en

Leeman van de TROS

ra tie 2 april1976

..

Onder/ in ge Ziekteko-stenverzekering Maatschappij

"Het Noorden" w~a. KANTOOR: HOORNSEDIEP WZ 131 - GRONINGEN P_OSTADRES: POSTBUS 8020 - GRONINGEN TELEFOON: 050- 260410 (4 LIJNEN)- b.g.g. 050 - 772766

Inderdaad, een zeer unieke en aantrekkelijke vorm van Ziekte-kostenverzekering (uiteraard voor onverplicht verzekerden) met een dekking op basis van 100 procent van :

* Huisartsenhulp en Apothekerskosten * Specialistische hulp, waaronder begrepen kaakchirurgische ingrepen * Bevalling en kraamzorg volgens de algemene richtlijnen en tarieven van

de K.L.O.Z.

* Ziekenhuisverpleging (inclusief alfe bijkomende kosten) laagste 3e klasse of klasse 28

* Sanatoriumverpleging * Verpleging in Psychiatr ische Inrichtingen, Revalidatie-inrichtingen en In-

richtingen voor Epileptici

* Ziekenvervoer per taxi of ambulance * Nierdialyse thuis en polikliniek in Ziekenh~is

* Uitwendige geneeswijzen, zoals massage, heilgymnastiek, hoogtezon-behandeling, bestralingen enz.

* Fysische therapeutische hulp * Prothesen ter vervanging van ledematen (naar normen en tarieven Vereni-

ging Orthobanda)

* Spraaklessen n.a.v. operaties aan keel en stembanden

ONZE JARENLANGE SPECIALISATIE IS UW GARANTIE.

KIES HET NOORDEN VOOR EEN VEILIGE ZEKERHEID.

, . ' l -

' -

2 . - ' . -

Leeftijdsgrens bij toetreding 55 jaar.

Verzekeringsgebied : Neder-land en Europa .

Groepsverzekeringen, op Col-lectieve Basis mogelijk.

Aantrekk~lljke en redelijke premies. Berekening naar ·omslag (winstoogmerk uitge-sloten) . Omslag voor kinde- • ren Vm 21 jaar: § van de omslag voor volwassenen. Omslag voor studerende kin-deren van 22 tot 27 jaar : ~ van de omslag voor volwas-senen . Geen omslag vanaf het· 4e kind beneden de 22 jaar. Toeslag voor verzeke-ring rnet 2e kl . ziekenhuis-verpleg1ng 25 %.

Het Noorden opent voor U haar grenzen. U kunt onge-frankeerd volledige inlichtin-gen aanvragen als U adres-seert: Antwoordmachtiging 1039 - Groningen. Schrijf s.v.p, onder ref .: Vrijheid en Democratie

Schrijf! Informeer! en

·Overtuig U!

Het CDA- programma Met de presentatie van een ontwerp-ver-kiezingsprogramma lijkt de totstandko-ming van het CDA weer een stap gevor-derd. Maar of straks KVP, ARP en CHU als één partij de Kamerverkiezingen in zullen gaan is en blijft de grote vraag. De situatie is merkwaardig en gecompli-ceerd. In het CDA-bestuur, waarin de drie partijen zijn vertegenwoordigd, heeft men elkaar kunnen vinden in een ontwerp-verkiezingsprogramma. Dat betekent dat twee regeringspartijen (KVP en ARP) het eens moesten worden met een oppositie-partij (CHU) over de kern van het voor de volgende regeringsperiode gewenste kabi-netsbeleid. Dat is blijkbaar. althans binnen het CDA-bestuur, gelukt. Als drie partijen samen één verkiezings-programma onderschrijven, dan moet de logische consequentie daarvan zijn dat er ook één lijst van kandidaten voor de Ka-merverkiezingen komt. Zou men wel met hetzelfde programma maar met verschil-lende kandidatenlijsten komen, dan maakt men daarmee duidelijk dat het programma ruimte laat voor fundamenteel verschillen-de interpretaties. Je zou zeggen dat zoiets niet kan, of op z'n minst dat het niet de bedoeling kan zijn. Toch wringt precies daar de schoen. Voor-al uit de voorwaarden. die het bestuur van de ARP heeft gesteld, is overduidelijk dat deze partij bevreesd is voor een andere interpretatie van het CDA-verkiezings-programma door met name de CHU, dan haar zelf voor ogen staat. Het ARP-be-stuur wil dan wel het kabinet-Den Uyl niet tot inzet van de verkiezingen maken, maar het wil in de verkiezingscampagne toch wel het gevoerde kabinetsbeleid voor zijn verantwoording kunnen nemen. Met andere woorden: deCHU-pijler in het toe-komstige CDA mag - zwak uitgedrukt -niet op de voorgrond treden met felle kri-tiek op het beleid van het kabinet-Den Uyl en zeker niet op het beleid van de christen-democratische bewindslieden daarin. We moeten. gelet op die vrees van de ARP. aannemen dat men met het CDA-programma in de hand het beleid van het kabinet-Den Uyl zowel kan verdedigen als bekritiseren. Dat brengt ons tot de con-clusie dat het CDA-programma een ty-pisch confessioneel programma is : je kunt er alle kanten mee uit.

I Het is dan ook niet zo verrassend dat Wie-gel heeft kunnen constateren, dat de VVD met dit CDA-programma wel uit de voeten zou kunnen komen. Er zitten elementen in die ons niet zo goed bevallen, maar het kan zeker een basis voor gesprek en on-derhandelingen zijn. Het komt ons voor dat de PvdA méér moeite met het CDA-programma zal hebben dan de VVD, maar het zou voorbarig zijn te veronderstellen dat PvdA en CDA elkaar op basis van het CDA-programma beslist niet kunnen vin-den. In het CDA-programma wordt gesteld dat de overheidsuitgaven in de komende ka-binetsperiode met niet meer dan 0, 7 pro-cent zouden mogen stijgen. De PvdA ac-cepteert met moeite één procent, de VVD propageert de nul-lijn. Het gaat er daarbij niet om meteen in het eerste jaar op het door de verschillende partijen gewenste percentage uit te komen. Doorslaggevend is het streven naar een gemiddeld per-centage over vier jaar en vooral de filo-sofie van waaruit men tot de conclusie komt dat beperking van de stijging der overheidsuitgaven wenselijk is. Dat be-tekent dat natuurlijk gepraat kan worden over decimalen achter de komma en over spreiding van de zo noodzakelijke bezui-nigingen. Voor de VVD bepaald positieve punten uit het CDA-programma en voor de PvdA moeilijk te·verteren zaken zijn bijvoorbeeld het streven om de onderhoudskosten van eigen woningen voor de inkomstenbe-lasting weer aftrekbaar te maken en de constatering dat bij het vaststellen van de defensie-uitgaven uitgegaan moet worden van de defensienota van twee jaar ge-leden, die de VVD als een minimum ziet. Het CDA-programma is een politiek in-teressant stuk. Maar de vertaling ervan voor de praktische politiek moet nog ge-beuren, in de eerste plaats door de chris-ten-democraten zelf.

•

Ph. C.la Chapelle, hoofdredacteur

'

Door onze parlementaire redacteur

Portl1ei II(~-~ ''/ttit:l-s

Mr. van Riel in Eerste Kamer over defensiebeleid

Tijdens het defensiedebat in ; de Eerste Kamer, vorige week gehouden, heeft. de voorzit-ter van de VVD-fractie, mr. H. van Riel, vastgesteld dat defensie al heel veel jaren duidelijk is achtergebleven in het leggen van fundamenten, in het bijzonder wat betreft de continuïteit. De legerlei-ding weet niet waar zij aan toe is.

.. Ik deins er helemaal niet voor terug", aldus Van Riel, .,te zeggen dat er manco's waren op materieel gebied in het defensiebeleid ook voor-dat dit kabinet aan de beurt kwam, ook toen er kabinetten waren, waarin de VVD voor het defensiebeleid een vrij rechtstreekse verantwoor-delijkheid droeg. Onder de ka-binetten Biesheuvel en De Jong kon men echter altijd hopen op een aanvulling, wanneer het beschouwen van de wereldpolitieke en stra-tegische positie daartoe aan-leiding gaf, wanneer logische en klemmende argumenten aangevoerd werden waarom uitbreiding van de landsverde-diging noodzakelijk was". Van Riel zei de indruk te heb-ben dat een deel der thans functionerende ministers (hij maakte uitdrukkelijk een uit-zondering voor minister Vre-deling en staatssecretaris Ste-merdink) .. niet sterk is gepor-

'lijkse huurwaarde wordt be-paald door vergelijking met de voor huurwoningen bereken-de jaarlijkse huurwaarde van woningen van dezelfde soort of de meest nabijkomende soort in de:zelfde of in een na-burige soortgelijke gemeente. De staatssecretaris vindt het niet op zijn weg liggen de met de uitvoering van een ver-ordening belaste organen er-op te wijzen dat zij de ver-ordening al dan niet juist

Minister Vredeling

teerd vo01' het brengen van aanzienlijke geldelijke offers ter dienste van de weermacht wanneer het om het beschou-wen van prioriteiten binnen het nationaal verband gaat.

Dat is", zo zei hij, .,het on-plezierige element".

.,Het is de vraag", vervolgde Van Riel. .,of de argumenten die door de technici en ook door mij en anderen worden aangevoerd om uit te breiden

hebben toegepast. Wel is hij bereid een afschrift van de gestelde vragen met de daar-op gegeven ~ntwoorden ter kennis van het gemeente-bestuur van Maastricht te brerigen. Tenslotte merkt hij op dat het iedere belasting-plichtige vrij staat om tegen zijn belastingaanslag bezwaar in te dienen bij burgemeester en wethouders en eventueel in beroep te gaa.n bij het ge-rechtshof. e

strikt op hun zakelijke, mili-taire en internationale beteke-nis worden bezien, of dat ar-gumenten van binnenlandse politieke aard, zo men wil met het oog op de toekomst van Nederland, een grote rol

enorme offers brengen zonder de bedoeling om te zijner tijd

1 iets met dat leÇJer te doen.

1 speelden. Ik geloof daarom

· dat wat Nederland betreft het perspectief door vele mili-tairen somber wordt gezien als de tegenwoordige rege-ringscoalitie zich na de vol-gende verkiezingen mocht

, trachten te perpetueren. Maar · dat is misschien niet zo waar-

schijnlijk wanneer men de op-merkingen in het CDA-pro-gramma volstrekt ernstig moet nemen".

..1 k heb geen reden om dat niet te doen", aldus Van Riel, .,maar bij wijze van interpre-tatie is altijd veel mogelijk".

Uitvoerig besteedde Van Riel aandacht aan de plannen van de Sovjet Unie in meer alge-mene zin . .,De minister doet alsof wij in onzekerheid over die plannen kunnen verkeren,

1 maar dat is zeker niet het ge-val". Hij bracht in herinnering dat de Russen ongeveer tien , procent voor hun defensie · uitgeven. .,Ik kan niet be-grijpen", aldus Van Riel, .,dat iemand gelooft dat zij die·

Anderen denken er anders over, maar ik meen dat dit .,doen" een rechtstreekse aanval op Centraal Europa zal inhouden".

De Sovjetacties zullen, meent Van Riel, voor het uitoefenen van druk vóór alles gericht worden op het achtefland en wel daar waar men de minste weerstand en het grootste effect verwacht . .,Dat kan ge-makkelijk Nederland zijn, na alles wat zich hier langzamer-hand heeft afgespeeld". Uit het betoog van Van Riel bleek dat hij vooral een ve.el grotere luchtverdediging noodzakelijk vindt. Van het voortreffelijke nieuwe Oerlikon-Philipsge-schut zouden wij veel meer moeten hebben en de studies over de Roland 11 zouden in een aanzienlijk sneller tempo tot resultaat moeten leiden.

Van Riel besloot zijn rede in de Eerste Kamer (een van de laatste, die hij daar gehouden heeft) met de opmerking:

.,Wensdromen, al dan niet partij-politiek geïnspireerd, zijn er voldoende. Praatjes vullen geen militaire gaatjes".

•

BY. Makelaarskantoor "GEMAKO" o.g.

NASSAUPLEIN 33- 's-GRAVENHAGE- TEL. 601907

Aan- en Verkoop Onroerende.Goederen.

Beheer.

Alle verzekeringen.

Op de algemene ledenver-gadering van onze partij in Rotterdam werd een binding van de VVD met de Liberale Omroep bijna eenstemmig verworpen. Tijdens het debat over die kwestie, werd de klacht geuit dat AVRO en TROS te weinig aandacht zouden besteden aan het liberale geluid, in het bijzonder de VVD. Over die klacht en over de kansen van een eventuele liberale omroep in ether-

land sprak onze redacteur Victor Hafkamp met de heer M. J. Keyzer. voorzitter van de AVRO en drs. L. J. Lee-man, algemeen directeur van de TROS, beiden lid van de VVD. De heer Keyzer (64) werd in 1971 benoemd tot voor-zitter van de AVRO. Daar-voor was hij onder meer staatssecretaris van verkeer en waterstaat in de kabi-netten Marijnen en De Jong. Ook was hij voorzitter van de commissie buitenlandse politiek van de VVD en hoofdbestuurslid van de Europese Beweging. De heer Leeman (40) is sinds 1975 algemeen direc-teur van de TROS. Voordien was hij rector van het A. Roland Holst-college in Hilversum. De heer Leeman studeerde sociale geografie.

AVRO-voorzitterM.J. Keyzer:

Aan.daeht voor VVD va]

De algemene ledenvergadering van de VVD heeft met zeer grote meerderheid een binding van de partij met de LRTO verworpen, maar deze zendgemachtigde in spe wel alle succes toegèwenst bij haar streven het liberale geluid in de ether te versterken. Wat is daarop uw reactie als liberaal en als voorzitter van de AVRO?

In de eerste plaats zou ik wil-len zeggen dat mijn reactie als liberaal - en dat ben ik al heel veel jaren - niet staat tegenover die als voorzitter van de AVRO. De VVD en de AVRO zijn natuurlijk heel ver-schillende organisaties maar gelukkig is het niet zo dat ik een ander jasje moet aantrek-ken om als voorzitter yan de AVRO te kunnen spreken. Ik zit natuurlijk niet op de voor-zittersstoel van de AVRO om daar liberale opvattingen in-gang te doen vinden, maar ik breng - om het zo maar eens te zeggen - natuurlijk wel

overal mezelf mee. Je bent liberaal en dat ben je overal.

Om nu wat concreter op uw vraag in te gaan: in de met overgrote meerderheid aange-nomen motie is me opge-vallen dat de VVD de Liberale Radio en Televisie Organisatie niet zonder meer, niet in het algemeen, laat staan exclusief succes toewenst. In de motie staat voorop dat de VVD posi-tief staat tegenover allen, die de liberale gedachte willen uitdragen - waar zij zich ook bevinden, zou je eraan kunnen toevoegen. En nu wenst de VVD de LRTO in dit opzicht veel succes. Ik meen dit als volgt te moeten begrijpen: aangenomen dat de LRTO in de ether komt, hoopt de VVD dat zij op een succesvolle manier de liberale gedachte uitdraagt. Wel, daar sluit ik me graag bij aan; dat spreekt wel vanzelf. Wal'llleer de LRTO zendtijd toegewezen

krijgt en deze benut om de liberale gedachte uit te dra-gen, dan hoöp ik dat dit ook goed gebeurt. Dan zeg ook ik: succes ermee! Want - en dat mag ik er nog wel even aan toevoegen - dat zal niet een-voudig zijn. Als ik me goed herinner, be-gon u uw vraag met te stellen dat de VVD in haar algemene vergadering niet wilde weten van een binding aan de partij. Dat is natuurlijk volkomen juist; oprichting van een par-tijomroep zou betekenen het terugzetten van de klok naar de dertiger jaren.

Chantd'd~~ Is het waar - zoals geruchten zeggen - dat er door de initia-tiefnemers van de LRTO vooraf druk is uitgeoefend, ook op de AVRO, in de trant van: wanneer de AVRO niet meer aandacht besteedt aan de VVD. dan rich-ten wij een eigen liberale omroep op?

Drs. L. J. Leeman, directeur van de TROS:

Ha:nd i:n eige:n boezeil Volgens drs. L. J. Leeman, algemeen directeur van de TROS, is het beslist onwaar dat zijn omroepveremgmg onvoldoende. aandacht· aan de VVD zou besteden. Hij stelt de zendtijd van de TROS voor radio en televisie graag open voor meer publiciteit ten gunste van de VVD en ziet daarvoor ook vaker en regel-matig aanleiding. Maar dan moet de VVD, naar hij vindt, eens· wat meer initiatieven in die richting nemen. ,;De VVD is niet alert genoeg om zich-zelf in de publiciteit te presen-teren. De l}liddelen om public

relations te bedrijven zijn er heus wel, maar ze worden onvoldoende uitgebuit", stelt hij. ,.Komen VVD-ers bij ons voor de radio of televisie, dan is dat te danken aan het feit äat wij hen achter de broek lopen. Ik zou me kunnen voor-stellen dat er van VVD-kant klachten zouden worden ge-hoord over het onvoldoende op buis of in de ether verschij-nen, als ik verzoeken daartoe zou hebben geweigerd. Maar dergelijke verzoeken kan ik op de vingers van één hand tellen", aldus drs. Leeman.

Bloody shame

De public relations van de VVD vindt de heer Leeman -hoezeer hem dat als VVD-er ook spijt te moeten zeggen -in twee woorden: "bloody shame". "Dat zeg ik als man in een bedrijf dat weet wat public relations is. Pers bedrij-ven is ten dele pers maken. Zorgen dat je in de publiciteit komt". ·

Het verwijt van de initiatief-nemers van de LRTO dat de liberale gedachte in de pluri-formiteit van de omroepen onvoldoende ilan de bak zou

~rg Inee

Zoals u het gerucht formu-leert, klinkt het wat chantage-achtig. Het pistool op de borst: en nu gauw meer aan-dacht aan de VVD besteden, want anders .... Nou, geluk-kig kan ik u zeggen dat daar- ' van geen sprake is geweest. Daarvoor lijken de oprichters van de LRTO mij ook te eer-lijke, te idealistische mensen.

Bezwaard

Is er naar uw mening in de om- i roepwereld plaats voor een af-zonderlijke liberale omroep naast de socialistische ea andere om-roepen?

Tja, wanneer ook ik de LRTO succes toewens bij het uitdra-gen van de liberale begin-selen, dan betekent dit na-tuurlijk nog niet dat ik de oprichting van de liberale omroepstichting toejuich. Als liberaal ben ik uiteraard een groot voorstander van de vrij-

tekei1

komen, vindt drs. Leeman dan ook volkomen irrelevant. "De TROS is beslist geen VVD-omroep. Wij stellen ons open voor allerlei politieke stromingen die niet zijn verte-genwoordigd in de zuilen. Ik heb het .al vaker gesteld: je hebt hier een socialistische VARA, een katholieke KRO, een christelijke middenom-roep als de NCRV, de wat leerstelliger christelijke EO, een e;xtreem-linkse VPRO en twee niet-confessioneel-poli-tiek gebonden omroepen als de AVRO en de TROS. Wij hebben ons gericht op de

heid. Tot de grote liberale verworvenheden van de vo-rige eeuw behoort het recht op vrije meningsuiting en het recht van vereniging en verga-dering. Daaraan zal ik nimmer tornen. Maar als wij liberalen spreken over .. vrijheid''. dan is het ons toch altijd te doen om

een ",iberté ordonnée", om een geordende vrijheid. Vrij-heid mag niet tot een chaos leiden. En wanneer ik nu in het Hilver-sumse rondkijk en wanneer ik zie hoe moeilijk het is om de steeds verder versnipperende zendtijd over de vele zendge-

machtigden te verdelen, diJn voel ik me toch wel bezwaard wanneer ik hoor dat er plan-nen bestaan om nóg weer een omroeporganisatie in het leven te roepen. Als ik het goed heb gaat het in het on-derhavige geval niet om de oprichting van een zoge-naamde mm1-omroep, be-doeld als aanvulling op wat de grote omroepen laten zien en horen, maar om een ge-wone omroeporganisatie. Dat wil zeggen - en nu citeer ik de· Omroepwet - dat zij een volledig programma moet brengen, dat "in redelijke onderlinge verhouding ten-minste omvat onderdelen van culturele, informatieve, educa-tieve en verstrooiende aard".

Een omroep dus met onder andere liberaal geprofileerd amusement. Daar zet ik toch wel een levensgroot vraagte-ken achter. Dan ben ik het toch helemaal eens met de~

groepen die geen spr::eekbuis hebben in een geprofileerde omroep. Wij hebben constant mensen uit de actieve VVD-politiek, mevrouw Van Some-ren, Hans Wiegel, ook Kamer-leden in onze programma's gehaald, maar we zijn- ik her-haal het met nadruk - geen VVD-omroep". Met nadruk stelt hij een libe-raal in hart. en nieren te zijn en zich in grote en ook in kleinere lijnen te kunnen vin-den in de politiek die in de VVD manifest wordt gemaakt. ,.Ik ben bij het politieke ge-beuren in ons land zeer be-t:::=;

Aandacht voor '-''VD valt erg mee vervolg van pagina 7

afdeling Gorkum, waarvan de woordvoerder op de alge-mene ledenvergadering heeft betoogd dat oprichting van een eigen omroeporganisatie verspilling van tijd, energie en geld betekent. Bovendien zei de afgevaardigde uit Gor-kum dat het neerkomt op aan-tasting van de positie van de AVRO, d.w.z. in feite betekent een versterking van de zoge-naamde geprofileerde (poli-tieke) omroeporganisaties. Dat is natuurlijk juist. Natuur-lijk kan men lid worden van de LRTO en tegelijk lid blij-ven van de AVRO, maar wan-neer minister Van Doorn z'n zin krijgt, moet men in de toekomst z'n abonnement op een omroepblad betalen en daarenboven nog eens lid worden. In Hilversum wordt er ernstig aan getwijfeld of er wel veel mensen berei~ zul-len zijn om nog eens apart lid te worden. Maar dat er

vervolg van pagina 7

trokken als liberaal. Als je een ideaal hebt, tracht je, dat ideaal te doen slagen en door de VVD wordt geprobeerd aan dat ideaal politiek ge-stalte te geven. Als volbloed-VVD'erzeg ik daarom: er pleit een groot aantal argumenten voor dat er een 'liberale om-roep komt. Het sterkste argu-ment ten gunste van zo'n om-roep vind ik dat .- als je de liberale gedachten, al dan niet gemanifesteerd in een partij-vorm, wilt uitdragen- je moet proberen daarvan een stuk te realiseren door een vorm van public relations in de publi-

8

veel mensen bereid zullen zijn om van twee omroeporgani-saties lid te worden, lijkt me niet aannemelijk.

In de algemene ledenvergade-ring van de VVD zijn klachten gehoord als: AVRO en TROS zul-len nooit meer dan een positief neutrale houding aannemen ten opzichte van de VVD. Ze passen

1 er wel voor op om met de VVD , te worden geidentificeerd uit angst voor ledenverlies. En ver-der: het feit dat beide omroepen de laatste tijd meer aandacht be-steden aan de VVD, komt voort uit een zekere angst dat de LRTO bij de VVD-aanhang respons zal knjgen (EO-effect noemde iemand dat).

Houd u mij ten goede maar ik meen toch te moeten zeg-gen dat er in deze vraagstel-ling enkele misverstanden zit-ten. Dat reken ik natuurlijk niet u zelf aan, wan.t u pro-

citeitsmedia. En omdat je bij de televisie spreekt in termen van miljoenen kijkers en bij de radio over een veelvoud van duizend, dan zeg ik vanuit dat gegeven: liberale omroep ja! Het medium maakt het je mogelijk aan je opvatting een stuk "olievlek-effect" te ge-ven".

Verder kijken

Hij vindt evenwel dat als je een liberale omroep krijgt, zoals de LRTO-initiatiefne-mers die zich voorstellen, je verder· moet kijken. Als de

beert te vertolken wat u aan meningen hebt opgevangen. Kijk, wanneer men zegt dat de AVRO er wel voor oppast om zich met de VVD te ver-eenzelvigen omdat er dan te veel leden zouden bedanken, dan begrijpt men kennelijk toch niet dat de AVRO al

, vanaf de oprichting een alge-mene omroep wil zijn. In haar statuten staat dat zij zich met geen enkele s1roming vereen-zelvigt. En aan die statuten hebben we ons te houden, of dat nu ledenwinst of leden-verlies oplevert. Ik ben blij dat zeer veel VVD-leden zich in die onafhankelijke opstel-ling kunnen vinden. De oprichting van de LRTO komt voort uit de wens om het liberale geluid krachtiger in de ether te doen horen; gelukkig niet uit een alge-meen onbehagen in VVD-kring over de AVRO. Wanneer u verder stelt, na-

LRTO a~pirant-ze~dgemachtigde zou worden en de im-pact zou willen krijgen die zij nastreeft, dan zou ze de hele zendtijd moeten gebruiken om die uit te dragen. .,Bekeerden hoef je niet te bekeren. Je mikt dus op men-sen die je naar je ideologie wilt trekken. En die worden -geloof me - doodziek van een .uitgesproken politiek propa-ganda-orgaan. Het is een practisch effect dat op de duur negatief kan gaan wer-ken. Wil je het anders gaan aanpakken, dan zul je je ook moeten wijden aan normale

mens anderen natuurlijk, dat de AVRO -namens de TROS kan en wil ik natuurlijk niet spreken - de laatste tijd meer aandacht aan de VVD be-steedt, dan moet ik antwoor-den: dat is volslagen nieuw voor mij. Ik geloof ooi< niet dat het juist is, al is het natuurlijk wel zo dat de VVD de ene tijd meer in het nieuws is dan de andere tijd. Maar het zou ook wel eens kunnen zijn dat men,

programmering. Dus ook edu-catie, informatie, cultuur en amusement. Minister Van Doorn zal nooit toestaan dat alleen informatie op politiek terrein zal worden gegeven . Daarmee ga je pragmatisch de mist in. En voor dat rudi-mentaire deeltje dat je wel kunt vullen met liberaal ge-tinte programma's, kun je ook andere media vinden. Dat andere programma wordt een groot fiasco. Daar heb je geld en mensen voor nodig en veel. Het is zonde van de.moeîte en de tijd". Dat liberalen bij zijn omroep

toen men is gaan controleren of de VVD bij de AVRO wel voldoende aan bod komt, tot de conclusie is gekomen dat dit erg meevalt! En ik geloof ook dát het meevalt. Voor de AVRO bestaan er krachtens haar algemeenheid geen be-voorrechte partijen, maar we houden er wel rekening mee dat de VVD in Hilversum geen eigen spreekbuis heeft. Door er voor te zorgen dat ook de VVD in de omroep aan haar trekken komt, dienen we de algemeenheid. Door angst voor een EO-effect als op de NCRV laten we ons bepaald niet leiden. Dat zou van wei-nig karakter getuigen en door onze aanhang dan ook niet worden geapprecieerd.

Hebt u begrip voor het standpunt van bepaalde VVD-ers, die stel-len: wij betalen mee aan de om-roepgelden. Er wordt (in actuali-

een gesloten deur zullen vin-den, is uitgesloten, benadrukt drs. Leeman nog eens. .. Ik acht me niet geroepen om socialistische standpunten te verkopen. Daar is de VARA voor. Maar een socialist als Mansholt krijgt hier echt wel de kans bepaalde ideeën voor onze camera's of microfoons naar voren te brengen.".

Japanner spelen Volgens de TROS-directeur moeten de liberalen ook niet te gauw verwijtend naar hun politieke tegenstanders kijken, maar de hand in eigen boe-zem steken . .,Als wij ons met zijn allen net zoveel moeite zouden getroosten als de so-cialisten, zouden we een veel grotere spreiding van onze opvattingen bereiken. Daar zouden we zelf nog eens van verbaasd staan". Hij gebruikt in dit verband de term .,Ja-

feitenprogramma 's) overvloedig propaganda gemaakt voor de linkse partijen en ideeën. Wij hebben recht op wat meer (libe-raal) teqenwicht.

Natuurlijk kan ik daar begrip voor opbrengen! Ook ik erger me wel eens bij het zien van actualiteitenrubrieken. Dan denk je: ik wou dat ik daar zat; dan zou ik eens even lik op stuk geven. Want wat er nu wordt beweerd .... ! En tja, dan komt wel eens de gedachte op: betaal ik daar-voor nu m'n omroepbijdrage? Maar laten we wel wezen: je mag natuurlijk niet generali-serend zeggen dat er in de

1 actualiteitenrubrieken over-vloedig propaganda wordt ge-maakt voor de linkse partijen en ideeën. In de actualiteiten-rubrieken van de AVRO ge-beurt dat bepaald niet. Bovendien is het zeer de vraag of de .,overvloedige pro-paganda" wel het effect heeft

pannar spelen": als je niet weet hoe je iets moet berei-ken, kijk je de kunst van een ander af . Is er plaats voor een liberale omroep naast de al bestaan-de? .,Het bestaan van zo'n libe-rale omroep wil ik niet van mijn mening laten afhangen. Ik wil niet zeggen dat er geen plaats voor zou zijn. Maar op basis van de huidige omroep-wet zou er op dit moment hoogstens een aspirant-zend-gemachtigde uit kunnen ko-men met een liberaal geluid, maar zo bloedarmoedig dat ik er geen brood in zie. Als 400.000 mensen morgen zouden roepen om een libe-rale omroep, praten we over een andere schaal. Maar als realist zeg ik: dat zie ik niet gebeuren!" Beter lijkt het de heer Leeman dat de liberaa·l op de eerste

dat men ervan verwacht. Er bestaat ook nog zoiets als het gevaarvan overdosering. Toen op de algemene ledenverga-dering een afgevaardigde be-weerde: .. De VARA betekent goud voor de PvdA", rea-geerde de zaal, naar men mij vertelde, met een sceptisch .. nou .... ". Ik geloof dat dat scepticisme wel op z'n plaats is. En zou een LRTO nu werke-lijk tegenwicht geven? Men zal dat proberen en weer zeg ik: succes ermee. Maar men moet wel bedenken dat de mensen, de kijkers en de luisteraars, zich goed realise-ren uit welke hoek dan dat liberale geluid komt. Men zal zeggen: de LRTO is natuurlijk partijdig; die weet van de VVD geen kwaad. Met andere woorden: een zogenaamde gerichte omroep is bepaald niet de meest geloofwaar-dige!

plaats doet wat zijn tegen-voeters doen . .,Je komt er niet met mensen die alleen willen stemmen, ze moeten ook offers brengen. Een liberaal is vaak een man die 's avonds bij de open haard zit te mop-peren over de slechte situatie van het land, maar die niet bereid is zijn pantoffels te ver-ruilen voor werkschoenen en zich voor iets in te zetten. Dat is nu natuurlijk een beetje een zwart-wit beeld, maar toch wel typerend, vind ik. Het actieve werk rust teveel op een kleine groep apostelen die altijd dezelfden zijn". Op de VVD-jaarvergadering merkte de Baarnaar P. Heii-nert (ex-voorzitter van de lan-delijke TROS-contactraad) op dat de VVD bij de TROS (en AVRO) de laatste tijd meer aandacht krijgt. Angst voor ledenverlies ten gunste van de LRTO, dacht hij.

Ter informatie aan de lezers: hoe sterk zijn de liberalen resp. is de liberale stroming vertegenwoor-digd in het AVRO-bestuur?

Wij zijn een bij uitstek demo-cratische organisatie, onge-twijfeld meer dan sommige andere omroepen.

Het bestuur bestaat uit Ge-westelijke Besturen, bijna allen gekozen door de leden, die op hun beurt de meeste leden van het algemeen be-stuur aanwijzen. Wij vragen daarbij niet naar politieke oriëntering, m

Kamerjournaal

Van Aardenne in de clinch Inel Het kabinet heeft besloten dat minister Lubbers zich niet persoonlijk zal bemoeien met de .. staal poot" van het Neder-horstconcern. Daar dreigen 1 500 man werkloos te wor-den. Enkele andere bedrijven zijn bereid dit onderdeel van Nederhorst over te nemen, waardoor de werkgelegenheid kan worden gered. Maar de overheid moet dan wel bij-springen.

Eén van de bedrijven die deze tak van Nederhorst willen inlijven is het constructiebe-drijf Hollandia in Krimpen aan de IJssel. Lubbers was voor zijn ministerschap directeur van Hollandia. Toen hij minister werd heeft hij zijn aandelen van dat be-drijf ondergebracht in een stichting. Hij heeft als gevolg hiervan geen stemrecht in de gang van zaken in Hollandia,

VAN AARDENNE: in de clinch met Lubbers

maar er is weinig fantasie voor nodig om te erkennen dat Lubbers nog grote be-langen in het familiebedrijf heeft. Het VVD-kamerlid Van Aar-denne is over deze kwestie met minister Lubbers in de clinch gegaan ... We moeten voorkomen dat de minister in een positie van strijdige be-langen raakt. Zijn integriteit kan ter discussie komen in

deze kwestie, ook al heeft hij de beste bedoelingen", zegt Van Aardenne.

Van Aardenne brengt in herin-nering dat het VVD-kamerlid De Koster een belangrijk aan-delenpakket heeft moeten af-stoten toen hij staatssecre-taris van buitenlandse zaken werd in het kabinet-De Jong. .. Lubbers heeft niks afgesto-ten. Hij heeft zijn aandelen gestald. Zodra hij minister-af is krijgt hij zijn eigendoms-rechten weer terug. Het zou dus kunnen zijn dat straks geconstateerd zou moeten worden dat Lubbers beter is geworden van zijn eigen be-leid". In de publiciteit zijn de bezwa-ren van Van Aardenne vooral overgekomen als dat hij het

LUBBERS: kan drie dingen doen

aftreden van minister Lubbers zou eisen. Van Aardenne zegt hierover: .. De minister kan drie dingen doen. Hij kan zijn aandelen echt verkopen. Hij zou kunnen zeggen dat zijn bedrijf in deze transactie niet mag meespe-len. Of hij zou moeten aftre-den. De eerste oplossing vind ik het meest voor de hand liggen". Volgens het VVD-kamerlid is

Lubbers niet van de kwestie af door zich er persoonlijk niet mee te bemoeien en het in eerste verantwoordelijkheid over te laten aan minister Boersma en minister Duisen-berg. ,.Lubbers is lid van het kabinet, is daardoor medever-antwoordelijk en beïnvloedt de rol van het kabinet in deze

·affaire alleen al doordat hij bij het kabinetsberaad hier-over aanwezig is. Bovendien zijn het zijn ambtenaren van economische zaken die de be-slissing voorbereiden". Het gaat, zo zegt Van Aardenne, om de zuiverheid van han-delen. Het laatste woord is er nog niet over gezegd.

Dr. K. van Dijk (50) verlaat in augustus de Tweede Kamer. Dertien jaar heeft hij daarin

VAN DIJK: verlaatdeTweede Kamer

voor de VVD-fractie gezeten, als expert in omroepzaken en het wetenschappelijk onder-wijs. Als het moment van af-scheid daar is zal er in dit blad nog wel uitvoerig aandacht aan worden geschonken, maar één ding dient nu al te worden onderstreept: Klaas van Dijk voelt zich kiplekker. .. De belangrijkste reden voor mijn vertrek is dat ik en mijn vrouw genoeg hebben van het

Lubbers weekeindhuwelijk", zegt hij. ,.Ik wil na dertien jaar kamer-werk nu ook wel eens door de week thuis in mijn gezin zijn". Van Dijk stapt op in de pret-tige wetenschap dat hij daar-mee een plaats in de fractie vrij maakt voor de eerste Lim-burger, Van der Ven uit Venlo. De noordelijke belangen blij-ven in de VVD-fractie in de bekwame handen van Scher-penhuizen en Evenhuis, aldus Van Dijk. Boze tongen beweren dat Van Dijk het in de huidige VVD niet meer zo ziet zitten. Hij zelf zegt daarover: ..Ik blijf tot mijn laatste snik VVD' er".

Minister Van Kemenade gaat waarschijnlijk niet zijn zin krijgen met de lerarenoplei- i dingen. Hij wil alle part-time ·

EVENHUIS: motie lerarenop-leidingen

opleidingen voor toekomstige leraren bij het voortgezet onderwijs onderbrengen bij tien over het land verspreide dagopleidingen. Dat zou al dit jaar moeten ingaan. De Tweede Kamer vindt dat de onderwijsminister hiermee te overhaast handelt. De dag-opleidingen verkeren nog in een experimenteel stadium. Daarnaast zijn nog een reeks bezwaren ingebracht, al was

het alleen maar dat de plan-nen van de minister het alle-maal veel duurder maken. Evenhuis heeft een motie ingediend om deze wijziging in de lerarenopleidingen uit te stellen totdat aan de bezwa-ren is tegemoet gekomen. Die motie wordt gesteund door de confessionele partijen; het zag er naar uit dat die aangeno-men zal worden. In het vol-gende nummer komen we er op terug want het kamerdebat hierover is nog niet afgeslo-ten.

Spoedrh:'>dt

Ook op een ander terrein van zijn beleid was Van Keme-nade te haastig: het participa-tieonderwijs (werkende jonge-ren). Terwijl de kamer hierover nog volop met de minister in discussie is, heeft die zijn

SMIT-KROES: spoeddebat

richtlijnen en voorschriften over wat er dient te gebeuren al naar het onderwijsveld ge-stuurd. Mevrouw Smit-Kroes heeft de minister over dit ongewone gedrag in een spoeddebat aan de tand gevoeld. ,.We moeten niet in een situatie verzeild raken van schijninspraak", zei mevrouw Smit. ,.De echo lijkt bij de minister voor het geluid uitte gaan".

Zij stond in haar kritiek niet alleen. De CDA-partijen en zelfs de PvdA waren hoogst ontevreden over dit eigenge-reide optreden van de onder-wijsministeL Van Kemenade trok zich van de kritiek niet veel aan, wat hem kwam te staan op een motie dat hij het overleg met de kamer niet aan zijn laars moet lappen. Ook daarover kunnen wij u de 1 afloop pas in het volgende nummer berichten.

Rouwen

Zodra het in de Tweede Ka-mer over woningbouw gaat wordt iedereen droef, behalve minister Gruijters die opge-wekt en vol zelfvertrouwen om zich heen kijkt alsof hij zojuist een nieuw bouwrecord heeft gevestigd. Bij hetdebatover het bouw-

DE BEER : debat bouwpro-gramma

programma is Gruijters van alle kanten bestookt om de bquw een extra injectie toe te dienen. VVD-woordvoerder De Beer rekende voor dat dit financieel geen enkel pro-bleem hoeft te zijn. Op de be-groting van vorig jaar is 360 miljoen gulden overgehouden dus dat bedrag kan voor een extra injectie uitstekend wor-den gebruikt. Het wordt eentonig, maar ook

dit debat was bij het sluiten van dit nummer nog niet afge-lopen, en ook daarvan houdt u dus nog iets tegoed.

CDA-program

CDA-voorzitter Steenkamp heeft het ontwerpverkiezings-program van de drie partijen gepresenteerd. Afgewacht moet nog worden of KVP, ARP en CHU bij de komende verkiezingen inderdaad als één CDA zullen opereren. De kans daarop is ondanks de harde voorwaarden die de ARP heeft gesteld erg groot geworden, want ook deze partij laat zich steeds meer leiden door het besef dat er geen weg terug meer mogelijk is in de samenwerking. Steenkamp zei bij de presen-tatie van het program dat het kabinet-Den Uyl niet tot inzet

STEENKAMP: CDA-program

van de verkiezingen kan wor-den gemaakt, maar wel die delen van het beleid van dit kabinet die door de christen-democraten zijn gesteund. Op het zeer gedetailleerde program zelf kunnen we bin-nen dit bestek niet ingaan. Karakteristiek is dat het niet de centralistische geest ademt die in alle linkse ge-schriften tot heerlijkheid wordt verheven. e

Café-Restaurant "De BEURS-MODERN" Wij bieden U: Vijf zalen met een capaciteit van 20 tot 200 personen

(conferenties, recepties, di•ners). 'n plate service restaurant (snelle zakenlunches) - 'n Gespeciali-seerd restaurant (vis- en grill-gerechten)- 'n Biljartzaal met 6 billarts (even ontspannen)

Grote Markt 6 - Breda • Veemarktstraat 2 - (Tel. 076-137716-145987)

Oud van naam - Nieuw van karakter

NOORDWIJK HOEVE RESTAURANT CLEYBURCH Tel. 01719- 12966 Herenweg 225

Gastronomisch centrum. Restaurant met or;en cave. Stalzolder met bodega en vóórzeider voor uw receptie en be-sloten culinair festijn. Keuken geopend van 17-23 uur.

Rustiek Café "IN DE MATEN" Eind Bartje-route (N.O.-Drente bij Ter Apel). Bar en zaal voor 200 pers. Ge-schikt voor busgezelschappen en ver-gaderingen. Drentse 'koffietafel, eenv. maaltijden. Redelijke prijzen in overleg. Telefoon 05995-1574; privé 05280-64586

.. KENNISMAKING BRABANT" KortWeekendtarief Grand Hotel .. deCOCAGNE" Vestdijk4 7- Eindhoven- tel. 040-444 7 55

Voor reeds f 66,50, van zaterdag vóór het diner, welkomstdrankje in de bar ,.Babylon", diner of smorgasbord dansant en 's-zondags, na een goede nachtrust, een uitgebreid brunch-ontbijt. Kinderen tot 12 jaar logeren gratis op de ouderkamer.

pauwstr.4 • 450207 • arnhtm

* *GRILL-* SPECIALITEITEN * bij Candle-Jight * Dagelijks geopend van 12.00-15 00 en 1 7.00-

23.30 uur, za. en zo. vanaf 14 30 uur

onze fameuze keuken en uitgebreide wijn-kelder staan voor U klaar, óók voor Uw zakenrelatie. tevens zijn sfeervolle vergaderzalen ter be-schikking.

ruime parkeergelegenheid.

Federatie van Europese Liberalen m Stuttgart opgericht

De Federatie van Europese Liberalen werd op 2 7 maart j.l. in Stuttgart een feit. Als eerste politieke groepering in Europa zijn de Liberalen erin geslaagd zich te verenigen in trans-nationaal verband op weg naar Europese eenheid. Als eerste staan de Europese Liberalen voor hun 20 miljoen kiezers in de startblokken voor de directe verkiezingen van het Europese Parlement in 1978. Daarmee leveren de Europese Liberalen - waar-onder de VVD -een construc-tieve bijdrage aan het bouwen van een effectief en demo-cratisch Europa.

De VVD kan trots zijn op dit resultaat. De VVD is een be-langrijke motor geweest bij de oprichting van deze federatie. Twee VVD namen zijn onver-brekelijk aan dit succes ver-bonden: Talsma en De Koster. De Koster werd bovendien met algemene stemmen te-zamen met de West-Duitse FDP minister van Buitenland-se Zaken, Genscher, verkozen tot vice-president. De Luxem-burgse minister-president Gaston Thorn werd verkozen tot eerste president van de fe-deratie.

U vraagt zich waarschijnlijk in dit verband af hoe het zit met de Europese partij-federaties van Christen-demo-craten en Socialisten .... ? De socialisten lijken ondanks hun bekende internationale solidariteits - en kameraden -taal ver verwijderd van eens-gezindheid. Verdeeld als ze zijn in Zuid- en Noord-Euro-pese broeders mèt of zànder appetijt voor regeringssamen-vyerking met communisten. Ook de Christen-demoèraten blijven bij ons liberalen achter ondanks hun lange traditie

van kerkelijke eenheid · in hecht organisatorisch ver-band. De liefde voor vrijheid -liberalen zo eigen - is geen enkel belétsel gebleken om elkaar op zo'n belangrijke poli-tieke zaak als Europese een-wording te vinden. Verdraag-zaamheid ten opzichte van elkaars (uiteenlopende) stand-punten - óók een liberale eigenschap - heeft bij uitstek in Stuttgart tot de stichting van de federatie bijgedragen.

Veertien liberale partijen uit acht EEG-landen (Ierland was niet vertegenwoordigd) con-stitueerden de federatiestatu-ten en de beginselverklaring van Stuttgart. Negen partijen traden onmiddellijk tot de federatie toe, nl. de drie Bel-gische liberale partijen, de Venstres partij uit Denemar-ken, de FDP uit Duitsland, één van de drie liberale groe-peringen uit Frankrijk, de PLI uit Italië, de Luxemburgse liberale partij en onze eigen VVD. Zij waren daartoe door hun partijcongressen gemach-

, tigd. Drie partijen zullen hun partijcongressen het lidmaat-schapwarm aanbevelen. In de praktijk betekent dit

' toetreding. Het betreft de ' Engelse Liberalen, de Radi-. kale Venstres partij van Dene-. marken en de PRI (Repu-

blikeinen van La Malfa) uit ' Italië. Twee partijen blijven

vooralsnog waarnemer, nl. de Giscardisten en de Radicalen uit Frankrijk. Vergelijken we

, de federatie met een voetbal-' elftal, dan hebben de Euro-: pese Liberalen - zoals een · goed elftal betaamt - zowel · een linker- als een rechter-• vleugel. De VVD, dat bleek · ook in Stuttgart, vervult de rol ' van middenvoor.

' Basis van de beginselverkla-

'l i

~ .l

ring van Stuttgart is het vaste geloof in de fundamentele rechten voor de burgers, die deel zullen uitmaken van de Europese Unie. Deze Unie zal hecht verankerd moeten zijn op de liberale principes van scheiding van macht, stem-men bij meerderheid (geen veto's) en bescherming van de rechten van minderheden. Het Europese parlement dient uit-gerust te zijn met werkelijke bevoegdheden en verkozen te worden volgens het principe van evenredige vertegenwoor-

diging. Een Economische en Monetaire Unie is nodig voor een evenwichtige economi-sche groei. Dit onder inacht-name van een gemeenschap-pelijke zorg voor milieu- en energiepolitiek (een toevoe-ging van de VVD-delegatie bestaande uit De Koster, Wiegel en De Korte). Nodig is verder een gemeen-schappelijke buitenlandse po-litiek, die W-Europa met één stem doet spreken in de dia-loog met de derde wereld, in de relaties met de Oost-

Van links naar rechts: mr. dr. C. Berkhouwer (vice-president Europees parlement) en de delegatieleden H. Wiegel en dr. R. W. de Korte

Het presidium van de liberale federatie: v.l.n.r.: H. J. de Koster (Ned.), G. Thorn (Lux.) en H. 0. Genscher(DBR)

door dr. R. W. de Korte. hoofd-

bestuurslid van de VVD en lid van de VVD-delegatie naar Stuttgart

bloklanden en op het platform van de Verenigde Naties (ook een toevoeging van de VVD delegatie). De Liberalen wij-zen het socialistisch droom-beeld van een Verenigd Euro-pa als neutraal blok tussen de Verenigde Staten en de Oost-bloklanden met grote beslist-heid af. Wij, Liberalen, willen geen socialistisch Europa, net zo min als wij zelf Europa een liberaal dictaat willen opleg-gen. Wij willen een vrij demo-cratisch Europa, dat nauwe banden met de NAVO-part-ners, die hetzelfde wereld-beeld hebben als wij, onder-houdt.

Met een resolutie is Hans Wiegel namens de VVD-dele-gatie op de bres gesprongen voor de Engelse Liberalen. Het Engelse kiesstelsel werkt uitermate discriminerend. Met 5. miljoen kiezers hebben zij 13 parlementsleden en slechts 1 vertegenwoordiger in het Europese Parlement. Wiegel"s resolutie, die met algemene stemmen werd aanvaard, vroeg om een beter en eerlijker kiesstelsel. Een hart onder de riem voor onze Engelse vrienden, waarmee de Nederlandse delegatie zich tijdens de politieke stelling-name steeds hecht verwant heeft gevoeld.

In zijn toetredingsspeech bood Wiegel namens de VVD aan om het eerste officiële congres op 6 en 7 november a.s. in Den Haag te houden. Dat congres zal een werk-program voor een Europees liberaal verkiezingsmanifest voor 1978, tiet jaar van de eerste directe verkiezingen, opmaken. De VVD ziet dat manifest als een belangrijke stap vooruit voor het libera-lisme in W-Europa. e

Grote VVD-winst bij enquête mijnstreek Volgens een opinie-onderzoek van de Stichting voor Re-search en Marketing te Heer-len, zou de VVD de grote win-naar' zijn geworden als er in februari verkiezingen zouden zijn gehouden in de Westelijke Mijnstreek. Bij een enquête naar de pa.rtijkeuze onder 11 65 stemgerechtigde perso-nen in de zestien gemeenten van de Westelijke Mijnstreek bleek verder dat partijen als D'66, DS'70, CPN, PSP en Boerenpartij hun aanhang tot meer dan 50 procent zouden hebben zien slinken. Aldus het "Limburgs Dagblad". Van de ondervraagden bleek 28.3 procent nog niet te we-ten welke keuze zij moesten maken. Desondanks sprong het percentage van de VVD van 11,8 procent (Kamerver-kiezingen 1972) naar 19, 1. Zou men ervan uitgaan dat de 28,3 procent nog-niet-weters uiteindelijk wel ongeveer zou-den stemmen als de 71,7 procent die wel een ke\Jze maakte, dan zou het percen:_ tage VVD-stemmers zelfs naar 26,5 procent springen. Een toename van 125 pro-cent in vergelijking tot 1972. De Partij van de Arbeid haalde in 1972 in de westelijke Mijn-streek 21 ,6 procent van de stemmen en komt nu in de steekproef van de Stichting voor Research en Marketing op 16,4 procent en zou - na omrekening van de nog-niet-weters op 22,8 procent belan-den. Duidelijke verliezers in de opiniepeiling zijn de CDA-partijen die in 1972 nog 45,1 procent van de stemmen had-den, maar nu niet verder ko-men dan 29,7 procent. Sij evenredige verdeling van het percentage niet-weters, zou het CDA in totaal op 41 ,3 procent komen. Nog altijd een daling van ruim acht procent in vergelijking tot de stembusuitslag van 1972. .

•

..

Stellingen voor deelcongres fin

stelitnu 1

A Het Nederlandse econo-mische beleid moet gericht zijn op het behoud en het verder ontwikkelen van een hoogwaardig voortbrengings-apparaat (goederen en dien-sten) dat voor onze bevolking - afgezien· van conjunctuur-schommelingen - volledige werkgelegenheid waarborgt zonder aantasting van de 1 nationale en persoonlijke wel-vaart. Daarvoor is allereerst herstel en bevordering van de economische groei nodig.

bedrijven. Dit is mogelijk door verbetering van met name de internationale concurrentiepo-Sitie d.m.v. verlaging van belasting- en premiedruk. Het bedrijfsleven moet in staat zijn nieuwe activiteiten te onder-nemen, welke nieuwe inves-teringen met zich brengen.

Overheidssteun aan bedrijven kan gerechtvaardigd zijn om in geval van ongunstige con-junctuur werkgelegenheid in stand te houden alsmede om drempels voor gewenste ini-tiatieven t.b.v. de economi-sche groei weg te nemen. Deze steunverlening mag niet concurrentievervalsend zijn. Dit houdt in, dat voor alle

Dit herstel zal voornamelijk moeten komen van de parti-culiere ondernemingen welke ook in het verleden hebben bewezen de belangrijkste bron te zijn van initiatieven tot ver-nieuwing en uitbreiding van de productie van goederen en diensten.

1

ondernemers gelijkelijk wer-kende fiscale maatregelen de voorkeur verdienen boven individuele steunmaatregelen.

B Om deze groei op korte termijn te verwezenlijken, dient de regering primair maatregelen te nemen gericht op een aanzienlijke verbete- ~ ring van de rendementen in de i

In zwakke bedrijfstakken kan overheidssteun bij herstructu-rering nodig zijn, dit moet dan geschieden binnen het kader van saneringsplannen op te

kunst ru autirk

GALERIE ZAGWIJN ROMANTIEK - HAAGSE SCHOOL - BARBIZON

(Verkoop onder garantie) DEN HAAG - SPUl 235 A - TELEFOON 070-46.32.42

De kamercentrale Rotterdam organiseert op zaterdag 8 mei het deelcongres over financiën en economie. Deze bijeen-komst vindt plaats in restaurant Engels (ingang A), Stations-plein 45 te Rotterdam. · Het programma luidt als volgt: 10.00 uur ontvangst der deelnemers 10.30 uur opening door de voorzitter van de kamercentrale

Rotterdam de heerJ. W. Verbeek; inleidingen door twee leden van de VVD-fractie van de Tweede Kamer.

11.15 uur groepsdiscussie 13.00 uur lunch 14.00 uur verslag discussiegroepen; plenaire discussie 16.00 uur sluiting.

De kosten van deelneming bedragen f 25.- (incl. koffie, lunch. thee) te voldoen bij de ingang van de zaal. Deelnemers worden verzocht zich vóór 16 april op te geven d.m.v. de hierbij afgedrukte bon bij: Secretariaat VVD- Rotter-dam. Meent 106, Rotterdam-3001.

stellen in samenwerking van werkgevers, werknemers en overheid. De overheid mag er geen gebruik van maken om bedrijven blijvend onder con-trole van de staat te brengen.

Gezien de te verwachten la-gere groei van de wereld-economie in de komende ja-ren moet een realistisch be-leid rekening houden met een beperkt percentage (om-streeks 3) economische groei in ons land. Lastenverlichting voor het bedrijfsleven en handhaving van de persoon-lijke welvaart betekenen dat van deze groei het overgrote deel in de particuliere sector terecht moet komen. Het nog steeds stijgende aandeel van de collectieve sector (thans 55 %) van het nationaal inko-men zal geleidelijk moeten dalen.

daardoor in weinige jaren de greep van de overheid op het economische leven zo sterk worden dat van een geleide economie kan worden gespro-ken.

Terugdringing van het niveau van de overheidsuitgaven zal niet kunnen geschieden zon-der een voortdurende kritische

1 evaluatie van de overheids-taken. Hierbij moet- naast de efficiency van de taakuitvoe-ring - vooral aandacht worden gegeven aan de onderliggen-de wetten. Bij toekomstige wetgeving dient het financieel effect op de langere termijn te worden betrokken. Zo no-dig moeten tegenover nieuwe taken compensaties - ook op langere termijn - worden ge-steld. Bij het leveren van aan de burger persoonlijk toe te rekenen prestaties van de overheid dient in daarvoor in aanmerking komende geval-len in sterkere mate een per-

Het voornemen van het kabi-net Den Uyl, dit percentage jaarlijks met 1 % te laten stijgen, betekent niet alleen veel te weinig hoognodige ruimte voor het bedrijfsleven, resp. een aanslag op de per- i soonlijke welvaart van de Nederlanders, maar ook zal

1 soonlijke bijdrage te worden gevraagd.

Slt:il

Bestrijding van de inflatie, die

• • tncien en econonne onze samenleving ontwricht en de werkgelegenheid in gevaar brengt, blijft een eis van de hoogste prioriteit. Wanneer dit beleid - zoals te verwachten is, ook gezien de ontwikkelingen in het buiten-land - niet direct tot volledig succes leidt, dient bij het ver-zachten van de gevolgen van de inflatie een consistent be-leid te worden gevoerd: Het gaat niet aan, het groot-ste deel van de Nederlandse bevolking via indexeringsclau-sules te vrijwaren van de (directe) lasten van de inflatie en de overblijvenden de volle last te laten dragen. Enerzijds zou in de indexering een "drempel" van bijv. en-kele procenten moeten wor-den ingebouwd (met uitzon" dering van de laagste inko-mens, bijv. in de sfeer van de sociale voorzieningen) ander-zijds zal het fiscale stelsel in sterkere mate dan tot dusver rekening moeten houden met de invloed van de geldont-waarding, met name ten gun-ste van diegenen die van een nominaal vast inkomen moe-ten leven (zoals de kleine spaarders en lijfrentetrekkers). Voorts moet de inflatiecor-rectie volledig worden door-gevoerd. Bovendien dienen de vaste bedragen in alle belas-tingwetten zoveel mogelijk te worden aangepast en dient de belastingheffing over inflatoire schijnwinsten zo goed moge-lijk te worden ingeperkt.

De totale druk van belastin-gen en sociale premies is te hoog. Verlaging van deze lasten moet in de komende jaren gebruikt worden om de loonkosten te verlagen zonder het reëel beschikbare loon aan te tasten. In de vennootschapsbelastin-gen dient een belastingvrije voet te worden ingebouwd. De progressie in de loon-

Andere dee\congressen verkiezingsprogramma

datum kamercentraleis I onderwerp( en) plaats

3 april Leiden sociale zaken Noordwijk. Huis ter Duin 24 april Zwolle/Gelderland volksgezondheid Apeldoorn. Orpheus

8 mei Rotterdam financiën en economie Rotterdam. Engels 15 mei Amsterdam/Haarlem/ CAM/Jeugd- en Amsterdam, RAl

Den Helder jongerenwerk 24 mei Tilburg/'s-Hertogenbosch/ middenstand Eindhoven. Cocagne

Limburg 12 juni Utrecht

18 sept. Limburg

en inkomstenbelasting dient vooral in de sfeer van de middeninkomens te worden gematigd. Teneinde de eigen verant-woordelijkheid van de burger voor de verschillende collec-tieve lasten duidelijk te ma-ken, dient afschaffing van de heffing van de loonbelasting te worden overwogen. Premieheffing van de sociale verzekeringen zoals voor de AOW dient aftrekbaar te blij- : ven van de inkomstenbelas-ting.

Toelichting: Ervan uitgaande, dat het fiscale systeem voldoende ruimte dient te laten voor ont-plooiing en ontwikkeling van de individuele burgers. dient de hui-dige nivellerende werking van de belastingheffing dienovereenkom- . stig beperkt te blijven. Dit houdt i o.m. in, dat de belastingdruk, die in Nederland vergeleken bij de ons omringende landen extreem hoog is. dient te worden verlaagd. Ver-laging aan de voet betekent voor 1 de werknemers inkomstenverbete-ring zonder dat de loonsom (een van de voornaamste aanjagers van het prijspeil) groter wordt.

In Nederland zal een krachtig - internationaal gericht- ener-giebeleid moeten worden ge-

verkeer

ontwikkeling&-samenwerking

voerd. Onderdelen daarvan zijn:

a. Gebruikmaking van de know-how en inschakeling van het particulier bedrijfs-leven.

b. aardgasbaten mede ten goede laten komen aan activiteiten van het be-drijfsleven.

Doorn, Opleidingscentrum Bandsspaarbank Weert, De Munt

c. stimuleren besparingen op het energiegebruik.

d. research alternatieve ener-giebronnen.

e. duidelijk begin maken met kernenergie onder afwe-ging van veiligheids- en milieufactoren.

•

Ondergetekende ........................................................ .

Naam ....................................................................... .

Adres ........................................................................ .

Woonplaats .............................................................. .

• geeft zich op voor he~ deelcongres over financiën en economie op 8 mei 1976 in Rotterdam (restaurant Engels) en verplicht zich f 25.- als bijdrage (incl. koffie, lunch en thee) aan de zaal te voldoen;

• spreekt zijn eerste voorkeur uit voor bespreking van de stelling nr ..... en zijn tweede voorkeur voor stel-ling nr ....

(in te stu~en vóór 16 april as.) Handtekening:

'i

cri~ maakt 1\11 rijden

geweldig

Kuijken bv Eindhovenseweg 11-15 Aalst Telefoon 04904-22 00/2891

& Automobielbedr. Devental b.v. Boxbergerweg 140- DEVENTER Tel. 05700- 11979 Dealer voor Deventer. Zutphen èn wijde omgevinq.

& BAKKER's AUTOBEDRIJVEN AMERSFOORT B.A.B. b.v. Amersfoort- Nijverheidsweg-N. 83

Tel.: 033-14047

Dealervoor Den Haag en omstreken

ROSIER DEN HAAG B.V. Binckhorstlaan 255- tel.: 070-857500 DEN HAAG

ASMOCObv Mr. Treublaan 18, Amsterdam, tel. 020-94 72 52 Klaprozenweg 40, Amsterdam, tel. 020-27 22 25

& BMW AUTOBEDRIJF DUSSELDORP B.V.

~ - Kanaal- Noord 114- Apeldoorn- tel. 055- 21 7 416

Showroom Deventerstraat 51 0- Apeldoorn- tel. 055- 217 448

Voordeliger autonjden ...

Ga over op Leasen.

Op het laatst kon niemand er nog een touw aan vast knopen, maar bestond over één ding geen onduidelijkheid meer: de fluortruc van Varrink was mislukt. De milieuminis-ter, die volksgezondheid er een beetje bij doet, had in de Tweede Kamer op een onge-looflijke manier bakzeil moe-ten halen. In de ministerska-mer barstte zij na afloop van het voor haar zo blamerend verlopen fluordebat in een huilbui uit.

U weet waarschijnlijk nog wat de voorgeschiedenis was. De Hoge Raad had drie jaar gele-den uitgesproken dat voor fluoridering van drinkwater geen wettelijke basis aanwe-zig is. In de overwegingen van die uitspraak had de Hoge

Eind 1975 schreef .,Vrouwen-belangen" een prijsvraag uit voor het beste artikel dat over het Jaar van de Vrouw 1975 zou verschijnen. De sluitings-datum was 31 jan. '76 De prijsuitreiking door minister van Doorn vond plaats in aan-wezigheid van vele genodig-den op 9 maart j.l. in de Raad-zaal van het Oude Stadhuis in Den Haag. Mevr. Gerda Brau-tigam, voorzitster van de jury waarvan mevr. Haya van Someren eveneens deel uit-maakte, merkte in haar toe-spraak op, dat het voor de jury een moeilijke taak is geweest. De ingezonden artikelen wa-ren allen van hoog gehalte; na schifting stonden 2 artike-len aan de top. Vrouwenbe-langen heeft daarom nóg een prijs van f 1000,- uitge-loofd. De jury heeft de journalistieke

Raad laten meespelen dat de taak van drinkwaterleidingbe-drijven volgens de Waterlei-dingwet zich niet verder mag uitstrekken dan deugdelijk drinkwater verschaffen.

Omdat op dat moment ruim vier miljoen Nederlanders een fluortoevoeging aan hun drinkwater kregen, besloot Varrink een noodwetje te maken. In haar redenering ging het slechts om een gat in de wet dat best even ge-dicht kon worden. Daarna zou dan een definitieve regeling getroffen kunnen worden waarin alle principiële, staats-rechtelijke en medische kan-ten betrokken konden worden.

prijs toegekend aan Emmy van Overeem voor haar artikel in de NRC van 29 dec. 1975. Zij heeft gedurende 1 97 5 een serie artikelen over het Jaar van de Vrouw in de NRC ge-schreven. De literaire prijs werd toegekend aan Hanneke van Buren voor haar artikel Feminisme als Alfa en Omega in het december nummer van .. Wending". Bij de prijsuitreiking merkte minister van Doorn op, dat het nut van het Jaar van de Vrouw is geweest, dat de discussie over de emancipatie en de doorbreking van de rol-verdeling tussen man en vrouw, is verhevigd. De pers heeft hierbij een belangrijke rol; het is een gestaag pogen om de mentaliteit te verande-ren. De regering heeft voor 5 jaar ingesteld de Emancipatie Kommissie, die tot taak heeft haar te adviseren en een 5 jarenplan op te stellen. Het voorlopig advies van deze Kommissie komt deze maand gereed.

In hun dankwoord wezen

Door onze parlementaire redacteur

[

Een ruime meerderheid van de Tweede Kamer heeft het van het begin af in deze oplos-sing van minister Varrink niet zien zitten. Het toevoegen van een medicament aan het drinkwater is een te belang-rijke zaak om dat even bij een noodwetje te regelen, zo redeneerde de Tweede Ka-mer. En de minimale eis die aan zo'n tijdelijke regeling ge-steld mag worden is een af-doende en bevredigende op-lossing voor mensen die om wat voor reden dan ook be-zwaar hebben tegen deze stof in het drinkwater. In het vo-rige hummer hebben wij u uitvoerig bericht over het be-toog dat Dees namens de VVD-fractie hierover in de kamer heeft gehouden. Varrink bleef tot vlak voor de

Emmy van Overeem en Han-neke van Buren er nog eens op, dat Emancipatie niet uit-sluitend een vrouwenzaak is, maar van man en vrouw ge-zamenlijk. Man en vrouw

1 moeten beiden werken aan volledige zelfontplooiing en met waardering van elkaar als gelijkwaardig komen tot een betere maatschappij.

E.d.R.-B.

De Landdag van de Vrouwen , in de VVD zal worden gehou-1 den op maandag 3 mei a.s.

in het Provinciehuis te Den Bosch. Sprekers: mevr. Haya van Someren over de alge-mene politiek en de heer Waalkens over ontwikke-lingshulp. Het volledige pro-gramma zal worden gepubli-ceerd in het nummer van Vrij-heid en Democratie van 1 6 april a.s. Wilt u de datum vast noteren?

Onder auspiciën van het

MinisterVarrink

stemming weigeren om eieren voor haar geld te kiezen. Pas op het laatste moment schikte zij zich in het onvermijdelijke. Zij vroeg toen om het voorstel niet in stemming te brengen

Marketing Genootschap werd op 25 februari j.l. in de Erasmus Universiteit 'te Rot-terdam het congres .. reclame en Vrouw" gehouden. Alge-mene conclusies waren dat reclame inherent is aan de vrije ondernemingsgewijze produktie maar dat de consu-ment onderschat en de manu-pulerende kracht van de re-clame overschat wordt. Mevr. Adri de Vries, van beroep reclamemaker, hield een cau-serie over .. Kritiek op het

en de behandeling van de wetswijziging voor onbepaal-de tijd uit te stellen. Daarmee voo~kwam zij dat de kamer fluo(·idering van drinkwater zou verwerpen. En daarmee bleef de weg open dat deze kwestie binnen een paar jaar opnieuw in de Kamer aan de orde kan komen.

VVD-Kamerlid Dees

Het draaierige in deze afloop van het fluordebat is dat de .minister als motief gaf dat er een filter ontwikkeld zal wor-den. Aan de kraan kan dat

Vrouwbeeld". Zij formuleerde vijf punten van kritiek:

1. het stereotiepe rolpatroon van de vrouw in de reclame. 2. de vrouw wordt altijd afge-beeld in als typisch vrouwe-lijk ervaren beroepen. 3. het stereotiepe be~ld van de vrouw als zwak, gevoelig en zacht. 4. de gedwongen jeug-digheid en het schoonheids-ideaal. 5. de vrouw is dom, ondergeschikt en gaat niet met haar tijd mee.

filter de fluor uit het drink-water halen. Tijdens het debat was het echter in het geheel niet duidelijk geworden hoe het nu met de ontwikkeling van dit kraanfilter staat. Het ene moment was het volgens de minister in ontwikkeling, het andere moment lag de ontwikkeling stil, en weer een ander moment zag zij in de ontwikkeling van dit filter niet veel heil om.dat het een broed-plaats voor bacteriën zou zijn. Gemakshalve nam zij maar even aan dat de Kamer haar wetswijziging wel zou willen aannemen als de problemen met het filter overwonnen zouden worden. Uit de stand-punten die de kamerfracties hadden ingenomen was dat in elk geval niet zomaar af te leiden geweest.

Als Varrink eerder naar de kamermeerderheid had willen luisteren hadden er over deze belangrijke zaak niet zoveel jaren verloren hoeven te gaan als nu is gebeurd. Vrijwel niemand verwacht nog dat de fluor nu binnen een paar jaar een wettelijke grondslag zou kunnen krijgen. e

Spreekster pleitte voor een groter aantal vrouwelijke co-pywriters en artdirectors. Laat de reclame maar eens voorop gaan lopen wat betreft gelijke kansen voor mannen en vrou-wen, meende zij. Het beeld van de vrouw in de reclame loopt ver achter bij de hui-dige realiteit. Zolang dit het geval is functioneert de re-clame niet optimaal, maar werkt remmend op de ontwik-keling in de maatschappij.

Een voortdurende stroom van advertenties, die een verte-kend beeld van de vrouw tonen, hebben een negatief effekt op die doelgroep waar zij op gericht is, de vrouwen, aldus spreekster.

Op 29 maart is in Het Open Hof te Deventer de vrouwen-

groep Deventer-Diepenveen opgericht van de Stichting Vrouwen in de VVD.

•

Het Monumentenjaar ligt al weer een paar maanden achter ons en het is met der-gelijke evenementen dikwijls zo dat Wf? menen met een tijdelijke, geconcentreerde aandacht op een probleem onze plicht weer gedaan te hebben. We gaan daarna over tot de orde van de dag en daarin nemen monumenten in welke betekenis dan ook meestal maar een zeer klein plaatsje in. De in 1975 gesig-naleerde en breed uitgemeten problemen blijven echter ook in 1976 bestaan en het is daarom dat het mij nuttig leek nog eens aandacht hieraan te schenken en wel aan de hand van het op instignatie van de minister van CR M ter gele-genheid van het Monumen-tenjaar verschenen boekwerk van de hand van ir. J. A. C. Tillema, lange jaren lid van de in 1 961 ingestelde Monu-mentenraad. Zijn Schetsen uit de geschie-denis van de Monumenten-zorg in Nederland is een omvangrijk boekwerk gewor-den van maar liefst 659 pa-gina's, rijk geïllustreerd met

voorbeelden van geslaagde en minder geslaagde restauratie-werkzaamheden, de nu ook bescnermde rustieke of histo-rische stads- en dorpsgezich-ten, portretten van mensen die in de historie van de mo-numentenzorg een belangrijke rol hebben gespeeld etc. etc. (uitg. Staatsuitgeverij f 7 5,-) In zijn flamboyante stijl - om in de termen te blijven - gaat ir. Tillema eerst in op het hoe en waarom van de restauratie van historische gebouwen, waarbij hij duidelijk stelt dat ons land nu niet bepaald voor-op liep in het streven naar conservering van al het scho-ne uit het verleden. In Frank-rijk waren er in de jaren der-tig van de vorige eeuw al overheidsfunctionarissen die zich hiermee bezighielden.

Zoals later hier ten lande speelde ook in Frankrijk een groeiende belangstelling voor de Middeleeuwen daarbij een belangrijke rol, een belang-stelling die eensdeels samen-hing .. met het herlevend ka-tholicisme .... daarnaast met een nieuw inzicht in de

schoonheid der Gothiek en met een groeiende aversie tegen een overleefd classi-cisme".

De motieven om tot restau-ratie of soms tot volledige herbouw van bijna verdwenen bouwwerken over te gaan kunnen vele zijn, zoals Tillema ons door zijn gehele werk heen laat zien. De door de schrijver uitvoerig geciteerde Alois R iegl onderscheidde in .. Der moderne Denkmalkul-tus" de waarde die een monu-ment kon hebben wegens zijn ouderdom, zijn historische betekenis, zijn gebruikswaar-de, zijn waarde als kunstwerk. Niet-katholieken hadden eind vorige eeuw de neiging men-sen als Cuypers en Stuers, die zo'n belangrijke rol in de begintijd van de monumen-tenzorg in Nederland hebben gespeeld, te verwijten dat het vooral hun katholicisme was dat hen dreef tot het restau-reren of eerder herscheppen van middeleeuwse pracht. Dit was zelfs in 1879 aanleiding

Het raadhuis te Schoonhoven, voor de restauratie en daarna. Alle elementen afkomstig van de achttiende eeuwse verbouwing werden verwijderd en vervangen door eigentijdse.

tot het uiteenvallen van de eerste rijkscommissie die ons land op het gebied van monu-mentenzorg had gekend, het zgn. College van Rijksadvi-seurs ( 1874-1879). Verder is er nog een sociale overweging voor het behoud van onze cultuurelementen. Tillema stipt dit zo nu en dan aan zonder dit thema duidelijk te expliceren. Als hij een plei-dooi houdt voorhetscheppen van mogelijkheden voor eige-naars-bewoners van landgoe-deren deze te blijven bewo-nen, stelt hij .,dat voor elke samenleving bepaalde, in het verborgene bestaande ele-menten belangrijk kunnen zijn, ogenschijnlijk inefficiënt en zonder reële betekenis, maar toch een bijna onmerkbare functie vervullend in het ge-hele beschavingspatroon". Op andere plaatsen ziet de schrij-ver het voortbestaan van mo-numenten, stads- en dorpsge-zichten als een wapen in de strijd tegen geestelijke nivelle-ring van de moderne tijd. Mr. J. W. Frederiks noemde in zijn proefschrift .. Monumen-tenrecht" nog een paar motie-ven: .. van monumenten gaat een grote opvoedende kracht uit" (schr. gelooft daar niet zo in); als goed voorbeeld van de handwerksman en kunst-nijverheid, voor architect, schilder en beeldhouwer (schr. zet hier ook een vraagteken bij); belangrijk voor de vreem-delingenindustrie (een argu-ment waar de schr. weinig waardering voor kan opbren-gen); het nationaal-historisch belang.

Tenslotte nogmaals de me-ning van de schrijver zelf: .. Waarom voelen wij ons ge-dreven monumenten door goede verzorging en restau- , ra tie te behouden 7 In de eerste plaats voor onszelf, voor eigen voldoening, eigen schoonheidsgevoel, eigen kennis, eigen sociale impul-sen. Ik geloof nog steeds niet

-

zo aan de motorische krach-ten van de nu al bijna ander-halve eeuw gehuldigde door-geef-theorie, van het vorige geslacht via het onze naar het volgende .... dat bouwkun-dige monumenten alleen maar zo onveranderd mogelijk aan de nakomelingen zouden mo-gen worden doorgegeven, is met betrekking tot de instand-houding daarvan niet bepaald een sterke stimulans. Het voor eigentijds gebruik geschikt houden of maken van oude gebouwen is voor het volk en deszelfs overheden veeleer een begrijpelijke impuls om de .. erfenis der vaad'ren'' niet als een duur blok aan het been te voelen".

Een tweede thema dat in het boek zeer veel aandacht krijgt is de manier waarop restau-raties verantwoord kunnen worden uitgevoerd. Dit vraag-stuk vormde sinds de belang-stelling voor het historisch erfgoed opbloeide een be-langrijk twistpunt. De schrijver moet hierop zo vaak terugko-men dat hij zich halverwege het boek excuseert: .. Herha-lingen van en variaties op reeds eerder onder de aan-dacht gebrachte standpunten zullen daarbij wel eens onver-mijdelijk zijn; ik troost mij daarbij met de gedachte dat geen mens het in z'n hoofd zal halen een boek als dit in één ruk uit te lezen. En dan kan 't zijn nut hebben opnieuw met reeds half vergeten ideeën geconfronteerd te worden". Al te bescheiden zou men zeggen, zeker als je er van uitgaat, zoals de schrijver in zijn Besluit zegt, dat het voorc namelijk de zeer geïnteres-seerde lezer is die hij met dit boek verwacht te bereiken. De problematiek waar het hier om gaat, is grofweg in drie of vier standpunten te verde-len. Er zijn èr die in restauratie

De Munsterkerk te Roermond na de restaurantie door Cuypers waarbij alles wat aan de jaren rond 1700 herinnerde was verwijderd en vier torens werden toegevoegd.

niet meer willen zien dan een poging het bestaande monu-ment in stand te houden, iedere verfraaiing of wat daar voor door moet gaan is een vervalsing en vernietigt het historisch karakter ervan. Lijn-recht hiertegenover stond de opvatting van de .. neo-Gothie-kers" zoals de architect dr. P. J. H. Cuypers. ,.Zij wilden een compleet beeld vormen van hun Middeleeuwen, zij wilden wat ze bewonderden weer in volle glorie zien". Cuypers liet daartoe alle .. stijl-vreemde" elementen verdwij-nen en bouwde zijn middel-eeuwse monumenten af in de trant die de middeleeuwse bouwmeesters gl~acht werden als de hunne te t1erkennen, zo zij dit ondermaanse nog eens met een beLoek konden vereren. Zo kwamen de veran-deringen aan b.v. de Roer-mondse M unstt~rkerk, de Maastrichtse St. Servaas en de kerk St. Odiliënberg tot stand. Zo verrees een nieuw kasteel de Haar rnet bijbeho-rend .. middeleeuws" dorp. Tegen de eeuwwisseling ont-stond er verzet tegen deze opvattingen. Dit vond o.m. zijn neerslag in de .. G rondbe-

ginselen en Voorschriften voor het behoud, de herstel-ling en de uitbreiding van oude bouwwerken", opge-steld en uitgegeven door de Nederlandsche Oudheidkun-dige Bond, die de basis gingen vormen van het monumenten-beleid in de volgende decen-nia. Hierin stond o.m.: .. Het opnieuw bouwen van verdwe-nen gedeelten van een ge-bouw is een leugen tegen de geschiedenis .... Herstel in een vroegere vorm is alleen oorbaar in de zeldzame ge-vallen, waarin het op volko-men zekere wijze en volledig mogelijk is" ... Behoud gaat voor vernieuwing". Dr. Jan Kalf. directeur van het Rijksbureau voor Monumen-tenzorg van 1918 tot 1939 propageerde daarenboven te-rugkeer naar de klassieke theorie dat elke generatie het recht zou hebben de monu-menten op eigen, voor die generatie dus kenmerkend moderne wijze, te manipule-ren. Dit leidde dan weer tot de lang niet' door iedereen ge-waardeerde restauratie van het Schoonhovense stadhuis ( 1926) (schr.: .,lompe en ar-moedige geveldetails"). In de

loop der jaren daarna werd er echter weer van het door Kalf geformuleerde principe afge-weken ... Men kan (nu) zeg-gen .... dat de stormen zijn geluwd, de eerder gesigna-leerde, vaak heftig persoon-lijk getinte woordenwisse-lingen verklanken, de recht-lijnige leerstellingen in een fase van gevoel van betrekke-lijkheid gebracht. Deze gene-ratie schroomt niet het ver-dwenene weer op te roepen en het geschondene ..in oude luister" te herstellen - ten-minste wanneer voor dit laat-ste geld beschikbaar is, het-geen hoe langer hoe minder het geval dreigt te zijn - maar ze verzet zich in voorkomende gevallen met evenveel kracht tegen het .. vieux-neut'', niet alleen wanneer voldoende exacte gegevens ontbreken, maar evenzeer wanneer dit stedebouwkundige bedenkin-gen zou oproepen, i.v.m. het karakter van de omgeving".

Ir. Tillema roert hier een thema aan dat al niet minder belangrijk is in zijn gehele werk: geld ... Want dat is de hele wijsheid in een notedop: geen geld, geen monumen-tenzorg". Schrijver wijdt er een apart hoofdstuk aan dat eindigt met loftuitingen aan het adres van de huidige minister van CRM die in zijn begroting voor 1975 een ge-heel nieuw perspectief in fi-nancieel opzicht bood. Of die tevredenheid in deze tijd van economische recessie ge-rechtvaardigd blijft is uiter-aard zeer de vraag. Het is duidelijk dat bij het vraagstuk van de financiën de politiek om de hoek komt kij-ken. Dat ondervonden ook de leden van de Letterkundige Afdeling van de Koninklijke Akademie van Wetenschap-pen, toen zij zich in 1859 voor het eerst in georgani-

B.V. SCHEEPSWERVEN .,PIET HEIN"

voortzettende de zaken der

FIRMA W.SCHRAM & ZONEN NIEUWBOUW~ EN REPARATIEWERVEN

BOLNES Ringdijk 488- Telex 26075 Tel 01804-13644*en 010·139275'

PAPENDRECHT Noordhoek 35 Tel.078-51222*

• Nieuwbouw • Reparatie

• • Verbouwen • Verlengen • 2 hellingen elk 11 5 m • :_ rlokken voor elk getij • Overdekt droogdok • Hefdok voor schroefwisselen

~~ VriJ·heid :r \..:r kunt u krijgen met groen-blijvende planten in

uw tuin OPHEFFINGSUITVERKOOP Fa. Jac. Jurrissen & Zoon Sinds 1773 Gort van der Lindenlaan 1a NAARDEN Telefoon 02159- 43706 Graag telefonische afspraak voor bezoek kwekerij.

nog eens extra 50% korting op onze goedkope prijzen Coniferen, Hulsten, Taxus, Heesters, in diverse maten, tot 4 meter.

Buitenlampen en lantaarnpalen

leveringen recht-streeks vanaf de fabriek

vraag gratis en geheel vrijblijvend toezending

roesten nooit!

van geïllustr. tolder met prijslijst aan:

meer dan 50

modellen

gemaakt van gietijzer

en roestvrij-

staal!

PAKO B.V. RHENEN Tel. 08376-9012*

abee parket, is 'n huis vol vvarmte. Abee parket weerspregclt de gloed van natuurliJk hout

Abee parket rs zo goed van kwahtert dat 't alleen maar moorer

kan worden en uw hu1s waardevoller rr1aakt

Er 1s lamel parket, gelaagd parket. moza1ek parket en rnass1ef parket

abee f)arket, onverwoestbaar door de iaren heen.

Er r~ 'r1 Ahee vloer ()p n~cut Vdll uw wensen en Vllil uw budget

Vraag rle folclrr aar1 Voor de ferter1. de pnJ!f'll rlP

unreke verhursg&dntre

Van BoetiPider !d. 111 ~:lU. Den Haag. Telefc1rJrr U/U ~) ~-n bcl-

Fiiralerr Pn toorlkdnrer

seerd verband met het opspo-ren, behoud en bekendmaken .. van overblijfselen der vader-landse kunst en beschaving van vroeger tijden" gingen bezighouden. Zij klopten bij Thorbecke tevergeefs aan voor een bedrag van f 500,-per jaar! Deze was gekant tegen iedere overheidsbe-moeiing en meende dat ook de zorg voor de vaderlandse monumenten in particuliere handen diende te blijven. In de bronnen wordt van Thor-becke' s kunstzin trouwens niet hoog opgegeven. Ook Van Eek, het liberale Tweede kamerlid dat reeds eerder in dit blad ten tonele is ge-voerd*). gaf geen blijk voor gevoel voor historische ge-bouwen, toen hij zich verzette tegen aankoop van de Ridder-zaal omdat men de grond zo midden in de stad wel nutti-ger zou kunnen gebruiken. Schrijver laat zich hier en daar verbitterd uit over de mentali-teit die in de 19e eeuw ge-bruikelijk scheen: .. Wat maar even te veel aan onderhoud kostte in de ogen dier nieuwe economen, wat maar even in de weg stond van een heilige winstbejaging, werd zonder veel praatjes afgebroken en ontluisterd". Maar ook in late-re tijden moet schrijver con-stateren dat de waarde van de grond dikwijls aantrekke-lijker leek dan het historische monument dat het maken van een goede winst in de weg leek te staan.

Om deze en andere redenen is er altijd gepleit 'voor een ingrijpen van de overheid om het onvervangbaar geachte erfdeel te beschermen, des-noods tegen het principe van het vrije particuliere eigendom in. Dat dit laatste een van de moeilijkst te nemen obsta-kels was en is, spreekt voor zich. Maar zonder wettelijke maatregelen stonden alle

'commissies, of ze nu tot het rijk behoorden of niet. vrij

machteloos in hun streven verwaarlozing, verminking en sloping van monumenten te voorkomen. Zelfs de legendarische jhr. mr. Victor E. L. de Stuers, promo-tor van de monumentenzorg bij uitnemendheid, lid van het College van R ijksadviseurs en in 1875 hoofd van de afde-ling Kunsten en Wetenschap-pen van het Departement van Binnenlandse Zaken, kon geen ijzer met handen breken en moest dikwijls ervaren dat zijn adviezen -·want meer kon het niet zijn - in de wind werden geslagen. Ook in volgende jaren konden de verschillende commissies niet meer doen dan vragenderwijs aankloppen bij gemeente- en kerkbesturen en particulieren.

De Monumentenwet die in 1961 tot stand is gekomen heeft aan die situatie min of meer een einde gemaakt. Een belangrijk twistpunt bij de tot-standkoming van de wet was of de onderhoudsplicht van monumenten daarin moest worden opgenomen. Omdat er op de naleving van een dergelijke verplichting door het huidige apparaat nauwe-lijks toezicht uitgeoefend zou kunnen worden, acht schrijver het een verstandige zaak dat dit uit de wet gebleven is, maar hij pleit wel voor regelin-gen die het de eigenaars van onroerende goederen die in het algemeen belang onder wettelijke bescherming staan, mogelijk maakt deze naar behoren te onderhouden. ,,A fortiori geldt dit voor kastelen. Deze, bovendien meer dan stadshuizen aan de invloed der elementen blootgesteld, zijn in het algemeen van een omvang welke eenvoudig onderhoud, als bijv. één keer buiten-verfwerk tot een voor de eigenaar onoplosbaar pro-bleem kan maken. Om nog

maar niet te spreken over een nog klein aantal daarbij aan-wezige historische tuinen, die helemaal niet meer in de oor-spronkelijke staat kunnen worden gehouden en aldus als belangrijk cultuurgoed ver-loren dreigen te gaan". Met genoegen stelt schrijver vast dat de minister ook op dit punt blijkens de begroting van 1975 een nieuwe koers lijkt ingeslagen te zijn.

Tot zover dit overzicht van het werk van ir. Tillema, een man die blijk geeft van een grote belezenheid en grondige ken-nis van zaken. De vele - dik-wijls ook buitenlandse - cita-ten en de wat verouderde schrijftrant maken het boek niet gemakkelijk leesbaar. Hier en daar heb ik platte-gronden gemist die de be-schrijvingen van gebouwen wat verduidelijkt zouden kun-nen hebben. De verwijzingen in de zeer uitgebreide anno-taties naar afbeeldingen in de tekst is enigszins storend en enkele wel zeer persoonlijke en soms weinig ter zake doande meningen b.v. over het gebruik van floodlight ge-richt op oude gebouwen, zou-den m.i. be~er achterwege hebben kunnen blijven .. De hele opzet van het werk, dat doorspekt is met persoonlijke impressies, heeft echter zijn charme. Het is leesbaarder dan men van een opsomming van een niet altijd boeiende geschiedenis van de monu-mentenzorg in ons land zou kunnen verwachten. Tillema's pleidooi voor het kweken van beter begrip van onze monu-menten en rustieke plekjes middels regelmatige tv-uit-zendingen, neem ik gaarne over.

*) Zie Vrijheid & Democratie van 6 februari 1976, Een liber~le boon in een brouwersl

Naar aanleiding van de dis-cussie over een open of afge-sloten Oostersehelde wil ik graag enkele opmerkingen maken. Wanneer men een vraagstuk erg lang overweegt dan dreigt men nooit tot een besluit te komen. Onze provincie Zee-land is de som van talrijke inpolderingen, verstoringen van het natuurlijke verloop, eeuwenlang. Economische argumenten maken niet zo-veel indruk op mij met verlies van dit of dat. De mossel- en oesterkwekerij bijvoorbeeld dankt zijn bloei juist aan een inpoldering en afsluiting, die van het Kreekrak, notabene de oude loop van de rivier de Schelde versperrend. Evenzo is het Sloegebied ontstaan, alles ten behoeve van de spoorwegontsluiting voor Zee-land. De tegenwoordige Oos-tersehelde is daardoor geen op volkomen natuurlijke wijze ontstane zeearm; kunstmatige ingrepen hebben grote in-vloed gehad.

Zal bovendien een open Oos-tersehelde in de eerstvol-gende vijftig jaren wel te handhaven zijn? De vervuiling in welke vorm dan ook optre-dend zal m.i. niet te stuiten zijn. Zelfs de open Noordzee vervuilt snel en in ernstige mate. Ik hoor van vissers, dat de kwaliteit van garnalen bij-voorbeeld zienderogen achter-uit gaat. De visserij zal der-halve niet enkel door overbe-vissing stil komen te liggen. Er zijn ongetwijfeld grote be-zwaren aan een afsluiting ver-bonden. Ik betruer het. Wat voor de Westerseheldedijken kan (d.i. moet) is ook mogelijk voor de Oosterscheldedijken, zegt men. Inderdaad. Maar de stormramp-1953 is o.m. zo groot geworden doordat maar kleine stukken zeedijk van veelal kleine poldertjes niet

MÏjn opinJ voldoende zeewaardig gehou-den zijn. Reimerswaal is ten onder gegaan in de 1 6e eeuw door slecht dijkonderhoud, wegens verarming van de stad ontstaan. Zullen de 250 kilometer lange Oostersehel-dedijken altijd prima onder-houden (kunnen) worden? Dikwijls treedt er immers na verloop van tientallen jaren een verslapping in het lands-bestuur op. Onze geschiede-nis leert dit overduidelijk.

U bemerkt het: ik ben ook al aan het argumenteren I Het moet wel want ik behoor mijn mening te motiveren. Hoewel ik geen strijdbare positie in-neem t.a.v. het Oostersehel-devraagstuk vind ik toch wel, dat men nooit meer spreekt bij de tegenstanders van af-sluiting over de 1835 mensen die verdronken zijn. Weten zij wel wat het tergend lang-zaam omkomen in koud zee-water voor een mens is? 72.000 bewoners van Zee-land en Zuidholland moesten toen verplaatst worden onder de meest primitieve omstan-digheden. 200.000 hectare werd overstroomd, 20.000 koeien, 12.000 varkens, 1 7 50 paarden, 2 7 50 schapen en geiten met 1 65.000 stuks pluimvee verdronken. 500 kilometer dijk werd vernield. Mensen, die het hebben mee-gemaakt op een kritieke plaats, zoals ik, hébben geen vertrouwen meer in dijken alléén. Er zijn natuurlijk dijken nodig, doch het maakt een groot verschil of dit een dijk

,·,:,·,;··

van 35 kilometer lengte is van de best mogelijke con-structie of 24 7 kilometer van middelmatige kwaliteit. De voorstanders van een open Oostersehelde dragen een grote verantwoordelijkheid. Het gevaar van de woeste zee bij storm, pas weer onder-vonden in januari 1976 toen ik zes uur op een goed onder-houden zeedijk heb gestaan onder de indruk van het on-weerstaanbare woeste ge-weld van de natuurkrachten, heeft mij wéér overtuigd van de noodzaak een zo sterk mogelijke kustverdediging te scheppen. En dit wordt met 35 kilometer zeedijk onweer-legbaar veel beter bereikt dan met 250 kilometer. Door het traineren van besluiten en een vertragingstaktiek leven wij nu al bijna 25 jaar na 1953 in gevaar, zijn de kosten onuitsprekelijk gestegen. Hun taktiek is blijkbaar: hoe langer gewacht hoe onmogelijker het uitvoeren zal worden, in finan-cieel opgezicht dan. Kijk, dat noem ik onverantwoordelijk handelen.

J. L. VAN LEEUWEN, VI issingefl

,\,

Na noodgedwongen getuige te zijn geweest van de laatste betoging van taxi-chauffeurs op het Haagse Binnenhof met betrekking tot hun veilig-heid, vraag ik mij het navol-gende af. De taxichauffeurs

wensen in de toekomst voor hun veiligheid tot de inge-bruikname van mobilofoons over te gaan. Ook dit kan vol-gens mij geen preventie zijn voor eventuele aanslagen op de chauffeurs. Zou het niet beter zijn om zoals in de Verenigde Staten: • slechts personen op de

achterzitting te vervoeren; • een kogelvrije glaswand als

tussenschot tussen de ach-terbank en de plaats van de chauffeur te plaatsen;

• de achterdeuren, na beta-ling door de passagier, elec-trisch te doen ontsluiten.

Volgens mij is hierdoor de vei-ligheid van de chauffeur beter gegarandeerd dan door mid-del van een mobilofoon, die overigens ook nog een vrij kostbare nazorg behoeft. In de V.S. zijn met deze methode toch wel zeer goede resulta-ten behaald.

PAUL A. de JONGE, Zwijndrecht

Bij het lezen van het jongste jaarverslag van Robecostuitte ik op de wens het aantal ar-beidsplaatsen op te voeren, waarschijnlijk zo te begrijpen dat de materiële productie nog verder kan of moet wor-den aangemoedigd; blijkbaar als bestrijding van de werk-loosheid. Wel wordt tevens gewaarschuwd tegen het opgebruiken van ons aardgas. Ik durf daar tegenover te i

In deze rubriek publiceren wij brieven van lezers. De redactie behoudtzich daarbij het rechtvoor redactionele wijzigingen aan te brengen of stukken te bekorten, uiteraard zonderde kern van het betoog aan te tasten. Wij streven ernaar zoveel mogelijk lezers aan hetwoord te laten. Dit betekent dat korte helder geformuleerde brieven (maximaal300 woorden en vooral duidelijk geschreven of getypt!) het meestkans maken vlot en integraal teworden opgenomen. Publikatie betekent nietdatwij instemmen methet betoog. Beroep t.a.v. geweigerde of bekorte artikelen is mogelijk bij de Redactieraad, p/a Koninginnegracht 57, Den Haag.

• IS ••• stellen dat onze "gemiddelde" materiële levensstandaard al hoog is en dat, hoe moeilijk ook te verwezenlijken, kor-tere werktijden, langere va-kanties en dergelijke de einige practische mogelijkheden zul-len blijken om geen grote groepen van de bevolking blij-vend uit te sluiten van het pro-ductieproces. Ik heb de indruk dat de meeste mensen, ·zeker de jeugd, zich niet voldoende rekenschap geven of geeft van de in deze eeuw zo ver-snelde bevolkingstoename. In 1 896 op de lagere school komende, hoorde ik de "meester" vertellen dat Ne-derland nu vijf miljoen ·Inwo-ners had. Tijdens mijn rol in haven - spoorweg- en stuw-bouw o.a. in Turkije en Egypte verdubbelde daar de bevol-king, met alle complicaties daarvan. Zeker, er zijn in Nederland nog wel krotwoningen maar wie, zoals ik aan het einde van de vorige eeuw kelderwoningen en plaggenhutten meemaakte en in lompen geklede mensen en hongerige kinderen zag, wat nu niettegenstaande de enorme bevolkingstoename wel grotendeels verleden tijd is, kan nu de noodzaak of zelfs maar de wenselijkheid niet inzien van nog meer auto's, straatverlichting, huisverwar-ming e.d. Om van nog meer snoep of drankmisbruik maar niet te spreken. Een uitbreiding van het pro-ductie-apparaat is dus nauwe-lijks nodig temeer daar ver-dere mechanisering een toe-name van het aantal arbeids-plaatsen weer teniet doet. Ik heb niet de pretentie te weten hoe het allemaal moet, maar durf wel op te komen of liever in te stemmen met de zich meer en meer versprei-dende mening dat wij zuiniger moeten zijn met grondstoffen, gas e.d. en dus de productie van materiële goederen, wel-licht nog wat beter moeten

.. \ .

verdelen, maar niet zonder meer opvoeren.

IR. W. R. C. BOERS, Wassenaar

Door omstandigheden lees ik eerst nu het artikel van onze sekretaris-voorlichting dr. R. W. de Korte (Vrijheid en Democratie 6-2-'76). Wat een uitnemend artikell Het zegt allereerst wat ",iberaal" voor ons betekent en daarna geeft het met cijfers aan hoe algemeen-liberaal onze bevol-king denkt. Laat dit artikel grotere wer-kingskracht hebben dan slechts "even" gepubliceerd te zijn in een nummer van ons blad.

DS. JOH. P. VAN MULLEM, Baflo

l::;~ ivc~r ~~ ··

KVP-Ieider Andriessen zei in de vorige "Vrijheid en Demo-cratie" dat de image van de VVD moetvemnderen. Of en zo ja welke van Andriessens eisen ten aanzien van veran-deringen bij de VVD, onze partij zou moeten inwilligen, wil ik nu niet beoordelen. Maar één van de dingen, die Andriessen bedoelt met het imÇJgo van de VVD, zijn de kleine ledenwerf-advertenties, die onze partij in de dagbladen laat verschijnen. Deze adver-tenties hebben mijns inziens een emotioneel karakter en aan de juistheid ·van de ver-melde feiten kan men twij-felen. Voorbeelden haal ik uit de advertentie, die op 6 maart j.l. in het NRC-Handelsblad stond: "Het staatssocialisme van Den Uyl bedreigt ons". Wat is staatssocialisme? En zo er een antwoord op deze vraag mogelijk is: Pleegt Den Uyl datdan7 "Bij na alle groei gaat op aan

de collectieve voorzieningen". Is dit waar? En als dat zo is gaat de groei dan "op"? "Dit kabinet heeft de huishou-ding van ons land volledig uit

de hand laten lopen. Het schip van staat dreigt te stranden!" Is dit niet wat holle taal, weliswaar met bloemrijke woorden? Het kabinet Den =9

Tuincentrum ESHUIS

• Alle materialen voor uw tuin . Aanleg en onderhoud van: Tuinen - Plantsoenen --'- Terreinen

ALMELO - Maardijk 15 Telefoon 05490- 18743

TUINARCHITECTUUR PRONK en KAPITEIN .~

voor ontwerp, aanleg en onderhoud van alle soorten tuinen, door geheel nederland

kantoor: g. flinckstr. 143 amsterdam tel. 020- 718277

Aanleg en onderhoud van tuinen·

H.H. PUYK TUINARCHITEKTUUR

e Tuinadviezen • Begrotingen ,. Tekeningen

Korte Molenweg 8 - Telefoon 02153- 15937 - BLARICUM

Tuin en landschaps-groenvoorzieningen

A. JAGER ir. Veldhof 16 AERDENHOUT Tel. 023- 244465

Uyl voert ook mijns inzie