ELKARRIZKETA: ANA EIZAGIRRE• ESPERIENTZIA ......gainditu eta lanbideak zabaldu nahi di - tugu”, nabarmendu du Iñaki Mujika Ikaslaneko ordezkariak. Bi egituren arteko elkarlanaren

hhELKARRIZKETA: ANA EIZAGIRRE • ESPERIENTZIA: ZULOAK, OHETXOAK ETA ETXETXOAK • GALDEIDAZUE: MARTA ENCINAS-MARTIN (UNESCO) •ITSAS ESKOLA • ATZEKO ATETIK: JOSEBA BARANDIARAN

152hik hasi4 EURO • 2010EKO AZAROA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA

Euskal Girotze Barnetegiak25 urteko ibilbide emankorra

GAIA

aurkibidea8gaia

EUSKAL GIROTZE BARNETEGIAKInguru erdalduna zuten haurrei eta eskolaz kanpo euskarazaritzeko aukerarik ez zutenei, astebeteko egonaldian euskarazbizitzeko aukera ematea zuten helburu. Eta hori, modu diberti-garrian eta eskola kutsurik gabeko giroan.

15elkarrizketa

ANA EIZAGIRRE SAGARDIAEHUko Filosofia eta Hezkuntza Zientzien Fakultateko irakasleada Ana Eizagirre Sagardia. Azkenaldian sormena eta berrikun-tza arloko ikerketa batean murgildurik dabil. CREANOVA ikerke-ta europarrak eman dio horretarako bidea.

Argitaratzailea: XANGORIN Errekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408 ; www.hikhasi.com; Posta Elektronikoa:[email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690. Erredakzioa: Joxe Mari Auzmendi, Ainhoa Azpiroz eta Arantxa Urbe. Erredakzio batzordea: Nerea Agirre, MirenGuilló, Mari Karmen Irastorza, Pello Jauregi, Aritz Larreta, Josi Oiarbide, Maite Saenz, Xabier Sarasua. Aholkulkariak: Nerea Alzola,Abel Ariznabarreta, Felix Basurko, Begoña Bilbao,Mariam Bilbatua, Aines Dufau, Luis Mari Elizalde, Lore Erriondo, Guillermo Etxeberria, Gurutze Ezkurdia, Idoia Fernandez, Xabier Isasi, Irene Lopez-Goñi, Izaskun Madariaga, LontxoOihartzabal,Karmele Perez Urraza,Fito Rodriguez,Matilde Sainz eta Amaia Vazquez. Administrazioa:Arantxa Goiburu. Diseinua:Graf!k. Maketazioa: Xangorin. Inprimategia: ANtzA S.A.L.Azaleko eta gai nagusiko irudiak:Euskal Girotze Barnetegiak. Elkarrizketako irudiak:Hik Hasi. Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia (2010-10-28). Kopurua:3.600 ale.

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke. hik hasik ez ditu beregain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

5 editoriala

6 kronika

8 gaiaEUSKAL GIROTZE BARNETEGIAK25 URTEKO IBILBIDE EMANKORRA

16 elkarrizketaANA EIZAGIRRE SAGARDIA EHUko irakaslea

24 esperientziakZuloak, ohetxoak eta etxetxoak

32 galdeidazueHezkuntza munduko pertsona guztien eskubidea delaonartua dago. Zer egiten ari da hori lortzeko?Marte Encinas-Martin, UNESCOren ordezkaria

35 berriak

40 nora joango gara?Itsas EskolaLekeitioko “Trinkete Etxea” aterpetxean

42 Atzeko atetikJoseba Barandiaran

www.hikhasi.com

Euskarak merezi du,hezitzaileentzat ona da eta HIK HASIk behar du.

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoz

Izena 1. Deitura

Telefonoa

Posta Kodea

2. Deitura

Helbidea

Herria Herrialdea

Lantokiaren herriaLantokia

IFZ-NAN

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

hik hasi Euskal heziketarako aldizkariaErrekalde hiribidea, 59 Aguila eraikina, 1. solairua

20018 DONOSTIA. GIPUZKOA Tel: 943/37 14 08 Faxa: 943/37 21 54

HARPIDETZA SARIAK (BEZ barne) 50 euro

Prezio horren barruan 10 aldizkari, ale monografikoaketa Euskal Herriko baliabidepedagogikoen gida.Horrez gain, prezio bereziakUdako Topaketetan etaargitararatzen ditugungainontzeko materialetan

hik hasik zure parte-hartzeaezinbestekoa du,harpide zaitez!50 euro urtean

Posta elektronikoa

Harpidetu eta

HIK HASI egitasmoa

bermatu

152. zenbakia. 2010eko azaroa • hik hasi • 5

e d i t o r i a l aa z a r o a

MMaaiittaassuunn bbeeggiirraaddaa bbeehhaarr ddaa oonnggii hheezzii nnaahhii bbaaddaa

Hezitzaile gisa, behar-beharrezko-ak dira gure begiradak duen garrantzia-ren eta haurraren errespetuaren gaine-ko hausnarketa.

Begirada aldaketak ikasleekiko du-gun jarrera errotik alda lezake. Izan ere,hezitzaileok sarri sentitzen dugu ikas-lea edo gu biktima garela. Pentsa deza-gun maitasunak mugitzen duela gurejokabidea. Ikuspegi berria hartuta,haurra ez da biktima ezta era suntsitzai-lean jokatzen duenean ere, maitasune-tik jokatzen duen pertsona bat delako.Baina dena ez da hain zuzena eta uler-korra.

Egia da, askotan, ikusten duguneanikasleek arreta eskola ez den beste non-baiten dutela, zera galdetzen diogulageure buruari: Non dute jarria aten-tzioa? Zerbait garrantzitsua dute, ziur,maitasunetik jokatzen dutela pentsa-tzen badugu. Baina, norantz bidera-tzen ari dira maitasun hori? Gure ikas-gelan agertzen duten atentzio eza, ziu-rrenik, interesa beste nonbaiten kon-tzentratua dutelako da. Eta zer gerta-

dirik egin. Askotan, abandonatu egitenziren eta hura zen beraientzako beneta-ko suntsipena. Gaur egun, gauzak al-datu egin dira hainbat girotan… Ikerke-tengatik badakigu tratu txarra jaso duenhaurrak traumarik gabe bizi daitekeelaerrua botatzen ez bazaio eta maitasu-nezko laguntza eskaintzen bazaio.

Haur batek zerbait larria jasan arren,gizakien laguntzarekin, afektuarekin,elkartasunarekin eta maitasun harre-manekin gaindi lezakeela eta normal-tasunean bizitzera irits daitekeela.

Freud-en esanetan, gizakiak hirusufrimendu mota jasan ditzake: natura-ren hondamendiek eragindakoak, gor-putza berak sortutakoak edo besteeki-ko ditugun harremanek egindagoak;horien artean, azken hori da kalte han-diena egiten diguna.

Horregatik, Bartzelonan egin berriaden “Maitasuna eta heziketa” jardunal-dietan halako aholkua agertu zutenbehin eta berriro: Hezitzaileok maita-sun begirada erabili behar dugu.

tzen ari den bilatzea, aztertzea, aurki-tzea ona litzateke, han, sorburuan era-giteko.

Hainbatetan uste dugu, arazoa kon-pontzeko, eskola curriculuma hobe-tzea eta metodo eraginkorragoak era-biltzea direla bidea. Baina gutxitan ai-patzen da ikaslearen egoera fisikoa etaemozionala funtsezkoak direla mun-dua deskubritzeko eta burua garatzeradedikatzeko. Izan ere, bizi duten etxe-ko egoerak bere ongizate psikikoa as-ko baldintzatzen du. Horrek erakustendigu ikasgelakoak bakarrik ezin duela,etxekoekin aritu behar duela eskolak.

Batzuen ustez, neska-mutilak ongigaratuko dira, txikitatik, beren indargu-ne, ezaugarri eta beharretatik abiatzenuzten bazaie. Barruko indar horiei ga-ratzen uztea eta bidea egiten laguntzeada funtsezkoa. Aldiz, zailtasunak, ara-zoak eta abar epaitzen baditugu, berengarapen naturala zailtzen arituko gara.

Lehen esaten zitzaigun haurra 5 ur-tekin egina zegoela, hortik aurrera ara-zoak zituztenekin ezin zela gauza han-

Haur batek zerbait larria jasanarren, gizakien laguntzarekin,afektuarekin, elkartasunarekin etamaitasun harremanekin gaindilezake eta normaltasunean bizitzerairits daiteke.

6 • hik hasi • 152. zenbakia. 2010eko azaroa

Ahalmen urriko haurrakdituzten 15 familiak auzitara

eramanen dute FrantziakoHezkuntza Ministerioa, haurrak

eskolatzeko eskubideak urratzeaegotzita. Legeak laguntza emanbehar dela onartu arren, eskola-laguntzailerik ez duten 38 kasu

daude Ipar Euskal Herrian.Aurrekontuen murrizketa dela

eta, Frantziako Gobernuak eskolabizirako enpleguak sortu ditu,egoera prekarioan. “Handik”kolektiboak, ahalmen urriko

haurren familiak, irakasleak etalaguntzaileak biltzen dituen

taldeak, gogor salatu du hori.Berdintasun eredua atxiki nahi

bada, ahalmen urria duten haurreibaliabide gehiago eman behar

zaizkiela dio kolektiboak.Horregatik, “Handik” esan du

ahalmen urriko haurreneskolatzea eragozteagatik auzia

hasiko dutela 15 sendik.

kronika

Ikaslan Gipuzkoak (Lanbide Hezi-keta sustatzeko Gipuzkoako egiturapublikoa) eta Pirineo Atlantiko De-partamenduko Ofizialea Ganbarak(Chambre des Métiers et de l’Artisanat)“Mugaz gaineko Lanbide Heziketarenantolaketa, pedagogia eta kalitatea”deitu egitasmoaren berri eman duteBaionan.

Besteak beste, titulu bikoitza ema-nen duen mugaz gaineko lanbide for-mazioa sortzea helburu duen proiektuhori gauzatzeko sei ekintza nagusi defi-nitu dituzte bi egiturek: hizkuntzarenezagutza, irakaskuntza zentroen arte-ko lehenengo trukaketak bultzatu, ira-kasle eta artisauei zuzenduriko ikasta-roak eskaini, bereziki harakin eta okin

sektoreetan ikastaro komunak sustatu,enpresa sorreran gazteen laguntza ga-ratu, eta, ikastaroen arloan dauden be-harrak aztertu.

Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zu-beroan “artisauen sektore handia” da-goela aztertuta, eta Gipuzkoan, berriz,oraingoz “industria” dela nagusi, ze-haztu ondoren, “elkarren artean asko”dagoela ikasteko esan dute. Ildo horre-tan, “eraginkorragoak izateko, mugakgainditu eta lanbideak zabaldu nahi di-tugu”, nabarmendu du Iñaki MujikaIkaslaneko ordezkariak.

Bi egituren arteko elkarlanaren le-hen fasean, elkar ezagutza bultzatu zu-ten gehien bat. Ekintzak zehazten di-tuen bigarren fasearen berri emanondoren, “proposamen sakonagoakemanen” dituen hirugarren etapa ereizanen dela jakinarazi dute.

DiplomaTitulazio komuna sortzearen hel-

buruari dagokionez, Europan, LanbideHeziketa arloan, azken urteotan urra-tsak eman ari direla esan du Mujikak.“Baina mantso doa. Aztertu behar duguikasleek zer behar duten mugaz bi al-deetako diploma lortzeko”, azaldu du.

Gipuzkoa eta Ipar Euskal

Herriaren arteko elkarlana

Lanbide Heziketan


"Merkatura ailegatu eta profesional onak sortzeada zure helburua? Ala merkatuan lana izango dutenprofesionalak sortzeaz gain, mundu zuzenago batenalde ariko diren pertsonak nahi dituzu?"

Idoia Fernandez

Nafarroako eskoletan erlijioairakasten duten irakasleak kexudira, erlijioaren alternatiba denHezkuntza Arreta (HA) ikasgaia

ingelesez eskaintzen hasi baitirahainbat ikastetxetan. Aurreko

ikasturtean 10 ikastetxe bazirenikasgaia ingelesez eskaintzenzutenak, aurten, beste hainbat

gehitu zaizkie.Erlijioa irakasten duten

irakasleek diotenez, ez daberdintasunean jokatzen eta

beraiek baztertuak sentitzen dira.15 edo 20 urte erlijioa irakatsi

dutenei ezin zaie orain, bat-batean, ingelesez eskain dezateneskatu. Dena den, inork ingelesa

maila ona baldin badu, ez dutebegi txarrez ikusten erlijioa

hizkuntza horretan eskaintzea.Erlijio irakasleen esanetan,

lanean hasteko prestakuntzahandia eskatzen zaie, eta oso

zorrotz aztertzen dituzteartzapezpikutzan ikasgaia

eskaintzeko gai diren edo ezneurtzeko.

Gaur egun, 220 irakasle aridira erlijioa irakasten Nafarroako

eskola publikoetan.

Bikaintasun zigilua

eskuratu dute EHU eta

NUP unibertsitateek

Nazioarteko Bikaintasun Campusizendapena jaso dute Hego Euskal He-rriko bi unibertsitatek: EAEko EuskalHerriko Unibertsitateak (EHU) eta Na-farroako Unibertsitate Publikoak(NUP). Horri esker, EHUk TecnaliaKorporazioarekin eta Donostia Inter-national Physics Centerrekin (DIPC)batera aurkeztutako Euskanpus egitas-moak 4 milioi euro laguntza jasoko du.

Finalera 22 proiektu iritsi ziren, etahaietatik 8 saritu dituzte. Guztira, 75 mi-loi euroren laguntzak banatuko ditu Es-painiako Gobernuak.

Dirua ekimenak aurrera eramatekogarrantzitsua dela onartu du Iñaki Goi-rizelaia EHUko errektoreak, baina ga-rrantzitsuena proiektuaren “aitorpenofiziala” dela esan zuen. Eurokanpuse-

kin, gainera, gizartearen etorkizuna“definituko” dutela baieztatu du Goiri-zelaiak. Bestalde, Bordeleko Unibertsi-tatearekin (Frantzia) egindako “alian-tza estrategikoa” nabarmendu zuen,“mugaz gaindiko campusa” sortzekohelburuarekin.

NUP ere baikorCampus Iberus ekimenaren bikain-

tasun izendapenarekin, “aldaketarakoune garrantzitsua” hasiko dela iragarrizuen Jose Maria Pintor NUPeko errek-toreordeak. Lortutakoa “hurrengo lauurteetarako erronka eta ardura” izanenda NUPentzat, eta harekin batera aur-keztu diren Zaragozako (Espainia),Errioxako (Espainia) eta Lleidako (He-rrialde Katalanak) unibertsitateentzat.Pintorren iritziz, “nazioartean” koka-tzeko aukera dute orain, eta lau uniber-tsitateak ekimen bateratu baten alde“elkarrekin lan egiteko” gai direla era-kusteko.

Deustuko Unibertsitateak, Mon-dragon Unibertsitateak eta NafarroakoUnibertsitateak, berriz, ez dute EHUreneta NUPen zorte bera izan. Jaime OraaDeustuko errektorearen ustez, “gizarteekimeneko unibertsitateak neurri bate-an baztertu” dituzte, izendapena jasoduten unibertsitate denak publikoakdirelako. Mondragon Unibertsitateare-nentzat, berriz, finalean egotea “oso ga-rrantzitsua” izan da.

G A I A


Euskal Girotze Barnetegiak

25 urteko ibilbidea

Barnetegien ibilbidea datuetan

Aurtengo irailean 25 urte bete diralehenengo Euskal Girotze Barnetegiasortu zenetik, Euban. Gaur egun bostdira Hezkuntza Sailak zabalik dituenbarnetegiak: hiru, Gipuzkoan: Alkiza,Elgoibar eta Seguran; eta bana, Arabaeta Bizkaian: Barria eta Urduñan.

Barnetegiak Eusko JaurlaritzakoHezkuntza Saileko Euskara Zerbitzutiksortu ziren NOLEGA programaren bai-tan (Euskararen NOrmalizazio LEgea-ren GArapena), eskolentzako laguntzazerbitzu modura, helburu garbi bate-kin: inguru erdalduna duten haurrei,eskolatik kanpo euskaraz aritzeko au-kerarik ez dutenei, aste betean euska-raz bizitzeko aukera ematea; eta, erahorretan, euskararen erabileran etaeuskararen aldeko motibazioan aurre-rapauso bat ematea. Helburu nagusihori lortzeko, beste helburu bat ere be-re egiten dute barnetegietako monito-reek, bitarteko moduan: haurrek asteaondo pasatzea, eskola kutsurik gabekojardunak eginez, dibertituz eta gozatuz.Horrekin batera, aukera eman zaieikasleekin barnetegira joandako ira-

kasleei ahozkotasunean aurrera egite-ko. Eta ikastetxeetara iristeko moduaere egin dute, ikastetxetik kanpokoegonaldietarako, propio, baliabide di-daktikoak eskainiz (liburuak, jolasak,motibagarriak...).

Hogei urteotan 70.000 dira barnete-gietatik pasatako eskola haurrak, 3.000txandatan; 5.000tik gora, bertaratutakotaldeak eta irakasleak. Horiek dira da-tuak. Zenbat poz, zenbat barre, zenbatlagun berri, zenbat egoera harrigarri,zenbat pasadizo gogoangarri? Eta zen-bat hitz euskaraz, batzuek lehenengoaldiz eskolatik kanpo, eta zenbat ahale-gin bide horretan? Horiek denak eran-tzun zehatzik gabeko galderak dira, etaerantzuna bilatzen hastekotan haur ho-rietako bakoitzaren bihotzera eraman-go gintuzketenak.

Horiek denak gogoan dituztelaegin nahi dute, 25 urteotako urteurrenaaitzakiatzat hartuta, geldialditxo bat bi-dean, elkarren berri izateko, atzera be-giratu bat emateko eta, aurrera segitze-ko asmo sendoarekin, indar hartzeko.

G

25 urte bete dira lehenen-go Euskal Girotze Barnetegiasortu zenetik. Inguru erdaldu-na zuten haurrei eta eskolazkanpo euskaraz aritzeko au-kerarik ez zutenei,astebetekoegonaldian euskaraz bizitze-ko aukera ematea zuen helbu-ru. Eta hori,modu dibertiga-rrian eta eskola kutsurik ga-beko giroan.

25 urteotan barnetegigehiago ireki dira eta milakahaur eta irakasle pasa diraberauetatik.

25 urteotako joan-eto-rriak,erronkak, ilusioak…ezagutzera goaz barnetegie-tako arduradun motor direnmonitoreen ahotik.


1. Euba (1985/86) Plentzia (1990/91) Urduña (2009/10)2. Gaztelu (1988/89) Espejo (1999/00) Barria (2007/08)3. Alkiza (1990/91)4. Elgoibar (1991/92)5. Segura (1996/97) Zerain (2007/08) Segura (2009/10)

Euskal Girotze Barnetegien sorkuntza eta lekualdatzeak ikasturtetan



Hausnarketa eta erabakiakAldaketa garaia

Hogeita bost urte dira barnete-giak lanean ari direla ikasleak moti-batzen eta girotzen haien artekoeuskararen erabilera handitzeko.

Duela bizpahiru urte aldaketaedo eraldaketa prozesu bati ekingenion barnetegian,lan egiteko mo-duari dagokionez. Ikuspuntu alda-keta bat egin zen eta horrek dexen-teko aldaketa ekarri du.

Urtetan egon gara haurrak, taldeaketa irakasleak hartzen, eta gehienetanemaitza onak lortu izan ditugu. Norma-lean haurren euskararen erabilera han-ditu egiten zen egonaldian eta, gainera,haurrak gustura egon ohi dira, ondo pa-satzen zuten, eta denbora luzez gu ho-rrekin konforme egon gara.

Hala eta guztiz ere, konturatzen gi-nen gure lorpen hori oso iraupen labu-rrekoa zela, erabilerari dagokionez.Egonaldian erabilerak gora egitenzuen, baina bukatutakoan lehengoraitzultzen zen. Epe laburreko emaitze-kin ari ginen, eta luzeagora joateko be-harra sumatu genuen.

Iraupen laburreko aldaketa hura,barnetegian ematen zen aldaketa, be-hartua zen: “egin euskaraz,” “zertaraetorri zarete hona?” eta antzekoak esa-nez horretaratzen genituen ikasleak.Baina behartutako aldaketa azalekoazen, eta iraupen laburrekoa, eta gaine-ra batzuetan giroa zapuztu egiten zen.

Zerbaiten bila hasita, konturatu gi-nen zein garrantzitsuak ziren emozioaketa sentimenduak, balioak, usteak eta

sinismenak. Barnetegietan beti landuizan dira, baina era inkontzientean, etaikusi genuen era kontzienteagoan, sis-tematikoan eta planifikatuan landu zi-tezkeela.

Bi esaldi jarri genituen bulegoan:“betikoa egiten baduzu, betikoa lor-tuko duzu”; eta: “probatzen duenakbadaki, probatzen ez duenak ez.”Za-lantza mementuetan hormara begira-tzen genuen, esaldiak irakurrita indarraeta adorea jasotzeko.

Ordura arte haurren euskararenerabilera neurtzen denbora asko pasa-tzen genuen, astelehenean honenbes-te egiten dute, asteazkenean horren-beste... Erabaki genuen haurrei aurre-rantzean ez geniela etengabe portaerajakin bat eskatuko. Baztertu egin geni-tuen erabilerari lotutako sariak eta zigo-rrak. Asko kostatu zitzaigun eta orain-dik ere kostatzen zaigu. Inpresioa ge-nuen erabileran eragiteko arma bat gal-tzen genuela, esku hutsik geratzen gi-nela.

Irakasle askok esaten digute: “Gureikasleek, behartuta ez bada, ez duteegingo”. Baina, gure ustekaberako,lehengo presiorik gabe ere emaitzaklehen bezain onak dira, eta hori irakas-leek ere ikusten dute.

Erabilera ahaztu eta pertsona jarridugu erdigunean

Lehen epe laburrerako genuenikuspegia, orain epe luzeagorakobihurtu da. Lan egiteko moduari etaemaitzei buruz hausnartzen hasita,konturatu ginen gure lan egiteko ikus-pegiaren erdigunean erabilera genue-la, erabilera zela muina eta ardatza gurejardunean eta agian hori aldatu behargenuela, erdigunean erabileraren or-dez pertsona jarrita.

Euskara inporta zait-etik zu in-porta zatzaizkit-era pasa ginen, hiz-kuntzatik hiztunera. Haurrek eta talde-ak berak ikusi behar dute ez dela baka-rrik monitoreari euskararen gainetikikasleak inporta zaizkiola. Oso garran-tzitsua da haurrei mezu hori ondo iris-tea. Gerta daiteke guk erdigunean hau-rra izan arren, berak edo taldeak horihorrela ez sentitzea, eta orduan ez duezertarako balio. Ez da garrantzitsuaguk pentsatzen duguna, berak senti-tzen duena baizik, berari iristen zaiona.Horregatik jarri genuen bulegoan hiru-garren esaldia: “agian ahaztuko duteesan diezuna, baina inoiz ez sentia-razi diezuna.”

Ikuspegi aldaketa horrek, erdigu-nean erabilera izan beharrean pertsonaizateak, gure lan egiteko era aldatzea

Txema MUJIKA


G A I A EUSKAL GIROTZE BARNETEGIAK

25 urteko ibilbidea

ekarri du. Haurra eta taldea beste ange-lu batetik begiratzeak orain arte ikustenez genituen alderdiak ikustea ekarri du,ate eta aukera berriak zabaltzea, baitalehen guretzat ezkutuan zeuden etaikusezinak ziren zenbait haur ikustenhastea ere.

Haurrekin pertsonatik pertsonarakomunikatzen saiatzen gara eta ez ira-kasletik ikaslera, botere harreman hori-zontalak bultzatu nahi ditugu eta hau-rra pertsona gisa baldintzarik gabeonartzen dugu, juzkatu gabe. Orainematen ari garen saltoa da pasatzea gukhaurrak euskara egin dezan nahi izate-tik, haurrak berak euskaraz egin nahiizatera.

Lehen, garai batean pentsatzen ge-nuen: “hau da jendea hau, euskarazbadakite eta hala ere ez dute egiten”.Baina konturatu gara kontua ez delahain sinplea zoritxarrez, ikasle bakoi-tzak duelako bere historia, bakarra,errepika ezina; ezin diegu denei berdineskatu, ezta denekin berdin jokatu ere.Euskaraz egitea edo ez, ez dago egin

nahi izatearen edo nahi ez izatearenbaitan soilik, ikasle bakoitzak eta taldebakoitzak du bere balio sistema, beresinismenak eta usteak, eta sistema ho-rren parte bat da euskararekin duen lo-tura, atxikimendua. Beraz, esku arteandarabilgun gaia ez da hizkuntza, baiziketa nola bizi duen pertsona horrek hiz-kuntza.

Baina ezin da haurrak euskararekinduen harremana aldatu inguruan di-tuen beste harremanak ukitu gabe. Ho-rregatik da garrantzitsua taldearenikuspegia eta talde barruko harrema-nen ikuspegia.

Aldaketaren abiapuntua norbera-ren aldaketa da, ikuspegi aldaketa, ho-rrek portaera aldatzea dakar. Aldaketaksistema osoan eragiten du, eta behartuabaldin bada ez du balio, oso azalekoaeta iraupen laburrekoa izango delako.

Gu orain haurrengandik hurbilagogaude, haurrak bere osotasunean har-tzen ditugu kontuan, emozionalki uki-tu nahi ditugu, emozioak era kontzien-tean landuz. Haiengandik jasotzen du-gun erantzuna beroagoa da, goxoagoa.Haurra, inporta natzaio horretaz jabe-tzen denean, ireki egiten da, eta taldeaere bai.

Gu geu ere aldatu garaAldaketa hori ez da erraza izan, eta

tentsioa eta ezinegona ekarri dizkigulantaldera, aldaketen aurrean beti sor-tzen direlako kezkak, ezinegonak, bel-durrak eta seguritate ezak. Askotan gal-detu diogu gure buruari: eta orain arteegin dugun guztia gaizki al zegoen? Ba,ez. Horrelakoetan, gure lantaldea men-dizale talde batekin konparatu ohi du-gu. Mendizale talde bat gara, denboraluzez Txindokira igotzen aritu dena etagora iritsi garenean, disfrutatu duguegindakoaz, handik ikusten dugunaz.Baina gure asmoa ez da Txindoki pun-

tan betiko geratzea. Orain handik jaitsieta beste mendi bat igotzen ari gara.Baina Txindokira igo izan ez bagina ezgenuen ikusiko oraingo mendia. Le-hengoa egin genuelako egin dezakeguorain oraingoa. Guk ere gure lantalde-an sistema bat osatzen dugu eta zati ba-ten aldaketak besteetan eragiten du;gurean ere, aldaketa behartua bada, ezdu funtzionatuko. Gure laneko aldake-ta, aldaketa pertsonal batetik abiatzenda. Askotan aldatu nahi izaten dugumundua gu aldatu gabe, eta hori ezi-nezkoa da.

Gure kasuan ikasleen eta irakasle-en erantzunak eta balorazioak izan dirahasierako zalantzak eta beldurrak gain-ditzeko oxigenoa. Erabileraren emai-tzak lehengoak bezain onak dira etahorrek lasaitasuna ekarri digu, erabile-raren etengabeko neurketa gainetikkentzea, gainetik karga kentzea izanda. Gusturago ari gara, ilusio eta inpli-kazio handiagoarekin. Lantalde bezalaere kohesionatu egin gara eta malguta-sun handiagorekin jokatzen dugu gureartean, guztion erritmoak errespetatuz.Gure lan egiteko era pazientzia eta mal-gutasun handiagorekin hartzen dugu,hemen ere behartzeak ez duelako ba-lio.

Abiapuntuan gaude, asko falta zai-gu, baina konturatu gara baliabide ma-terialak eta programak oso garrantzi-tsuak izanda ere, horiek guztiak bainogarrantzitsuagoak gu garela, gu geu ga-rela baliabiderik garrantzitsuena, gueta gure jarrera, uste eta balioak.

Iruditzen zaigu denon arteko siner-giak eraiki eta elikatu behar ditugula.Irakasleek eta monitoreok sistema batosatzen dugu. Gure sistemak ere baditubere balio, uste eta sinesmenak, eta sis-tema horren zati batean aldaketa gerta-tzen baldin bada, sistemaren beste zatibatzuetan eragina izango du.



Kaixo! Ni Agustin naiz, 50 urteditut eta nire bizitzaren erdia bar-netegien “trenean” pasa dut. Tre-nak hainbat geltoki izan ditu, etaaurrera egiteko erak aldatzen joandira; baina trena ez da inoiz gelditu.Geltoki bakoitzak markatu du tren-bidea eta abiadura. Gaur egun es-kolara itzuli behar izango banu eznuke jakingo nondik hasi ere eta,seguru asko, orain ditudan baliabi-deekin dena hankaz gora jarrikonuke.

Oso gaztetatik, 17 urte nituelarik,hasi nintzen udalekuetan (Bernedo,Goiatz…), eta monitore gisa nire lehe-nengo esaldiak euskaraz osatzen. Sol-daduska gogor baten itzuleran eskolanlanean hasi nintzen. A ereduko 180ikasleren Euskara irakasle nintzela pa-sa nituen lehen urratsak irakaskuntzan.Gogoan ditut hango saiakerak erdal gi-roko haur haiek euskal mundura zer-bait hurbiltzeko (Satorra irratia, Olen-tzeroren jaialdiak, Takolorekin, kan-paldiak…). Hiru urte pasatuta, Mate-matikako irakasle izan nintzen urte ba-tez Amezketan. Han sortu zitzaidan

barnetegi bat sortzeko gogoa, haurrakeskolatik (klaseak, edukiak, notak…)ateratzea nuen helburu. Proiektu bat o-satu nuen (planoak, argazkiak, progra-ma...), oraindik etxean daukat gordeta,eta inongo lotsarik gabe Lakuara joannintzen. Han elkartu nintzen, lehen al-diz, Iñaki Artola eta Joxe Mari Berasate-girekin. Orduan jakinarazi zidaten bar-netegi bat sortu nahi zutela. Gehiegipentsatu gabe, maleta hartu eta Eubarajoan nintzen (1985. urtea zen).

Euba! Uaaaaa! Juxtu nahi nuena.Gazte-gaztea! Ilusioz beterik! Lankidezoragarriak! Denak kementsu eta go-gotsuak! Hasieran ez nuen autorik etaaskotan trenez joan behar izaten nuen.Goizeko 6:00etan pasatzen zen trenaLasarteko geltokitik (etxetik 2 kilome-trora zegoen), eta ia 3 orduko bidaiazen. Etxera itzultzeko, Durangoko or-daintokian jartzen nintzen, ea norbai-tek eramaten ninduen Donostiara, er-tzainak etorri baino lehen. Gehienetanbarnetegian bertan lo egiten nuen, ko-lore askoko sofa hartan. Gauean zen-bat aldiz sartu ote nintzen haurren gele-tan gitarra eskuan haiek lotarazteko as-moz! Beti ez nuen lortzen, baina zeinederki pasatzen genuen! Gauak zarata-tsuak ziren aterpetxean, eta txabola an-tzeko lokal batzuk ere bazirenez (garaibatean emakumeek soldaduska bertanegiten zuten-eta), literak eta guzti, han-txe egiten nuen lo.

Aterpetxean baziren ahuntzak etaantxumeak, 30 inguru, baina poliki-poliki galtzen joan ziren. Ez dakit ze-hazki zergatik. Behin, kristoren elurteaizan genuen, eta nik penaturik antxu-me batzuk txabolan sartu nituen. A zegaua! Goizaldean hura zen kiratsa! Ba-seliza ere bazegoen eta guk dantzalekueta jolastoki bihurtu genuen. Moketaberde bat erosi nuen ez dakit zer aurre-kontutik (Iñaki haserretu zen). Gero

urte askoan erabili zen eta ospetsubihurtu gure artean.

Bizkaia hobeto ezagutzeko aukeraizan nuen: Gernika, Mundaka, Lekei-tio… Batzuetan Zornotzan XabierAmuriza bertsolaria topatzen nuen etailusio handia egiten zidan. Etxeko ar-duradunak, sukaldariak eta zaindariakbizkaieraz egiten zuten, eta askotan eznien piperrik ere ulertzen. Nik beti baierantzuten nien, eta aurpegi arraroa jar-tzen bazidaten “a, ez!” erantzuten nien.Egonaldiak luzeak eta gogorrak ziren(batez ere irakasle batzuentzat), bainabaita hunkigarriak ere, bizipenez bete-ak. Askotan, taldeak agurtzerakoanmalkoak nabarmenak ziren denen be-gietan. Lortutako harremanak oso es-tuak eta afektiboak ziren.

Nire bizitzako une alai eta gozoene-takoak Euban pasa ditut, baina gogo-rrenetakoak ere bai. Oraindik askotangogoratzen naiz: taldean azkenetakoazetorren, bere katiuska urdin alaiekin,eta Gaztelugatxeko aldapan gora esku-tik helduta autobuseraino iristen lagun-du nion. Ainhoa zuen izena. Aterpetxe-aren ondoraino heldu zen, baina ez zensartzera iritsi. Geroztik, astero haur tal-de bat barnetegira heltzerakoan, batgehiago kontatzen segitzen dut, Getxo-ko panpina gogoan. Zure ile hori luzeaeta irribarrea ez ditugu inoiz ahaztuko.Gertakizun latza izan zen, bete-beteankolpatu ninduen, baina, zenbait bu-ruhauste pasa eta gero, barnetegi etahaurren mundua utzi ordez, sasoi etadedikazio gehiagorekin aurrera jarrai-tzea erabaki nuen.

Geroztik, luzea bezain aberatsaizan da ibilbidea: Gaztelu, Alkiza, Ze-rain, Segura... baina helburua ez da al-datu eta lanerako grina ere ez. Bejon-deigula! 25 urte barru hitz egingo dugu.

Agustin MUJIKA



Gero eta aukera gehiago

Kaixo,Rosa Mari naiz eta 25 urtedaramatzat barnetegietan monito-re, eta gure orduko hasiera nolaikusten dudan kontatu nahi dizuet.1985eko irailean hasi ginen Euban.Han elkartu ginen Agustin, Luismaeta hirurok proiektu berri bati hel-tzeko gogoz. Iñaki eta Jose Mari ge-nituen behar genuen guztian lagun-tzeko prest.

Ilusio handiz ekin genion lanari.Gogoan ditut orduko olinpiadak, indio-en eguna (lumak, txabolak, aurpegimargotuak...), egiten genituen etxolak,piraten egunak, txotxongiloak, eta bai-ta, lehenengo txandakoek egin zuten"Loiolan jai jai" abestiaren bideoklipa,irrati saioak, bi orrialdeko eguneroko al-dizkariak... Orduan oso modan zegoenEgan taldea eta guk ere asko erabiltzengenituen haien abestiak. Baita ETBrenhasierako marrazki bizidunen "ArturoErregea" eta "Dotakonen" abestiak ere.

Etxea txalet polita zen, inguruanetxolak zituena. Sarreran, orduan, mo-nolitoa zegoen aurreko garaiak gogo-

ratuz; “Sección femenina”ko etxea izanzen aurretik, eta oraindik han ziren uz-tarria eta geziak harrian zizelkatuta.

Susto batzuk hartu genituen, Gorli-zeko Ibon autoak jo zuenekoa edo mu-tiko bat neguan igerileku ertzera joaneta erori ondoren dena bustita agertuzitzaigunekoa.

Baina une eder asko pasa izan ditu-gu. San Joan sua egin eta inguruan dan-tzan eta saltoka esate baterako, edoOlentzerori lana errazteko asmoz etxeaurreko zuhaitzean opariak eskegitzenaritzen ginenekoa.

Euskara bultzatzea genuen helburunagusia, eta horretan ere gertatzen zi-tzaizkigun xelebrekeria batzuk. Behin8 bat urteko mutiko bat beste bat erda-raz ari zela esaten etorri zitzaigun etaguk:

-Zer esan du ba?-Ay!-Baina, ai euskaraz ere esaten da.-Bai, baina "i griegarekin" esan du.Nik orduan "ya está" esateko ohitu-

ra nuen eta "kitto" esanez zuzentzenninduten.

Beste behin, pentsa zein motibatutazeuden ikasleak, etxera bueltan gura-soak txaranga batekin zeuden haienzain.

Gogoan ditut Santimamiñera etaButroira egindako igandeetako irtee-rak ere. Orduko egonaldiak 12 egune-koak baitziren. Baita Dudagoiti auzorajoaten ginenean hango baserri bateanzuten Txurtxil izeneko azeria ere…

Rosa Mari ARDANZA

Kaixo, Ibai dut izena; 1994. urte-an, 12 urte nituela,Elgoibarko Aubi-xa barnetegira joan nintzen,Basau-riko Arizko Ikastolako ikasle nin-tzela, astebete pasa. Nahiko umesatelitea nintzen eta ez dut uste ja-kingo nuenik zertara nindoan ere,baina esperientzia haren ingurukosentsazio on eta gozoak gordetzenditut nire baitan. Pozik egon nin-tzen,gustura.

Hamasei urte geroago, irakasle-no-mada naizela (karrera bukatutakoan,GPS-a eta iparorratza oparitu beharkolizkigukete), Alkizako barnetegira bi-dali naute lanera. “Baina nola barnete-gira! Zertara? Han lotan?”- pasatu zitzai-dan burutik, nagiaren mehatxu eta irai-nen artean. Baina hurrengo eguneanautoa hartu eta, ordu eta erdi geroago,Casadiosen (barkatu, Alkizan) nintzen,herri txiki-txiki batean.

Astebete inguru pasadut han beha-rrean eta, egia esan, hezkuntzari buruzdaukadan ikuspuntua aberasteko balioizan dit, hezkuntzarekin lotutako bestearlo batekin kontaktuan jartzeko, nirebaitan ahal den heinean biak nolabaituztartzeko. Alkizan metodologia berribaten ikasketan eta praktikan murgil-duta dabiltza buru-belarri, eta oso pro-zesu interesgarria iruditu zait.

Dena dela, gehien irakatsi didanaez da izan metodologia edo hezkuntza-ren ikuspuntua. Bada hezkuntzari bu-



25 urteko ibilbidean, barnetegietako ikasleek eta irakasleekegin ohi duten ebaluazio saioetan esandakoetatik aukeratutako 25 esaldi dira hauek, bat urte bakoitzeko.IKASLEAK1. Ez da aspertzeko astirik izan, ez nuen sinisten horren ondo pasako

nuenik.2. Euskaraz hitz egiten ondo sentitu gara.3. Nigan konfiantza gehiago hartu dut. Beldurrik eta lotsarik gabe

gauzak hobeto egiten direla ikusi dut.4. Denok berdinak gara, talde bat gara. 5. Etxean bezala egon gara.6. Lagun hobeak egiteko balio izan digu.7. Ezin da hitzez adierazi, bizi egin behar da.8. Bost egunetan euskaraz bizitzeko gai naizela konturatu naiz.9. Bi talde ginen, neskak eta mutilak, baina zuei esker orain hurbilago

gaude. 10. Taldea hobeto doa orain. Guztiok elkarrekin gehiago dibertitzen

gara.11. Euskal kantak asko gustatu zaizkit.12. Konturatu naiz eskolatik kanpo ere, auzoan eta lagunekin, euskaraz

egin dezakegula.13. Talde lanean, gogoa eta itxaropena jarrita, gauza asko lor daitezke.14. Euskaraz hitz egitea dibertigarria da.15. Talde lana ona da, beldurra galdu behar dugu. 16. Lotsa kendu dut besteen aurrean hitz egiterakoan.17. Ikusi dut ezinezkoa zena jende askoren artean lortu egiten dela.18. Sentimenduak azaldu ditut, emozionatu egin naiz. 19. Ez zaituztet inoiz ahaztuko, eta aste honetan egin duguna ere ez.

IRAKASLEAK20. Ikasleen arteko harremanak sendotu dira eta euskararen hazia

barruan sentitu dute.21. Atetik txiki sartu ginen eta handi ateratzen gara. Egonaldian egon

egoten gara, gu egon beharrean barrukoa mugitu dugu.22. Egonaldia aberatsa, erakargarria, alaia, bizia eta positiboa izan da

denontzat.23. Eskolan gehiago kostatzen zaigu pertsonak ikustea, ikasleak ikusten

ditugu.24. Egonaldia errepikatu nahiko genuke, gauza txar eta onekin.25. Bizipen politak eta oroitzapen ederrak, luzaroan iraungo dute.

Montse SORIA

ruzko hausnarketa interesgarri horiguztia baino are garrantzitsu eta aberas-garriagoa izan zaidan zerbait: giza ba-lioa.

Miresgarri eta eredugarri egin zait25 urtez lan berean diharduten pertso-nek ze r-nolako grina eta interesa dau-katen euren beharra hobetu guran: be-tierehaurrei transmititu nahi dizkietenbalioak nola hobeto helarazi, nola ha-rremanak hobetu, nola egin, nola era-gin, nola...

Bejondeizuela zuen lanagatik etagarragatik, eta bejondeizuela, batezere, zuen eredu eta umiltasunaz, irakas-le hasi berrioi transmititzen dizkigu-zuen gogo eta balioengatik.

Montse SORIA


G A I A Internet eta eskolaGero eta aukera gehiagoG A I A EUSKAL GIROTZE BARNETEGIAK

25 urteko ibilbidea

Administrazioko NOLEGA atalekoteknikari lanpostutik lotura handiasentitzen dut Euskal Girotze Barnete-giekin. Izan ere, hasiera-hasieratikAgustin eta Rosa Marirekin batera, 25urte hauetako ibilbide osoa daramategina neuk ere; modu desberdinean,jakina.

Edozein lanetan, baina nire ustezadministrazioan bereziki, maiz galde-tzen diozu zeure buruari egiten ari za-ren lan horren zergatiaz, zentzuaz, ga-rrantziaz... Sarritan aurkitzen duzu zeu-re burua funtsean alferrikakoa dela us-te duzun zerbait egiten, burokraziarenlan astunetan murgilduta batzuetan, si-nesten ez dituzun zereginak egin beha-rrean. Eta susmoa dut administrazioan,zenbait lankidek administrazioko lanaikusteko beste aukerarik ez dutela. Nik,aldiz, zorte handia izan dut. Aukeraizan dut lan hauetako askoren beste al-dea ere ikusteko, bizitzeko, gozatzeko.

Barnetegien kasuan, aukera izan dut,hiru hilabetean behin bederen, barne-tegietara joan eta bertatik bertara han-go lana ezagutzeko, hango irakasle-lagunekin harremanak izateko, haienilusioak eta kezkak partekatzeko, haie-kin batera ikasteko eta hazteko, ahalizan dudan neurrian ekarpenak egite-ko, azken batean, talde honetan kidesentitzeko, proiektu zoragarri honenparte sentitzeko. Horregatik, idatziantaldearen barnean kokatuta aritukonaiz.

Ezagupen eta bizipen hauek izate-ak nire administrazioko lanari ikuspegiaberatsa ere ekarri dio dudarik gabe.Uste dut uztardura hau oso komeniga-rria dela administrazioan ari garenon-tzat. Erabateko zentzua aurkitzen zaio,horrela, bulegoko lan hotz eta isolatuari.

Itziar Idiazabalek argi berdea emanzionean Joxe Mari Berasategik etabiok, artean bi gaztetxo, aurkeztutakoEubako proiektu pilotuari, nork pen-tsatuko zuen hain ibilbide luze eta abe-

Erraz esaten da 25 urte! 25 urte, saiakeran! 25, berrikuntzan! 25, ilusioari eusten eta berritzen!

ratsari ematen zitzaionik hasiera. Jakin-go balute Itziarrek eta Joxe Marik1985eko udaberri hartan ereindako ha-ziak zenbat fruitu eman duen dagoene-ko eta zein fresko eta indartsu dagoen.Proiektu pilotu gisa sortutakoa beneta-ko ikerketa gune bilakatu da denbora-rekin, berrikuntza gune, aholkularitzagune, irakaskuntza gune, zerbitzu gu-ne. Asmatu egin dute, nire ustez, Hez-kuntza Administrazio desberdinek bar-netegi hauei autonomia handia eskai-niz: saiakerarako aukerak, ikertzekotresnak, baliabide nahikoak... Eran-tzun ere soberan egin dute barnetegieketa horrela jarraitzen dute gaur egunere. Lan talde honek 1987rako jolas bil-duma bat argitaratu zuen, 5.000 alekotirada izan zuena. Gerora beste bitan ar-gitaratu zen, beste horrenbeste aleko-ak. Guztiak daude agortuak gaur egun,baina materiala eskuragarri dago Inter-net-en bidez. Ehunka dira barnetegie-tan asmatu eta saiatu diren jolasak, tra-mankuluak, panelak... Milaka, horien

Iñaki ARTOLA. NOLEGAko teknikaria

bidez ukitutako bihotzak. Milaka, ira-kasleek jasotako ideiak edota materia-lak. Hasiera-hasieratik, teknologia be-rrien erakarmena baliatzen ere asmatuda barnetegietan: bideoak, grabazio-ak, ordenagailuak... Horrekin baterabaina, pottoketan ibiltzea eta naturazgozatzea ere helburu izan da gunehauetan, betiere, euskara eta euskalkultura ikasleen bizipen esparruetanera atseginean txertatzen ahaleginduz.

Erronkak berrituzBenetan sinesten dut ondo egin de-

la lana bi hamarkadetan barnetegietan.Ikusi besterik ez dago ikasle, irakasleeta gurasoen balorazioak. Bikaintasu-naren maila altua lortzen ari ginen2000. urtearen inguruan: programaegokia, jolas erakargarriak, erabileraareagotzeko estrategia finak, lorpenneurgarriak... Eseri eta patxadaz aritze-ko moduan ginen, nahi izanez gero.Baina orduan ohartu ginen, benetan,gainerako irakasleentzat eta hezkuntzasistemarentzat baliagarriak izan zitez-keela esperientzia honetan metatutakoekarpenak. Ez ginen lokartu eta erron-ka berrietan murgildu ginen. Hainbatmaterial berritzailek ikusi zuten argia

orduan: Txango, Joan Zaku eta EGEmaleta. Bide horretan asko ikasi ge-nuen guztiok, ikasi ez ezik hazi ere eginginen.

Ustez ondo egiten genuen hura be-ra ere zalantzan jartzeko gai izan ginen.Helburuak birformulatu eta estrate-giak aldatu; pertsona-haurra, pertso-na-irakaslea, pertsona-lankidea erdi-gunean kokatuz, erabateko aldaketaegiteko gai izaten ari gara. Orain bidehonetan bikaintasuna lortu nahian ga-biltza. Hau da gure heldu aro honetakoerronka. Izan ere, urteak eta egoerakere ez dira alferrik pasatzen. Orain 25urteko ikaslea eta oraingoa ez dira ber-dinak. Orduko gizarteak euskarareninguruan zuen pertzepzio makroa erealdatzen joan da. Irakasle-ikasle harre-mana bera ere nabarmen aldatu da ur-teotan. Gazte-haur horien interesguneeta motibazio gaiak ere aldatu dira. Gugeu eta gure balioak ere aldatzen joandira. Finean, ikasle-pertsonaren barne-raino iritsi nahiak ekarri ditu aldaketak.

Hizkuntzaren erabileraren auziariheldu nahi izan zitzaion 1985erako. Or-durako nabarmena zen gerora begi-bistakoa gertatu dena: eskolak, berakbakarrik, ezin du ezagutza eta erabilera

bermatu. Ezin zuen B ereduan, ezta Aereduan ere, jakina, baina D ereduanere ez. Erabilera gertatuko bada, gaita-sunaz gain, bestelakoak ere behar dira:aukera askotarikoak, bizipen gogoan-garriak, taldea, gustuko emozioak, lo-tura afektiboak... Osagai horiek eskain-tzen saiatu dira 5 barnetegiak 25 urteo-tan. Gaur egun, hori guztia ikaslearimodu kontzientean eskaintzeaz gain,irakasleari gelarako baliagarri izangozaizkion estrategiak, ikuspuntuak etametodologia eskaintzen saiatzen arigara. Are gehiago, uste dut gaur gure es-kolak hain beharrezkoa duen haizefreskoaren apur bat behintzat baduelabarnetegietan. Orain 25 urte saiakerazirenak gaur errealitate eta benetako la-guntza-tresna dira gure hezkuntza sis-teman.

Lan talde iraunkorra eta sendoagiltzarri izan da

Berariaz azpimarratzekoa da hiz-kuntzaren erabileraren arlo honetanmaila profesionalizatuan dagoen lantalde kualifikatu iraunkorrena eta sen-doena dela Euskal Girotze Barnetegie-takoirakasle/monitore/teknikari/ahol-kulariek osatzen dutena. Nik dakidala,gainera, ez da hemendik kanpora, eztanazio artean ere, maila honetako espe-rientziarik, ezta horrelako lan-talderikere. Honek bihurtzen du lan talde hauerreferentzia gune eta ematen dio bera-




Gero eta aukera gehiago

riazko garrantzia barnetegietan eta per-tsona hauengan metatutako esperien-tziari.

Hausnarketa hau amaitzeko,proiektu honetan izan diren eta direnguztiak aipatu nahi ditut: hasteko, bar-netegietatik pasa diren milaka ikasleaketa haien gurasoak, agintariak, zerbi-tzuaren burua, NOLEGAn izan ditudaneta ditudan lankideak, barnetegietanluze edo labur monitore (izan) direnak,barnetegietara etorrita ahalegin bere-

zia egin duten milaka irakasleak, ahol-kulari, koordinatzaile edota prestatzai-le gisa ari zaretenak eta baita aterpetxebakoitzean (izan) ditugun bestelakolankideak. Zalantzarik ez dut Maritxukedo Elenik maitasunez egindako pata-ta-tortillek ere izan dutela eragina. Ba-koitzak berea jarri du proiektuan, beremementuan, eta guztionak hortxe di-rau gaurko errealitatean. Eskerrik askoeta zorionak guztioi 25. urteurren ho-netan!

Uste dut barnetegiotan milaka hazion jarri direla eta jartzen ari garela. Lanisila eta askotan aitormenik gabekoaizan da urte hauetakoa, baina gauregun ondo egindako lanak eta norabi-deak ematen duen segurtasuna, pozaeta lasaitasuna dugu indar iturri. Me-mentuz, gurea horixe da: ikasleei, gura-soei eta irakasleei gure onena eskain-tzea eta, hori bai, talde honetako kideizateak sentiarazten digun harrotasunajasotzea ordainetan.

Euskara era dibertigarrian lantzeko hainbat material sortutakoak dira

25 urte horietan, hainbat materialsortu dute. Hemen, bi aldizkari azalipuin, jolas, abesti eta joko ugari jaso-tzen dituztenak, CD eta guzti.


“Sorkuntzan oinarritzen denikaskuntza ezin da daitekeenaren bilajoan, etorkizunean litekeenaren bilabaizik

”

EHUko Filosofia eta Hezkuntza Zientzien Fakultateko irakaslea

ana eizagirre sagardiaE L K A R R I Z K E TA


20 • hik hasi • 152.zenbakia. 2010eko azaroa

anaeizagirresagardia

E

“Heziketasortzaileak ikasleen

ekintzatik abiatu behardu, ezin du ikasleak

pasibo izan. Beraz, egilenagusia ikaslea da.

Bestalde, ikasketaprozesuaren egile

nagusia ikaslea baldinbada, hezitzaileak bere

zeregina berreraikibeharra dauka,

laguntzaile, gidari edoorientatzaile rola hartuz.

”

EHUko Filosofia eta HezkuntzaZientzien Fakultateko irakaslea da AnaEizagirre Sagardia. Azkenaldian,sormena eta berrikuntza arlokoikerketa batean murgildurik dabil.CREANOVA ikerketa europarrak emandio horretarako bidea. Europakohainbat herrialdetako kideekosatutako talde batek osatzen duCREANOVA,eta Lanbide Heziketan,Helduen Hezkuntzan eta etengabekoirakaskuntzan berrikuntza etasormena nola sustatu eta aplikadaitezkeen ikertzen ari dira. Etaikerketaren emaitza guztiakwww.creanova-project.eu web orrianikus daitezke. Hezkuntzan aplikatzenden horrek,gero,gizarte osorakobalioko du eta politikariei horren berriematea izango da taldearenegitekoetako bat.

Beste asmo bat ere badute:Helduen Hezkuntzan,LanbideHeziketan eta etengabekoprestakuntzan dabiltzanprofesionalentzat sorkuntzaprozesuak ikertzen aritzeko elkarte batosatzea.

Garbi daukate sorkuntzak etaberrikuntzak giza garapenaerrespetatu behar dutela. Hortikabiatuta,hezkuntzan sormena etaberrikuntza bultzatzeko lau gakonagusi lantzea proposatzen dute:premia,askatasuna,elkarrekintza etaingurunea.

Sormena eta berrikuntza. Gauregungo ikas-irakaskuntzaren gakonagusi bihurtu al dira?

Uste dut esan behar dela pedago-gian eta hezkuntzan aspaldiko gakoakdirela. Sormena eta sormena garatzenduen heziketa, XIX. mendetik, kezkaizan da, batez ere eskola berriko hezi-tzaileentzat eta pedagogo askorentzat.Hemen, Euskal Herrian ere, berrikun-tza pedagogikoak historia bat badau-ka, haurraren askatasunean oinarritu-tako irakaskuntzak, bere mugekin, ibil-bide bat egina dauka. Beraz, horien la-na ez dugu ahaztu behar.

Beharbada 100 urte hauetako des-berdintasuna, XXI. mendean, horrenzabalpena izan da: nolabait berrikun-tzan eta sormenean oinarritzen den ira-kaskuntza ez da eskola edo hezitzailebatzuen kezka soilik, baizik eta politi-koena, Europako komunitatearena,enpresa eta ekonomia gizon-emaku-meena… Gizartea ohartu da horren ga-rrantziaz. Gakoak bihurtu dira garapenekonomikorako, gakoak dira gizarteeta kultur garapenerako eta gakoak di-ra hezkuntzaren garapenerako ere.

Zer da sortzaile eta berritzaileizatea?

Sortzaile izatea sortzea da, ez dago-en tokitik errealitate berri bat sortzea:ideiak, prozedurak, produktuak, egoe-rak, erlazio motak, eta abar. Galdera za-harrei erantzun berriak ematea eta gal-dera berriak planteatzea esanahi dusortzaile izateak. Bereiztu beharko ge-nuke, halere, sortzaile handiei dago-kien sorkuntza mota eta guztiongandugun sortzeko gaitasunen artean, sor-kuntza arruntaren artean. Sortzaile


izatea, neurri handi batean lotuta dagoorijinaltasun eta jenialitatearekin, eza-gutza, kultur eta gizarte esparru zehatzbatean haustura suposatu duten eta bi-de berriak ireki dituzten gizon-emaku-meen sorkuntza ezohikoarekin. Baina,baita ere, gutako bakoitzarengan dau-den sortzeko gaitasunekin, egunerokobizitzak jartzen dizkigun erronka arrun-tei erantzuteko gaitasunekin. Hezkun-tzaren ikuspegitik azken esanahi horida gehien interesatzen zaiguna. Sorme-na guztiok dugun gaitasuna da, eta bizi-tza osoan zehar izan daiteke garatua.Hori da gure jardunaren ardatza.

Bestalde, kontuan izan behar dugusorkuntza ez dela norbanakoarenganmodu isolatuan sortzen. Sorkuntza gai-tasun kognitibo, nortasun ezaugarri,eta faktore sozial, kultural eta historiko-en arteko funtzionamenduaren ondo-rioa da. Norbait sortzaile da, testuingu-ruak sortzaile izaten uzten badio etasortzailetzat hartzen badu. Izaera sozia-la du sorkuntzak, eta norbanakoa etabere inguruko faktore sozio-kulturalenarteko elkarrekintzaren ondorioz ger-tatzen da. Hezitzaileak egun duenerronka gaitasun sortzaileak estimula-tuko dituen ikaskuntza testuinguruegokia antolatzea da.

Aintzat hartu behar den beste ele-mentu bat berrikuntzarena da. Gauregun sormena eta sorkuntza berrikun-tza kontzeptuarekin oso lotuta plantea-tzen dira. Berrikuntzak hasieratik osolotura estua izan du merkatu ekono-miarekin (Osloko Manuala), eta Euro-par politikarako giltzarrietako bat izanda, Lisboako Deklararazioaz geroztik,batez ere. Enpresa munduan ideia be-rriak garatzeko eta aplikatzeko asmoa-rekin landu izan da. Gaur egun, halere,arlo publiko eta sozialarekin duen lotu-ra gero eta nabarmenago azpimarratuizan da.

Berrikuntza, eta honi loturiko sor-kuntza, garapenarekin dago erabat lo-tuta. Erantzun beharreko oinarrizkogaldera bat planteatzen zaigu: zein sor-kuntza eta berrikuntza mota nahi dugu,zein garapen modurako? Ekonomia gi-zabanakoaren gainetik jartzen duen

garapen mota bat edo gizabanakoaerrespetatzen duen eta gizabanakoa-rengandik abiatzen den garapen eko-nomiko eta sozial bat. Ikuspegi sozio-ekonomiko hori behar-beharrezkoa dasorkuntza eta berrikuntza interpreta-tzeko eta ulertzeko. Beraz, hor nolabai-teko jarrera bat hartu behar da.

Eta zein da gailentzen den jarrera?Zer garapen mota nahi da egungogizartean?

Guztion ongizatea eta inklusioabaldin bada hezkuntzaren helburu,sorkuntzan eta berrikuntzan oinarri-tzen den ikaskuntza prozesu orok ar-datz gisa hartu beharko lukeen berri-kuntzak zera beharko luke: balio sozia-la sortzen duena eta behar ekonomi-koez gain giza beharrak asetzen ditue-na. Jarrera horrek gailendu beharkoluke, gure ustez.

Ikuspegi hori al dago zabaldutagaur egun? Ala ekonomiagizakiaren gainetik jartzen da?

Nik uste dut Europan gero eta indargehiago hartzen ari den ikuspegia dela.Eta baita berrikuntzaren eta sormena-ren alderdi soziala azpimarratzen duenikuspegia ere.

Beharbada, gure ardura horretazohartaraztea da. Ekonomialari eta poli-tikari askori ihes egiten dio kontzeptuedo ikuspegi horrek, eta pedagogiatikhori da azpimarratu, ezagutarazi eta al-darrikatu behar duguna.

Zein dira sormena eta berrikuntzagaratzeko funtsezko gakoakhezkuntzan?

Ikas-irakaskuntza prozesuetan sor-mena eta berrikuntza sustatzen dutenbaldintzak lau oinarrizko gakoren in-guruan bil ditzakegu: premia, askatasu-na, elkarrekintza eta ingurunea. Osogako sinpleak eta erabilgarriak dira,edozeinek ulertzeko modukoak. Laugako horietan oinarrituta, ikaskuntzaprozesuan gaitasun sortzaileak gara di-tzakegula uste dugu, haurtzarotik hel-duaroraino, bizitzako ikaskuntza pro-zesu guztietan.

Azal iezazkiguzu lau gako horiekbanaka. Lehendabizikoa, premia.

Premiaz hitz egiten ari gareneansortzeko motorraz ari gara hitz egiten.Ikaskuntza prozesuetan kontuan hartubehar dugu nondik ari garen sortzen.Ikasleengan sorkuntza bultzatu nahibadugu, jakin beharko dugu zein denberaien sortzeko premia, zein motiba-ziok eramaten dituen sortzera.

Sorkuntzari buruz egin diren iker-ketetan pasioa oso garrantzitsua delaikusi da. Alegia, galdera bati erantzute-ko edo zerbait asmatzeko, halako bar-ne griña izateak sortzera bultzatzen du.Gauza bera gertatzen da artean, litera-turan, zientzian edo pentsamenduan.Pasio edo motor hori oso garrantzitsuada, ezinbestekoa. Zenbat eta barruragosentitu beharra, orduan eta errazago jo-ko du norbanakoak ekitera.

22 •hik hasi • 152. zenbakia. 2010eko azaroa


E

“Ikas-irakaskuntzaprozesuetan sormena etaberrikuntza garatzeko laugako garrantzitsu daudela

ikusten dugu: premia,askatasuna, elkarrekintzaeta ingurunea.

”“Ikaskuntzasortzailea eta berritzaileak

hezkuntza espazio etadenbora berrien eraikuntza

eta egungo hezkuntzaereduen berdefinizioa

eskatzen du.

”

Bigarren gakoa, askatasuna.Askatasasunaz ari garenean zeraz

ari gara: zein neurritan uzten zaion ikas-leari bera izaten, bere burua adierazten.Zeren, azkenean, sortzea norberarenadierazpen bat da, adierazpen indibi-duala edo komunitarioa izan daitekee-larik. Askatasunak zerikusi zuzenadauka norberak bere burua egiteko di-tuen aukerekin. Orduan, oso garrantzi-tsua da egiten uztea. Haurrari, gazteari,ikasleari, hezten ari denari… ikertzeko,probatzeko, hanka sartzeko, arriska-tzeko, denbora eta espazioa antolatze-ko… askatasuna eman behar zaio,epaiketarik edo baloraziorik egin gabe.

Elkarrekintza aipatu duzuhirugarren gako gisa.

Elkarrekintza diogunean ezagutzaeskuratzeko eta komunikatzeko espe-rientzietaz ari gara hitz egiten. Elkarre-kintza besteekin lan egitea da eta ikas-leari horretarako aukerak eskaini beharzaizkio. Are eta estimulagarriagoa izan-go da interes berdin batzuen inguruanelkarrekintzan jarduten direnak ezagu-tza arlo desberdinetakoak, formaziodesberdina dutenak, herrialde desber-dinetakoak, eta abar baldin badira.

Gero eta garrantzitsuagoa da beste-ekin komunikatzeko aukerak ematea

etaeza-gutza asko-tarikoak eskuratzeko aukerak eskain-tzea.

Eta azkenik, ingurunea.Ikaskuntza gauzatzen deneko tes-

tuinguruaz ari gara kasu honetan. Hirualderditatik azpimarratzen dugu ingu-runearen garrantzia. Alde batetik, gi-zarte eta kultur mailako testuinguru gi-sa. Garrantzitsua da ingurunea harko-rra izatea, alegia, sortzaile izaten uztendizun ingurunea edukitzea.

Beste aldetik, ingurune fisikoa du-gu. Ingurune fisikoa estimulagarria iza-tea ere garrantzitsua da: batzuentzat na-tura izango da, beste batzuentzat lekuitxia edo isila, tailerra, mendia, itsa-soa… eta baita zibernetikak eskaintzenduen espazio birtuala ere. Hori oso per-tsonala izan ohi da, bakoitza leku ze-hatz batek estimulatzen baitu. Garran-


tzitsua da ohiko gelatik ateratzea, hor-mak puskatu eta espazio berriak aurki-tzea. Gelak errutina baitakar eta erruti-nak eta inertziak egokitzera eramatenzaitu, dagoenera, ez litekeenaren bila.Horregatik, errutina horretatik aterabeharra dago. Malgutasuna behar dugela ulertzeko eta lan egiteko moduak.

Azkenik, ikaskuntzarako giroa az-pimarratu behar da. Giroa ere garran-tzitsua da: lan egiteko giro atseginaedukitzea, umorea, epaitzen ez zaituz-ten lekua izatea, etab. Horrek asko la-guntzen du sortzen edo behintzat bide-an jartzen.

Nola jar daitezke gako horiekpraktikan?

Guk hezkuntza praktika irakurtze-ko/interpretatzeko tresna bat eskain-tzen dugu. Hezitzaileak bere praktikairakur dezake lau gako horien arabera:zein premiatatik abiatzen den, zein as-katasun maila daukaten ikasleek berenburua adierazteko, zer elkarrekintzamota lantzen den eta nolakoa den ingu-runea. Hezitzaileak duen errealitateaeta dituen posibilitateak aztertu beharditu, eta horren arabera bere praktikaberrantolatu lau klabe horietan oinarri-tuz. Horretarako, hainbat teknika sor-tzaile daude. Behar izanez gero, ingu-ruan ditugun teknika sortzaile ugaritxerta ditzake praktika berrian lau gakohoriek indartzeko.

Zuek hori dena praktikan jarriduzue ikerketa europar batean.Zer-nolako ikerketa da?

CREANOVA –Creative learning andnetworking for European innovation-ikerketa proiektua Europar Komunita-teko Education, Audiovisual & CultureExecutive Agency-ren Lifelong Lear-ning Programme delakoaren barruanfinantzatutako proiektua da. Batez erebizitza osoko ikaskuntzako, HelduenHezkuntzako eta Lanbide Heziketakoikasketa prozesuen ikerkuntzan oina-rritzen da, eta arlo horietan jarri dugumartxan orain arte aipatutakoa. Nazio-arteko ikerketa da eta aniztasun handi-ko taldea gara. UPV-EHUko Gipuzko-

ako Campuseko gidaritzapean ari garalanean hainbat Fakultate eta Eskolata-ko irakasleak (Filosofia eta HezkutzaZientzien Fakultatea, Bilboko Majiste-ritza Eskola, Donostiako MajisteritzaEskola, Informatika Eskola, PsikologiaFakultatea, Arte Ederretako Fakulta-tea), Euskal Herriko Tknika (LanbideHeziketarako Berrikuntza Erakundea)eta Creativity Zentrum, eta hainbat he-rrialdetako unibertsitateak eta erakun-deak: Haaga-Helia Zientzia AplikatuenUnibertsitatea (Finlandia), Educode(Finlandia), Tallin-eko Unibertsitatea(Estonia), Edinburgo-ko Unibertsitatea( Eskozia), Universal Learning Systems(Irlanda), Tangram SRL (Bolzano),Conseil Regional Aquitaine (Akitania)eta Thuringian Institute of Applied So-cial Research (Alemania).

Zer egin duzue?Ikaskuntza prozesuetan sorkuntza

eta berrikuntza sustatzen duten fakto-reei eta baldintzei buruzko ezagutza te-orikoa eta praktikoa eraikitzea da gureikerketaren helburua. Kide garen he-rrialdeetan hezkuntza praktika onakatzeman ditugu eta, azterketa teorikoeta praktikoaren ondorioz, aipatutakolau gako horiek zehaztu ditugu. Ondo-ren esperimentazio fase bat egin dugulau gako horien inguruan. Italiako, Es-koziako, Finlandiako eta Euskal Herri-ko ikaskuntza programa berritzaile ba-tzuk hartu, lau gako horien baitan ira-kurri eta alderdi bakoitza garatzen saia-tu gara: askatasun mailan igotzen, elka-rrekintza mailan igotzen, premia mailaigotzen premia horiek gero eta biziago-ak izan daitezen, eta ikasleen gaitasu-nak azaleratzen diren edo ez begiratueta ikusten.

Euskal Herrian elkarrekintzan jarriditugu hainbat eskolatako ikasleak etairakasleak: Gasteizko Diocesanas etaMendizabala lanbide eskoletakoak,Bilboko Eskurtzekoak, DurangokoMaristetakoak, Andoaingo bideo esko-lakoak eta Donostiako Usandizagakodiseinu taldekoak. Lehenengo faseanelkarrekin lanean jarri ditugu jardunal-di batzuetan Zarautzen eta, bigarrenez,

hainbat teknika sortzaile aplikatu ditu-gu gela barruko egunero jardunen ba-rruan.

Beraz, lan egiteko modua eraldatudiezue, bai ikasleei eta baihezitzailei?

Bai, neurri batean bai. Heziketa sor-tzaileak ikasleen ekintzatik abiatu be-har du, ezin du ikasleak pasibo izan.Beraz, egile nagusia ikaslea da. Bestal-de, ikasketa prozesuaren egile nagusiaikaslea baldin bada, hezitzaileak berezeregina berreraiki beharra dauka, la-guntzaile, gidari edo orientatzaile rolahartuz.

Beste alde batetik, kontuan hartubehar dugu sortzea norbanakoarenadierazpena dela, eta hezitzaileak alda-tu egin behar du ikasleenganako duenkonfiantza. Prest egon behar du ikasle-ak onartzeko eta, beharbada, gusta-tzen ez zaizkion gauzak entzuteko. Az-ken batean, sortzeak hori dakar; aska-

24 •hik hasi • 152. zenbakia. 2010eko azaroa


E

“Eskolak, nahizeta eredu tradizionalean

funtzionatu izan, ez duerabat suntsitu gutako

bakoitzean dagoen indarsortzailea. Gauza da indar

sortzaile hori gero etabeharrezkoagoa zaigula

denoi gizarteanmugitzeko, galdera

zaharrei erantzun berriakemateko eta galdera

berriak sortzekonorbanakoaren bizitza

osoan. Orduan, derrigorrezindar sortzaile hori

garatzeko ate gehiagoireki behar dira.

”

tasun neurria igotzeak bestearen onar-pena ekartzen du. Eta beharbada hezi-tzaileak oso mesfidatiak gara horreta-rako, alegia, ikaslea onartzeko eta be-rea den hori bere horretan baloratzeko,epairik egin gabe.

Sortzea ideia berriak botatzea delaesaten dugu askotan. Ados, oso ongi,ideia eta proposamen berriak bota be-har dira, baina gero hori errespetatzenjakin behar da, eta hori ahaztu egitenzaigu. Eta hortik abiatu behar da, erres-petu horretatik. Horrek mentalitate al-daketa handia eskatzen du. Eta beldu-rrak kentzea. Hezitzaileok ikasleakonartzeari beldur handia diogu.

Azken batean, sorkuntza eta berri-kuntza sustatuko duen ikaskuntza ga-ratzeak ohiko rolak, espazioak eta den-borak berraztertzea dakar, orain arte in-darrean egon diren hezkuntza ereduenberdefinizioa, eta ikaskuntza espazioeta denbora berrien eraikuntza.

Nola moldatu dira? Zer ondorioatera dituzue?

Gure ikerketa fasea amaitu gabe da-go. Baina Euskal Herriko esperientziaridagokionez, oso nabarmena izan daideia berriak estimulatzeko, proposa-men berriak egiteko eta besteengandikikasteko gai direla ikustea. Esperientziaoso interesgarria eta aberatsa izan da.Ikasleak konturatu dira beraien autoes-timua izugarri areagotu dela, motiba-zioa ere bai eta proposamen berriaksortzeko gai direla.

Hezitzaileak edo irakasleak eremundialak izan dira eta beraien prestu-tasuna erabatekoa izan da. Izugarri ba-loratu dute besteekin lasai hitz egitekoaukera izatea eta beraien arlotik kanpodabiltzan beste profesionalekin lanegitea. Zentzu horretan, guretzat ere,unibertsitateko irakasleontzat, oso ga-rrantzitsua izan da Lanbide Heziketakoirakasle eta hezitzaileekin lan egitea.

Orduan, modu tradizionaleansortzen dena eta eredu berrihonekin sortzen dena desberdinaal da?

Modu tradizionalean ere sortzen

da.Azkenbatean, sor-kuntza prozesuak daude gutako ba-koitzak sortzeko joera daukalako. Joe-ra hori, nahiz eta oztopoak asko izan,beti ateratzen da nonbaitetik. Eta esko-lak, nahiz eta eredu tradizionalean fun-tzionatu izan, ez du erabat suntsitu gu-tako bakoitzarengan dagoen indar sor-tzailea.

Gauza da indar sortzaile hori geroeta beharrezkoagoa zaigula denoi gi-zartean mugitzeko, galdera zaharreierantzun berriak emateko eta galderaberriak sortzeko norbanakoaren bizi-tza osoan. Orduan, derrigorrez indarsortzaile hori garatzeko ate gehiago ire-ki behar dira.

Sorkuntzak desberdintasuna edoaniztasuna dakar. Orain artedenak berdin izatea baloratzenzen. Orain desberdintasunabaloratzen al da?

Bai, gaur egun desberdintasunaonartu beharra daukagu. Eta gainera,konturatu eta baloratu egin behar dugudesberdintasunen arteko elkarrekintzadela baliozkoa. Bestea niregandik des-

Garrantzi handia eman dioguespazio berriak bilatzeari gureesperimentazioan. Martxoan hi-ru eguneko jardunaldiak egin ge-nituen ikasleekin eta irakaslee-kin Zarautzen. Eta errutinatikateratzeko, bada, hondartzaraeraman genituen goizeko 9:00e-tan. Eta a zer hotza!! Izoztuta gel-ditu ziren denak. Oso gustura,baina… antolaketaren akatsa.Gela barruan jarduten ohitutagaudenez… ez genuen aurrei-kusi martxoan, goizeko 9:00e-tan,zer tenperatura egin zezake-en hondartzan.


berdina izatea estimulagarria da sortze-ko; eta alderantziz, homogeneizatzeakestimulazio falta edo motibazio horre-tan jaistea dakar. Desberdinen artekoelkarrekintza motor bat dela kontura-tzea oso garrantzitsua da.

Elkarrekintza horrek errealitatea-ren interpretazio modu desberdinak ja-sotzeko aukera ematen digu, eta honekideiak, prozesu, bide berriak eta ezeza-gunak sortzeko bidean jartzen gaitu.Sorkuntzarako elikagaia da.

Horrek, noski, tentsioa sortzen du.Denbora behar da elkar ulertzeko,errespetatzeko… baina behin tentsiohori gainditzen denean, espazio horioso emankorra da denentzat. Lehendesberdina zen baztertu beharrekoaeta gaur egun desberdina da barneratueta integratu beharrekoa. Eta desberdi-na esaten dudanean, zentzu guztietanesan nahi dut: ezagutza mailakoa, gai-tasun mailako, kultur eta gizarte maila-koa.

Nora irits gaitezke eredu berrihonekin? Lehen, helmuga jakinazen. Orain?

Bai, beharbada gure ezjakintasunahori da eta, askotan, beldurra ematendigu horrek. Segurtasuna nahi dugu.Baina helmuga aurrez zehazten edo ix-ten baduzu, kontziente izan behar du-zu sortzeko gaitasun hori ere itxi egitenduzula. CREANOVAko gure ikerketa-ko txostenari jarri diogun izena “Liteke-enaren bila” izan da. Sorkuntzan oina-rritzen den ikaskuntza ezin da gelditudaitekeenaren bila, baizik eta etorkizu-nean litekeen horren bila joan behardu. Eta hori apustu bat da. Azken bate-an, sortzeak beti dakar arriskua, denon-tzat. Eta ikaskuntza prozesuetan arris-kua irakaslearentzat, ikaslearentzat…hezten ari denarentzat.

Zergatik merezi du aldaketahorrek guztiak?

Batez ere bi arrazoigatik.Hasteko, sorkuntzan eta sortzeko

gaitasunetan eragiteak merezi du, az-ken batean, horrek gizakiak eta taldeakboterez hornitzen dituelako. Ez da ga-

rapen ekonomiko puntualetarako tres-na bat. Garapen sozial orokor baterakotresna oso garrantzitsua baizik. Or-duan, herritar guztiok sortzaile edo be-rritzaile izateko daukagun gaitasuna in-dartzeak ahalmen hori dakar: komuni-tatea indartzea, pertsona indartzea,haurra, gaztea… eta hori ezinbestekotresna da edozein aldaketa sozialerako.

Garapen posibilitate handiak es-kaintzen ditu, batez ere botere gunee-tatik kanpo dauden komunitateetara-ko, baztertuak dauden pertsonentzakoeta bazterketa hori bizi duten pertsonaeta kolektiboentzako. Horiek botere-tsu eta indartsu egiteko tresna oso ga-rrantzitsua da. Edonor joan daiteke lite-keenaren bila.

Horregatik, gure asmoa da hezkun-tza politikaz arduratzen denari horiikusaraztea. Alegia, ahalmen hori ezdela onuragarria norbanakoarentzatedo enpresarentzat soilik, baizik eta gi-zarte osoarentzat dela balio bat. Az-ken batean, etorkizuneko erronkeidenen artean erantzun behar diegu,ez bakarka.

Zein da bigarren arrazoia, mereziduela esateko?

Nik uste dut ikaskuntza prozesue-tan eta sorkuntzaren garapenean saia-kera eta apustu berriak egitea osoemankorra izan daitekeela, batez ereeskolarekin bat ez datorren populazio-arekin lan egiteko. Eskolak bota ditue-

nak berreskuratzeko oso metodologiainteresgarria da, emankorra eta posibi-litate handiak eskaintzen dituena. Hauda, eredu tradizionalarekin gusturasentitzen denarentzat, azken batean,metodo pasiboagoek balio dute. Bainaaukera metodologiko interesgarriaizan daiteke eskolan gustura ez dagoenikasleekin edo eskolak baztertu edobotatzen dituen ikasleekin aritzeko.Eredu tradizionalarekin jarraitzea bai-no apustu interesgarriagoa eta eman-korragoa da.


e s p e r i e n t z i a k

Duela 11 urte, 2 urteko neskato ba-tek, aretoko zentzu-mugimenezko jo-laserako eremuan jauzika ibili ondo-ren, eskutik heldu zidan eta "etxetxo"bat eskatu zidan. Gainerako haurren-gandik urrutiratu ginen eta, aretoarenbeste muturrean, etxetxo bat egin nionaparrezko prismekin. Alboetako bihorma garaiagoak eraikitzen ari nin-tzen bitartean, erdiko prismen ilararengainean etzan zen. Berehala, dozenaerdi bat haur edo gehiago inguratu zi-ren: batzuk sartu egin ziren eta espa-zioa eta elkarrizketa partekatu zituztenetxejabearekin; bien bitartean, bestebatzuk, mutilak gehienak, etxetxoapuskatzen aritu ziren. Kalteak konpon-du ondoren, hainbat dorre eraiki ni-tuen etxetxoaren aurrean, bisitarienbulkadak bideratzeko; gero, etengabelurrera erortzen ziren prismak antolatu

egin nituen. Bien bitartean, bi neskatoetxejabearen ondoan etzanda zeuden,harekin berriketan.

Eraikitzeko eta suntsitzeko jolasahasi eta 20 minutura, bertikalean ezarri-tako aparrezko arrabolean sartzeko etairteteko jolasean murgildu ginen, etahaurrak etxetxotik irten ziren. Haur ba-karra gelditu zen etxetxoan, etxejabea,hain zuzen, eta aurrean zuen jolasariarretaz begiratzen zion arren, aparrez-ko prisma baten gainean eserita geldituzen. Kamera haurra zegoen tokirantzzuzentzerakoan, ilea ukitu eta, lotsatusamar begirada jaitsi ondoren, aguregin, eta esan zuen: “Kaixo, etxetxo batdut”. Kubo bakar baten gainean eseritazegoen, eta, hasieran, hauxe pentsatunuen: “Baina, non du neska honeketxetxoa? Kubo kaskar baten gaineaneserita dago, ez du beste ezer ingu-ruan.” Haurrak ez zuen jada etxe fisiko-az hitz egiten, “etxetxoa” bere buruanzegoen. Sekuentzia osoak ordubeteiraun zuen, saioa amaitu arte. Orduz ge-roztik neskato horrek jauzi gutxi eginzituen, baina etxe asko eraiki zituen,gero eta sendoagoak, osatuagoak,egonkorragoak, iraunkorragoak, etagero eta garatuagoak.

Bizitzaren opari hura bere horretangeratu zen, une egokiaren zain, etaorain, jauzia aztertu ondoren, hura lan-tzeko unea iritsi da. Lanean hasi gare-nean beste opari bat jaso dugu, gogoe-ta honen hasieran agertzen den JorgeOteizaren aipamena, hain zuzen. Espa-zioaren hutsunea eta okupazioa diraXX. mendeko euskal eskultore bikainhorren kezka nagusietako bi. Ez dugu

Zuloak, ohetxoak eta etxetxoakEraikitzeko jarraibideak psikomotrizitatean (2-3 urteko haurrak)

Elena HERRAN, Bilakaeraren etaHezkuntzaren Psikologia Saila.Bilboko Irakasleen Unibertsitate Eskola.Euskal Herriko Unibertsitatea.

“Haurra nintzenean,Orion, nire jaioterrian,aitonak hondartzaraeramaten gintuenpaseatzera.Hondartzarenbarnealdean zeudenzulo handi batzuekerakartzen ninduten.Horietako bateanezkutatzen nintzen,etzanda, eta niregainean zabaltzen zenzeru espazio handiaribegiratzen nion,inguruan zegoen besteguztia desagertzenbaitzen. Oso babestutasentitzen nintzen.Baina, zertatik babestunahi nuen?”

(Oteiza, 1963, 75)

inola ere eskultorearen lana eta kezkakazaltzeko asmorik. Apaltasunez, harenhaurtzaroko pasarte bat berreskuratubesterik ez dugu egin nahi izan, loturahandiagoa baitu hizpidera dakarrenune ebolutiboarekin beste ezerekinbaino.

Bi bideo kamera digital soineanhartuta, psikomotrizitate gelara itzuligara, 2-3 urteko haurren gelako gunesinbolikoan garatzen den eraikuntzajarduera oro grabatzeko eta sistemati-koki aztertzeko, behaketa metodolo-gian oinarrituta betiere, eta oso emaitzainteresgarriak lortu ditugu. Emaitzarikinteresgarriena eta garrantzitsuenahauxe izan da: ibilbide metodologikozorrotz baten ondoren, 2 urteko hau-rren eraikuntza jarduera ebaluatu du-gu. Ez dugu deskribatu, ez dugu inter-pretatu, ez dugu kontatu, justifikatu ereez dugu egin. Ez dugu aparteko ezeraurkitu. Baina funtsezkoena hauxe da:jarduera horren hainbat ezaugarri azal-du ditugu, lortutako emaitzek horreta-rako aukera ematen baitigute.

Zer behatu duguEz dugu eraikuntzak egiteko joka-

bide eredurik aurkitu, baina aztertu du-gun taldeak jarraibide finko batzuk era-kutsi ditu. Aukeratutako lagina osoa-ren % 30 izan da, taldea oso handia etabizia baitzen. 24 haurretatik bik ez duteinolako eraikuntzarik egiten. Neska batakitu arte jauzika aritzen da, eta bestemutil bat, funtsean, saioetan parte har-tzen duen hezitzaile batekin ahal beste-ko harremana ezartzen saiatzen da. Bihaur horiek hipotonia nabarmena du-te, hipotonia horrekin lotutako jardue-ra kontrakoa den arren: batek jauziaksortutako mugimenduaren plazerabarneratzen duen bitartean, besteakheldua behar du bere burua orekatze-ko (Wallon, 1985).

Bederatzi haurrek emaitza onak


lortzen dituzte behatutako jokabideguztietan edo jardueren hainbat zatiberezitan. Zehazki, hiru proposatzenditugu: prestatzea, gauzatzea eta amai-tzea; eta horiez gain, horien arteko na-hasketak, eraikuntzan proaktiboak di-rela adierazten baitu horrek: asko erai-kitzen dute eta maila asko erakusten di-tuzte irizpide bakoitzean (kideek joka-bide antzekoa dute: begirada, materia-la, eraikuntza mota, proaktibotasuna,etab.). Parte hartzaile batek lau modali-tate erakusten ditu irizpide berberean,eta horrek, proaktibotasuna adierazte-az gain, egoeren araberako malgutasu-na eta egokitasuna ere adierazten ditu.Zehazki, gehien eraikitzen duen haurrada, eta bereiz aztertu dugu. Haur ho-rren emaitzak beste batean azalduko

ditugu.Oro har, eraikuntzan eta beren es-

pazioa bilatzerakoan oso proaktiboakez diren haurrek beste etxetxo batzukbisitatzen dituzte. Ez dira zuzenean joa-ten, itzulinguruka ibiltzen dira (Wallon,1980), eta bisitak egoeraren araberako-ak edo iraunkorrak izan daitezke, erai-kuntzaren erakargarritasunaren, erai-kuntza horren jabearen eta bisitariakimitatzeko eta etxeetan sartzeko duengaitasunaren arabera (Rizzolatti eta Si-nigaglia, 2006).

Taldeko kideen heren batek (8)eraikitzen jarraitzen du, egiten ditueneraikuntzak suntsitzen dizkioteneanere. Datu horrek honako hauek berres-ten ditu: batetik, bulkada eta erasokor-tasuna heldutasun faltari eta gauzatze-


ko gaitasun faltari lotuta daude; eta,bestetik, haurren jarraikitasuna. Ha-maika haurrek eraikitzen jarraitzen du-te, eta beste lauk beren erabakiz uztendute bertan behera eraikuntza lana. Be-raz, horrek adierazten du errazagoa de-la jarraitzea beste norbaitekin lehian arigarenean, norberak bere ekintzarekinautonomiaz aurrera egitea baino.

Bi jokabide ikus daitezke, eta bi jo-kabide horien arteko lotura berezikiesanguratsua da bertikaltasuna sinboli-koki eskuratzeko garaian: haurrak be-girada autozentratua duenean –begira-da eta mugimendua txandakatzen dituekintzaren arabera egokitzeko, eta gel-dirik dagoenean egiten duen eraikun-tza bertikala izaten da, dorreak egitenditu. Begirada periferikoa bada begiakgorputzaren aurretik doaz eta ekintzaez-egonkorra da, aldiz, eta mugitzenbada, bide edo segida horizontalakeraikitzen ditu, espazioan egiten duenmugimenduaren hedapen moduan(Wallon, 1979). Gainera, inguruko be-girada edo begirada periferikoa, haurrageldi egonda ere, eraikuntza bertan be-hera uztearekin lotzen da, eta begiradaautozentratuak, aldiz, haurra geldi da-goela, beste ondorio hau dakar: hau-rrak elementuak eransten jarraituko duegindako eraikuntza erori arte, edo,bestela, haurrak berak suntsituko dueraikuntza, proaktiboki, edo alde egin-go du, beste suntsitzaileren bat modumehatxagarrian hurbildu baino lehen.

Hiru dimentsioko eraikin gehienaksaioaren bukaeran egiten dira. Horrek,berriro ere, bulkada erasokorraren etapsikomotrizitate saioaren bilakaera be-rresten du: eraikuntza egonkorreneketa konplexuenek beharrezkoa dutelasaitasun psikologikoa edo pertzep-ziozko jarrera (Tran Thong, 1979; Wa-llon, 1985); eta hori bateraezina da ha-sierako mugimenduaren asaldurare-kin, bai azaleratzeko bai denboran etaespazioan irauteko.

Azken batean, egindako ikerketak,2 urteko haurrengan, psikomotrizitatealantzerakoan, eraikuntzan zentzu-mu-gimenezko ekintza ekintza sinbolikobihurtzeko lehenengo faseak erakus-

lar (Konp.). Angel Rivière. Obras esco-gidas Vol. III. Metarepresentación y Se-miosis (181-201. or.), Madril: MédicaPanamericana S.A, 2003.

- RIZZOLATTI, G. & SINIGAGLIA,C.: Las neuronas espejo. Los mecanis-mos de la empatía emocional, Bartze-lona, Paidós, 2006.

- TRAN-THONG: La théorie des atti-tudes de H. Wallon et ses conséquenceséducatives. Les sciences de l’éducation.(Spécial), 237-275, 1979.

- WALLON, H.: Los orígenes del ca-rácter en el niño. Los preludios del sen-timiento de personalidad. Buenos Ai-res, Nueva Visión, 1979.

- WALLON, H.: Psicología del niño.Una comprensión dialéctica del desa-rrollo infantil, Madril, Pablo del Río,1980.

- WALLON, H.: La vida mental, Bar-tzelona, Crítica, 1985.

ten ditu, eta, horrez gain, joerak, heda-tutako ekintza mailak eta eraikuntzagero eta maila sinbolikoagoetara era-mateko jarrera ere erakusten du.

Bigarren urteko eraikuntza azter-tzen hasiko gara orain, eta haurrak zer-tatik babestu behar duen aurkitzen ba-dugu, kontatuko dizuegu.•

Erreferentziak- OTEIZA, J.: Quousque tandem!

Ensayo de interpretación estética delalma vasca, Iruñea, Pamiela, 1963.

- RIVIÈRE, A.: Origen y desarrollode la función simbólica en el niño. In J.Palacios, A. Marchesi, eta C. Coll,(Konp.). Desarrollo psicológico y edu-cación, I. Psicología Evolutiva (113-130. or.). Madril: Alianza, 1990.

- RIVIÈRE, A. & SOTILLO, M.: Co-municación, suspensión y semiosis hu-mana: los orígenes de la práctica ycomprensión interpersonales.In M. Be-linchón, A. Rosa, M. Sotillo, I. Maricha-


Hezkuntza mundukopertsona guztien eskubidea

dela onartua dago. Zeregiten ari da hori lortzeko

1945ean, Unesco fundatu zutenherrialdeek konstituzio bat sinatuzuten, eta “berdintasunean oina-rrituta, hezkuntza pertsona guz-tien eskura jarri beharraz” jabe-tzen zirela adierazi zuten konsti-tuzio horretan. Harrezkeroztik,Unescoren zereginetako bat au-kera horiek egia bihurtzeko bene-tako ahalegina egitea izan da.Giza Eskubideen Adierazpen Uni-bertsalak ere halaxe dio: “Pertso-na orok du hezkuntza eskubidea”(26. atala). Urte asko pasatu diraordutik, eta asmo horri berorriheldu zaio urte horietan guztie-tan: pertsona bakoitzari ikastekoeta oinarrizko irakaskuntzaren

onurez gozatzeko aukera emateaeta ez ausaz gertatutako gorabe-herek horretarako bidea emandutelako edo pribilegioa delako,eskubide delako baizik.

Guztiontzako Hezkuntza Eskubideaguztion kontua da

Unescoren eta Nazio Batuen Era-kundearen barneko beste lau erakun-deren ekimenez (Unicef, Nazio BatuenHaurren Laguntzarako Funtsa; NBIP,Nazio Batuen Ingurumen Programa;UNFPA, Populazio Gaietarako Nazio

Batuen Funtsa; eta MB, Munduko Ban-kua), 1990. urtean, mundu osoko hain-bat herrialde Jomtien-en (Thailandia)bildu ziren, oinarrizko hezkuntzarakoestrategia bateratu berri bat onesteko.2000. urtean, 164 gobernu eta erakun-de ordezkari Dakarren (Senegal) elkar-tu ziren, hamarkada horretan oso gutxiaurreratu zela ohartuta, orduan hartu-tako konpromisoa berresteko eta Guz-tiontzako Hezkuntzaren sei helbu-ruak onartzeko. Hezkuntzari buruzkoikuspegi global bat islatzen dute helbu-ru horiek; besteak beste, haur txikiakzaintzea eta haur horien garapena lan-tzea nahiz gazte eta helduak alfabeta-tzeko eta bizitza aktiborako behar di-tuzten gaitasunak barneratzeko aukeraematea.

galdeidazue

?Marta ENCINAS-MARTÍN

DOKTOREA. UNESCOREN ORDEZKARIA


Hezkuntzari buruzko ikus-pegi global bat islatzendute helburuek; besteak

beste, lehenhaurtzaroko

haurrak zain-tzea eta haur

horien garapenalantzea nahiz gazte eta

helduak alfabetatzeko etabizitza aktiborako behar

dituzten gaitasunak barneratzeko aukera

ematea.

?Guztiontzako Hezkuntzaezinbestekoa da garatzeko

Hezkuntzak pertsona eta komuni-tate guztiei zabaltzen dizkie ateak. Guz-tiontzako Hezkuntzaren helburuak ezezik, 2000. urtean adostutako Milurte-ko Helburuak lortzeko ere oinarri-oi-narrizkoa da hori, horixe delako bideahaur, gazte eta helduei ondo funtsatuta-ko erabakiak hartzeko aukera emangodieten ezagutzak eta eskumenak hela-razteko, horien osasuna eta bizi mailahobetzeko eta ingurumen seguru etairaunkorragoa lortzeko. 1996an Delorstxostenak azaldu zuenaren ildotik, hez-kuntzak izaten, ezagutzen, egiten etaelkarrekin bizitzen ikasteko aukeraematen digu. Hau da, kalitatezko hez-kuntzak gizaki garen aldetik ditugunahalmenak ahalik eta gehien garatzekobidea ematen digu. Bakea, duintasuna,

justizia eta berdintasuna ardatz izangodituen mundu bat eraikitzea hainbatfaktoreren mende dago, eta, zalantzaizpirik gabe, kalitatezko hezkuntza dagarrantzitsuenetako bat.

Guztiontzako Hezkuntzarenhelburuak1. helburua. Haur txikien zainketa etahezkuntza zabaltzea

Elikadura okerra edo malnutrizioasufritzen dute munduan 5 urtetik behe-rako hiru haurretik batek, eta horrek,luzerora, kalte handia eragiten dio, baihezkuntzaren ikuspegitik eta bai LehenHezkuntza unibertsal bihurtzeko mun-duan egiten diren ahaleginen ikus-pegitik ere. Haur txikiei eskaintzenzaizkien arreta eta zainketetan aldeekjarraitu egiten dute, batez ere, familiendiru sarreren eta gurasoen heziketamailaren ondoriozkoek. Eskolaurrekoirakaskuntzan, matrikulazio tasak osotxikiak dira oraindik garapen bidean di-ren herrialdeetan (eskolaurrean, hau-rren % 36 doa eskolara batez beste).

2. helburua. Nahitaezko eta doako lehenhezkuntza eskaintzea guztiei

Garapen bidean diren eskualdee-tan, matrikulazioak gora egiten jarrai-tzen du Lehen Hezkuntzan, eta, arlohorretan, aurrerapen handiak egin diraSaharaz hegoaldeko herrialdeetan etaHegoaldeko eta Mendebaldeko Asian.Eskolatze zergak kentzeak izugarrizkoeragina izan du hainbat herrialdetan,Etiopian, Kenyan eta Tanzaniako Erre-publika Batuan, esate baterako. Halaere, doako Lehen Hezkuntza uniber-tsala ez da oraindik egia bihurtu, ez ho-rixe. Munduan, oraindik, 75 milioi haureskolatu gabe daude: horietatik % 55neskak dira, eta ia % 50 Afrikan bizi di-

Nesken artean, eskolarainoiz ez joateko arriskua

askoz ere handiagoa damutilen arteanbaino, eta eskolatu

gabeko nesken kopuruaegoera horretan daudenmutilena baino dezentehandiagoa da.

?

ra, Saharaz hegoaldeko herrialdeetan.Familia pobreetako haurrek, nekazari-tza inguruetakoek eta hirietako auzotxiroetakoek dituzte zailtasun handie-nak, bai eta talde pobreenetako kideekere.

3. helburua. Gazteei eta helduei begira,ikasteko eta eguneroko bizitzarako behardituzten gaitasunak eskuratzekoprogramak sustatzea

Gobernuek ez diete behar bestekolehentasuna ematen gazteek eta hel-duek ikasteko dituzten oinarrizko gai-tasunei eta beharrei. Bigarren Hezkun-tzaren hedadura eta kalitatea ez diraegokiak. Maila horretan gradua eskura-tzen duten gehienak zuzenean lanmundura doazela kontuan hartuta, go-bernuek, enplegatzaileek eta sindika-tuek kalitatezko irakaskuntza progra-ma teknikoak eta lanbide ikasketakoaklandu behar dituzte, eskolaren eta lanmunduaren arteko desorekak saihes-teko.

4. helburua. Helduen alfabetatze maila % 50 handitzea

Guztiontzako Hezkuntzaren hel-buruen barnean, helduen alfabetatze-an jartzen da arreta gutxien. Munduan,

pertsona helduen artean, 776 milioianalfabeto daudela kalkulatzen da.Gaur egun nabarmentzen ari diren joe-rek jarraitzen badute, 2015. urteanmunduan idazten eta irakurtzen ez da-kiten 700 milioi heldu egongo dira.Analfabetoen % 80 hogeiren bat herrial-detan bizi da, eta horietatik erdia bainogehiago, lau herrialdetan (Bangladesh,Txina, India eta Pakistan). Munduan al-fabetatu gabe dauden pertsonen arte-an, bi heren emakumeak dira oraindik.

5. helburua. 2005ean, hezkuntzan sexuenarteko parekotasuna lortzea, eta,2015ean, berdintasuna

Garapen bidean diren herrialdeeta-ko neska askok oraindik ere ez du hez-kuntzak eskaintzen dituen aukerez go-zatzeko modurik. Nesken artean, esko-lara inoiz ez joateko arriskua askoz erehandiagoa da mutilen artean baino, etaeskolatu gabeko nesken kopurua ego-era horretan dauden mutilena bainodezente handiagoa da. Gutxi gorabe-hera, herrialdeen bi herenek lortu duteLehen Hezkuntzan nesken eta mutilenarteko parekotasuna, baina, BigarrenHezkuntzan, soilik herrialdeen % 37klortu du helburu hori bera. Dirulagun-tza programei, komunitateetako senti-beratze kanpainei, zerbitzu higieniko-etan egin diren hobekuntzei, ikasleen-gandik gertu dauden eskola eraikineieta beste neurri batzuei esker, sexuenarteko desberdintasuna murriztu eginda. Hala ere, Saharaz hegoaldeko zen-bait herrialdetan eta Pakistanen, LehenHezkuntzan matrikulatutako 100 muti-leko 80 neska edo gutxiago daude.

6. helburua. Hezkuntzaren kalitateahobetzea

Lehen Hezkuntzan dabiltzan hau-rren kopurua izugarri hazi bada ere,haurrek ez dute jasotzen merezi dutenkalitatezko hezkuntza. Gaur egun, kali-tatezko hezkuntza da herrialdeen le-hentasun nagusia, nazioartean, eskual-deetan eta herrialdeetan eskolari atera-tzen zaion etekinari buruz egin direnebaluazioek argi erakusten baitute Le-hen Hezkuntzako haur askok, lehen

mailetan, ez dutela lortzen irakurketa-ren prozesuaz jabetzea; eta ezinbeste-koa dute hori ikasten jarraitzeko. Hez-kuntzaren kalitateari begira, alde na-barmenak daude, bai herrialde abera-tsen eta pobreen artean, bai herrialdebakoitzaren barnean. Asian eta Afrikangarapen bidean diren zenbait herrial-detan, ez dituzte nahikoa maisu-mais-tra, ez eta oinarrizko baliabideak ere:argindarra, ura, ikasmahaiak, aulkiaketa eskola liburuak, adibidez. Munduguztian, Lehen Hezkuntzako maisu-maistrak 27 milioi baino gehiago dira.Horietatik % 80k garatutako herrial-deetan lan egiten du. 10,3 milioi maisueta maistra gehiago beharko dira, 2015.urterako kalitatezko Lehen HezkuntzaUnibertsala lortu nahi bada.•

Gaur egun, kalitatezkohezkuntza da herrialdeen

lehentasunnagusia, nazio-artean, eskual-deetan etaherrialdeetan

eskolari ateratzen zaionetekinari buruz egin direnebaluazioek argi erakus-ten baitute lehen hezkun-tzako haur askok lehenmailetan ez dutela lortzenirakurketa menderatzea.

?


Bide eginean jarraitzen dugu zuen

ekarpenekin eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa duen edonoren

parte-hartzea gustu handiz hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa euskal

hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

berriakazaroa


“Ane, Monna, Oskola eta Karrama-rroi” antzerki taldeak eta “Kurkuluxe-tan” arte eszenikoen eskolak elkarta-sun egitasmo berria aurkeztu dute. Izanere, antolatzaileen esanetan, “antzerki-gintza ez da adierazteko tresna artisti-koa soilik, pentsamendua, ideiak, bizi-penak, sentsazioak eta sentimenduakpartekatzeko ere balio du”.

Elkartasuna nori adierazi aukera-tzeko garaian, hainbat gai hartzen di-tuzte kontuan: Euskal Herriarekikohurbiltasun historikoa, transmititu nahidiren balioekiko identifikazioa, arlo so-zialean eta kulturalean elkarri zerbaitekartzea… Azken finean, bi herrien ar-teko haurren adiskidetasuna sustatzeada helburua. Horrela, egitasmo hone-tan Kubarekin jarriko dira harremane-tan eta bi herrialdeen arteko elkartasu-na landuko dute.

Parte hartu nahi duten ikastetxeekeginda, “Adiskidetasunaren liburuak”sortuko dira, eta hara eramango dira

Keinuka mugaz gaindi… Kubaraino!2010-2011 ikasturteko elkartasuna

haien aurkezpenak gauzatzeko. Han-goek egindako beste liburu batzuekintrukatuko dira, hemengo ikastetxeetanhaien lanak ezagut ditzaten. Horrekinbatera, hainbat bitarteko erabiliz, hau-rren arteko harremana erraztu nahi da.

Parte hartzeko eman beharrekopausoak

Parte hartu nahi duen eskolak, ikas-tetxeak edota ikastolak jar daitezela ha-rremanetan antolatzaileekin. Denaden, ondoren agertzen diren oinarriakbete behar dira.

Oinarriak- Izena emateko epea: azaroaren

24a.- “Adiskidetasun liburua”: 8-12 urte

bitartekoek egin ahal izango dute. Ga-bonak aurretik amaituta egon behardu. Harremanetarako hizkuntza grafi-ko-bisuala izan behar du (argazkiak,marrazkiak...). Behin izena emanda,

erreferentziazko gidoi bat pasatuko da.- Ikastetxe bakoitzak, gehienez, hi-

ru liburu egin ahal izango ditu.- Parte hartzen duen ikastetxe ba-

koitzak 200 euroko diru laguntza jarri-ko du.

Informazio gehiago:[email protected] Tel.: 662 472 746

Identitate sexualaTransexualitatea

Herriko ondare kulturala transmititzen3 unitate didaktiko aurkeztu dira Arrasaten

Azaroaren 13an, larunbata, “Hezkuntzan Aniztasun Afektibo-Sexuala” jardu-naldia egingo da Donostiako Berritzegunean .

Hiru bloketan sailkatuko da jardunaldia: 1. Oinarrizko teoria (erreferentzia-hitzak, sexuari buruzko aldagaiak, se-

xuazioaren logika). 2. Sexologia ebolutiboa (nerabezaroa eta bere papera hezkuntza afekti-

bo-sexualean). 3. Proposamen metodologikoak (gelan eta taldean, aholkularitza).Hizlaria: Silberio Sáez Sesma. Amaltea sexologia eta psikoterapia institu-

tuko psikologo-sexologoa.Ordutegia: 10:00-14:00 eta 16:00-18:00. Prezioa: 10 euro

Informazio gehiago: [email protected] edo 943 468 516

Arrasateko Udalak, herriko ikaste-txeekin eta Hik Hasirekin elkarlanean,herriko ondare kulturala transmititze-ko 3 unitate didaktiko argitaratu berriditu. Lehen Hezkuntzari begira 6 unita-teko bilduma egiteko asmoa du, ikas-turte bakoitzerako bana. Horrela,oraingo horiei beste hiru gehituko zaiz-kie. Haiek, 2011ko maiatzerako presta-tuko dituztela uste dute.

Unitate bakoitzak, gainera, bere gi-da didaktikoa darama, hezitzaileei la-guntzeko asmoz.

Ikastola mugimenduaren azken be-rrogeita hamar urteotako ibilbide opa-roa jorratzen duen liburua -Ikastola mu-gimendua. Dabilen herria- kaleratu be-rri dute Euskaltzaindiak eta Ikastolen El-karteak Jagon bildumaren barruan.

Liburu horretan, pasa den mende-ko lehen erdialdeko esperientziak bai-noago -horiei buruz zenbait zertzeladaere eskaintzen dira-, Frankoren dikta-durapean abiarazi zen ikastola mugi-

“Ikastola mugimendua. Dabilen herria” liburuamenduaren hastapenak, nahiak, ezi-nak, ilusioak, eztabaidak eta batez erebilakaera jasotzen dira, besteren arte-an, ibilbide horretan bidelagun suerta-tu diren hainbaten testigantzak harilka-tuz eta haritzat hartuz.

Herri borondatearen islaEuskararen eta euskarazko irakas-

kuntza, euskalkiak eta euskara batua-ren auzia, laikotasuna, Frantzian eta Es-

painian azken berrehun urtetan inda-rrean egon diren Hezkuntza Sistemenaldamenean eredu propio bat hezur-mamitzeko borondatea, proiektuak,eztabaidak, zatiketa mingarriak, iritzikontrajarriak, testuinguru politikoareneragina, ... nahiak eta ezinak ... ustezutopikoak diren xedeetara hurreratze-ko hainbat herritarren borondate irmoaislatzen du liburuaren edukiak. Izanere, ikastolak herriaren isla ere badira.


* Myrtha Hebe Chocler. Buenos Aireseko (Argentina)Psikomotrizitate Eskolako zuzendaria. Psikologian eta Fonoaudiologian doktorea den emakumeargentinar hau Fundari (Umeen Eskubideen Aldeko Fundazioa)erakundeko zuzendaria da. Kargu bera du Buenos Aireseko(Argentina) Catamarcako Unibertsitate Nazionaleko UmeenGarapenaren Arreta Goiztiarraren ikasketetan.- Mugimendu askatasunaren garrantzia subjektibitatearengenesi goiztiarrean. Haren baldintzak eta arriskuak.

* Elena Herran. EHUko irakaslea. Maistra,Psikomotrizitatean espezialista eta Psikologian doktorea.Urteak daramatza haur txikien ikerketak egiten. - Jauzia, otsoa eta etxetxoa. 2 urtekoekin egindakoesperientzia.- Egoeren hausnarketa. Arrastaldeko saioan.

informazio osoa eta izena emateko aukera: www.hikhasi.com943 371 408

HAUR TXIKIEN MUGIMENDUARENBEHAKETA

JardunaldiakAzaroaren 5ean (ostirala) DURANGON. Zugaza zineman Azaroaren 6an (larunbata) DONOSTIAN. EHUko Ignazio Maria Barriolan (aularioa)

Zure helbide elektronikoan Hik Hasiri buruzko azken berriak eta hainbat albiste jaso nahi badituzu, gure buletin elektroni-koan harpidetu besterik ez duzu egin behar. www.hikhasi.com web orrian izena eman, eta etxetik mugitu gabe jasoko duzuHik Hasiren berri!

Gure buletin elektronikoa jaso nahi al duzu?

Datorren hilabeteko eztabaidarako galdera...>>> Berdina mantenduko da.

Hik hasiren web gunean dugun EZTABAIDAGUNEA paperera ekarri dugu. Hilero, web orrian jasoko ditugun iritzienlaburpena izango duzue eta baita hurrengo galdera zein izango den ezagutzeko aukera ere. Hona hemen azkeneztabaidak utzi diguna...

>>> Seaskako ikastolei ikastetxe pribatuen trataera eman nahi die Philippe Rey prefetak, lagundu nahi dutenherriko etxeak mehatxatuz. Seaskako Paskal Indo lehendakariak, aldiz, beraiek zerbitzu publikoa betetzen duteladio. Eta, zuk zer diozu?

>Kalitatezko zerbitzu publikoaSeaskak zerbitzu publikoa betetzen duela ezin da ukatu. Iparraldean, irakaskuntza euskaraz eskaintzen duten eskola bakarrak

dira Seaskakoak. Denok garbi dakigu bizi garen egoeran euskaraz ikasten ez bada, ez dela euskara maila nahikoa hartzen. Horre-gatik, Seaskak betetzen duen zerbitzu publikoak finantzaketa aldetik ere, trataera publikoa jaso behar du. Mikel E.

>Betikoan gaudeBai, betikoan gaude. Ez da zuzena publiko eta administratibo hitzak baliokidetzea. Publiko, herriarena zena, administrazioa ja-

betu da. Horrela, publiko esatean, badirudi administrazioa esaten ari dela. Bi kontzepuak oso desberdinak dira. Administrazioa-rena izan liteke eta ez bete zerbitzu publikoa. Hau da, ez izatea herritarren onurako edo bere zerbitzurako. Adibide mila daude, nor-beraren ingurura begiratzea besterik ez dago.

Hemen, Euskal Herrian, zenbat iniziatiba herritar, herritarren zerbitzura sortuak, pribatuak kontsideratzen dira. Herritarren zer-bitzura sortu, ahalegin handia eginda, inongo interes pribaturik gabe, eta administrazioaren jabetza ez duelako pribatutzat jotzenda.

Gure herriak beste eredu bat behar du; dinamikoa, iniziatibari eta zerbitzu publikoari bidea emango diena. Ainhoa Urko

>“El Mundo” egunkariaren ziria“El Mundo” egunkariak bere orri digitalean inkesta bat jarri du. Han, Seaskari Eusko Jaurlaritzak lagundu behar dion ala ez gal-

detzen du. Une honetan, inkestaren emaitza hauxe da: % 96 bai eta % 4 ez. Ez dakit zer asmorekin egin duen inkesta aipatu egunkariak, baina ikastolak berriro ere erasotzeko tresna nahi bazuen, ez zaio

batere ongi atera. Dena den, helburua euskal hezkuntza erasotzea bada, beste trikimailu eta bide batzuk erabiliko dituela ziur izan. Seaskaren kasuan, garbi dut Hegoaldetik lagundu behar zaiela, Frantziako estatu txobinistak eta zentralistak ikastolen norma-

lizaziorako trabak jarriko baititu. Hegoalden ikastolen egoera ez badago normalizatua, zer esan Iparraldean, ala, antzeko egoeratan al daude? Maite E.


argitalpenak

Otso gosetuaAmaia Hennebutte / Lontxo Yriarte

IKASHiru Otso izeneko trilogiako ipui-

netako bat da. Otso, tripontzi samarrada eta benetako oilaskoa jan nahi luke,eta saiatzen da, baina jendarte moder-no eta hiritarrean ez da horren erraza. 6urtetik gorako haurrentzako modukoada eta www.ikas.org/hiruotso.phpweb orrian ahozko bertsio musikatuaeta ustiapen pedagogikorako proposa-mena aurki daitezke.•

Egiteko prest! Gurasoentzako aldizkaria

LEA-ARTIBAI AMANKOMUNAZGOALea-Artibaiko gurasoentzako aldiz-kariak autoestimua hartzen du gaibakartzat udazkeneko alean, me-mentuz, azkena izango dena. 0-5, 6-11, 12-18 urte bitarteko neska-mutilenezaugarriak kontuan hartuta adituekargibide langungarriak ematen dietegurasoei.www.lea-artibai.org weborrian eskuragai.•

Katalina kontalariaIñaki Zubeldia / Estibalitz Jalón

PAMIELAMendiko belaze batean txitxar za-

har bat bizi zen, Katalina. Oso berritsuazen eta aintzinako istorioak kontatzenzizkien bere bizilagunei. Ipuinak Hau-rrentzako Euskarazko Album Irudidu-netarako III. Etxepare beka irabazi zueneta uda hasieratik dago liburudendetan.Estibaliz Jalonen marrazkiekin girotzenda.•

Ni naizen guztiaArrate Egaña / Mari Mar Agirre

EREINEgunean zehar, inguruak bultzatu-

ta, gure nortasunak aldaketa asko iza-ten ditu. Goizean logure nagonean,ikastolako lehen orduan ezin esnaturiknagoenean, ahulen defendatzaile etatripontzia ere izaten naiz, parkeko jolasguztietan aktore,…guztiak nire ba-rruan daude. Sasi Guztien Gainetiksaileko 21. liburua, Mari Mar Agirrekilustratuta. •

ArbelaHezkuntza aldizkari

BARAKALDOKO BERRITZEGUNEA

Barakaldoko Berritzeguneak iaz

“Lan kooperatiboa, elkarrekin hobeto”

izenburupean antolatu zituen 23. jar-

dunaldi pedagogikoetan aurkeztutako

hitzaldi eta esperientziak bildu dira 42.

ARBELA honetan: Aurreko aleak beza-

la, www.bgune04.net web orrian

ikusgai dago. •

Amaia LapitzKatixa Agirre

ELKARAmaia Lapitzek ama arkeologoa la-

gundu beharko du Palenquera, Mexi-kora. Bertan, deskubrimendu izauga-rria egingo du: aztarnategiko zuzenda-riaren gorpuarekin egingo du topo. Po-liziak gauzak argitzeko baino interesgehiago daukanez errua indigena za-patistei leporatzeko, Mario izeneko la-gun egin berriaren laguntzaz kasua ar-gitu beharko du gure protagonistak.•


... nora joangogara?

Itsas EskolaLekeitioko “Trinkete Etxea” aterpetxean

Trinkete Etxea aterpetxea Lekei-tio udalerri zoragarriaren erdialdeandago.

Lekeitioko aterpetxeak hainbatgairi buruzko ikastaroak eskaintzenditu, egun batetik bostera bitartekoegonaldietan:

• Arrantza. Itsas eskola, arrantza-ren mundua eta horren ingurua; tekni-ka eta ogibideak, lehengo eta oraingoekonomia eragina.

• Historia.Gure herriaren historiazjabetzea eta bizitzea, portuak Lekeitionizan duen eragina.

• Kultura, ohiturak eta euskara.Ohiturak ikertzea eta horietaz goza-tzea, gure kirolez jabetzea eta haietanaritzea, gure kultura ikastea eta bizi-tzea...

Helburuak- Euskal Herriko kostaldeko herrie-

tako ezaugarriak aztertzea. - Kostaldeko paisaiak eta hango

elementuak ezagutzea. - Gizakion jarduerek kostaldeko

ekosistemetan dauzkaten eraginakezagutzea.

- Paisaia “irakurtzen” ikastea.- Lekeitio inguruko ekosistema

esanguratsuenak aztertzea (padurak,hondartzak, itsaslabarrak, kantauriarartadia…).

- Kostaldeko herrietako jardueraekonomikoak lantzea, “harrapaketa,eraldaketa eta salmenta” prozesuakulertzeko.

- Lekeition burutuko duten egonal-dian euskaraz (Lekeitioko hizkuntzanagusia) bizitzea.

- Egonaldian, dinamiken bitartez,talde kohesioa, integrazioa eta elkarbi-zitzarako jarrera egokiak lantzea.

- Kostaldeko herritarren bizimo-duak ezagutzea.

- Lekeitioko arrantza azpiegiturakezagutzea.

- Lekeitioko historiak herriko pai-saian utzi dituen aztarna nagusiak uler-tzea.

- Lekeitioko ondare artistiko eta his-torikoa ezagutzea.

- Uraren indarra energia bihurtzekogizakiak erabili dituen moduak bertatikbertara ezagutzea.

- Ingurunearekiko eta garapeniraunkorrarekiko atxikimendua lan-tzea.

- Desberdinak diren hizkuntza, he-rritar, bizimodu, ohitura eta kultureki-ko errespetuzko jarrerak sustatzea.



56 lagunentzako lekua dauka, 2, 4, 5, 6 eta 7 lagunentzako logeletanbanatuta. Bi solairuetan, gizon eta emakumeentzako bainugela bateratuakdaude.

Aukerak: ostatua eta gosaria, mantenu erdia eta mantenu osoa.- Elbarrientzat egokituta. - Txartel bidezko ordainketa.- Egongela.- Garbilekua. - Jarduera gelak. - Internet gela. - WIFI-a dohainik aterpetxe osoan.- Hondartza eta igerilekua.- Kirol pista. - Janari zerbitzua.

iEusebio Mª de Azkue, 548280 Lekeitio - BizkaiaTel.: 902 540 450ttrriinnkkeettee@@ssuussppeerrggiinnttzzaa..nneettwwwwww..ttrriinnkkeettee..nneett

Oharrak:

TTRRIINNKKEETTEE EETTXXEEAA

Hezkuntza programakHezkuntza programak ziklo bakoi-

tzerako eskola curriculumetik aterata-ko helburuetan oinarritzen dira. Eskolaetapa bakoitzak dagokion une eboluti-boaren araberako jarduera bereziakedukiko ditu:

Hezkuntza jarduerak: lantegiak,ikerketa teknikak...

Bisitak: arrantza ontzia, kontserbalantegia, eraikin bereizgarriak...

Animazioa eta astialdia: atari za-baleko jokoak, lantegiak, antzerkia...

Hezkuntza programak diziplinaanitzeko taldeak garatzen ditu, eta tal-dekideak euskaldunak dira, gizartezein hezkuntza arloko prestakuntzakdituzte (pedagogia, irakasle ikasketak,animazio soziokulturala), abentura ki-roletan dira adituak eta proiektua abe-rastu egiten dute, espezialitate bakoi-tzetik egindako ekarpenen eta talde la-naren bitartez.

Ikastetxeei egokitutako progra-mak

Lekeitioko Trinkete Etxea aterpe-txeko “Itsas Eskola” programak berrita-sun nabarmenak ekarri ditu: batetik,Hondarzabal Hondartza Museo Itsa-sontzian sartu direnak, eta, bestetik,programako berrikuntzarik nabarme-nena, Santa Katalina Interpretazio Zen-tro berria bisitatzeko aukera.

Ikastetxeen interesen araberakoprograma bereziak ere presta daitez-ke.•

Ikastetxeei egokitutako programakLekeitioko Trinkete Etxea aterpetxeko “Itsas Eskola” programak berri-

tasun nabarmenak ekarri ditu: batetik, Hondarzabal Hondartza MuseoItsasontzian sartu direnak, eta, programako berrikuntzarik nabarmenena,Santa Katalina Interpretazio Zentro berria bisitatzeko aukera.

Ikastetxeen interesen araberako programa bereziak ere presta daitezke.

Balioetan oinarritutako hezkuntzaIkastetxean eta ikasgeletan bizikidetza lantzeko premia zegoela adiera-

zi zuten ikastetxeek, eta, ikuspegi integraletik, eskaera horri erantzutea duhelburu hezkuntza mota honek. Horretarako, inplikatutako ikastetxeeta-ko taldeekin lan egiten da.

PPRROOGGRRAAMMAAKK


atzeko atetik

*

Urari harrika

Ikastolara bidean harrika. Errekakourari, Etxetorreko kristalei edota elka-rri. Ainhoa, Eneko eta hirurok. Hori dagogoan dudan lehen borobila, lehentaldea. Galtza motzak eta Legazpi,mundu. Kimu Berri ikastola; izena etaizana.

Hurrengo borobila, gela izan zen,gelakideak. Errekreoan, patioko oiha-nean, taldearen abaroa gelakideek es-kaintzen zuten. “Beste gelakoak” arrotzbaziren, zer esanik ez “handiak”. “Txi-kiak” ez ziren existitzen. Bihurrikeriagenuen lanbide; Andereño Karmeleaingeru goardako.

Beste borobil kontzentriko bat:OHOn, harriduraz, maila ezberdineta-ko jendetza. “Ikastolakoak” talde hura

handitzen zihoan, munduarekin bat.“Domingo” edo “La Salle”koak areriobaino etsai genituen; Zumarraga-Urre-txuko ikastola ere bazela erakutsi zigunfutbitoak. Batzen gintuen “ikastola”baino, banatzen gintuen herritartasunazen orduan nagusi. Kimu Berri Haztegibirbataiatu zuten gero; harrobi. Bertso-lari batzuk ikusi genituen behin JoxeMarik ekarrita.

Lehen harrikadatik, uretako boro-bilek indarra galdu zuten. Lizeo ga-raian, taldea eta lagunak ikastolarekinlotzen zituen zera lausotzen joan zen;bizipena oroitzapen gisa lurmentzen.Garaialdetik garaiz alde egin eta gutxi-ra, ikastola, nagusiki, kurtsokide izan-dakoekin, irakasleekin eta euskarare-kin lotzen nuen; atzekoz aurrerako hu-rrenkeran baina. Finean, ikastola oro-korragoaren azpimarra indartu zen,herriaren izen edo aurpegi zehatzez ha-rago. Kilometroak festa batek Legazpininoiz izan den jendetza handiena para-tu zigun begibistan. Neuk 2.600 kilo-metroko joan-etorria egin nuen aste-buru hartan.

30na laguneko 3 gela izan ginen.Maskor hartan bazen perlarik, bazenprendarik. Asier, Yago, Unai... orduko-ak dira. Facebook gabeko lagunak. Ize-naren aurretik “Andereño” zuten Ke-txus, Karmele, Arantxa, Kontxi, Loli,Lurdes... haiek guztiak ere ez dauzkatahazteko. Ezta geroagoko Joxe, Maria-jesus, Arantxa, Asun eta konpainia ere.Gerora “maixuago” ikusi eta aitortu di-tut, maixu-maistra nituen garaian ber-tan baino. Bitxia, jaurtitako harria urpe-an ezkutatzean zein ederra den pentsa-tzea bezala da.

Lehen harrikada, euskarari betikolotu gintuena, gurasoena izan zen. Gu-re aitak burlaizez “Bai euskarari!” esan-da mozten gintuen, diglosiak gaztela-nia mingaineratzen zigunero. Gureamaren euskara azkoitieratik euskaño-lera lerratzen denean ere, ironia jaso-tzen du. Finean, txiki-txikitako oroitza-penak, itzuliko ez den hazkuntza etahezkuntza garai bat. Orduko zirkulukontzentrikoak, dabilen harria eta he-rria, Abusun dabiltza orain. Bilbo han-di-handian. •

Joseba BARANDIARANEKONOMILARIA

Beste garrasi bat bota nahirik dabiltza haurrak: “jolasak maite dituztenirakasleak nahi ditugu”.

Imanol Urbieta

“Ahozko hizkuntza lantzen”25. monografikoa kalean

Harpidetuz gero,monografiko honekin batera

aurreko beste monografiko bateta Baliabideen Gida DOAN

Documents

ELKARRIZKETA: ANA EIZAGIRRE• ESPERIENTZIA ......gainditu eta lanbideak zabaldu nahi di - tugu”, nabarmendu du Iñaki Mujika Ikaslaneko ordezkariak. Bi egituren arteko elkarlanaren