28
Eliminasyon Diyeti

Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

  • Upload
    others

  • View
    12

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

Eliminasyon Diyeti

Page 2: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı
Page 3: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

İçindekiler

Neden Eliminasyon Diyeti .................................................................... 1

Eliminasyon Diyeti’nin Özellikleri ..................................................... 1

Besinlerin Yerine Geçebilen Alternatifler ........................................ 11

Bu Çabaya Değer! .................................................................................. 12

Ne Kadar Sürecek? ................................................................................ 12

Hangi Yiyecekler Yenebilir? ................................................................ 12

Atıştırmalıklar ve Dışarıda Yemek .................................................... 12

Eliminasyon Diyetinde Anti-inflamatuar Besinlerin Rolü ......... 14

Besinlerin Tekrardan Verilmesinde İzlenecek Adımlar ............... 16

Sıkça Sorulan Sorular ........................................................................... 19

Başarı İçin Kaynaklar ve Araçlar ...................................................... 23

Page 4: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti1

Geleneksel tedavi yöntemlerine cevap vermeyen durum veya semptomlar, birey Eliminasyon Diyeti’ni uyguladığında çözülebilir. Bazı belirli besinler veya sıklıkla yenilen besinler, sindirim problemleri, baş ağrıları, kronik sinüzit dranajı, düşük enerji, depresyon, ruh hali değişiklikleri (mood swings), egzema, cilt iritasyonları, eklem ağrıları, astım, kilo alma sorunları vb. uzun bir liste şeklinde sağlık sorunları ile ilintili olabilir. Sıklıkla bu besin çıkarılmadığı sürece besin ile semptom arasındaki ilinti anlaşılamaz. Eliminasyon Diyeti semptomlara neden olabilen belirli besinlerin diyetten çıkarıldığı, sonrasında yeniden diyete eklenerek hangi besinlerin bireyin semptomlarına sebep olduğunu ayırt etme diyetidir.

Sıklıkla, geleneksel tedavi yöntemlerinin cevap veremediği durumlar Eliminasyon Diyeti ile çözülebilmektedir. Besinleri diyetten çıkarma sürecinden sonra bir çok kronik semptom düzelmekte veya yok olmaktadır. İmmün sistemin yükü azaldığında vücudun iyileşmeye fırsatı olur. Besinleri çıkarma sürecinde diyetin hala besin öğesi içerinin yeterli ve yoğun olduğundan ve de uygulanabilir bir diyet olduğundan emin olunmalıdır. En uygun sağlığa giden yol bağışıklık (immün) sisteminin yükünü azaltırken yeterli beslenmenin sağlanmasından emin olunarak başlar.

Üç haftalık besinleri çıkarma (eliminasyon) sürecinin tamamlanmasından sonra hastalar besinlerin tekrar diyete eklendiği sürece girmiş olurlar. Buradaki hedef, bireyin günlük besin alımını sağlıklı besin çeşitliliğinde genişletmektir. Yeniden diyete ekleme süreci, besinlerin teker teker belirli bir zamanda diyete eklenmesi ve bu besinin bireyde istenmeyen semptomlara neden olup olmadığının gözlemlenmesi sürecidir. Fiziksel, zihinsel veya duygusal semptomların oluşmasına neden olan besinler tekrardan 3 ay süre ile diyetten çıkarılır ve tekrardan diyete eklenerek gözlem yapılır. Bağırsak iyileşince başlangıçta hassasiyet ve rahatsızlık yaratan besinler semptom yaratmayacak şekilde tekrardan diyete eklenir. Bağırsakları iyileştirmek ve başlangıçta semptom veren besinleri tekrardan diyete eklemek önemlidir, çünkü sınırlı ve aynı besinleri her gün yemek bireyin sağlığı için gerekli fitobesin ögelerinden yetersiz olmasına neden olur. Geniş çeşitlilikte besinlerden oluşan bir diyet vücudun elzem besin öğelerini ve özellikle sindirim için önemli olan besinleri almasını sağlar

Besin Antijenlerinin TanımlanmasıBirçok insan ne kadar kötü hissettiğinin farkında değildir veya hangi besinlerin buna neden olduğunu bilmez, ta ki o besini diyetten çıkana kadar. Besinlere karşı vücudun verdiği tepkiler ve besinlerin kronik sağlık sorunlarına olan etkileri sıklıkla gözden kaçmaktadır. Bazı tepkiler besin alerjisi olarak düşünülmektedir ki, bunlar yendikten hemen sonra şiddetli belirtilere neden olurlar. Bazı tepkiler ise saatler hatta günler sonra oluşur, bu tip olumsuz tepkiler besin hassasiyeti olarak adlandırılır. Besin hassasiyetleri genellikle immün sistemi etkileyen gastrointestinal sistemdeki dengesizliklerden kaynaklanır. Besin intoleransı ise vücudun besindeki bazı belirli moleküllere (örn: MSG, veya histamin) karşı verdiği tepkilerdir. İntoleranslar aynı zamanda birey belirli enzimleri yeterli üretmediğinde de meydana gelir, örneğin laktaz.

Bu istenmeyen besin tepkileri aynı besin her gün yendiğinde normalmiş gibi farz edilmektedir ve bu da besinlere aşırı hassasiyet ile sonuçlanır. Eğer birey bu besinleri yemeye devam ederse sindirim ve emilimde bozulmalar olur. Ek olarak zayıflamış immün

Neden Eliminasyon Diyeti?

Eliminasyon Diyeti’nin Özellikleri

Page 5: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti 2

Eliminasyon Diyeti İnflamasyonu Azaltır

Eliminasyon Diyeti Sağlıklı Mikrobiyota Sağlar

sistem de besin hassasiyetlerine karşı hassas olabilir. Eliminasyon Diyeti bu olumsuz besin tepkilerine (alerji, intolerans veya hassasiyet) karşı etkili bir araçtır.

Eliminasyon Diyeti bireylerin belirli besinler eklemesi veya çıkarılması ile ilgili rehber niteliği taşır. Diyetten çıkarılan bu besinler genellikle, sıklıkla tüketilen, hatta günde birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı et, yumurta ve soya vb. içerir. Buğday, mısır ve soya çoğu işlenmiş besine eklendiğinden dolayı bu besinlerin diyetimizdeki yaygınlığından haberimiz bile olmayabilir. Hazır yiyecekler veya diğer yüksek işlenmiş besinler karaciğerin toksik yükünü artıran çeşitli proinflamatuvar (inflamasyon başlatan veya inflamasyonu artıran) kimyasallar içerirler ve bu nedenle diyetten çıkarılmalıdırlar.

Herhangi bir besine karşı vücudun gösterdiği herhangi bir tepki bağırsaklarda düşük dereceli inflamasyona neden olur, bu şekilde bağırsak duvarında harabiyet yaratır ve büyük, sindirilmeyen besin parçacıklarının kana geçmesine neden olur (sızıntılı bağırsak/ geçirgen bağırsak). Bağırsak duvarının bu harabiyeti bakteri, kimyasallar, mantar vb bağırsaktan kana geçmesine ve sonrasında bağışıklık sisteminin daha fazla uyarılmasına ve daha fazla inflamasyona neden olur. Besinlere tepkilerin bağırsak geçirgenliğine sebep olması gibi, tersi de doğrudur; sızıntılı bağırsak da besin hassasiyetlerinin gelişmesinde artışlara neden olur. Vücudun tepki verdiği besinleri diyetten çıkarmak inflamasyonu azaltır ve immün cevabın rahatlamasına yardımcı olur.

Eliminasyon Diyeti antiinflamatuar yiyeceklerin yenmesini teşvik ederek inflamasyonun azalmasına yardımcı olur. Zamanla, bu gıdalar ile birlikte harabiyet yarattığı bilinen yaygın gıdaların diyetten çıkarılması, inflamasyonın azalmasına ve bağırsakların iyileşmesine yardımcı olur. Bu durum bağışıklık sisteminin tekrar düzgün çalışmaya başlamasını sağlar. Bu durum ayrıca bireylerin havadaki endüstriyel kirleticiler, virüs, parazit ve bakteri gibi zararlılardan ve alerjenlerden daha az etkilenmesini sağlayarak toksinler ve enfeksiyonlardan daha az etkilenen güçlü bir bağışıklık sistemine sahip olmalarını anlamına gelir.

Bağırsak yaklaşık her iki-dört günde kendilerini yenileyen hücrelerden oluşur. Bu, tek bir hafta gibi kısa bir sürede, bağırsaktaki her hücrenin parçalanması ve yeni bir hücrenin onun yerini alması anlamına gelir. Sağlıklı, anti-enflamatuar besinleri (özellikle sağlıklı yağlar, lif ve bir dizi fitobesinler) diyete eklerken, potansiyel zararlı besinleri diyetten çıkarmak, yeni oluşan bu bağırsak hücrelerinin daha güçlü ve sağlıklı olmasını sağlar.

Sık sık istenmeyen etkilerinden dolayı süt ürünleri Eliminasyon Diyeti’nde çıkarılmış besinlerin arasındadır. Süt ile ilgili sorunlardan bazıları süt şekeri olan laktozun varlığına bağlıdır. Taze sütte ve ticari olarak satılan birçok süt ürününde bulunan laktoz, özellikle laktozun düzgün bir şekilde sindirilmesi için gerekli olan laktaz yetersizliği olan bireylerde ağrılı gaz, şişkinlik ve sindirim bozukluğuna neden olabilir. Dünya nüfusunun% 25 ila % 90 arasında bir yerde bir dereceye kadar laktaz eksikliği olduğu tahmin edilmektedir.

Yoğurt ve ekşi krema gibi fermente süt ürünleri, büyük oranda laktoz içermez, ancak bu ürünler, olumsuz reaksiyonlara da neden olabilen bir süt proteini olan kazein içerir. İnek tipine (örneğin, Holstein, Jersey veya Guernsey) bağlı olarak sütte farklı kazein türleri (A1 ve A2 beta kazein) vardır ve bu da toleransı etkileyebilir. Bununla birlikte, araştırmacılar bu kazein proteinlerinin alerjiler, intoleranslar ve bağırsak geçirgenliği gibi rollerini araştırmaya devam etmektedir. Bilim, farklı kazein türlerinin etkilerini açıklayana kadar, Eliminasyon Diyeti sırasında tüm süt ürünlerinden kaçınılmalıdır.

Page 6: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti3

Ayrıca gluten de bu planda çıkarılması gereken bir bileşendir. Gluten, bazı tahıllarda (arpa, çavdar ve buğday) ve tahıl ürünlerinde (ekmekler, bulgur, krakerler, makarnalar vb.) içinde bulunan yapışkan, suda çözünebilen bir protein ailesidir. Gliadinler olarak adlandırılan glutendeki toksik proteinler, ince bağırsakta mikrovilileri (bağırsak hücrelerinin parmak benzeri çıkıntıları) parçalayabilir. Bu bozulma, sızan bağırsak durumuna, gıda alerjilerine, hassasiyetlere, intoleranslara ve diğer sindirim bozukluklarına veya otoimmün rahatsızlıklara neden olabilir. Bazı insanlar, gluten diyetten çıkarıldıktan sonra, gluten intoleransı ile ilişkilendirilen gastrointestinal semptomlardan şikayetleri olmasa bile genel sağlık durumunda iyileşme hissederler. Gittikçe artan kanıtlar, besin alımı ile ilişkilendirilmeyebilen depresyon, yorgunluk, migren ve bilinç bulanıklığı da dahil olmak üzere nörolojik belirtiler ile gluten alımını ilişkilendirmektedir. Bununla birlikte, birçok nörotransmitterin bağırsakta üretildiği göz önüne alındığında, genel bağırsak sağlığı ve beyin sağlığı arasındaki bağlantı yadsınamaz.

Eliminasyon Diyeti çok çeşitli renkli sebze ve meyveler içerir. Bu bitkisel besinler, bağırsakta, karaciğerde ve böbrekte iyileşmeyi ve detoksifikasyonu teşvik eden, bitkisel besin maddeleri ve antioksidanlar olarak adlandırılan bir dizi önemli besin sağlar. Antioksidanlar, detoksifikasyon sırasında sıklıkla oluşan serbest radikallere (zarar

Eliminasyon Diyeti’nde diyetten çıkarılan süt ürünleri ve tahıl örnekleri aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. Bu besinleri içeren tüm ürünlerin de planın dışında tutulduğunu unutmayın.

Süt Ürünleri Gluten İçeren Tahıllar

Tereyağı Arpa

Tüm peynir türleri Bulgur

Kaymak veya krema Yulaf

Dondurma Çavdar

Kefir Tüm buğday çeşitleri (karabuğday gluten içermez)

Süt

Ekşi krema

Yoğurt

Notlar: Yulaf, glutensiz olarak etiketlenmiş olanlar bile, genellikle gluten içeren tahıllarla aynı tesiste işlenir ve işleme sırasında gluten ile bulaşma olabilir. Ek olarak, glutene hiç maruz kalmayan sertifikalı glutensiz yulaflar bile, çölyak hastalığı olan ve gluten intoleransı olan bazı hastalarda, yulafta bulunan protein yapısı gliadin ile benzer olduğu için semptomlara neden olabilir. Bu nedenle, diyete yeniden yulaf eklenirken hastalar uzmanlarının tavsiyelerini dikkate almalıdır.

Bağırsakları İyileştirmek İçin Fitobesin Öğeleri

Page 7: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti 4

Geleneksel olarak yetiştirilen tam tahıllar, kabuklu yemişler, tohumlar ve baklagillerdeki pestisitler, böcek öldürücüler ve herbisitlerin yanı sıra suni renklendiriciler, tatlandırıcılar, katkı maddeleri ve koruyucu maddelerin eklenmesiyle gıda tedarikimiz tehlikeye girmiştir. Belki de toplumumuzdaki en büyük besinsel toksik yüklerden biri, yüksek oranda işlenmiş hazırlanmış gıdalardaki tatlandırıcıların miktarıdır. Sorunlu yiyeceklerden kaçınarak “daha temiz” bir diyet yapmak, karaciğerin toksinleri yok etme yeteneğini artırmaya yardımcı olabilir. Potansiyel olarak reaktif gıdalar ve toksik olabilecek ürünlerden kaçınmanın yanı sıra, Eliminasyon Diyeti, vücuttaki toksik yükü azaltmak için organik gıdaların tüketimini teşvik eder. Aynı zamanda, sağlıklı beslenen, otlaklarda otlayan ve serbest dolaşan hayvanların etlerindeki Omega-3 yağ asitleri mısır beslemeli ve kafesli muadillerine oranla daha yüksek olduğu için, otla beslenen, otlatılmış ve serbest hayvan proteini kaynaklarını teşvik eder.

Kilo kaybı bu besin planının bir amacı değildir, ancak vücut tekrar dengeye geldiğinde kilo kaybı olabilir de olmayabilir de. Sonuç olarak, kalori kontrolü ve belirli besin gruplarının dahil edilmesi isteğe bağlıdır. Böylece, Eliminasyon Diyeti bazı diyet rejimleri kadar kısıtlayıcı değildir. Bununla birlikte, hastaların sadece eliminasyondDiyeti yemek listesinde belirtilen yiyecekleri yemesi önemlidir.

Eliminasyon Diyeti’nin ilk aşamasından sonra, kişi besinlerin yeniden diyete eklenmesi aşamasında belirli yiyeceklere vücudunun verdiği tepkileri inceler. Bu, semptomlara neden olan herhangi bir problemi tanımlamaya yardımcı olur. Yeniden diyete ekleme sürecinde, birçok hasta vücutta semptomları tetikleyen besinlere karşı farkındalık geliştirir. Eliminasyon Diyeti’ni birkaç hafta bile olsa yapmak, tat alma tomurcuklarında değişikliklere ve hangi besinlerin vücutta ne gibi değişikliklere yol açtığı konusunda daha fazla hassasiyet geliştirmesini sağlar. Şu anda var olan semptomlar, Eliminasyon Diyeti sırasında iyileşebilir, ancak ilk başta daha da kötüleşme durumu gelişebilir. Çıkarılan besinler dikkatli bir şekilde, bir beslenme planına tekrardan eklendikçe, hastalar, Eliminasyon Diyeti’nden önce deneyimlenen semptomların hangi besinler

Bir kişinin toksik yükü üç ana faktörün sonucudur:

◼ Genetik: Toksik bileşikleri veya substratları uzaklaştırmak için gerekli olan detoksifikasyon enzimlerinin etkili üretiminden sorumlu genler bireyseldir ve aile etkisine bağlıdır.

◼ Toksinler: maruziyet hem iç hem de dış kaynaklardan oluşabilir.

◼ Diyet: Detoksifikasyon açısından zengin bir diyet ve besleyici maddeler vücudun toksik maddeleri yok etme yeteneğini geliştirecektir.

Toksik Yükü Azaltır

Kalori Sınırlaması Yoktur

Vücudun Besinlere Olan Tepkisini Anlamasına Yardımcı Olur

verebilecek moleküller) karşı koruma sağlar. Bitkisel besinler, vücudu alkalileştirmeye yardımcı olur, böbrekler tarafından toksinlerin atılımını kolaylaştırır. Fitobesin öğeleri ayrıca stres yanıtını iyileştirmede ve inflamasyonu azaltmada aktif rol oynar.

Renkli taze meyveler, fitobesin öğelerini de içerir, ancak doğal şekerler de vardır. Genel olarak tat tomurcuklarımız sebzelerden daha fazla tatlı yiyeceklere duyarlıdır, bu da insanların sebzelerden çok meyve yemelerini sağlar. Bu besin planı, doğal şekerin aşırı alımını önlemek için diyette meyvelere göre daha fazla sebze kullanılmasını vurgular.

Page 8: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti5

Eliminasyon Diyeti’nin Özellikleri

tarafından tetiklendiğini anlayabilirler. Genel olarak, hastalar Eliminasyon Diyeti’nden sonra vücutlarının besinlere verdiği cevaplara karşı daha fazla farkındalık geliştirmiş olacaklardır.

Page 9: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti 6

Eliminasyon Diyeti’nde diyetten çıkarılan süt ürünleri ve tahıl örnekleri aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. Bu besinleri içeren tüm ürünlerin de planın dışında tutulduğunu unutmayın.

Sakınılması Gereken Besinler Yenilebilir Besinler

Alkol Süt ürünleri alternatifleri

Dana eti Balık

Çikolata Meyve (sadece belirtilenler)

Kahve, çay, meşrubat, gazoz vb. Serbest gezen hayvanların etleri

Mısır Glutensiz tam tahıllar (karabuğday, kinoa, pirinç, teff vb.)

Süt ürünleri Sağlıklı yağlar

Yumurta Soya ve yerfıstığı hariç kuru baklagiller

Gluten içeren tahıllar (tüm arpa, yulaf, çavdar çeşitleri) Yerfıstığı hariç yağlı tohumlar

Yerfıstığı Kanatlı hayvanlar

İşlenmiş et ürünleri Tohumlar

Kabuklu deniz ürünleri (midye, karides, ıstakoz) Sebzeler

Soya ve soya ürünleri

Şeker (beyaz şeker, mısır şurubu, esmer şeker, sükroz vb.)

Protein, sağlıklı beslenmenin vazgeçilmez bir temel taşıdır. Vücutta kan şekeri seviyelerinin dengede tutulmasına yardımcı olmak gibi çeşitli işlevleri yerine getirir, bu da bireyi açlıktan uzak tutar. Ek olarak, insan vücudu, amino asitler (proteinin yapı taşları) olmaksızın, karaciğerdeki toksinleri bağlayamaz ve toksinleri uzaklaştıramaz. Bu nedenle, her öğünde veya atıştırmalıkta bir miktar proteinin dahil edilmesi son derece önemlidir.

Eliminasyon Diyeti, seçim yapılabilecek farklı hayvan ve bitki proteinleri kaynağı sunar. Diğer gıda kategorilerinde olduğu gibi kalite de çok önemlidir. Yüksek kaliteli proteinler, yağsız, merada beslenmiş, organik ve genetiği değiştirilmemiş (GDO) kaynakları içerir. Seçenekler arasında yüzey mevsim balıkları, uskumru, somon, sardalya gibi düşük civa içeren balıklar bulunur. Bazı çiftlik balıklarında hormon ve zararlı kimyasallar bulunduğu için doğal ortamında yetişen balıklar tercih edilir. Diğer protein seçenekleri arasında serbest gezen/vahşi (kuzu eti, koyun eti) ve kümes hayvanları (tavuk, horoz, hindi) bulunmaktadır.

Protein

Page 10: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti7

Vejetaryen protein seçenekleri arasında spirulina, baklagiller, mercimek, bezelye ve seçilmiş protein tozları (kenevir, bezelye ve pirinç) bulunur.

Baklagiller, doygunluk hissi veren ve kan şekerini dengeleyen mükemmel bir kaliteli protein ve kompleks karbonhidrat kaynağıdır. Günlük olarak en az bir porsiyon baklagiller çorbası veya pişmiş fasulye veya humus olarak tavsiye edilir.

Süt ürünleri genellikle gastrointestinal semptomlara enden olan bir besin grubu olduğundan Eliminasyon Diyeti’ne dahil değildir. Ek olarak, piyasada bulunan birçok süt ürününde toksin ve hormon kontaminasyonu riski yüksektir. Bu besin planında, çoğunlukla fındıktan yapılan sütler şeklinde birçok süt ürünü alternatifleri bulunmaktadır.Hindistan cevizi, badem, keten tohumu veya fındık sütü gibi süt yerine kullanılan ürünler, genellikle ilave edilmiş tatlandırıcılar veya sakızlar içerir, bu nedenle satın almadan önce besin etiketlerini okumak önemlidir. Şekerlendirilmemiş hindistan cevizi kefiri, bağırsak sağlığının iyileştirilmesine ve toksinin giderilmesine yardımcı olabilecek prebiyotik ve probiyotik potansiyeline sahip olduğundan beslenme planına dahil edilmiştir.

Eliminasyon Diyeti’ne çeşitli fındık ve tohumlar dahildir. Besin ve lezzet artırımı için yemeklere eklenebilirler, salata veya sebze yemeklerinin üzerine serpilirler ve harika bir atıştırmalık tercihi olabilirler. Her gün bir avuç fındık yenmesinin kronik hastalık riskini azalttığı gösterilmiştir. Her gün en az 1 ila 2 porsiyon yenmesi tavsiye edilir. Yağda kavrulmuş fındık yerine çiğ, tuzsuz fındık tercih edilir. Keten tohumu ve kenevir tohumları öğütülebilir ve pürüzsüzleştirilebilir veya salatalara serpilir. Ayrıca, badem ezmesi, kaju ve tahin gibi ezmeler, meyveler üzerine veya sebzelerin üzerine eklenen çeşniler olarak kullanılabilir.

Eliminasyon Diyeti uygulanırken salata sosları ve yemek pişirmek için geniş bir yelpazede yağ ve sıvı yağlar kullanılabilir. Kabul edilen yağlar en iyi kalitede olacakları gibi, minimal olarak rafine edilmiş, soğuk preslenmiş, organik, GDO’lu olmayan yağlar tercih edilir. Bu yüksek kaliteli yağların günlük olarak tüketilmesi, enflamasyonun azaltılması, kan şekeri düzeylerinin dengelenmesi ve şeker isteklerinin en aza indirilmesi için önerilmektedir. Bir İşlevsel Tıp uygulayıcısı, bireyin beslenme ihtiyaçlarını karşılamak için belirli miktarlarda yağ/yağlı besin reçete edebilir.

Sızma zeytinyağı, sağlıklı kolesterol düzeyleri ile ilişkilidir. Araştırmalar, minimum işlenmiş sızma zeytinyağlarının tüketilmesinin HDL’yi (sağlıklı kolesterol) artırarak ve oksidatif hasarı azaltarak en yüksek sağlık yararlarını sağladığını göstermektedir. Zeytinyağının sağlık yararları da bu kategoride yer alan bütün zeytinlerde bulunur.

Hindistan cevizi yağı, bağırsak sağlığının korunmasına yardımcı olan orta zincirli yağ asitleri (OZYA’lar) açısından zengindir. OZYA’lar ince bağırsağın iç yüzeyine doğrudan

Baklagiller

Süt Alternatifleri

Tohumlar ve Yağlı Tohumlar

Yağlar

Kuruyemişler genellikle besin alerjilerinin kaynağı olabilir, bu nedenle fonksiyonel tıp uzmanı, alerjiler veya duyarlılıklar biliniyorsa veya şüpheleniliyorsa, bu yiyecek planının kişiselleştirilmiş çeşitlerini önerebilir.

Page 11: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti 8

Eliminasyon Diyeti, bol miktarda sebze yemeyi vurgular. İdeal olarak, günde 10–12 porsiyon sebze almak en iyisidir (Bir porsiyon, çoğu sebze için ½ tabak, çiğ yapraklı yeşillikler için 1 tabak). Yeşil sebzeler, özellikle de lahana ailesinin üyeleri, Eliminasyon Diyeti’ndekiler için özellikle besleyicidir. Ancak, yeşilliklerin yanı sıra “gökkuşağı renkleri”ni oluşturan çeşitlilikte yemek de önemlidir; bu gibi yiyecekler kırmızı: pancar, kırmızıbiber ve turp; turuncu: portakal, havuç, biber, tatlı patates ve kış kabağı; sarı: yaz kabak, sarı biber, beyaz soğan ve sarımsak vb. Sağlığı iyileştirmek için, her gün çeşitli renklerde yemek önemlidir. Koyu renkli bitkiler genellikle fitobesin ögelerinden daha yüksek olsa da, beyaz sebzelerin de sağlık için güçlü katkıları vardır.

Nişastalı / Nişastasız Sebzeler

Tüm yağlar ısı, ışık ve oksijen ile zarar görebilir. Sıvı yağlar, sıkıca kapatılmış, renkli cam (plastik olmayan) kaplarda saklanmalı ve serin ve karanlık bir alanda tutulmalıdır. Isıtıcının yakınında tutulmamalıdır ve kokmuşlarsa veya acılaşma olduysa atılmalıdır.

emilir ve enerji üretimi için doğrudan karaciğere gönderilir veya beyinde önemli bir enerji kaynağı olan keton cisimlerine dönüştürülür. Ayrıca bu yağlar, bağışıklık sistemini desteklemeye yardımcı olan antioksidan ve antimikrobiyal özelliklere sahiptir. Ayrıca antifungal, antibakteriyel ve antiviral yararlar sağlarlar. OZYA’lar vücutta hızlı bir şekilde enerji eldesinde kullanıldığından, yağ olarak depolanmaları daha düşük bir ihtimaldir. Konserve hindistan cevizi sütü ‘katı ve sıvı yağlar’ kategorisinde yer alır, çünkü esas olarak bir protein ve karbonhidrat kaynağı olan kutulu hindistan cevizi sütünün aksine, ağırlıklı olarak bir yağ kaynağıdır. Bununla birlikte, çoğu metal teneke kutu, toksik bir madde olan bisfenol A (BPA) ile kaplıdır, bu nedenle konserve hindistan cevizi sütü alırken BPA içermeyen teneke kutulara bakın veya kutusuz olanından satın alın.

Eliminasyon Diyeti’ne dahil olan bir başka yüksek kaliteli yağ, avokado yağıdır. Bitki tohumlarından basılan diğer bitki bazlı yağların aksine, avokado yağı meyvenin kendisinden preslenir. Yüksek kaliteli sağlıklı yağ kaynağı olmasına ek olarak, avokado ve avokadodan elde edilen yağlar besin öğesi ve antioksidandan zengindir. Ortalama avokadonun yarısı, magnezyum, folat, kolin ve glutatyon gibi diğer önemli besinlere ek olarak bir muzdan daha fazla potasyum içerir.

Sadeyağ da bu kategoride yer almaktadır. Sadeyağ teknik olarak bir süt ürünü iken, tüm süt proteinleri üretim sürecinde çıkarılır. Sadeyağ, temel olarak vücut tarafından kolayca sindirilen ve sindirime yardımcı olmak için mide asitlerinin salgılanmasını uyardığı düşünülen kısa zincirli yağ asitlerinden (KZYA) oluşur. Sadeyağ ayrıca antiviral özellikler içeren ve yiyecekleri enerji için parçalamaya yardımcı olan yüksek bir bütirik asit konsantrasyonuna sahiptir. Sadeyağ yapmak için kullanılan tereyağı, otlarla beslenen ineklerden gelmeli ve organik olarak onaylanmalıdır.

Susam yağı, yağların sağlıklı işlenmesinde yardımcı olduğu ve iltihaplanmayı azalttığı için karaciğer fonksiyonundaki tıbbi rolü nedeniyle Eliminasyon Diyeti’ne dahil edilir. Bu kategoride bulunan diğer yağlar arasında badem yağı, keten tohumu yağı, kenevir yağı ve ceviz yağı bulunmaktadır.

Page 12: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti9

Fitobesin öğeleri açısından zengin meyveler, enflamasyonun azaltılmasına yardımcı olan antioksidan koruma sağlar. Bir parça meyve yemek, tatlı bir şey arzusu ortaya çıktığında yardımcı olabilir. Herhangi bir kan şekeri yükselmesini dengelemek için, meyvenin yanında fındık gibi biraz protein içeren bir besin yemek her zaman daha iyidir. Meyve taze veya dondurulmuş olabilir, ancak ilave şeker veya tatlandırıcı içermemelidir.

Eliminasyon Diyeti, böğürtlen, yaban mersini, kivi, nar çekirdeği ve ahududu dahil olmak üzere çok çeşitli sağlık yararları sunan meyveler içerir. Nar tohumları, detoksifikasyon yollarını destekledikleri için önerilmektedir. Bellek ve bilişsel işlevleri geliştirmeye ek olarak, yaban mersini tüm meyvelerin en yüksek antioksidan seviyelerinden birini içerir. Elma inflamasyonu baskılayan fitobesin öğelerini içerir. Daha yüksek fayda için çiğ olarak tüketilebilir veya tarçın ile pişirilebilirler. Bazen küçük miktarlarda kurutulmuş meyve kabul edilebilir; kendi yapımınız olan susuz, tatlandırılmamış meyvelerinizi yiyebilirsiniz. Sebzelerde olduğu gibi, mümkün olduğunda organik meyve satın almak önemlidir.

Turunçgiller Eliminasyon Diyeti’ne dahil edilirken, işlevsel tıp uygulayıcısı hastasında bilinen veya şüphelenilen bir duyarlılık durumunda bu tür meyveleri diyetten çıkarmaya yönlendirebilir.

Eliminasyon Diyeti’nden gluten ve gluten içeren tahıl ürünleri (ekmek, tahıl, kraker, makarna vb.) çıkarılır. Gluten içeren tanelerin çıkarılması sadece ilk adımdır, ancak gluten yaygın olarak hazırlanan soslar, çeşniler ve diğer birçok gıdada da bulunur.

İşlemden geçirilmemiş kepek kısmına sahip olan glutensiz tam tahıllar, detoksifikasyona yardımcı olan mükemmel bir lif kaynağıdır ve diğer fito besin ögelerini sağladığı için Eliminasyon Diyeti’nde izin verilir. Bu tahıllar arasında karabuğday, darı, yulaf, kinoa, pirinç bulunur. Yulaf ve diğer glutensiz tahıllar ile buğday, çavdar veya arpa birbirlerine yakın yerlerde yetiştirildiğinde çapraz bulaşma söz konusu olabilir. Aynı makine kullanılarak glutensiz ve gluten içeren taneciklerin işlenmesi de ayrı bir sorundur. Yulaf alırken, paketin üzerindeki sertifikalı glutensiz mührü arayın. Çölyak hastalığı olan hastalar, glutenin günlük yemekten tamamen çıkarılmasını sağlamalıdır. Fonksiyonel tıp pratisyenleri bazı hastaların bu tahıl kategorisindeki karbonhidrat miktarını sınırlamalarını tavsiye edebilir.

Hidrasyon (vücutta yeterli suyun bulunması), toksinlerin vücuttan atılmasına yardımcı olur, strese karşı direnç oluşturur, metabolizmayı artırır ve tokluğu artırır. Gün boyunca bol miktarda temiz, filtrelenmiş su içmek önemlidir. Sıvı alımı için bireysel öneriler bir dizi faktöre bağlı olacaktır.

Bireyin temel hidrasyon ihtiyaçlarını belirlemek için, kg cinsinden vücut ağırlığını 8’e bölün. Ortaya çıkan sayı, her gün tüketilmesi gereken suyun bardak sayısını verir. Örneğin, 80 kg ağırlığında olan bir kişi, günde en az 10 bardak (80:8=10) su tüketmelidir.

İçme suyuna ek olarak, et suyu (sebze, kemik) ve taze, çiğ, soğuk preslenmiş sebze suları gibi diğer kafeinsiz içecekler de iyi sıvı seçimleridir. Kafeinsiz çaylar Eliminasyon Diyeti’nde de tavsiye edilir.

Eliminasyon Diyeti’nden çıkarılanlar kahve, alkol, alkolsüz hafif içecekler ve sütten elde edilmeyen kremadır.

Meyveler

Glutensiz Tahıllar

İçecekler

Page 13: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti 10

Tüm otlar ve baharatlar, Eliminasyon Diyeti’ne dahildir. Bunlardan bazıları, özellikle gastrointestinal rahatsızlık durumunda acıyı ve enflamasyonu azaltabilir: acı biber, kişniş, zencefil, hindistan cevizi ve kırmızı biber. Zerdeçal, aynı zamanda anti-enflamatuar ve ağrı giderici özellikleri ile bilinir. Sindirim sağlığı, tarçın, kimyon ve dereotu dahil olmak üzere diğer bazı baharatlar tarafından daha da iyileştirilebilir. Detoksifikasyon ve genel antioksidan ve antimikrobiyal etkileri için seçilen diğer otlar ve baharatların arasında karanfil, biberiye ve kekik de vardır.

Eklenen tatlandırıcılar ve koruyucu maddeler içerebildiğinden, depolama raflarında bulunan çoğu çeşide Eliminasyon Diyeti’nde izin verilmez. Bununla birlikte, ketçap ve barbekü sosu dahil olmak üzere birçok çeşninin ev yapımı versiyonları, birkaç onaylanmış içerik kullanılarak kolayca yapılabilir.

Sirke (elma sirkesi, balzamik sirke ve beyaz sirke) geleneksel yöntemle yapılmışsa izin verilebilir. İçinde koruyucu madde ve şeker olan her türlü sos diyette kullanılmamalıdır.

Çok az miktarlarda bazı tatlandırıcılar, Eliminasyon Diyeti’nde kabul edilebilir: Pekmez, saf akçaağaç şurubu, çiğ bal ve doğal stevia. Tüm tatlandırıcıları günlük olarak en fazla üç çay kaşığı kullanın. Stevia’nın, maksimum tatlılık için bir tutamdan fazlasını gerektirmeyen, yüksek yoğunluklu bir tatlandırıcı olduğunu unutmayın.

◼ Kullanılmaması gerekenler: Sofra şekeri ve kahverengi şeker gibi diğer yüksek oranda işlenmiş tatlandırıcılar kan şekerinde dramatik bir artışa neden olduğu için iltihaba yol açar, bu nedenle bu programda tavsiye edilmez. Yapay tatlandırıcılar hiçbir koşulda kabul edilemez. Yüksek fruktozlu mısır şurubu (HFCS) ve diğer mısır şurupları gibi birçok tatlandırıcı, bu programda yasaklanan mısırdan elde edilir. Genel olarak, yüksek yoğunluklu tatlandırıcılar, tatlı yiyeceklere duyulan ihtiyacı devam ettirmekte ve meyvelerin ve bazı sebzelerin doğal tatlılığının tadını alabilmeyi zorlaştırmaktadır.

Baharatlar ve Çeşniler

Tatlandırıcılar Hakkında Bir Not

Kahve, potansiyel alerjenler listesinde olmasa da, kan şekeri ve stres hormonları üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Kahvenin çıkarılması birkaç gün boyunca baş ağrısına neden olabilir. Kafeini azaltmada yardımcı olacak bir bilgi: kafein birden çıkarıldığında ortaya çıkan baş ağrılarını, yorgunluğu veya diğer hoş olmayan yoksunluk belirtilerini en aza indirmek için birkaç gün içinde yavaş yavaş kafein alımını azaltabilirsiniz.

Enflamatuar etkileri ve karaciğer fonksiyonuna müdahale nedeniyle alkolden kaçınılması gereklidir. Karaciğer bir kişinin tükettiği alkolün çoğunu yıkar, ancak alkolü parçalama süreci inflamasyonu teşvik eden ve bağışıklık sistemini zayıflatan toksinlerin oluşumuna neden olur.

Eliminasyon Diyeti’nin süresi boyunca hem yapay olarak tatlandırılmış hem de alkolsüz meşrubat veya gazlı içecekler diyetten çıkarılmalıdır. Maden suyunu limon veya hindistan cevizi suyuna karıştırarak deneyin.

Rafine olmayan şekerler ve sağlıksız hidrojenlendirilmiş yağlar içerdiğinden, sütten elde edilmeyen kremadan da kaçınmak önemlidir. Bunlar yerine badem veya hindistan cevizi sütü gibi süt dışı muadillerden birini kullanın.

Page 14: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti11

Kakao, sağlıklı bir diyete uygunken, sıcak kakao ve çikolata gibi tüm kakao ile ilgili ürünlerin kafein içeriğinden dolayı Eliminasyon Diyeti’ne tipik olarak izin verilmez. Fonksiyonel Tıp uygulayıcısı, bu yeme planını takiben bireysel hastalar için kakaonun uygun olup olmadığını belirleyecektir.

Eliminasyon Diyeti sırasında izin verilmeyen besinler için ikamelerin listesi aşağıdadır.

Çikolata Hakkında Bir Not

Besinlerin Yerine Geçebilen Alternatifler

Bunun Yerine Bu Yenilebilir

Süt, yoğurt, peynir

Süt yerine kullanılanlar: Şekersiz pirinç, yulaf, kenevir, badem, ayçiçeği, fındık ve hindistan cevizi sütü; şekersiz hindistan cevizi yoğurdu veya kefiri; laktozsuz ve kazeinsiz olduğundan emin olun.

Sıcak tahıllar Yulaf ezmesi veya yulaf, pirinç gevreği, karabuğday, kinoa gevreği veya elma tarçın yulaf lapası.

Soğuk tahıllar Karabuğday veya pirinç patlağı (katkısız, koruyucu maddesiz).

Ekmek, kraker ve makarna Evde kendiniz yapabileceğiniz, serbest tahıllar ve yemişleri kullanarak krakerler, ekmekler.

Yumurta1 yemek kaşığı keten tohumunu veya chia tohumunu ¼ bardak su ile karıştırıcıda karıştırın ve birkaç dakka kalınlaşmasını bekleyin.

Fıstık ezmesi Badem, kaju, ceviz, fındık ezmeleri veya tahin.

Dondurma Buzluğa atılıp rondodan geçirilmiş meyveler.

Meşrubat ve alkolsüz diğer içecekler

Limon karıştırılmış maden suyu veya az miktarda ev yapımı meyve suyu (¾ su, ¼ meyve suyu); limon dilimleri eklenmiş su, şekersiz hindistan cevizi suyu.

Çay / kahve Bitki çayları.

Tereyağı veya margarin Hindistan cevizi yağı, zeytinyağı.

Şeker ve tatlandırıcılar 3 çay kaşığını geçmeyecek şekilde bal veya pekmez.

Çeşniler

Her çeşit sirke, tuz, biber, fesleğen, keçiboynuzu, tarçın, kimyon, dereotu, sarımsak, zencefil, hardal, kekik, maydanoz, biberiye, tarhun, kekik, zerdeçal vb. Etiketlere dikkat edin. Örneğin hardal, bazen buğday içerir.

Page 15: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti 12

Bazı diyet değişiklikleri diğerlerine göre daha büyük zorluklar gösterir. Sağlıklı hissetmenin çabaya değer olduğunu unutmayın. Sonuca odaklanın. İlk birkaç gün, özellikle günde birkaç kez tüketilen besinleri artık tüketmemenin (ekmek, tatlı, süt ürünleri, işlenmiş ve şekerli hızlı besinler, makarnalar vb.) zorlayıcı belirtileri en zorlanacağınız kısımdır. Önceden alışveriş yaptığınızdan emin olun (tariflerde bulunan alışveriş rehberini kullanarak) ve önceden yemek veya atıştırmalık hazırlayın. Bu diyet programı başlangıçta her öğünde yemek hazırlamak için fazla zaman ve enerji gerektirebilir. Zaman ayırmaya değer - ve bunun geçici olduğunu hatırlayın. Ancak, çoğu insan diyet ile birlikte çok iyi hissettiğinden bu şekilde beslenmeyi devam etmek istiyor.

Fonksiyonel tıp uygulayıcısı, her hasta için Eliminasyon Diyeti’nin süresini belirler. Tipik olarak, Eliminasyon Diyeti üç hafta boyunca takip edilir. Vücudun semptomları tetikleyen yiyeceklere karşı tepkisini düzene sokmak için zamana ihtiyacı olduğundan daha kısa zaman dilimleri aynı sonuçları vermeyebilir. Başlangıçta belirtiler, daha önce sıklıkla yenen yiyecekleri bırakma nedeniyle kısa bir süre (genellikle birkaç günden fazla değildir) kötüleşebilir. Vücut, farklı gıdaların alımına göre ayarlandığı için ilk dört ila yedi gün içinde geçici reaksiyonlar yaşanabilir. Bu reaksiyonlar uyku düzenindeki değişiklikler, yorgunluk, baş dönmesi, baş ağrıları, eklem veya kas sertliği ve sindirim sistemi şikayetleri içerebilir. Bu semptomlar nadiren birkaç günden fazla sürer ve kişinin vücuduna ve yaşam tarzı faktörlerine bağlı olarak değişen bir süreçtir.

Sadece yemek listesinde bulunan yiyecekleri yemek gereklidir. Bir yiyecek listede değilse, onu yemeyin. Eliminasyon Diyeti’nin öngörülen süresinin sonunda, çoğu insan birçok semptomda iyileşme kaydeder. Artan enerji ve zihinsel uyanıklık, daha az baş ağrısı, daha az kas veya eklem ağrısı, daha az mide - bağırsak semptomları ve genel olarak iyileşmiş bir iyi olma hissi verir.

İşyerinde veya evde izin verilen yiyeceklerle aperatif pişirmek normaldir. Eliminasyon Diyeti’ni uygularken, açlık durumunda sadece kabul edilebilir yiyecekler tüketilebilir. Hızlı atıştırmalıklar için veya öğle yemeğinde yemek üzere salata hazırlamak için işyerinde izin verilen besinlerden uygun olanını ve salata sosları bulundurun. Dışarıda yemek, yemeğin içindekiler hakkında bilgi sahibi olmayacağınız için genellikle tavsiye edilmez. Aynı zamanda, bu süre zarfında seyahat etmekten de kaçınılmalıdır. Yoldayken veya bir havaalanında yiyecek hazırlamak oldukça zor olabilir. Seyahat ediyorsanız veya arkadaşlarınızı veya ailenizi ziyaret ediyorsanız, uygun yiyeceklerin yenebileceği imkanları sağlayın. Yolculukta kolay taşınabilir fındık, meyve ve sebze bulundurun.

Bu Çabaya Değer!

Ne Kadar Sürecek?

Hangi Yiyecekler Yenebilir?

Atıştırmalıklar ve Dışarıda Yemek

Page 16: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti13

Yardımcı ipuçları;

◼ En başından itibaren plan yapın: Eliminasyon Diyetine başlamadan önce, evinizde gerekli olan her şeyi önceden planlamak ve strateji oluşturmak, başarılı sonuçlar için şansınızı büyük ölçüde artıracaktır. Satın aldığınız her besinin yiyecekler listesinde olduğundan emin olun.

◼ Acıkmayın!: Açlıktan kaçınmak için yeterince yiyecek yediğinizden emin olun

◼ Tüm içerik etiketlerini okuyun: Kaçınılması gereken çeşitli yiyecekler ve içerikler için “Gizli Besinler” listesini kontrol edin.

◼ Yeterli miktarda yemek yiyin: Gerekirse fazladan sebze ve meyve ekleyin. Menü çok temel bir menüdür ve kişisel bir yaklaşım gerekecektir. Bu, kalori kısıtlı bir plan değildir. Enerji için yeterli kalori aldığınızdan ve yeterli besin aldığınızdan emin olun.

◼ Düzenli yemekler yiyin: Gün boyunca sürekli yemek yemek, kan şekerinin stabil kalmasına yardımcı olur. Acıkmamak için gerekli olan atıştırmalıkları yiyin. Önermiyorum

◼ Organik seçin: Mümkün olduğunda, pestisit ve kimyasal kalıntıların alımını azaltmak için taze gıdalar ve organik olarak yetiştirilen meyve ve sebzeleri seçin. Meyve ve sebzeleri iyice yıkayın.

◼ Soğuk preslenmiş yağları seçin: Soğuk preslenmiş yağlar işlemden geçirilmemiştir ve ısıtılmış yağlardan daha sağlıklı olma eğilimindedir. Mümkün olduğunda organik yağları daima tercih edin.

◼ Kafeini bırakın: Kafein içeren içecekler bu diyette yoktur. Bu içecekleri düzenli olarak tüketiyorsanız, yoksunluk belirtilerini önlemek veya azaltmak için Eliminasyon Diyetine başlamadan önce kafein alımını yavaşça azaltın. Birkaç gün için yarım kafeinsiz/ yarım normal kahve içmeyi deneyin ve daha sonra yavaş yavaş tüm kafein alımını azaltın. İlk önce kafeinsiz kahveye tüm kahve veya çayı ortadan kaldırmadan önce geçmek iyi bir fikirdir.

◼ Yeterli su tüketin: Her gün yeterli miktarda sade su içmeyi unutmayın: Altı ila sekiz bardak hedefiniz olmalıdır. Ekstra lezzet için limon veya taze sıkılmış limon suyu ekleyin.

◼ Dinlenin: Bu programın bir kısmı veya bazı durumlarda tüm program için, ek egzersiz olmaksızın vücudun daha etkili bir şekilde iyileşmesine izin vermek, uzun süreli egzersizi sınırlandırmanız önerilebilir. Bu programın başarısı için yeterli dinlenme ve stres azaltma da önemlidir. Hafif, günlük yürüyüş bu süre zarfında mükemmel bir egzersiz olabilir.

Page 17: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti 14

Eliminasyon Diyetinde Anti-inflamatuar Besinlerin Rolü

Vücutta ağrı, kızarıklık ve şişlik varsa enflamasyon vardır. Enflamasyon bağışıklık sistemine ek yük getirir. Enflamasyonu olabildiğince ortadan kaldırmak en iyisidir. Enflamasyon birçok kronik hastalık ile ilişkilidir. İstenmeyen tüm yiyecek reaksiyonları vücutta enflamasyon oluşturur. Örneğin bağırsaktaki enflamasyon ishal veya kabızlık ile sonuçlanabilir. Eklemlerdeki enflamasyon, artrit tipi semptomlara yol açabilir.

Dahil edilecekler veya hariç tutulacaklar ile ilgili olan aşağıdaki bölüm, hastaların anti-inflamatuar besinlere odaklanmasını ve diyete eklenmesini sağlamasına yardımcı olacaktır.

Genel olarak, taze meyve ve sebzeler ve Omega-3 yağları sağlayan besinler, vücudunuza anti-inflamatuar destek sağlamanın en iyi yoludur. Tipik batı diyetleri Omega-3 yağları ile dengelenmediğinde proinflamatuar olabilen daha yüksek Omega-6 yağ oranını içermektedir.

Bu yiyecekleri dahil edin:

1. Doğal ortamında yakalanmış (balık çiftliklerinden elde edilmemiş) somon balığı, uskumru, hamsi, sardalya gibi yağlı balıklar, anti-inflamatuar Omega-3 yağlarından yüksek miktarda içerir ve elzem yağ asitlerinin dengesini sağlar.

2. Çimen ile beslenen kuzu veya dana etleri, tahılla beslenen hayvanlardan elde edilen etlerde eksik olan önemli miktarlarda Omega-3 yağları içerir.

3. Fındık ve tohumlar, özellikle badem, ceviz ve keten tohumu, Omega-3 yağları ve sağlıklı lif içerir.

4. Karalahana, brokoli, lahana ve diğer turpgiller gibi koyu yapraklı yeşillikler lif bakımından yüksektir ve vücudu sitokin adı verilen pro-inflamatuar moleküllerden koruyabilirler. Ayrıca, detoksifikasyona yardımcı olan glikozinolatlar olarak adlandırılan fito besin öğelerinden de yüksektir.

5. Kırmızıl ahana ve soğan, kırmızı dolmalık biber, tüm meyveler, kırmızı üzüm, kiraz ve erik gibi kırmızı ve mavi renkli meyve ve sebzeler, anti-enflamatuar fito besin öğeleri içerir.

6. Sızma zeytinyağı ve zeytinler, polifenoller adı verilen anti-enflamatuar fito besin öğeleri içerir.

7. Düşük sıcaklıklar kullanılarak yapılan pişirme, daha az enflamatuar yan ürün oluşmasını sağlar.

8. Zerdeçal, zencefil, kekik, sarımsak, biberiye, karanfil ve tarçın gibi bazı baharatlar, anti-enflamatuar özelliklere sahiptir. Bunları yemekle birlikte, özellikle yüksek ısıda pişirme yöntemleri kullanılırken kullanın.

Dahil Edilecek Anti-inflamatuar Besinler

Page 18: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti15

Diyette antienflamatuar gıdalara odaklanmak sadece ilk adımdır. Nelerin yenmeyeceği, nelerin yeneceği kadar önemlidir.

Eliminasyon Diyeti sırasında ve sonrasında bile aşağıdakileri azaltın veya tamamen kaldırın:

1. Trans yağlar: Kek, kurabiye, simit ve kraker gibi işlenmiş gıdalarda bulunur

2. Rafine edilmiş şekerler: Rafine edilmiş şekerler işlenmiş gıdalarda yaygındır. Yüksek fruktozlu mısır şurubu (HFCS), mısır şekeri, mısır şurubu ve sakaroz gibi şekerler için etiketleri dikkatle okuyun.

3. Yüksek glisemik cevabı olan yiyecekler: Yüksek glisemik besinler, yedikten sonra kan şekerinde ani çıkışları oluştururlar. Bunlar, insülinin aşırı üretimi nedeniyle, vücutta sağlıklı olmayan stresin artmasına neden olabilir. Zamanla, vücudun yüksek şekerli besinlerle mücadele yeteneğinde azalmalar olur ve fazla şeker ve üretilen insülinden dolayı enflamasyon artar. Yüksek glisemik cevaba sahip besinlerden örnekleri: rafine edilmiş tahıllar ve ekmekler, tatlılar, şekerli içecekler ve yüksek derecede işlenmiş hazır besinlerdir. Her ikisi de Eliminasyon Diyeti’nde bulunan pirinç ve muz, glisemik etki bakımından orta derecede yüksektir, bu nedenle herhangi bir kan şekeri sıçramasını dengelemek için aynı zamanda protein kaynağı ile birlikte tüketin.

4. Mısır ya da soya gibi yüksek omega-6 yağ içeren besinler: Çoğu insan, işlenmiş yiyecekler yediklerinde diyetleriyle yüksek miktarda rafine bitkisel yağ almış olur. Bu yağlar yüksek miktarda omega-6 yağları ve çok az omega-3 yağları içerir. Diyet içerisindeki omega-6 yağ seviyesi omega-3 düzeyine göre çok yüksek olduğunda, enflamasyon ile ilgili enzimler aktive edilebilir. Amaç, bu iki yağ türünü dengelemektir.

5. Gluten içeren besinler (buğday, çavdar, arpa): Daha fazla insan gluten intoleransı olduğunu farkediyor. Buna neyin neden olduğu bilinmemekle birlikte, bir teori, bu tahılların modern çağdaki genetik modifikasyonunun, çoğu insanın bağırsaklarındaki sindiriminde değişikliklere yol açmasıdır. Bazı insanlar için buğday belirtilere yol açarken; diğerleri için, bu tahılların hepsi inflamatuarla ilgili semptomları artırabilir. Son zamanlarda gluten intoleransının artmasıyla ilgili başka bir teori, reaksiyonun tahılların kendilerinden kaynaklanmadığı, daha ziyade pestisitlerin ve herbisitlerin tahıllara etki etmesinden kaynaklandığıdır. Başka bir teori ise, tahılların enzimlerle veya asitle etkileşmesi nedeniyle (deamidasyon denen bir süreç), bu maddelerin vücutta tutulma yeteneğini etkilemesidir.

6. Tahıllarla beslenmiş kırmızı etlerden elde edilen doymuş hayvansal yağlar: Diyet yağının uzun süredir kötü bir ünü vardı. Bununla birlikte, birçok tip yağ vardır ve bunların hepsi enflamatuar değildir. Asıl problem çok fazla kalitesiz yağdır. Yeni bir araştırma, hayvansal gıdaların yüksek yağlı bir yemeğinin vücutta enflamasyona yol açabileceğini göstermektedir. Menüye sebze eklemek enflamasyonu dengelemeye yardımcı olabilir. Bu bulgu, kişinin hayvansal besinler yememesi gerektiği anlamına gelmez, ancak yenirse sebzelerle birlikte yenmelidir.

7. Süt içeren besinler: Süt, yoğurt, peynir ve tereyağı gibi süt ürünleri içeren gıdalar, büyük miktarlarda tüketildiğinde, bazı kişilerde enflamatuar olabilir. Bu etki, sütün kendisinden veya sütün içindeki kirleticilerden, örneğin ineğe verilen büyüme hormonu ve antibiyotiklerden kaynaklanabilir.

Dahil Edilecek Anti-inflamatuar Besinler

Page 19: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti 16

Eliminasyon Diyeti tamamlandıktan sonra potansiyel sorunlu yiyecekleri tanımlamaya yardımcı olmak için, semptomlarla ilişkili görünen besinler (antijenik besinler) iki gün aralıklarla teker teker diyete tekrar eklenmelidir.

1. Yeniden ekleme aşamasının ilk gününde, en çok neyi özlediğinizi belirleyin. Besinlerin yeniden ekleme sırası çok önemli değildir.

2. Eliminasyon Diyetinde normal beslenirken yeniden eklediğiniz besini 1. Gün boyunca iki veya üç orta büyüklükte porsiyon miktarında tüketin. O gün ve bir sonraki gün (2. gün), vücudunuzda fark ettiğiniz tüm belirtileri kaydedin.

3. Bu iki günlük süre boyunca besine herhangi bir reaksiyon olmazsa, o besini beslenme planında tutun ve 3. güne ikinci bir yiyecek ekleyin. 3. ve 4. günlerdeki semptomları gözlemleyin. Eğer bir reaksiyon olmazsa bu besini de diyete ekleyin ve sonraki besine geçin ve bu şekilde devam edin.

Herhangi bir yiyecek belirtileri artırırsa, bu yiyeceği derhal yemeyi bırakın, belirtiler geçinceye kadar bekleyin ve daha sonra bir sonraki yiyeceğe geçin. Tüm besinleri test ettikten sonra, aynı prosedürü kullanarak, ilk denemenizde semptom verdiği için yemeyi bıraktığınız besinleri tekrar deneyin. (Bir gün besini deneyin ve takip eden iki gün boyunca semptomları not edin)

Eliminasyon Diyeti’nde, hastalar buğday, süt, soya, mısır, yer fıstığı, yumurta, sığır eti ve kabuklu deniz hayvanlarından kaçınırlar. Bir Fonksiyonel Tıp uygulayıcısı, kaçınılması gereken yiyecekler listesine başka öğeler ekleyebilir. Hastalar bu yiyecekleri yeniden denemeye çalışacakları düzeni kendileri seçebilirler. Örneğin, bazı insanlar yiyecek çıkarma süresince buğdayı diyetten çıkarır ve sadece en sonunda ekleyebilirler.

Yukarıdaki besinleri test ettikten sonra, Eliminasyon Diyeti süresince diyetten çıkardığınız arpa, çavdar, kahve/çay, alkol ve çikolata gibi geri kalan yiyecekleri denemeye başlayın.

Her yiyecek için, şeker veya koruyucu maddeler gibi hiçbir katkı maddesi veya içerik içermeyen saf bir formu belirleyin ve yiyin. Yani, bir besini denerken, içeriğinde başka bir besinin olmamasına özen gösterin. Bunun nedeni, vücudun verdiği tepkinin tam olarak hangi besine veya besin bileşenine olduğunu anlamanızı sağlamaktır. Aşağıdakiler, bu besin kategorilerinin her birinden saf besin örnekleridir.

Neler Başlanmalı?

Diyete Tekrardan Eklenecek Besinler

8. Yağlarla yüksek sıcaklıkta pişirme: Pişirme işlemi besinlerdeki enflamatuar bileşiklerin oluşumuna yol açabilir. Pişirilerek kahverengi bir renk alan besinler, bu bileşiklerden (örneğin, patates kızartması; kızartılmış, ızgara ve kavrulmuş etler, özellikle balık; hamur işleri veya pizzanın üstündeki yanıklar) yüksek miktarlarda içerir. Eliminasyon Diyeti sırasında ve sonrasında hem ızgara hem de kızartmak yerine, buğulama gibi yavaş pişirme yöntemlerini kullanın.

Besinlerin Tekrardan Verilmesinde İzlenecek Adımlar

Page 20: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti17

Diyete Tekrardan Eklenecek Besinlerin Türleri ve Miktarları

Besinleri Tekrar Eklerken Gözden Kaçırılabilecekler

Besin / Grup Tekrardan Eklenecek Besin Örnekleri

Ortalama Porsiyon Büyüklüğü

Buğday / gluten %100 tam tahıl ½ veya 1 bardak

Süt ürünleri

Süt (yağsız, %1, %2 veya tam yağlı süt) Peynir (katkı maddesi olmayan tam yağlı peynir)

1 kibrit kutusu kadar

Mısır Taze veya donmuş mısır taneleri

½ bardak veya 1 küçük mısır koçanı kadar

Yumurta Az veya tam pişmiş veya kaynamış 2 yumurta

Yerfıstığı

Çiğ veya kuru kavrulmuş yerfıstığı, sadece %100 yerfıstığından yapılmış yerfıstığı ezmesi

¼ bardak 2 tatlı kaşığı yerfıstığı ezmesi

Soya Olgunlaşmamış soya sütü, tofu, tempeh

½ bardak1 bardak½ bardak

Kabuklu deniz hayvanları Her defasında yeni bir yiyeceği deneyin 100 - 200 g kadar

Arpa, çavdar Arpa veya çavdarı pişirin %100 çavdar krakerleri

½ bardak2 - 3 kraker

Kahve veya kafeinli içecekler, çikolata, gıda katkı maddeleri veya alkol yeniden kullanıldığında, sadece bu yiyeceği yediğinizden emin olun. Bunlar sık sık tüketmekten kaçındığınız diğer besinlerin de içine eklendiğinden bu noktaya dikkat etmelisiniz.

Örneğin:

1. Çikolata şeker de içerir, bu nedenle çikolataya veya şekere veya belki de diğer katkı maddelerine karşı bir reaksiyon olup olmadığı net anlaşılmayacağından, vücudunuz bir çikolataya reaksiyon verdiğinde çikolataya mı, şekere mi yoksa diğer eklenen maddelere mi reaksiyon veriyor? Buna dikkat ediniz.

2. Kahve ve çikolata içeren bir mocha içeceği veya biraz alkol içeren bir kahve içeceğini yeniden eklemeyin. Karışıklığa neden olabilecek diğer besin türleri de hem süt ürünleri hem de buğday/gluten içeren pizza veya lazanyadır. Buğdaya tepki veren bir bünyenin diğer gluten içeren besinlere tepki vermemesi de olağandışı değildir.

Page 21: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti 18

Diyete Yeniden Eklenen Besinlere Reaksiyonlar

Semptomlara Sebep Olan Besinlerin Çıkarılması

Olumsuz tepki yaratan yiyecekleri yemeyin.

Potansiyel reaksiyonlar ishal veya kabızlık, yorgunluk, depresyon, anksiyete, gaz, şişkinlik, karın ağrısı, baş ağrısı, kas veya eklem ağrısı, cilt tahrişleri veya çatlakları, uykusuzluk, sinüs tıkanıklığı veya burun akıntısı, kaşıntı veya kızarmayı içerir.

Besinleri eklerken belirtileri takip edin.

Semptomların artmasına neden olan besinleri 3-6 ay arasında bir süre ile diyetten çıkarın.

Bu süre zarfında, sağlık profesyoneli, iyileşmekte olan vücudu desteklemeye yardımcı olmak için tıbbi besinler veya besin takviyeleri önerebilir.

Eliminasyon Diyeti sırasında çıkarılmış olan tüm besinlerin ilk testini tamamladıktan sonra, yiyeceklerin belirli formlarına karşı hassasiyetin olup olmadığını görmek için tek bir besin grubu içindeki münferit yiyeceği test etmek de yararlı olabilir.

Örneğin, süt grubunun içinde, inek sütünden, koyun sütünden ve keçi sütünden yapılan peynirleri test edin. Süt olmadığında yoğurt ve tereyağı genellikle tolere edilebilir.

İkinci tekrar test sırasında semptomlara yol açan besinleri denemekte kullanılan aynı işlemi kullanın: bir gün için bir kerede sadece bir besin tüketin, ardından 48 saatlik bir gözlem periyodu izleyin. Reaksiyon olmazsa, o gruptaki bir sonraki besine devam edin. Semptomlar ortaya çıkarsa, tüm belirtiler temizlenene kadar bekleyin, ardından o gruptaki sonraki besini test edin.

İpucu: Birden fazla besin maddesini bulunduran besinler yerine tekil, yani tek tip besinleri tekrardan ekleyin.

ÖNEMLİ: Bir yiyeceği diyete ekledikten sonra semptomlar olduğunda, bu yiyeceği derhal yemeyi bırakmanız ve bir sonraki besini denemeden önce semptomların tamamen temizlenmesine izin vermeniz tavsiye edilir. “Sorunlu” besin, besinlerin geri kalanını test ettikten sonra tekrar test edilebilir.

Besinleri yeniden diyete eklerken sorularınız varsa bir sağlık uzmanına danışın.

Page 22: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti19

Sıkça Sorulan Sorular

Besin alerjisi, besin intoleransı ve besin duyarlılığı arasındaki fark nedir?

Bazı reaksiyonlar, tetikleyici yiyecekler yenildikten hemen sonra ciddi semptomlara neden olan besin alerjileri olarak kabul edilir. Alerjik yanıt veren bir besin, bağışıklık sistemi tarafından yabancı olarak tanımlanır. Besin proteinlerine saldırarak, alerjik semptomlara (şişme, kaşıntı, solunum güçlüğü, vb.) neden olur.

Bazı reaksiyonlar saatlerce hatta günlerce sürebilir, bu tür olumsuz bir reaksiyon, bir besin duyarlılığı olarak adlandırılır. Besin duyarlılıkları genellikle, bağışıklık sistemini etkileyen gastrointestinal sistemdeki bir dengesizliğin sonucudur. Çoğu zaman, besin duyarlılıkları, yorumlanması zor olan gizli belirtilere neden olur.

Besin intoleransları, bir kimsenin besinlerdeki bazı bileşiklerin parçalanması için gerekli olan bir enzim veya besin ögesi eksikliğiyle ortaya çıkan, belirli besin bileşenlerinin (örneğin, laktoz, MSG, histaminler, vb.) reaksiyonlarıdır. Bu, belirli yiyecekleri düzgün bir şekilde metabolize edememe ile sonuçlanır.

Bazı insanlar besine karşı istenmeyen reaksiyonları “gizli besin alerjisi” olarak adlandırırken, bu reaksiyonların çoğu aslında intolerans veya duyarlılıktır. Laktoz intoleransının yanı sıra, kronik semptomlara bakıldığında göz önünde bulundurulması gereken diğer önemli toleranslar arasında histamin, salisilat, fruktoz ve gluten intoleransı sayılabilir. Genel olarak, besin intoleransı alerjiye neden olmayan besinlerde doğal olarak var olan bileşiklere verilen yanıtları ifade eder; besin maddelerini sindirmek ve özümsemek gibi bir çok sebepten kaynaklanabilirler.

Bir fonksiyonel tıp uygulayıcısı, bir besin alerjisinin veya besin intoleransının mevcut olup olmadığını belirlemede hastaya yardımcı olacaktır.

Besin alerjilerini, toleransları veya hassasiyetlerini belirlemek için kan testi, Eliminasyon Diyetini takip etmekten daha geçerli değil midir?

Besin reaksiyonlarını tanımlamak için yapılan kan testlerinin, sorunlu yiyeceklerin belirlenmesinde eliminasyon diyeti ve sonrasında reaksiyon yaratan yiyeceklerin yeniden tanıtılması kadar güvenilir ve doğru bir yöntem olduğu kanıtlanmamıştır. Hastalar kan testi yaparak “kanıt” görmek isteyebilir, ancak kan testlerinin sonuçları genellikle hikayenin tamamını anlatmaz. Örneğin, vücutta gerçek bir bağışıklık tepkisi bulunmaması durumunda besin intoleransları kan testlerinde görünmeyebilir.

Eliminasyon Diyeti semptomları çözmezse ne olur?

Eliminasyon Diyeti semptomlara çözüm getirmediğinde, İşlevsel Tıp uygulayıcısı ile birlikte daha fazla araştırma gerekebilir. Kişinin Eliminasyon Diyetini tutarlı bir şekilde takip edip etmediğini ve besinin yeniden diyete eklenmesi sürecinin doğru bir şekilde gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini değerlendirmek önemlidir. İyi sonuçlar elde etmek için, diyeti % 100 uygulamanız gerekir. Programı tekrarlamak yerine, ilk kez doğru yapmak için zaman harcamak daha iyidir.

Diyet uygun şekilde takip edildiyse, sağlık uzmanı hastayı başka sorunları çözmek için başka bir protokole koymaya karar verebilir, örneğin belirli karbonhidratların diyetten çıkarıldığı, özel olarak hazırlanmış bir beslenme planı veya belki histaminler, itüzümü

Page 23: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti 20

grubu, salisilatlar veya oksalatlar içeren yiyecekleri çıkardığı bir plan oluşturur.

Kaçınılması gereken başka yiyecekler var mı?

Eliminasyon Diyeti’nden çıkarılan besinlerde bulunan ana alerjenlere ek olarak, bazı sebze ve meyvelerde, bazı bireylerde besin intoleranslarına neden olabilecek bileşikler vardır. Bu bileşikler arasında histaminler, oksalatlar, salisilatlar ve itüzümü grubu bulunur. İşlevsel Tıp Uygulayıcısı, bu besinlerin semptomlara neden olduğu ihtimali üzerinde durursa, hastalarını bu bileşikleri içeren gıdalardan uzak tutmayı tercih edebilir. İtüzümü grubu ve histamin içeriği yüksek besinler, ilgili kişilerin diyetlerini kontrol altına alabilmeleri için besin listesinde gösterilmiştir. Bu kategorilerden yemek yerken belirtiler görülürse, hastalar pratisyenlerine bildirmelidir.

Histamin

Histamin bazı kişilerde enflamasyonda anahtar rol alabilir. Birçok besinde doğal olarak oluşur ve ayrıca stres ve alerji sırasında vücut tarafından üretilir. Histamin mast hücrelerinde üretilir ve depolanır ve alerjen maruziyeti sırasında açığa çıkar, kan damarlarının genişlemesine, artan mukus üretimine ve bronko-daralmaya (akciğerlerin sıkılaşması) neden olur. Histamin salımı, kaşıntı, hapşırma, astım, baş ağrısı ve döküntü gibi semptomlarla sonuçlanır. Bazı gıdalar ve gıda katkı maddeleri, histaminin mast hücrelerinden salınmasına neden olur.Genel olarak, düşük histamin diyetinde kaçınılması gerekli yiyecekler arasında muz, çikolata, çilek, domates, yumurta akı, domuz eti, lahana turşusu, peynirler, fermente soya ürünleri, sosis, ıspanak, ketçap, patlıcan, alkollü içecekler, füme etler, sirke, konserve balık, kahve ve çay, arta kalan etler, belirli gıda katkı maddeleri ve tartrazin ve diğer gıda renkleri, benzoatlar, BHA ve BHT gibi koruyucu maddeler yer alır. Bu yiyeceklerden bazılarının Eliminasyon Diyeti için onaylanmış yemek listesinde olduğuna dikkat edin.Gıdalardaki histamin içeriği, depolama ve olgunlaşmaya göre belirgin bir şekilde değişmektedir; normal olarak histaminden düşük olabilen proteinli gıdalar bekledikçe (örn., arta kalan sığır eti) veya olgunlaştıkça (yeşilken olgunlaşan domates) artan miktarlarda histamine sahip olacaktır. Artık gıdalar, özellikle protein içerenler hemen dondurulmalıdır. Genellikle sadece taze hazırlanmış yiyecekler tavsiye edilir.

Oksalatlar

Oksalatlar, bitkilerde ve insan vücudunda doğal olarak bulunan moleküllerdir. Vücut oksalatları işleyemediğinden, genellikle dışkı ve idrar yoluyla atılır. Bununla birlikte, belirli sağlık koşulları (böbrek taşlarına yatkınlık gibi), oksalatların sınırlandırılması veya oksalatlardan kaçınılması gerektiği anlamına gelebilir. Oksalat içeren bitkilerin yaprakları tipik olarak kökler ve saplardan daha yüksek oksalat seviyeleri içerir. Oksalatlı yiyecekler arasında böğürtlen, yaban mersini, ahududu, çilek, kuş üzümü, kivi, üzüm, incir, mandalina, erik, ıspanak, pazı, pancar yaprağı, bamya, maydanoz, pırasa, kinoa, kereviz, yeşil fasulye, yaz kabağı, badem, kaju fıstığı, yer fıstığı, soya fasulyesi, soya ürünleri, buğday kepeği, buğday tohumu, kakao, çikolata ve siyah çay bulunur.

Salisilatlar

Salisilatlar, bitkilerde doğal olarak oluşan ve doğal bir bağışıklık hormonu ve koruyucu olarak işlev gören salisilik asit türevleridir. Salisilatlar, büyük dozlarda tüketildiğinde sağlık sorunlarına neden olabilir ve salisilata reaksiyon verenler kaçınmalıdırlar. Bazı bitkilerin kabuğu, yaprakları, kökleri ve tohumları salisilat içermekte, onları çürümekten ve zararlı böceklere, bakterilere ve mantarlara karşı korumaktadır. Turunçgiller,

Page 24: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti21

meyveler, bazı sebzeler, otlar, baharatlar, çay ve aroma katkı maddeleri gibi birçok yaygın gıda, salisilat içerir. Aspirin ile kimyasal olarak ilişkili olan salisilatlar da sentetik olarak oluşturulabilir ve aspirin dışındaki birçok ilaçta bulunabilir: analjezikler, kas gevşeticiler, öksürük şurupları, antasitler, soğuk algınlığı ve grip ilaçları ve akne losyonları. Bazı parfümler, böcek ilaçları ve koruyucu maddeler ayrıca salisilatlar içerir. Nazal polip ve astımı olan kişiler salisilat içeren gıdalara özel bir duyarlılığa sahip olabilirler.

Patlıcangiller grubu

Nightshades, Solanaceae olarak bilinen bitkilerin botanik bir ailesidir. Bu aile, çoğu yenilemeyen veya zehirli olan 2.000’den fazla bitki türüne sahiptir. Yenilebilir bitkiler, bazı otoimmün hastalıkları olan bireylerde olumsuz gıda reaksiyonlarına neden olabilir ve özellikle lektin, saponin veya kapsaisin duyarlı kişiler için rahatsızlık oluşturabilir. Yaygın yenilebilir itüzümü ailesi aşağıdakileri ve onların çeşitlerini içerir: ashwagandha, biber, cape bektaşi üzümü, patlıcan, bahçe huckleberries, goji meyveleri, acı biberler (örneğin, biber, jalapeno, habanero, ve scotch kaput yanı sıra cayenne, biber gibi chilibased baharatlar) toz kırmızı biber ve taze kırmızı biber), pepino, patates (tatlı patates hariç) ve domates.

Ekmek yerine ne yerim?

Serbest tahıllar ve kuruyemişler ile evde yapılacak bir ekmekle yapılacak sandviç kabul edilebilir bir alternatif olabilir. Bu üç haftalık dönemde tahıllardan gelen karbonhidratı daha az tüketmek de iyi bir fikir olabilir. Sebzeler veya etleri dürüm şeklinde yemek için buğdaydan yapılan ekmek türevleri yerine büyük bir marul yaprağı kullanın.

Bu diyette tuz kullanılabilir mi?

Tuzu serpiştirmeden önce tadın ve idareli olarak kullanın. Hedefte tuz kısıtlaması var ise tuzsuz baharatları kullanın ve rafine edilmiş iyotlu tuz yerine deniz tuzunu seçin. Yerel sağlık besin mağazalarında bu ürünler bulunmaktadır.

Hangi ek baharatlar veya tatlandırıcılar kullanılabilir?

Tüm baharatlar ve otlar, sadece besinlerin doğal lezzetlerini arttırmakla kalmaz, aynı zamanda antioksidan ve antikanser özellikleri olan güçlü besin bileşenlerini içerirler. Otlar ve baharatlarla denemeler yapın, yeni baharat ve otları da deneyin. Pişirmenin sonuna yakın taze otlar eklenirken, pişirmenin başında kuru baharatlar eklenir.

Hangi çeşniler kullanılmalıdır?

Her çeşit doğal fermantasyon sirkeye izin verilir ve sebzelerin lezzetini artırmaya yardımcı olur. Aşağıdaki çeşniler, bu programda kullanılmayan ilave şekerleri veya diğer bileşenleri içerir, bu nedenle kaçınılmalıdır: çikolata, ketçap, mayonez, çoğu acı sos, soya sosu, tamari, barbekü sosu, teriyaki ve tatlı ve ekşi turşular. Kabul edilebilirlik konusunda bir belirsizlik varsa lütfen yiyeceklerdeki tüm etiketleri kontrol edin.

Baklagiller genellikle gaz ve şişkinliğe neden olur. Ne yapılabilir?

Baklagiller, protein, lif, vitamin ve minerallerden zengin oldukları için diyette istenir. Bir ila üç hafta boyunca yavaş yavaş alımı artırmaya çalışın. Pişirmeden önce 30 dakika ila 6 saat süre ile (veya gece boyunca) fasulyelerin ıslatılması ve daha sonra suyun atılması, birçok

Page 25: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti 22

insanın yaşadığı bazı gaz şikayetlerini de kesebilir. Konserve baklagillerin durulanması gaza neden olan karbonhidratların giderilmesinde yardımcıdır. Bazı baklagiller diğerlerine göre daha fazla tepki üretebilir. Örneğin, mercimek ve yeşil bezelye, bazı insanlar için daha zor tüketilebilir. Bu yiyecekleri sindirmekte zorluk yaşanıyorsa, onlara karşı duyarlı olma olasılığı vardır. Bir Fonksiyonel Tıp pratisyeni, hastaların bir gıda duyarlılığının olup olmadığını belirlemesine yardımcı olabilir.

Bu diyetle taze sebzeler yerine konserve sebzeler kullanılabilir mi?

Taze ve dondurulmuş sebzeler tercih edilmelidir çünkü bunlar vitamin içeriklerini daha fazla korurlar ve genellikle daha az eklenmiş tuza sahiptirler. Çok zorda kalınırsa konserve baklagiller (nohut, siyah fasulye, barbunya fasulyesi vb.) ve domatesler kabul edilebilir, ancak kullanmadan önce baklagilleri iyice durulayınız. Sadece BPA içermeyen kutular satın aldığınızdan emin olun. Konserve sebze kullanmayınız.

Sebze ve patates üzerine tereyağı yerine ne kullanılabilir?

Saf yağ (sade yağ/ghee), normal tereyağın yerine kullanılabilir. Ayrıca, sızma zeytinyağı ve organik sızma hindistan cevizi yağı daha çok tercih edilmelidir.

Bir gıda reaksiyonunun gerçekleşip gerçekleşmediğinden emin değilsem ne yapmalıyım?

Bir yiyecek reaksiyonunun yaşanıp yaşanmayacağına dair bir belirsizlik varsa, bu besini tekrar denemek en iyisidir. Bir deneme gününde olağandışı durumlar olmadığından emin olun. Örneğin, baş ağrısı gibi herhangi bir semptomunuz varsa, yiyeceğin yeniden diyete eklenmesini ertelemek en iyisidir. İyi bir tekrar deneme için yiyeceğin yeterince yendiğinden emin olun. Eğer ikinci kez bir reaksiyon olmazsa, o zaman bu gıda muhtemelen tetikleyici bir yiyecek değildir.

Eğer tüm tetikleyici yiyecekler 3 ay boyunca diyetten çıkarılırsa, bir kişi bu yiyeceklerin tekrardan yenebileceğini nasıl anlayabilir?

Üç ay sonra tekrar besini tüketmeyi deneyin. Bir tepki varsa, üç ila altı ay sonra tekrar deneyin. Diğer reaksiyonlar “sabit” olabilir - o besinden ne kadar süre uzak durduğunuzun bir önemi olmadan, reaksiyonlar hala gerçekleşirse bunlar gerçek gıda alerjileridir.

Bir yemek yeniden denenip kabul edilebilir olduğu tespit edilirse, ne sıklıkla yenebilir?

Cevap herkes için farklıdır. Yeniden diyete ekleme sırasında herhangi bir reaksiyonunuz olmasa bile, tekrar denemeden önce en az dört gün beklemek faydalı olabilir. Yiyecekleri haftada sadece birkaç kez yemek en iyisidir. Küçük bir reaksiyon yaşanırsa, her yediğinizde bir hafta bekleyin. Burada kesin bir bilgi yoktur, bu yüzden beden farkındalığı kullanılmalıdır.

Çok farklı tipte eliminasyon diyetleri vardır. Fonksiyonel Tıp Eğitim Platformu’nda bu nasıl farklı?

Evet, çok kısıtlayıcı (her gün sadece bir gıda veya her gün sadece birkaç gıda), daha az kısıtlayıcı (bir süre için sadece bir yiyecek ya da yiyecek grubunu ortadan kaldırarak) arasında değişen çok sayıda eliminasyon türü vardır. Bu Eliminasyon Diyeti, özellikle

Page 26: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı

©2019 Fonksiyonel Tıp Kliniği Eliminasyon Diyeti23

gıdaların kronik şikayete bağlanabileceği konusunda bir öneri bulunmadığında, sorunlu yiyecekleri tanımlamaya başlamak için geliştirilmiştir. Bu diyet yaklaşımı, sığır eti, mısır, yumurta, soya, yer fıstığı, kabuklu deniz ürünleri, kafein, alkol ve rafine şekerlerle birlikte gluten ve sütlü besinlerin diyetten çıkarılmasını içerir. Bazı uygulamacılar, eğer belirli besinlerden şüpheleniliyorsa, sadece gluten veya sütlü besinlerin daha basit bir şekilde diyetten çıkartılmasını tercih edebilirler.

Besin alışkanlıklarını değiştirmek karmaşık, zor ve bazen kafa karıştırıcı bir süreç olabilir. Bu yemek planı paketinde tarifler, çerez önerileri, alışveriş listesi ve diğer yapılabilecek bilgileri danışanınıza sunmak büyük fayda sağlayabilir.

Tipik Eliminasyon Diyet Örnekleri

◼ Geleneksel Eliminasyon Diyeti (yukarıda açıklandığı gibi)

◼ Oligo-antijenik diyet: birçok gıdayı ortadan kaldıran ve genellikle az sayıda reaksiyona neden olan az sayıda gıdaya izin veren çok sınırlı bir diyettir.

◼ Glutensiz diyet: sadece gluten içeren tahılları ortadan kaldırır.

◼ Kazeinsiz diyet: kazein içeren sadece süt ürünlerini kaldırır.

Başarı İçin Kaynaklar ve Araçlar

Page 27: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı
Page 28: Eliminasyon Diyeti - Fonksiyonel Tıp Platformu€¦ · birkaç kere, buğday ve diğer gluten içeren besinler, süt ürünleri, rafine veya yapay tatlandırıcılar, mısır, kırmızı