sistemi - Upoznaje brojne

sisteme. - Objašnjava

konverziju brojeva iz jednog u drugi brojni sistem.

- Definiše osnovne aritmetičke operacije u binarnom sistemu.

- Razlikuje brojne sisteme (decimalni, binarni, oktalni, heksadecimalni).

- Vrši konverziju brojeva iz jednog u drugi brojni sistem.

- Obavlja

aritmetičke operacije sa binarnim brojevima.

- Razvija tačnost i sposobnost upoređivanja.

- Pretvarati brojeve iz jednog u drugi brojni sistem.

- Obavljati aritmetičke operacije sa binarnim brojevima.

Kodovi - Definiše kodovanje

i navodi vrste binarnih kodova.

- Opisuje BCD kodove sa tetradama.

- Objašnjava princip kontrole kodovanja.

- Razlikuje vrste binarnih kodova.

- Formira kodne

grupe za različite vrste kodova.

- Na primjerima prepoznaje i otklanja greške pri pojavi nepostojećih kodnih grupa.


- Vršiti formiranje osnovnih BCD kodova.

Bulova prekidačka algebra - Upoznaje

aksiomime, zakone i teoreme Bulove prekidačke algebre i definiše logičke operacije.

- Upoznaje se sa prekidačkim funkcijama i načinima njihovog predstavljanja.

- Objašnjava kodovanje logičkih stanja.

- Objašnjava metode minimizacije i sinteze prekidačkih funkcija.

- Primjenjuje zakone i teoreme Bulove algebre pri rješavanju logičkih funkcija.

- Tabelarno i

analitički predstavlja prekidačke funkcije.

- Razlikuje pozitivnu i negativnu logiku.

- Vrši minimizaciju

prekidačkih funkcija analitički i pomoću

Veič-Karnoove metode minimizacije. - Vrši sintezu


- Na primjerima pokazati prednosti i nedostatke pojedinih metoda minimizacije prekidačkih funkcija.

36




prekidačkih funkcija.

Logička kola - Upoznaje

elementarna logička kola (I, ILI, NI, NILI, NE, ekskluzivno ILI i komparator) na nivou grafičkih oznaka i logike rada.

- Upoznaje

univerzalna logička kola.

- Objašnjava rad i

osobine diodnih, TTL, ECL I i MOS logičkih kola.

- Crta vremenske dijagrame ulaza i izlaza elementarnih logičkih kola.

- Crta kola koja realizuju logičke funkcije zadate analitički i tabelerno.

- Predstavlja prekidačke funkcije pomoću univerzalnih kola.

- Crta električne šeme logičkih kola i analizira njihov rad.

- Upoređuje logička kola.


Vježba: - Realizacija složenih

logičkih funkcija pomoću elementarnih i univerzalnih logičkih kola.

Kombinacione mreže - Definiše pojam i

vrste prekidačke matrice.

- Opisuje princip

koderske i dekoderske matrice.

- Opisuje princip

selektora (multipleksera) i distributora (demultipleksera).

- Definiše konvertor

koda. - Definiše generator i

kontroler parnosti.

- Razlikuje prekidačke matrice prema načinu realizacije.

- Razlikuje koder i dekoder.

- Prema zadatoj kombinacionoj tabeli formira kodersku i dekodersku mrežu.

- Prema zadatoj kombinacionoj tabeli formira selektorsku i distributorsku mrežu.

- Vrši konverziju jednog koda u drugi.

- Crta logičku strukturu za generisanje bita parnosti.

- Razvija sposobnost za prepoznavanje problema i nalaženje rješenja.

Vježba: - Realizacija i

analiza rada kodera i dekodera.

Vježba: - Realizacija i

analiza rada selektora i distributora.

Vježbe: - Konverizija NBCD

koda u kod "više 3". - Konverzija

Grejovog koda u binarni i obrnuto.

Memorijski elementi - Objašnjava princip

rada RS flip-flopa. - Razlikuje RS flip-flop sa NI i


Vježba: - Realizacija RS

37





rada taktovanog RS, D, T, RST, JK i dvostrukog JK (MS) flip-flopa.

NILI kolima. - Uočava potrebu za

realizacijom više različitih

flip - flopova. - Na osnovu logičke

strukture flip-flopa formira tabelu prelaza.

- Uviđa prednosti i nedostatke određenih

flip-flopova.

flip-flopa pomoću NI i NILI kola. Vježba: - Mjerenje

vremenskih odziva kod RS, JK i D

flip-flopa.

Registri - Definiše pojam

registra i nabraja vrste registara.

- Objašnjava strukturu i princip rada stacionarnih i pomjeračkih registara.

- Objašnjava

strukturu i princip rada MOS pomjeračkih registara.

- Razlikuje vrste registara.

- Razlikuje načine za

upisivanje i čitanje sadržaja registra.

- Crta vremenske dijagrame koji ilustruju rad pomjeračkih registara.

- Razlikuje dinamičke i statičke MOS pomjeračke registre.

- Crta vremenske dijagrame koji ilustruju rad pomjeračkih MOS registara.


Vježba: - Realizacija

stacionarnog registra sa 4 RS

flip-flopa. Vježba: - Realizacija

pomjeračkog registra sa 4 MS

flip-flopa.

Brojači - Definiše pojam

brojača nabraja vrste.

- Objašnjava princip rada asinhronog binarnog brojača sa rednom pobudom.


rada sinhronog binarnog brojača sa paralelnom pobudom.

- Razlikuje brojače u zavisnosti od načina brojanja.

- Crta vremenske dijagrame napona na izlazima

flip-flopova za asinhroni binarni brojač. - Upoređuje sinhrone

brojače s paralelnom pobudom realizovane sa

T i JK MS


Vježba: - Realizacija brojača

unaprijed sa T flip - flopovima. Vježba: - Projektovnje

brojača sa povratnom spregom određenog modula.

Vježba: - Projektovanje

brojača određenog

38





rada brojača unazad i dvosmjernog brojača.

- Objašnjava rad kružnih brojača.

- Upoznaje brojače

sa povratnom spregom.

- Upoznaje se sa numeričkom indikacijom brojanja.

flip-flopovima. - Crta vremenske

dijagrame napona na izlazima flip-flopova za brojač unazad. - Crta šemu kružnog

brojača sa određenim modulom n i 2n.

- Projektuje brojač za proizvoljnu osnovu brojanja.

- Skicira standardni sedmo-segmentni indikatorski blok.

modula koristeći JK MS flip-flopove sa asinhronim reset ulazima.

Aritmetička kola - Definiše

aritmetička kola i nabraja osnovna aritmetička kola.

- Objašnjava metode za predstavljanje pozitivnih i negativnih brojeva pomoću binarnih cifara.

- Objašnjava princip rada binarnog sabirača.

- Definiše binarne

komparatore. - Upoznaje binarne

komplementore. - Objašnjava rad

množača i vrši podjelu množača prema principu realizacije.

- Objašnjava rad djelitelja.

- Definiše aritmetičko-logičku jedinicu.

- Razlikuje aritmetička kola. - Uočava razlike

između komplementa jedinice i komplementa dvojke.

- Razlikuje binarni polusabirač od binarnog potpunog sabirača.

- Izvodi funkciju komparacije dva binarna broja od po n cifara.

- Razlikuje komplementor jedinice i komplementor dvojke.

- Upoređuje blok-dijagrame akumulacionog i redno-paralelnog množača.

- Razumije princip rada djelitelja.

- Crta blok-šemu jednostepene ALU jedinice u posmatranom i-tom razredu.

- Stiče sposobnost apstraktnog razmišljanja i zaključivanja.

- Pronalazti komplemente jedinice i dvojke za određene binarne brojeve.

- Sabirati negativne

brojeve u kodu sa komplementom dvojke.

39

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - S. Zdravković, M. Topalović, F. Presetnik: Digitalna elektronika, Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003. - S. Tešić: Digitalna elektronika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,

2003. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Mjerni instrumenti, ispitni stolovi, makete, osciloskopi, računar sa odgovarajućim

softverom, projektor i projekciono platno. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi. - Usmena provjera znanja (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom

periodu). - Pismene vježbe. - Vježbe (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu). - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer elektronike, telekomunikacija ili

automatike. 10. Povezanost predmeta


- Logička kola, registri, brojači, memorijski elementi

- Elektronika - Praktična nastava

- Elektronske komponente - Programi za simulaciju

električnih i elektronskih elemenata u električnim šemama (Tina)

- Program za simulaciju i primjenu upravljanja (LOGO)

40

1.2.6. PRENOS PODATAKA 1. Naziv predmeta: PRENOS PODATAKA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I II III 72 72 IV

Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje osnovnih pojmova iz oblasti telekomunikacija. - Upoznavanje istorijskog razvoja telekomunikacionih tehnologija. - Usvajanje znanja o pojmovima informacije, poruke i signala i razvijanje

sposobnosti logičke analize i procjenjivanja pojedinih vrsta signala. - Upoznavanje metoda obrade i prenosa signala. - Upoznavanje glavnih sklopova koje sadrži svaki prenosni sistem, prenosne

medijume i način njihovog funkcionisanja. - Sticanje znanja o osobenostima prenosa podataka u osnovnom i u transliranom

opsegu učestanosti. - Upoznavanje problema na prenosnom putu i razvijanje sposobnosti analitičkog

procjenjivanja potrebe da se na te negativne uticaje reaguje na određeni način. - Upoznavanje sa informacijama o računarskim mrežama i protokolima, kao i o

vrstama telematskih usluga.

41

4. Sadržaj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI




Uvodni pojmovi - Upoznaje pojam

telekomunikacija i njegov istorijski razvoj.

- Upoznaje pojam

informacije i model idealnog i realnog

telekomunikacionog sistema.

- Uočava značaj telekomunikacija.

- Razlikuje tehnologije koje karakterišu pojedine faze u razvoju telekomunikacija.

- Shvata pojam sistema.

- Razlikuje psihološki, lingvistički i tehnički aspekt proučavanja informacije i njenog prenošenja.

- Razlikuje sklopove u blok šemama.

- Uočava ulogu pojedinih segmenata prenosnog sistema.

- Razvija pozitivan odnos prema zanimanju.

- Stiče radne navike.

Prenos informacija - Upoznaje pojmove

poruka i signal i navodi različite kriterijume za podjelu signala.

- Definiše pojam digitalnog signala i navodi različite vrste digitalnih signala.

- Objašnjava postupke opisivanja signala u domenu vremena i u domenu učestanosti.

- Definiše pojam spektra signala.

- Opisuje spektre nekih karakterističnih signala:

- prostoperiodičnih; - periodičnih;

- Razlikuje pojmove poruka i signal.

- Uočava razlike

između pojmova analogno, diskretno, digitalno.

- Razlikuje pojmove: domen vremena i domen učestanosti.

- Shvata pojam

spektra signala. - Uočava mogućnost

da jedan isti signal može istovremeno biti i analogan i diskretan i digitalan, ako se posmatra kroz njegove različite parametre kao što su amplituda

- Razvija preciznost u radu.



- Crtati analogne i digitalne signale u vremenskom i frekventnom domenu.

42




- neperiodičnih.

trajanje, fazni spektar, amplitudni spektar itd.

- Uočava značaj širine spektra signala.

Električni filtri - Objašnjava pojam

električnog filtra u širem i užem smislu i njegovu ulogu.

- Definiše različite

tipove filtara u smislu njihove konstrukcije.

- Definiše različite

tipove filtara u smislu njihovog propusnog opsega.

- Objašnjava

pojmove idealnog i realnog filtra.

- Povezuje potrebu za upotrebom električnog filtra sa potrebom da se ograniči spektar prenošenog signala, kao i sa potrebom da se eliminiše što veći dio različitih parazitnih signala koji narušavaju kvalitet prenosa.

- Uočava razliku između aktivnih pasivnih električnih filtara i razlikuje situacije u kojima se koriste jedni ili drugi.

- Uočava ulogu propusnog opsega.

- Razlikuje pojmove širina spektra signala i širina propusnog opsega elekričnog filtra.

- Uočava razliku između idealnog i realnog filtra.


- Crtati dijagrame i predstaviti filtre prema učestanostima signala koje treba da propuste: NF filtre, VF filtre, filtre propusnike opsega učestanosti i filtre nepropusnika opsega učestanosti.

Obrada signala - Upoznaje pojmove:

modulacija, demodulacija, modulator, demodulator, modulišući signal, nosioc, modulisani signal.

- Definiše različite tipove modulacija:

- analogne modulacije sa kontinualnim nosiocem

- Razlikuje osnovne pojmove vezane za obradu signala.

- Uočava potrebu obrade signala.

- Uočava razlike

između pojedinih tipova modulacija.

- Uočava linearnost

postupka amplitudske modulacije.

- Razvija sposobnost za saradnju.

- Stiče sigurnost. - Razumije važnost

timskog rada.

- Grafički predstaviti slučaj kada AM modulaciju vrši složeni signal.

- Grafički predstaviti

kolo za odmjeravanje, talasni oblik i praktičnu realizaciju.

- Crtati spektar

odmjeravanog

43




(amplitudsku, frekvencijsku i faznu modulaciju);

- analogne modulacije sa impulsnim nosiocem (impulsnu modulaciju po amplitudi, trajanju i položaju);

- digitalnu modulaciju.

- Objašnjava pojam amplitudske modulacije, definiše širinu spektra kod različitih tipova amplitudskih modulacija (KAM, AM - 2BO, AM -1BO).

- Objašnjava pojmove frekvencijske i fazne modulacije kao i momenat nelinearnosti kod ovih tipova modulacije.

- Definiše pojam analogne impulsne modulacije, navodi i objašnjava tri njena osnovna vida (impulsna modulacija po amplitudi, trajanju i položaju).

- Upoznaje teoremu o odabiranju.

- Objašnjava

pojmove odmjeravanje, kvantovanje i kodovanje.

- Objašnjava

postupak kodiranja i navodi najčešće

- Uočava nelinearnost postupka frekvencijske i fazne modulacije.

- Uočava analogne i

diskretne parametre kod analognih impulsnih modulacija.

- Uočava mogućnost

digitalizacije analognog signala.

- Razlikuje tri osnovna koraka (odmjeravanje, kvantovanje, kodiranje analognog signala).

- Uočava prednosti i mane različitih kodova.

- Razlikuje grešku

usljed kvantizacije od drugih slučajno načinjenih grešaka.

- Uočava mogućnost umanjenja greške kvantizacije postupkom nelinearnog kvantovanja.

- Zna način dobijanja digitalnog signala od analognog u postupku IKM.

signala. - Crtati

karakteristiku kvantovanja.

44




korišćene kodove. - Upoznaje pojam

greške i postupke kvantizacije (uniformne i neuniformne ).

- Upoznaje postupak

IKM. Multipleksni prenos podataka - Definiše pojmove: - multipleksiranje; - multiplekser; - demultipleksiranje; - demultiplekser; - multipleksni prenos

sa vremenskom raspodjelom kanala;

- multipleksni prenos sa frekvencijskom raspodjelom kanala.

- Objašnjava multipleksni prenos sa vremenskom raspodjelom kanala.

- Objašnjava

multipleksni prenos sa frekvencijskom raspodjelom kanala.

- Navodi razlike

između dva tipa multipleksnog prenosa.

- Uočava niz novih mogućnosti koje pruža obrada signala.

- Uočava značaj

multipleksnog prenosa sa vremenskom raspodjelom kanala.

- Uočava značaj multipleksnog prenosa sa frekvencijskom raspodjelom kanala.

- Razlikuje metode multipleksiranja.

- Razlikuje prednosti i mane pojedinih vrsta multipleksnog prenosa.

- Razvija sposobnost za saradnju.



- Grafički predstaviti multipleksni prenos sa vremenskom raspodjelom kanala.

- Grafički predstaviti

multipleksni prenos sa frekvencijskom raspodjelom kanala (prenos tri nezavisna signala).

Signalizacija i sinhronizacija - Definiše pojmove

paralelni i serijski prenos podataka.

- Objašnjava

specifičnosti sinhronog i asinhronog serijskog prenosa.

- Upoznaje pojmove brzina signalizacije

- Razlikuje paralelni i serijski prenos podataka.

- Uočava specifičnosti situacija u kojima se koristi paralelni ili serijski prenos podataka.

- Uočava značaj sinhronizacije.

- Razvija pozitivan odnos prema novim saznanjima.

- Nacrtati blok šemu paralelnog i serijskog prenosa podataka.

45




i kapacitet kanala. - Razlikuje pojmove brzina prenosa i kapacitet kanala.

Medijumi za prenos podataka - Upoznaje pojam

medijuma za prenos signala i vodove kao vrste prenosnih sistema.

- Definiše pojam talasovoda i navodi njegove osnovne karakteristike.

- Opisuje pojam svetlovoda.

- Upoznaje pojam

radio relejnog prenosa i navodi njegove specifičnosti.

- Uočava značaj medijuma za prenos podataka. - Razlikuje pojedine

medijume po konstrukciji i primjeni.

- Uočava specifičnost pojedinih vrsta medijuma za prenos podataka.

- Uočava fizičku suštinu prenosa kroz pojedine vrste medijuma.

- Razvija spremnost za timski rad.

Parametri prenosa podataka - Objašnjava uticaj

širine propusnog opsega sistema na kvalitet prenosa.

- Definiše pojam

intersimbolske interferencije.

- Upoznaje digitalni prenos u osnovnom opsegu učestanosti.

- Objašnjava

digitalni prenos u transponovanom opsegu učestanosti (ASK, FSK, PSK).

- Upoznaje mogućnosti koje pruža PSK za povećanje brzine signalizacije.

- Uočava tijesnu zavisnost između širine propusnog opsega sistema i kvaliteta prenosa.

- Uočava značaj intersimbolske interferencije.

- Razlikuje kriterijume vezane za širinu propusnog opsega sistema.

- Razlikuje osnovni i transponovani opseg učestanosti.

- Uočava različite

tehnologije transponovanja digitalnog signala iz svog osnovnog opsega.


- Grafički predstaviti digitalnu amplitudsku modulaciju i frekvencijsko tastovanje.

Šum - Upoznaje pojam

šuma, podjele šumova i izgled spektra signala šuma.

- Uočava nedostatke prenosnih medijuma kao i samih sklopova koji učestvuju u prenosu signala.

- Razvija tačnost i preciznost u radu.

46




- Objašnjava uticaj signala šuma na prenos signala.

- Objašnjava uticaj

šuma na digitalni prenos.

- Upoznaje pojmove

pojačavačke, obnavljačke tj. regeneratorske stanice.

- Definiše numeričke kriterijume za ocenu uticaja šuma (odnos signal / šum i vjerovatnoća greške).

- Upoznaje strukture, funkciju prenosa i ulogu kola za preemfazis i deemfazis.

- Uočava neidealnosti koje se javljaju na prenosnom putu.

- Razlikuje uticaj šuma na digitalni u odnosu na analogni prenos.

- Uočava potrebu postavljanja regeneratorske stanice.

- Uočava suštinsku

razliku između dva numerička kriterijuma za ocjenu uticaja šuma.

- Uočava funkcije prenosa sistema.

- Razlikuje mogućnosti za limitiranje uticaja šuma na određenom prenosnom putu uz pomoć kola za preemfazis i deemfazis.


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Z. Urošević, M. Savić: Prenos podataka, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 1996. - I. S. Stojanović: Osnovi telekomunikacija, Naučna knjiga, Beograd, 2000. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor i projekciono platno. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno. - Usmeno (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu). - Pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u



47

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer telekomunikacija i elektronike. 10. Povezanost predmeta


Informacija - Osnovi računara sa vježbama

- Osnove prenosa informacija

Digitalni signal - Digitalna elektronika sa vježbama

- Dobijanje i analiza digitalnog signala

Električni filtri - Elektronika sa vježbama - Analiza električnih kola Kodiranje i dekodiranje - Digitalna elektronika sa

vježbama - Binarno kodiranje

48

1.2.7. APLIKATIVNI SOFTVER I MULTIMEDIJA 1. Naziv predmeta: APLIKATIVNI SOFTVER I MULTIMEDIJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I II III 72 72 IV 33 33 66


oblasti informatičkih tehnologija. - Razumijevanje uticaja informatičkih dostignuća u poslovnoj komunikaciji. - Razvijanje sposobnosti logičkog razmišljanja i povezivanja teorije sa praktičnim

znanjem. - Sticanje znanja o računarskom softveru i razvijanje osjećaja o važnosti čuvanja i

održavanja opreme. - Razvijanje sposobnosti korišćenja tabelarnih i grafičkih prikaza u prezentaciji

svojih zamisli. - Upoznavanje sa metodama predstavljanja informacija i razvijanje sposobnosti za

estetsko oblikovanje. - Razvijanje sposobnosti da prilagodi aplikaciju svojim potrebama. - Razvijanje sposobnosti da koristi grafikone kao analitičko sredstvo za pregled

rezultata različitih scenarija. - Sticanje sposobnosti izražavanja korišćenjem digitalnih multimedija. - Osposobljavanje za pravilno korišćenje multimedijalne terminologije. - Sticanje sposobnosti da ocijeni multimediju (zvuk, sliku, videosekvencu) prema

svojim estetskim zahtjevima. - Razumjevanje za razlike i probleme u koršićenju multimedija u zavisnosti od

socijalnog statusa čovjeka, obrazovansti, hendikepiranosti. - Razvijanje sposobnosti za rad u grupi. - Sticanje radnih navika i tehnološke discipline. - Razvijanje smisla i kompetencija za organizovan rad, tačnost, inicijativnost,


- Razvijanje motivacije za usavršavanje u struci.

49

4. Sadržaj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI




Instalacija aplikativnog softvera - Objašnjava izbor

aplikativnog softvera.

- Objašnjava instalaciju odabranog softvera.

- Opisuje prilagođavanje aplikativnog softvera korisniku.

- Vrši izbor aplikativnog softvera.

- Instalira odabrani softver.

- Prilagođava

aplikativni softver korisniku.

- Stiče pozitivan

odnos prema zanimanju.

Vježba: - Instalacija

odabranog softvera.

Vježba: - Prilagođavanje

aplikativnog softvera korisniku.

Obrada i dizajniranje teksta - Opisuje postupak podešavanja radnog okruženja aplikacije za obradu i dizajniranje teksta. - Objašnjava pojam

template i njegovu ulogu u uređivanju teksta.

- Objašnjava pojam tabulacije i postupak podešavanja taba.

- Upoznaje se sa pojmom numerisana i nenumerisana lista i objašnjava postupak njihovog izbora.

- Upoznaje se sa funkcijama editora formula i načinom rada.

- Definiše pojmove fusnota i endnota i upoznaje se sa postupkom njihovog izbora.

- Opisuje postupak rada sa simbolima.

- Definiše pojmove

heder i futer i

- Prilagođava radno okruženje aplikacije svojim potrebama.

- Koristi template. - Primjenjuje tab. - Razlikuje

numerisanu od nenumerisane liste i primjenjuje ih.

- Koristi editor

formula. - Vrši unošenje

fusnote i endnote u tekst. - Vrši ubacivanje

simbola kojih nema na tastaturi.

- Postavlja heder i futer.

- Vrši numerisanje

stranice. - Kreira sadržaj

prethodno otkucanog teksta.

- Razlikuje postupke i vrši unos grafičkih elemenata u tekst.

- Razvija sposobnost zapažanja.

- Razvija preciznost u radu. - Razvija

samostalnost. - Razvija

odgovornost u radu.


radnog okruženja aplikacije i prilagođavanje korisniku.

Vježba: - Izabrati template

za pismo i faks i otkucati tekst.

Vježba: - Urediti tekst sa

različitim tabovima.

Vježba: - Rad sa

numerisanim i nenumerisanim listama.

Vježba: - Na primjerima iz

osnova elektrotehnike i elektronike koristiti editor formula.

Vježba: - Urediti tekst sa

fusnotama. Vježba: - Rad sa simbolima. Vježba: - Uređenom tekstu

postaviti heder,

50




objašnjava rad sa njima.

- Objašnjava postupak numerisanja stranice.

- Objašnjava postupak kreiranja sadržaja.

- Opisuje postupak unošenja grafičkih elemenata u tekst (slika iz Clip Arta, gotova slika, oblikovanje naslova, grafička figura, crtanje osnovnih grafičkih elemenata).

- Upoznaje se sa postupkom štampanja koverti i naljepnica.

- Opisuje postupak izrade cirkularnog pisma.

- Štampa koverte i

naljepnice. - Izrađuje cirkularno

pismo.

odnosno futer i numerisati stranice.

Vježba: - Kreiranje sadržaja

obrađenog i dizajniranog teksta.

Vježba: - Implementacija

grafičkih elemenata u tekst.

Vježba: - Štampanje koverti i

naljepnica. Vježba: - Izrada cirkularnog

pisma.

Tabelarna obrada podataka sa grafičkim predstavljanjem - Upoznaje se sa

elementima osnovnog prozora za tabelarnu obradu podataka.

- Objašnjava

operacije sa radim listom i radnom sveskom.

- Nabraja vrste podataka koji mogu biti element polja.

- Opisuje postupak

formatiranja teksta u polje radnog lista.

- Opisuje postupak formatiranja brojčanih podataka u polje radnog lista.

- Objašnjava način

- Razlikuje elemente osnovnog prozora za tabelarnu obradu podataka i razumije njihovu ulogu.

- Obavlja operacije sa radim listom i radnom sveskom.

- Razlikuje podatke

koji se mogu unijeti u polje radnog lista.

- Vrši formatiranje teksta u polje radnog lista.

- Vrši formatiranje

brojčanih podataka u polje radnog lista.

- Unosi i koristi

- Navikava se na

racionalno i pažljivo izvođenje pojedinih zadataka.

Vježbe: - Podešavanje

radnog okruženja aplikacije i prilagođavanje korisniku.

Vježbe: - Rad sa radnim

listom i radnom sveskom.

Vježbe: - Formatiranje

teksta u polje radnog lista.

Vježbe: - Formatiranje

brojčanih podataka.

Vježbe: - Rad sa formulama i

51




unošenja formula u polje radnog lista.

- Nabraja funkcije i opisuje postupak njihovog korišćenja u polje radnog lista.

- Opisuje postupak sortiranja podataka.

- Opisuje postupak izrade grafikona.

formulu u polje radnog lista.

- Razlikuje i koristi funkcije u polje radnog lista.

- Sortira podatke. - Vrši izradu i

formatira grafikon.

- Formira pravilan

odnos prema grafičkom izražavanju.

funkcijama na primjerima iz struke (osnove elektrotehnike, elektronike...).

Vježbe: - Sortiranje

podataka u tabelama napravljenim u prethodnim primjerima.

Vježbe: - Za rezultate

dobijene na osnovu mjerenja u laboratoriji (osnove elektrotehnike) napraviti i formatirati grafikon.

Izrada crteža u izabranom softveru - Upoznavanje sa

radnim okruženjem aplikacije za crtanje.

- Opisuje postupak organizacije crteža.

- Objašnjava postupak crtanja osnovnih grafičkih objekata.

- Upoznaje se sa postupkom promjena osobina grafičkih objekata.

- Objašnjava postupak transformacije objekata.

- Opisuje precizno određivanje atributa objekata.

- Objašnjava postupak unošenja teksta na crtež.

- Upoznaje sa postupkom podešavanja

- Podešava radno okruženje aplikacije za crtanje.

- Vrši pripreme za crtanje.

- Crta osnovne

grafičke objekte. - Mijenja osobine

grafičkih objekata. - Transformiše

objekte. - Određuje atribute objekata. - Vrši unos teksta na

crtež. - Podešava veličinu

crteža. - Vrši umetanje

crteža u tekst.

- Pozitivno procjenjuje važnost saznanja iz svog zanimanja.

- Razvija



radnog okruženja aplikacije za crtanje.

Vježbe: - Crtanje osnovnih

grafičkih elemenata.

Vježbe: - Mijenjanje osobina

prethodno nacrtanih objekata.

Vježbe: - Transformacija i

određivanje atributa prethodno nacrtanih objekata.

Vježbe: - Unošenje teksta na

crtež i obrnuto na primjerima.


veličine crteža i

52




veličine crteža. - Objašnjava

postupak umetanja crteža u tekst.

- Objašnjava raspoređivanje i štampanje crteža.

- Vrši raspoređivanje i štampanje crteža.

njegovo raspoređivanje prije štampanja.

Vježbe: - Štampanje crteža.

53

Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i



učenik učenik učenik Osnovni pojmovi multimedije - Navodi vidove predstavljanja informacija. - Definiše pojam

multimedijalnog sadržaja ili dokumenta.

- Objašnjava

proizvodnju digitalnih multimedija i pristup multimedijima.

- Upoznaje multimedijalnu

terminologiju. - Objašnjava

interaktivnost multimedija (korisnički interfejs).

- Razlikuje vidove predstavljanja informacija.

- Uočava razlike između online i offline prenosa multimedijalnih sadržaja.

- Uočava značaj mogućnosti izražavanja putem multimedija.

- Razlikuje pojmove

multimedijalnog prozvoda i multimedijalnih aplikacija.

- Uočava značaj interaktivnosti multimedija.

Razvija sposobnost zapažanja. - Razvija kreativnost

i formira stav o važnosti dobijenih informacija.

Vježba: - Pokretanje i

komentari multimedijalnih sadržaja: WEB stranice, CD ili DVD prezentacije, radio i TV emisije...

Multimedijalni ulazno izlazni uređaji - Opisuje princip

rada zvučne i grafičke kartice.

- Navodi elemente

zvučne i grafičke kartice.

- Navodi priključke na zvučnoj kartici.

- Nabraja vrste

grafičkih kartica. - Objašnjava

korišćenje video memorija u grafičkim karticama.

- Objašnjava principe rada digitalne kamere.

- Opisuje postupak

priključenja kamere i njene

- Uočava značaj zvučne i grafičke kartice u obradi i prenosu digitalnih multimedija.

- Razlikuje i uočava elemente zvučne i grafičke kartice.

- Razlikuje priključke na zvučnoj kartici.

- Razlikuje vrste grafičkih kartica.

- Vrši izbor zvučne i grafičke kartice prema svojim potrebama.

- Razlikuje vrste

kamera u zavisnosti od toga kako se u njima stvara slika

(CCD i CID kamera). - Priključuje i

- Razvija preciznost u radu.


prezentacija o grafičkoj i zvučnoj kartici iz izvora sa Interneta.

Vježba: - Montaža i

demontaža grafičke i zvučne kartice.

Vježba: - Priključenje

kamere i njena instalacija na računar.

Vježba: - Korišćenje

digitalnog foto aparata i prenos podataka na disk.

54




instalacije na računar.

- Objašnjava princip rada, osobine i nabraja vrste digitalnih

foto aparata. - Objašnjava princip

rada, osobine i nabraja vrste monitora.

- Objašnjava princip rada, osobine i nabraja vrste mikrofona.


rada, karakteristike i nabraja vrste zvučnika.

instalira kameru na računar.

- Analizira princip

rada digitalnog foto aparata.

- Razlikuje i uočava osobine digitalnih aparata.

- Analizira princip rada monitora.

- Razlikuje i uočava osobine monitora.

- Analizira princip rada mikrofona.

- Razlikuje i upoređuje osjetljivost i efikasnost mikrofona.

- Analizira princip rada zvučnika.

- Razlikuje i uočava osobine zvučnika.

- Razvija organizacione sposobnosti.


prezentacija o principu rada i osobinama monitora iz izvora sa Interneta.

Vježba: - Priključivanje

mikrofona i zvučnika i puštanje u rad.

Izvori, parametri i obrada audio signala - Definiše pojam

zvuka i zvučnog talasa.

- Objašnjava osobine i prostiranje zvuka.

- Definiše šum. - Nabraja oblasti u

akustici. - Definiše zvučno

polje. - Opisuje strukturu čula sluha.

- Objašnjava rezoluciju čula sluha.

- Objašnjava prenos zvuka i vremensku

- Uočava razlike između zvuka i zvučnog talasa.

- Računa amplitudu, frekvenciju i jačinu zvuka.

- Crta amplitudsko-frekvencijsku karakteristiku prenosnog sistema.

- Razlikuje prost i složen zvuk.

- Razlikuje fizilošku i psihološku akustiku.

- Uočava ulogu zvučnog polja.

- Analizira strukturu čula sluha.

- Razlikuje rezoluciju čula sluha po frekvencijama i nivoima.

- Analizira izobličenja u

- Razvija samostalnost.

- Razvija

odgovornost u radu.


u tehničkom oblikovanju.


prezentacija o zvuku i njegovim osobinama iz izvora sa Interneta.


prezentacija o osnovnim psihoakustičnim pojmovima iz izvora sa Interneta.

55




integraciju zvučne pobude.

- Objašnjava

glasnost. - Upoznaje se sa

pojmom audiometrije.

- Upoznaje psihoakustične pojmove.

- Definiše percepciju zvuka.

- Objašnjava pojam dimenzije zvučne slike.

- Objašnjava subjektivne estetske preference.

- Upoznaje standardne dimenzije kvaliteta reprodukovanog zvuka.

- Definiše pojam razumljivost (logotom).

- Objašnjava pojam širine frekventnog opsega.

- Objašnjava pojam

izobličenja, jačine zvuka i uticaj šuma.

- Definiše i nabraja vrste modulacija.

- Objašnjava

prenosu zvuka i subjektivni doživljaj jačine zvuka.

- Računa glasnost i uočava faktore koji utiču na promjenljivost karakteristika čula sluha, odnosno granice čujnosti. - Uočava ulogu audiometrije. - Razlikuje

psihoakustične pojmove.

- Uočava značaj percepcije zvuka.

- Uočava ulogu dimenzije zvučne slike.

- Razlikuje subjektivne estetske preference.

- Razlikuje standardne dimenzije kvaliteta reprodukovanog zvuka.

- Razlikuje problem prenosa govora i problem prenosa muzike.

- Skicira amplitudsko -frekvencijsku karakteristiku prenosnog sistema.

- Razlikuje prosti

ton, izobličeni ton i harmonike.

- Razlikuje

vremenski kontinuirane i vremenski diskretne modulacije.

- Analizira teoremu

- Pozitivno

procjenjuje važnost saznanja iz svog zanimanja.

- Razvija


Vježba: - Snimiti svoj glas, kreirati i mijenjati zvučni zapis, dodavati efekat

(Cool Edit ili Sound Forge).

Vježba: - Konverzija

analognog u digitalni audio zapis i obrnuto

(Cool Edit ili Sound Forge ). Vježba: - Rad sa više zvučnih

fajlova, prebacivanje zvučnih sekvenci,

zapis fajlova i miksovanje (Cool Edit ili Sound Forge).

56




teoremu odabiranja.

- Objašnjava

niskopropusni filtar.

- Definiše

kvantizaciju signala i kolebajući šum. - Pojašnjava pojam

analognog i digitalnog signala.

- Objašnjava digitalizaciju signala.

- Objašnjava

analogno i digitalno snimanje i reprodukciju.

- Upoznaje moguće probleme digitalnog snimanja.

- Nabraja načine

obrade zvuka na računaru.

- Objašnjava postupak integracije više ulaznih signala u jedan.

- Objašnjava postupak pojačavanja ulaznog signala i promjene položaja pojedinih kanala.

- Upoznaje se sa načinom promjene

odabiranja i potrebne uslove, period i frekvenciju odabiranja.

- Uočava ulogu niskopropusnog filtra u procesu pretvaranja analogne informacije u digitalni signal.

- Razlikuje dinamiku

signala i šum kvantizacije.

- Razlikuje analogni i digitalni signal.

- Razlikuje analogni i

digitalni sistem za snimanje / reprodukciju.

- Razlikuje faze A/D konverzije. - Razlikuje analogno

i digitalno snimanje zvuka.

- Ocjenjuje značaj i prednosti digitalne tehnike.

- Razlikuje analogno i digitalno procesiranje zvuka.

- Razlikuje načine obrade zvuka na računaru.

- Uočava značaj integracije više ulaznih signala u jedan.

- Analizira postupak pojačavanja ulaznog signala i promjene položaja pojedinih kanala. - Zna kako se može

promijeniti

- Razvija rutinu,

brzinu i tačnost. - Razvija

sistematičnost i preciznost u radu.

Vježba: - Snimanje vokala i

ostalih zvucnih segmenata, miksovanje(Cool Edit ili Sound Forge).

Vježba: - Snimiti svoj glas i

miksovati ga sa muzikom (Cool Edit ili Sound Forge).

Vježba: - Obrada zvučnih

efekata (Cool Edit ili Sound Forge).

Vježba: - Konverzija audio

formata (Cool Edit ili Sound Forge).

57




amplitude, smanjenjem i povećanjem frekvencijskog opsega.

- Opisuje postupak uklanjanja komponenti iz zvučnog sadržaja.

- Definiše pojam binauralnog slušanja.

- Upoznaje pojam strereofonije.

- Objašnjava sisteme

streofonskog prenosa i snimanja.

- Definiše MIDI priključak.

- Objašnjava primjenu MIDI- a i MIDI kanale.

- Nabraja MIDI opremu i objašnjava njeno povezivanje u sistem.

- Nabraja načine sinteze MIDI muzike.

- Nabraja MIDI standarde i formate.

- Objašnjava MIDI software i hardware.

- Definiše pojam

kompresije signala. - Objašnjava

psihoakustični model kompresije signala.

- Upoznaje se sa podjelom formata prema načinu stvaranja zapisa i reprodukciji zvučnog signala.

amplituda, smanjiti i povećati frekvencijski odpseg.

- Uočava značaj

uklanjanja komponenti iz zvučnog sadržaja.

- Uočava značaj binauralnog slušanja.

- Razlikuje vrste streofonskog snimanja.

- Povezuje i postavlja pravilno zvučnike.

- Ocjenjuje značaj MIDI interfejsa. - Prebacije muziku

sa računara u muzički uređaj.

- Povezuje potrebnu opremu u sistem.

- Razlikuje načine

sinteze MIDI zvuka. - Razlikuje MIDI

standarde i formate.

- Bira softver i hardver potreban za obradu i reprodukciju MIDI zapisa.

- Uočava značaj kompresije signala. - Razumije

psihoakustični model kompresije signala.

- Razlikuje formate prema načinu stvaranja zapisa i reprodukciji zvučnog signala i upređuje ih po

58




kvalitetu i vjerodostojnosti originalnom signalu.

Obrada digitalne slike - Definiše pojam

grafike. - Upoznaje se sa

načinom nastajanja slike.

- Upozanje se sa načinom kreiranja, prikaza i distribucije grafike.

- Objašnjava kombinovanje vektorske i bitmapirane grafike.

- Objašnjava

uvođenje slojeva u dizajniranju grafike.

- Demonstrira model (crtež) oka.

- Objašnjava osobine oka.

- Objašnjava projekciju slike u oku.

- Objašnjava osjetljivost oka.

- Opisuje dobijanje

slika u mozgu. - Objašnjava vrste

modela boja (RGB, CMY i CMYK model boja).

- Opisuje korišćenje

CMYK modela u štamparijama.

- Upoznaje se sa pojmom vektorske grafike.

- Objašnjava

- Ocjenjuje grafiku kao osnovu i za ostale komponente multimedija.

- Razlikuje slike prema načinu nastajanja.

- Razlikuje načine kreiranja, prikaza i distribucije grafike.

- Razlikuje vektorsku

i bitmapiranu grafiku kao dva različita pristupa grafičkom modeliranju.

- Uočava važnost uvođenja slojeva u dizajniranju grafike.

- Skicira i čita model oka.

- Razlikuje osobine oka.

- Analizira proces stvaranja slike.

- Računa relativan

odnos osjetljivosti oka na boje.

- Uočava da displeji prate ljudski trikolorni model boja.

- Skicira prikaz boja (RGB) u pravougaonim koordinatama.

- Dobija drugi model (CMY, CMYK) kao rezultat sabiranja dvije od tri osnovne boje.

- Skicira CMYK

- Razvija kreativnost i samostalnost.

- Stiče osjećaj za

jasno tehničko izražavanje.

Vježba: - Rad sa vektorskom

i bitmapiranom grafikom na primjerima

(Adobe Photoshop). Vježba: - Rad sa tekstom, efekti (Adobe Photoshop). Vježba: - Oblikovanje i transformacija krivih linija (Corel DRAW). Vježba: - Korišćenje alata za

korekciju slike (Adobe Photoshop).

Vježba: - Kreiranje i obrada

slika za projektni zadatak

(Adobe Photoshop).

59




postupak modeliranja slika kod vektorske grafike.

- Definiše pojam renderovanja.

- Nabraja oblike vektorske grafike.

- Objašnjava transformacije i filtre.

- Objašnjava razliku između između bitmapirane slike i vektorske grafike.

- Upoznaje se sa pojmom i načinima specificiranja rezolucije.

- Objašnjava obradu

sadržaja slike. - Navodi postupke

obrade pojedinačnih piksela i grupe piksela.

- Objašnjava način nastajanja razlike u formatima fajlova.

- Definiše kompresiju

multimedijalne informacije.

- Nabraja vrste

kompresija. - Objašnjava

principe kreiranja Hufmanovog koda.

- Opisuje algoritam RLE kompresije.

- Upozanjes se sa pojmom LZW kompresije.

- Upoznaje principe DCT kompresije – JPEG.

model. - Uočava ulogu

vektorske grafike. - Uočava način

modeliranja slika kod vektorske grafike.

- Uočava značaj

renderovanja. - Razlikuje oblike

vektorske grafike. - Vrši transformaciju

krivih i razlikuje filtre.

- Uočava razlike između bitmapirane slike i vektorske grafike.

- Računa rezoluciju po važećoj formuli.

- Uočava načine specificiranja rezolucije.

- Koristi alate za obradu bitmapiranih slika.

- Razlikuje postupke obrade pojedinačnih piksela i grupe piksela.

- Razlikuje formate fajlova prema tome koliko boja i koju kompresiju koriste i gdje se koriste.

- Uočava značaj kompresije multimedijalne informacije.

- Razlikuje kompresiju sa gubicima i bez gubitaka.

- Uočava principe kreiranja Hufmanovog koda.

- Koristi algoritam


60




RLE kompresije. - Uočava značaj

LZW kompresije. - Uočava i koristi

JPEG. Obrada digitalnog video signala - Upoznaje osnove

televizijske tehnike.

- Definiše video i sinhronizacioni signal.

- Objašnjava formiranje digitalizovanog televizijskog signala.

- Nabraja video standarde.

- Upoznaje sa sa

HDTV standardom. - Upozaje se

podjelom sistema prema tome koji model boja koriste.

- Opisuje protok

signala. - Objašnjava

postupak kombinacije signala.

- Objašnjava postupak kombinacije kodiranja.

- Objašnjava kako se računa potrebna propusna moć i brzina prenosa podataka.

- Nabraja i navodi osobine video formata.

- Upoznaje se sa primjenom video

- Razlikuje korake digitalizacije signala.

- Razlikuje video od

sinhronizacionog signala.

- Skicira i analizira video signal.

- Ilustruje tabelarno,

upoređuje i razlikuje video standarde.

- Uočava prednosti i razlikuje HDTV standarde.

- Razlikuje sisteme prema tome koji model boja koriste.

- Ispisuje jednačine za modele boja.

- Uočava ulogu protoka signala.

- Kombinuje digitalni i kompozitno

crno – bijeli signal. - Kombinuje

digitalizaciju i komponentno kodiranje.

- Računa potrebnu propusnu moć i brzinu prenosa podataka.

- Razlikuje video

formate i njihove osobine.

- Koristi video formate.

- Stiče radne navike. - Razvija tačnost i



za saradnju

Vježba: - Rad sa kanalima i

vremenskom osom. - Montaža,

dodavanje prelaza i preklopljenih isječaka.

- Kombinacija sa Photoshopom.

- Slaganje više kanala (Adobe Premiere).

Vježba: - Izrada zvučnih i

video efekata, miksovanje zvuka (Adobe Premiere). Vježba: - Izrada video spota,

nelinearna montaža

(Adobe Premiere).

61




formata. - Objašnjava na čemu se zasniva MPEG kompresija.

- Nabraja vrste MPEG kompresije.

- Uočava značaj

MPEG kompresije. - Razlikuje vrste

MPEG kompresije. Primjena multimedije u izabranom softveru - Nabraja područja

primjene multimedije.

- Uočava značaj primjene multimedija.

- Razumije značaj uticaja multimedije na društveni život.

Vježba: - Izrada

multimedijalne prezentacije u izabranom softveru.


nastavna sredstva, Podgorica, 2008. - M. Filipović, S. Polovina, J. Miloradov: Primena računara u elektrotehnici –

udžbenik za II razred srednje elektrotehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.

- N. Klem: Uvod u primenu računara; Građevinska knjiga a.d., Beograd, 2007. - M. Imamović: Naučite da koristite Word 2007, Soho Graph, Beograd, 2009. - M. Imamović: Naučite da koristite Excel 2007, Soho Graph, Beograd,2009. - G. Omura: AutoCAD 13 za Windows, Mikro knjiga, Beograd. - G. Omura: AutoCad 2007, Mikro knjiga, Beograd. - Prof. dr D. Jokanović: Multimedijalno računarstvo, Beograd, 2000. - T. Vaughan: Majstor za multimediju, Kompjuter biblioteka, Beograd, - M. Filipović: Audio tehnika – udžbenik za III razred elektrotehničke škole, Zavod

za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1996. - Grupa autora: Video uređaji – udžbenik za IV razred elektrotehničke škole, Zavod

za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1996. - J. Cox, J. Preppernau: Office PowerPoint 2007, CET biblioteka, Beograd, - R. Riley: Program za montažu zvuka Cool Edit, CET biblioteka, Beograd, 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računari sa odgovarajućim softverom, štamapač, skener, mikrofon, zvučnici,

projektor, projekciono platno, digitalna kamera i digitalni foto aparat. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi. - Usmeno (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu). - Pismene vježbe. - Vježbe (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima.

62

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer računarske tehnike i informatike; - diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike i telekomunikacija; - diplomirani matematičar - smjer računarske nauke. 10. Povezanost predmeta


- Tabelarna obrada podataka sa grafičkim predstavljanjem

- Preduzetništvo

- Biznis plan - Poslovanje preduzeća - Finansije i računovodstvo

- Izrada crteža u izabranom softveru

- Praktična nastava - Osnovi tehničkog crtanja

- Multimedijalni ulazno izlazni uređaji

- Osnovi računara


- Obrada digitalne slike - Prenos podataka - A / D konverzija - Obrada digitalng video

signala - Prenos podataka - A / D konverzija

63

1.2.8. PROGRAMIRANJE 1. Naziv predmeta: PROGRAMIRANJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I II III 72 36 108 IV 66 33 99

Ukupno 138 69 207 Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Formira realni okvir na koji će se nadovezati pisanje malih korisnih programa i

prilagođavanje stečenog znanja programskim potrebama učenika. - Primjenjuje standardne biblioteke za pisanje programa iz matematike, u obradi

teksta itd. - Primjenjuje C u pisanju sistemskog softvera. - Razvija programerske sposobnosti u pogledu discipline, prihvatanja pravila i

konvencije jezika. - Kreira sopstvenu biblioteku i rješava određene probleme njihovom primjenom. - Upoznaje tipove podataka višeg nivoa korišćenjem prethodnog znanja o skupu

osnovnih tipova podataka. - Upoznaje načine kreiranja novih imena za tipove podataka. - Upoznaje razvojni put od projektovanja programa do njegove realizacije. - Objašnjava korišćenje funkcija iz standardnih biblioteka prevodioca. - Upoznaje osnovne programerske postupke i tehnike. - Osposobljava se za analizu složenih programa i korišćenje stečenog iskustva za

pisanje sopstvenih. - Vrši analizu problema i otklanjanje grešaka koje se javljaju u svim fazama

realizacije programa. - Upoznaje strukture podataka i operacije nad njima. - Upoznaje osnovne principe objektnog programiranja. - Upoznavanje sa osnovama internet programiranja. - Upoznavanje sa servisima i protokolima na Internetu. - Razvijanje sposobnosti pisanja elementarnih skripti. - Prepoznavanje i razumijevanje primjene strukture koda u internet

programiranju. - Upoznavanje načina postavljanja i aktivaciju internet aplikacija. - Primjenjivanje teorijskog znanja u praktičnom radu.

64

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI




Osnovni pojmovi - Opisuje osnovne

odlike C jezika. - Upoznaje

programerske postupke i tehnike.

- Objašnjava

postupak projektovanja.

- Objašnjava proces

kodiranja. - Definiše proces

pretvaranja izvornog koda u izvršni program.

- Objašnjava pretvaranje ostvareno interpretiranjem i prevođenjem.

- Upoznaje osnovne odlike jezika C.

- Na primjerima uočava postupke i tehnike. programiranja

- Shvata postupak projektovanja (kao postupak koji zahtijeva razumijevanje problema koji treba riješiti i poznavanje odgovarajuće tehnike).

- Shvata kodiranje kao proces pisanja izvornog koda na određenom jeziku.

- Razlikuje izvorni i izvršni program.

- Razlikuje

interpretiranje i prevođenje.

- Shvata postupak dobijanja izvršnog programa.




za saradnju.


Vježba: - Dati prikaz

osnovnih osobina kompajlera i linkera jezika C.

Osnovni sintaksni elementi - Nabraja ključne

riječi. - Definiše

identifikatore (imena promjenjivih).

- Upoznaje način zadavanja promjenljivih.

- Objašnjava

pojmove definicije i deklaracije promjenljivih.

- Razlikuje ključne riječi.

- Upoređuje ključne riječi sa ostalim riječima u jeziku C.

- Uočava ispravno i neispravno zadate identifikatore.

- Razumije definiciju

i način kreiranja promjenljivih i piše primjere.

- Razumije deklaraciju promjenljive i piše primjere.



- Razvija sposobnost opažanja, upoređivanja, analize i zaključivanja.

Vježba: - Primjeri pisanja

ključnih riječi. Vježba: - Pisanje primjera sa

identifikatorima i testiranje na racunaru.

Vježba: - Primjeri definicija

i deklaracija i testiranje na računaru.

65




- Uočava razliku između pojmova definicija i deklaracija.

Pregled osnovnih tipova podataka - Navodi osnovne

tipove podataka. - Upoznaje osnovne

tipove i način njihovog korišćenja u programima na C jeziku.

- Upoređuje i razlikuje osnovne tipove podataka: znakovni, cjelobrojni i realni.

- Razlikuje konstante od promjenljivih.

- Uočava prednosti označavanja realnog u pokretnom zarezu.

- Uočava značaj zauzete veličine memorije.




- Stiče sposobnost


Vježba: - Dati primjere sa

tipom char. Vježba: - Primjeri sa raznim

tipovima cjelobrojnog tipa.

Vježba: - Primjeri sa

realnim tipom podataka.

Operatori C jezika i izrazi - Upoznaje pojam

operatora i operanda.

- Upoznaje pojam unarnih, binarnih i terarnih operatora.

- Nabraja

aritmetičke operatore.

- Nabraja i

objašnjava konverziju podataka.

- Nabraja operatore poređenja i njihov opis.

- Nabraja logičke operatore.

- Nabraja operatore nad bitovima.

- Uočava razliku između operatora i operanda.

- Razlikuje operatore.

- Radi zadatke sa operatorima.

- Razlikuje objekte i operacije za ulazno - izlazne tokove.

- Razlikuje operatore i rezultate njihove primjene.

- Razlikuje konverzije.

- Razlikuje operatore

poređenja. - Razlikuje logičke

operatore. - Razlikuje dodatne

operatore dodjele vrijednosti.



operandima različitog tipa i operatorima koji se primjenjuju na odgovarajući tip.

Vježba: - Primjeri

konverzija. Vježba: - Primjeri sa

operatorima poređenja.


logičkim operatorima.

Vježba: - Primjeri dodjele

vrijednosti. Vježba: - Operatori

inkrementiranja i dekrementiranja.

Pregled naredbi - Objašnjava tok

izvršavanja programa.

- Objašnjava jednostavne

- Analizira tok izvršavanja programa.

- Razlikuje pravilnu primjenu naredbi u


Vježba: - Primjeri

jednostavnijih programa.

66




(linijske) forme. programa i navodi naredbe koje ih realizuju.

- Objašnjava uslovne naredbe.

- Objašnjava

naredbe ciklusa (for, while, do).

- Objašnjava ostale naredbe koje mijenjaju tok izvršavanja programa (naredbe skoka: goto, break, continue).

zavisnosti od prirode problema.

- Razlikuje

jednostavne forme toka programa.

- Uočava različite oblike naredbi grananja.

- Daje izgled dijagrama toka konstrukcije if-else.

- Daje opšti oblik naredbe switch.

- Uočava različite oblike naredbi ponavljanja.


Vježba: - Naredbe skoka. Vježba: - Naredba if-else. Vježba: - Naredba switch. Vježba: - Naredba default. Vježba: - Naredba while. Vježba: - Naredba continue. Vježba: - Naredbe ciklusa

for, do i while.

Funkcije i organizacija programa - Objašnjava oblik i

namjenu funkcija. - Objašnjava pojam

standardne biblioteke.

- Objašnjava pojam ulaznih i izlaznih vrijednosti funkcija.

- Objašnjava pojam lokalnih i globalnih promjenljivih.

- Upoznaje deklaraciju i definiciju funkcije.

- Objašnjava pojam imena funkcije i pozivanje.

- Objašnjava formalne i stvarne argumente.

- Objašnjava problem predaje parametara po vrijednosti i po adresi.

- Objašnjava rekurziju i njenu primjenu u programima.

- Uočava namjenu funkcija.

- Ukazuje na potrebu kreiranja sopstvenih funkcija.

- Uočava potrebe za standardnim bibliotekama.

- Uočava ulazne i izlazne vrijednosti funkcija.

- Razlikuje lokalne i

globalne promjenljive.

- Razlikuje deklaraciju i definiciju.

- Uočava ime i generisanje funkcija.

- Razlikuje formalne i stvarne parametre.

- Razlikuje predaju parametara po vrijednosti i po adresi.

- Uočava potrebu za

- Razvija sistematičnost i odgovornost u radu.


Vježba: - Primjeri programa

sa funkcijama. Vježba: - Demonstrira

program koji koristi rekurziju.

67




korišćenjem rekurzija u programu.

Nizovi i pokazivači (pointeri) - Upoznaje pojam

nizova. - Objašnjava

elemente niza (ime, tip i indeks).

- Upoznaje pojam

pokazivača (pointera).

- Uočava značaj niza u programiranju.

- Uočava elemente niza u jeziku C.

- Uočava način inicijalizacije niza.

- Uočava način deklaracije niza.

- Razlikuje vrste inicijalizacije niza.

- Uočava način pristupanja elementima niza.

- Razlikuje dimenzije nizova.

- Shvata suštinu i značaj pokazivača.



sa nizovima. Vježba: - Primjeri programa

sa pokazivačima.

Strukture podataka - Upoznaje pojam

struktura. - Daje opšti oblik

deklaracije strukture.

- Upoznaje korisnički definisane tipove.

- Uočava strukturu na tip podataka i uči da primijeni na primjeru iz ličnog iskustva.

- Uočava strukturu. - Izrađuje primjer

strukture koja predstavlja model strukture.

- Shvata značaj primjene strukture.

- Uočava niz struktura.



sa strukturama.

Fajl kao tip podataka - Objašnjava

problem ulaza i izlaza u C jeziku.

- Definiše fajlove. - Objašnjava U/I

orijentisan na fajlove.

- Definiše pokazivač na fajl.

- Objašnjava manipulaciju sa fajlom.

- Uočava ulaz i izlaz u jeziku C.

- Uočava fajl. - Uočava ulaz-izlaz

orijentisan na fajlove.

- Uočava pokazivač na fajl.

- Uočava i radi primjere pristupa fajlu, kreiranje, otvaranje, zatvaranje,



sa fajlovima: kreiranje, otvaranja, zatavaranje, upis i čitanje.

68




- Nabraja vrijednosti argumenata mode i objašnjava njihovo značenje.

- Objašnjava binarnu datoteku i načine rada sa istom.

- Objašnjava tekstualnu datoteku i načine rada sa istom.

upisivanja i čitanja.

- Razlikuje vrijednosti argumenata mode.

- Razlikuje binarnu i

tekstualnu datoteku i uočava mjesta primjene.

Lociranje i alociranje memorije - Upoznaje pojam

upravljanja memorijom.

- Objašnjava dinamičko dodjeljivanje memorije.

- Nabraja funkcije za alociranje i dealociranje memorije.

- Uočava upravljanje memorijom.

- Uočava način

dinamičkog upravljanja memorijom.

- Razlikuje i na primjerima koristi funkcije za alociranje i dealociranje memorije.



za lociranje i dealociranje memorije.

Veza sa operativnim sistemima - Objašnjava vezu

programa i operativnih sistema.

- Upoznaje razvojno okruženje u kome rade današnji programi.

- Objašnjava korišćenje prevodilaca.

- Objašnjava neophodnu konfiguraciju potrebnu za rad.

- Ukazuje na izbor ispravnih instalacionih opcija.

- Opisuje pregled mogućnosti današnjih C/C++ prevodilaca.

- Uočava vezu između programa i operativnih sistema.

- Upotrebljava razvojno okruženje.

- Određuje

generisanje funkcija.

- Određuje definisanje klasa.

- Razlikuje specijalizacije funkcije i klase.

- Razlikuje uslove primjene generičke metode.

- Razlikuje mogućnosti prevodilaca.



za komunikaciju sa operativnim sistemom.

Osnove vizuelnog programiranja - Objašnjava klase i - Uočava vezu Vježba:

69




njihov interfejs. - Opisuje

projektovanje objekata sa kodom.

- Objašnjava forme,

datoteke, štampanje.

između vizuelnog i nevizuelnog načina programiranja.

- Upotrebljava klase i njihov interfejs.

- Na primjerima sagledava upotrebu projektovanja objekata sa kodom.

- Razlikuje i na primjerima koristi forme, datoteke.

- Raditi primjere projektovanja objekta sa kodom.

Vježba: - Raditi primjere sa

formama, datotekama.

70




učenik učenik učenik Osnove internet programiranja i web editori - Objašnjava osnove

internet programiranja.

- Navodi serije i protokole internet aplikacija.


web editore.

- Razlikuje osnovne pojmove internet aplikacija.

- Razlikuje i na primjerima koristi i upoređuje internet aplikacije.

- Razlikuje i na primjerima koristi web editore.


Vježba: - Prikazati različite

vrste internet aplikacija.

Vježba: - Dati primjere

prednosti i mana internet aplikacija.

Vježba: - Uraditi primjere u

web editorima. HTML (HyperText Markup Language) - Opisuje hipertekst.

- Objašnjava pojam i

vrstu taga. - Objašnjava

strukturu HTML stranice.

- Objašnjava

formatiranje i prelom.

- Objašnjava pojam listi.

- Objašnjava

definicione liste i liste unutar liste.

- Objašnjava boje u

HTML-u. - Objašnjava body

tag i img tag. - Objašnjava linkove.

- Objašnjava tabele. - Objašnjava frejm. - Objašnjava formu.

- Na primjeru uočava hipertekst.

- Primjenjuje tagove.

- Razlikuje i na primjerima koristi djelove HTML stranice.

- Primjenjuje formatiranje i prelom.

- Razlikuje i na primjerima koristi numerisane i nenumerisane liste.

- Razlikuje i na primjerima koristi definicione i liste unutar liste.

- Razlikuje i na primjerima koristi boje u HTML-u.

- Razlikuje i na primjerima koristi body tag i img tag.

- Razlikuje i na primjerima koristi linkove.

- Razlikuje i na primjerima koristi vrste i kolone.

- Razlikuje i na primjerima koristi promjenu dijela HTML stranice.

- Razlikuje i na primjerima koristi



Vježba: - Prikazati primer

hiperteksta. Vježba: - Raditi primjere sa

tagovima. Vježba: - Praktično pokazati

primjere HTML stranice.


formatiranja i preloma listi.

Vježba: - Uraditi primjere

numerisanih i nenumerisanih listi.

Vježba: - Uraditi primjer

liste unutar liste. Vježba: - Dati primjer

definisanja boja u HTML-u.

Vježba: - Dati primjer body

tag i img tag. Vježba: - Raditi primjere sa

linkovima. Vježba: - Raditi primjere sa

tabelama. Vježba: - Raditi primjere sa

71




djelove forme. frejmovima. Vježba: - Raditi primjere sa

fomama. CSS (Cascading Style Sheets) - Objašnjava pojam

CSS-a.

- Objašnjava CSS element.

- Objašnjava CSS

klase. - Objašnjava

atribute CSS elemenata.

- Razlikuje i na primjerima koristi načine formatiranja web stranice.

- Razlikuje i na primjerima koristi vrste elemenata.

- Radi primjere sa CSS klasama.

- Radi primjere sa atributima CSS elemenata.


Vježba: - Prikazati primjere

formatiraja web stranice.

Vježba: - Dati primjere CSS

elementa. Vježba: - Dati primjere CSS

klasa. Vježba: - Dati primjere za

atribute CSS elemenata.

JavaScript - Objašnjava Java

Script. - Objašnjava

promjenjive.

- Objašnjava tipove podataka.

- Objašnjava kontrole toka.

- Objašnjava nizove. - Objašnjava

funkcije.

- Objašnjava način rada sa više prozora i cookie.

- Objašnjava rad sa

pauzama i intervalima.

- Uočava potrebu korištenja JavaScript-a.

- Upoređuje promjenjive u JavaScript-u.

- Razlikuje i na primjerima koristi vrste i tipove podataka.

- Razlikuje i na primjerima koristi if, switch, while ...

- Na primjeru analizira formiranje nizova.

- Razlikuje i na primjerima koristi definisanje i pozivanje funkcija.

- Radi primjere sa više prozora.

- Radi primjere sa upotrebom Cookie.

- Na primjerima koristi pauze i intervale.


- Razvija

odgovornost u radu.



- Stiče sposobnost


Vježba: - Demonstrirati

primjere sa upotrebom JavaScript-a.


upotrebe promjenjivih.


upotrebe tipova podataka.


kontrolom toka. Vježba: - Raditi primjere sa

nizovoma (date, string objekat).


upotrebe funkcija. Vježba: - Raditi primjere

rada sa više prozora.


pauzama i intervalima.

72




Serverski skriptni jezici - Objašnjava

PHP(Hypertext Preprocessor).

- Objašnjava PHP

promjenjive. - Objašnjava tipove

podataka. - Objašnjava

promjenjive.

- Objašnjava operatore i izraze.

- Objašnjava

Inkrement / Dekrement.

- Objašnjava

naredbe.

- Objašnjava petlje.

- Objašnjava nizove.

- Objašnjava integraciju PHP i HTML.

- Objašnjava funkcije.

- Objašnjava globalne i lokalne promjenjive.

- Objašnjava bazu

podataka (MySQL). - Objašnjava PHP

mySQL funkcije.

- Na primjerima sagledava upotrebu PHP-a.

- Na primjerima

sagledava upotrebu PHP promjenjivih.

- Razlikuje i na

primjerima koristi tipove podataka.

- Na primjerima sagledava upotrebu promjenjivih.

- Razlikuje i na primjerima koristi operatore i izraze.

- Razlikuje i na

primjerima koristi Inkrement / Dekrement.

- Razlikuje i na primjerima koristi vrste naredbi.

- Razlikuje i na primjerima koristi vrste petlji.

- Na primjerima sagledava upotrebu nizova.

- Pravi integraciju PHP i HTML.

- Pravi funkcije u PHP-u.

- Pravi globalne i lokalne promjenjive.

- Na primjerima sagledava upotrebu MySQL.

- Na primjerima sagledava upotrebu PHP mySQL funkcija.


upotrebe PHP-a. Vježba: - Dati primjere

upotrebe PHP promjenjivih.

Vježba: - Raditi primjer sa

tipovima podataka. Vježba: - Raditi primjer sa

promjenjivima. Vježba: - Raditi primjer sa

operatorima i izrazima.

Vježba: - Radit primjere sa

Inkrement / Dekrement-om.

Vježba: - Raditi primjer sa if

else ... Vježba: - Prikazati primjere

sa petljom. Vježba: - Raditi sa nizovima.

Vježba: - Radi primjere sa

integracijom PHP i HTML.

Vježba: - Radi primjere sa

funkcijama. Vježba: - Raditi primjere sa

MySQL Vježba: - Raditi primjere sa

PHP mySQL funkcijama

73

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - L. Kraus: Programski jezik C++ sa rešenim zadacima, Akademska misao, 1992. - L. Kraus: Rešeni zadaci iz programskog jezika C++, Akademska misao, 2003. - B. Stroustrup: C++, Mikro knjiga, Beograd, 2001. - A. Hansen: Programiranje na jeziku C, Mikro knjiga, Beograd, 1991. - J. Niederst Robbins: Web dizajn, Mikro knjiga, 2003. - M. Holzschlag: HTML i CSS, Kompjuter biblioteka, 2008. - B. McCarty: PHP 4 – Osnove, Kompjuter biblioteka, 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računari sa odgovarajućim softverom, projektor i projekciono platno. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi. - Usmena provjera znanja (najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom


klasifikacinom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u



- Pregled osnovnih tipova tipova podataka

- Praktična nastava - Programiranje u jeziku C

- Operatori C jezika i izrazi - Praktična nastava - Programiranje u jeziku C - Naredbe - Praktična nastava - Programiranje u jeziku C - Funkcije i organizacija

programa - Praktična nastava - Programiranje u jeziku C

- Nizovi i pokazivači - Praktična nastava - Programiranje u jeziku C - Strukture podataka - Praktična nastava - Programiranje u jeziku C - Fajlovi - Praktična nastava - Programiranje u jeziku C - Lociranje i alociranje

memorije - Praktična nastava - Programiranje u jeziku C

- Komunikacija sa operativnim sistemom

- Praktična nastava - Programiranje u jeziku C

- Programerski postupci i tehnike

- Osnove računarstva sa vježbama

- Dobijanje izvršnog programa, algoritam

- Funkcije i organizacija programa

- Aplikativni softver i multimedijalni sistemi sa vježbama

- Programsko okruženje, standardne biblioteke

74

1.2.8. RAČUNARSKE MREŽE 1. Naziv predmeta: RAČUNARSKE MREŽE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I II III 72 72 IV 66 66

Ukupno 138 138 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje računarske mreže kao i pojedinih komponenti računarskih mreža. - Upoznavanje terminologije računarskih mreža. - Poznavanje osnovnih komponenti računarskih mreža i principa njihovog rada. - Poznavanje strukture računarskih mreža. - Poznavanje osnovnih zahtjeva i problema u rješavanju računarskih mreža. - Poznavanje standarda i protokola u međusobnom povezivanju računara. - Upoznavanje novih pravaca razvoja tehnologije računarskih mreža. - Osposobljava se za sastavljane računarske mreže od raspoloživih komponenti. - Osposobljavanje za korišćenje potrebnog softvera za povezivanje računarskih

mreža. - Upoznavanje principa i načina traženja informacija, izvora, proizvođača

komponenti računarskih mreža. - Praćenje i pravilno vrednovanje novih dostignuća u informatičkoj tehnologji. - Razvijanje osnovnih kompetencija za samostalan rad u struci. - Osposobljavanje za savjetodavne usluge i komunikaciju sa korisnicima.

75





Uvod u mreže za prenos podataka - Definiše računarske

mreže. - Nabraja vrste

mreža prema složenosti.

- Definiše prostu

mrežu. - Definiše složenu

mrežu. - Definiše značaj

računarskih komunikacija.

- Shvata značaj računarskih mreža u prenosu informacija.

- Razlikuje mreže prema složenosti.

- Razlikuje računarsku od ostalih tipova mreža (kablovske, telefonske).

- Skicira računarsku mrežu.

- Skicira proste i složene mreže.

- Shvata značaj

računarskih komunikacija.



za saradnju.

- Uporediti konfiguracije i elemente proste i složene računarske mreže.

Klasifikacija računarskih mreža - Definiše bitne

elemente načina prenosa podataka.

- Definiše smjer

prenosa. - Definiše serijski i

paralelni način prenosa podataka.

- Definiše sinhroni i asinhroni prenos

- Nabraja mreže

prema tehnici prenosa.

- Uočava bitne karakteristike načina prenosa podataka (smjer, broj kanala, usaglašenost rada, tehnika prenosa).

- Razlikuje vrste veza (simpleksna, poludupleksna, dupleksna).

- Skicira vrste veza. - Razlikuje serijski i

paralelni prenos. - Uočava prednosti

serijskog i paralelnog prenosa.

- Razlikuje sinhroni i asinhroni prenos.

- Uočava "ram" i njegove bitne elemente.

- Skicira "ram". - Razlikuje mreže

prema tehnici prenosa.


za saradnju. - Razvija sposobnost

opažanja.

- Pripremiti prezentaciju LAN mreže.

- Na primjerima

analizirati komutaciju paketa.

- Na primjerima

analizirati ram. - Na primjerima

upoređivati vrste komutacija.

76




- Nabraja komutacije

(povezivanje). - Definiše

komutaciju linija (kanala).

- Definiše komutaciju poruka.

- Definiše komutaciju paketa.

- Nabraja mreže

prema vrsti usluga (konekcione i beskonekcione).

- Navodi podjelu

mreža prema veličini.

- Defniše lokalnu

mrežu. - Definiše gradsku

mrežu. - Definiše globalnu

računarsku mrežu. - Definiše bežičnu

mrežu. - Definiše Internet.

- Upoređuje difuznu i komutiranu mrežu.

- Razlikuje komutacije.

- Skicira komutaciju linija (kanala).

- Skicira komutaciju

poruka. - Skicira komutaciju

paketa. - Upoređuje

komutaciju linija, poruka i paketa.

- Razlikuje konekcionu i beskonekcionu mrežu.

- Skicira konekcionu i beskonekcionu mrežu.

- Analizira prednosti i mane konekcionih i beskonekcionih mreža.

- Razlikuje mreže prema veličini (lokalne, gradske i globalne).

- Upoređuje mreže prema karakteristikama.

- Skicira topologiju mreže.

- Analizira značaj navedenih mreža u komunikaciji i razmjeni informacija.

Komunikacioni uređaji - Upoznaje uloge

komunikacionih uređaja.

- Objašnjava karakteristike i princip rada modema.

- Objašnjava principe modulacione

- Razlikuje komunikacione uređaje.

- Analizira standarde u komunikaciji između modema.

- Uočava prednosti i

mane modulacionih tehnika.



- Na primjeru analizirati interfejs kao hardversko i / ili softversko rješenje koje omogućava povezivanje.

77




tehnike, kompresije podataka i korekcije greške.

- Definiše: multiplekser, koncentrator, most, preklopnik, ruter, vratnice, interfejs.

- Nabraja medijume za prenos podataka.

- Nabraja oblike fiksnog prenosnog puta.

- Objašnjava korišćenje fiksnog prenosnog puta.

- Objašnjava korišćenje upredene parice, koaksijalnog kabla i optičkog vlakna.

- Razlikuje tipove multipleksera.

- Analizira interfejs za povezivanje dva sistema različitih karakteristika.

- Razlikuje oblike

fiksnog prenosnog puta.

- Uočava gdje se koriste pojedini fiksni prenosni putevi.

- Uočava prednosti optičkog vlakna.

- Razlikuje vrste optičkih vlakana.

78




učenik učenik učenik Arhitektura računarskih mreža - Definiše pojam

mrežne arhitekture.

- Objašnjava sastav mrežne arhitekture

- Nabraja oblike

arhitektura. - Definiše troslojni

model. - Objašnjava

hijerarhiju protokola.

- Definiše pojam mrežnog protokola.

- Nabraja i objašnjava osobine i elemente mrežnog protokola.

- Navodi funkcije protokola.

- Definiše i nabraja nivoe organizacije mrežne komunikacije.

- Demonstrira generalnu mrežnu arhitekturu i komuniciranje u mreži na bazi protokola.

- Definiše OSI model (Open System Interconnection – otvoreni sistem međupovezivanja).

- Nabraja nivoe modela.

- Objašnjava

standardizaciju mreža.

- Objašnjava standardizaciju u oblasti telekomunikacija.

- Opisuje protokol sloja veze HDLC

- Razlikuje osnovne pojmove protokola: entitet, sistem, protokol, PDU (protokolska jedinica podataka).

- Razlikuje hijerarhijsku i distribuiranu arhitekturu.

- Razlikuje elemente i karakteristike mrežnog protokola.

- Uočava funkcije protokola.

- Razlikuje nivoe mrežne komunikacije: nivo mrežnog pristupa, transportni nivo i nivo aplikacije.

- Skicira generalnu mrežnu arhitekturu.

- Skicira

komuniciranje u mreži na bazi protokola.

- Skicira OSI model. - Analizira i razlikuje

nivoe OSI modela. - Razlikuje nivoe OSI

modela i njihove funkcije.

- Shvata značaj standardizacije mreža.

- Ocjenjuje uticaj organizacija za standardizaciju.

- Uočava zbog čega

se protokol sloja veze najčešće koristi pri


u radu.

- Prikazati listu standarda.

- Na primjerima

objasniti standardizaciju.

79




(High-level Data Link Control).

- Definiše elemente protokola HDLC.

- Definiše protokol sloja mreže X.25.

- Objašnjava frame

relay tehniku prenosa ramova.

sinhronom prenosu. - Upoređuje OSI

referentni model i protokol X.25.

- Uočava karakteristike prenosa frame relay tehnikom.

Lokalne računarske mreže - Definiše lokalnu

mrežu. - Nabraja medijume

koji se koriste u lokalnim mrežama.

- Nabraja topologije mreža.

- Objašnjava protokol za pristup medijumu.

- Objašnjava Aloha protokol.

- Objašnjava CSMA (Carrier Sense Multiple Access Protocols) protokol.

- Objašnjava klijent - server model.

- Objašnjava povezivanje više lokalnih mreža.

- Uočava značaj uvođenje LAN mreža.

- Razlikuje osobine i elemente LAN mreža.

- Razlikuje nivoe organizacije LAN mreže.

- Razlikuje osnovne topologije mrežne arhitekture za LAN mreže.

- Skicira topologije LAN mreže.

- Razlikuje prenosne medijume i njihove karakteristike.

- Skicira povezivanje

lokalnih mreža.

- Na konkretnom primjeru objasniti funcionisanje LAN mreže (na primjer Školska LAN mreža).

Internet - Definiše pojam

globalne mreže. - Nabraja osnovne

komponente globalne mreže.

- Objašnjava topologije podmreža.

- Definiše bežične mreže.

- Definiše internet

usluge. - Objašnjava fizičko

povezivanje računara.

- Određuje osnovne komponente i diskutuje topologije podmreža.

- Shvata značaj korišćenja bežičnih mreža.

- Analizira funkcije podmreža i elemente koji je sačinjavaju.

- Navodi primjere mreža u našoj zemlji.

- Razlikuje najčešće

- Razvija pozitivan stav prema tehničkoj kulturi.

- Uz pomoć nastavih sredstava demonstrirati pretragu Interneta.

- Objasniti i izdvojiti

elemente IP adrese, na zadatim primjerima.

- Na primjerima

registruje korisnika na Internet.

- Na primjerima

analizirati klase IP

80




- Objašnjava postupak registracije korisnika.

- Objašnjava instaliranje komunikacionih programa.

- Definiše TCP/IP protokol (Transmission Control Protocol).

- Objašnjava TCP/ IP okruženje.

- Nabraja slojeve

TCP/IP protokola. - Definiše IP protokol

(Internet protocol). - Definiše

organizaciju i adresiranje na Internetu.

- Objašnjava programe za pretraživanje.

korišćene internet usluge.

- Planira korišćenje internet usluga.

- Shvata značaj internet usluga u modernoj komunikaciji.

- Razlikuje načine povezivanja na Internet.

- Razlikuje slučajeve registracije korisnika na Internet.

- Instalira komunikacioni program.

- Skicira TCP/IP

okruženje. - Analizira i razlikuje

nivoe TCP/IP protokola.

- Razlikuje slojeve TCP/IP protokola.

- Uočava karakteristike pojedinih slojeva TCP/IP protokola.

- Uočava značaj IP protokola u međumrežnom radu.

- Razlikuje simboličku i numeričku adresu.

- Analizira

karaktersitike programa za pretraživanje.

- Koristi programe za pretraživanje.

adresa.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Z. Urošević: Računarske mreže za IV razred elektrotehničke škole, Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. - Prof. dr M. Pejanović-Đurišić: Računarske mreže i komunikacije, Viša

elektrotehnička škola, Podgorica, 1999. - Dr R. Janković: Računarske mreže, Prevod sa engleskog

81

- Dr Ž. Tošić, M. Ranđelović: Računari za III razred elektrotehničke škole – obrazovni profil elektrotehničar računara, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.

- N. Klem: Informatika - udžbenik za I razred gimnazije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Podgorica, 2008.

- N. Klem: Računarstvo i informatika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.

- N. Klem, N. Perin, N. Praščević: Računarstvo i informatika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.

- Ž.Tošić, M. Ranđelović: Računari, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računari sa odgovarajućim softverom, mrežne komponente, projektor i

projekciono platno. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno. - Usmeno (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu). - Pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacionom periodu; - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer računarske tehnike i informatike; - diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike i telekomunikacija. 10. Povezanost predmeta


- Računarski sistem - Osnovi računarstva - Praktična nastava

- Princip rada, komponente

- Mrežne kartice - Osnovi računarstva - Praktična nastava

- Princip rada, instalacija, podešavanje parametara

- Operativni sistem - Operativni sistemi - Praktična nastava

- Aplikacije operativnog sistema zaduženih za mreže

- Magistrale - Digitalna elektronika - Osnovi računarstva - Praktična nastava

- Vodovi - Matična ploča

- Deponovanje i reciklaža - Ekologija i zaštita životne sredine

- Zaštita životne sredine

- Lokalne računarske mreže - Praktična nastava - Računarske mreže - Internet - Praktična nastava - Računarske mreže

82

1.2.10. BAZE PODATAKA 1. Naziv predmeta: BAZE PODATAKA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I II III 72 72 IV 33 33 66

Ukupno 105 33 138 Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje znanja sa područja baza podataka, informatike i razvoja aplikativnog

softvera. - Instaliranje softvera za baze podataka. - Sticanje osnovnih znanja iz obrade podataka. - Kreiranje baza podataka. - Razvijanje osnovnih vještina, zahtjeva, problema i rješenja pri međusobnom

povezivanju datoteka u baze podataka. - Osposobljavanje za samostalan rad sa bazama podataka. - Upotrebljavanje stručne literature i dobijanje informacija. - Razumjevanje standarda iz oblasti informatike i baza podataka. - Povezivanje stečenih znanja i iskustava pri izradi baza podataka. - Razvijanje sposobnosti kolektivnog i projektantskog rada. - Prezentovanje programskih rješenja. - Pravilno upotrebljavanje elektronskih izvora podataka i informacija.

83





Osnovni pojmovi o bazama podataka - Upoznaje pojam IS

(informacionog sistema).

- Nabraja komponente informacionog sistema.

- Nabraja vrste informacionog sistema.

- Definiše pojam baze podataka, DBMS (Data Base Managment System) i model podataka.

- Upoznaje arhitekturu baze podataka.

- Nabraja jezike za rad sa bazama podataka.

- Nabraja faze životnog ciklusa baze podataka.

- Shvata značaj IS. - Razlikuje

komponente IS. - Određuje osnovne

funkcije IS. - Razlikuje osnovne

pojmove baze podataka.

- Razlikuje nivoe

baze podataka.

- Razlikuje jezike za rad sa bazama podataka.

- Razlaže životni ciklus baze podataka na faze.


- Razvija svijest o

uređenosti u sistemu prirodnih nauka.

- Prikazati arhitekturu baze podataka po različitim nivoima.

Modeliranje podataka - Upoznaje se sa

pojmovima entitet, atribut i veza.

- Definiše različite tipove veza.

- Ilustruje E-R

(objekat - veza) dijagram.

- Upoznaje složene veze.

- Upoznaje se sa relacijskim modelom.

- Nabraja transformacijska pravila.

- Razlikuje osnovne pojmove za modeliranje baze podataka.

- Upoređuje i razlikuje veze po funkcionalnosti.

- Crta dijagram modela baze podataka.

- Razlikuje i crta dijagrame za složene veze.

- Uočava relaciju i njene elemente.

- Razlikuje transformacijska pravila.



- Pokazati E-R dijagrame za različite baze podataka.

Relaciona algebra - Definiše pojam

relacione algebre. - Analizira algebru

koja služi za - Razvija

sistematičnost u - Kreirati upite za

različite baze

84




- Nabraja i definiše

operatore u relacionoj algebri.

- Demonstrira primjere upita nad bazama podataka.

pravljenje upita. - Razlikuje operatore

u relacionoj algebri.

- Radi primjere i analizira upite za različite baze podataka.

radu. - Razvija tačnost i



za saradnju.

podataka.

Fizička građa baze podataka - Nabraja elemente

fizičke građe baze podataka.

- Definiše pristup na osnovu primarnog ključa.

- Razlikuje elemente fizičke građe podataka.

- Razlikuje datoteke na osnovu pristupa pomoću primarnog ključa.


- Prikazati različite organizacije datoteka.

85




učenik učenik učenik Integritet podataka - Definiše pojam

integriteta podataka.

- Nabraja integritete podataka.

- Shvata značaj integriteta podataka.

- Razlikuje integritete podataka.


Vježba: - Objekti u MS

Access-u. Vježba: - Kreiranje baze

podataka iz šablona.

Vježba: - Kreiranje prazne

baze podataka. Vježba: - Kreiranje tabele

upotrebom čarobnjaka.

Vježba: - Kreiranje tabela iz

pogleda (Designed View).

Normalizacija podataka - Upoznaje se sa

pojmom normalizacije baze podataka.

- Definiše i nabraja normalne forme.

- Radi primjere za normalizaciju podataka.

- Razlikuje normalne forme.

- Analizira tabele po normalnim formama.


Vježba: - Dodavanje,

promjena, i brisanje polja u tabeli.

Vježba: - Podešavanje tipova

podataka. Vježba: - Unos podataka.

Indeksiranje baze podataka - Definiše pojam

indeksiranja baze podataka.

- Nabraja indekse.

- Uočava prednosti indeksiranja.

- Oblikuje indeks kao

pomoćnu tabelu.

- Razvija spremnost za timski rad i pozitivnu orijentaciju prema zanimanju.

Vježba: - Povezivanje

tabela. Vježba: - Kreiranje forme

pomoću čarobnjaka.

Vježba: - Korišćenje forme

za dodavanje, prikazivanje i obradu podataka.

SQL - Definiše tipove

podataka u SQL-u. - Objašnjava

formiranje tabele. - Objašnjava

- Razlikuje tipove podataka.

- Formira tabelu pomoću naredbe CREATE TABLE.

- Upotrebljava


Vježba: - Izrada upita. Vježba: - Zadavanje

kriterijuma. Vježba:

86




promjenu strukture tabele.

- Objašnjava unos

podataka. - Objašnjava

selekciju podataka. - Nabraja uslovne

izraze.

- Objašnjava oblikovanje izlaznih rezultata.

- Objašnjava sortiranje.

- Objašnjava

ograničavanje izlaznih rezultata.

naredbu ALTER TABLE za promjenu strukture tabele.

- Upotrebljava naredbu INSERT.

- Upotrebljava naredbu SELECT.

- Na primjerima kreira uslovne izraze.

- Uočava mogućnosti SELECT naredbe.

- Rješava primjere sortiranja podataka.

- Rješava primjere za ograničavanje izlaznih rezultata.

- Sortiranje rezultata upita.

Vježba: - Kreiranje i

ažuriranje izvještaja

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. Manger: Baze podataka – skripta, Sveučilište u Zagrebu, Zagreb, 2008. - S. Novalis, D. Jones: Access 2002 VBAI, Kompjuter biblioteka, Svetlost, Čačak,

2002. - R. Vujnović: SQL i relacijski model podataka, Znak, Zagreb, 1995. - R Jennigs: Vodič kroz Micrsoft Access 2000, CET, Svetlost, Čačak, 2000. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa odgovarajućim softverom, projektor i projekciono platno. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi. - Usmena provjera znanja (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom



klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer računarske tehnike i informatike; - diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike i telekomunikacija; - diplomirani matematičar - smjer računarske nauke.

87

10. Povezanost predmeta


- Električna svojstva materije - Ekektrotehnički materijali - Struktura materije - Provodnici, poluprovodnici

- Elektromagnetizam - Elektrotehnički materijali - Praktična nastava

- Magnetni materijali

- Naizmjenična struja - Praktična nastava - Uticaj struje na čovjeka

88

1.2.11. PREDUZETNIŠTVO 1. Naziv predmeta: PREDUZETNIŠTVO 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I II III IV 40 26 66

Ukupno 40 26 66 3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje preduzetničkih sposobnosti. - Sticanje znanja o razvoju biznis ideje. - Sticanje znanja o izradi biznis plana. - Sticanje znanja i vještina za osnivanje privrednog društva. - Sticanje znanja i vještina za upravljanje malim privrednim društvom. - Osposobljavanje za rad u timu. - Osposobljavanje za primjenu moderne vrste komunikacije. - Osposobljavanje za prezentovanje rezultata rada uz pomoć savremenih

tehnologija.

89

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI




Biznis ideja i biznis plan - Upoznaje pojam

biznis ideja. - Opisuje nastanak

biznis ideje. - Nabraja i

opredjeljuje se za poslovnu ideju.

- Nabraja moguće vrste djelatnosti.

- Opisuje pojam biznis plan.

- Upoznaje pojmove:

vizija, misija, strategija, ciljevi.

- Upoznaje postupak

istraživanja tržišta. - Upoznaje pojmove:

marketing plan i plan prodaje.

- Opisuje elemente

finansijskog plana privrednog društva.

- Objašnjava

neophodnost očuvanja životne sredine.

- Rezimira biznis

plan. - Prezentuje biznis

plan.

- Suočavajući argumente kritički procjenjuje kvalitet poslovne ideje u skladu sa postulatima tržišnog poslovanja.

- Uviđa važnost izrade biznis plana u kontekstu obezbjeđivanja podrške, kako unutar samog privrednog društva tako i od strane eksternih partnera (investitora, kreditora).

- Razlikuje pojmove: vizija, misija, strategija.

- Kroz primjere obrazlaže ciljeve privrednog društva.

- Kroz primjere obrazlaže postupak istraživanja tržišta na novom primjeru.

- Izvodi zaključke o potencijalnoj konkurenciji.

- Izvodi zaključak o potencijalnim kupcima / korisnicima usluga.

- Vrši opis proizvoda / usluga. - Uviđa značaj

sprovođenja kontrole kvaliteta proizvoda / usluga.

- Kroz primjere obrazlaže elemente finansijskog plana privrednog društva.

- Razvija kreativnost.


postizanja kompromisa.

- Razvija analitičko

mišljenje. - Razvija

odgovornost u radu.

- Razvija marljivost i

preciznost.

- Poželjno je učenicima ukazati na primjere.

- Organizovati

prisustvo predstavnika realnog privrednog društva.

- Primjena tehnika

za unapređenje razmišljanja, npr. Eksperiment šest šešira.

- Kao model može da

posluži biznis plan realnog privrednog društva.

- Pripremiti

integralnu cjelinu od elemenata biznis plana.

90




- Sarađuje kod izrade plana očuvanja životne sredine za konkretno privredno društvo.

- Oblikuje dinamiku realizacije biznis plana.

- Kritički procjenjuje slabosti sačinjenog biznis plana.

Osnivanje privrednog društva Ime privrednog društva - Nabraja moguća

rješenja za ime privrednog društva.

- Opredjeljuje se za ime privrednog društva u skladu sa propisima i poštujući principe jednostavnosti i jedinstvenosti.

- Razvija logičko mišljenje i sposobnost za pravilno rasuđivanje i zaključivanje.

- Rad u grupama: učenici predlažu moguća rješenja a nakon toga, kroz diskusiju, donose odluku.

Vizuelni identitet privrednog društva - Upoznaje elemente

i značaj oblikovanja vizuelnog identiteta privrednog društva.

- Oblikuje vizuelni identitet privrednog društva.


- Rad na računaru: učenici koriste programe za obradu teksta i slika.

Registracija privrednog društva - Upoznaje postupak

registracije privrednog društva.

- Opisuje moguće

oblike organizovanja privrednog društva.

- Popunjava formulare za registraciju privrednog društva.

- Sprovodi aktivnosti na pribavljanju pečata i štambilja.

Otvaranje računa kod poslovne banke - Opisuje postupak

otvaranja računa kod poslovne banke.

- Popunjava formulare za otvaranje računa kod poslovne banke.

- Obavlja postupak otvaranja računa kod poslovne banke.

- Izrada organograma privrednog društva.

Poslovni kodeks preduzeća - Upoznaje pojam

poslovni kodeks - Popunjava

formulare za

91




privrednog društva. - Nabraja elemente

poslovnog kodeksa

otvaranje računa kod poslovne banke.

- Obavlja postupak otvaranja računa kod poslovne banke.

Organizaciona struktura privrednog društva - Upoznaje tipove

organizacione strukture privrednog društva.

- Pronalazi sličnosti i razlike između različitih tipova organizacionih struktura privrednog društva.

Rad u sektorima i poslovanje privrednog društva - Upoznaje različite

nivoe upravljanja privrednim društvom.

- Upoznaje postupak

zasnivanja radnog odnosa u privrednom društvu.

- Upoznaje postupak izrade godišnjeg izvještaja o radu.

- Pronalazi sličnosti i razlike u nivoima upravljanja privrednim društvom.

- Popunjava prijavu o slobodnom radnom mjestu.

- Učestvuje u izradi

jednostavnog godišnjeg izvještaja o radu.

- Razvija sposobnost snalaženja u hijerarhiji socijalnih odnosa.

- Kao model može da posluži konkurs za prijem u radni odnos objavljen u dnevnoj štampi.

Služba opštih poslova - Nabraja i opisuje

aktivnosti u okviru službe opštih poslova.

- Obavlja usmenu i pisanu komunikaciju unutar privrednog društva i sa eksternim partnerima.

- Tehnički održava internet sajt privrednog društva.

- Šalje i prima poštu i druge službene materijale.

- Razvija spremnost i sposobnost za saradnju.

- Razvija

odgovornost u radu.

- Rad u grupama od tri do pet učenika.

- Upotrebljavati kancelarijsku opremu (telefon, faks, fotokopir aparat, skener, štampač).

Sektor marketing - Upoznaje pojam

marketinga. - Opisuje postupak

istraživanja tržišta. - Upoznaje pojam i

elemente marketing miksa:

- Kroz primjere obrazlaže strukturu asortimana proizvoda / usluga.

- Sprovodi postupak formiranja cijene proizvoda / usluga.

- Razvija komunikativnost, efikasnost u radu, marljivost i preciznost.

- Rad na računaru: učenici koriste programe za obradu teksta i slika, kao i programe za elektronsku

92




proizvod, cijena, promocija i distribucija.

- Kroz primjere obrazlaže važnost i načine promocije.

- Upoređuje moguća rješenja za reklamni slogan i reklamnu poruku privrednog društva.

- Upoređuje moguće forme i sadržaje reklamnog materijala.

- Planira način reklamiranja privrednog društva, odnosno

proizvoda / usluge. - Kroz primjere

obrazlaže moguće načine distribucije.

komunikaciju. - Dati učenicima da

urade reklamni materijal.

Sektor komercijala - Upoznaje vrste i

elemente dokumentacije koja prati poslove nabavke i prodaje.

- Izrađuje ponudu, porudžbenicu, predračun, upit, račun i ostala dokumenta iz oblasti poslova nabavke i prodaje.


Sektor finansija i računovodstvo - Opisuje postupak

obračuna zarada i obračuna poreza i doprinosa.

- Upoznaje blagajničke poslove.

- Upoznaje postupak plaćanja dospjelih obaveza i naplate dospjelih potraživanja.

- Kroz primjere obrazlaže način obračuna zarada, poreza i doprinosa.

- Obavlja blagajničke poslove.

- Obavlja poslove plaćanja dospjelih obaveza i naplate dospjelih potraživanja.

- Podstiče razvoj tačnosti, preciznosti i urednosti.

- Formira stav o

preuzimanju odgovornosti.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Vukotić: Preduzetništvo i biznis, Ekonomski fakultet, Podgorica, 1996. - J. Manojlović, S. Ignjatović: Poslovna i službena korespondencija za I razred,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. - D. Bogdanović, G. Ivanišević: Osnovi ekonomije za I razred, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 2004. - D. Dragiđić, B. Ilić, B. Medojević, M. Pavlović: Osnovi ekonomije za II razred,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004.

93

- R. Rajović: Osnovi prava za I razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004.

- Publikacija »Moj Biznis«, Montenegro Biznis Alijansa, Podgorica, 2004. - H. Potit: Kako započeti sopstveni biznis, CID, Podgorica, 1997. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računari, projektor, projekciono platno, fax, telefon, skener, štampač i fotokopir

aparat. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno. - Usmena provjera znanja (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom



klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani ekonomista. 10. Povezanost predmeta


- Rad u sektorima i poslovanje privrednog društva

- Poslovna komunikacija - Korespondencija - Zasnivanje radnog odnosa

u privrednom društvu - Postupak izrade godišnjeg

izvještaja o radu

94

1.2.12. PRAKTIČNA NASTAVA 1. Naziv predmeta: PRAKTIČNA NASTAVA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I 144 144 II 144 144 III 216 216 IV 198 198

Ukupno 702 702 Napomene - Odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. - Praktična nastava se obavlja u školskim radionicama, kod poslodavca ili

kombinovano. - Vježbe u okviru pojedinih tema mogu biti obrađene problemski, korišćenjem

metodologije nastave orijentisane ka aktivnostima, tj. samostalnim radom učenika u grupama, u sljedećim koracima: informisanje, planiranje, odlučivanje, realizacija, kontrola i procjena (evaluacija).

3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje kompetencija za planiranje, pripremu i kontrolu procesa rada. - Razvijanje onovnih kompetencija za samostalan rad u struci. - Razvijanje smisla za organizovan praktičan rad, tačnost, sistematičnost i

urednost. - Osposobljavanje za rukovanje alatima, mjernim instrumentima, uređajima i

opremom. - Osposobljavanje za ispitivanje i osnovno održavanje hardvera personalnog

računara. - Osposobljavanje za postavljanje, ispitivanje i održavanje računarskih mreža. - Poznavanje osnovnih principa i tehnika programiranja. - Poznavanje osnovnih programerskih alata za izradu programa i rad sa njima. - Poznavanje osnovnih tehnologija - skript jezika Web programiranja i rad u njima. - Poznavanje osnovnih principa i alata za rad sa bazama podataka. - Upoznavanje sa korišćenjem prateće dokumentacije i kataloga proizvođača

opreme. - Praktična obučenost za korišćenje informatičkih znanja i praćenje dostignuća u

svijetu iz oblasti struke. - Osposobljavanje za primjenu higijensko–tehničkih mjera zaštite životne i radne

sredine. - Osposobljavanje za savjetodavne usluge i komunikaciju sa korisnicima. - Praktično upoznavanje sa važnošću organizacije rada i racionalnog korišćenja

energije. - Sticanje radnih navika i tehnološke discipline. - Razvijanje motivacije za usavršavanje u struci.

95





Uvod - Upoznaje se sa

školskom radionicom i radnim mjestom.

- Upoznaje se sa vođenjem dnevnika praktične nastave.

- Uviđa vezu i razlike između teorije i prakse.

- Poznaje vođenje

dnevnika praktične nastave.

- Razvija osjećaj odgovornosti.

- Izvršiti podjelu učenika po grupama.

- Objasniti prethodno definisanu strukturu dnevnika praktične nastave i način vođenja.

Higijensko-tehnička zaštita (HTZ), elektro zaštita, prva pomoć - Upoznaje se sa

osnovnim ciljevima, principima i sredstvima higijensko-tehničke zaštite.

- Upoznaje osnovne zahtjeve, zadatke i lična i kolektivna sredstva elektro zaštite.

- Shvata značaj primjene principa HTZ i elektro zaštite na radnom mjestu.

- U pretpostavljenim uslovima strujnog udara, pruža prvu pomoć.

- Upotrebljava sredstava lične i kolektivne zaštite.

- Razvija i podstiče potrebu poštovanja principa elektro zaštite u radnom okruženju.

- Razvija osjećaj odgovornosti.

Vježba: - Pokazivanje i

demonstracija upotrebe ličnih sredstava HTZ.

Vježba: - U pretpostavljenim

uslovima strujnog udara pojedinca, uvježbati postupke pružanja prve pomoći.

Alati i rukovanje alatima - Upoznaje osnovne

mehaničarske alate i rad sa njima pri: mjerenju, obilježavanju, sječenju, bušenju, brušenju itd.

- Mjerenje pomičnim mjerilom.

- Nabraja i opisuje

osnovne tipove električarskih ručnih alata, osobine i načine njihovog korišćenja.

- Upotrebljava alate pri radu.

- Razlikuje ulogu pojedinih alata i njihovih djelova.

- Mjeri metrom i

pomičnim mjerilom.

- Rukuje alatima za obilježavanje, sječenje, bušenje i brušenje.

- Koristi osnovne ručne električarske alate.

- Razumije potrebu zaštite na radu.

- Razvija pravilan odnos prema upotrebi i održavanju alata.

Vježba: - Izvršiti spajanje

provodnika prostim vezivanjem, sa i bez alata, i vršiti poređenje.

Vježba: - Na datim

predmetima izmjeriti dimenzije pomičnim mjerilom.

Vježba: - Koristeći izolovana

kliješta napraviti završne stopice provodnika.

Osnovni mašinski elementi - Nabraja i opisuje

osnovne vrste mašinskih elemenata prema njihovoj upotrebi u elektrotehnici.

- Razlikuje i upotrebljava mašinske elemente: navoje, matice, podloške, ležajeve, osovine, klinove, remene,

- Razvija osjećaj o potrebi zaštite na radu.

- Uviđa potrebu i značaj timskog rada.

Vježba: - Odrezati, bušiti i

obraditi komade lima i povezivati ih odgovarajućim navojima, maticama i

96




- Upoznaje maziva. remenice, zupčanike, opruge, zakovice i dr.

- Zna vrste, osobine i ulogu maziva.

podloškama, prema zadatim skicama.

Vježba: - Odrediti prenosne

odnose za date parove remenica ili zupčanika.

Elektrotehnički materijali - Upoznaje se sa

osnovnim podjelama, vrstama i osobinama elektrotehničkih materijala.

- Upoznaje različite oblike i profile elektrotehničkih materijala.

- Opisuje upotrebu

raznih vrsta elektrotehničkih materijala.

- Razlikuje vrste i osobine osnovnih elektrotehničkih materijala.

- Vrši upoređenje

raznih materijala, oblika i profila prema njihovim osobinama.

- Upotrebljava elektrotehničke materijale na osnovu njihovih osobina.

- Razvija sposobnost preciznost i sigurnosti u radu.

Vježba: - Testerom iskidati

razne materijale prema skici: žice, profile, cijevi i sl.

Vježba: - Komade žice od

raznih materijala savijati prema skicama i izvršiti poređenje po osobinama (tvrdoća, elastičnost i sl.).

Osnovni pojmovi tehničkog crtanja - Upoznaje osnove

tehničkog crtanja: sastavnice, vrste linija, tehničko pismo, kotiranje, koordinatni sistemi, projekcije i sl.

- Upotrebljava koordinatni sistem u ravni i u prostoru.

- Crta tehničke crteže po zadatku.

- Crta projekcije osnovnih geometrijskih oblika i tijela u izabranom koordinatnom sistemu.

- Razvija urednost i sistematičnost u radu.

Vježba: - Ispisati na

sastavnici tehničkim pismom slova alfabeta i cifre. Vježba: - Prema zadatim

skicama nacrtati i kotirati crteže.

Vježba: - Prema zadatim

skicama ili modelima tijela u prostoru nacrtati projekcije.

Izvori i potrošači električne energije - Upoznaje vrste i

osobine pojedinih električnih izvora: elektro-hemijskih (galvanskih izvora, akumulatora) i generatora.

- Upoznaje

- Razlikuje galvanske električne izvore po njihovim osobinama.

- Razlikuje tipove i karakteristike akumulatora.

- Razlikuje osnovne vrste generatora

- Stiče osjećaj o potrebi poznavanja pravila elektro zaštite.

- Razumije potrebu i težnju ka štednji energije.

Vježba: - Prema priloženoj

skici izvršiti povezivanje sijalice na odgovarajuće baterijsko napajanje.

Vježba: - Na radnom -

97




ispravljače i druge pretvarače električne energije u ulozi električnih izvora.

- Upoznaje se sa različitim vrstama potrošača, u odnosu na tip pretvaranja električne energije u radnom procesu (termički, motorski i dr.).

naizmjenične i jednosmjerne struje.

- Razlikuje i razumije rad ispravljača.

- Razlikuje potrošače

po vrsti energije u koju se električna energija pretvara.

- Uočava osobine pojedinih tipova potrošača.

probnom stolu priključiti istu šemu na ispravljač umjesto baterije.

Vježba: - Prema priloženoj

šemi priključuje na radnom stolu različite primjerke potrošača (sijalice, elektromagneti, mikromotori i dr.).

Elektrotehnički simboli i oznake - Upoznaje

standardne oznake i simbole u elektrotehnici: za različite elemente, komponente, uređaje i sl.

- Upotrebljava elektrotehničke simbole u električnim i elektronskim šemama.

- Navikava se na poštovanje propisa i standarda.

Vježba: - Prema zadatku

nacrtati električnu šemu, koristeći elektrotehničke simbole.

Električni provodnici i izolatori - Upoznaje različite

vrste provodnika, njihove osobine i upotrebu.

- Upoznaje

standardne oznake provodnika (po grupama oznaka).

- Upoznaje osnovne vrste izolacionih materijala, njihova svojstva i upotrebu.

- Uočava sve elemente presjeka provodnika.

- Oblikuje i priprema zavšetke provodnika za upotrebu.

- Upoređuje tipske oznake različitih provodnika.

- Izvodi i analizira oznake provodnika prema priloženim primjercima provodika i kablova.

- Razlikuje razne primjere upotrebe izolacionih materijala.

- Razvija pravilan odnos prema ekonomičnoj upotrebi materijala za rad.

- Stiče svijest o značaju elektro zaštite i zaštite na radu.

Vježba: - Za različite

primjerke provodnika odrediti standardne oznake.

Vježba: - Za zadate

standardne oznake protumačiti osnovne karakteristike provodnika.

Vježba: - Za razne vrste

provodnika uočiti i izdvojiti sve slojeve izolacije.

Vježba: - Realizovati

električno kolo sa sijalicom napajanom baterijom, i demonstrirati zamjenu jednog provodnika izolatorom i obrnuto.

98




Lemljenje - Upoznaje osnovne

vrste lemljenja, karakteristike lemljenih spojeva, materijale, alate i postupke lemljenja.

- Poznaje postupak mekog i tvrdog lemljenja.

- Koristi osnovne materijale, aparate i alate za meko lemljenje.

- Razumije zahtjeve zaštite na radu.


Vježba: - Mekim lemljenjem

spojiti pripremljene krajeve provodnika.

Vježba: - Mekim lemljenjem

spojiti krajeve dvaju ploča od bakra ili mesinga, analizirati postupak i rezultate.

Osnovi električnih mjerenja - Definiše osnovne

električne veličine i jedinice.

- Upoznaje vrste, principe rada i načine korišćenja univerzalnih mjernih instrumenata ("unimjera").

- Rukuje univerzalnim mjernim instrumentima, pri mjerenju jednosmjernih i naizmjeničnih električnih i neelektričnih veličina (napona, struja, otpora i dr.).

- Razvija sposobnost povezivanja teorijskih znanja sa praksom.

Vježba: - Priključiti sijalicu

na mrežni napon preko odvojnog transformatora i prekidača i mjeriti stuju i napon "unimjerom"; prethodno izmjeriti otpor sijalice.

99




učenik učenik učenik Mjerne metode i instrumenti - Upoznaje se sa U - I metodom mjerenja. - Upoznaje se sa

mosnim metodama mjerenja (na primjeru mjerenja otpora Vitstonovim mostom i sl.).

- Upoznaje funkcije i način korišćenja generatora funkcija.

- Upoznaje funkcije

osciloskopa i metode njegovog korišćenja.

- Planira i mjeri električne veličine U - I metodom.

- Planira, mjeri, ocjenjuje i upoređuje rezultate mjerenja (Vitstonovim mostom i sl.).

- Koristi generator signala za dobijanje željenog oblika signala – napajanja.

- Koristi osciloskop pri mjerenju vrijednosti i oblika električnih veličina.

- Razvija osjećaj preciznosti i sistematičnosti u radu.

Vježba: - Koristeći

univerzalne mjerne instrumente vršiti mjerenje U - I metodom.

Vježba: - Prema skici i

pripremljenom modelu Vitstonovog mosta za jednosmjernu struju, koristeći univerzalni mjerni instrument, provjeriti vrijednosti otpora korišćenih u šemi, izmjeriti napone i struje u svim granama mosta.

Vježba: - Koristeći osciloskop

mjeriti amplitudu, fazni pomak i frekvenciju napona i stuje, u jednostavnijim električnim kolima naizmjenične stuje sa generatorom funkcija.

Osnovni elektronski elementi - Upoznaje osnovne

aktivne i pasivne elektronske komponente.

- Upotrebljava elektronske komponente: diode, tranzistore, LED diode, Zener diode, analogna i digitalna IC, tiristore, trijake, pasivne elektronske elemente (otpornike, kalemove, kondenzatori) i dr.

- Provjerava ispravnost komponenata


Vježba: - Prema šemi

povezati potrošač (sijalicu ili sl.), na izvor naizmjeničnog napajanja (u dva mjerenja): direktno i preko diode; uporediti napone na potrošaču, po vrijednosti i po obliku, osciloskopom.

Vježba: - Povezati četiri

diode u šemu

100




- Upoznaje načine

povezivanja osnovnih elektronskih komponenata u električnim šemama.

direktnim mjerenjem "unimjerom".

- Povezuje elektronske komponente u strujna kola.

ispravljanja "Grecov spoj".

Vježba: - Povezati prema

šemi bipolarni tranzistor u spoj sa zajedničkim emitorom, i mjeriti napone na izlazu, pri promjeni otpora vezanog na bazu.

Brojni sistemi - Definiše vrste i

osobine brojnih sistema.

- Razlikuje dekadni, binarni, heksadecimalni i oktalni brojni sistem.

- Vrši pretvaranja vrijednosti među brojnim sistemima.

- Razvija logičko zaključivanje.

Vježba: - Raditi primjere

pretvaranja brojnih vrijednosti među brojnim sistemima.

Osnovna kola digitalne elektronike - Upoznaje osnovna

kola digitalne logike I, ILI i NE.

- Poznaje osnovne šeme realizacije digitalnih kola I, ILI i NE.

- Uviđa vezu između teorije i prakse.

Vježba: - Prema šemama

realizovati elementarna digitalna kola I, ILI i NE.

Elementi hardvera računara - Upoznaje osnovne

hardverske elemente personalnog računarskog sistema.

- Razlikuje elemente hardvera i zna njihovu funkciju.

- Koristi računarske periferije.

- Vrši povezivanje različitih uređaja.

- Instališe pojedine uređaje računarskog sistema.

- Razvija pravilan odnos prema očuvanju materijalnih dobara.

Vježba: - Otvoriti poklopac

centralne jedinice i opisati uočene elemente i njihovu ulogu.

Vježba: - Izvršiti

priključenje, instalaciju i podešavanje štampača.

Operativni sistemi - Upoznaje elemente

operativnog sistema Windows.

- Podešava Windows radno okruženje.

- Koristi programe iz paketa operativnog sistema.

- Vrši instalisanje operativnog sistema Windows.

- Razvija pravilan odnos prema zanimanju.

Vježba: - Koristeći funkcije i

sastavne programe Windows operativnog sistema kreirati foldere i različite tipove datoteka.

Vježba: - Vršiti različita

101




- Upoznaje DOS (Disk Operating Szstem) komandni procesor.

- Upoznaje osnovne osobine Linux operativnog sistema.

- Kreira batch fajlove i koristi komande DOS-a.

- Uočava osnovna obilježja Linux-a.

podešavanja u Windows radnom okruženju.

Vježba: - U DOS comandnom

procesoru kreirati batch fajlove sa osnovnim komandama i pokretati ih.

Kompjuterski programi za rad sa elektronskim šemama - Upoznaje

kompjuterske programe za rad sa elektronskim šemama (Tina softver, Elektronic Workbanch i sl.).

- Demonstrira probleme i analizira rezultate dobijene u TINA softveru.

- Primjenjuje TINA softvera u rješavanju problemskih zadataka.

- Stiče preciznost u

radu.

Vježba: - Simulira osnovne

logičke šeme I, ILI, NE.

Vježba: - U Tina softveru radi

problemske zadatke u vidu projekata, npr. radi projekat punjenje rezervoara tečnosti sa primjenom logičkih kola.

Elementi programskog logičkog upravljanja - Upoznaje Siemens

PLC LOGO i demonstrira simulaciju elektičnih šema na PLC-u.

- Upotrebljava Siemens PLC LOGO za realizaciju šema upravljanja.

- Analizira, upoređuje i prezentuje dobijene rezultate.

- Izrađuje dokumentaciju koja prati projekat.

- Stiče sposobnost za

timski rad.

Vježba: - Pomoću Siemens

PLC LOGO rješava problemske zadatke u vidu projekata osnova digitalne elektronike. Napomena: PLC - programic logical control - programska logička kontrola.

102

Razred: TREĆI Informativni ciljevi i



učenik učenik učenik Programiranje u jeziku C - Upoznaje postupke

i tehnike programiranja u jeziku C.

- Upotrebljava promjenjive, operatore, naredbe i funkcije.

- Koristi nizove, pokazivače, fajl kao tip podataka.

- Analizira lociranje i alociranje memorije, vezu sa operativnim sistemima.

- Stiče odgovornost u ispunjavanju radnih obaveza.

Vježba: - U programskom

jeziku C raditi problemske zadatke u vidu projekata (od jednostavnijih ka složenijima).

Baze podataka - Upoznaje osnove

programa Access. - Upoznaje relacionu

algebru i modelovanje podataka.

- Kreira baze, tabele, upite, relacije u programu Access.

- Upotrebljava analizu, modelovanje, implementaciju, testiranje i održavanje baze podataka.


Vježba: - U programu Access

kreira primjere baza podataka.

Vježba: - Pomoću relacione

algebre rješava problemske zadatke u vidu projekata.

Računarske mreže - Upoznaje

komponente računarskih mreža.

- Upoznaje komunikacione uređaje.

- Razlikuje elemente lokalnih računarskih mreža.

- Rukuje i podešava komunikacione uređaje.


Vježba: - Vršiti pripremu i

spajanje elemenata lokalnih računarskih mreža (kablova, priključnica, utičnica i dr.).

Vježba: - Vršiti

priključivanje, instalisanje i podešavanje modema.

Aplikativni softver i multimedija - Upoznaje postupke

instalacije aplikativnih softvera.

- Upoznaje obradu i dizajniranje teksta.

- Upoznaje programe za tabelarna izračunavanja.

- Instalira aplikativne softvere.

- Radi sa programima

za editovanje i dizajniranje teksta.

- Koristi programe za rad sa tabelama.

- Razvija moć zapažanja.

Vježba: - Vršiti instalaciju

raznih softvera. Vježba: - Vršiti obradu i

dizajniranje teksta. Vježba: - Raditi primjere u

programima za tabelarna

103




- Upoznaje tehniku izrade crteža.

- Koristi programe za bitmap i vektorsku grafiku crteža.

izračunavanja, sa povezivnajem tabela i grafičkim prikazom podataka.

Vježba: - Praviti bitmap i

vektorske crteže u izabranom softveru.

104




učenik učenik učenik Elementi vizuelnog programiranja - Upoznaje osnovne

elemente vizuelnog programiranja.

- Projektuje jednostavne forme i interfejs programa, koristeći vizuelne alate.

- Navikava se na poštovanje propisa i standarda.

Vježba: - U vizuelnom alatu

(npr. C++ Builder) kreira forme i radi elementarne projektne zadatke - npr. kviz.

WEB programiranje - Upoznaje se sa

vrstama, načinima i tehnikama Web programiranja.

- Projektuje Web stranice u HTML.

- Piše i prezentuje CSS i JavaScript skripte.

- Poznaje osnovne principe serverskih skript jezika (PHP).

- Razvija pozitivan stav prema novim saznanjima.

Vježba: - U HTML i drugim

Web script jezicima radi problemske zadatke u vidu projekata - npr. radi projekte izrade Web sajtova.

Baze podataka - Upoznaje strukturu

i elemente standardnog SQL jezika upita.

- Upoznaje strukturu SQL baze podataka.

- Projektuje, kreira, edituje i prezentuje bazu podataka, koristeći SQL jezik upita.


Vježba: - Na primjerima

analizirati funkciju i način rada baze podataka.

Vježba: - Koristeći SQL radi

problemske zadatke u vidu projekata - npr. radi projekat izrade telefonskog imenika.

Aplikativni softver i multimedija - Upoznaje

softverske alate za rad sa zvukom.

- Upoznaje programe za rad sa animacijama.

- Upoznaje osnovne programe za rad sa video materijalom.

- Upotrebljava softvere za rad sa zvukom.

- Upotrebljava programe za editovanje animacija.

- Upotrebljava programe za izradu i montažu video materijala.

- Razvija moć zapažanja.

Vježba: - Vršiti editovanje

zvučnih zapisa i muzike.

Vježba: - Kreirati Gif

animacije. Vježba: - Vršiti montažu

izabranih video sekvenci.

Računarske mreže - Upoznaje vrste,

elemente i arhitekturu računarskih mreža.

- Nabraja osnovne elemente i karakteristike

- Povezuje elemente računarske mreže.

- Upotrebljava programe za rad sa Internetom.

- Podešava sve


Vježba: - Analizirati

konfiguraciju mreže u računarskoj učionici.

Vježba: - Vršiti podešavanja

105




Interneta. parametre internet veze.

parametara internet konekcije i browsera.

Stručna ekskurzija - Grupna posjeta

firmi koja se u tehnološkom procesu bavi informatičkim tehnologijama (opisati uočene tehnološke postupke i opisati dokumentaciju koja se vodi u tehnološkom procesu posjećene firme).

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. S. Branković: Praktična nastava, Niš, 1998. - M. S. Branković: Priručnik - sa uputstvima za električarske radove, Niš,1995. - R. Opačić: Elektronika I, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003. - R. Opačić: Elektronika II, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003. - A. Hansen: Programiranje na jeziku C, Mikro knjiga, Beograd, 1991. - D. Milićev: Objektno orijentisano programiranje na jeziku C++, Mikro knjiga,

Beograd, 1995. - J. N. Robbins: Web dizajn, Mikro knjiga, 2003. - M. Holzschlag: HTML i CSS, Kompjuter biblioteka, Beograd, 2008. - B. McCarty: PHP 4 – Osnove, Kompjuter biblioteka, - R. Manger: Baze podataka – skripta, Sveučilište u Zagrebu, Zagreb, 2008. - S. Novalis, D. Jones: Access 2002 VBAI, Kompjuter biblioteka, Svetlost, Čačak,

2002. - R. Vujnović: SQL i relacijski model podataka, Znak, Zagreb, 1995. - R. Jennigs: Vodič kroz Micrsoft Access 2000, CET, Svetlost, Čačak, 2000. - Prof. dr M. Pejanović-Đurišić: Računarske mreže i komunikacije, Viša

elektrotehnička škola, Podgorica, 1999. - Prof. dr D. Jokanović: Multimedijalno računarstvo, Beograd, 2002. - T. Vaughan: Majstor za multimediju, Kompjuter biblioteka, Beograd, 2002. - M. Filipović: Audio tehnika – udžbenik za III razred elektrotehničke škole, Zavod

za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1996. - Grupa autora: Video uređaji – udžbenik za IV razred elektrotehničke škole, Zavod

za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1996. - D. Dimić: Električna mjerenja u energetici, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 1989. - Elektromonterski priručnik, Tehnička knjiga, Zagreb, 1987.

106

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave Redni Broj Opis – alati, instrumenti i uređaji Oznaka Kom

1. Računar sa opremom - 16

2. Projektor sa projekcionim platnom - 1

3. Softveri za crtanje električnih šema i simulaciju Tina ili sl. po 1

4. Uređaj za simulaciju i praktičnu demostraciju raznih električnih šema i procesa Siemens PLC LOGO 4

5.

Univerzalni radni - ispitni sto, za dva radna mjesta, sa elementima: osigurači, utičnice, ispravljači, mjerni instrumenti, odvojni-regulacioni trefo i dr.

- 8

6. Digitalni multimetar univerzalni (U, I, R,...) ~/= - 16

7. Ispravljač sa stabilizatorom za napone od 0-30 V i struje do 2 A - 8

8. Osciloskop - 8

9. Generator sinala - 8

10. Lemilica stona sa regulacijom, 80-100 W - 8

11. „Pištolj“ lemilice, 220V~, 100 W - 8

12. Fen za lemljenje zagrijanim vazduhom - 8

13. Pumpice za uklanjanje rastopljenog kalaja 16

14. Akumulatorska bušilica – odvijač, 14 mm, 0–1800 min-1, sa opremom - 4

15. Ručna bušilica, 220V~, sa opremom 2

16. Ručna brusilica, 220V~, sa opremom - 2

17. Ubodna testera, 220V~, do 40mm - 2

18. „Pištolj“ za vezice (za kablovske snopove) - 2

19. Kompleti ručnog elektro-mehaničarskog alata (razna izolovana kliješta, razni odvijači, razni mehaničarski ključevi, i sl.)

- 8

20. Ručna testera za metal - 8

21. Kompleti turpija za metal, raznih profila - 8

22. Makaze za lim - 8

23. Pomično mjerilo ("šubler") - 2

24. Kompleti zaštitne opreme: radni mantil, rukavice, kaciga, zaštitne naočari i dr. - 16

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika Provjera znanja vrši se usmeno i u toku praktičnog rada. - Usmeno (po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu). - Praktičan rad (po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu); ocjenjuje se:

kvalitet vođenja dnevnika praktične nastave, razumijevanje zadataka i poslova, urednost, preciznost, tačnost, poštovanje propisa zaštite, odgovoran odnos prema instrumentima, alatima).

107

- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu.

- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionim periodima.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer elektronike, telekomunikacija i

automatike; - diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer računarske tehnike i informatike; - diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer energetike (u I razredu); - diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer elektronike (u I razredu). 10. Povezanost predmeta


- Elektrotehnički materijali

- Osnovi elektrotehnike - Elektronika

- Osnovne fizičke i hemijske osobine elektrotehničkih materijala

- Elektrotehnički simboli - Osnovi elektrotehnike - Elektronika

- Crtanje električnih šema pomoću grafičkih simbola

- Električni provodnici - Električni izolatori

- Osnovi elektrotehnike - Elektronika

- Fizičke, električne i mehaničke osobina materijala za provodnike

- Lemljenje - Osnovi elektrotehnike - Elektronika

- Osobine materijala za lemljenje

- Elementi automatike - Automatsko upravljanje - Primijenjena elektronika

- Elektronski i elektromehanički elemenati sistema automatske regulacije i upravljanja

- Izvršni organi automatskog upravljanja

- Osnovni elektronski elementi

- Osnovi elektronike - Osnovne elektronske komponente

- Kompjuterski programi za rad sa elektronskim šemama

- Informatika - Primjena računara u

elektrotehnici

- Softver - Programi za crtanje i

simulaciju električnih šema - Elementi programskog

logičkog upravljanja - Osnovi elektronike - Primjena računara u

elektrotehnici - Automatsko upravljanje

- Električne šeme i način povezivanja elemenata

- Korišćenje računara u upravljanju procesima

- Programibilni logički kontroler

- Programiranje u jeziku C - Programiranje - Osnovni sintaksni elementi - Pregled osnovnih tipova

podataka - Operatori C jezika i izrazi - Pregled naredbi - Funkcije i organizacija

programa

108


- Nizovi i pokazivači (pointeri)

- Strukture podataka - Fajl kao tip podataka - Lociranje i alociranje

memorije - Veza sa operativnim

sistemima - Baze podataka - Baze podataka - Relaciona algebra

- Fizička građa baze podataka

- Indeksiranje baza podataka - SQL

- Aplikativni softver i multimedija

- Aplikativni softver i multimedija

- Sve teme

- Računarske mreže - Računarske mreže - Sve teme - WEB programiranje - Programiranje - Osnove internet

programiranja i web editori - HTML (HyperText Markup

Language) - CSS (Cascading Style

Sheets) - JavaScript - Serverski skriptni jezici

- Elementi vizuelnog programiranja

- Programiranje - Osnove vizuelnog programiranja

109

1.3. IZBORNA NASTAVA 1.3.1. ENGLESKI (JEZIK STRUKE) 1. Naziv predmeta: ENGLESKI (JEZIK STRUKE) 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I 72 72 II 72 72 III 72 72 IV 66 66

Ukupno 282 282 3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje sklonosti ka učenju engleskog jezika. - Razvijanje komunikativne sposobnosti. - Upoznavanje i pripremanje za uspješno korišćenje pojmova iz stručno – teorijskih

predmeta. - Povećavanje povezanosti teorijskog i praktičnog znanja. - Motivisanje na aktivno učešće u nastavi i upotrebu naučenog u konkretnim

situacijama. - Razvijanje samostalnosti i kretivnosti. - Podsticanje na pravilan razvoj ličnosti u intelektualnom, emocionalnom i

moralnom smislu. - Podsticanje radoznalosti za korišćenje literature na stranom jeziku i upotrebu

Interneta. - Ohrabrivanje za preuzimanje odgovornosti za vlastito učenje i znanje i

oblikovanje svojih ličnih ciljeva. - Proširivanje svojih znanja o drugim narodima i kulturama. - Sticanje pozitivnog odnosa prema prostoru i kulturi stanovanja.

110





Fonološki sistem jezika - Upoznaje se sa

fonološkim sistemom jezika.

- Informiše se o pravilima izgovora.

- Pronalazi sličnosti i uočava razlike u izgovoru u odnosu na maternji jezik.

- Podstiče svijest o uvažavanju drugih kultura.

- Uvježbavati spelovanje na nazivima poznatih kompanija.

- Pozdravljati i odgovarati na pozdrav.

- Izvinjavati se i zahvaljivati.

- Pair work. Plural of Nouns - Upoznaje se sa

množinom imenica: regular & irregular, countable & uncountable nouns.

- Razlikuje i koristi jedninu i množinu imenica, na primjerima iz stuke.

- Podstiče ličnu

motivaciju.

- Popunjavati formulare.

- Povezivati tekst i slike.

- Pair work. - Qestionnaire. - Brainstorming. - Uočavanje vrsta

alata. Articles - Nabraja članove:

indefinite article A, AN; definite article THE; zero article.

- Upotrebljava članove, na primjerima zadatog teksta.

- Stiče sigurnost. - Razvija pozitivan

odnos prema zanimanju.

- Uvježbavati sa pojmovima iz struke.

- Rješavanje zadataka višestrukog izbora.

- Ispravljanje grešaka.

- Brainstorming. - Ispunjavanje

praznine u tekstu. Pronouns - Nabraja zamjenice:

personal, possessive, demonstrative, reflexive, interrogative, idefinite.

- Koristi različite vrste zamjenica i primjenjuje ih u zadatim primjerima.

- Određuje pripadnost.

- Postavlja kratka pitanja.

- Podstiče inicijativnost.

- Razvija sklonost ka

učenju engleskog jezika.


- Pair work. - Predstavljanje članova porodice.

- Razlikovanje električnih uređaja.

Verbs - Upoznaje se sa

upotrebom glagola: TO BE, TO DO, TO HAVE.

- Razlikuje osnovne oblike glagola i njihovu upotrebu u svim vremenskim oblicima.

- Stiče samopouzdanje.

- Podstiče na

samostalan rad i

- Predstavljti sebe i drugoga.

- Pisati kraći e–mail. - Ispravljati greške u

kraćem tekstu.

111




učenje.

- Dopunjavati tekst ili tabele.

- Računar i Internet. - Iznositi

karakteristike osoba i predmeta.

Prepositions - Upoznaje se sa

upotrebom prijedloga: AT, IN, ON.

- Koristi prijedloge na zadatim primjerima teksta.

- Zna da opisuje položaj elemenata nekog sklopa (npr. razvodne table).

- Razvija komunikativnost.

- Stiče preciznost.

- Opisivati radno mjesto.

- Povezivati tekst i sliku.

- Pair work. - Povezivati sa

pojmovima iz struke.

Vocabulary - Upoznaje se sa

osnovnim pojmovima iz struke.

- Na primjerima upotrebljava osnovne veličine: napon, struja, snaga itd. i jedinice iz struke.

- Razvija svijest o budućem zanimanju.


Verb forms - Upoznaje se sa

vremenskim oblicima: Present Simple, Present Continuous, Past Simple, Past Continuous, Present Perfect, Past Perfect, Future Forms (will, going to), Imperative.

- Razlikuje vremenske oblike i njihovu upotrebu u konkretnim situacijama.

- Zna da opisuje računar i njegove osnovne funkcije.

- Podstiče uključenje u društveni život.

- Ohrabruje timski

rad i donošenje odluka.

- Podspješuje

motivaciju za učenje stranog jezika.

- Razgovarati o budućem zanimanju.

- Šlati poruke putem e-maila i faksa.

- Prevoditi stručne tekstove.

- Diskutovati o radnom okruženju.

- Role play. - Računar i Internet. - Team work. - Uvježbavati sa


Comparison of Adjectives - Upoznaje se sa

komparacijom pridjeva: regular & Irregular.

- Poznaje i koristi pravilne i nepravilne oblike komparacije pridjeva.

- Razvija sposobnost povezivanja teorijskog i praktičnog učenja jezika.

- Izražava spremnost

na saradnju.

- Uporediti radni dan u školi i na praksi.

- Upoređivati materijale.

- Upoređivati zanimanja.

- Team work. - Računar i Internet.

Adverbs - Nabraja priloge:

manner, place, time, degree,

- Zna da na primjerima upotrebljava

- Stvara pogodnu društvenu klimu.

- Razvija

- Ispunjavati upitnik. - Opisati uslove na

radnom mjestu.

112




freqvency. priloge za način, mjesto, vrijeme i dr.

komunikativnost. - Praviti dijaloge i intervjue.

- Questionnaire. - Računar i Internet.

Numbers - Nabraja brojeve:

Cardinal Numbers, Ordinal Numbers.

- Razlikuje i koristi osnovne i redne brojeve na različitim primjerima.

- Zna da piše podatke o adresi, broju telefona, datumu rođenja; razlikuje sate, mjesece i godine.

- Razvija snalažljivost.

- Stiče

samopouzdanje. - Podstiče

komunikativnost.

- Nabrojati standardne niske i visoke napone.

- Opisati poslove u mjenjačnici.

- Tražiti informacije o redu vožnje.

- Role play. - Povezivati sa


Modal Verbs - Definiše modalne

glagole: can, could, must, have to, need, may, might.

- Razlikuje tipove modalnih glagola i upotrebljava ih u konkretnim situacijama.

- Zna da traži informacije o raznim aparatima i uređajima.

- Ističe spremnost i sposobnost za saradnju.

- Stiče sposobnost

postizanja sporazuma.

- Pisati radne naloge i uputstva za rad.

- Navoditi radne obaveze u radionici.

- Nabrajati dužnosti i obaveze u porodici.


Passive Voice - Upoznaje se sa

pasivom: present, past.

- Razlikuje pasiv u sadašnjem i prošlom vremenu, na primjerima iz tekstova.

- Razvija smisao za zajedništvo.

- Izražava spremnost

za ispunjavanje radnih obaveza.

- Objašnjavati upotrebu opremu, sredstava za rad, instrumente i uređaje u kabinetu.

- Računar i Internet. - Group work. - Uvježbavati sa


113




učenik učenik učenik Tense revision - Rezimira glagolske

oblike. - Pravilno

upotrebljava glagolske oblike, predlaže rješenja za postavljene probleme.

- Stiče preciznost u izražavanju.

- Ističe spremnost i

sposobnost za saradnju.

- Razvija

komunikativnost.

- Popuniti prijavu za posao.

- Pisati e-mail. - Pripremati

intervju. - Računar i Internet. - Pair work.

Uvježbavati sa pojmovima iz struke.

Nouns, Double genitive - Rezimira imenice. - Upoznaje Double

genitive.

- Razlikuje rod imenica.

- Razlikuje forme imenica i adekvatno ih koristi.

- Razlikuje Double genitiv u primjerima tekstova.

- Podspješuje motivisanost.


timskom radu.

- Navoditi djelove radnog pribora.

- Nabrajati vrste materijala za rad.

- Povezati sadržajno slike sa tekstom.

- Pisati i slati pozivnice.

- Group work.

Prepositions - Upoznaje se sa

upotrebom prijedloga: Position, direction, time.

- Poznaje upotrebu prijedloga, na konkretnim primjerima.

- Prepoznaje i pronalazi sličnosti i razlike u maternjem jeziku.


- Razvija spremnost

na pomoć.

- Dati informacije o radnom okruženju.

- Opisati radno mjesto.

- Povezati slike sa tekstom.

- Izraditi propagandni plakat i poster.

- Računar i Internet. - Team work.


novim pojmovima iz struke.

- Na primjerima upotrebljava nove pojmove iz struke.

- Podstiče timski rad.


Relative pronouns / Relative clauses - Nabraja odnosne

zamjenice. - Upoznaje se sa

odnosnim rečenicama: Defining, non-defining.

- Razlikuje i koristi odnosne zamjenice.

- Oblikuje odnosne rečenice na konkretnim primjerima.

- Podstiče komunikativnost.

- Podspješuje

razumijevanje odnosa u skladu sa uslovima rada.

- Diskutovati o radnom okruženju i opisati događaje sa radnog mjesta.

- Pair work. - Role play. - Računar i Internet. - Povezivati sa


114




Present / past habits - Upoznaje se sa

kazivanjem sadašnjih i prošlih navika.

- Pravilno iskazuje sadašnje i prošle navike.

- Zna da opiše radne navike na radnom mjestu i da upoređuje prošle i sadašnje navike ljudi iz okruženja.

- Podspješuje razumijevanje društvenih odnosa.

- Podstiče

inicijativnost.

- Opisati svoje uobičajeno ponašanje u radionici.

- Group work. - Računar i internet. - Uvježbavati sa


Infinitive, Gerund - Upoznaje se sa

upotrebom infinitiva i glagolske imenice.

- Pravilno upotrebljava infinitiv i glagolske imenice, na primjerima.

- Izražava svoje (ne)slaganje sa dužnostima i obavezama.

- Navodi primjere informacija o zabranama.


- Postiže preciznost

u izražavanju.

- Diskutovati o budućem zanimanju

(likes / dislikes). - Izražavati

osjećanja, potrebe, želje.

- Role play. - Debate. - Povezivati sa


Conditional Clauses - Nabraja uslovne

rečenice: Type 1, 2, 3.

- Pravilno koristi forme kondicionala u cilju izražavanja želje, kulturnog obraćanja i iskazivanja mišljenja.

- Podstiče timski

rad.

- Planirati putovanje.

- Govoriti o radnom vremenu i slobodnim danima.

- Računar i Internet. - Team work.

Passive Voice - Rezimira pasiv:

with direct object and indirect object.

- Zna da primjenjuje pasiv u rečenici.

- Nabraja prošle, sadašnje i pretpostavljene buduće tehnologije, koristeći pasiv.

- Podstiče efikasnost.

- Razvija kulturu

ophođenja.

- Uvježbavati stručni vokabular.

- Pripremiti intervju. - Pair work. - Računar i Internet. - Uvježbavati sa


Reported Speech - Upoznaje se sa

neupravnim govorom: statements, questions, commands.

- Razlikuje i ispravno upotrebljava upravni i neupravni govor.

- Ilustruje na primjerima iz struke upotrebu upravnog i neupravnog govora.

- Piše o aktuelnim

- Razvija komunikacijske sposobnosti.

- Stiče

samopouzdanje.

- Diskutovati o osnovnim električnim veličinama.

- Role play. - Pair work. - Računar i Internet. - Povezivati sa


115




događajima. Word Formation - Upoznaje se sa

građenjem riječi: derivation of nouns, verbs, adjectives, adverbs.

- Pravilno vrši promjenu imenica, glagola, pridjeva i priloga u rečenici.

- Ispravno određuje redoslijed riječi u rečenici.

- Podstiče preciznost.

- Razvija samopouzdanje.

- Upoređivati srodna zanimanja.


- Definisati i opisati faze i operacije projekta električne instalacije.

- Pair work. - Koristiti pojmove iz

struke.

116

Razred: TREĆI Informativni ciljevi i

sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski



Tenses - Utemeljuje

vremena: Verb Forms, Present Continuous, Past Simple, Past Continuous, Present Perfect, Past Perfect, Future Aspects: will, going to, present continious, present simple.

- Pravilno koristi vremenske oblike u rečenici.

- Pronalazi sličnosti i razlike u konstrukciji vremenskih oblika u odnosu na maternji jezik.

- Identifikuje vremenske oblike u autentičnim stručnim tekstovima.

- Razvija komunikativne sposobnosti.

- Stiče sigurnost u

izražavanju.

- Nabrajati i opisati poslove iz domena zanimanja.

- Pisati biografiju. - Diskutovati o

zanimanjima. - Pair work. - Group work.

Povezivati sa pojmovima iz struke.

Nouns / Double Genitive, Saxon Genitive - Utemeljuje

imenice Double Genitive, Saxon Genitive.

- Razlikuje rod i forme imenica i adekvatno ih slaže u rodu i broju.

- Poredi rod imenica sa rodom u maternjem jeziku.

- Upotrebljava genitive u opisivanju pripadnosti.

- Podstiče motivisanost.


učenju jezika.

- Nabrajati opremu u radionici ili kabinetu.

- Sastavljati listu radnih zadataka.


- Pripremati kraće izlaganje.

- Group work. - Koristiti pojmove iz

struke. Vocabulary - Upoznaje se sa


- Na primjerima stručnih tekstova uvježbava korišćenje stručnih pojmova.


- Računar i Internet. - Group work. - Koristiti pojmove iz

struke.

Adjectives / Adverbs - Rezimira upotrebu

pridjeva i priloga. - Adverbs (word

order, comparison).

- Ilustruje na primjerima i adekvatno koristi forme pridjeva uz imenice.

- Zna da upoređuje rezultate u postupku mjerenja električnih veličina.

- Podstiče pozitivnu orijentaciju prema zanimanju.

- Razvija pozitivnu

identifikaciju.

- Upoređivati radni dan u školi i na praksi.

- Analizirati tok događaja.

- Role play. - Pair work. - Uvježbavati sa


Word building - Obrazlaže građenje

riječi: Derivation of Nouns, Adjectives, Verbs, Adverbs.

- Pravilno određuje redoslijed riječi u rečenici.

- Ispravno vrši

- Podstiče marljivost.

- Podstiče timski

- Rješavati zadatke višestrukog izbora

- Opisivati postupke popravke uređaja

117

Informativni ciljevi i sadržaji

Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi


učenik učenik učenik promjenu riječi u rečenici.

rad. - Ističe spremnost za

saradnju.

- Pair work. - Koristiti pojmove iz

struke. Verbs - Utemeljuje

glagole: Modal Verbs, Multi – Part Verbs, Participles (Present, Past), Modals + Perfect Infinitive, I wish (Present, Past).

- Pravilno koristi glagolske oblike u izražavanju želja i žaljenja.

- Pravilno koristi modalne glagole i na adekvatan način ih kombinuje sa infinitivom.

- Pravilno koristi forme I wish, u cilju izražavanja želje i kulturnog obraćanja.


- Razvija socijalnu

sigurnost .

- Komentarisati ilustrovane događaje.

- Govoriti o obavezama i dužnostima.

- Razgovarati o svojim ambicijama u struci.

- Planirati postupak održavanja mašine.

- Brainstorming. - Group work. - Uvježbavati sa


Passive - Uvježbava pasiv

(all tenses). - Pravilno

prepoznaje i upotrebljava sve oblike pasiva (sva vremena), u primjerima tekstova.

- Podstiče efikasnost.

- Podstiče timski

rad.

- Analizirati rezultate praktičnih vježbi.

- Rješavati zadatke višestrukog izbora.

- Praviti uputsva za korišćenje uređaja.

- Team work. - Računar i Internet. - Koristiti pojmove iz

struke. Linking Words - Uvježbava veznike. - Ispravno koristi

veznike u rečenicama.


- Postiže preciznost

u izražavanju.

- Analizirati stručne tekstove.

- Pair work. - Uvježbavati sa


118




učenik učenik učenik Nouns Rezimira imenice: foreign plural, plural with different meaning, compounds, derivates, conversion (N – V, V – N, N – adj.), Synonyms, Antonyms, Homonyms.

- Razlikuje forme imenica i adekvatno ih koristi u odgovarajućim situacijama.

- Ispravno vrši konverzije imenica.

- Pravilno koristi sinonime, antonime i homonime.

- Zna da analizira objekte u primjerima grafičkog dizajna.


- Podstiče timski

rad.

- Ispravljati greške u stručnim tekstovima.

- Diskutovati na temu iz struke.

- Brainstorming. - Group work. - Project work. - Računar i Internet. Napomena: N - noun V - verb Adj. - adjective



- Na primjerima upotrebljava pojmove iz struke.


- Računar i Internet. - Group work. - Koristiti pojmove iz

struke. Future Tense - Upoznaje se sa

budućim vremenima: Future Continuous Tense, Future Perfect Tense.

- Pravilno upotrebljava oblike budućeg vremena.

- Planira i predviđa situacije u radnom okruženju.

- Planira radne zadatke za naredni period.

- Planira odmor, putovanje.

- Podstiče sposobnost samostalnog donošenja odluka.

- Stiče

samopouzdanje.

- Time table. - Povezivati sa


Adverbs & Adjectives - Rezimira pridjeve i

priloge.

- Adekvatno koristi forme pridjeva uz imenice u cilju opisivanja i poređenja željenih pojmova i ilustruje primjerima.

- Pravilno upotrebljava priloge.

- Opisuje situacije sa radnog mjesta.

- Daje opis jednostavne situacije.

- Razvija odgovornost.

- Stiče preciznost.

- Analizirati primjere mjerenja veličina.

- Brainstorming. - Koristiti pojmove iz

struke.

Passive - Utemeljuje pasiv: - Pravilno - Podspješuje - Pripremati kratka

119




Passive Infinitive / Gerund, Passive Construction whith say / belive, Reported speech, verbs of reporting + gerund, infinitive.

upotrebljava različite forme pasiva.

- Izražava slaganje ili neslaganje sa svojim dužnostima i obavezama.

razumijevanje odnosa u skladu sa uslovima rada.

- Poboljšava

razumijevanje društvenih odnosa.

izlaganja o izumima iz oblasti elektrotehnike.

- Upoređivati uslove za rad.

- Računar i Internet. - Povezivati sa


Clauses - Utemeljuje:

Clauses of Purpose, Result, Reason, Comparison, Contrast, Concession, Relative & Participle Clauses.

- Izražava namjere i sopstveno mišljenje.

- Pronalazi skriveno značenje u primjerima tekstova.

- Zna da logički ispravno iskazuje lični stav i razloge.

- Iskazuje tolerantnost.

- Postiže

ekonomičnost. - Razvija

komunikacijske sposobnosti.

- Identifikovati namjenu instrumenata, na primjerima.

- Računar i Internet. - Group work. - Povezivati sa


Conditional - Rezimira:

Conditional Clauses, Mixed Conditional.

- Analizira i pravilno koristi uslovne rečenice.

- Ugovara poslovne sastanke.


- Računar i Internet. - Role play. - Koristiti pojmove iz

struke.

Prepositions - Rezimira:

Prepositions (of time, place, position, direction).

- Poznaje i pravilno koristi različite vrste prepozicija.

- Zna da traži i daje uputstva.

- Stiče sposobnost prevazilaženja problema.

- Ističe spremnost i sposobnost za saradnju.

- Group work. - Time table. - Povezivati sa


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Hollett: Tech talk Elementary Student`s Book, Oxford University press, 2003. - V. Hollett: Tech talk Pre-Intermediate Student`s Book, Oxford University press,

2003. - S. S. Miljković, Lj. Nedeljković, I. Brković: Engleski jezik, Tekstovi za I, II, III i IV

razred elektrotehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sedstva, Beograd, 1996.

- U toku prvog razreda obavezno je obraditi tekstove ESP i to 10% ukupnog fonda časova, u toku drugog razreda 15%, trećeg 20% i četvrtog 25% .

- Autentični dokumenti (mape, posteri, razglednice), štampa, časopisi, novine i Internet.

- Pored udžbenika preporučenih i odobrenih od strane Ministarstva, nastavnici su slobodni da u nastavi koriste i druge priručnike za ostvarivanje ciljeva predviđenih programom.

120

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor, kasetofon, TV prijemnik, DVD plejer i projekciono platno. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno. - Usmena provjera znanja (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom

periodu). - Pismeni zadaci (po jedan u polugodištu). - Pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Profesor engleskog jezika i književnosti; - diplomirani filolog za engleski jezik i književnost. 10. Povezanost predmeta

Znanja Poveznost sa drugim predmetima Predmet Znanja

- Imenice, zamjenice, glagoli, pridjevi, prilozi, brojevi

- Maternji jezik i kniževnost - Imenice, zamjenice, glagoli, pridjevi, prilozi, brojevi

- Stručna terminologija - Osnove elektrotehnike - Praktična nastava

- Windows, Excel, Internet - Osnovi električnih instalacija - Osnovi električnih mašina

121

1.3.2. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE 1. Naziv predmeta: EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I 58 14 72 II III IV

Ukupno 58 14 72 3. Opšti ciljevi nastave - Usvajanje znanja iz osnova ekologije. - Razvijanje svijesti o značaju zaštite životne sredine. - Usvajanje znanja o uzročnoposljedičnim odnosima žive i nežive prirode. - Usvajanje znanja o različitim izvorima zagađivanja životne sredine. - Razvijanje svijesti o ulozi čovjeka i njegovog uticaja na zagađenje životne

sredine. - Usvajanje znanja i vještina sa ciljem zaštite životne sredine.

122





Osnovni pojmovi u ekologiji - Definiše pojmove:

ekologija, životna sredina, ekološki faktori.

- Ukazuje na međusobnu zavisnost žive i nežive prirode.

- Određuje elemente životne sredine.

- Uočava na konkretnim primjerima osobine biotopa i biocenoze.

- Navikava se da povezuje uzroke i posljedice.

Vježbe: - Terenski rad: - Posmatranje

različitih staništa i zajednica.

Ekologija populacije - Definiše pojmove:

populacija i ekološka ravnoteža.

- Upoznaje faktore koji određuju strukturu populacije.

- Uočava osnovne karakteristike populacije.

- Shvata pojam opterećenosti populacije.

- Upotrebljava pojam ekološke ravnoteže i obrazlaže, na primjeru, međusobnu zavisnost činilaca sredine.

Kruženje materija i transformisanje energije u prirodi - Definiše pojmove:

producent organske materije, potrošač organske materije, reducent organske materije.

- Definiše lanac ishrane.

- Analizira na primjeru kompleksnost odnosa u ishrani.

- Interpretira kruženje materije i proticanje energije u ekosistemu.

- Analizira odnose među članovima lanca ishrane na primjeru energetske piramide.


Vježbe: - Predstavljanje

ilustracijom kruženje materije i proticanje energije na odabranom primjeru lanca ishrane.

Ekosistem - Opisuje kopnene,

vodene i antropogene ekosisteme.

- Definiše sukcesije u ekosistemu.

- Određuje zajedničke i glavne razlike između ekosistema.

- Zaključuje o raznovrsnosti

- Razvija svijest o značaju očuvanja prirodnih ekosistema.

123




ekosistema kod nas u odnosu na geografski položaj i klimatske karakteristike.

- Predviđa posljedice ljudske aktivnosti u životnoj sredini.

Zagađivanje vazduha - Upoznaje načine

zagađivanja vazduha i otrovne materije u vazduhu.

- Objašnjava uticaj otrovnih materija na živa bića (kisele kiše, ozonske rupe, efekat staklene bašte).

- Određuje uzroke zagađivanja vazduha.

- Analizira posljedice previsokih koncentracija otrovnih materija u vazduhu na ekosistem.

- Ocjenjuje značaj stalne kontrole kontaminiranosti vazduha.

- Predlaže načine čišćenja otrovnih materija (uređaji za prečišćavanje, industrijski filteri, automobilski katalizatori).

- Razvija sposobnost sagledavanja i rješavanja problema.

- Film o zagađivanju vazduha.

Zagađivanje voda - mora i slatke vode - Definiše izvore i

oblike zagađivanja vode.

- Određuje glavne izvore zagađivanja vode i objašnjava posljedice.

- Razlikuje metode prečišćavanja.

- Analizira na koje načine prehrambena industrija zagađuje okolinu.


Vježbe: - Zaštita okoline.

Zagađivanja zemljišta - Opisuje izvore i

oblike zagađivanja zemljišta.

- Ukazuju na posljedice savremene intenzivne poljoprivrede proizvodnje.

- Interpretira problem prenaseljenosti


Vježbe: - Zaštita zemljišta.

124




zemlje. Nuklearna energija - Definiše izvore i

oblike radioaktivnog zagađenja.

- Identifikuje problem radioaktivnog zračenja i njegove dalekosežne posljedice.

- Uočava problem nekontrolisanog skladištenja radioaktivnog otpada i neodgovornog korišćenja nuklearnog oružja.

- Shvata važnost očuvanja životne sredine.

- Seminarski rad o nuklearnim eksplozijama (Hirošima, Černobil, itd.).

Ugrožene biljne i životinjske vrste - Navodi glavne

uzroke izumiranja šuma i istrebljenja nekih životinjskih vrsta.

- Analizira značaj šuma i razlog njihovog izumiranja.

- Ukazuje na značaj pošumljavanja terena koji su podložni eroziji.

- Pronalazi najugroženije ekosisteme i grupe u Crnoj Gori i svijetu.

- Predlaže moguće mjere za zaštitu prirodnog nasljeđa za konkretan primjer.

- Navikava se na poštovanje normi i propisa.

Vježbe: - Analiziranje

uzoraka izumiranja šuma i životinjskih vrsta.

Mjere za zaštitu životne sredine - Navodi značaj

štednje energije i vode u domaćinstvu i industriji.

- Navodi alternativne energetske izvore.

- Određuje načine planske upotrebe prirodnih izvora.

- Shvata značaj pravilnog odnosa prema pitkoj vodi.

- Analizira značaj traženja i korišćenja novih ekoloških izvora energije.

- Ocjenjuje značaj globalizacije nadzora dešavanja u životnoj sredini.

- Razvija svijest o značaju zaštite životne sredine.

Vježbe: - Analiza nepovoljnih

uticaja za životnu sredinu.

125




- Primjenjuje propise kojima se određuju norme čuvanja zaštićenih objekata prirode, ugroženih, endemskih biljnih i životinjskih vrsta.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. Jablanović, D. Rožaja: Zaštita i zagađivanje životne sredine, Zavod za

udžbenike, Beograd, 1998. - I. Savić, V. Terzija: Ekologija i zaštita životne sredine, Zavod za udžbenike,

Beograd, 2004.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor, TV prijemnik, DVD plejer i projekciono platno. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno. - Usmena provjera znanja (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom




9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani biolog; - diplomirani inženjer pejzažne arhikteture.



- Zagađenje vode, vazduha i zemljišta

- Elektrotehnički materijali - Materijali koji se koriste u elektrotehnici

- Zaštita životne sredine - Električne instalacije i osvjetljenja

- Elektrane i razvodna postrojenja

- Elektrotehnički standardi i propisi

- Zaštite u razvodnim postrojenjima

126

1.3.3. POSLOVNA KOMUNIKACIJA 1. Naziv predmeta: POSLOVNA KOMUNIKACIJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I II 60 12 72 III IV

Ukupno 60 12 72 3. Opšti ciljevi nastave - Ovladavanje osnovama poslovne kulture. - Shvatanje značaja profesionalnog ponašanja. - Ovladavanje znanjima i vještinama poslovne komunikacije. - Upoznavanje sa sredstvima komunikacije i načinom korišćenja. - Usvajanje znanja iz oblasti korespondencije. - Razvijanje osjećaja odgovornosti, objektivnosti i poslovne diskrecije. - Osposobljavanje za samostalan rad.

127





Uvod - Definiše pojam

komunikacije. - Uočava značaj

komunikacije. - Stiče sposobnost za

saradnju.

Poslovna kultura i poslovni bonton - Upoznaje pojam

poslovne kulture i poslovnog bontona.

- Upoznaje kulturu rada i kulturu ponašanja.

- Opisuje odnos prema rukovodiocu, ostalim zaposlenim i strankama.

- Upoznaje se sa radnom disciplinom i oslovljavanjem među zaposlenima.

- Razlikuje kulturu rada i kulturu ponašanja.

- Uočava značaj poslovne kulture.

- Upoređuje i

pronalazi sličnosti i razlike u odnosu prema rukovodiocu, ostalim zaposlenima i strankama.

- Obavlja poslovne razgovore.

- Razvija komunikativnost.

- Razvija sposobnost postizanja kompromisa.

Vježba: - Demonstrirati

poslovni bonton.

Sredstva za komunikaciju - Upoznaje tehnička

sredstva (uređaje) za komunikaciju (telefon, telefaks, računar, štampač, skener i fotokopirni aparat).

- Razlikuje namjenu i koristi tehnička sredstva.

Vježba: - Korišćenje

telefona, telefaksa, računara i fotokopir aparata.

Komunikacija sa strankama - Upoznaje pojam

stranke i objašnjava odnos prema strankama.

- Objašnjava organizaciju, način prijema i poziva stranaka.

- Uspostavlja komunikaciju sa strankama i planira prijem stranke.

- Razvija komunikativnost i kulturu ponašanja.


Vježba: - Pozivanje i prijem

stranke.

Korespondencija - Upoznaje pojam,

značaj, lica i vrste korespondencije.


osnovna načela korespondencije.

- Uočava značaj korespondencije i razlikuje lica i vrste korespondencija.

- Razlikuje načelo ekspeditivnosti, tačnosti i zakonitosti, pisanja službenim i poslovnim stilom,

- Razvija pozitivnu orijentaciju prema zanimanju.

- Razvija

tolerantnost.

128




čuvanja poslovne tajne, tehničke obrade i dr.

Poslovna korespondencija - Upoznaje pojam

poslovne korespodencije.

- Upoznaje stilove i fraze u poslovnoj korespondenciji.

- Upoznaje poslovno pismo i njegove elemente.

- Opisuje koverat i

adresiranje pisanih pošiljki.

- Upoznaje kratka poslovna pisma.

- Upoznaje

inkorospondenciju.

- Uočava značaj poslovne korespondencije.

- Razlikuje stilove i fraze u poslovnoj korespondenciji.

- Razlikuje obavezne i neobavezne elemente poslovnog pisma i vrši njihovo oblikovanje.

- Vrši kovertiranje i adresiranje pošte.

- Uočava razloge

korišćenja kratkih poslovnih pisama.

- Uočava značaj inkorospondencije.



pismenog komuniciranja.

Vježba: - Oblikovanje

poslovnog pisma.

Službena korespondencija - Upoznaje vrste

službene korespondencije.

- Upoznaje vrste pisanih sastava u službenoj korespondenciji.

- Objašnjava primjenu i djelove službenog dopisa.

- Razlikuje vrste službene korespondencije.

- Razlikuje pisane sastave u službenoj korespondenciji.

- Sastavlja i oblikuje

službeni dopis.

- Razvija sposobnost pisanog izražavanja.

Korepondencija u robnom prometu - Upoznaje vrste i

formu poslovnih pisama u robnom prometu.

- Navodi obrasce u

robnom prometu.

- Razlikuje vrste i formu poslovnih pisama u robnom prometu (upiti, ponude, porudžbine).

- Uočava razliku između zaključnice, otpremnice, pretfakture i fakture.

- Razvija kreativnost i snalažljivost.

- Razvija smisao za

saradnju.

Vježba: - Oblikovanje

ponude i porudžbine.

- Popunjavanje otpremnice.

Korespondencija u vezi sa službenim putovanjima - Objašnjava pojam i - Planira i organizuje - Razvija Vježba:

129




vrste službenih putovanja.

- Objašnjava sastavljanje i oblikovanje korespondentnih sastava u vezi sa službenim putovanjima.

- Upoznaje pojam akontacije i dnevnice.

službeno putovanje.

- Priprema i sastavlja putni nalog i putni račun.

- Sastavlja izvještaj o obavljenom službenom putu.

- Razlikuje

akontaciju i dnevnicu.

samostalnost, samopouzdanje i kreativnost.

- Popunjavanje putnog naloga i putnog računa.

Korespondencija u vezi sa zasnivanjem radnog odnosa - Upoznaje

korespondentne sastave u vezi sa zasnivanjem radnog odnosa.

- Upoznaje ugovor o

radu.

- Sastavlja i oblikuje CV (Curriculum Vitae).

- Popunjava prijavu o slobodnom radnom mjestu.

- Uočava značaj ugovora o radu.

- Razvija sposobnost pismenog komuniciranja.

Vježba: - Sastvalja i oblikuje

CV (Curriculum Vitae.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Subotić, S. Rajković: Kancelarijsko poslovanje, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva Beograd, 2006. - J. Manojlović, S. Ignjatović: Poslovna i službena korespondencija, Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. - D. Spasić, J. Rakinić: Korespondencija sa sekretarskim poslovanjem, Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, štampač, faks, telefonski aparat, projektor i projekciono platno. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno. - Usmena provjera znanja (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom



klasifikacionim periodima. 8.Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomrani pravnik; - diplomirani ekonomista.

130



- Korespondencija - Zasnivanje radnog odnosa u

privrednom društvu - Postupak izrade godišnjeg

izvještaja o radu

- Preduzetništvo - Rad u sektorima i poslovanje privrednog društva

131

1.3.4. RAČUNARSKA GRAFIKA I INTERNET TEHNOLOGIJE 1. Naziv predmeta: RAČUNARSKA GRAFIKA I INTERNET TEHNOLOGIJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I II 72 72 III 72 72 IV

Ukupno 144 144 Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Usvajanje osnovnih znanja iz informatike i aplikativnog softvera. - Razumijevanje uticaja informatičkih tehnologija na društvo. - Sticanje osnovnih znanja, vještina i navika za pravilno i uspješno korišćenje

informacijske tehnologije za zadovoljavanje ličnih i društvenih potreba. - Sticanje osnovnih znanja u korišćenju softvera za dizajn, kompjutersku grafiku,

3D animaciju i izradu web prezentacija. - Sticanje znanja za projektavanje i korišćenje kompjuterske grafike. - Razumijevanje mjesta i uloge internet tehnolgija za razmjenu informacija u

društvu. - Primjenjivanje raznih programa za izradu web prezentacije. - Sticanje sposobnosti za pretražitivanje i instaliranje softvera za grafiku,

animaciju i web prezentaciju. - Prepoznavanje savremenih potreba i pravaca razvoja softvera na području

grafike, animacije i web prezentacije. - Razvijanje samoinicijativnosti pri izboru rješavanja postavljenih problema. - Shvatanje značaja timskog rada i njegove organizacije. - Sticanje sposobnosti za prilagođavanje aplikacije svojim potrebama radi

udobnijeg i efikasnijeg korišćenja. - Razvijanje sposobnosti i sticanje iskustava na području upotrebe stručne

literature i dobijanja informacija. - Razumijevanje pravila korišćenja elektronskih izvora podataka i informacija. - Navikavanje na upotrebu standarda i poštovanje autorskih prava. - Razumijevanje moralnih i etičkih pitanja koja su povezana sa upotrebom

softvera.

132

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI COREL DRAW




Uvod - Upoznaje osnove

Corel-a i objašnjava postupak rada na doradi crteža, logoa, grafika i njihove pripreme za štampu.

- Objašnjava instalaciju i pokretanje CorelDraw-a.

- Savlađuje vještinu u radu sa komandnim panelima.

- Prilagođava interfejs svojim potrebama.

- Primjenjuje osnovni radni prozor Corel Draw.

- Instalira program Corel Draw.

- Razvija sposobnost za rad u grupi.

- Razvija smisao za

estetiku.

- Podijeliti učenike na grupe i upoznati ih sa sa računarima na kojima će raditi po principu jedan učenik jedan računar, ukoliko je moguće.

Rad sa fajlovima - Objašnjava postupak

rada sa fajlovima. - Objašnjava formate

zapisa i preuzimanje fajlova drugih formata (Import, Export).

- Objašnjava filtere za Corel-ove proizvode.

- Kreira dokument. - Koristi filtre za uvoz

i izvoz fajlova drugih formata.

- Koristi filtere za

uvoz i izvoz drugih tipova fajlova..

- Razvija smisao za logičko razmišljanje i rasuđivanje.

Vježba: - Importovanje i

exportovanje fajlova.

Podešavanje stranica - Objašnjava

podešavanje stranica.

- Razlikuje i primjenjuje različite formate i stilove papira.

- Razvija vizionarsku kreativnost.

Vježba: - Podešavanje i

formatiranje stranice po zadatim vrijednostima.

Rad sa alatkama - Objašnjava palete sa

osnovnim alatkama (Toolbox).

- Analizira i koristi palete sa alatkama.

- Podsiče svijest o procjenjivanju vlastitih potreba.

Vježba: - PrtSc ekrana i

pravljenje slike sa tekstualnim opisom alatki.

Rad sa objektima - Objašnjava

selektovanje, grupisanje i razgrupisavanje jednog i više objekta.

- Koristi selektovanje objekata, kreira ih i manipuliše njima.

- Pravi grupe objekata.

- Podstiče spretnost, rukovanje i povezivanje.

Vježba: - Precizno

selektovanje objekta na fotografiji.

Crtanje geometrijskih i drugih oblika (shapes-a) - Opisuje postupak

crtanja osnovnih - Kreira i oblikuje

razne geometrijske i - Razvija osjećaj o

važnosti i potrebi Vježba: - Crtanje i

133




geometrijskih oblika. druge oblike.

preciznosti pri radu. modifikacija pravougaonika, elipsi, poligona, podešavanje dimenzija, crtanje iz centra, stavljanje pravilnih poligona, spirala i tabela...

Crtanje putanja i popuna - Objašnjava postupak

podešavanja atributa jednog grafičkog prikaza.

- Objašnjava putanje (otvorene i zatvorene).

- Definiše boju linije selektovane putanje.

- Objašnjava docker-e. - Objašnjava alatke za

umjetničko crtanje uz primjenu posebnih efekata.

- Bira postupak podešavanja atributa.

- Crta vrstu linija

putanje. - Praktično

primjenjuje izbor boja, korišćenje preliva.

- Praktično primjenjuje

docker-e. - Primjenjuje

kotiranje za interaktivno povezivanje elemenata.

- Stiče preciznost, sigurnost i upornost.

- Razvija odgovornost

prema radu i radnom prostoru.

Vježba: - Crtati putanje raznih

debljina, praviti ih nevidljivim, crtati linije, crtati "slobodnom rukom".

- Crtati početak, završetak, automatsko zatvaranje otvorene linije, rotiranje za određeni ugao.

- Crtati krive, označavanjem čvorova i djelovanjem na njih.

- Kreirati prelive.

Dejstvo Shape Tool-a na geometrijske oblike - Objašnjava dejsto

Shape Tool-a na osnovne geometrijske oblike.

- Crta zaobljene forme (odsječak, luk).

- Primjenjuje odsijecanje.

- Razvija preciznost. Vježba: - Shape tool.

Rad sa tekstom - Objašnjava rad na

tekstu (definisanje popunjenosti i obvojnice).

- Unosi tekst i vrši oblikovanje i modifikaciju teksta.

- Razvija kreativnost.

Vježba: - Rad sa tekstom,

vektorski zapis fontova, unos teksta u pasusima, izbor fonta, njegove veličine, njegovog stila, poravnanje, uvlačenje i ostale namjene, prelom reda...

Rad sa čvorovima - Opisuje i objašnjava

rad sa čvorovima. - Kreira linije i radi sa čvorovima.

- Razvija svijest o važnosti Internet

Vježba: - Rad sa čvorovima:

134




tehnolgije u prenosu informacija i komunikacije među ljudima.

- Razvija kreativnost. - Razvija sposobnost

za saradnju i timski rad.

brisanje, spajanje, razdvajanje čvorova, konvertovanje krive u pravu liniju i obrnuto, postavljanje čvorova i “poluga”.

- Rad sa tzv: zaobljenim (mekim), oštrim i simetričnim čvorovima.

- Crtati i mijenjati smjer krive, širiti krivu radi zatvaranja, automatski zatvarati otvorene selektovane krive.

Rad sa nožem i gumicom i slobodne transformacije - Opisuje početak i

kraj reza. - Objašnjava slobodne

transformacije.

- Primjenjuje rezanje linije nožem, rezanje objekta po toj liniji, korišćenje noža slobodnom rukom uz korišćenje Bezier-ovih svojstava.

- Razvija odgovornost i stiče radne navike.

Vježba: - Primjeniti rezanje i

Bezier-ova svojstva linije reza.

- Primjeniti akcije gumice, brisanje u tačkama, brisanje po pravim linijama...

Rad alatkama - Opisuje i objašnjava

rad sa alatkama. - Primjenjuje alatke

za pretapanje, distorziju, eksturziju...

- Razvija svijest o potrebi preciznosti pri radu.

Vježba: - Rad sa alatkama za:

pretapanje, konture, distorziju, ovojnicu, efekat eksturzije, sjenku i providnost.

Podešavanje i rad sa menijem - Objašnjava: Edit,

View, Layout, Tools meni.

- Objašnjava standardne i dodatne opcije u CorelDraw.

- Koristi i primjenjuje naredbe iz menija.

- Analizira standardne

i dodatne opcije programa.

- Razvija sposobnost za analitičko mišljenje.

Vježba: - Podešavati menije - Na primjerima

koristiti menije Edit, View, Layout, Tools...

Arrange meni - Objašnjava meni

Arrange. - Primjenjuje

transformacije.

- Razvija svijest za

tehnološku disciplinu i tehničku kulturu.

Vježba: - Transformacija i

dupliciranje objekta sa odgovarajućim atributima, rotacija

135




objekta za specificirani ugao i izbor centra rotacije, skaliranje i omogućavanje lika u ogledalu.

- Aranžiranje objekata poravnanje, spajanje putanja, razdvajanje, grupisanje ili razgrupisavanje...

Bitmaps meni - Objašnjava 3D

Effects. - Crta i na konkretnim

primjerima primjenjuje 3D Rorate, Cylinder, Emboss, Page Curl, Perspective, Sphere, Blur, Camera, Color Noise, Sharpen...

- Podstiče samopouzdanje i kreativnost.

Vježba: - Nacrtati 3D izgled

prostorije u stanu

Text meni - Objašnjava rad sa

tekstom koji se obavlja u režimima - Artistic Text i Paragraph text.

- Unosi tekst i vrši 2D i 3D obradu (skaliranje, pomjeranje, selektovanje i rotiranje...).

- Razvija svijest o savremenim potrebama i novim tehnologijama proizvodnje uređaja za prenos informacija.

Vježba: - Izrada vizit karte,

simbola, amblema, grba i sl.

136

PHOTOSHOP Informativni ciljevi i



učenik učenik učenik Uvod - Objašnjava

instalaciju i pokretanje Photoshop-a.

- Upoznaje i objašnjava radno okruženje Photoshop-a.

- Opisuje prilagodjavanje i podešavanje Photoshop-a korisniku.

- Usvaja način instalacije i pokretanje Photoshop-a.

- Prepoznaje i uočava elemente radnog okruženja Photoshop-a.

- Pojašnjava podešavanje i prilagodjavanje Photoshop-a korisniku.

- Razvija smisao za timski rad i toleranciju.


pri radu.

Vježba: - Instalacija i

prilagodjavanje Photoshop-a korisniku.

Rad sa selekcijama - Objašnjava i navodi

vrste selekcija. - Opisuje i navodi

osnovne operacije sa selekcijama.

- Razlikuje vrste selekcija i načine njihove upotrebe.

- Analizira osnovne operacije sa selekcijama.

- Stiče orijentaciju u radnom okruženju.

- Razvija kreativnost u

radu.

Vježba: - Izbor pravougaone,

okrugle, laso, Magic Wand selekcije.

Rad sa slikama - Upoznaje i

objašnjava postupke obrade slike.

- Razlikuje i pojašnjava postupke obrade slike.

Vježba: - Promjena veličine,

kontrasta i osvjetljenja slike.

Vježba: - Promjena Levels,

Curve i Color slike. Crtanje i bojenje - Objašnjava i opisuje

postupak crtanja osnovnih geometrijskih oblika.

- Pojašnjava i usvaja postupak crtanja osnovnih geometrijskih oblika.

Vježba: - Crtanje

pravougaonika, kruga, mnogougla i definisanih oblika.

Rad sa stilovima - Upoznaje se sa

načinom primjene različitih stilova.

- Usvaja i pojašnjava načine primjene različitih stilova.

- Razvija svijest o važnosti i potrebi preciznosti pri radu.

Vježba: - Definisanje stilova

(Drop Shadow, Inner Shadow...).

Bojenje površina - Navodi i opisuje

vrste bojenja sa prelivom.

- Razlikuje i preproznaje vrste bojenja sa prelivom.

- Podstiče kreativnost. Vježba: - Bojanje sa prelivom –

Gradient (Linear, Radial, Angle, Reflected i

137




Diamond). Rad sa tekstom - Objašnjava i opisuje

unošenje teksta. - Objašnjava i opisuje

postupak formatiranja teksta.

- Objašnjava i opisuje primjenu stilova i filtera na tekst.

- Usvaja postupak unošenja teksta.

- Pojašnjava postupak formatiranja teksta.

- Analizira primjenu

stilova filtera na tekst.

Vježba: - Unošenje i

formatiranje teksta. Vježba: - Izrada vizit karte.

Rad sa slojevima - Upoznaje se sa

pravljenjem novog sloja.

- Objašnjava pojmove: vidljivost i providnost sloja.

- Objašnjava postupak

ravnanja i promjene međusobnog položaja slojeva.

- Objašnjava i opisuje postupak stapanja više slojeva u jedan.

- Usvaja postupak pravljenja novog sloja.

- Uočava razliku između pojmova: vidljivost i providnost sloja.

- Usvaja postupak ravnanja i promjene međusobnog položaja slojeva.

- Analizira postupak stapanja više slojeva u jedan.

- Razvija sposobnost povezivanja teorije i prakse.

Vježba: - Pravljenje slojeva,

podešavanje vidljivosti, providnosti i ravnanja sloja.

Vježba: - Stapanje povezanih i

vidljivih slojeva u jedan.

Rad sa filtrima - Navodi i objašnjava

vrste filtra. - Razlikuje i

prepoznaje vrste filtra.

- Razvija samopouzdanje.

Vježba: - Upotreba filtra po

izboru na fotografiju.

Brisanje - Navodi i objašnjava

alate za brisanje. - Razlikuje i analizira

alate za brisanje. - Razlikuje nevažno od

važnog. Vježba: - Brisanje djelova slike

upotrebom Eraser Tool, Background i Magic Eraser.

138

3 DS MAX Informativni ciljevi i



učenik učenik učenik Uvod i kreiranje slika pomoću kompjuterske grafike - Upoznaje istoriju i

osnove 3D tehnologije i objašnjava kako i gdje se koristi kompjuterska 3D grafika.

- Razlikuje 3D i 2D aplikaciju.

- Podstiče kreativnost.

Vježba: - Pravljenje 2D i 3D

objekta (Potoshop, Corel Draw).

Orijentacija u 3ds max-u - Objašnjava i nabraja

koordinatne sisteme koji se mogu koristiti u 3ds max-u.

- Nabraja različite tipove objekata korišćenih u 3ds max-u.

- Objašnjava:

skladištenje, transformaciju, obradu, sjenčenje objekata...

- Shvata orijentaciju geometrijskih oblika u koordinatnim sistemima.

- Razlikuje termine korišćene za objekte i površine: primitivi, Bulovi objekti, lofting, splajn, NURBS, modifikatore...

- Analizira i priprema animaciju u

3ds max-u. - Analizira tok i vezu

podataka o objektu i primjenjuje transformaciju.

- Razvija svijest o uticaju grafike na razvoj i socijalizaciju ličnosti.

- Razvija kreativnost i

kulturu tehničkog izražavanja.

Vježba: - Vršiti uvoz objekata

pomoću parametara i animacija ključnih frejmova u 3D grafici.

Interfejs 3ds max-a - Nabraja i objašnjava

komandne panele: Create, Modify, Hierarchy, Motion, Display i Utilities.

- Objašnjava kreiranje, modifikovanje objekata i manipulaciju njima, glavnu paletu sa alatima, komande u okviru menija.

- Koristi komandne panele.

- Kreira objekte i

modifikuje ih kroz rad u komandnim panelima.

- Razumije postupak navigacije kroz prikaze i sjenke.

- Razvija svijest o važnosti Internet tehnolgije u prenosu informacija i komunikacije među ljudima.

Vježba: - Korišćenje ključnih

komandi sa linije menija i osnovnih alata za animaciju, kretanje kroz objekat i manipulacija njima u prikazima.

Modeliranje - Upoznaje Mesh

modeliranje. - Upoznaje i nabraja

načine modeliranja pomoću primitiva,

- Bira metod modeliranja.

- Koristi modifikatore za modeliranje.

- Razvija predstavu o prostornoj orijentaciji.

Vježba: - Načini realizacije

modeliranja objekata.

139




modifikatora i složenih objekata.

- Objašnjava Bezier splajnove, modeliranje mreža od Bezier splajnova, spajanje geometrije iz različitih fajlova, modeliranje tipa editable mesh.

- Modelira složene

forme od jednostavnih.

Modeliranje isječaka - Upoznaje organsko

modeliranje bazirano na splajnovima.


Bezier isječke, nove osobine isječaka i splajn kaveza, metode modeliranja isječaka.

- Objašnjava splajn kavez i Surface Tools, optimizaciju low-poly modela.

- Pravi modele korišćenjem različitih tehnika modeliranja.

- Koristi 3 ds max-ov Surface Tools za kreiranje patch modela.

- Kreira složeni

organski model.

- Stiče sposobnost ocjenjivanja vlastitih potreba.

Vježba: - Modeliranje ljudske

glave korišćenjem opcije Surface Tools.

Primjena teksturnih mapa i materijala

- Upoznaje osnove materijala i mapiranja.

- Razumije strukturu materijala i modele boja, postupak sjenčenja, materijale i mape.

- Stiče sposobnost opažanja, razlikovanja i upoređivanja.

Vježba: - Odmotavanje

koordinata mapiranja za low-poly karaktere.

Napredni materijali - Objašnjava efekat:

dinamičke karakteristike, refleksije i refrakcije putanje i zraka.

- Primjenjuje i podešava napredne materijale.

- Stiče sigurnost i upornost.

Vježba: - Mrtva priroda - scena

sa lampom i stolom.

Animacija - Upoznaje vremenski

raspored animacije. - Objašnjava MAX-ove

alatke za animaciju, Track View, animiranje transformacije, parametarsku animaciju, uvijanje prostora...

- Koristi Max-ove alatke za animaciju.

- Kreira jednostavne animacije transformacije parametarske animacije, animira sa uvijanjem prostora...

- Razvija smisao za toleranciju i timski rad.

Vježba: - Animacije sa

primjerima za različite objekte.

140




Usavršavanje animatorskih vještina

- Objašnjava kontrolere animacije, kreiranje i editovanje ključeva u prikazu Track.

- Objašnjava jednostavno povezivanje animacije.

- Bira i koristi detaljnije mehanizme animacije.

- Primjenjuje stečena

znanja na kratke animacije.

- Razvija odgovornosti.

Vježba: - Izrada kratke

animacije.

Hijerarhijska animacija karaktera

- Upoznaje naprednu i inverznu kinematiku.

- Objašnjava nove IK razriješivače, skeletne animacije, modifikatore.

- Razlikuje vrste inverzne kinematike.

- Razumije postupak koršćenja hijerarhije.

- Stiče sposobnost uočavanja, razlikovanja i zaključivanja.

Vježba: - Kompletiranje

animcije.

Renderovanje i efekti okruženja - Objašnjava postavku

prozora Environment, atmosferske efekte, max-ove alatke za renderovanje...

- Razumije i koristi max-ove alatke za renderovanje.

- Podstiče kreativnost. Vježba: - Simulacija različitih

atmosferskih efekata (efekat požara, magle...).

141

Razred: TREĆI WEB DIZAJN




Planiranje web sajta - Navodi alate za

kreiranje web sajtova (Front Page, Microsoft Publisher – Web Publication, Dreamweaver MX, notepad itd.).

- Opisuje interfejs programa i navodi: menije, palete, panoe, prilagođavanje elemenata ekrana i pomoć.

- Ocjenjuje i primjenjuje alate za kreiranje web-a.

- Primjenjuje interfejs

programa.

- Razvija preciznost u tehničkom oblikovanju i sposobnost kreativnog izražavanja.

Vježba: - Upotreba programa

za kreiranje web sajta.

Organizovanje web sajta - Objašnjava dizajn

web sajta: tipografiju, boje, raspored, strukturu web sajta.

- Navodi pripremne postupke za izradu web sajta.

- Opisuje uvoz direktorijuma, datoteka i web sajtova u web sajt.

- Analizira web i upotrebu weba.

- Primjenjuje upotebu šablona za web sajtove i šablone za strane.

- Primjenjuje postupke planiranja prilikom izrade web sajta.

- Razvija vizionarsku kreativnost.

- Razvija sposobnost sagledavanja potreba i realizacije zamisli.

Vježba: - Kreiranje web

strana. Dodavanje direktorijuma i datoteka.

Kreiranje web sajta - Definiše osnove

HTML-a, php-a. - Objašnjava

dodavanje teksta. - Objašnjava

hiperlinkove.

- Poznaje osnove HTML-a, php-a.

- Primjenjuje formatiranje teksta.

- Primjenjuje hiperlinkove

(e-mail).

- Stiče osjećaj o razvoju i primjeni novih tehnologija u cilju zadovoljenja individualnih i kolektvinih potreba.

Vježba: - Formatiranje teksta i

povezivanje preko hiperlinkova.

Dizajniranje i postavljanje web strane - osnove - Upoznaje

hiperlinkove na slikama i kreiranje vrućih tačaka.

- Opisuje umetanje i modifikaciju slika kao pozadine.

- Primjenjuje umetanje, uređivanje i pozicioniranje slika.

- Primjenjuje upotrebu i umetanje clip art sličica.

- Razvija sposobnost za analitičko mišljenje.

Vježba: - Ubacivanje slika.

Dizajniranje i postavljanje web strane - multimedije - Opisuje crtanje i - Primjenjuje crtanje i Vježba:

142




upotrebu multimedije.

- Opisuje prilagođavanje i upotrebu trodimenzionalnih oblika.

- Opisuje upotrebu zvuka i videa.

upotrebu alata za crtanje.

- Primjenjuje dodavnje boje, specijalnih efekata, i konvertovanje 2-d i 3-d oblika.

- Dodaje i podešava zvuk i video.

- Dodavanje zvuka i videa na web sajt.

Dizajniranje i postavljanje web strane - tabele - Opisuje upotrebu

tabela. - Objašnjava

dodavanje, formatiranje dimenzija tabele, rad sa ćelijama.

- Primjenjuje kreiranje tabele.

- Primjenjuje dodavanje ivica, boje, slika u pozadini i korisničkih stilova u tabele.

- Razvija osjećaj odgovornosti i radnih navika – motivacije.

Vježba: - Tabele i ćelije.

Dizajniranje i postavljanje web strane - liste - Opisuje kreiranje

lista. - Obajšnjava

nastavljanje prekinute liste i promjenu stavki u njoj.

- Uočava uređene i neuređene liste.

- Primjenjuje formatiranje, promjene fonta i boje teksta, stila, označavanje uređene i neuređene liste.

- Razvija logičko mišljenje i sposobnost za pravilno rasuđivanje i zaključivanje.

Vježba: - Modifikacija liste.

Dizajniranje i postavljanje web strane – modifikovanje web stranice - Opisuje modifikaciju

i postavljanje preko mreže.

- Objašnjava publikovanje i modifikaciju web sajta.

- Vrši modifikaciju web stranice.

- Analizira izbor web domaćina, postavljanje sajta na web server i uvoz weba.

- Razvija kreativnost. Vježba: - Modifikacija i

publikovanje strana.

Interaktivni sajtovi - forme - Opisuje i objašnjava

upotrebu formi. - Objašnjava ubotrebu

objekata forme, vrijednosti forme i zapisivanje rezultata.

- Primjenjuje kreiranje formi, polja za potvrdu, dugmadi, padajućih listi...

- Primjenjuje zapisivanje rezultata u obliku datoteke, korišćenjem elektronske pošte.

- Razvija svjest o važnosti Internet tehnolgije u prenosu informacija i komunikacije među ljudima.

Vježba: - Upotreba formi.

Interaktivni sajtovi - animacije - Opisuje animaciju

sajta. - Definiše efekat

marquee. - Razvija tehnološku

disciplinu. Vježba: - Primjena i

143




- Objašnjava animaciju elemenata strane prelaz strane, lebdeću dugmad.

- Definiše efekat marquee.

- Primjenjuje dhtml effects, lebdeću dugmad i pravi prelaz stranice.

- Primjenjuje formatiranje teksta koji se kreće po hodizontali.

modifikacija animacije.

Interaktivni sajtovi – komponente - Opisuje upotrebu

web komponenata. - Opisuje upotrebu

tema i šablona. - Opisuje web

komponente.

- Primjenjuje teme, banere za stranu, knjigu utisaka i web za diskusiju.

- Primjenjuje web template.

- Primjenjuje web komponente.

- Razvija sposobnost sagledavanja potreba i realizacije zamisli.

Vježba: - Upotreba web

dinamički efekat, web search, brojač pogodaka, radne listove i dijagrame, foto-galeriju, ubačeni sadržaj, linije linkova, listu top 10.

Interaktivni sajtovi – java script - Navodi Plug-inove,

activex kontrole, Java Apleti i Java Script.

- Uočava softver za interaktivni rad na sajtu.

Vježba: - Ubacivanje Plug-

inova, ActiveX kontrola, Java Apleti i Java Script.

Programski jezici za Web - Upoznaje i opisuje

izradu atraktivnog Web sajta.

- Opisuje integraciju Microsoft Officea u sajt.

- Primjenjuje HTML, php, java script ...

- Primjenjuje

ubacivanje radnog lista Worda, Excela, Adobe Acrobat (pdf)

- Razvija svijest o savremenim potrebama i novim tehnologijama proizvodnje uređaja za prenos informacija.

Vježba: - Primjena CSS stilova. Vježba: - Osnovna strukura

Web strane. Vježba:

Pravljenje web sajta sa svim usvojenim formama.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - S. Bain: Corel DRAW 12, Kompjuter biblioteka, Čačak, 2005. - T. Boardman: 3DS MAX 5, New Riders Publishing, - R. Polevoi: 3D Studio MAX R3, The Coriolis Group, - M. Imamović, D. Ćosić: Adobe Photoshop 7.0, Soho Graph, Beograd, 2002. - C. Rose: Naučite Adobe Photoshop CS2 za 24 časa, Sams, 2005. - T. A. Powell: Web Design, Osborne / McGraw-Hill, 2001. - D. Elderbrock i D. Karlins: FrontPage 2002 Biblija, Hungry Minds Inc., 2002. - E. Castro: HTML za WWW, Peachpit Press; - K. Jamsa, K. King, A. Anderson: HTML i Web dizajn kroz praktične primere,

Osborne / McGraw-Hill, 2002. - M. Moncur: DHTML – naučite za 24 časa, SAMS, - K. Bartlett: CSS za 24 časa, SAMS,

144

- J. Jaworski: JavaScript i JScript - Detaljan izvornik, Sybex, - K. Annwn Page: Macromedia Dreamweaver MX 2004: iz prve ruke, Macromedia Pr;

2004. - B. Blake: Flash 5, Osborne / McGraw-Hill, 2001. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računari sa odgovarajućim softverom, projektor, skener, štampač i projekciono

platno. Za izvođenje nastave potreban je softver (2004.): - CorelDRAW Graphic Suite (12) ili noviji. - Adobe Photoshop 7.0 ili noviji. - 3D Studio Max (5.0) ili noviji. - Microsoft Office 2003: Front Page i Microsoft Publisher ili noviji. - Macromedia Essentials MX 2004: Dreamweaver MX, Fireworks MX, Macromedia

Flash MX,... ili noviji. - Mix 1 ACDSee (6.0), WinZip (8.0), Nero (6.0), Visual Studio 6.0, Internet Explorer

(6.0), Firefox Mozilla, Opera, CuteFTP, HTML Assistant, HTML Writer, Mapedit, Adobe Illustrator 10, Illustrator 7, Adobe Acrobat (5.5), ili noviji...

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi. - Usmena provjera znanja (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom





- Grafika - Primjena računara u elektrotehnici

- Linija, crtež, slika

- Animacija - Primjena računara u elektrotehnici

- Simulacija elektronskih kola i korišćenje raznih softvera u elektrotehnici

145

1.3.5. AUTOMATSKO UPRAVLJANJE 1. Naziv predmeta: AUTOMATSKO UPRAVLJANJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I II III 72 72 IV 66 66

Ukupno 138 138 3. Opšti ciljevi nastave - Razumijevanje djelovanja elemenata sistema automatskog upravljanja. - Opisivanje režima rada elemenata sistema automatskog upravljanja. - Razlikovanje funkcije elemenata sistema automatskog upravljanja. - Analiziranje sistema automatskog upravljanja i regulacije. - Razumijevanje značaja i uloge digitalnih računara u upravljanju proizvodnim

procesima. - Poznavanje i pravilno upotrebljavanje stručne terminologije. - Razvijanje sistematičnosti, tačnosti i dosljednosti u radu. - Razvijanje interesa za praktičnim ispitivanjem noviteta. - Razvijanje svijesti o važnosti čuvanja i zaštiti životne sredine.

146





Uvod u sisteme automatskog upravljanja (SAU) - Upoznaje se sa

značajem i ulogom automatizacije za razvoj društva.

- Definiše pojam

sistema automatskog upravljanja (SAU) i automatske regulacije (SAR).

- Uočava mogućnost razvoja automatizacije u raznim granama privrede.

- Razlikuje osnovne pojmove iz automatskog upravljanja: sistem, signal, povratna sprega.

- Razvija sposobnost logičkog razmišljanja kod usvajanja novih informacija.

- Na primjerima opisati način funkcionisanja SAU.

Napomena: SAU – Sistem automatskog upravljanja; SAR – Sistem automatske regulacije.

Elementi SAU i SAR - Objašnjava

klasifikaciju sistema automatike prema karakteru unutrašnjih dinamičkih procesa.

- Nabraja i objašnjava elemente sistema automatskog upravljanja i regulacije.

- Crta i analizira blok- šemu sistema automatskog upravljanja.

- Zna elemente i

strukturu SAU i regulacije.

- Crta i analizira karakteristike elemenata sistema automatskog upravljanja i regulacije.

- Stiče sposobnost sistematičnosti u radu.

- Upotrebiti kataloge i stručnu literaturu.

- Upotrebiti poznate

projekte objekata automatizacije i diskutovati.

Mjerni pretvarači - Opisuje rad i

karakteristike mjernih pretvarača.

- Shvata ulogu pretvarača i zna način rada i primjenu.

- Razlikuje vrste mjernih pretvarača: otporni, kapacitivni, induktivni, piezoelektrični, fotoelektrični, tahometrijski i frekventni.


- Pokazati razne vrste mjernih pretvarača.

Detektori signala greške - Opisuje detektore

signala greške. - Poznaje princip

rada i primjenu detektora signala greške.

- Razlikuje vrste

- Razvija sposobnost opažanja i zaključivanja.

- Pokazati razne vrste detektora signala greške.

147




detektora: strujni, naponski, mosni, fazni i dr.

Pojačavači u automatici - Opisuje pojačavače

u automatici. - Razlikuje vrste

pojačavača, poznaje princip rada i primjenu.

- Razvija sposobnost upoređivanja i analize.

- Pokazati modele i šeme raznih vrsta pojačavača.

Regulatori - Opisuje i nabraja

regulatore u automatici.

- Razlikuje vrste diskontinualnih i kontinualnih regulatora, poznaje princip rada i primjenu.

- Šematski predstavlja regulatore i objašnjava.

- Razlikuje kontinualne regulatore P, I, D, PI, PD, PID i crta i analizira dijagrame djelovanja.

- Razvija sposobnost analize i zaključivanja.

- Pokazati modele i šeme raznih vrsta pojačavača.

Napomena: P-proporcionalni; I-integralni; D-diferencijalni.

Izvršni organi - Objašnjava ulogu

izvršnog organa u automatici.

- Opisuje ulogu

pogonskog uredjaja u izvršnom organu.

- Razlikuje vrste izvšnih organa, poznaje principe rada i primjenu.

- Razlikuje pogonske uređaje izvršnog organa, poznaje princip rada i primjenu (električni, pneumatski, hidraulični).

- Stiče sposobnost sistematičnosti u radu.

- Pokazati modele i raznih vrsta izvršnih organa i pogonskih uređaja.

Komutacioni elementi - Nabraja vrste i

karakteristike komutacionih elemenata.

- Razlikuje vrste komutacionih uređaja: tasteri, prekidači, releji i kontaktori; poznaje princip rada i primjenu.

- Razvija smisao za komunikaciju.

- Pokazati modele raznih vrsta komutacionih uređaja.

Uređaji za signalizaciju - Upoznaje uređaje

za signalizaciju.

- Crta šeme alarmne signalizacije.

- Razvija smisao za komunikaciju.

- Prikazati razne šeme alarmne signalizacije.

148




učenik učenik učenik Analiza SAU i SAR - Opisuje

karakteristike jednokonturnih SAU i SAR.

- Objašnjava sistem

sa povratnom spregom.

- Opisuje

organizaciju složenih sistema automatskog upravljanja i regulacije.

- Razlikuje postupke regulacije: regulacija kompenzacijom poremećaja, regulacija po otklonu, kombinovana regulacija i složeni postupci regulacije.

- Razlikuje i analizira centralizovanu i hijerarhijsku organizaciju upravljanja.

- Analizira primjere elektroenergetskog sistema: parametre režima rada, operativnu obradu, planiranje i realizaciju za razne slučajeve.

- Razvija osjećaj za sigurnost i preciznost u radu.


povezivanja prethodno stečenog znanja u cjelinu.

- Upotrebiti gotove projekte i diskutovati karakteristike različitih sistema SAU.

- Podjeliti grupama

učenika primjere jednostavnih sistema za analiziranje i diskusiju.

Upravljanje proizvodnim procesom primjenom računara - Upoznaje se sa

značajem i ulogom informacione tehnologije u upravljanju proizvodnim procesima.

- Objašnjava osnovne karakteristike procesnih računara.

- Obrazlaže ulogu

računara u regulacionoj petlji.

- Nabraja primjere

upotrebe računara u procesnom upravljanju.

- Upoznaje vrste

- Shvata značaj primjene informacione tehnologije u sistemima SAU i SAR.

- Poznaje osnovne

karakteristike računara za upravljanje proizvodnim procesima.

- Na primjeru analizira računarsko vođenje procesa.

- Crta i analizira opštu blok-šemu upravljanja procesom pomoću računara.

- Uviđa mogućnosti

- Razvija sposobnost logičkog razmišljanja i povezivanja.

- Stiče sposobnost

sistematičnosti u radu.

- Na konkretnim primjerima pokazati kako bi računar mogao da se uključi u sistem SAU. - Prikazati slajdove

industijskih robota.

149




industrijskih robota.

primjene industrijskih robota.

Programibilni logički kontroler - Upoznaje

upravljanje procesima pomoću PLC (programibilni logički kontroler).

- Poznaje osnovne principe i strukture upravljanja programibilnim logičkim kontrolerima.

- Razvija smisao za primjenu novih tehnologija.

- Demonstrirati jednostavne primjere upravljanja koristeći Siemens PLC LOGO.

Numeričko upravljanje procesima - Upoznaje principe i

vrste numeričkog upravljanja procesima.

- Shvata principe i razlikuje vrste numeričkog upravljanja: NC (numerička kontrola) i CNC (cmos numerička kontrola), DNC (direktna numerička kontrola).

- Analizira primjene numeričkog upravljanja kod obradnih mašina.

- Razvija smisao za primjenu novih tehnologija.

- Prikazati blok šeme numeričkog upravljanja procesima.

Napomena: NC - numeric control; CNC - cmos numeric control; DNC - direct numeric control.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - G. Nikolić, D. Martinović, M. Petković, D. Pekić, S. Obradović: Automatsko

upravljanje razvodnim postrojenjem, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1999.

- Dipl. ing. F. Rajić: Osnove automatike I i II dio, Školski centar „Ruđer Bošković”, Zagreb, 1984.

- Mr M. Ljubić: Elementi automatike, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1989.

- S. Turajlić: Računari u sistemima upravljanja, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1993.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Mjerni pretvarači, detektori signala greške, regulatori i dr., računar sa

odgovarajućim softverom, projektor, projekciono platno i katalozi opreme. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno. - Usmena provjera znanja (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom




150

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer automatike; - diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer elektronike; - diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer energetike. 10. Povezanost predmeta

Znanja Povezanost sa drugim predmetima

Predmet Znanja - Uvod u sisteme automatskog

upravljanja - Osnove elektrotehnike - Praktična nastava

- Princip rada elektromotora jednosmjerne struje,

- Obrtni moment - Elementi SAU i SAR - Elektronika

- Mehatronika - Praktična nastava

- Mjerni pretvarači - Hidraulični i pneumatski

elementi - Operacioni pojačavači

- Upravljanje proizvodnim procesom primjenom računara

- Osnovi računarstva - Elektronika - Praktična nastava

- Računarsko upravljanje procesima

- Programabilni automati - PLC

151

1.3.6. OSNOVE ENERGETIKE I ENERGETSKA EFIKASNOST 1. Naziv predmeta: OSNOVE ENERGETIKE I ENERGETSKA EFIKASNOST 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I II III 72 72 IV 66 66

Ukupno 138 138 3. Opšti ciljevi nastave - Shvatanje potrebe za električnom energijom, njenim značajem i ulogom za

razvoj društva. - Upoznavanje vrsta elektrana i načina proizvodnje električne energije. - Shvatanje potrebe za nekonvencionalnim metodama proizvodnje električne

energije. - Upoznavanje problema prenosa velikih snaga. - Usvajanje stručnih znanja o transformatorskim i razvodnim postrojenjima,

namjeni i sastavnim djelovima. - Upoznavanje sa organizacijom elektroenergetskog sistema Crne Gore. - Upoznavanje sa podjelom i vrstama električnih mreža. - Upoznavanje i razumijevanje konstrukcijskih elemenata elektroenergetskih

vodova. - Upoznavanje materijala, uređaja i tipova električnih instalacija kao i načina i

mjesta primjene. - Sticanje osnovnih znanja o različitim vrstama motora i poznavanje njihovih

principa rada. - Upoznavanje sa značajem elektroenergetske efikasnosti. - Razumijevanje i pravilno upotrebljavanje stručne terminologije. - Upoznavanje sa opasnostima pri radu sa elektroenergetskim uređajima i

poznavanje propisa o sigurnosti na radu.

152

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREČI




Uvodni dio - Upoznaje se sa

značajem i ulogom energije za razvoj društva.

- Upoznaje se sa savremenim energetskim trendovima u svijetu.

- Uočava povezanost energetike sa svim granama privrede.

- Uočava potrebu za planiranjem razvoja elektroprivrede.

- Razvija pozitivan odnos prema zanimanju.

Elektrane - Opisuje

karakteristike hidroelektrana.

- Objašnjava glavne

djelove hidroelektrana (sistem akumulacije, brana, zahvata, dovod vode, vodostan i cjevovod).

- Navodi vrste vodenih turbina.

- Objašnjava podjelu

hidroelektrana. - Upoznaje glavne

karakteristike hidroelektrana u Crnoj Gori.

- Opisuje uticaj hidroelektrana na okolnu sredinu.

- Objašnjava podjelu termoelektrana i navodi glavne djelove termoelektrana.

- Opisuje princip

rada nuklearne elektrane.

- Opisuje uticaj

termoelektrana na

- Razlikuje hidrološke od energetskih karakteristika hidroelektrana.

- Razlikuje vrste brana.

- Razumije ulogu zahvata, vodostana i ostalih elemenata.

- Zna za koje padove

se koriste pojedine turbine.

- Razumije razliku između akumulacionih i protočnih hidroelektrana kao i razliku između derivacionih i pribranskih.

- Upoređuje karakteristike HE Perućica, HE Piva.

- Razumije uticaj

hidroelektrana na okolnu sredinu.

- Analizira blok šemu termoelektrane I na njoj pokazuje osnovne djelove.

- Na primjeru TE Pljevlja upoznaje glavne karakteristike TE.

- Razvija ekološku svijest.

- Razvija pozitivan odnos prema timskom radu.

- Posjetiti hidroelektranu ili termoelektranu.

- Prikazati slajdove ili grafičke prezentacije principa rada pojedinih elektrana.

- Prikazati slajdove ili grafičke prezentacije skladištenja otpada kod termoelektrana i nuklearnih elektrana.

- Zadatak: potražiti na internetu informacije o akcidentima kod nuklearnih elektrana.

- Zadatak: podijeliti učenike na grupe. Zadati im istraživanje o alternativnim izvorima energije. Diskusija.

153




okolinu. - Nabraja

alternativne izvore energije.

- Objašnjava princip rada nuklearne elektrane koristeći blok šemu.

- Razumije posljedice zagađivanja vazduha i probleme smještanja nuklearnog otpada.

- Razlikuje načine dobijanja električne energije iz alternativnih izvora.

Elementi razvodnih postrojenja - Upoznaje ulogu i

vrste sabirnica. - Objašnjava vrste

potpornih i provodnih izolatora.

- Opisuje ulogu i nabraja vrste rastavljača.

- Upoznaje ulogu visokonaponskih osigurača.

- Upoznaje ulogu i vrste visokonaponskih prekidača.

- Upoznaje ulogu i vrste mjernih transformatora.

- Zna na osnovu čega se vrši dimenzionisanje sabirnica.

- Razlikuje vrste izolatora na osnovu oznaka.

- Razlikuje različite vrste rastavljača.

- Poznaje način izbora visokonaponskih osigurača.

- Opisuje načine rada različitih vrsta visokonaponskih prekidača.

- Razlikuje naponske i strujne mjerne transformatore.

- Razvija analitičnost i logično razmišljanje.

- Pozitivno ocjenjuje važnost novih znanja iz svoje struke.

- Razvija sposobnost povezivanja teorijskih znanja sa praktičnim primjerima.

- Prikazati slajdove elemenata razvodnih postrojenja i kataloge proizvođača.

- Posjetiti visokonaponsko razvodno postrojenje.

Zaštite u razvodnim postrojenjima - Upoznaje uticaj

struje na čovjeka i postupak ukazivanja prve pomoći.

- Opisuje zaštitu od atmosferskog pražnjenja.

- Opisuje pogonsko i zaštitno uzemljenje na visokom i niskom naponu.

- Opisuje ulogu

- Razlikuje opasnosti od strujnog udara i mjere koje treba preduzeti prilikom prve pomoći.

- Poznaje zaštite od atmosferskog pražnjenja.

- Shvata šta je napon dodira i napon koraka.

- Poznaje osnovna

svojstva relejne


- Razvija svijest o

poštovanju propisa.

- Prikazati slajdove sa mogućim posljedicama od strujnog udara i ukazati na važnost poštovanja propisa o zaštiti.

154




zaštitnih relejnih uređaja.

- Upoznaje vrste i način rada strujnih releja.

- Upoznaje vrste i način rada naponskih releja.

zaštite. - Crta i analizira

šeme djelovanja strujnih releja.

- Razlikuje natnaponske i potnaponske releje.

Električne mreže - Opisuje

elektroenergetske nadzemne vodove.

- Upoznaje

provodnike i zaštitnu užad.

- Opisuje stubove i

njihovu funkciju u vodu.

- Opisuje ulogu i

nabraja vrste izolatora.

- Objašnjava konstrukciju energetskih kablova.

- Poznaje način predstavljanja elektroenergetskih vodova u planovima.

- Uočava osnovne elemente koji sačinjavaju nadzemni vod.

- Razlikuje materijale koji se koriste za izradu provodnika i zaštitnih užadi.

- Poznaje izbor konstrukcije stuba, raspored provodnika na stubu i temelje stubova.

- Razlikuje izolatore za niski, srednji i visoki napon.

- Razlikuje energetske kablove prema naponu, vrsti struje, broju žila, materijalu provodnika i vrsti izolacije.


- Crtati šeme i analizirati najjednostavnije

najraspro- stranjenije sisteme za raspodjelu električne energije.

Električne instalacije - Navodi vrste

materijala za izradu provodnika i kablova.

- Poznaje konstrukciju energetski izolovanog provodnika.

- Upoznaje se sa načinom

- Upoređuje vrste materijala za izradu provodnika.

- Razlikuje vrste

izolovanih provodnika prema konstrukciji i namjeni.

- Razlikuje standardne

- Razvija pravilan odnos prema očuvanju materijalnih dobara.

- Razvija svijest o poštovanju propisa.

- Upotrijebiti eksponate najčešće korišćenih vrsta energetski izolovanih provodnika i energetskih kablova i omogućiti učenicima da ih upoređuju.

- Upotrijebiti

155




označavanja energetski izolovanih provodnika.

- Poznaje dozvoljeno opterećenje izolovanih provodnika.

- Objašnjava pojam

i ulogu instalacionih osigurača.

- Nabraja

instalacione prekidače.

- Objašnjava ulogu

priključnih uređaja.


rada sijalice sa metalnim vlaknom i fluorescentnih cijevi.

presjeke provodnika i načine označavanja po propisima.

- Upotrebljava tabele za izbor energetski izolovanih provodnika.

- Prepoznaje elemente instalacionih topljivih i automatskih osigurača.

- Razlikuje topljive od automatskih osigurača.

- Upoređuje načine rada pojedinih vrsta instalacionih prekidača (prateći tok struje na šemama instalacionih prekidača).

- Razlikuje nezaštićene i priključne uređaje sa zaštitnim uzemljenjem.

- Crta i analizira šemu vezivanja fluorescentne cijevi.

demonstracioni pano sa prikazanim vezivanjem osigurača.

- Upotrijebiti demonstracioni pano sa raznim instalacionim prekidačima.

156




učenik učenik učenik Električne mašine - Upoznaje svrhu

transformatora. - Upoznaje

materijale koji se primjenjuju za izradu transformatora i električnih mašina.

- Objašnjava način rada transformatora.

- Objašnjava magnetno kolo električne mašine.

- Upoznaje vrste induktora i njihovu primjenu.

- Objašnjava način rada trofaznog asihronog motora.

- Definiše stepen iskorišćenja snage u asihronom motoru.

- Objašnjava način rada jednofaznog asihronog motora.

- Objašnjava načine puštanja u rad

asihronih motora. - Objašnjava načine

promjene brzine asihronog motora.


rada sinhrone mašine i njenu primjenu.


rada sinhronog generatora.

- Nabraja i objašnjava način rada i primjenu sinhronih motora.

- Objašnjava način rada i primjenu

- Uočava značaj elektromagnetne indukcije za rad transformatora.

- Razumije proces nastajanja naizmjeničnog magnetnog fluksa u magnetnom kolu transformatora.

- Razumije unutrašnju strukturu transformatora.

- Uočava da transformator radi sa visokim stepenom iskorišćenja.

- Razlikuje ulogu statora i rotora kod obrtnih električnih mašina.

- Razlikuje induktore sa istaknutim polovima i pune induktore.

- Crta i analizira mehaničku karakteristiku asihronog motora.

- Izračunava stepen iskorišćenja snage asihronog motora i crta dijagram preobražja.

- Shvata obrtni momenat asihronog motora.

- Zna koje zahtjeve treba zadovoljiti pri puštanja motora u rad.

- Poznaje puštanje u rad asihronog motora pomoću prebacača

zvijezda – trougao. - Izračunava brzinu

- Razvija osjećaj za tehničku tačnost i odgovornost pri radu.

- Povezuje

prethodno stečeno sa novim znanjem.

- Korstiti slajdove, slike različitih vrsta transformatora za prezentaciju.

- Organizovati posjetu transformatorskom postrojenju.

- Pokazivati

elemente električnih mašina na predavanjima.

- Koristiti elemente

asinhronih motora za demonstraciju tokom predavanja.

- Pokazivati

elemente sinhronih električnih mašina na predavanjima.

- Pokazati primjere

upotrebe sinhronih motora, npr. kod programatora kućnih uređaja.

- Koristiti elemente

mašina jednosmjerne struje za demonstraciju u toku predavanja.

157




mašina jednosmjerne struje.

- Pojašnjava osnovne pojmove i pravila namota indukta.


rada motora jedosmjerne struje.

obrtanja rotora asihronog motora i analizira načine mijenjanja brzine.

- Uočava da su brzine rotora i magnetnog fluksa statora iste.

- Poznaje konstrukciju sinhrone mašine.

- Razlikuje hidrogeneratore i turbogeneratore.

- Zna koja su svojstva sinhronih motora.

- Poznaje konstrukciju mašina jednosmjerne struje.

- Izvodi izraz indukovanog napona u induktu.

- Izvodi izraz elektromagnetnog momenta mašine jednosmjerne struje.

- Skicira principijelne šeme motora jednosmjerne struje u zavisnosti od načina pobuđivanja.

- Crta i analizira karakteristike brzine, momenta i mehaničke karakteristika motora jednosmjerne struje.

Električni aparati i uređaji u domaćinstvu - Upoznaje termičke

uređaje: grijače, pegle, električne bojlere, termo-peći i električne

- Zna osnovne principe rada i zna da čita električne šeme termičkih aparata i uređaja

- Razvija sposobnost za timski rad.

- Pripremiti modele uređaja koji se obrađuju, a za složenije uređaje pripremiti panoe ili

158




šporete. - Upoznaje rashladne

uređaje: frižidere, zamrzivače i klima-uređaje.

- Razumije i objašnjava rad mašine za veš, mašine za sudove, mašine za sušenje veša.

koja se koriste u domaćinstvima.

- Shvata principe rada rashladnih uređaja.

- Razlikuje ulogu

pojedinih djelova i cijelih uređaja.

prezentacije preko računara.

- Pripremiti modele uređaja koji se mogu rasklopiti da učenik može da vidi.

Energetska efikasnost - Opisuje izvore

svjetlosti sa smanjenom potrošnjom električne energije.

- Objašnjava fizičke

osnove rashladnih i termičkih tehnika.

- Nabraja i opisuje

komponente rashladnih i termičkih postrojenja.

- Opisuje solarno termička postrojenja.

- Objašnjava primjenu solarnih kolektora za domaćinstvo.

- Objašnjava

primjenu fotonaponskih panela.

- Objašnjava

primjenu vjetrogeneratora za napajanje objekata.

- Objašnjava

primjenu kombinacije fotonaponskog

- Prema namjeni prostorije odabira odgovarajuće štedne sijalice.

- Poznaje osnovne elemente potrebne za regulaciju osvjetljenja javnih površina.

- Vrši proračun opterećenja uređaja za grijanje i hlađenje po aktuelnim normama.

- Planira i dimenzioniše površine uređaja za grijanje i hlađenje.

- Analizira solarno termička postrojenja sa aspekta energetske efikasnosti. - Procjenjuje

potrebu za toplom vodom i grijanjem za jedno domaćinstvo i proračunava potreban broj solarnih kolektora.

- Procjenjuje potrebnu snagu potrošača i proračunava površinu potrebnog panela.


- Upoređivati karakteristike svjetlosnih izvora koristeći kataloge proizvođača.

- Pronaći na

Internetu informacije o energetski pasivnim kućama.

- Zadatak: Analizirati

stanje potrošnje električne energije u svojoj kući i predložiti rješenja za postizanje energetske efikasnosti.

159




panela i vjetrogeneratora za napajanje objekata.

- Određuje potrebne elemente za korišćenje snage vjetra (generator, akumulator, invertor...).

- Procjenjuje potrebnu snagu potrošača i proračunava snagu vjetrogeneratora i površinu fotonaponskog panela kao i pripadajuće elemente.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Prof. dr S. Škuletić: Osnovi elektroenergetike, Univerzitet Crne Gore -

Elektrotehnički fakultet, Podgorica, 2006. - Prof. dr S. Škuletić: Elektrane, Univerzitet Crne Gore - Elektrotehnički fakultet,

Podgorica, 2006. - M. Popović: Razvodna postrojenja i elektrane, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 2000. - D. Janković, A. Matić, M. Radivojević: Elementi elektroenergetskih postrojenja,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1998. - S. Branković: Električne mreže i dalekovodi za III razred, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 2003. - M. Justinijanović: Električne instalacije i osvetljenje - udžbenik za drugi razred,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. - V. V. Petrović, M. P. Pendić: Električne mašine, Beograd,1980. - Dr V. Brajović: Elektrotermički uređaji - udžbenik za treći razred, Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. - M. Radosavljević: Rashladni uređaji – užbenik za treći i četvrti razred

elektrotehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2001. - J. Nikolić: Elektroenergetika - udžbenik za treći razred elektrotehničke škole,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor i projekciono platno. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno: - Usmeno (po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu). - Pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u



160

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer energetike. 10. Povezanost predmeta


- Elektrane - Osnove elektrotehnike

- Proizvodnja električne energije

- Elementi razvodnih postrojenja

- Praktična nastava - Vrste izolacionih materijala

- Zaštite u razvodnim postrojenjima

- Praktična nastava - Opasnost od strujnog udara

- Podjela i vrste električnih mreža

- Praktična nastava - Poznaje materijale koji se koriste za izradu vodova

- Električne instalacije - Osnove elektrotehnike - Praktična nastava

- Određivanje presjeka provodnika

- Načini montaže elemenata električne instalacije

- Električne mašine - Osnove elektrotehnike - Praktična nastava

- Poznaje značaj transformatora za prenos i disribuciju električne energije

- Poznaje značaj sinhronog generatora za proizvodnju električne energije

- Poznaje značaj mašina jednosmjerne struje za rad elektromotornog pogona

- Električni aparati i uređaji u domaćinstvu

- Osnove elektrotehnike - Pretvaranje električne energije u toplotnu

161

1.3.7. MEHATRONIKA 1. Naziv predmeta: MEHATRONIKA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I II III 72 72 IV 66 66

Ukupno 138 138

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa značajem primjene mehatronike u industriji. - Sticanje osnovnih znanja iz upravljanja. - Usvajanje znanja iz pneumatike, hidraulike i elektrotehnike kao i mogućnosti

primjene pneumatskih, hidrauličkih i elektropneumatskih komponenti kod izgradnje mehatroničkih sistema;

- Upoznavanje i razumijevanje pneumatskog, hidrauličkog i elektro - pneumatskog upravljanja.

- Razvijanje sposobnosti razumijevanja i rješavanja konkretnih problemskih zadataka iz mehatronike.

- Korišćenje upravljačkog i edukativnog softvera za simulaciju rada sistema. - Ovladavanje stručnom terminologijom neophodnom za komunikaciju u struci. - Razvijanje osjećaja odgovornosti. - Razvijanje radnih navika.

162





Predmet i primjena mehatronike - Definiše pojam

mehatronike. - Navodi primjenu

mehatronike. - Upoznaje osnovne

pojmove tehnike upravljanja.

- Navodi i objašnjava načine upravljanja.

- Shvata značaj mehatronike.

- Pronalazi primjere primjene pneumatskih, hidrauličkih i elektro -pneumatskih sistema.

- Shvata pojam tehnike upravljanja.

- Razlikuje i analizira analogno, digitalno i binarno upravljanje.

- Upoređuje sinhrono, asinhrono i logičko upravljanje.

- Analizira upravljački lanac.

- Razlikuje analogne, diskretne, digitalne i binarne signale.

- Razvija sposobnost analiziranja i logičkog zaključivanja.

- Prikazati slajdove elemenata mehatroničkih sistema: hidrauličke, pneumatske i elektro –pneumatske.

Grafički simboli i blok dijagrami - Navodi mogućnosti

prikazivanja kretanja radnih elemenata.

- Upoznaje elemente blok dijagrama.

- Objašnjava

upravljački i druge dijagrame i funkcijski plan.

- Nabraja i ilustruje

grafičke simbole.

- Shvata potrebu prikazivanja kretanja radnih elemenata.

- Crta blok dijagrame mehatroničkih sistema.

- Crta i analizira dijagrame:

put-korak, put-vrijeme i upravljački dijagram. - Koristi funkcijski

plan kao sredstvo sporazumijevanja.

- Poznaje simbole za izradu funkcijskih planova.

- Razvija sposobnost orijentacije u prostoru.

- Crtanje dijagrama put-korak i

put-vrijeme za konkretan primjer. - Na konkretnim

primjerima prikazivati funkcijski plan.

Mehanika - Navodi i objašnjava - Shvata pojam sile. - Razvija sposobnost Na primjerima:

163




podjelu mehanike i pojam sile.

- Objašnjava

moment sile, spreg sila i moment sprega.


pojam, vrste i značaj trenja.

- Definiše i

objašnjava pojmove: kretanje, put, brzina, ubrzanje, srednja brzina, ugaono ubrzanje.

- Opisuje

pravolinijsko i kružno kretanje.

- Definiše i

objašnjava pojmove: rada, snage i energije.

- Definiše stepen

korisnog djelovanja.

- Razlikuje spoljašnje i unutrašnje sile

- Određuje moment sile za tačku.

- Shvata pojam sprega i određuje moment sprega.

- Razumije pojam i značaj trenja.

- Razlikuje trenje klizanja i trenje kotrljanja.

- Određuje intezitet, pravac i smjer sile trenja.

- Uočava značaj podmazivanja na smanjenje sile trenja.

- Izračunava osnovne veličine koje opisuju kretanje na osnovu zadanih veličina.

- Izračunava srednju brzinu kretanja klipa.

- Uočava i analizira pravolinijsko i kružno kretanje kod pneumatskih i hidrauličkih elemenata.

- Izračunava rad sile pri kretanju na osnovu zadatih podataka.

- Izračunava i analizira rad cilindara.

- Određuje snagu hidromotora na osnovu zadanih podataka.

- Određuje stepen korisnosti.

analiziranja i zaključivanja.

- Izračunati silu pritiska koja djeluje na čelo klipa.

- Izračunati obrtni

moment na vratilu hidromotora.

- Izračunti teorijsku i stvarnu snagu radnog cilindra.

- Izračunavati

teorijsku i korisnu snagu pumpe.

- Izračunavati snagu

obrtnog pneumatskog motora.

- Izračunavati stepen

korisnog dejstva u mehatroničkom sistemu.

Hidraulika - Nabraja fizička

svojstva radne tečnosti

- Ovladava osnovnim pojmovima hidraulike kroz

- Razvija logičko mišljenje i sposobnost za

- Prikazati slajdove elemenata hidrauličkog

164




hidrauličkih sistema.

- Objašnjava i na primjerima analizira pojmove: pritisak, potisak, protok, strujanje, isticanje, stepen korisnosti.

- Navodi i objašnjava podjelu i princip rada pojedinih pumpi.


izvršne i upravljačke elemente i to: translatorni izvršni elementi, rotacioni izvršni elementi, ventili, razvodnici, zatvarači.

- Upoznaje i opisuje

vezivne elemente za: prečišćavanje radne tečnosti, smještaj, hlađenje i grijanje akumuliranje hidrauličke energije.

analizu jednostavnih primjera.

- Pronalazi primjere primjene hidraulike.

- Identifikuje

sastavne djelove pumpi.

- Razlikuje i analizira princip rada pojedinih vrsta pumpi.

- Shvata princip rada klipnih, pločastih i razvodnika sa sjedištem.

- Poznaje i upoređuje načine aktiviranje razvodnika.

- Analizira princip rada nepovratnih, pritisnih i protočnih ventila.

- Shvata ulogu prečistača – filtara.

- Prepoznaje ulogu rezervoara i akumulatora.

- Shvata i analizira rad hidromotora obrtnog kretanja.

- Bira i analizira rad hidrauličkih radnih cilindara.

- Poznaje ulogu vezivnih elemenata.

- Pronalazi primjere primjene hidrauličkih motora.

pravilno zaključivanje.

sistema.

Hidrauličko upravljanje - Definiše hidrauličko

upravljanje i navodi primjene upravljanja.

- Obrazlaže načine realizovanja

- Shvata osnovne logičke funkcije i poznaje načine kako se one realizuju hidrauličkim

- Razvija sposobnost analiziranja i zaključivanja.

- Izrada šema hidrauličnih sistema pomoću simbola za konkretne primjere.

165




logičkih funkcija hidrauličkim elementima.

- Ilustruje

hidrauličke šeme i navodi metode rešavanja

- Upoznaje

upravljački i edukativni softver FLUID SIM (Festo.)

- Obrazlaže postupke

zaštite i održavanja hidrauličkih sistema.

elementima. - Crta i analizira

hidrauličke šeme upravljanja za konkretne primjere.

- Pridržava se pravila pri projektovanju hidrauličkih sistema.

- Razlikuje načine ispitivanja hidrauličkih komponenti.

- Crta i simulira konkretne primjere šema hidrauličkog upravljanja, koristeći softver FLUID SIM.

- Izrađuje hidrauličke sisteme na radnim stolovima za hidrauliku.

- Uočava značaj i razlikuje postupke zaštite i održavanja hidrauličkih sistema.

- Stiče navike tačnosti i sistematičnosti u radu.

- Izrada šema i simulacija rada hidrauličkog sistema u FLUID SIM-u.

- Realizacija šema

na demonstracionim stolovima za hidrauliku.

166




učenik učenik učenik Pneumatika - Navodi sastav i

karakteristike vazduha.

- Definiše osnovne

veličine stanja: pritisak, zapremina, temperatura.

- Obrazlaže osnovne

zakone za vazduh. - Nabraja promjene

stanja vazduha. - Upoznaje, razumije

i objašnjava osobine i komponente sistema za dobijanje i razvod komprimovanog vazduha: kompresori, rezervoari, pripremna grupa, cjevovodi, vezivni elementi.


izvršne, upravljačke i pomoćne elemente: translatorni izvršni elementi, rotacioni izvršni elementi,

- Pravi razliku između atmosferskog potpritiska i natpritiska.

- Shvata i analizira pritisak, temperaturu i specifičnu zapreminu.

- Koristi jednačinu stanja za izračunavanje veličina stanja na osnovu zadanih podataka.

- Upoređuje i analizira izobarske,izohorske, izotermske, adijabatske i politropske promjene stanja.

- Analizira osobine vlažnog vazduha.

- Razlikuje pojedine vrste kompresora.

- Identifikuje sastavne djelove kompresora.

- Upoređuje princip rada pojedinih vrsta kompresora.

- Upoređuje apsorpcijski, adsorpcijski i termički postupak hlađenja.

- Shvata ulogu pripremne grupe za vazduh.

- Razlikuje i upoređuje klipne, pločaste i razvodnike sa sjedištem.

- Upoređuje i shvata način rada nepovratnih,


- Odrediti veličine stanja vazduha na primjerima.

- Prikazati na

slajdovima elemente pneumatskih sistema.

167




razvodnici, ventili, zatvarači, prigušivači i dr.

pritisnih i protočnih ventila.

- Pronalazi primjere primjene pneumatskih motora.

- Uočava razliku između pneumatskih motora obrtnog i translatornog kretanja.

- Opisuje ulogu i način spajanja cjevovoda.

Pneumatsko upravljanje - Definiše

pneumatsko upravljanje.

- Navodi primjere primjene pneumatskog upravljanja.

- Navodi i objašnjava osnovne logičke funkcije i obrazlaže način realizovanja logičkih funkcija pneumatskim elementima.

- Objašnjava pneumatske šeme upravljanja i navodi metode rešavanja.

- Razlikuje analogne, diskretne, binarne i digitalne signale.

- Razlikuje i analizira vođeno, programsko i upravljanje sa samoodržanjem.

- Shvata osnovne logičke funkcije i zna kako se one realizuju pneumatskim elementima.

- Crta i analizira pneumatske šeme upravljanja za konkretne primjere.

- Prepoznaje elemente kojima se mogu realizovati vremenske i pritisne funkcije.

- Uočava pojavu blokirajućeg signala.

- Razlikuje matematičke i inženjerijske (praktične) metode rješavanja blokirajućeg signala.

- Rješava problem


- Stiče navike

tačnosti i sistematičnosti u radu.

- Izrada šema pneumatskih sistema pomoću simbola za konkretne primjere.

- Izrada šema i

simulacija rada pneumatskog sistema u FLUID SIM –u.

- Realizacija šema

na demonstracionim stolovima za pneumatiku.

168




- Objašnjava

upravljački i edukativni softver za simulaciju rada pneumatskih sistema (FLUID SIM).

- Obrazlaže postupke

zaštite i održavanja pneumatskih sistema.

blokirajućeg signala funkcijskim, kaskadnim i koračnim metodama.

- Crta i analizira funkcijski krug za konkretne primjere.

- Koristeći FLUID SIM softver simulira konkretne primjere pneumatskog upravljanja.

- Izrađuje pneumatske sisteme na radnim stolovima za pneumatiku.

- Shvata značaj zaštite i održavanja pneumatskih sistema.

Osnovi elektro-pneumatike - Definiše električne

i elektro-pneumatske izvršne elemente automatike.

- Definiše i upoznaje

elektro- pneumatske razvodnike – ventile. - Definiše i upoznaje

elektro -pneumatske

- Razlikuje osnovne izvršne elemente upravljanja i poznaje njihovu funkciju, način rada i povezivanja u šemama: tasteri, krajnji prekidači, beskontaktni davači signala (magnetni, kapacitivni i opto-elektronski), releji, vremenski releji, sklopnici (kontaktori) i dr.

- Poznaje i upoređuje razne varijante elektro- pneumatskih razvodnika - ventila, sa različitim brojem ulaza – izlaza.

- Shvata princip rada i razlikuje tipove


- Razvija smisao za

zajedništvo.

- Povezivanje osnovnih izvršnih elemenata upravljanja u električnim šemama.

- Demonstracija

upravljanja radom elektro-ventila u osnovnim šemama upravljanja.

169




pretvarače. elektro-pneumatskih pretvarača: PE pretvarač, elektro-pneumatski pretvarač niskog pritiska, elektro-pneumatski pretvarač signala (pritisna sklopka).

Mjere i propisi elektro-zaštite u elektro-pneumatici - Definiše osnovne

pojmove, metode i sredstva

elektro-zaštite. - Opisuje pomoćne

strujne krugove i strujne krugove blokade.

- Upoznaje signalno-dojavne uređaje.

- Poznaje osnovne pojmove, sredstva i metode elektro-zaštite, zaštitni STOP taster, zaštitna glavna sklopka i dr.

- Poznaje i pomoćne strujne krugove i strujne krugove blokade.

- Razlikuje vrste signalno-dojavnih uređaja.

- Razvija pozitivan odnos prema zdravlju.

- Razvija svijest o

potrebi zaštite na radu.

Elektrotehnički grafički simboli i oznake u elektro-pneumatici - Upoznaje elektro-pneumatske grafičke i slovne simbole i oznake zaštite.

- Zna crtati elektro-pneumatske grafičke simbole i slovne oznake.

- Koristi slovno - brojčane oznake zaštite.

- Razvija urednost. - Koristiti primjere šema.

Električne šeme i sklopovi elektro-pneumatike - Upoznaje vrste

šema u elektro–pneumatici. - Upoznaje tabele

istinitosti (U-I signala).

- Upoznaje osnovne logičke elektro-pneumatske šeme (logičko I, ILI i NE). - Upoznaje osnovne

šeme i sklopove u elektro–pneumatici.

- Razlikuje vrste šema u elektro-pneumatici i njihovu ulogu.

- Poznaje tabele istinistosti i njihovu primjenu na rješenjima osnovnih elektro-pneumatskih šema.

- Zna povezati osnovne

logičke elektro– pneumatske šeme (logičko I, ILI i NE). - Crta i analizira

osnovne šeme

- Razvija logičko zaključivanje.

- Razvija pozitivan

stav prema novim saznanjima.

- Razvija

snalažljivost.

- Povezati elektro -pneumatske šeme osnovnih logičkih funkcija I, ILI, i NE.

- Povezati elektro-

pneumatsku šemu upravljanja elektro - ventilom 5 / 2, sa samodržanjem i blokadom.

- Povezati elektro-

pneumatsku šemu upravljanja elektro-ventilom 5 / 2, sa vremenskim

170




- Upoznaje osnovne

šeme i sklopove upravljanja vremenskim relejima.

upravljanja u elektro-pneumatici: upravljanje jednorednim cilindrom; upravljanje dvorednim cilindrom; paralelna veza; redna (serijska) veza; spoj blokade i spoj samodržanja; upravljanje jednosmjernim ili dvosmjernim cilindrom pomoću spoja samodržanja; indirektno dvostrano upravljanje; automatsko vraćanje cilindra; oscilirajuće kretanje dvosmjernog cilindra; automatsko vraćanje pomoću graničnog prekidača.

- Crta i analizira osnovne šeme i sklopove upravljanja vremenskim relejima.

relejem i samodržanjem.

Izrada šema spajanja mehatroničkih sistema - Upoznaje metode

izrade spojne šeme:

- sistemske metode; - metoda pokušaja

(intuitivna – iskustvena metoda).

- Poznaje postupke izrade finalne elektro-pneumatske šeme spajanja prema zadatim uslovima metodama:

- sistemskim; - pokušaja

(intuitivna, iskustvena).

- Razvija odgovoran odnos prema radu.

- Izrada projekta šeme spajanja izabranom metodom, prema zadatim uslovima.

171

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - S. Nikolić: Hidrauličke, pneumatske i električne komponente, Zavod za udžbenike

i nastavna sredstva, Beograd, 2005. - P. Mitrović, Z. Radojević: Hidraulika i pneumatika, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 2005. - G. Nikolić: Pneumatika i hidraulika, Školska knjiga, Zagreb, 2006. - Festo Didactic, Elektropneumatika, Festo doo Zagreb, 1995. - S. Đurić: Mehanika II, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - M. Plavšić i drugi autori: Mehanika I, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2004. - G. Nikolić: Upravljanje i regulacija, Školska knjiga, Zagreb, 2003. - G. Nikolić: Pneumatsko upravljanje, Sveučilišna naklada Liber, Zagreb,1990. - Festo Didactic, Pneumatsko upravljanje, 2007. - Festo katalozi, Festo Didactic, 2008. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa multimedijalnom opremom, projektor, projekciono platno,

demonstracione table za hidrauliku, pneumatiku i elektro-pneumatiku, uzorci i modeli hidrauličkih, pneumatskih i elektro-pneumatskih komponenti, šeme pneumatskih, hidrauličkih i elektro-pneumatskih sistema.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno. - Usmena provjera znanja (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom



klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer elektrotehnike; - diplomirani inženjer mašinstva. 10. Povezanost predmeta

Znanja Povazanost sa predmetom Predmet Znanja

- Grafički signali i blok dijagrami

- Praktična nastava

- Elektrotehnički grafički simboli

- Blok dijagrami - Mehanika - Praktična nastava - Osnovni mašinski elementi - Hidraulika - Hidrauličko upravljanje - Pneumatika - Pneumatsko upravljanje - Osnovi elektro - pneumatike

- Praktična nastava - Elementi automatike - Izvršni elementi

automatskog upravljanja

- Mjere i propisi elektrozaštite u

elektro - pneumatici

- Praktična nastava - Elektro zaštita - Zaštitne mjere od visokog

napona dodira

172

Znanja Povazanost sa predmetom Predmet Znanja

- Elektrotehnički grafički simboli i oznake u

elektro - pneumatici

- Praktična nastava - Elektrotehnički grafički simboli

- Električne šeme i sklopovi elektro - pneumatike

- Osnove elektrotehnike - Praktična nastava

- Elementi električnih šema - Crtanje i povezivanje

elemenata električnih šema - Izrada šema spajanja - Praktična nastava - Povezivanje elemenata

električnih šema

173

1.3.8. OBJEKTNO PROGRAMIRANJE 1. Naziv predmeta: OBJEKTNO PROGRAMIRANJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I II III IV 33 33 66

Ukupno 33 33 66 Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Razumevanje koncepata objektnog programiranja. - Razumijevanje problema i procesa kao međuzavisnosti i interakcija objekata, sa

odgovarajućim skupovima osobina, odnosno podataka i ponašanja. - Uvođenje nove programske paradigme. - Sticanje praktične vještine objektnog programiranja u jeziku C++. - Osnovni elementi programskog projektovanja i modeliranja. - Razumijevanje značaja i uloge digitalnih računara u upravljanju, opsluživanju i

kontroli procesa. - Razvijanje sistematičnosti, tačnosti i dosljednosti u radu. - Razvijanje interesa za praktično istraživanje i ispitivanje noviteta. - Poznavanje i pravilno upotrebljavanje stručne terminologije.

174

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI




Uvod u objektno programiranje - Upoznaje sa

istorijom i motivima razvoja C++ jezika.

- Definiše osnovne koncepte objektnog programiranja na C++ jeziku.

- Razumije potrebu uvođenja modularnosti u programiranju.

- Upoznaje koncept objektnog programiranja i navodi primjere.

- Upoznaje principe razlaganja kompleksnih softverskih sistema na prirodan način u cilju lakšeg održavanja i korišćenja.


Vježba: - Navesti primjere

objektnog pristupa i analogije iz svakodnevnog života.

Vježba: - Objasniti aspekte

koje treba da ispuni objektni programski jezik (po Stroustrupu).

Neobjektna proširenja jezika C - Definiše objekte.

- Definiše lvrijednost

(lvalue) izraza. - Navodi oblast

važenja objekata, klasa i funkcija.

- Objašnjava statičke i dinamičke objekte.

- Definiše

neposredno ugrađivanje funkcija.

- Upoznaje pojedine tipove konverzija.

- Upoznaje nove - specifične operatore C++ jezika.

- Na primjerima uočava i radi objekte u užem i širem smislu.

- Primjenjuje osnovne izraze sa lvrijednost (lvalue).

- Razlikuje globalna, lokalna i skrivena imena (objekte).

- Razlikuje statičke i dinamičke (automatske) objekte.

- Razlikuje dinamičke i privremene objekte.

- Koristi inline funkcije.

- Razlikuje vrste konverzija: statičku, reintepretirajuću i konstantnu.

- Upotrebljava specifične operatore C++ jezika.



za saradnju.


Vježba: - Navesti primjere za

vezane objekte.

Vježba: - Uraditi primjere za

vezane lvrijednosti.

Vježba: - Navesti primjere sa

upotrebom različitih specifičnih operatora jezika C++.

Klase i objekti - Upoznaje klase i

njene elemente. - Razlikuje sekcije

public, protected i


175




- Upoznaje pojmove

apstrakcije i učaurivanja (enkapsulacije), i zaštite podataka i koda.

- Definiše konstruktore.

- Definiše destruktore.

- Definiše pokazivač

- objekat this.

- Definiše prijateljske funkcije i metode.

- Definiše prijateljske klase i strukture.

private u definiciji klasa i razumije potrebu zaštite podataka i koda.

- Povezuje pokazivače i reference za datu klasu.

- Razlikuje povezivanje i argumente konstruktora.

- Razlikuje poziv i pristup destruktora.

- Razlikuje pristup preko pokazivača this i operatora.

- Upoređuje globalne funkcije i članice drugih klasa.

- Razlikuje ugnježdene i lokalne klase.




definicija klasa. Vježba: - Navesti primjere

različitih prava pristupa.

Vježba: - Primjeri upotrebe

konstruktora. Vježba: - Primjer upotrebe

destruktora. Vježba: - Primjeri upotrebe

pokazivača this. Vježba: - Primjer upotrebe

prijateljske funkcije.

Vježba: - Primjer upotrebe

lokalne klase.

Nasleđivanje i polimorfizam - Definiše koncept

nasleđivanja i izvođenja klasa.

- Upoznaje privatno i javno izvođenje.

- Definiše mehanizam polimorfizma.

- Definiše virtuelne (polimorfne) metode i implementaciju virtuenih poziva.

- Uočava pojavu nasleđivanja karakteristika klase.

- Na primjerima upotrebljava mehanizam nasleđivanje osobina klasa.

- Razlikuje vrste izvođenja.

- Na primjerima primjenjuje mehanizam polimorfizma.

- Upotrebljava virtualne metode.

- Razlikuje osobine polimorfnih metoda.




- Stiče sposobnost



izvođenja i nasljeđivanja osobina klasa – predaka.

Vježba: - Primjeri

polimorfne metode.

Vježba: - Uraditi primjere

korišćenja virtuelnog mehanizma.

Preklapanje operatora - Objašnjava pojam

preklapanja operatora.

- Uočava pojavu povеzivanja operatorskih funkcija u izrazima.


Vježba: - Primjeri

operatorskih funkcija.

Vježba:

176




- Definiše pravila i vrste preklapanja operatora.

- Definiše standardne ulazno-izlazne tokove.

- Razlikuje bočne efekte i veze između operatora.

- Razlikuje objekte i operacije za ulazno-izlazne tokove.

- Primjeri metode - globalne funkcije.

Vježba: - Primjer korišćenja

operatora za ulazno-izlazne tokove.

Izuzeci i obrada izuzetaka - Definiše pojam i

pojavu izuzetaka. - Definiše otkrivanje

i obradu izuzetaka.

- Definiše izazivanje i prihvatanje izuzetaka.

- Definiše vrste izuzetaka.

- Razlikuje probleme izuzetaka.

- Poznaje vrste, tok i mehanizam obrade izuzetaka.

- Razlikuje pravila prihvatanja izuzetaka.

- Razlikuje neprihvaćene, neočekivane i standardne izuzetke.



Vježba: - Primjer ”migracije

udesno”. Vježba: - Primjeri izuzetaka i

njihove obrade. Vježba: - Primjeri izazivanja

izuzetaka.

Šabloni - Definiše šablone u

C++ jeziku. - Definiše

generisanje funkcija.

- Definiše generisanje klasa.

- Definiše specijalizaciju šablona.

- Definiše generičke metode.

- Razlikuje vrste šablona.

- Određuje generisanje funkcija.

- Određuje definisanje klasa.

- Razlikuje specijalizacije funkcije i klase.

- Razlikuje uslove primjene generičke metode.


Vježba: - Primjer definisanja

šablona u C++ jeziku.

Vježba: - Primjer generisanje

funkcija. Vježba: - Primjer generisanje

klasa. Vježba: - Navodi primjere

specijalizacije. Vježba: - Primjer generičkih

metoda. 5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - L. Kraus: Programski jezik C++ sa rešenim zadacima, Akademska misao, 2007. - L. Kraus: Rešeni zadaci iz programskog jezika C++, Akademska misao, 2006. - B. Stroustrup: Programski jezik C++, Mikro knjiga, Beograd 1991. - D. Milićev: Objektno orijentisano programiranje na jeziku C++, Mikro knjiga,

1995. - D. Milićev, Lj. Lazarević, J. Marušić: Objektno orijentisano programiranje na

jeziku C++ - skripta sa praktikumom, Mikro knjiga, 2001. - I.Tartalja: Objektno orijentisano programiranje 1, 2007. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računari sa odgovarajućim softverom, projektor i projekciono platno.

177

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno, pismeno i u toku vježbi. - Usmena provjera znanja (najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom





- Neobjektna proširenja jezika C

- Programiranje - Programiranje u jeziku C++

- Klase i objekti - Programiranje - Programiranje u jeziku C++ - Preklapanje operatora - Programiranje - Programiranje u jeziku C++

178

2. STRUČNI ISPIT 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO - TEORIJSKI DIO ISPITA 2.1.1. BAZE PODATAKA 1. Naziv ispitnog kataloga: BAZE PODATAKA 2. Cilj ispita Na ispitu se ocjenjuje: - Znanja o bazama podataka. - Osposobljenost za rad sa bazama podataka. - Sposobnost da čita tehničku dokumentaciju. - Znanje o modeliranju baze podataka. - Sposobnost da realizuje bazu podataka u MS Access-u. - Sposobnost da koristi osnovne naredbe u jeziku SQL. - Znanja da pronađe informacije i podatke o bazama podataka. - Sposobnost da kreira upite nad pripremljenom bazom podataka. - Znanja o osnovnim elementima baza podataka. 3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu Osnovni pojmovi o bazama podataka 1. Objasniti šta je IS (informacioni sistem). 2. Navesti funkcije informacionih sistema. 3. Navesti komponente informacionog sistema. 4. Navesti vrste informacionog sistema. 5. Definisati bazu podataka. 6. Definisati DBMS. 7. Definisati model podataka. 8. Navesti vrste modela podataka. 9. Navesti nivoe arhitekture baze podataka. 10. Navesti jezike za rad sa bazama podataka. 11. Navesti faze životnog ciklusa baze podataka. Modeliranje podataka 12. Definisati pojam entiteta. 13. Definisati pojam atributa. 14. Definisati opisne atribute i identifikatore. 15. Definisati ključ. 16. Definisati različite tipove veza. 17. Navesti primjer i osobine veze 1:1. 18. Navesti primjer i osobine veze 1:N. 19. Navesti primjer i osobine veze N:M. 20. Nacrtati E-R (objekat - veza) dijagram. 21. Navesti složene veze. 22. Definisati relacijski model baze podataka. 23. Objasniti kako se vrši transformacija veze 1:1. 24. Objasniti kako se vrši transformacija veze 1:N. 25. Objasniti kako se vrši transformacija veze N:M. Relaciona algebra 26. Definisati pojam relacione algebre. 27. Navesti skupovne operatore.

179

28. Objasniti selekciju. 29. Objasniti projekcija. 30. Objasniti Kartezijev proizvod. 31. Objasniti prirodni spoj. 32. Objasniti dijeljenje. 33. Objasniti vanjski spoj. Fizička građa baze podataka 34. Opisati spoljnu memoriju računara. 35. Objasniti pojam datoteke. 36. Objasniti smještanje datoteke u spoljnu memoriju računara. 37. Definisati pointere (pokazivače.) 38. Definisati pristup na osnovu primarnog ključa. 39. Objasniti organizaciju jednostavne datoteke. 40. Objasniti organizaciju Hash datoteke. 41. Opisati indeks sekvencijalnu organizaciju. 42. Opisati indeks direktnu organizaciju. Integritet podataka 43. Definisati integritet podataka. 44. Opisati integritet domena. 45. Opisati referencijalni integritet. Normalizacija podataka 46. Objasniti normalizaciju baze podataka 47. Navesti normalne forme Indeksiranje baze podataka 48. Objasniti indeksiranje baze podataka. 49. Navesti indekse. SQL 50. Definisati tipove podataka u SQL-u. 51. Objasniti formiranje tabele CREATE TABLE. 52. Objasniti promjenu strukture tabele ALTER TABLE. 53. Objasniti unos podataka. 54. Objasniti selekciju podataka SELECT. 55. Navesti uslovne izraze. 56. Objasniti oblikovanje izlaznih rezultata. 57. Objasniti sortiranje. 58. Objasniti ograničavanje izlaznih rezultata. 4. Tip ispita - Usmeno. - Nastavnik /aktiv formuliše pojedina pitanja i sastavlja detaljan spisak ispitnih

pitanja na osnovu okvirnog spiska pitanja, datih u Ispitnom katalogu. - Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na

odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih tematskih oblasti.

- Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta. - Usmeni ispit traje najviše 20 minuta. - Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača.

180

5. Dozvoljena pomagala - Računar sa odgovarajućim softverom. 6. Literatura i drugi izvori - Literatura i drugi izvori dati su u katalogu znanja i godisnjem planu rada

nastavnika.

181

2.1.2. APLIKATIVNI SOFTVER I MULTIMEDIJE 1. Naziv ispitnog kataloga: APLIKATIVNI SOFTVER I MULTIMEDIJE 2. Cilj ispita Na ispitu se ocjenjuje: - Sposobnost učenika da poveže praktična i odgovarajuća teorijska znanja. - Sposobnost da sam obradi i dizajnira tekst. - Znanja o poznavanju osnovnih elemenata teksta. - Sposobnost o pravilnom formatiranju teksta. - Znanja o implementaciji grafičkih elemenata u tekst. - Sposobnost obrade tabelarnih podataka. - Sposobnost korišćenja formula i funkcija u tabelarnom proračunu. - Sposobnost izrade grafikona na osnovu tabelarnog prikaza podataka. - Poznavanje postupka za crtanja grafičkih elemenata uz pomoć aplikacije za

crtanje. - Poznavanje postupka za mijenjanja osobine grafičkih objekata. - Poznavanje postupka za transformaciju objekata. - Sposobnost da sam određuje atribute objekata. - Poznavanje multimedijalne terminologije. - Poznavanje uloge i osobina multimedijalnih ulazno - izlaznih uređaja. - Znanja o izvorima i osobinama audio signala. - Poznavanje postupka obrade zvuka na računaru. - Poznavanje osnovnih pojmova vezanih za obradu digitalne slike. - Znanja o izvorima i osobinama digitalnog video signala. - Poznavanje postupka obrade digitalnog video signala. - Sposobnost da sam izradi multimedijalnu prezentaciju u izabranom softveru. 3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu Instalacija aplikativnog softvera 1. Objasniti postupak instalacije izabranog softvera. 2. Opisati prilagođavanje aplikativnog softvera korisniku.

Obrada i dizajniranje izgleda teksta 3. Navesti elemente radnog okruženja izabrane aplikacije za obradu i dizajniranje

teksta. 4. Objasniti pojmove template i tab. 5. Objasniti na primjeru ulogu numerisane i nenumerisane liste. 6. Objasniti na primjeru ulogu editora formula. 7. Objasniti na primjeru unošenje fusnote odnosno endnote. 8. Opisati na primjeru postupak rada sa simbolima. 9. Objasniti na primjeru kako se numerišu stranice i postavlja heder i futer. 10. Objasniti na primjeru kako se unosi slika iz Clip Arta. 11. Objasniti na primjeru postupak oblikovanja naslova. 12. Opisati na primjeru način unošenja gotovih slika u tekst. 13. Opisati na primjeru postupak štampanja koverti. 14. Izraditi cirkularno pismo i opisati postupak.

Tabelarna obrada podataka sa grafičkim predstavljanjem 15. Navesti elemente radnog okruženja izabrane aplikacije za tabelarnu obradu

podataka. 16. Opisati na primjeru osnovne operacije sa radnim listom. 17. Nabrojati vrste podataka koji mogu biti element polja.

182

18. Opisati na primjeru postupak formatiranja teksta i brojčanih podataka u polje radnog lista.

19. Objasniti na primjeru način unošenja formule u poje radnog lista. 20. Nabrojati i objasniti na primjeru ulogu funkcija koje se mogu koristiti kod

tabelarnog proračuna. 21. Navesti vrste sortiranja podataka i na primjeru objasniti postupak. 22. Opisati na primjeru postupak izrade grafikona.

Izrada crteža u izabranom softveru 23. Navesti elemente radnog okruženja izabrane aplikacije za crtanje. 24. Objasniti na primjeru postupak pripreme za crtanje. 25. Opisati na primjeru postupak crtanja osnovnih grafičkih elemenata. 26. Objasniti na primjeru postupak mijenjanja osobina i transformacije grafičkih

objekata. 27. Objasniti na primjeru kako se određuju atributi objekata. Osnovni pojmovi multimedije 28. Navesti vidove predstavljanja informacija. 29. Objasniti interaktivnost miltimedija. Multimedijalni ulazno izlazni uređaji 30. Opisati princip rada grafičke i zvučne kartice. 31. Objasniti princip rada digitalne kamere i digitalnog fotoaparata. 32. Nabrojati vrste monitora i objasniti njihove osobine. 33. Objasniti osobine mikrofona i zvučnika i način njihovog priključivanja. Izvori, parametri i obrada audio signala 34. Definisati pojam zvuka i zvučnog talasa. 35. Objasniti osobine i prostiranje zvuka. 36. Definisati zvučno polje i nabrojati oblasti u akustici. 37. Objasniti pojam glasnosti i audiometrije. 38. Navesti i objasniti psihoakustične pojmove. 39. Definisati pojam razumljivost. 40. Objasniti digitalizaciju signala. 41. Nabrojati načine obrade zvuka na računaru. 42. Definisati pojam binauralnog slušanja. 43. Objasniti pojam stereofonije i sisteme stereofonskog prenosa i snimanja. 44. Definisati MIDI priključak. 45. Nabrojati MIDI opremu i objasniti njeno povezivanje u sistem. 46. Nabrojati MIDI standarde i formate. 47. Definisati pojam kompresije signala. 48. Objasniti psihoakustični model kompresije signala. Obrada digitalne slike 49. Objasniti način nastajanja slike. 50. Objasniti osobine i projekciju slike u oku i opisati dobijanje slike u mozgu. 51. Objasniti vrste modela boja. 52. Definisati pojam grafike. 53. Objasniti pojmove vektorske i bitmapirane grafike. 54. Opisati postupak modeliranja slike kod vektorske grafike. 55. Definisati pojam renderovanja. 56. Opisati pojam i način specificiranja rezolucije. 57. Objasniti način nastajanja razlike u formatima fajlova. 58. Definisati kompresiju multimedijalne informacije i nabrojati vrste kompresija.

183

59. Objasniti principe kreiranja Hufmanovog koda. 60. Objasniti principe DCT kompresije –JPEG. Obrada digitalnog video signala 61. Definisati video i sinhronizacioni signal. 62. Objasniti formiranje digitalizovanog televizijskog signala. 63. Nabrojati video standarde. 64. Opisati podjelu sistema prema tome koji model boja koriste. 65. Opisati protok signala. 66. Objasniti postupak kombinacije signala i kodiranja. 67. Izračunati propusnu moć i brzinu prenosa podataka. 68. Nabrojati i navesti osobine video formata. 69. Objasniti na čemu se zasniva MPEG kompresija.

4. Tip ispita - Usmeno. - Nastavnik /aktiv formuliše pojedina pitanja i sastavlja detaljan spisak ispitnih



- Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta. - Usmeni ispit traje najviše 20 minuta. - Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača. 5. Dozvoljena pomagala - Računar sa odgovarajućim softverom i štampač. 6. Literatura i drugi izvori - Literatura i drugi izvori su dati u katalogu znanja i godišnjem planu nastavnika.

184

2.1.2. PROGRAMIRANJE 1. Naziv ispitnog kataloga: PROGRAMIRANJE 2. Cilj ispita Na ispitu se ocjenjuje: - Sposobnost učenika da poveže praktična i odgovarajuća teorijska znanja. - Sposobnost da sam napiše programski kod. - Znanja o poznavanju osnovnih elemenata programiranja. - Sposobnost o pravilnom formatiranju koda. - Znanja o implementaciji podataka, promjenljivih , naredbi u programu. - Sposobnost korišćenja nizova. - Sposobnost korišćenja funkcija za proračun. - Sposobnost izrade fajla kao tipa podataka. - Poznavanje postupka za crtanja grafičkih elemenata. - Poznavanje osnove internet programiranja. - Poznavanje postupka za transformaciju objekata. - Sposobnost korišćenja web editora. - Poznavanje strukture HTML-a. - Sposobnost korišćenja HTML-a za pravljenje web prezentacije. - Poznavanje strukture CSS-a. - Sposobnost korišćenja CSS-a za pravljenje web prezentacije. - Poznavanje strukture JavaScript-a. - Sposobnost korišćenja JavaScript -a za pravljenje web prezentacije. - Poznavanje strukture serverskih skriptnih jezika-a. - Sposobnost korišćenja serverskih skriptnih jezika za pravljenje web prezentacije. 3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu Osnovni pojmovi 1. Opisati osnovne odlike C jezika. 2. Definisati programerske postupke i tehnike. 3. Definisati proces pretvaranja izvornog koda u izvršni program. 4. Objasniti pretvaranje ostvareno interpretiranjem i prevođenjem. 5. Objasniti dobijanje izvršnog programa u postupku pretvaranja putem

prevođenja. Osnovni sintaksni elementi 6. Nabrojati ključne riječi. 7. Nabrojati ključne riječi C jezika i način njihovog pisanja. 8. Definisati identifikatore (imena promjenjivih). 9. Objasniti od čega se sastoje identifikatori i ograničenja vezana za način

njihovog pisanja. 10. Navesti način zadavanja promjenljivih. Pregled osnovnih tipova podataka 11. Navesti svaki od osnovnih tipova i način njihovog korišćenja u programima na

C jeziku. 12. Objasniti pojam konstantnog znakovnog niza i njegov prikaz. 13. Nabrojati komandne sekvence i objasniti njihovo značenje. 14. Objasniti cjelobrojni tip. 15. Objasniti označene i neoznačene cjelobrojne tipove. 16. Objasniti opseg vrijednosti u zavisnosti od arhitekture računara (short, long,

unsigned).

185

17. Objasniti štampanje cjelobrojnih podataka. 18. Objasniti cjelobrojne konstante. 19. Objasniti pojam preciznosti predstavljanja brojnih podataka realnog tipa. 20. Objasniti označavanje realnog broja u pokretnom zarezu (float). 21. Objasniti broj važećih cifara i veličinu memorije koju zauzima. 22. Objasniti double tip realnog podatka. Operatori C jezika i izrazi 23. Definisati pojam unarnih, binarnih i terarnih operatora. 24. Objasniti pojam naredbe i složene naredbe (blok). 25. Objasniti prvijenstvo u redoslijedu primjene operatora. 26. Objasniti operator dodjele vrijednosti. 27. Nabrojati aritmetičke operatore i daje primjere njihov primjene. 28. Nabrojati i objasniti konverziju podataka. 29. Objasniti tabelu istinitosti za date logičke operatore. 30. Definiše operatore nad bitovima. 31. Navesti dodatne operatore dodjele vrijednosti. 32. Obasniti pisanje kraćeg oblika dodjele vrijednosti u C jeziku. Pregled naredbi 33. Objasniti tok izvršavanja programa. 34. Objasniti jednostavne (linijske) forme programa i navesti naredbe koje ih

realizuju. 35. Objasniti formu programa koji, na osnovu vrijednosti upravljačkog izraza,

sadrži grananje toka izvršavanja. 36. Objasniti pojam naredbe izbora (donošenja odluke) koja vrši grananje

unaprijed. 37. Objasniti naredbu ponavljanja (petlje) koja izaziva grananje unazad. 38. Objasniti ostale naredbe koje mijenjaje tok izvršavanja programa (naredbe

skoka). 39. Navesti naredbe izbora. 40. Objasniti opšti sintaksni oblik naredbe if. 41. Objasniti dodavanje člana else. 42. Objasniti ulogu uslovnog operatora. 43. Objasniti višesmjerno grananje pomoću naredbe switch. 44. Objasniti naredbu break. 45. Objasniti grane default. 46. Objasniti petlju while. 47. Demonstrira program koji sadrži upotrebu naredbe continue. 48. Objasniti petlju for. 49. Ilustruje sintaksni oblik naredbe for. 50. Objasniti pisanje ekvivalentnih petlji while i for. Funkcije i organizacija programa 51. Objasniti namjenu funkcija. 52. Objasniti pojam standardne biblioteke. 53. Objasniti pojam ulaznih i izlaznih vrijednosti funkcija. 54. Definisati deklaraciju i definiciju funkcije. 55. Objasniti pojam imena funkcije i povezivanje. 56. Objasniti elemente zaglavlja funkcije. 57. Objasniti tijelo funkcije. Parametri i argumenti funkcije 58. Objasniti formalne parametre funkcije.

186

59. Objasniti stvarne argumente funkcije. 60. Objasniti problem predaje parametara po vrijednosti. 61. Objasniti rekurziju i njenu primjenu u programima. Nizovi i pokazivači (pointeri) 62. Definisati pojam nizova. 63. Demonstrira opšti oblik deklaracije niza. 64. Objasniti inicijalizaciju elemenata niza i vrste inicijalizacije. 65. Objasniti nizove kao stringove. 66. Definisati pojam višedimenzionih nizova (matrica). 67. Objasniti inicijalizaciju i pristup elementima matrice. 68. Definisati pojam pokazivača (pointera). 69. Navesti načine pristupa podacima pomoću pokazivača. 70. Objasniti razliku između posredne i neposredne dodjele vrijednosti. 71. Definisati odnos pokazivača i nizova u C jeziku. 72. Objasniti pojam znakovnog niza u C jeziku. 73. Objasniti odnos između pokazivača i funkcije. 74. Objasniti pokazivače na funkcije. Strukture podataka 75. Definisati pojam struktura. 76. Daje opšti oblik deklaracije strukture. 77. Navesti primjer strukture koja predstavlja model strukture. 78. Objasniti primjenu struktura. 79. Objasniti pojam nizova struktura. 80. Objasniti strukturu kao vraćenu vrijednost. 81. Definisati pokazivač na strukturu i pokazivač na niz struktura. 82. Definisati korisnički definisane tipove. Fajl kao tip podataka 83. Objasniti problem ulaza i izlaza u C jeziku. 84. Definisati fajlove. 85. Objasniti U/I orijentisan na fajlove. 86. Definisati pokazivač na fajl. 87. Objasniti pristup fajlu i postupak otvaranja fajla definisanjem funkcije za

otvaranje (kreiranje) fajla. 88. Nabrojati vrijednosti argumenata mode i objasniti njihovo značenje. 89. Objasniti pojam “ažuriranja” . 90. Objasniti funkciju za upis, čitanje I zatvaranje datoteke. 91. Nabrojati načine rada sa tekstualnom datotekom. 92. Objasniti obradu grešaka. Lociranje i akociranje memorije 93. Definisati pojam upravljanja memorijom. 94. Objasniti dinamičko dodjeljivanje memorije. 95. Nabrojati funkcije za dodjeljivanje memorije. Komunikacija sa operativnim sistemima 96. Objasniti vezu programa i operativnih sistema. 97. Objasniti korišćenje prevodilaca. 98. Objasniti neophodnu konfiguraciju potrebnu za rad. 99. Opisati pregled mogućnosti današnjih C/C++ prevodilaca.

187

Osnove vizuelnog programiranja 100. Opisati osnove programskog jezika C#. 101. Objasniti klase i njihov interfejs. 102. Objasniti projektovanje objekata sa kodom.

Osnove internet programiranja i web editori 103. Objasniti osnove internet programiranja. 104. Navesti i objasniti web editore.

Osnove internet programiranja i web editori 105. Objasniti hipertekst. 106. Objasniti pojam i vrstu taga. 107. Objasniti strukturu HTML stranice. 108. Objasniti formatiranje i prelom. 109. Objasniti pojam listi. 110. Objasniti definicione liste i liste unutar liste. 111. Objasniti boje u HTML-u. 112. Objasniti body tag i img tag. 113. Objasniti linkove,tabele i formu.

CSS (Cascading Style Sheets) 114. Objasniti CSS element. 115. Objasniti CSS klase. 116. Objasniti atribute CSS elemenata.

JavaScript 117. Navesti promjenljive. 118. Objasniti kontrole toka 119. Objasniti nizove i funkcije. 120. Objasniti način rada sa više prozora i cookie. 121. Objasniti rad sa pauzama i intervalima.

Serverski skriptni jezici 122. Objasniti PHP promjenjive. 123. Navesti promjenjive. 124. Objasniti operatore i izraze. 125. Objasniti naredbe. 126. Objasniti petlje. 127. Objasniti nizove. 128. Objasniti integraciju PHP i HTML. 129. Objasniti funkcije. 130. Objasniti globalne i lokalne promjenjive. 131. Objasniti bazu podataka (MySQL). 132. Objasniti PHP mySQL funkcije. 4. Tip ispita: - Usmeno. - Nastavnik /aktiv formuliše pojedina pitanja i sastavlja detaljan spisak ispitnih



- Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta. - Usmeni ispit traje najviše 20 minuta.

188

- Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača. 5. Dozvoljena pomagala - Nijesu predviđena. 6. Literatura i drugi izvori - Literatura i drugi izvori su dati u katalogu znanja i godišnjem planu nastavnika.

189

2.1.2. RAČUNARSKE MREŽE 1. Naziv ispitnog kataloga: RAČUNARSKE MREŽE 2. Cilj ispita Na ispitu se ocjenjuje: - Znanja o komponentama računarskih mreža i principima njihovog rada. - Prepoznavanje osnovnih zahtjeva i problema u rješavanju računarskih mreža. - Povezivanje teorijskih znanja sa praktičnim primjerima. - Samostalno traženje informacija, izvora i proizviđača komponenti računarskih

mreža. 3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu Uvod u računarske mreže i podjela računarskih mreža 1. Objasniti značaj računarskih mreža u prenosu informacija. 2. Definisati i skicirati računarsku mrežu. 3. Nabrojati podjele mreža. 4. Objasniti načine povezivanja. 5. Objasniti komutaciju kanala kod računarskih mreža. 6. Objasniti komutaciju poruka kod računarskih mreža. 7. Objasniti komutaciju linija kod računarskih mreža. Topologija računarskih mreža 8. Objasniti pojam i značaj topologije. 9. Nabrojati vrste topologija. 10. Objasniti tehniku difuznog prenosa kod svih toplogija. Računarske komunikacije 11. Objašnjava osnovne pojmove tehnologije računarskih komunikacija. 12. Navesti i objasniti osnovne elemenate modela sistema za računarske

komunikacije (izvor poruka, predajnik, prenosni put, prijemnik, korisnik). 13. Objasniti analogni i digitalni prenos. 14. Objasniti funkciju modulatora i demodulatora, odnosno kodera i dekodera. 15. Skicirati i objasniti oblike prenosa poruka. 16. Definisati i objasniti serijski i paralelni prenos. 17. Definisati i objasniti sinhroni i asinhroni prenos. Komunikacioni uređaji 18. Objasniti ulogu i princip rada komunikacionih uređaja. 19. Objasniti principe modulacione tehnike, kompresije podataka i korekcije

greške. 20. Navesti i objasniti tipove multipleksera. Arhitekture i protokoli 21. Objasniti sastav mrežne arhitekture. 22. Nabrojati oblike arhitekture. 23. Definisati i objasniti mrežni protokol. 24. Objasniti i nabrojati nivoe organizacije mrežne komunikacije. 25. Objasniti funkciju OSI modela. 26. Objasniti fizički sloj i sloj veze. 27. Objasniti sloj mreže. 28. Objasniti transportni sloj. 29. Objasniti sloj sesije.

190

30. Objasniti sloj prezentacije. 31. Objasniti korisnički sloj. 32. Objasniti prenos podataka u OSI modelu. 33. Objasniti standardizaciju. 34. Objasniti protokol sloja veze HDLC. 35. Objasniti protokol sloja mreže X.25. 36. Objasniti frame relay tehniku. 37. Objasniti TCP/IP referentni model. LAN mreže 38. Objasniti osobine i elemente LAN mreža. 39. Objasniti organizaciju LAN mreža. 40. Objasniti probleme kod LAN topologije i kako se rješavaju. 41. Objasniti prenosne medijume u LAN mrežama. 42. Objasniti topologiju u obliku prstena. 43. Objasniti topologiju u obliku magistrale. 44. Objasniti topologiju u obliku zvijezde i stabla. 45. Objsaniti Aloha protokol. 46. Objasniti CSMA protokol. 47. Objasniti klijent-server model. 48. Objasniti pojam sloja logičke kontrole veze podataka. Internet 49. Objasniti pojam globalne mreže. 50. Nabrojati i objasniti osnovne komponente. 51. Napraviti analizu topologije podmreža i elemente koji je sačinjavaju. 52. Objasniti Internet usluge i njihov značaj u modernoj komunikaciji. 53. Objasniti postupak povezivanja računara na Internet. 54. Nabrojati načine povezivanja. 55. Objasniti postupak registracije korisnika i korišćenja komunikacionih programa i

opreme. 4. Tip ispita: - Usmeno. - Nastavnik /aktiv formuliše pojedina pitanja i sastavlja detaljan spisak ispitnih



- Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta. - Usmeni ispit traje najviše 20 minuta. - Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača. 5. Dozvoljena pomagala - Nijesu predviđena. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je preporučena literatura data u katalogu znanja i godišnjem planu

rada nastavnika.

191

2.2. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNI RAD 2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA – STRUČNI RAD 1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA – STRUČNI RAD

2. Cilj ispita Na praktičnom dijelu stručnog ispita kandidat treba da pokaže: - Poznavanje gradiva, principa i zakonitosti, vezanih za zadatu temu. - Stručno i kvalifikovano prezentiranje obrađene teme. - Povezanost stručno - teorijskih i praktičnih znanja. - Stepen osposobljenosti 2� rješavanje praktičnih zadataka. - Odgovarajući pristup i izbor postupaka kod obavljanja zadataka. - Pravilnu upotrebu stručne terminologije. - Samostalnost u odabiru i upotrebi aplikacija za rješavanje praktičnih zadataka. - Stepen osposobljenosti za primjenu gotovih programa (softvera) za rješavanje

zadataka. - Odgovornost za kvalitet vlastitog rada. 3. Spisak tema/zdataka Osnovi računarstva ARHITEKTURA RAČUNARSKOG SISTEMA - Struktura računarskog sistema i način povezivanja. ARHITEKTURA MATIČNE PLOČE - Struktura matične ploče. ARHITEKTURA PROCESORA - Struktura procesora i uloga u računarskom sistemu. MEMORIJE - Klasifikacija memorija i uloga u računarskom sistemu. ULAZNI UREĐAJI RAČUNARSKOG SISTEMA - Princip rada i uloga u računarskom sistemu. IZLAZNI UREĐAJI RAČUNARSKOG SISTEM - Princip rada i uloga u računarskom sistemu. SISTEMSKI SOFTVER - Komponente sistemskog softvera i njihova uloga u računarskom sistemu. Prenos podataka ELEKTRIČNI FILTRI - Princip rada i njihova primjena. OBRADA SIGNALA - Princip rada modulatora i demodulatora i njihova primjena. MULTIPLEKSNI PRENOS PODATAKA - Način prenosa signala korišćenjem vremenskog o frekvencijskog multipleksa.

192

SKLOPOVI ZA PRENOS PODATAKA - Prenos podataka različitim sistemima prenosa. Računarske mreže INTERFEJSI RAČUNARA - Princip rada i funkcionisanje interfejsa računara. KOMUNIKACIONI UREĐAJI - Princip rada i funkcionisanje komunikacionih uređaja. LAN - Princip rada i konfiguracija LAN-a. WAN - Princip rada i konfiguracija WAN-a. ARHITEKTURA RAČUNARSKIH MREŽA - Princip rada i konfiguracija strukture računarskih mreža. ETHERNET I MREŽNI SLOJEVI - Princip rada i konfiguracija mrežnih slojeva. INTERNET - Princip rada, načini konekcije i korišćenja Interneta. BEZBJEDNOST RAČUNARSKIH MREŽA - Načini konfiguracije bezbjednosti računarskih mreža. Operativni sistemi MS DOS - Način organizacije i primjena komandi u DOS-u. WINDOWS 1. - Instalacija Windows-a. WINDOWS 2. - Nadogradnja, konfigurisanje i podešavanje Windows-a. WINDOWS 3. - Organizacija rada pod Windows-om. WINDOWS 4. - Zaštita i backup Windowsa-a. LINUX 1. - Instalacija Linux-a. LINUX 2. - Konfigurisanje i podešavanje Linux-a. LINUX 3. - Organizacija rada pod Linux-om.

193

Aplikativni softver i multimedija OBRADA I DIZAJNIRANJE TEKSTA - Korišćenje templatea i formatiranje teksta. TABELARNA OBRADA PODATAKA SA GRAFIČKIM PREDSTAVLJANJEM 1. - Korišćenje formula i ugrađenih funkcija. TABELARNA OBRADA PODATAKA SA GRAFIČKIM PREDSTAVLJANJEM 2. - Predstavljanje tabelarnih podataka grafikonom. IZRADA CRTEŽA - Način izrade crteža u izabranoj aplikaciji. IZRADA MULTIMEDIJALNE PREZENTACIJE - Način izrade multimedijalne prezentacije u izabranoj aplikaciji. OBRADA DIGITALNE SLIKE - Način izrade i modifikacija digitalne slike u izabranoj aplikaciji. OBRADA DIGITALNOG VIDEO SIGNALA - Način izrade digitalnog video signala u izabranoj aplikaciji. Programiranje JEZIK C U ARITMETICI I ALGEBRI - Primjena jezika C u aritmetici i algebri. RAD SA NIZOVIMA I MATRICAMA U JEZIKU C - Primjena jezika C u radu sa nizovima i matricama. PISANJE SISTEMSKOG SOFTVERA U C-u - Primjena jezika C u oblasti pisanja sistemskog softvera. PROGRAMSKI JEZIK C U OBLASTI KOMPJUTERSKE GRAFIKE - Primjena jezika C u oblasti kompjuterske grafike. RJEŠAVANJE NESTANDARDNIH PROBLEMA U C-u - Primjena jezika C u rješavanju nestandardnih problema. HTML - Izrada web stranica primjenom HTML-a. CSS - Izrada web stranica primjenom CSS-a. JAVA SCRIPT - Izrada web stranica primjenom Java Sript-a. SERVERSKI SKRIPTNI JEZICI - Izrada web stranica primjenom serverskih skriptnih jezika. Baze podataka MODEL OBJEKAT - VEZE - Modeliranje date baze podataka.

194

FIZIČKA GRAĐA BAZE PODATAKA - Elementi građe baze podataka i njihova struktura. RELACIJSKA ALGEBRA - Kreira upite za datu bazu podataka. REALIZACIJA BAZE PODATAKA U ACCESS-U - Primjena MS Access-a. 4. Uputstvo za sprovođenje stručnog rada - Kandidat za stručni rad priprema teorijsko objašnjenje zadate teme u vidu

pismenog rada ili praktičan zadatak sa odgovarajućom tehničko – tehnološkom dokumentacijom.

- Odbrana teorijskog objašnjenja zadate teme u vidu pismenog rada obuhvata prezentaciju, a praktičnog zadatka demonstraciju i prezentaciju rada.

- Kandidat izrađuje stručni rad po planu koji je uskladio sa mentorom. - Teme, odnosno zadatke za stručni rad predlažu nastavnici / aktivi stručno –

teorijskih predmeta i praktične nastave. - Kandidat u završnoj godini školovanja bira temu odnosno zadatak i obrađuje ga

individualno. - Ispitni odbor pismeno izdaje teme odnosno zadatke sa nazivom, datumom

izvlačenja i odbrane, mjestom izvođenja ispita, podacima o imenovanju nastavnika (mentora), o eventualnim potrebnim prethodnim radnjama i drugim obavezama i uslovima.

5. Dozvoljena pomagala - Računar sa odgovarajućim softverom. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je preporučena literatura data u katalogu znanja i godišnjem planu

rada nastavnika.

195

3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA UČENIKA Redni broj Nastavni predmet Obvezni načini provjeravanja i

ocjenjivanja znanja učenika

1. Osnove elektrotehnike

- Usmeni odgovori; - Pismeni zadaci; - Rad na vježbama; - Pismene vježbe.

2. Osnove računarstva - Usmeni odgovori; - Pismene vježbe; - Rad na vježbama.

3. Osnove elektronike - Usmeni odgovori; - Pismene vježbe.

4. Operativni sistemi - Usmeni odgovori; - Pismene vježbe; - Rad na vježbama.

5. Digitalna elektronika - Usmeni odgovori; - Rad na vježbama; - Pismene vježbe.

6. Prenos podataka - Usmeni odgovori; - Pismene vježbe.

7. Aplikatvni softver i multimedija - Usmeni odgovori; - Pismene vježbe; - Rad na vježbama.

8. Programiranje - Usmeni odgovori; - Pismene vježbe; - Rad na vježbama.

9. Računarske mreže - Usmeni odgovori; - Pismene vježbe.

10. Baze podataka - Usmeni odgovori; - Pismene vježbe; - Rad na vježbama.

11. Preduzetništvo - Usmeni odgovori; - Pismene vježbe.

12. Praktična nastava - Usmeni odgovori; - Praktičan rad.

IZBORNA NASTAVA

1. Engleski (jezik struke) - Usmeni odgovori; - Pismeni zadaci; - Pismene vježbe.

2. Ekologija i zaštita životne sredine - Usmeni odgovori; - Pismene vježbe.

3. Poslovna komunikacija - Usmeni odgovori; - Pismene vježbe.

4. Računarska grafika i Internet tehnolgije - Usmeni odgovori; - Pismene vježbe; - Rad na vježbama.

5. Automatsko upravljanje - Usmeni odgovori; - Pismene vježbe.

6. Osnovi energetike i energetska efikasnost

- Usmeni odgovori; - Pismene vježbe.

7. Mehatronika - Usmeni odgovori; - Pismene vježbe.

8. Objektno programiranje - Usmeni odgovori;

196

Redni broj Nastavni predmet Obvezni načini provjeravanja i

ocjenjivanja znanja učenika - Pismene vježbe; - Rad na vježbama.

4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA Stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju za obrazovni program Elektrotehničar računara završava se nakon položenog stručnog ispita koji se sastoji iz: - Pismenog ispita iz maternjeg jezika i književnosti; - Pismenog ispita iz matematike ili stranog jezika; - Usmenog ispita iz jednog stručno - teorijskog predmeta (po izboru učenika) i to:

aplikativni softver i multimedija, programiranje, računarske mreže i baze podataka;

- Stručnog rada. 5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA - U skladu sa Zakonom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama, škola je

obavezna da na osnovu važećeg programa izradi poseban program. Posebni program omogućava prilagođeno izvođenje nastave kako bi učenici dostigli propisani stručni standard u svim predmetima, a time i stručne kompetencije.

6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH - Programi stručnog obrazovanja koji su pripremljeni za mlade izvode se i za

odrasle u skladu sa polaznim osnovama za prilagođavanje izvođenja obrazovnih programa obrazovanju odraslih tako da: - iz nastavnog plana se izostavljaju predmeti fizičko vaspitanje i slobodne

aktivnosti, koji time prestaju biti uslov za završetak obrazovanja. Škola je obavezna da odraslim ponudi sportske aktivnosti kojima se oni mogu dobrovoljno priključiti;

- škola izradi prilagođen program praktičnog obrazovanja s obzirom na poslove i zadatke koje obavlja učesnik obrazovanja;

- za odrasle ne vrijede uslovi za napredovanje koji su određeni u programima, nego uslovi koje utvrdi škola u nacrtu izvođenja obrazovnog programa za odrasle;

- se provjeravanje znanja izvodi putem ispita, pri čemu se uzimaju u obzir načini provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vježbe, praktični rad), određeni obrazovnim programom;

- odrasli ne polažu međuispit iz uspješnosti praktičnog obrazovanja. 7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA

Redni broj Nastavni predmet Profil stručne spreme nastavnika

i stručnih saradnika

1. Osnove elektrotehnike - Diplomirani inženjer elektrotehnike; - Diplomirani inženjer elektronike; - Profesor elektrotehnike.

2. Osnovi računarstva

- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer računarske tehnike i informatike;

- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike i telekomunikacija;

- Diplomirani matematičar - smjer računarske nauke.

197



3. Osnove elektronike - Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer

elektronike, telekomunikacija ili automatike.

4. Operativni sistemi




5. Digitalna elektronika - Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer elektronike, telekomunikacija i automatike.

6. Prenos podataka - Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer telekomunikacija i elektronike.

7. Aplikatvni softver i multimedija




8. Programiranje




9. Računarske mreže


- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike i telekomunikacija.

10. Baze podataka




11. Preduzetništvo - Diplomirani ekonomista.

12. Praktična nastava

- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer elektronike, telekomunikacija i automatike;


- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer energetike (u I razredu);

- Inženjer elektrotehnike – smjer elektronike (u I razredu).

IZBORNA NASTAVA

1. Engleski (jezik struke) - Profesor engleskog jezika i književnosti; - Diplomirani filolog za engleski jezik i

književnost.

2. Ekologija i zaštita životne sredine - Diplomirani biolog; - Diplomirani inzenjer pejzažne arhikteture.

198



3. Poslovna komunikacija - Diplomrani pravnik; - Diplomirani ekonomista.

4. Računarska grafika i Internet tehnolgije




5. Automatsko upravljanje

- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer automatike;

- Diplomirani inženjer elektrotehnike – smjer elektronike;

- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer energetike.


- Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer energetike.

7. Mehatronika - Diplomirani inženjer elektrotehnike; - Diplomirani inženjer mašinstva.

8. Objektno programiranje




Saradnik u nastavi – laborant iz oblasti računara (za održavanje opreme): - Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer računarske tehnike i informatike; - diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike i telekomunikacija; - diplomirani matematičar - smjer računarske nauke; - inženjer računarstva i informacionih tehnologija; - inženjer elektrotehnike; - V stepen – elektrotehničar specijalista za računarsku opremu. Saradnik u nastavi - laborant iz oblasti elektronike (za održavanje opreme i pripremu vježbi): - Diplomirani inženjer elektrotehnike - smjer elektronike, telekomunikacija i

automatike; - inženjer elektrotehnike – smjer elektronike, telekomunikacija i automatika; - V stepen – elektrotehničar specijalista za elektroniku. 8. OBLIK ORGANIZACIJE I IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA - Obrazovni program se organizuje i izvodi u školskom obliku. 8.1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE

Redni broj Nastavni predmet

Razr

ed

Uku

pno

časo

va

Vrsta nastave

Broj časova kod kojih se

odjeljenje dijeli na grupe

T V P T V P

1. Osnove elektrotehnike I 144 108 36 36 II 108 72 36 36

199

Redni broj Nastavni predmet

Razr

ed

Uku

pno

časo

va

Vrsta nastave

Broj časova kod kojih se

odjeljenje dijeli na grupe

T V P T V P 2. Osnovi računarstva I 108 72 36 36 3. Osnove elektronike II 108 72 36 36 4. Operativni sistemi II 72 36 36 36

5. Digitalna elektronika II 108 72 36 36 6. Prenos podataka III 72 72

7. Aplikativni softver i multimedija

III 72 72 72 IV 66 33 33 33

8. Programiranje III 108 72 36 36 IV 99 66 33 33

9. Računarske mreže III 72 72 IV 66 66

10. Baze podataka III 72 36 36 36 IV 66 33 33 33

11. Preduzetništvo IV 66 40 26

12. Praktična nastava

I 144 144 144 II 144 144 144 III 216 216 216 IV 198 198 198

IZBORNA NASTAVA

1. Engleski (jezik struke)

I 72 72 II 72 72 II 72 72 IV 66 66

2. Ekologija i zaštita životne sredine I 72 58 14

3. Poslovna komunikacija II 72 60 12

4.

Računarska grafika i Internet tehnolgije

II 72 72 72 III 72 72 72

5. Automatsko upravljanje III 72 72 IV 66 66


III 72 72 IV 66 66

7. Mehatronika III 72 72 IV 66 66

8. Objektno programiranje IV 66 33 33 33 T – Teorija V - Vježbe P – Praktična nastava 9. PROFESIONALNA PRAKSA Opšti ciljevi nastave - Učenici I, II i III razreda nakon završetka nastavne godine obavljaju profesinalnu

praksu u skladu sa nastavnim planom. - Profesinalna praksa se izvodi u odgovarajućim preduzećima ili objektima škole.

200

- Za izradu programa profesionalne prakse i njenu realizaciju zadužena je škola. - Program profesionalne prakse mora biti u korelaciji sa programom stručno-

teorijskih predmeta. - U realizaciji programa profesionalne prakse učenik je obavezan da vodi dnevnik

profesionalne prakse. U dnevniku učenik po danima upisuje sadržaje rada, a potrebno je priložiti skice, šeme ili neke druge elmente tehnološko-tehničke dokumentacije. Dnevnik profesinalne prakse potpisuje lice zaduženo za realizaciju programa.

- Podatke o profesionalnoj praksi (ime i prezime učenika, mjesto i vrijeme izvođenja) evedintiraju se u posebnim rubrikama u odjeljenjskim knjigama.

Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za završetak razreda. 10. SLOBODNE AKTIVNOSTI - Slobodne aktivnosti učenika su sastavni dio nastavnog plana i obrazovnog

programa. Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome, da sa jedne strane doprinose rekreaciji i opštekulturnom uzdizanju učenika, a sa druge strane upotpunjavanju stručnog znanja. Slobodne aktivnosti sadrže obavezne sadržaje i sadržaje po izboru učenika.

- Program slobodnih aktivnosti radi škola, polazeći od utvrđenog broja časova u nastavnom planu (u I, II, III razredu po 36 časova, a u IV - 33 časa godišnje). Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole a sastoji se iz tri cjeline:

− Obavezni sadržaji vezani za opšteobrazovno područje: - dani sporta, - ekološke aktivnosti, - filmske, pozorišne, muzičke predstave i likovne izložbe, - posjeta istorijskim spomenicima, muzejima, sajmu knjiga i dr.; − Obavezni sadržaji vezani za stručno - teorijsko područje: - posjete institucijama i preduzećima koje su stručno vezane sa obrazovnim

programom koji se realizuje, - posjete sajmovima informatike, tehnike i nastavne tehnologije, - učešće na stručnim predavanjima i takmičenjima u poznavanju određenih oblasti; − Sadržaji po izboru učenika: - učešće u raznim sekcijama (sportska, dramska, literarna, muzička, likovna,

informatička, prva pomoć, saobraćajni propisi, tehnički i Internet klub i dr.), - socijalni rad učenika i dr. - Uspješnost učenika na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su učenici

obavezni da realizuju sadržaje slobodnih aktivnosti jer je to uslov za napredovanje iz jednog u slijedeći razred kao i za završetak obrazovnog programa.

201

11. SPISAK UČESNIKA KOJI SU UČESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA - Gordana Tasić, dipl. elektroing., SEŠ „Vaso Aligrudić“ – Podgorica - Igor Dragaš, dipl. elektroing., SEŠ „Vaso Aligrudić“ – Podgorica - Radmila Čogurič, dipl. elektroing., SEŠ „Vaso Aligrudić“ – Podgorica - Melanija Ćalasan, dipl. elektroing., SEŠ „Vaso Aligrudić“ – Podgorica - Milanka Brajković, dipl. elektroing., SMŠ „Mladost“ – Tivat - Ana Grgurević, dipl. elektroing., SSŠ - Nikšić - Milisav Kosović, dipl. elektroing., SSŠ – Nikšić - Dubravka Delić, dipl. elektroing., SSŠ – Nikšić - Veselinka Barović, dipl. elektroing., SSŠ – Nikšić - Marjan Drašković, dipl. elektroing., SSŠ – Nikšić - Srđan Obradović, dipl. pravnik, CSO - Podgorica Koordinatori: - Sandra Brkanović, dipl. elektroing., CSO – Podgorica - Srđan Obradović, dipl.pravnik, CSO - Podgorica Obrazovni program je urađen uz stručnu i tehničku pomoć GTZ-a.