ENERJİ POLİTİKALARINDA KÖMÜRÜN YERİ

TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜTÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

ENERJİ POLİTİKALARINDA ENERJİ POLİTİKALARINDA KÖMÜRÜN YERİKÖMÜRÜN YERİ


KÖMÜR:KÖMÜR:

Kömürün Oluşumu:Kömürün Oluşumu: Uygun ortamlarda bataklıklarda bozunma ve çürümeden kurtulan, bitki Uygun ortamlarda bataklıklarda bozunma ve çürümeden kurtulan, bitki kalıntı birikimlerinin zamanla sıcaklık, basınç gibi etkilerle değişimi sonucu oluşur.kalıntı birikimlerinin zamanla sıcaklık, basınç gibi etkilerle değişimi sonucu oluşur.

KömürKömür, çoğunlukla karbon, hidrojen ve oksijenden oluşan az miktarda kükürt ve nitrojen , çoğunlukla karbon, hidrojen ve oksijenden oluşan az miktarda kükürt ve nitrojen içeren içeren bir enerji hammaddesidirbir enerji hammaddesidir..

KÖMÜRÜN KULLANI M ALANI

KÖMÜR

KULLANI MYERLERİ

TAŞ KÖMÜRÜ%52

NEM Mİ KTARI

KARBON/ ENERJİ Mİ KTARI

LİNYİT%48

YÜKSEKDEĞER

YÜKSEKDEĞER

Dün

ya R

ezer

vler

inin

%'s

i

Teshin/ SanayiiDumansız Yakıt Dahil

Demir ve ÇelikEndüstrisi

Elektrik Enerjisi Üret imi

Çimento Fabrikalarıve diğer Endüstriler

Büyük Oranda Elektrik Enerjisi

Üret imi

Teshin/ SanayiiDumansız Yakıt Dahil


DÜNYA KÖMÜR REZERVLERİ (milyar ton)

Kaynak: BP 2002 İstatistikleri

Orta Doğu

Orta ve Güney

Amerika

Afrika

Avrupa

Eski SSCB

Kuzey Amerika

Asya Pasifik


Potensiyel

Rekabet

Çevresel Kabul Edilebilirlik

Halkın Katılımı

Yakıt Riski

İşlevsel Esneklik

Hid

ro

Bio

mas

s

Rü

zgar

Ph

oto

volt

aic

Nü

klee

r

Gaz

Kö

mü

r

POTANSİYEL, TALEP VE ALTERNATİFLER

+

+

+

+

+

+

O

-

+

+

+

+

-

O

+

+

+

+-

-

+

+

+

+

-

-

+

+

O

-

--

O

-

+

+

--

+

+

+

-

O O

O

Kaynak: VGB PowerTech, 2002

+ Olumlu

O Belirsiz

- Olumsuz


DÜNYA KÖMÜR TALEBİ

Tüm ülkelerde enerji üretiminde kömürün önemi artmaktadır.

Residential/services

4%

Power generation

66%

Industry18%

Other sectors

12%

Industry15%

Other sectors

9%

Power generation

74%

Resident ial/services

2%

2000 2030

2,356 Mt 3,629 Mt

Kaynak: IEA 2002 İstatistikleri

TeshinTeshin

Sanayi Sanayi

Diğer Diğer

ElektrikElektrik


Dünya’Dünya’ da Kömür Rezervi ve Üretimlerine Ait Bilgilerda Kömür Rezervi ve Üretimlerine Ait Bilgiler::

Kömür, ülkemizin sahip olduğu önemli doğal kaynaklardan biridir. Türkiye’de Kömür, ülkemizin sahip olduğu önemli doğal kaynaklardan biridir. Türkiye’de halen görünür 7 milyar ton, mümkün ve muhtemel 1,2 milyar ton olmak üzere halen görünür 7 milyar ton, mümkün ve muhtemel 1,2 milyar ton olmak üzere yaklaşık 8,2 milyar ton linyit rezervi bulunmaktadır. Bu rezervin 2,5 milyar ton’yaklaşık 8,2 milyar ton linyit rezervi bulunmaktadır. Bu rezervin 2,5 milyar ton’ u u TKİ sahalarında bulunmaktadır. Bu rezervler dünya genelinin % 2’sini TKİ sahalarında bulunmaktadır. Bu rezervler dünya genelinin % 2’sini oluşturmaktadır. Dünya linyit üretiminin ise % 8’i Türkiye’de yapılmaktadır.oluşturmaktadır. Dünya linyit üretiminin ise % 8’i Türkiye’de yapılmaktadır.

2002 Yılı

TÜRKİYE

R E Z E R V (Milyar Ton) Ü R E T i M (Milyon Ton)

Taş Kömür

LinyitTOPLAM

Taş Kömür

LinyitTOPLAM

Kömür % Kömür %

Kuzey Amerika 117 140 257 26 936 91 1.027 23

Güney Amerika 8 14 22 2 52 52 1

Avrupa 41 72 113 11 205 352 557 12

Eski SSCB Ülkeleri

98 133 231 23 322 181 503 11

Afrika 61 0,2 61,2 6 231 231 5

Asya ve Okyanusya

184 108 292 30 1.890 142 2.032 45

1 8 9 1 3 65 68 2

TOPLAM 510 475,2 985,2 100 3.639 831 4.470 100


509 475

0

100

200

300

400

500

600

Mil

yar

To

n

TAŞKÖMÜRÜ Lİ NYİ T

DÜNYA KÖMÜR REZERVİDÜNYA KÖMÜR REZERVİ

50’den fazla ülkede üretim,

tedarik sorunu yok.


DÜNYA FOSİL KAYNAKLARININ TAHMİNİ TÜKENİŞ SÜRESİ:DÜNYA FOSİL KAYNAKLARININ TAHMİNİ TÜKENİŞ SÜRESİ:

Kömürün önemi devam edecektir.Kömürün önemi devam edecektir.


9690

84 80

71 6966

56 52 51

42

23,8

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Polonya GüneyAfrika

Avustralya Çin ÇekCumhuriyeti

YunanistanHindistan ABD DanimarkaAlmanya Hollanda Türkiye

KÖMÜRLE ÇALIŞAN SANTRALLARIN TOPLAM KURULU GÜCE ORANI

Kaynak: WCI, 2002


(milyon ton)

Ülke Adı Üretim İthalatElektrik ve Isı Santrallerinde

Tüketim

Belçika 0,4 10,8 3,8

Danimarka 0,0 7,1 7,4

Finlandiya 0,0 3,6 3,5

Fransa 5,1 17,5 10,2

Almanya 43,8 22,3 52,8

İrlanda 0,0 2,4 2,0

İtalya 0,0 17,3 8,4

Japonya 3,9 133,2 59,0

Kore 4,2 54,6 30,8

Hollanda 0,0 19,0 7,5

Portekiz 0,0 6,1 5,3

İsrail 0,0 9,6 9,1

Brezilya 5,6 12,8 6,0

ELEKTRİK ÜRETİMİ İÇİN KÖMÜR İTHAL EDEN BAZI ÜLKELER

Kaynak: IEA, 2001


ELEKTRİK ÜRETİMİNE KULLANILAN YAKITLARIN FİYATLARI (ABD $/ton kömür eşdeğeri)

Doğal Gaz Kömür

Türkiye 128,8 50,2

İngiltere 80,9 55,0

ABD 131,2 34,6

İspanya 128,4 ?

Portekiz 161,4 37,6

Polonya - 38,7

Kore - 58,3

Japonya 300,1 45,5

İtalya 133,3 46,1

İrlanda 77,0 35,3

Almanya 114,7 52,2

Finlandiya 88,1 34,8

Belçika 103,1 55,9Kaynak: IEA - 2001


ELEKTRİK ÜRETİMİNDE KÖMÜR TEKNOLOJİLERİNİN MALİYET REKABETİ

Kaynak: DOEDoğal Gaz Fiyatı ($/MM BTU)

Ele

ktri

k M

aliy

eti (

cen

t/kW

h)

Doğal Gaz Kombine Çevrim

Yatırım $ 500 - $

600 / kW

Kömürle Çalışan SantrallarYatırım $ 1000 - $1200 /kW

Kömür Fiyatı $ 1,00 - $ 1,25 / MM BTU


KÖMÜRE DAYALI TERMİK SANTRALLERİNİN VERİM ARTIŞI

Çin-Rusya Dünya Ortalaması

Modern Teknoloji

Gelecekteki Teknolojiler Kaynak: IEA – CIAB – 2002


MWh BAŞINA ELEKTRİK ÜRETİMİNDE CO2 EMİSYONU

Kaynak: WCI, 2002

VERİM (%)

Em

isyo

n /

Kö

mü

r K

ulla

nım

ı (to

n)

Emisyon

Kömür Kullanımı


250

300

350

400

0 1 2 3 4 5

1960 1970 1980 1990 2000 2010

Yak

ıt T

üke

tim

i (

g/k

Wh

)

LİNYİTE DAYALI TERMİK SANTRALLERİNDEYAKIT MİKTARI VE CO2 EMİSYON AZALMASI

750

1000

361

286

1012

800

500

CO

2 E

mis

yo

nu

(g

/kW

h)- 20 %

Kaynak: VGB PowerTech, 2002


TÜRKİYE’DE ENERJİ SEKTÖRÜ

ÖNEMLİ LİNYİT HAVZALARI

(milyon ton) ELEKTRİK SANTRALLARI DİĞER TESİSLER


TÜRKİYE’DE KÖMÜR ARAMALARITÜRKİYE’DE KÖMÜR ARAMALARI::

• Sondajlı Arama: 1960-2002 1.667.673 m

1970-1990 yılları arasında Arama Faaliyetleri 1.484.000 m

1990 ve sonrası Arama Faaliyetleri 183.673 m

• Belirlenen Toplam Linyit Rezervi 9,3 milyar ton

• Tüketilen Toplam Linyit Rezervi 1,0 milyar ton

• 2002 yılı Kalan Linyit Rezervi 8,3 milyar ton


TÜRKİYE’NİN LİNYİT REZERVİTÜRKİYE’NİN LİNYİT REZERVİ

2,5

3,8

2

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4M

ilyar

ton

TKİ EÜAŞ ÖZEL SEKTÖR

TÜRKİYE TOPLAMI : 8,3 Milyar Ton

• Ülkemizde en yaygın enerji kaynağı,Ülkemizde en yaygın enerji kaynağı,• 337 ilde ve tüm coğrafik bölgelerde 7 ilde ve tüm coğrafik bölgelerde


TÜRKİYE LİNYİT REZERVLERİNİN KALİTESİTÜRKİYE LİNYİT REZERVLERİNİN KALİTESİ

Toplam rezerv içindeki payları dikkate alındığında, linyitlerimiz Toplam rezerv içindeki payları dikkate alındığında, linyitlerimiz düşük ısıl değerlidir. düşük ısıl değerlidir.


% 30

% 70

% 52% 48

0

10

20

30

40

50

60

70%

Rezerv Üretim

TKİ EÜAŞ+ÖZEL

TÜRKİYE LİNYİT REZERV VE ÜRETİMİN DAĞILIMITÜRKİYE LİNYİT REZERV VE ÜRETİMİN DAĞILIMI

2001 yılı:TKİ Kurumu’nun toplam rezerv içindeki payı % 30 olmasına rağmen toplam üretim içindeki payı % 52’dir.


TKİ LİNYİT REZERVLERİNİN KALİTESİTKİ LİNYİT REZERVLERİNİN KALİTESİ


TKİ’NİN ENERJİ SEKTÖRÜNDEKİ VİZYONU:

TKİ Genel Müdürlüğü enerji sektöründe ağırlıklı bir yere sahip, gerek üretim miktarı ve maliyeti yönünden, gerekse organizasyon ve insan kaynaklarının kalitesi ve verimliliği yönünden dünyanın gelişmiş madencilik kuruluşları ölçeğinde kıyaslanabilir bir kuruluştur.

TKİ’NİN ENERJİ SEKTÖRÜNDEKİ MİSYONU:

TKİ Genel Müdürlüğü, Türkiye enerji politikalarının belirlenmesinde ve sorunların çözümünde önemli katkılar koyan bir Kuruluştur.


TKİ’NİN KURULUŞUNDAN GÜNÜMÜZE KADAR GELİŞMESİNİ TKİ’NİN KURULUŞUNDAN GÜNÜMÜZE KADAR GELİŞMESİNİ ETKİLEYEN İÇ FAKTÖRLERETKİLEYEN İÇ FAKTÖRLER

• Beş yıllık kalkınma ve icra planları,

• 1978 – Devletleştirme,

• 1980-1987 - Yatırım Dönemi, Pazar Sabitlenmesi,

• 1984-1987 - İthal Kömür Girişi,

• 1987 ve sonrası

• Yeni projelerin azalması,

• İdame ve yenileme yatırımlarının azalması,

• Hizmet alımının artması

• 1991 - Yeniden Yapılanma ve Kömür Satış Tevzi Müessesesi’nin

kapatılması,

• 1992 - Fiyatlandırma Politikası’ndaki Bağımsızlık,

• 2001-2002 - Bakanlar Kurulu Yatırım ve Finansman Kararnameleri


TKİ’NİN KURULUŞUNDAN GÜNÜMÜZE KADAR GELİŞMESİNİ TKİ’NİN KURULUŞUNDAN GÜNÜMÜZE KADAR GELİŞMESİNİ ETKİLEYEN DIŞ FAKTÖRLERETKİLEYEN DIŞ FAKTÖRLER

• 1939 - Garp Linyitleri Müessesesi’nin kuruluşu,

• 1940 - Kömür Satış Tevzii Müessesesi’nin kuruluşu,

• 1957 - Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu’nun kuruluşu,

• 1970 - Türkiye Elektrik Kurumu’nun kuruluşu,

• 1973 - Afşin-Elbistan Müessesesi’nin kuruluşu,

• 1973 - Birinci Petrol Krizi,

• 1978 - 2172 sayılı Devletleştirme Kanunu,

• 1979 - İkinci Petrol Krizi,

• 1983 - Çevre Kanunu,

• 1983 - 2840 sayılı Devletleştirilen Bazı Linyit Sahaların İadesi ile ilgili

Kanun,

• 1983 - Türkiye Taş Kömürü Kurumu’nun TKİ’den ayrılışı,


• 1984 - KİT hakkında 233 sayılı KHK,• 1984 - 3096 sayılı YİD Kanunu,• 1984 - Isınma amaçlı ilk kömür ithalatı,• 1985 - 3213 sayılı Maden Kanunu,• 1987 - İlk doğal gaz ithalatı,• 1987 - ÇED Yönetmeliği,• 1989 - Sivas Kangal’ın TEK’e devri,• 1990 - Körfez Savaşı,• 1991 - Kömür Satış Tevzii Müessesesi’nin kapatılması,• 1994 - 4046 sayılı Özelleştirme Kanunu,• 1995 - TEK’in TEAŞ ve TEDAŞ olarak bölünmesi,• 1995 - Afşin-Elbistan’ın TEAŞ’a devri,• 1997 - 4283 sayılı Yİ Kanunu,• 2000 - Çayırhan’ın TEAŞ’a devri ve 4501 sayılı Tahkim Yasası,• 2001 - TEAŞ’ın EÜAŞ, TETAŞ ve TEİAŞ olarak bölünmesi,• 2001 - 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu,• 2002 - EPDK’nın kurulması,• 2002 - Enerji Piyasası’na yönelik Lisans Yönetmeliği


Türkiye’de linyite dayalı kurulu güç: 6.400 MWToplam kurulu güç içinde linyitin payı: % 23,8

Türkiye’de linyite dayalı elektrik üretimi: 34.367 GWhToplam elektrik üretiminde linyitin payı: % 27,5

TKİ linyitlerine dayalı kurulu güç: 3.953 MWToplam kurulu güç içinde TKİ’nin payı: % 14,5

TÜRKİYE’DE LİNYİTE DAYALI TERMİK SANTRAL TÜRKİYE’DE LİNYİTE DAYALI TERMİK SANTRAL KURULU GÜCÜ (2001 YILI SONU İTİBARİYLE)KURULU GÜCÜ (2001 YILI SONU İTİBARİYLE)


TKİ TARAFINDAN YAPILAN VE TERMİK SANTRALLERİ BESLEYEN TKİ TARAFINDAN YAPILAN VE TERMİK SANTRALLERİ BESLEYEN MADEN SAHALARI PROJELERİMADEN SAHALARI PROJELERİ

* 2003 yılında 2*160 MW’lık Akışkan Yataklı Yakma Sistemli Çan Termik Santralı’ nın ve 2004 yılında 4*350 MW’lık Elbistan - B Santralı’nın devreye alınması ile termik santralların toplam kurulu gücü 8.120 MW’a, kömür tüketim kapasitesi ise 80 milyon ton/yıl’a ulaşacaktır

Proje Adı Kömür Tüketim Kapasitesi (1000 ton/yıl)

Kurulu Güç(MW)

Muğla-Yatağan 5.350 630

Muğla-Milas-Sekköy 3.750 420

Muğla-Hüsamlar-Kemerköy 5.000 630

Çanakkale-Çan 1.800 320

Kütahya-Seyitömer 7.100 600

Kütahya-Tunçbilek 2.450 429

Manisa-Soma 8.000 1.034

Bursa-Orhaneli 1.500 210

Afşin-Elbistan 18.000 1.360

Sivas-Kangal 5.400 450

Ankara-Çayırhan 4.300 620

TOPLAM 62.650 6.703


Proje AdıRezerv

(1000 ton)

Kömür Tüketim Kapasitesi

(1000 ton/yıl)

Kurulu Güç(MW)

TKİ

Çankırı-Orta 51.000 1.500 100

Bingöl-Karlıova 26.000 1.115 100

Tekirdağ-Saray 129.000 2.500 300

Adana-Tufanbeyli 214.000 7.200 600

Bursa-Keles-Davutlar 67.000 1.200 160

Bolu-Göynük 39.000 1.200 150

Şırnak-Silopi 50.000 300 100

Manisa-Eynez 100.000 3.350 600

Kütahya-Derin Sahalar 100.000 2.500 300

EÜAŞÇayırhan 5-6 75.000 2.500 320

Elbistan 2.818.000 86.400 6.300

ÖZELKonya-Ilgın 152.000 3.100 500

Adıyaman-Gölbaşı 49.000 1.400 125

T O P L A M 3.870.000 114.265 9.655

ELEKTRİK ÜRETİMİ AMAÇLI İŞLETMEYE ALINABİLECEK LİNYİT SAHALARI


TÜRKİYE LİNYİT REZERVLERİNİN ELEKTRİK ÜRETİMİNDE KULLANIM POTANSİYELİ VE TAHMİNİ YATIRIM İHTİYACI

İşletilen Rezervlerin Miktarı : 1,6 milyar ton

Değerlendirilebilecek Rezerv Miktarı : 3,9 milyar ton

İlave Üretim Miktarı : 114 milyon ton/yıl

İlave Termik Santral Gücü : 9.655 MW

Yeni Maden Yatırımı : 1,5 milyar ABD $

Yeni Termik Santral Yatırımı : 12 milyar ABD $

Elektrik Üretimi

Tam Kapasite : 63 milyar kWh/yıl

Güvenilir : 53 milyar kWh/yıl


ÜLKEMİZDE ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM MALİYETLERİ


TÜRKİYE’NİN LİNYİT ÜRETİMİTÜRKİYE’NİN LİNYİT ÜRETİMİ

0

10

20

30

40

50

60

70

(mily

on to

n)

1980 1985 1990 1995 1998 1999 2000 2001 2002

TKİ Özel+EÜAŞ Toplam


TÜRKİYE’NİN LİNYİT TÜKETİMİTÜRKİYE’NİN LİNYİT TÜKETİMİ

0

5

10

15

20

25

30

35

(mily

on t

on)

1980 1985 1990 1995 1998 1999 2000 2001 2002

Santral - TKİ

Santral - EÜAŞ

Piyasa - TKİ

Piyasa - ÖZEL


TKİ ÜRETİMİTKİ ÜRETİMİ

•TKİ tarafından yapılan üretimin % 90’ı açık işletmelerden, % 10’u yeraltı İşletmelerinden olmaktadır.


0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

40.000

SATIŞLARIN DAĞILIMI (1000 ton)

TERMİK 28.056 29.485 32.963 29.905 36.287 25.339 26.706 30.817 31.806 33.039 33.159 28.910 25.322

TESHİN 10.138 9.492 9.696 8.754 6.265 7.055 7.928 6.871 6.278 5.173 6.149 4.833 5.540

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002


ENERJİ SEKTÖRÜNDEKİ GELİŞMELER:ENERJİ SEKTÖRÜNDEKİ GELİŞMELER:

2001 Yılı itibariyle Toplam Elektrik Üretiminde Linyitin Payı

Sivas Kangal (1989),

Afşin-Elbistan (1995),

Çayırhan (2000)

Sahalarının TKİ’den EÜAŞ’a devri ile,

TÜRKİYE TKİ

% 28 % 17


İTHAL KAYNAKLARİTHAL KAYNAKLAR

• 1987 yılından itibaren taşkömürü ve doğal gaz ithalatındaki gelişmeler TKİ Kurumu’nun Pazar kaybetmesine neden olmuştur.

Elektrik Üretiminde Doğal Gaz

Doğal Gaz

Isınma ve Sanayide Taşkömürü

Petrokok


Yerli Kaynak

İthal Kaynaklar


ELEKTRİK ÜRETİMİNDE YAKIT DAĞILIMI

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2001

(GW

h)

0

10

20

30

40

50

60

(%)

Elektrik Üretimi GWh Linyit % Doğal Gaz % Hidrolik % Petrol %

(%) 1985 2001

Linyit 42 28

Hidrolik 35 20

Doğal Gaz 0,2 40

TKİ 42 17


TESHİN ve SANAYİ SEKTÖRLERİ İÇİN

ENERJİ KAYNAKLARI

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

1975 1980 1985 1990 1995 1999 2000

İth

ala

t

Kömür İthalatı (1000 ton)

Doğal Gaz İthalatı (Milyon m3)

Yerli Linyit (1000 ton)

Mahalli Çevre Kurulu Kararları

Pazar Kaybı


ELEKTRİK ÜRETİMİNDE NEDEN KÖMÜRE ÖNEM VERİLMELİ?

Elektrik üretiminde değerlendirilebilecek kömür rezervinin olması,

Güvenilir olması,

Katma değer yaratılması ve çoğaltan etkisinin olması,

Elektrik üretim maliyetinin alternatif ithal yakıtlara göre düşük olması,

Temiz kömür yakma teknolojilerindeki gelişmelerin olması,

3,9 milyar ton kömür rezervinin fizibilitesinin hazır olması.

Documents

ENERJİ POLİTİKALARINDA KÖMÜRÜN YERİ