ÇELİK YAPILAR

1

BÖLÜM 1Genel nitelikler ve tasarım koşulları

Dr. Öğr. Üyesi Nihan GÜLMEZ

ÇELİK YAPI YÖNETMELİKLERİ

Günümüzde gelişmiş olan ve geçerliliği hakkında yaygın kanaat bulunan iki adet çelik yapı yönetmeliği var:

EC3 EN 1993-1 (Avrupa Yönetmeliği)

AISC 360-10 – daha detaylı (ABD Yönetmeliği)

Her iki yönetmeliğin sonuçları pek çok alanda birbirlerine yakın sonuçlar vermektedir.

2

TS 648 Çelik Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları Yönetmeliği (1980)

(gereksinimleri hiçbir şekilde karşılama özelliğine sahip değildi)

Geçen sürede önemli bir gelişme meydana geldi ve;

Çelik Yapıların Tasarım, Hesap ve Yapım Esasları (4 Şubat 2016)

(Çelik Yapılar Hakkında Yönetmelik-ÇYHY 2016)

Çelik Yapıların Tasarım, Hesap ve Yapım Esasları (15 Şubat 2018)

AISC 360-10 TASLAK METNİN GENİŞ ÖLÇEKTE YANSITILMASINDAN OLUŞTURULMUŞTUR!

3

1. Aşağıdakilerden hangisi çelik yapıların başlıca üstünlükleri arasında yer almaz?

a) Güvenlik

b) Süneklik

c) Süreklilik

d) Homojen ve elastik bir malzeme

e) Yangına karşı dayanım

4

2. Aşağıdakilerden hangisi süneklik ifadesini karşılar?

a)Çelik yapıların ömürleri uygun bakım koşulları sağlanması halinde sınırsızdır

b)Çelik yapıların yapım hızı fazladır

c)Elemanlar atölyede hazırlanabilir

d)Akma gerilmesinden sonra kopma aşamasına kadar olan süreçte malzemenin davranışı ile ilgili bir özelliktir.

e)Su ve havaya karşı korunmamış olan çelik yapılar paslanma riski ile karşılaşırlar

5

3. Aşağıdakilerden hangisi güvenlik esaslarından biri değildir?

a) Düzlem kesitlerin şekil değiştirdikten sonra da çubuk eksenine dik durumdaki bir düzlem olarak kalacağı (Bernoulli-Navier)

b) Gerilme ve şekil değiştirmelerin birbirleri ile orantılı olduğu kabulü (Hooke Kanunu)

c) Dayanım özelliklerinin belirlenebilmesi

d) Servis yükleri ve deprem vb. olağandışı etkiler altındaki davranışı

e) Malzemenin ekonomik olarak kullanılması

6

Güvenli bir tasarım için önce tasarım gerilmesi tanımlanır:

Çelik malzeme için akma gerilmesi

Beton için karakteristik gerilmelerdir.

7

4. Aşağıdakilerden hangisi dayanım özelliklerinin belirlenmesi bakımındançelik malzemesine ait bir normal dağılım eğrisi olabilir?

8

ÇELİK YAPILARIN ÜSTÜNLÜKLERİ

• Güvenlik

• Yüksek Dayanım (450 MPa Akma Dayanımı)

• Homojen ve Elastik bir Malzeme (Çekme ve basınç dayanımı bakımından aynı özelliklere sahip)

• Süneklik (deprem vb. olağandışı etkilerin güvenle karşılanması için)

• Süreklilik ( yapı ömrü sınırsız)

• Onarım, Güçlendirme ve Genişletme Özellikleri (oldukça kolay)

9

5. Çelik yapılarla ilgili hangisi yanlıştır?

a)Yapım hızı fazladır

b)Elemanların birbirine bağlanması (düğüm noktalarının teşkili) kolay ve seçeneklidir

c) Sökülen yapılardan arta kalan malzeme yeniden kullanılamaz ve atılır

d)Beton ile birlikte karma kesitler olarak da tasarlanabilir

e) Yapma kesitler ile özel enkesitler de elde edilebilirler

10

6. Çelik yapıların dezavantajlarından biri değildir?

a)Burkulma etkilerine karşı zayıflık

b)Yorulma etkisi

c)Gevrek kırılma

d)Kalıcı gerilmeler

e)Süneklik

11

12

ÇELİK YAPILARIN SAKINCALARI

• Bakım Gereksinimi (su, hava = paslanma riski)

• Yangına karşı Dayanım Zayıflığı

• Burkulma Etkilerine Karşı Zayıflık ( yüksek dayanım = daha ufak kesit = narinlik = stabilite problemi = göçme)

• Yorulma Etkisi = düzenli ve tekrarlı yükler = yorulma kırılmaları

• Gevrek Kırılma ( yüksek kaliteli çeliklerde)

• Kalıcı Gerilmeler (profilin haddelenmesi esnasında üniform olarak soğutulamaması, kaynaklama esnasındaki farklı sıcaklıklar

13

7.Hangisi çelik yapılar için istenilen bir özelliktir?

a) Çok yüksek kaliteli çeliklerde meydana gelen gevrek kırılma

b) Profilin haddelenmesi esnasında üniform olarak soğutulamaması

c) Soğukta şekil verilmiş profillerde ve kaynaklama esnasındaki farklı sıcaklıklar

d) Yapı elemanlarının narin olması sonucu stabilite problemleri

e) Mimari bakımdan yatay ve düşey doğrultularda genişletilmesinin aynı kapsamda mümkün olması

14

8.Aşağıdakilerden hangisi çelik yapıların sakıncalarından biri değildir?

a) Bakım Gereksinimi

b) Yangına karşı dayanım

c) Burkulma etkileri

d) Yorulma etkisi

e) İskele ve kalıp yapım gereksinimi, montaj sonrası kullanım

15

TASARIM KURALLARI

1. Taşıma Gücü Yöntemi : yapıya etki etmesi öngörülen yükler,güvenlik katsayıları ile çarpılır. Bu katsayılar genelde 1.0’denbüyüktür. (YDKT) – yük ve dayanım katsayıları ile tasarım

2. Değiştirilmiş Elastik Yöntem : bu yöntemde de yük ve güvenlikkatsayıları kullanılmakta ancak temel yük birleşimlerine ait yükkatsayıları 1.0 olarak alınmaktadır. (GKT) – güvenlik katsayıları iletasarım

16

YÜKLER

17

18

8

8

9.Aşağıdakilerden hangisi çelik hadde ürünlerinden biri değildir?

a) Profil

b) Lama

c) Levha

d) Strafor

e) U profili

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28