en Peelland\Mededelingenblad KPL\2011.kpl\2011 boekje 04

$Page 1: en Peelland\Mededelingenblad KPL\2011.kpl\2011 boekje 04$
VAN DE REDACTIE

In Maakbaar erfgoed, de jubileumbundel bij het tienjarig hoogleraarschap van professorA.-J. van Bijsterveld als hoogleraar Cultuur in Brabant wordt op pag. 195 de volgendeopmerking gemaakt: 29.000 heemkundigen in Noord-Brabant houden zich bezig metgeschiedenis, archeologie, volkskunde, taalkunde en dialectologie, naamkunde, geografie,en zelfs biologie en ecologie. Van alles en nog wat dus, behalve genealogie. Genealogenen heemkundigen hebben meerdere dingen gemeen: ze zijn geïnteresseerd in geschiedenis,doen op hun eigen manier onderzoek naar het verleden en dragen zo bij tot een beterbegrip van het verleden. Dat het enthousiaste hobbyisten zijn zegt alleen dat ze er geengeld mee verdienen, het zegt niets over de kwaliteit van hun onderzoek. Genealogischonderzoek is een waardevolle bijdrage aan de geschiedenis van plaats en streek, vandaardat verschillende heemkundekringen genealogische afdelingen hebben. Heemkunde-kringen en genealogische verenigingen hebben bovendien een gezamenlijk probleem: degemiddelde leeftijd ligt dicht tegen de pensioengerechtigde leeftijd, en als ze de jongeregeneraties niet weten te interesseren sterven ze uit. Genoeg reden dus om samen te werken. Op 14 januari organiseert de afdeling Kempen- en Peelland van de NGV eennieuwjaarsbijeenkomst met minisymposium voor de eigen leden, maar ook voorheemkundekringen, archieven en potentiële doelgroepen. Doel is om op eenlaagdrempelige wijze geïnteresseerden en potentiële leden de mogelijkheid bieden omkennis te maken met de NGV-KPL en de genealogie in het bijzonder. Noteer 14 januaridus zeker in uw agenda!

GEPLANDE BIJEENKOMSTEN

Gemeenschapshuis ‘t Trefpunt, Belgiëplein 20, 5628 XJ EindhovenBegin van de voordrachten 20.00 uur, Op elke bijeenkomst de stands: GensDataPro/Contactdienst, Tijdschriften, Bibliotheek en Nieuwe Leden.

Zaterdag 10 december Inloopmiddag 14.00 - 17.00 uur

Zaterdag 14 januari “Nieuwjaarsborrel”

Dinsdag 14 februari Wonderen in het zonlichtdoor: Hans van den Broek, arts radioloog

Dinsdag 13 maart “De sprekende familiegeschiedenis”door: Hans Bauer, onderzoeker en publicist familiegeschiedenis

Nederlandse Genealogische Vereniging, afd. Kempen- en Peelland, jrg. 19, nr. 4, 12-2011 85

KORTE INHOUD VAN DE BIJEENKOMSTEN

Dinsdag 14 februariWONDEREN IN HET ZONLICHTdoor: Hans vd Broek, arts radioloog.

Na zijn enerverende lezing op 10 mei 2011 zal Hans van den Broek opnieuw op onsverzoek een lezing houden. Het onderwerp is: “geneeskundige vondsten in 2500 wonderen”.Hans heeft alle Nederlandse wonderen, gebeurd tussen 1300 en 1780, waar hij beslag opeen beschrijving kon leggen verzameld. In die grote groep heeft hij alle overeenkomendewonderen bij elkaar gelegd en vergeleken. Onverwacht rolden er de meest fraaie vondstenuit. Luister naar de verhalen over genezingen van krankzinnigen die door de duivel bezetenzijn, over de meer dan honderd kinderen die vanaf de geboorte lam zijn en toch weer gaanlopen, over blinde kinderen die weer gaan zien, mensen die hun eigen ontwrichtte heupweer in de kom zetten, middeleeuwers die neergeschoten worden door een pijl en dit jarenlater nog overleven. Nog niet voldoende stimulans om te komen luisteren??? Dan mist U deze eenmalige kans op het bijwonen van een uniek verhaal uit unieke bronnenwaarin Hans met de kennis van vandaag terugkijkt naar de feiten van toen.

Dinsdag 13 maart“DE SPREKENDE FAMILIEGESCHIEDENIS”door: Hans Bauer, onderzoeker en publicist familiegeschiedenis

Volgens Hans is na 35 jaar onderzoek naar zijn voorouders en vele publicaties daarover detijd aangebroken om spreekbeurten te gaan geven over de vondsten waarmee de genealogiekan worden aangekleed tot een bredere familiegeschiedenis. Het is Hans zijn overtuigingdat dit met elke genealogie kan, bij de ene meer dan bij de andere.De kerngegevens voor de genealogie worden in de primaire bronnen gevonden wat meeren meer thuis met de computer via internet kan gebeuren. Ook gegevens uit de secundairebronnen, zoals de poortersboeken en gildenregisters, het oud notariaat, het kadaster, debelastingkohieren e.d. komen meer en meer op internet beschikbaar.Maar er zijn volgens Hans ook nog de zogenaamde tertiaire bronnen buiten de archievendie de familiegeschiedenis zo tastbaar en levendig kunnen maken. Namelijk de materiëlesporen die voorouders hebben nagelaten, zoals huizen, grafzerken, gevelstenen, uithang-borden, meubels, gebruiksvoorwerpen, curiosa. Maar ook fotoalbums uit de 19e eeuw,oude ansichten, brieven, e.d. uit familiearchieven. Tevens komen de bronnen voor lokaleen regionale geschiedenis aan de orde waarmee voorouders in hun eigen tijd geplaatstkunnen worden. Hans heeft een systematische aanpak om naar die tertiaire bronnen te zoeken. En datallemaal om de familiegeschiedenis zoveel “sprekender” te maken.

Nederlandse Genealogische Vereniging, afd. Kempen- en Peelland, jrg. 19, nr.4, 12-201186

NOTEER NU ALVAST IN UW AGENDA!

Zaterdag 14 januari (14.00 – 17.00 uur in de grote zaal van ‘t Trefpunt)“Nieuwjaarsborrel” voor leden en genodigden met korte voordrachten en uiteraard eentoast op het nieuwe jaar 2012.

Samenwerking met HCCNGV leden kunnen ook deel nemen aan de bijeenkomsten van de werkgroepComputergenealogie van de afdeling HCC!zob (Zuidoost Brabant). Deze werkgroep richtzich op ondersteuning van de leden bij het gebruik van de PC voor hun genealogiehobby. De bijeenkomsten zijn in 't Slot, Kastelenplein 167, Eindhoven. Zie voor alg. informatie, agenda en nieuwsbrief: genealogiepagina op www.hcczob.nl

MUTATIES LEDENLIJST

Per 01-11-2011, landelijk totaal 9200 leden, waarvan voor Kempen- en Peelland 316 en 25 bijkomende leden

Nieuw lidDhr W.J.M. Huijbrechts Kerkstraat 20 6673 BN AndelstDhr P.G.J. van de Laar Kerstant v/d Berglaan 20-b 3054 ER RotterdamDhr M.H.W. van de Ven van Rijckevorselstraat 152 4815 AC Breda

OverledenDhr G.G.M. Speckens Koekoeklaan 18 5613 AJ EindhovenDhr drs G.W. van Vugt Europalaan 12 5591 CN Heeze

Einde lidmaatschapDhr drs J.B. Beekman Parc Imstenrade 212 6418 PP HeerlenDhr H. te Kampe Peellandlaan 18 5628 BG EindhovenMw J. Olierook Waterpark 14 2291 AK WateringenDhr M.W.J. van Spreeuwel Kluizenaarstraat 29 5641 HE Eindhoven

Alle correspondentie te richten aan het landelijk secretariaat:NGV, Postbus 26, 1380 AA WeespGebruik bij correspondentie ALTIJD uw lidmaatschapsnummer!

Co van het Groenewoud


WIE HEEFT DE OPLOSSING?

In het maartnummer van dit jaar, heeft de redactie van Kempen- en Peelland u gevraagdhoe u uw genealogische gegevens systematisch bewaart en hoe deze toegankelijk zijn.Heeft u alle gegevens in een oude schoenendoos zitten, of keurig in mappen of ordnersgerangschikt op familienaam, voornaam, geboorte- of overlijdensdatum?Of heeft u zelf een heel mooi systeem, al dan niet op uw PC, ontwikkeld hoe u uwgegevens archiveert, rubriceert, indexeert.Aangezien een enkeling slechts gereageerd heeft en de vraagstelling mogelijk nietduidelijk was, doen wij nogmaals een oproep.Waar wij benieuwd naar zijn, is de wijze waarop u uw gegevens bewaart.

- Heeft u bijvoorbeeld van een parenteel, alle personen van de familie met al hun gegevens zoals beroep, opleiding, adres, bronvermelding, uitgetypte of kopieën van aktes ,inclusief foto’s? Of hebt u slechts een samenvatting in die map zitten.

- Heeft u van elk afzonderlijk persoon een overzicht gemaakt met alle op die persoonbetrekking hebbende gegevens en hoe heeft u dat opgeborgen? In plasticmapjes of inzuurbestendige mappen of in de kluis?

Onze ervaring is, dat men daarvoor verscheidene mappen nodig heeft en dus ook de nodigekastruimte. Is dat ook uw mening? Wel laat het ons weten. Hoe gaan we zo efficiëntmogelijk met onze gegevens om? We hopen de komende nummers van onsMededelingenblad vol te krijgen met al uw verhalen.

Redactie

KOPIJ VOOR HET VOLGENDE NUMMER INZENDEN

VOOR 1 Februari 2012

Tevens bestaat de mogelijkheid om uw advertentie te plaatsenVoor informatie neemt u contact op met de redactie

e-mailadres: [email protected]: Taunus 1 5706 PC Helmond


BEZOEK KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK.

Op zaterdag 17 september j.l., hebben we met een zevental mensen van Kempen- enPeelland onder leiding van Marie-Louise een bezoek gebracht aan de KoninklijkeBibliotheek (KB) in Den Haag. Een niet al te voorspoedige treinreis bracht ons met enigevertraging op de locatie niet ver van het Centraalstation. De Hr. Wensveen van deBibliotheek, stond ons op te wachten en wees ons de weg naar de garderobe.Hij begon zijn rondleiding met een kort overzicht van de geschiedenis van de KB.Opgericht in 1798 met als basis de collectie van stadhouder prins Willem V en uitgegroeidtot een nationaal en internationaal bekende instelling met ruim 350 medewerkers.De Koninklijke Bibliotheek beschikt over een unieke verzameling oude handschriften envroege drukken. Maar daarnaast worden alle in Nederland officieel uitgegeven boekendoor de KB verzameld en geregistreerd. Elk boek krijgt een nummer, dat wordt vastgelegdop een kaart en geplaatst in een kaartenbak. Via de catalogus kan een boek teruggevondenen aangevraagd worden. Overigens is men begonnen met het digitaliseren hiervan.Indrukwekkend zijn de vele stellages met boeken in de enorme ruimten (depot) in dekelder van het gebouw. De vraag of hier nu ook alle uitgaven van “Kuifje” te vindenwaren, werd door dhr. Wensveen bevestigend beantwoord terwijl hij op een grote kluiswees waar alle bijzondere, lees kostbare, boeken werden opgeborgen. Bijzondere boekenvan voor 1800 worden apart bewaard.Ook beschikt de KB over de grootste collectie kranten van Nederland. De oudste krantdateert van 1618. Ook buitenlandse kranten worden hier verzameld. Wordengedigitaliseerd, maar zijn moeilijk benaderbaar. Via de bibliotheek kwamen we in deleeszaal. Hier kun je op je gemak de opgevraagde documenten, boeken bestuderen. EenKB-leeszaalpas geeft gratis toegang.Natuurlijk heeft de KB een uitgebreide website. Daarnaast wil men graag dat u vriendwordt van de Koninklijke Bibliotheek. Voor € 15 per jaar kan men online een jaarpasaanvragen. Deze pas biedt veel voordelen o.a.:- u kunt thuis boeken en tijdschriften van de KB aanvragen en zelfs tegen betaling toe

laten sturen.- u hebt thuis 24 uur per dag toegang tot catalogi, online bestanden en digitale dossiers.Zo zijn er nog wel een aantal voordelen op te noemen. Wij hebben met dhr. Wensveen vande KB, een zeer nuttige en interessante rondleiding gehad, waarvoor dank.En dank aan Marie-Louise voor de organisatie.

Ger Kleinbergen


BOXMEERSE EDELSMEDEN, DEEL 1Boxmeerse meesters in de 18e eeuw

Wellicht kunt u zich herinneren dat op 5 september jl. in Boxmeer voor zeker € 52.000 aan

eeuwenoud zilver gestolen werd uit het Kasteelmuseum. De inbrekers maakten onder meer

ambtsketens, schilden en een antieke poederdoos buit. Volgens Omroep Brabant ging het

om zilver dat de gemeente Boxmeer in de loop der tijd had aangeschaft. Een deel van het

zilver is eeuwen geleden gemaakt door onder anderen fameuze edelsmeden uit Boxmeer.

De bekendste van deze edelsmeden zijn Rabanus Raab, zijn zoon Rutger Antoon Raab en zijnkleinzoon Rabanus Antoon Raab. Aan de hand van een artikelenserie van de Boxmeersehistoricus Herman Jan van Cuijk wordt de levensgeschiedenis van deze Boxmeerseedelsmeden verteld (1). In dit eerste deel staat Rabanus Raab en zijn voorouders centraal.

RABANUS Ter HULPERT vulgo RAAB EN NAZATEN De levensgeschiedenis van de fameuze goudsmid in Kalkar (en mogelijk Boxmeer) en destichter van een dynastie die in Vrije Heerlijkheid en daarbuiten grote bekendheid (en veleklanten) zal krijgen, is tot voor kort in nevelen gehuld geweest. Dank zij echter de jarenlangeresearch van de in 1991 gestorven Stadtarchivar en leider van het Städtische Museum teKalkar, Werner Kock, zijn Rabanus’ afstamming, werk en familierelaties grotendeelsreconstrueerbaar (2).

VOOROUDERS (Ter HÜlPERT / RAAB)

De 17de eeuwse stadsdata en "Liste van Kalkarer Neubürger" napluizend ontdekte WernerKock dat Rutger, Rabanus' vader, uit Emmerich komt en eigenlijk Ter Hülpert heette. Doordeze fantastische vondst kan Kock in de parochieregisters en oorkonden van Emmerich dezefamilie (geschreven onder de naam Terhülbert, Ter Hoopert of Ter Hoopoirt) traceren totongeveer 1330. De leden hiervan behoren tot zogenoemde "riddermatigen" van hetgraafschap Bergh (!) en bewonen een oude hofstede op de linker Rijnoever tegenoverEmmerich op Kleefs gebied. Rond 1400 huwen enige Ter Hoopoirts met "riddermatige" familieleden Von Der Corukorst,drossaards in dienst van de Heren van den Bergh. In deze aangetrouwde familie is de naamRabodo (of Radboud) vanaf 1200 traditie vanwege hun (familie)relaties met graaf Rabodovan den Bergh (3) De Kalkarse onderzoeker ontdekt in de parochieregisters van Emmerich dat tussen 1450 en1570 de voornaam Rabodo ook regelmatig voorkomt bij de familie Ter Hulpert, dan echtervaak afgekort tot Raabde of Raab. En vindt dat in 1508/9 enige leden van de familie(mogelijk omdat ze hervormd worden) van het hof 'ter poorten van Emmerich' naar Kalkarverhuisden (4). De protestantse tak van de familie 'doet 't goed' in het stadje aan de Rijn wantzonen worden rechter en advocaat (5).


In tegensteling tot deze neven blijft Raabde Ter Hoopert katholiek en bij/in Emmerichwoonachtig. Diens zoon Willem Teehopert staat in 1627 in deze stad ingeschreven als burgeren meester in de rechten en wordt hier omstreeks 1625 vader van Rutger. Deze krijgtverkering in Kalkar en huwt daar als Terhülbert met Hester (Ester) Hachten, wiens vadersjurist is en wat land bezit. In 1653 verhuist Rutger Ter Hulpert, vulgo Raab, met Hester naarKalkar waar hij vijf jaar later als Licautiatius Juris wordt ingeschreven als 'Neuburger'. Hetechtpaar krijgt 7 kinderen en verwerft klein landbezit in Kalkar, Hönnepel en Appeldorn.Rutger brengt het tot schepen der stad (6) maar sterft in de nazomer van 1667 aan de pest.Zoontje Rabanus is dan 13 jaren jong.

Het verhaal van Werner Kock na 1667 gaat als volgt verder: "Dan begint voor het gezin eenharde tijd. Het kleine vermogen dat er mogelijk is, is snel op en wordt het bittere armoede.Hester probeert het hoofd boven water te houden door eerst wat land te verkopen en later een'Tuchgeschäft' te openen maar dit gaat mis en failliet omdat zij het geld voor de leveranciersniet kan opbrengen. Er komen klachten en het huurhuis 'de Poort van Antwerpen' moetworden ontruimd. Het gerucht gaat zelfs dat de weduwe Raab de doeken, servetten en hetandere linnen voor de schuldeisers ergens begraven heeft. Dus worden ook de kinderen eenvoor een verhoord. In het proces-verbaal staat te lezen dat de 12-jarige Hen(ricus) Raab dan'lacrimans' (huilend) zegt dat hij nog zo klein is en niet weet wat zijn moeder gedaan heeft.Toch gaat het enige jaren blijkbaar iets beter. In 1685 duikt in een akte de naam op van dejonge goudsmid Rabanus Raab, die hierin verklaart dat hij niet veel geld heeft omdat hij zijnhele familie moet onderhouden. Hij zegt verder dat hij en zijn jongere broer Eberhard (geb. 1661), goudsmid zijn geworden."

Terwijl deze broer van Rabanus, Eberhard Raaben, later als meester-zilversmid (ca. 1730) inRees een atelier begint en zoon Rutger Antonius, geb. te Rees in 1688, na zijn leertijd naarDen Bosch vertrekt, daar in 1711 burger wordt en stamvader van het edelsmeden-geslachtRaaben, blijft Rabanus in Kalkar.

In genealogisch schema ziet de voorouderlijke stamboom van Rabanus Raab er als volgt uit:

circa 1330 geslacht Ter Hoopert / Ter Hooipoort"riddermatigen" bij Emmerich_______________:________________

circa 1500 katholieke tak hervormde tak (Emmerich) (Kalkar)

circa 1600 Raabde Ter Hoopert

1627 Willem Teehopert(Emmerich)

circa 1648 Rutger Ter Hulpert -X- Hester Hachten(vulgo Raab) jurist (Kalkar)


1653 burger Kalkar1663/4 schepen1667 † door de pest

------------7 kinderen, o.w.------------Rabanus Henricus Eberhard(1654-circa 1740) (1655- ) (1661-c1730) goudsmid goudsmidmeesterteken [RR] meesterteken [ER]tak: Kalkar/Boxmeer tak: Rees/Den Bosch

RABANUS RAAB (KALKAR 1654-1739/40)edelsmid, keurmeester, schepen en kunstenaar

Geboren op 15 november 1654 te Kalkar, gaat Rabanus, zoon van Rutger ter Hulpertgenaamd Raab, rond het jaar 1670 'ergens' in de leer als goud- en zilversmid. Helaas valt niette achterhalen wáár en bij wie. Zijn eerste (bekende) werk dateert uit 1678 en is eenretabelmonstrans die gemaakt is voor de kerk in Hanselaar en nu te pronk staat in deNicolaikerk van Kalkar. Deze monstrans draagt het monogram [RR] in spiegelschrift en degravering dat "Judith Steinhoff bei Ihrem Leben ein silbren Keth von 24 ein halb Loth hierhat zugegeben Ao 1678".Ongeveer 5 jaar later trouwt Rabanus met Sophia Schöningh(s), een dochter uit een eerbareKalkarse familie en de zuster van vicaris (later pastoor) van de Nikolaaskerk JoannesSchöningh. Sophia en Rabanus krijgen 12 (!) kinderen (7) van wie de in 1684 geboren oudstezoon Rutger Anton in vaders voetsporen treedt (8) en in 1720 te Boxmeer een atelier begint.

Volgens Werner Kock gaat het inmiddels prima met Rabanus, die na 1680 het meestertekenin spiegelschrift vervangt door gewone initialen [RR], want op 36-jarige leeftijd heeft hijzoveel opdrachten dat in zijn atelier 4 gezellen en 3 leerjongens werken (9).

Een maand voordat Rabanus veertig wordt, wordt een kroon gezet op zijn vakmanschap enwerk, want op 5 oktober 1694 legt hij voor Bernard Lutger, controleur van KeurvorstFrederik II (later Koning Frederik I van Pruisen), de volgende eed af als eerste keurmeestervan Kalkar:

" Ich schwöre ein eydt zu Godt daß ich das Silber alhir

zu Calcar so von den Goldtschmieden verarbeitet wirdt,

getreulich probieren, und diesemnegst de Stimpel dar-

auff setzen, und den von Stimpel kommende Geldren dem

H. Commissaris Bernhardt Wilhelmun Lütger quartaliter

getreulich ueberheben, den Contravenienten gebührendt

ahnbringen. Und mich allerdings dem Churfürstl. gnd.

Edicto -in omnibus et singulis- confirmiren solle und wolle."


Rabanus’ ambt wordt niet door iedereen gewaardeerd, getuige het bijzondere voorval datWerner Kock in de archieven van Kalkar en Kleef vond en vertelt (10). En dat tevens aantoontdat meester Raab ook maar 'n mens is van vlees en bloed: met een temperamentvol enzakelijk karakter:"Kort nadat Rabanus Raab is aangesteld als keurmeester, komt goudsmid Lambert Kauffmanna lange jaren afwezigheid weer terug naar zijn geboortestad Kalkar en wil zich hier vestigen.Hiermee schopt hij tegen het zere been van Rabanus, die tot dan 'heer en meester' is van hetambacht in Kalkar en er ontstaan spanningen tussen de twee edelsmeden, die zo hoogoplopen dat een gerechtsaantekening vermeldt dat er tussen beide heren een potige"Schlagery" ontstaat. Kauffmann druipt vervolgens af en pakt, omdat hij het keuren doorRabanus een belediging vindt voor zijn vakmanschap, zijn zilverwerk in een rugzak en gaatnaar Emmerich om daar de bokalen, bekers en schalen te laten keuren. Keurmeester Schmitzheeft daar zogenaamd "die nothigen Stempelen nicht zur Hand" en stuurt de edelsmid naarKleef. Hier komt Kauffmann direkt voor een dichte deur te staan want men weigert zijn zilverte keuren. In arren moede - en natuurlijk niet erg vrolijk - keert hij naar Kalkar terug. En dáárwordt het hem enige dagen later helemáál zwart voor de ogen als hij vroeg in de morgen ennog slaapdronken 'toevallig' controleur Lutger op de stoep vindt, die constateert dat op hetzilver de keur mankeert en prompt alles in beslag neemt !Kauffmann, laaiend, gaat bij Raab verhaal halen, krijgt daar de wind van voren en nul op zijnrekest. Dan dient de furieuze edelsmid een scherp bezwaarschrift in bij de Kleefsemagistratuur en verlangt een gedetailleerd onderzoek.In de stukken van verhoor verklaart Rabanus Raab dan met een stalen en braaf gezicht, dat hijaltíjd bereid is (geweest) om het zilver van zijn goede vakbroeder Lambert te keuren en temerken."

Over de afloop van deze affaire kon Werner Kock geen documenten meer vinden. Wél zijndeze stukken het laatste 'levensteken' van goud- en zilversmid Kauffmann in de Nederrijnseen Kleefse kontreien. Vermoedelijk heeft hij zich ergens anders gevestigd waardoor Rababusin Kalkar weer het rijk alleen heeft.

Van Rabanus’ hand zijn een tweetal keurlijsten (12) bewaard gebleven maar noteert hieropalleen het gewicht van en het aantal zilverstukken die hij op gehalte keurt en geen namen vanandere edelsmeden. Opvallend is wel dat hij op deze en andere documenten verschillendtekent: in 1694 is dat Raab, Raaben zu Calcar en Raebe (13).

Rond 1700 is Rabanus zakelijk actief in Boxmeer. Maar hij is er niet gevestigd als goud- ofzilversmid, maar als grossier. Dit heeft te maken met enerzijds het immigratie-verbod dat destad Boxmeer betreffende 'vreemde ambachtslieden' uit 1696 uitgevaardigd had, anderzijdszijn volle agenda in Kalkar. En mogelijk levert hij dan via de werkplaats van Peter van Oploo(zijn oud-leerling en edelsmid) zilverwerk af. Rabanus' werk - met het meesterteken [RR] -wordt dan in Boxmeer op gehalte getoetst en van keurtekens voorzien. Dit verklaart waaromde stralenmonstrans van Boekel (ca. 1700) en de kelk en ciborie (liturgisch vaatwerk) vanWanroij (1702) zowel zijn meesterteken als de 'stadskeur' van Boxmeer dragen.


De notities in het register van de Boxmeerse Petruskerk, die aantonen dat Rabanus en Sophiain 1721 en 1722 bij de doop zijn van hun kleinzoons Rabanus en Joannes sluiten óók perfectaan bij de inscriptie "AN 3 - 1723" die Van Cuijk vond op het zilverbeslag van het missaal indezelfde kerk. Deze nauwelijks leesbare aantekening aan de binnenzijde van een van desluitingen plús het meesterteken [RR] en het Boxmeerse 'stadsteken', zijn voor hem eenbewijs dat Rabanus rond die tijd niet alleen regelmatig privé in Boxmeer bij Rutger, zijnoudste zoon, op bezoek komt, maar dat hij bovendien (zakelijk gezien logisch) nauw enijverig met hem samenwerkt, die hier dan 3 jaren ("AN 3") een atelier heeft. De ciborie enwierookvat uit c1720 met [RR] en de Boxmeerse keuren (14) bevestigen dit, evenals trouwenshet reliekkruis (H. Veronica) in de Boxmeerse Petruskerk dat uit diezelfde periode stamt (15).

Van Cuijk vermoedt dan ook dat de slimme Rabanus - constaterend dat de Nederrijnse marktvoor altaarzilver omstreeks 1700 verzadigd raakt en de Oost-Brabantse parochies dan aanvervanging van hun zilver toe zijn, waardoor een gehele nieuwe markt 'open' ligt die vanuitde Roomsche Vrijheerlijkheid probleemloos kan worden veroverd - dé grote animator eninitiatiefnemer achter de schermen is geweest om in Boxmeer een atelier te starten.Om de bekende redenen is dat rond 1700 nog niet mogelijk, vandaar dat hij 'for the timebeing' levert via het atelier van Peter van Oploo.

Vervolgens geeft Herman Jan van Cuijk een prachtige gang van zaken:“Rabanus, geplaagd door de wetenschap dat hij een nieuwe, rijke bron van inkomsten heeftaangeboord maar er geen (goed) gebruik van kan maken, gaat na 1700 ijverig op zoek gaateen oplossing van zijn dilemma en naar mazen in de Boxmeerse wetgeving. Omdat hij zelfniet voortdurend in de Heerlijkheid aanwezig kan zijn (want dan riskeert hij o.m. zijn Kalkarsburgerschap) is de oudste zoon en aankomend goudsmid Rutger het eerste antwoord op hetprobleem en dé aangewezen persoon om te zijner tijd in Boxmeer een atelier te openen. Eentweede probleem is hoe de vestiging van Rutger daar dan mogelijk te maken. De tijd heeftechter voor zakenman Rabanus vijf gelukkige scenario's in petto:De eerste voet tussen de Boxmeerse deur wordt gezet door dochter Anna Matthia die huwtmet ene P. Mollemans, een broer van Jan Mollemans, logementhouder van 'Den Engel'.Anna meldt vader Rabanus in 1717 dat Peter van Oploo overleden is - waardoor in Boxmeereen plaats vrij komt - en dat diens familie van plan is om het huis, winkel en werkplaats, liefstaan een vakbroeder, te koop of te huur aan te bieden. Dat is geluk twee en drie. Het vindenvan een geschikte (Boxmeerse) echtgenote voor zoon en edelsmid Rutger, die sinds 1713 inDen Bosch bij neef Rutgerus Raaben staat 'geparkeerd', is een volgende stap die gezet moetworden om de overname van het pand en inname van de opengevallen ambachtelijke plaats tevergemakkelijken. Dat lijkt niet eenvoudig, maar ook hier is mazzel nabij.

In 1720 hebben Rabanus en Anna in logement 'Den Engel' beet in de persoon van Anna'saangetrouwd nichtje Wilhelmina, de dochter van kastelein Jan Mollemans. Deze lijkt dekoppelaars een goede partij voor Rutger die wel interesse heeft. Zoon- en broerlief wordt danuit Den Bosch naar Boxmeer geroepen en aan Wilhelmina voorgesteld. En tot tevredenheidvan vader en zus klikt het direct tussen die twee (geluk nummer vijf), waardoor -eindelijk- dedan 36-jarige vrijgezel Rutger een levenspartner gevonden heeft en Rabanus alle troeven in


handen om, zonder al te veel problemen, in Boxmeer een atelier te beginnen dat dan gerundzal worden door Rutger en Wilhelmina. En uiteraard speelt dan bij al deze vreugde geld voorde bruiloft, huur van een atelier (Rabanus) en voor de borg (schoonpapa Henri Mollemans enAnna) geen enkele rol meer!”

Inmiddels is de ster van vader Rabanus in Kalkar tot grote hoogte gestegen. In 1710 is hij eenman van aanzien in de stad en wordt dat jaar tot schepen benoemd en staat in 1714 op deBürgerliste als eerste vermeld: "Rabanus Raab, Künstler". Hierna volgen andere notabelenzoals juristen en kooplui. Omstreeks 1735 neemt hij - dan krasse opa van tachtig - zeer waarschijnlijk kleinzoon ennaamgenoot Rabanus in zijn huis op, leert hem het vak en komt op de ochtend van 12augustus 1738 tot zijn grote schrik tot de ontdekking dat dieven 's-nachts een gat in de muurhebben gemaakt en met veel zilver en goud het hazenpad hebben gekozen.Hoezeer Raab en heel Kalkar hiervan geschrokken zijn leest het bericht dat twee dagen laternaar de regering in Kleef wordt gestuurd:

"BERICHT DES KALKARER MAGISTRATS AN DIE KÖNINGLICHE REGIERUNG INKLEVE……..EX OFFICIOCalcar, den 14 August 1738

Magistratus berichtet allerunterthänigst wegen dem zwischen dem 11. und 12. dieses Monatsalhier geschehende Einbruch und Diebstahl Euer Königlichen Majestät müssem wirallerunterthänigst berichten, daß zwischen dem 11. und 12. dieses Monats des nachts alhier inder Stadt ahn des Goldt-schieden Raaben Hauß mit Gewaldt ein Loch durch den Giebelgebrochen und dadurch viel Silber und Goldt aus dem Hauße gestohlen seyn und hatt derThäter aber bis hierhin noch nicht können entdecket werden und kann man versicheren, daßlebenslang solchen Einbruch alhier in Calcar nicht geschehen ist. Welches Eurer Königl.Majestät haben referieren sollen, die wir in allerunterthänigster Devotion beharren...." 18)

Het archief van Kalkar geeft geen precieze dag waarop en jaar waarin 'Künstler' RabanusRaab overlijdt. Men vermoedt echter dat dit in 1739 of 1740 geweest moet zijn.

Noten(1) Deze artikelen zijn gepubliceerd in de jaarboeken van De Stavelij. De Stavelij is de Nederlandse Zilverclub die

in 1975 ontstaan is als besloten gezelschap van zilverliefhebbers, met als doel de belangstelling voor zoweloud- als modern zilver te bevorderen en expertise op verschillende deelterreinen te stimuleren en te bundelen.De artikelen van de heer Van Cuijk zijn verschenen in de jaarboeken 2004 en 2005.

(2) Werner Kock: a) Artikel in 'Kalender für das Klever Land' 1967 en b) Ongepubliceerd manuscript.(3) Graaf Rabodo van den Bergh (c1166-1200) komt samen met zijn broer Constantius voor d.d. 1166 en 1167/74

in respectievelijk de aktes 318 en 323 bij Sloet.(4) 'Neubürger Liste', 1508 Johan ter Poirten, (Raab) hoifzmit (hoefsmid) en 1509 Gerit ver Hoepert (Raab);

'Repertorium der Urkunden', Archiv III/16 (423), 1508 " Voor de rechter van Kalkar en schepenen Derickingen Gront en Jacob Gey, doet Luijtken van den Graeff, weduwe van Meister Raeb, afstand van haar rechten,met betrekking tot het vermogen van de overleden priester Adam van Haelt."

(5) 'Pfarararchiv St. Nicolai-Kirche Kalkar' (C) en 'Repertorium' (A):


(A) 1649 I, 3 Henrich Raab, rechter Altkalkar en Grieth; (A) 1655 II,23 Het huis genoemd van Richter Hendrich Raab op de markt van Altkalkar;(C) 1672 XII,28 Thomas Ophorst en Reiner Venedien, schepenen, maken een landverkoop bekend, ten kantorevan Johann Gottfried Raab, rechter;(C) 1673 IV,24 Berndt Giebkens en Reiner Venedien, schepenen Altkalkar, maken een landverkoop bekend,ten kantore H(einrich) Raab, de rechter.

(6) 'Pfarararchief', VII, 20 (U 306): 1663 Johan v Ruremundt en Rütger Raab, schepenen, maken bekend ....X, 28 (U 307): 1664 Richard de Nerée ( Dr. Jur.) en Rütger Raab, schepenen, maken bekend ...

(7) De kinderen van Rabanus en Sophia: 1684 Rutger Antoon, 1685 Maria, 1687 Arnolda, 1688 Maria Magdalena,1689 Elbert, 1690 Antoon, 1692 Anna, en hierna nog 5 kinderen.

(8) En ook nog -misschien- andere zonen, maar hierover is niets definitiefs bekend.(9) Jammer genoeg geeft Kock hier en verder geen namen van Rabanus’ leerlingen, waardoor we niet weten of er

(later) naast Rutger Antoon nog andere zonen in zijn atelier worden opgeleid en of er onder deze leerlingen ookjongens zijn uit Boxmeer of Land van Cuijk.

(10) Werner Kock in het artikel 'Goldschmiede des Barock', pag 73-75, 'Kalender für das Klever Land', 1967(11) Stadtarchiv Kalkar A82(12) Ibid.(13) Op 30 april 1721 bij de doop (als getuige) van zijn kleinzoon en naamgenoot Rabbanus Antoon en op 3

december 1722 bij de doop van kleinzoon Johannes Joseph. Dan is zijn vrouw Sophia doopgetuige.(14) Zilveren ciborium uit c1720, [RR] met Boxmeerse keur i/h Rijksmuseum en het zilveren wierookvat met

overeenkomstige keuren i/h Museum Booymans-van Beuningen, Rotterdam. Katalogus RijksmuseumAmsterdam, zilvertentoonstelling dec 1979-feb 1980, afb 105 en 106

(15) Inventaris processie- en altaarzilver Petruskerk Boxmeer, Van Cuijk, mei 1994

Theo van Rooijen (Wordt vervolgd)

Het fotobidprentje van….Mgr. Petrus Noyen (1870-1921)

Het bidprentje van Mgr. Petrus Noyen,Apostolisch Prefect van de KleineSoenda-eilanden in Nederlands Indië,heeft een bijzondere vorm. De voor- enachterkant zijn gebruikelijk, metpersonalia en gebeden. Het prentje isechter open te klappen, en dan treffen webinnenin een levensbeschrijving van deeerwaarde priester (van wie in 1930 eenbiografie verscheen van de hand vanB.A.G. Vroklage). In het in 2008verschenen Helmond Boek is ook eenparagraaf gewijd aan Mrg. Noyen (pag.277). Petrus Carolus Noyen wordtgeboren te Helmond op 3 september1870 als zoon van de fabrieksarbeider enwinkelier Peter Noyen en zijn vrouwMargaretha Sanders. Petrus is de tweede

zoon uit een gezin van zes jongens envijf meisjes. Zij wonen Achter de Am.Op 1 oktober 1883 vertrekt Petrus naarSteyl (bij Venlo), waar hij zijn opleidingkrijgt op het seminarie van demissionarissen van Steyl, de congregatieSociates Verbi Divini. Hij wordt in 1893tot priester gewijd, en is daarna rectorvan het missiehuis in Uden.Aanvankelijk werkt hij als missionaris inChina. In 1912 vertrekt hij naar demissie op Timor, dat onderdeel uitmaaktvan de kleine Soenda- eilanden. Een jaarlater worden de eilanden eenafzonderlijke Apostolische Prefectuur,en wordt Petrus door paus Pius Xbenoemd tot prefect. Zijn bidprentjeschrijft: Hij kende slechts een verlangen,

de uitbreiding van het rijk van


Christus. Gaarne had hij zijn missiekruisgedragen tot aan de grenspalen derwereld opdat alle volkeren in de schaduwvan het kruis redding zouden vinden. Delaatste jaren van zijn leven leed hij aandysenterie. In 1920 keerde hij naar Steylterug om deel te nemen aan het GeneraleKapittel. Gaarne hadden zijn mede-

broeders hem als bisschop naar de

schone missie zien vertrekken, zegt hetprentje. Zover kwam het niet, want mgr.Noyen overleed te Steyl in 1921, voordatde prefectuur tot vicariaat (de volgendestap op weg naar een bisdom) wasverheven. Het stoffelijk overschot rust op

het kerkhof van het missiehuis aan de

voeten van den stichter Pater Arnold

Janssen.


WAT IS PALEOGRAFIE? (6)

Ook nu nemen in het schriftelijke taalgebruik afkortingen een belangrijke plaats in. In ditnummer van de paleografieserie wordt nader ingegaan op het gebruik van afkortingen of

abbreviaturen. Het adagium ´het gemak dient de mens´ gold zeker ook voor onzevoorvaderen die met een ganzenveer ellenlange (officiële) documenten schreven. Maarmisschien was het gewoon een praktische reden. In de vroege middeleeuwen werdnamelijk geschreven op het duurzame, maar ook kostbare perkament. Om kosten uit tesparen probeerde men zo veel mogelijk tekst op een velletje te krijgen. Dus werdenwoorden afgekapt, afgekort en weggelaten. Je zou het kunnen vergelijken met een soortsms-taal ´avant la lettre´. U weet wel: w8 = wacht!

Van Dale geeft als verklaring voor het woord afkortingsteken `weglatingsteken`. Deschrijver die een afkorting of afkortingsteken gebruikt, laat een (flink) stuk woord ofklinkers weg in de veronderstelling dat de lezer toch wel begrijpt wat er wordt bedoeld. Alis dat laatste voor genealogen niet altijd het geval. Er zijn verschillende soorten afkortingen die vanaf de middeleeuwen tot de 19e eeuwgebruikt werden: de suspensie, de contractie en de stenografische tekens.

SuspensieBij een suspensie of afkapping wordt het laatste deel van het woord weggelaten.Voorbeelden van suspensie zijn:u.e. u edele c.a. cum annexisK.M. Keyserlijcke Majesteyt etc. etceteraD. Dominus

Uit de laatste twee voorbeelden blijkt, dat wij tegenwoordig ook nog dit soort afkortingengebruiken. Zeker in de kleine advertenties in dagbladen. Een extreme vorm van suspensieis siglen (litterae singulares). De suspensie bestaat uit één enkele letter,bijvoorbeeld s. voor sint.

ContractieMen spreekt van samentrekking of contractie wanneer in het woord letters of lettergrepenworden weggelaten. Als voorbeeld:Hollt Hollant kspel kerspelmr meester kkenraet kerkenraetvoornt voornoemt gl generael

Stenografische tekensEen afkorting is ook mogelijk door het gebruik van speciale, stenografische tekens, die eengedeelte van het woord of het gehele woord vervangen. Vaak moet men de betekenis vanhet teken kennen om het woord te begrijpen, bijvoorbeeld % voor procent of & voor en.In het oudere Nederlands worden vooral de twee volgende tekens aangetroffen:


het z-vormige ‘et’ teken:

het teken voor ‘con’ of ‘us’

Staat het teken vóór een woord dan betekent het con….. . Is dit teken áchter het woord geplaatst dan betekent het ….us.

contractie voor etcetera

suspensie voor dattet

suspensie voor consent

suspensie voor huus

Het aangeven van afkortingenGelukkig voor ons is de schrijver vaak behulpzaam: wanneer hij een afkorting hanteert, geeft hij dat aan. De lezer wordt gewaarschuwd bij een suspensie of een contractie. Bij de stenografische tekens is een waarschuwing niet nodig; & spreekt voor zich.Deze aanwijzingen komen in de volgende vormen voor:- afkortingstekens zoals de punt, de dubbele punt, de puntkomma, de apostrof,

de horizontale en verticale afkortingsstreep- hoger geschreven letters- doorgestreepte letters- hoofdletters.

Verschillende voorbeelden:Punt:

contractie voor weduwe

een siglen voor jonge dochter

Dubbele punt:

contractie voor burgemeester

suspensie voor Hoog Mogenden


Puntkomma:Wordt toegepast bij suspensie waarbij het afgekorte woord op -h, -q of -s eindigt.b; wordt getranscribeerd als -bus, q; als -que en s; als- sis.

suspensie voor authentique

suspensie voor voorseit of voirscreven

ApostrofEen voorbeeld van de apostrof is donresd’, een suspensie voor donresdagh. In combinatiemet een z, dus z’, kunnen twee betekenissen hieraan worden toegekend: zoon of zaliger.Het blijkt uit de context welke suspensie bedoeld is.

suspensie voor Hughen zoon

De horizontale afkortingsstreep

suspensie voor voornoemde

De horizontale afkortingstreep heeft in combinatie met een m of n een verdubbeling vande desbetreffende letter tot gevolg.

De horizontale afkortingsstreep boven de laatste n van het woord duidt op de toe te voegenletters de:

suspensie voor ende

suspensie voor van de

De verticale afkortingsstreepDeze komt in twee variaties voor: laaggeschreven en bovengeschreven.Laaggeschreven is bijvoorbeeld:

suspensie van ordentelijck


De verticale afkortingsstreep boven een letter vervangt de r, die dan vóór of achter deletter waarboven de afkortingsstreep is geplaatst, wordt ingevuld.Voorbeelden:

suspensie voor hertoghe

Hoger geschreven lettersDeze methode van afkorten gebruiken wij nu ook nog vaak. Bijvoorbeeld 10e voor tiende.

Het hoger schrijven van letters tref je uitsluitend aan bij contracties.

contractie voor supplianten

Doorgestreepte lettersIn Nederlandse teksten komt in tegenstelling tot Latijnse teksten het doorstrepen vanletters niet zo vaak voor.Als voorbeeld de doorgestreepte v die de betekenis heeft van ver of voor.

contractie voor versoecken

contractie voor voorscreven

Enkele andere doorgestreepte letters hebben een vaste betekenis.

suspensie voor libra (pond)

Hoofdletters:Voorbeelden: E. = edele EE=edelen EEHH=edele herenED = edele (in kerkelijke stukken eerwaarde)EM = edelmogende (leden van de Staten)EGM = edelgrootmogende (leden van de Staten-Generaal)UE = U edele

De tekst op de volgende blz. is een van de vele huiswerkteksten die horen bij de cursus‘Oudschrift’ van het RCHe. In de tekst vindt u voorbeelden van suspensies en contracties.

Nederlandse Genealogische Vereniging, afd. Kempen- en Peelland, jrg. 19, nr. 4, 12-2011 101 Nederlandse Genealogische Vereniging, afd. Kempen- en Peelland, jrg. 19, nr.4, 12-2011102

Transcriptie

Depositiën 1 raecken[de] het scheijden van de palen ende limiten van [de] Pedel tusschen Bakel en[de] Venroij

Ten versueck van [de] peelmeesters van Bakel, Helmondt ende Aerlebeeck, hebbe ik notaris onderges[creven] van op den sesten dach junij sestienhondert dertich mij getransporteert uijt Helmondt voors[creven], plaetse mijnder residentie,ende gevonden binnen den v[oor]s[creven] dorpevan Baeckel om aldair te v[er]hooren de naergenoemden deponenten over het scheijden van [de] palen en[de] limitenvan voors[creven] Peel tusschen Bakel en[de]Venroij, ende dienvolgende voor mij notario en[de] den getuijgen naerge[noe]mt gecompareert sijnde Aert Claes oudt ontrent seven en tzeventich jaeren, Corstiaen Hendricx oudt ontrent ses en tzeventich jaeren, Laurens Denis out ontrent acht en tsestich jaeren en[de] Marcelis Aerts oudt ontrent een en tzeventich jaren, allen ingeseten[en] van Bakel, bij den officier van Bakel gedaeght om hennen getuijgenisse

Bronnen:* Regionaal Historisch Centrum Eindhoven (RHCe).* Lezen in Brabantse bronnen. Begrippenapparaat bij Brabants oud-schrift ‘s-Hertogenbosch (1999): Stichting Brabantse Regionale Geschiedbeoefening.

Theo van Rooijen

1 depositie = getuigeverklaring

deponent = beëdigd getuige


Onderstaand treft u de geboorteakte van Catharina Schreven aan. Deze is in oud-Duitsgeschreven. Er is nu geen transcriptie gegeven. Bron: Huwelijksbijlage bij akte nr.3 d.d.29-05-1866 Gemeente Pannerden (Gld). Als u de akte in het blad niet leesbaar vindt, dankunt u deze vinden onder Huwelijksbijlagen 1866-1882, afbeelding11 via FamilySearch(via www.genver.nl te downloaden).

Kunt u een antwoord op de volgende vragen geven?1 (a) Hoe laat doet de vader aangifte van de geboorte van Catharina en (b) bij wie?2 (a) Hoe heet de vader, (b) hoe oud is hij en (c) wat doet hij voor de kost?3 Wat is de geboortedatum van Catharina?


WGODDe Werkgroep Genealogisch Onderzoek Duitsland, zoals de naam voluit luidt, is uitnood geboren. Toen namelijk de initiatiefnemer, de heer J.A.C. Riel, omstreeks 1960 naarDuitsland reisde voor genealogisch onderzoek, stuitte hij op onverwachte moeilijkheden.Samen met andere onderzoekers, vertegenwoordigers van verschillende genealogischeorganisaties - NGV, Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor Geslacht- enWapenkunde en CBG - stichtte hij op 27 januari 1968 in Utrecht de WGOD. Devereniging is onafhankelijk en heeft als doel, het vergemakkelijken van genealogischonderzoek in Duitsland voor haarleden. Om dit doel te bereiken heeft de vereniging in deloop van de jaren veel genealogisch materiaal verzameld en gearchiveerd. Tweemaal in hetjaar wordt centraal in Nederland een bijeenkomst georganiseerd. Hier kunnen de ledenelkaar ontmoeten en naast de ledenvergadering, informatieve lezingen door Duitse enNederlandse deskundigen staat ook oefening in het Oud-duitse schrift op het programma.

Ons bladDe eerste jaren hield men contact door middel van brieven, al snel volgde enkele keren perjaar een blad, ‘Mededelingen’, en hieruit ontstond het huidige tijdschrift Gens Germana,een kwartaalblad. Hierin vindt men onderzoekservaringen van leden, historische artikelen,nuttige informatie, oefeningen in het Oud-duitse schrift. De laatste jaren zijn erthemanummers verschenen, die ook door niet-leden kunnen worden gekocht.• Zo kwamen zij naar Nederland, waarin leden schrijven over hun geïmmigreerde

voorouders. (Dit themanummer is uitverkocht, maar nog wel in de bibliotheekraadpleegbaar.)

• Als het genealogisch onderzoek hapert, over moeilijkheden ondervonden bijgenealogisch onderzoek in Duitsland.

• Favorieten, een verzameling artikelen over sympathieke hoofdpersonen in degenealogie

• Genealogische Webgids, waarin u veel nuttige internet-informatie aantreft m.b.t.genealogisch onderzoek in Duitsland en andere Duitse taalgebieden.

• Themanummer fotografie en genealogie, met ingezonden verhalen over de rol vanfoto’s in het stamboomonderzoek.

• Boeiende bronnen, over transcriberen van soms moeilijk leesbare bronnen.

CartotheekEen belangrijk project van de WGOD is de cartotheek van de vereniging. Ieder lid wordtgevraagd de namen op te geven waarnaar hij of zij onderzoek heeft gedaan, metvermelding van de plaats en de periode. Hiervan wordt een bestand in Excel bijgehoudendat als PDF-bestand van de WGOD-site kan worden gedownload. Leden kunnen het adresvan de info-verstrekkers opvragen bij de ledenadministratie.Sinds 1991 is de WGOD aangesloten bij de DAGV, Deutsche ArbeitsgemeinschaftGenealogischer Verbände, zodat we zoveel mogelijk van elkaars kennis en kunde kunnenprofiteren.


ServiceDe WGOD beschikt over een eigen Infodienst waar leden terecht kunnen voor hulp bij hunonderzoek in Duitsland. Via e-mail of post, kunt u uw vraag naar de infodienst sturen dienaar beste weten wordt beantwoord.Vragen waarop niet direct een antwoord te geven is, kunnen worden gepubliceerd op desite, zodat anderen daarop kunnen reageren.De WGOD heeft veel ruilabonnementen en er zijn ook veel genealogische boekengeschonken, waardoor de leden een veelzijdige bibliotheek ter beschikkingstaat. Decatalogus van deze bibliotheek is te vinden op de site. Indien u een boek wil raadplegenkunt u contact opnemen met de bibliotheekbeheerder. In overleg kunt u het boek in debibliotheek bekijken of het kan worden opgestuurd.

Bijzondere uitgavenIn enkele jubileumjaren zijn boeken uitgegeven. Het eerst verscheen De Gids, eenoverzicht van Duitse genealogische literatuur in Nederlandse bibliotheken en archieven.Bij het 25-jarig jubileum verscheen een bundel voor de WGOD gehouden lezingen:Familienforschung im deutschen Grenzraum zu den Niederlanden. Vijf jaar laterverscheen Vademecum, met hierin de uitvoerig beschreven geschiedenis van de WGOD eneen adressenlijst van Duitse archieven en genealogische verenigingen. Deze boeken zijnhelaas uitverkocht. Echter, ter gelegenheid van het 35-jarig jubileum, is een Cd-romgeproduceerd met alle door de WGOD uitgegeven tijdschriften en boeken.

Ik hoop dat de WGOD voor u nu ook een bekende vereniging is geworden... en bedenk

‘Wie meer van zijn Duitse voorouders wil weten, moet zijn licht bij de WGOD opsteken!’

Alle informatie over de WGOD kunt u vinden op de site: www.WGOD.nlSecretariaat: mw. M.C. Luken-Sluis, Hulstlaan 101, 1702 VK Heerhugowaard, e-mail: [email protected]

Auteur: mw. G. H. Paetzel-Veenstra /mw.M.C. Luken-Sluis

Ingezonden door Hans H. Duitgenius

Antwoorden van de geboorteakte van Catharina Schreven zie pagina 104 1 (a) 11:00 uur

(b) Carl Neesen, burgemeester van Keeken.2 (a) Johannes

(b) 27 jaar(c) arbeider

3 16 juni 1840


HET 2de KWARTIERSTATENBOEK

Er zijn nu zo’n 90 kwartierstaten aangeleverd voor het kwartierstatenboek. Wilt u daar nogbij horen dan graag inleveren voor 1 januari 2012. Dus stuurt u maar in. Er zijn mensendie de moeite nemen om een heel digitaal schema op te stellen, dit is niet nodig. Degegevens worden ingevoerd in het genealogische programma PRO-GEN. Als u geenGEDCOM bestand kan maken is er de mogelijkheid een kwartierstaat te genereren uit uwgenealogisch programma. Een GEDCOM uitdraai is natuurlijk het best met de minstekans op verschrijvingen.

Hoe kunt u uw kwartierstaat aanleveren?

1. Op papier: U schrijft de kwartierstaat op briefpapier, en nummert depersonen. Nummer 1 is de probant en 2 en 3 zijn vader enmoeder. Van 2 is de vader en moeder 4 en 5. Van 3 is de vaderen moeder 6 en 7 enz. enz. tot 63.

2. Digitale uitdraai: Hebt u uw gegevens in een genealogisch programma staan, dankunt u ook een digitale uitdraai opsturen.

3. GEDCOM bestand: U maakt een GEDCOM uit uw genealogisch programma (kijkeven naar uw gebruiksaanwijzing).

Stuurt u uw kwartierstaat naar: H. Unij, Taunus 1, 5706 PC Helmond e-mail: [email protected].

Iedere inzender krijgt een afschrift van zijn/haar inzending ter beoordeling Als u besluitom dit te doen kunt u zich inschrijven als afnemer van het Kwartierstatenboek. De NGV iser voor en door de leden. Met uw inzending voor het 2de Kwartierstatenboek bieden wij demogelijkheid uw gegevens op een laagdrempelige manier te delen met andere leden. Wijrekenen dan ook op uw medewerking.

Henk Unij

KOPIJ VOOR HET VOLGENDE NUMMER INZENDEN

VOOR 1 Februari 2012

Tevens bestaat de mogelijkheid om uw advertentie te plaatsenVoor informatie neemt u contact op met de redactie

e-mailadres: [email protected]: Taunus 1 5706 PC Helmond


VOOR U GELEZEN:

Afdelingsbladen:

Apeldoorn en Omstreken, 2011-3- Kwartierstaat Tjiske Anna Magdalena Sackman, door Jan Limpers.Aqua Vitae, 2011-2- Genealogie van Petrus Völcker.- Het geslacht De Cock van Neerijnen, door J.N.A. Groenendijk.Erfgoed, juli /augustus 2011- 750 jaar familiegeschiedenis & 350-jarig bestaan van de familienaam Verouden,

door Mr. A.H.G. Verouden.- De Hugenoten, door Dr. J.P. Kuijlman & D. Kranen.- Met andere ogen; historische achtergronden bij genealogie,

door W.H. Morel van Mourik.Gepermeteerd, afdeling Den Bosch en Tilburg, september 2011- Overleden Brabanders uit het leger van Napoleon, door Bas Lems.Hollands Noorderkwartier, september 2011- De familie Haakman, door Emmy Reijngoud en Piet Aaij.- De familie Poland, door Ank Poland.Kwartier van Nijmegen, september 2011- Kwartierstaat van Judith van Santen, samengesteld door haarzelf e.a.Rijnland, September 2011- Aanvulling kwartierstaat Kriek –De Wilt, door redactie “Onze Voorouders”.Roots@Groningen, september 2011- De conversatie, ongehoorzaamheid, ontucht en harde bejegening van en door

Johannes Alberthoma,door Antonia Veldhuis.- Hondertmark (Groningen), door Petronella J.C.Elema.- Familienamen: van Klöne naar Kluin en Klune, door Henderika A. Suerink-Klöne.Stichtse Heraut, augustus 2011- Kwartierstaat van Bernardus A.L. Jansen, door Yvonne Jansen-Linse.- Jansen, Schram, De Zwart, Van Kooten, Snijders, Quakernaat e.a.Threant, 2011-3- Genealogie van Jan van Ringen (II), door G. Dijkstra-Bos.- Kwartierstaat van Meine Oostwoud (I), door M. Oostwoud.- Kwartierstaat van Jan Busscher (I), door J. Busscher.Zaanstreek-Waterland, september 2011- Kwartierstaat van Veronique Blok (15), door Margriet Blok-Charbo.- De nakomelingen van Dirk Jansz Crok, door René Bont.11 en 30, afdeling Friesland, oktober 2011- Familienamen in Noord-Nederland, oppassen geblazen (slot),

door Anneke Meester en Hans Bauer.- Diverse artikelen over de aanname van familienamen na 1811.


Heemkundekringen:

Aarle Rixtel, het hagelkruis, september 2011- De Goede Moordenaar, door Jan Dekkers.De Acht Zaligheden, ‘ De Rosdoek’, september 2011- Sprokkelen in familienamen van Eersel, door Harrie Grielen.- Kerkelijke registers van voor de invoering van de Burg. Stand, door Antoon Kockx.De Berse. ‘Den Beerschen Aard’, nummer 3- De familie Jacobs / Deenen te Oostelbeers, door de werkgroep “land”.Deurne, ‘D’n Uytbeyndel’, najaar 2011- Alles over heksen, door Hans van den Broek.Sint-Oedenrode, ‘Heemschild’, herfst 2011- Den Brestert, een Rooise grenssteen -1Son en Breugel , ‘Heem’, 2011-3

De Zwaan; Een speurtocht terug in de tijd, door Joop Dijsselbloem-Visser.Thorn, ‘De Kroetwès’, septemder 2011- La Princesse de Nassau, door Christian Brachthäuser.

Deze tijdschriften en nog vele andere, liggen elke afdelingsavond ter inzage / te leen.Dhr. Hans Schippers zal u hierover graag informeren.

Ger Kleinbergen

BIBLIOTHEEK: AANWINSTEN BOEKEN

Koorts en hongerGeneeskunde op het platteland in de afgelopen eeuwenAuteur: Hans van den BroekCat.nr: 11-BK

De auteur, arts-radioloog, van dit boek houdt zich al 25 jaar bezig met de plaatselijkegeschiedenis der geneeskunde. Na een tiental radiologische publikaties switchte zijn belangstelling naar heemkunde engeschiedenis der geneeskunde. Dit leidde tot artikelen over de poffer, het bekkensnijden,het gebruik van bijnamen, de verering van heiligen in de wintertijd en het vangen vanmussen. Tegelijkertijd schreef hij over zevende zonen, bloedzuigers, zwakzinnigenzorgvoor 1900, behandelen van open benen, gebruik van de kleur blauw bij Mariakindjes, defolklore rond hondsdolheid en bijgeloof rond heksen en kwakzalverij. Hij heeft allerlei boeiende en vermakelijke archiefvondsten verzameld. Daarnaast spoordehij medische behandelingen op die verborgen zaten in de zogenaamde wonderboeken van’s-Hertogenbosch, Handel, Kevelaer of Boxmeer. Vele losse weetjes, oudebehandelmethodes en familierecepten zijn door hem in afgebakende hoofdstukkengebundeld en omgezet in leesbare teksten. De auteur heeft zich ingeleefd in de vroegere


ziektes en kwalen. Hij wil ze voelbaar en zichtbaar maken. De afgelopen jaren verzorgde hij talloze lezingen over deze onderwerpen. Telkens weervroegen de enthousiaste toehoorders of al deze kennis na te lezen was. Op hun verzoek isdit boek ontstaan. Voor wie nu eens wat anders wil lezen over de vroegere geneeskunde is dit een prikkelendboek met veel leuke weetjes en onverwachte afbeeldingen.Uitgave 2010 - 472 bladzijden

Hoe men zijn brood verdiendeHonderd negentiende-eeuwse ambachten en beroepenAuteur: John LandwehrCat.nr: 11-LWR

In dit boekwerk heeft de auteur honderd ambachten uit de negentiende eeuw verzameld enin beeld gebracht. Het boek bevat een kostelijke parade van bijzondere beroepen die we ineen iets andere gedaante nog steeds tegenkomen. Anders? Ja, in de negentiende eeuw was er nog dienstbaarheid en weinig haast. Maar depostkoetsen reden wel stipt op tijd! Uitgave 2008 - 208 bladzijden

Middeleeuwse kastelen van GelderlandAuteurs: F.M. Eliëns en J. HarenbergCat.nr : 12-ELS

Geen provincie is zo rijk bedeeld met burchten en kastelen van middeleeuwse oorsprongals Gelderland. De auteurs hebben zich noodgedwongen beperkt tot de bestaande kastelen,die bovendien nog oorspronkelijk muurwerk bevatten. Een keuze die zij terdege hebbentoegelicht en daarbij hebben zij getracht middels een intensief onderzoek in de daarvoor inaanmerking komende archieven zoveel mogelijk nieuwe gegevens in een prettig leesbarestijl aan de reeds bestaande literatuur tot te voegen. De tekst wordt toegelicht aan de handvan 260 tekeningen, gravures en foto’s die het oorspronkelijke karakter, de wijzigingen ende huidige verschijningsvorm weergeven. De auteurs leiden het boek in met een beknopte geschiedenis van de provincie Gelderlanden een overzicht van de ontwikkeling van het kasteel binnen deze provinciegrenzen.Uitgave 1984 - 391 bladzijden

Co van het Groenewoud


IMPRESSIE LEDENVERGADERING EN LEZING DOOR MW. PATRIES BOONOP 15-11-2011.

Foto's Ger Kleinbergen

INDEX KEMPEN- EN PEELLAND over het jaar 2011 samengesteld door Henk Unij

Aa van der 24. Aelbrechts 68. Aerts 103. Andel van 22. Arkel van 12. Audenhoven van67Baaijens 69, 70. Back de 23. Baexem van 18. Baggerman 33. Balen van 14. Barler van18. Barloe 18. Baudouin 14. Becq 48. Beekmans 69, 70. Beers van 70. Beijers 11, 38.Berckers 17. Bergh van den 90, 95. Bierkens 67. Bilsen van 68. Blicx 22. Blunk 79.Boelants 22. Boissens 48. Bonaparte 61. Borduur 35. Boxtel van 22. Brants 37.Bree(u)wers 14. Broek van den 10. Buckincx 22. Bullers 18. Buschman 34, 35.Cale 42. Cann van 18. Canoy 64, 65. Cattenstart 46. Cattenstart(steert) 46. Cattestart 46.Cattestert 46. Claes 103. Cleophas 65. Coenraedts 42. Colbers 18. Coppen 51. Coppens41, 69. Corukorst von der 90. Creijelt van 22. Cronenborch van 51. Cruijs van de 17.Cuijck van 22, 23. Cuijk van 94, 95. Denis 103. Diessen van 20. Dijck van 17, 40. Dijk van 23. Dijkmans 43. Doerne van 67.Dommelen van 41. Donkers 23, 70. Dooren van 42. Douveren van 24. Eijlens 17. Eijndhoven van 42. Eijnhove van 40. Eijnthove van 40, 41. Eijnthoven van 40,


42. Engels 18. van Engels 69. Evers 18.Ferd 65. Foerster 38. Fransen 23. Fulliger 17. Funcken 64. Gestel van 23, 41. Gey 95. Giebkens 96. Ginhoven van 41-43. Goessen 67, 68. Gogel 61.Goossen 68. Goossens 41, 68. Gorcum van 23. Graeff van den 95. Gront ingen 95.Gualtheri 11, 13, 36. Haaren van 67, 71. Hachten 91. Haelt van 95. Hems 70. Hendricx 103. Hendrix 18.Heumen van 42, 43. Heuvel van den 23, 69. Hobbelen 40. Hoefnagels 69. Hoepert ter 95.Hoevel van den 67. Hoevenaars 70. Hooff van 41. Hooft van 40. Hooipoort ter 91.Hoopert ter 90, 91. Hoopoirt ter 90. Hoppenbr(ouwers) 40-43, 67, 68. Houte van den 14.Houten van 43. Houtum van 43. Hove van den 14. Huijber 22. Huijbers 22, 23. Huijbert22. Huijberts 22, 23. Hulpert ter 90-92. Hülpert ter 90. Hurk van de 43. IJken 22. Jan(s)sen(s) 18, 64, 70, 97. Jong de 14. Jur 96. Kanters 18. Kattenstaart 46. Kauffman 93. Kauffmann 93. Kerkoerle van 69, 70. Ketelaer de 22, 23. Ketelaers 22. Klinkhamer 18. Knipscheer 34. Kock 90-93, 95, 96. Leemans 68. Leermakers 69. Leeuwen van 14. Leijten 40. Lemmens 41. Linden van der 11. Litjens 24. Lovels 23. Lozecaat 17. Lutger 93. Lütger 92. Maas 41. Maes 41. Marchant et Ansembourg van 65. Marck La 17. Martens 51, 79.Meertens 65. Melcroth van de 67. Mercx 42. Meuleman 36. Michels 66. Mierlo van 23.Moll 37. Mollemans 94, 95. Moonen van 40, 41. Moretten van 42. Morselaer van de 69.Moubis 63-66. Moubis-Canoy 65.Neesen 106. Neggers 70. Neomagus 9-11, 34, 36-38. Neomagus, 37. Nerée de 96.Neudörfer 73. Nistelroij van 68. Noorda van 35. Noyen 96, 97. Nuijs van 14.Oirschot van 40. Oomen 51, 69. Ophorst 96. Oploo van 93, 94. Osch van 13.Peijpers 9-14, 33-38. Peiper 9. Peipers 38. Pelt van 22, 23. Pereboom 40. Perling 48.Peters 47, 51. Pieper 11. Pijls 18. Pijpers 9. Poirten ter 95. Pol van de 70. Potters 42. Pris14. Prix 14.Raab 90-93, 95, 96. Raabde 90. Raaben 91, 94, 95. Rabodo 90. Radboud 90. Raeb 95.Raebe 93. Regt 38. Riel 105. Roefs 20. Roij van 22, 23, 70. Rooijckens 40. Ruremundtvan 96.Sanden van 51. Sanders 44, 96. Santegoets 22. Schacht 79. Schepens 41, 68, 69. Schloos24. Schloosz 24. Schlooz 24, 53. Schmitz 93. Schoet van de 67. Schöningh 92.Schöningh(s) 92. Schoot van (de) 23, 67-69. Schovers 43. Schreven 106. Schreven 104.Schull 14. Seemann 38. Smetsers 43. Smits 14. Steen 18. Steinhoff 92. Stockelmans 68.Strick 48. Stroombergen 37. Sütterlin 74. Swanebergh van 17. Teehopert 91. Tempelaar 42. Terhülbert 90, 91. Thomas 66. Tiel van 33. Tilburg van 22.Tollebeek van 68. Traa 46.Valcooch 47. Velde van den 47, 48. Ven van de 43, 71. Venedien 96. Venne van de 67, 68Verbruggen 33. Verhallen 70. Verhoeven 43, 69. Vervordeldonck 17. Vleuten van de 69.Vonck 36. Vos 67. Vrients 67. Vries de 9, 38. Vroklage 96.Waarden van de 23. Waltheri 11, 13. Wasserval 33. Waterbee(c)k 37. Waterbeek 11.Weert van 43. Weijers 43. Weijnen 18. Wijnen 18. Will van 70, 71. William II 10.Wilneven 67. Wouter 23.


Documents

en Peelland\Mededelingenblad KPL\2011.kpl\2011 boekje 04