FREI 2012FREI 2012,, 225.04.20125.04.2012

ENERGETSKA EFIKASNOST I RAZVOJ TRŽIŠTA NEKRETNINA U CRNOJ GORI

Dragica Sekulić

Sektor za energetsku efikasnost

Ministarstvo ekonomije

Energetska efikasnost u zgradama

� Energetska efikasnost zgrade - količina energije potrebna za korišćenje zgrade koje obuhvata grijanje, grijanje tople vode, hlađenje, ventilaciju i rasvjetu.

� Potrošnja energije u zgradama direktno zavisi od geografskih i klimatskih uslova, demografskih kretanja, ekonomskog razvoja, stilu života, energetskom miksu, vrsti zgrade, lokaciji i orjentaciji, kao i primjeni naprednih tehnologija

� Crna Gora je kroz Zakon o energetskoj efikasnosti (Sl. List 29/ 10) i buduće pravilnike o zgradama (4) transponovala EU direktivu o energetskim karakteristikama zgrada (EPBD)� Deklaracija o neophodnosti štednje energije i upotrebe obnovljivih

izvora energije - određivanje energetskih karakteristika zgrada, računanje i praćenje mogućih ušteda zgrada, kao i sertifikovanjezgrada na osnovu trenutne potrošnje ali i mogućih ušteda, kako energetskih tako i finansijskih.

� Izmjenjena EPBD direktiva - pooštravanje zahtjeva - posebna pažnja je posvećena javnim objektima, novim objektima preko 1000m2 i efikasnosti kotlova za grijanje, odnosno sistema za klimatizaciju.

Energetska efikasnost u zgradama (2)

� Zakon EE između ostalog uvodi obavezu energetskog pregleda objekata i instalacija i izdavanje sertifikata o energetskoj efikasnosti objekta sa rokom važnosti od 10 godina

� Podzakonska akta za metodologiju proračuna energetskih karakteristika zgrada, procedure oko sertifikovanjazgrada, njihovog energetskog pregleda i inspekcije kotlova za grijanje i sistema za ventilaciju

PREDNOSTI SERTIFIKOVANJA

Globalna kretanja na EE tržištima

� Svjetsko tržište energetske efikasnosti vezano za sektor zgrada dostićiće$103.5 milijarde do 2017. godine, rast od 50% u odnosu na veličinu tržišta u 2011. godini

� Najveći rast je očekivan kod ESCO kompanija i HVAC sistema� U Njemačkoj, tržište je vrijedilo 40 milijardi € u 2010. godini, sa

tendencijom godišnjeg rasta od 6.5.% do 2020. godine� Pokretač rasta - percepcija učesnika na tržištu nekretnina da investiraju u

„zelene“ i energetski održive projekte, usljed rasta cijena energenata i sirovina i raznih oblika subvencija za ovu vrstu investicija.

EE u Crnoj Gori� Sektori domaćinstva i usluga (javni i privatni sektor), kojima

dominiraju zgrade i slični objekti, u periodu 1997-2008 bili odgovorni za 29-36% finalne potrošnje energije

� Predviđa se da će u periodu do 2030. godine ovi sektori biti odgovorni za 25-30% ukupne finalne potrošnje energije u Crnoj Gori, i više od 60% električne energije

42 4447 46 46 47 46 43 41

24 2431

34 37 37 36 36 35 35 35 34 34 35 36

33

3 3 2 2 13

2

3 1

3

33 3 3 4 4 5 5 5 5 6 7

27 24 20 19 21 22 25 2728

39 39

3533

32 32 32 33 33 33 33 33 33 33 32

19 20 20 22 2120 19 18 19

23 2320 18 17 17 17 17 16 16 16 16 16 16 15

8 9 10 10 10 8 8 10 11 12 12 11 11 11 11 11 11 12 12 12 11 11 11 10

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2025 2030

Usluge

Doma?instva

Saobra?aj

Poljoprivreda,

gra?evinarstvo i ne-

energetsko rudarstvo

Prera?iva?ka ind.

Karakteristike zgrada u Crnoj Gori

� Relativna starost postojećeg stambenog fonda -svega oko 30% je izgrađeno u proteklih 30 godina

� Malo učešće stanova koji nijesu izgrađeni od tvrdog materijala.

� Zapuštenost i dotrajalost spoljašnjih konstrukcija – fasada i (ravnih) krovova, kao i dotrajalost kućnih instalacija.

� Loše energetske karakteristike provodljivosti i sistema

� Loše održavanje i nizak nivo svijesti krajnjih korisnika

� Nedostatak prirodnog gasa i niske subvencionisane cijene električne energije

� Loš kvalitet i nepropisno održavanje A/C split jedinica

� Daljinsko grijanje nije razvijeno

� Solarni sistemi su rjetkost

Tržište nekretnina u Crnoj Gori

� Popis 2003. godine: 253.135 stambenih jedinica� 20% stanova je starije od 50 godina, a oko

39% je izgrađeno poslije 1980. godine� Preliminarni podaci popisa 2011. godine:

316.083 stambenih jedinica� Uzroci:

� klijenti iz inostranstva� rast dohotka stanovništva � rast odobrenih stambenih kredita� pad kamatnih stopa� rast na tržištu kapitala

� 2020. godine potrebno obezbjediti nešto više od 25.000 domaćinstava

� Nije uočen indikator praćenja kvaliteta gradnje, odnosno komfora stanovanja

Uticaj EE na razvoj tržišta nekretnina u Crnoj Gori

� Integrated Design Process (IDP) -poštovanje EE u fazi idejnog rješenja projekta

� EE elaborat i energetski pregled� Oštri propisi kod toplotne izolacije

novih objekata - 80 kWh/m2 do 2020. godine i 15 kWh/m2 nakon 2020. godine

� EE rehabilitacija od 1% stambenog fonda na godišnjem nivou (4000 jedinica godišnje)

� Upotreba solarne energije (porodične kuće, hoteli i komercijalne zgrade)

� Upotreba moderne biomase i daljinsko grijanje

Pravci održivog razvoja tržišta nekretnina

� Primjena metodologije za proračun energetskih karakteristika zgrada, kako privatnih, tako i javnih i komercijalnih;

� Obuka kadra u svim segmentima tržišta nekretnina (projektovanje, izgradnja, energetski pregledi, energetski menadžment, sertifikovanje zgrada, održavanje zgrada i sl.);

� Javno privatna partnerstva sa građevinskim kompanijama � Primjena obnovljivih izvora energije,čime se direktno utiče na

smanjenje operativnih izdataka za struju, vodu i sl.� Formiranje specijalizovanih fondova � Unapređenje kvaliteta sanacije postojećih objekata, saglasno

kriterijumima evropskih direktiva - povećanje nivoa zapošljenosti, ali i poboljšanje kvalifikacija i stručnosti

� Podsticanje zainteresovanosti strateških partnera iz zemlje i inostranstva – povećanje konkurencije i kvaliteta izgradnje

� Pozitivni signali na tržištu radi argumentacije uvećanja cijene nekretnina

Barijere

� Nedostatak sredstava za isplativo ulaganje u mjere EE na zgradama

� Nedostatak znanja o mogućnostima ušteda

� Nedostatak tehničke ekspertize i kvalifikacija za izradu i implementaciju projekata

� Nesigurnost u pogledu realizacije projektovanih ušteda

� Nemogućnost usaglašavanja zahtjeva finansijske isplativosti u kratkom roku

� Komplikovane procedure obezbjeđivanja sredstava za EE investicije

� Prosječnom građaninu treba 2.5 neto plata za 1m2 nekretnine – produbljivanje jaza između ponude i potražnje

Zaključci� EE se mora uvesti kao apsolutni standard kod izgradnje i

rekonstrukcije� EE predstavlja „win-win“ situaciju na tržištu nekretnina:

� poboljšanje energetskih karakteristika zgrada � povećanje komfora stanara na strani tražnje� povećanje realne vrijednosti date nekretnine

� Uvođenjem regulatornih i instrumentalnih zahtjeva za poboljšanje energetske efikasnosti zgrada direktno se promoviše održivo funkcionisanje i rast tržišta nekretnina, zasnovano na realnim vrijednostima objektivno boljih nekretnina

� Uključivanje „bivših“ eksternih faktora u procjenu mikro- i makro-ekonomskih kretanja na tržištima - poboljšanje životnog standarda i smanjenja negativnog uticaja na životnu sredinu

� Procjeniti troškove uvođenja EE u sektoru zgrada, kako prema fazi implementacije (npr. izgradnja, korišćenje, održavanje, i sl.), tako i prema vrsti objekata� Na nivou EU, prosječna dodatna investicija uvođenje EE u proces

izgradnje 100 €/m2 uz povraćaj manji od 20 godina

Dalji koraci

� Uvođenje legislativnog i insitucionalnog okvira, kojim se primjenjuje metodologija proračuna energetskih karakteristika zgrada i isplativost pojedinačnih mjera energetske efikasnosti

� Sprovođenje energetskih pregleda kojima se procjenjuje isplativost pojedinih mjera� Energetsko označavanje zgrada � Jačanje svijesti i znanja ciljnih grupa i klijenata demonstracijom koristi ulaganja u

energetski efikasne nekretnine ili poboljšanja postojećih� Uvođenje subvencija i finansijskih podsticaja za implementaciju mjera Sprovođenje life-

cycle troškovno korisne analize vrijednosti investicije u nekretnine

EEEE na trna tržžiišštutu nekretnina utinekretnina utičče na njegov odre na njegov održživ i realan rast, iv i realan rast, zasniva se nazasniva se na objektivnim trobjektivnim tržžiiššnim signalima, janim signalima, jaččaa

kapacitete i uvekapacitete i uveććava intelektualniava intelektualni kapital svih aktera na kapital svih aktera na trtržžiišštu, kreira nova radna mjesta i indirektno podstitu, kreira nova radna mjesta i indirektno podstičče e

strane direktne investicije i povestrane direktne investicije i poveććanje anje žživotnog standarda ivotnog standarda građana građana CrneGoreCrneGore