Enerjisiz Güç Olmaz… - etkuzmanlari.org¼rdürülebilir... · S9 - 31 Ekim 2018 4/15 Öneriler ve İletişim İçin: [email protected] üzere çok sayıda dolaylı fayda da

www.etkuzmanlari.org S9 - 31 Aralık 2018

Bu raporda enerji ve tabii kaynaklar sektörlerine yönelik yapılmış olan kamuoyuna açık

güncel uluslararası makale çalışmaları arasından seçilmiş makalenin/makalelerin Türkçe

çevirisi/çevirileri yer almaktadır. ETK Uzmanları Derneği “Sektörel Makaleleri İnceleme

Çalışma Grubu” tarafından hazırlanan bu rapor, üyelerimizi ve kamuoyunu bilgilendirme

amacı taşımakta olup, raporda yer alan bilgi, değerlendirme ve çevirilerin doğru ve eksiksiz

olması konusunda herhangi bir şekilde garanti verilmemektedir.

www.etkuzmanlari.org

Enerjisiz Güç Olmaz…

http://www.etkuzmanlari.org/


www.etkuzmanlari.org S9 - 31 Aralık 2018

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR

UZMANLARI DERNEĞİ Sektörel Makaleleri İnceleme Çalışma Grubu

SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA PLANLAMASI İÇİN

KÖRFEZ İŞBİRLİĞİ KONSEYİ ÜLKELERİNE UYGULANAN

AĞIRLIKLI HEDEF PROGRAMLAMA MODELİ 1

2030 yılına kadar sürdürülebilir kalkınma için Birleşmiş Milletler ekonomik, güvenilir ve

temiz enerjiye erişimi ve tam üretken istihdam sağlayacak ve aynı zamanda istikrarlı ekonomik

büyüme ve çevresel kirliliği azaltacak girişimleri de hızlandıracak acil yapılması gereken

eylemleri içeren 17 sürdürülebilir kalkınma hedefi önermektedir. Sürdürülebilir kalkınma için

ekonomi, enerji, çevre ve sosyal açıdan birbiriyle ilişkili kriterlerin bütünleştirilmesi

gerektirilmektedir. Bu makalede, ekonomik kalkınma (GSYH), elektrik tüketimi, sera gazı

emisyonları ve çeşitli ekonomik sektörler arasında optimal iş dağılımını belirlemek için toplam

çalışan sayısı gibi kriterleri içeren Ağırlıklandırılmış Hedef Programlama modeli

tanıtılmaktadır. Önerilen model, Körfez İşbirliği Konseyi ülkelerinin (Bahreyn, Kuveyt,

Umman, Katar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri) altı üyesinden elde edilen veriler

ile çalıştırılmıştır. Model sonuçları, 2030 yılına kadar sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmak için

enerji talebini, ekonomik büyümeyi, işgücü gelişimini ve sera gazı emisyonlarındaki düşüşü eş

zamanlı olarak karşılayabilecek optimal stratejiler geliştirmede karar alıcılara ve politika

yapıcılara ampirik kanıt sağlamayı amaçlamaktadır.

1. Tanıtım

Altı üyeli Körfez İşbirliği Konseyi (GCC) ülkelerinde (Bahreyn, Kuveyt, Umman, Katar,

Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri) son on yıldaki hızlı ekonomik gelişme, artan

enerji tüketimi ve sera gazı emisyonları (GHG) ile ilişkili olarak çevresel etki yüzünden önemli

zorluklar yaşanmaktadır. GCC ülkeleri, dünya petrolünün 1/3’ünden fazlasını ve doğal gaz

rezervlerinin yaklaşık ¼’ünü temsil etmekte ve enerji tedarik zincirinde önemli bir role sahiptir.

Sınırlı petrol üretimi, fiyat dalgalanmaları ve diğer kritik piyasa faktörleri, sürdürülebilir

kalkınmanın planlanmasında temel bir strateji olarak ekonomik çeşitliliği ortaya çıkarmaktadır

[1].

Ekonomik büyüme, nüfustaki ve ulaşımdaki artış, sanayileşme ve işgücü genişlemesi ile

GHG seviyesi arasında güçlü bir ilişki vardır. Ekonomik büyüme sanayileşmeyi teşvik ederken,

1 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0306261916305037


https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0306261916305037

www.etkuzmanlari.org S9 - 31 Ekim 2018

3/15 Öneriler ve İletişim İçin: [email protected]

satın alma gücünü ve yeni mal ve hizmetlere olan talebi artırmakta; böylece lojistik ve

taşımacılığında artmasına neden olmaktadır. Buna bağlı olarak, ekonomik büyüme aynı

zamanda yaşam standartlarını, yaş ve doğurganlığı da artırarak nüfus artışına yol açmaktadır.

Tüm bunlarla birlikte enerji tüketiminde doğrusal olmayan bir artış ortaya çıkmakta ve bu

durumda bekleneceği gibi sera gazı emisyonlarının artmasına neden olmaktadır. GCC

ülkelerinde gözlemlenen hızlı ekonomik gelişim, sürdürülebilirlik için güçlü politika

alternatifleri ile değerlendirilecek olan işgücü talebi, altyapı projeleri, elektrik tüketimi ve sera

gazı emisyonları konusunda gittikçe zorlaşan sorunlar ortaya çıkarmıştır. Enerji portföyünün

değişmediği durumlarda, enerji üretiminin öngörülen enerji talebinin gerisinde kalacağından

endişe edilmektedir. Mevcutta GCC'deki elektrik üretiminin çoğunluğu, ihracat yerine yerel

tüketim için fazla üretim üzerinde kısıtlamalar getiren hidrokarbon kaynaklara [2]

dayanmaktadır. Fosil yakıtların kullanımı, sera gazı emisyonlarının en önemli nedeni olarak

kabul edilmektedir. GCC ülkelerindeki elektrik talebindeki artış, artan ekonomik büyümeye ve

bölgedeki ilgili kalkınma projelerine bağlı olarak küresel ortalamanın çok üstündedir. GCC

ülkelerinden üçü Birleşmiş Milletler Çevre programı tarafından dünya genelinde en yüksek kişi

başına enerji tüketimine sahip ülke kategorisindedir. GCC'nin 2005 yılında toplam sera gazı

emisyonuna ülkeler bazında katkısı: Suudi Arabistan tarafından %56, BAE tarafından %18,75,

Kuveyt tarafından %10,43, Katar tarafından %7,3, Umman tarafından %4 ve Bahreyn

tarafından %3,4'tür [3]. Bu anlamda GCC ülkeleri için potansiyel seçenek, güneş ve rüzgar gibi

elektrik üretim kaynaklarının enerji portföyüne dahil edilmesidir.

Her bir GCC ülkesinde yenilenebilir enerjiyi enerji protföyüne entegre etmek için bazı

gelişmeler görülmektedir. BAE, 100MW CSP (Shams) ve 100 MW Solar PV (Noor projesi),

2030 yılına kadar 1000 MW'lık bir kapasiteye sahip Mohammed Bin Rashed Solar Park ve

yenilenebilir enerji teknolojilerinde araştırma yapan Masdar kentinde önemli projeler

geliştirmektedir. Katar, ev sahipliği yapacağı 2022 FIFA Dünya Kupasında güneş enerjisini

kullanarak stadyumları soğutmayı ve GHG emisyonlarını kontrol etmeyi planlamaktadır.

Bahreyn ve Umman yenilenebilir enerji üretimi için pilot projeler başlatmıştır. Kuveyt 60 MW

güneş enerjisi santrali kurma çalışmalarını sürdürmektedir. Suudi Arabistan'ın alternatif

enerjilere yaptığı yatırımlar arasında güneş enerjisi ile çalışan korozyon önleyici kontrol paneli

cihazları, bir köyün ve okulun tüm enerjisini güneş enerjisinden elde etmesi çalışmaları ve 100

MW ve 600 MW güneş enerjisi gibi projeleri yer almaktadır [4]. GCC ülkelerindeki bu projeler

ayrıca yerel nitelikli bir istihdam yaratılması, enerji üretimi için fosil yakıtlara bağımlılığın

azaltılması ve büyük iç talep ve ihracat potansiyeli ile yerel endüstriyel kalkınma dahil olmak


mailto:[email protected]



üzere çok sayıda dolaylı fayda da içermektedir. GCC hükümetlerinin mevcutta desteklediği

hidrokarbonların sübvanse edilmiş kullanımı aynı zamanda yenilenebilir enerji yatırımlarını

yönlendirmek için doğru bir yönetim şekli gerektirmektedir. Güneş enerjisi üretiminin maliyeti,

sübvanse edilmiş gazı kullanan santrallerin üretiminden en az altı kat daha fazladır [4].

Bu makalede GCC ülkelerinin 2030 yılına kadar sürdürülebilirlik hedeflerine doğru,

GSYH büyümesi, elektrik tüketimi, sera gazı emisyonları ve sektörel çalışan sayısı ile ilgili

birbiriyle ilişkili amaçları kullanarak Ağırlıklı Hedef Programlama (WGP) tekniği ile en uygun

kaynak tahsisini incelemeye çalışan çok kriterli bir model gösterilmektedir. Modelin sonuçları,

birbiriyle rekabet eden hedefler arasındaki ilişkilerin gözetilmesi, aynı zamanda

sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmada güçlü ve zayıf yönleri değerlendirme ve eşgüdümlü

politika planlama ve geliştirme yoluyla eksiklikleri ele alma seçeneklerini politika yapıcılara

sunmaktadır. Ekonomi-çevre-enerji modeli üzerine en güncel literatür, zaman serileri tabanlı

yaklaşımları, panel ko-entegrasyonu ve Granger nedensellik testleri gibi bakış açılarını

içermektedir. Makaledeki yaklaşım GCC ülkeleri için çok kriterli bir model kapsamındadır.

Hedef programlama (GP) yaklaşımı ve uzantıları, tek tek ülkeler için politikaları incelemek ve

planlamak için kullanılmış olsa da, makaledeki yaklaşım GCC ülkelerine uygulanan

karşılaştırmalı analize izin veren çok kriterli yaklaşımı kullanan ilk yaklaşımdır.

2. Literatür

Kaynak planlama sorunları genellikle birbiriyle ilişkili ekonomik, çevresel ve sosyal

amaçları içermektedir. Dincer ve Rosen'in [5] belirttiği gibi, enerji, çevre ve sürdürülebilir

kalkınma arasında yakın bir bağlantı vardır. Hedef programlama tekniklerini kullanan çok

kriterli karar modelleri, enerji planlamasına, enerji kaynak tahsisine, bina enerji yönetimine,

ulaştırma enerji yönetimine, enerji projelerinin planlanmasına vb. konularda uygulanmıştır [6-

12].

Geleneksel enerji-kaynak tahsisi problemi, sınırlandırılmış kaynakların, son kullanıcılar

arasında toplam getirinin en üst düzeye çıkarılacağı şekilde tahsis edilmesiyle ilgilidir. Mezher

ve diğ. [13] enerji dağıtım sürecini iki açıdan ele almaktadır: Lübnan'daki ekonomi (maliyetler,

verimlilik, enerji tasarrufu ve istihdam yaratımı) ve çevre. Önceden belirlenmiş GP teknikleri

temel alınarak çok amaçlı bir tahsis modeli elde etmek için amaç fonksiyonları matematiksel

formasyona dönüştürülmüştür. Önerilen yöntem, karar vericilerin çeşitli hanehalkı son

kullanımları için belirli enerji kaynaklarını teşvik etmelerine izin vermektedir. Wang ve ark.

[14] sürdürülebilirlik hedeflerinin çok boyutlu olmasından ve sosyo-ekonomik ve biyofiziksel





sistemlerin karmaşıklığından dolayı sürdürülebilir enerji için karar almada Çok Kriterli Karar

Verme Analizleri (MCDA) yöntemlerinin popülerliğini vurgulamaktadır. Araştırmacılar, çoğu

ülkenin ekonomik ve sosyal konuları da dikkate alarak, enerji ve çevresel hedeflere ulaşma

politikalarının tanımlanması konusunda önemli zorluklarla karşı karşıya olduklarını

vurgulamaktadır.

Ren [15], ekonomik ve çevresel yönleri göz önünde bulundurarak, dağıtık bir enerji

sisteminin optimal çalışma stratejisini araştırmak için çok amaçlı Karma Tamsayılı Doğrusal

Programlama (MILP) modelini geliştirmektedir. San Cristóbal [16], sera gazı emisyonları için

hedeflere nasıl ulaşılabileceğini ve önemli ekonomik sektörler arasında bir GP modelini göz

önünde bulundurarak, sera gazı emisyonlarını, atık emisyonlarını ve enerji gereksinimlerini en

aza indirerek ve istihdam ile çıktı seviyelerini en üst düzeye çıkararak İspanya'daki üretim

faaliyetinin portföyünü nasıl etkileyebileceğini analiz etmektedir. Henriques ve Antunes [17],

Portekiz ekonomisi için GSYH'nin maksimize edilmesi ve istihdam düzeyi arasındaki dengeleri

ve enerji ithalatı ve çevresel etkilerin en aza indirilmesi amacı altında model katsayılarının

belirsizliği ile mücadele etmek için bir Girdi/Çıktı çok-amaçlı doğrusal programlama modeli

oluşturmaktadır. Carvalho [18], bir hastanede kurulacak bir trijenerasyon sisteminin sentezinde

eş zamanlı olarak ekonomik ve çevresel kriterleri göz önünde bulundurarak, bir MILP modeli

ile ekonomik ve çevresel hedefler arasında en uygun dengeleri temsil eden bir Pareto sınır

kümesi çözümleri sunmaktadır. Chang [19], Çin'in emisyon azaltma hedeflerine uygulanan

optimize edilmiş üretim yapısı için en önemli sera gazı emisyonları açısından en önemli

sektörleri tanımlamak için bir GP modelini kullanmaktadır. Flores [20], enerji kaynaklarına

yatırım planlamasına yardımcı olan bir matematiksel programlama modeli sunmaktadır.

Güncel literatür, Orta Doğu ve Kuzey Afrika (MENA) ve / veya GCC ülkelerine

odaklanmaktadır. Öztürk ve Acaravci [21], eşbütünleşme ve vektör hata düzeltme modellerinin

Autoregressive Distributed Lag (ARDL) sınır testi yaklaşımını kullanarak, MENA ülkelerinde

elektrik tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki kısa ve uzun vadeli nedensellik konularını

araştırmaktadır. Genel sonuçlar, MENA ülkelerinin çoğunda elektrik tüketimi ile ekonomik

büyüme arasında bir ilişki olmadığını göstermektedir. Öztürk ve Al-Mulali [22] GCC ülkeleri

için çok değişkenli bir çerçeve modelinde GSYH büyümesinin temel belirleyicileri olarak

ticaret açıklığını, toplam işgücünü ve brüt sabit sermaye oluşumunu içerecek şekilde doğal gaz

enerji tüketimi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi araştırmaktadır. Asif ve diğ. [23] GCC

ülkelerindeki enerji tüketimi, kentleşme, ekonomik büyüme ve çevresel bozulma arasındaki

ilişkileri 1980–2011 dönemi için panel birim kök ve eş bütünleşme testlerini kullanarak ele





almaktadır. Almansoori ve Betancourt-Torcat [24] tarafından UAE güç sisteminin optimal

tasarımı için bir MILP formülasyonu sunulmaktadır. 2020 UAE enerji sektörü faaliyetleri üç

senaryo altında incelenmektedir: ulusal ve uluslararası doğal gaz fiyatları (farklı karbon

vergileri dikkate alınarak), düşük emisyonlu güç teknolojilerinin (örneğin yenilenebilir ve

nükleer) kullanımının sosyal faydaları ve karbondioksit emisyonları kısıntıları. Jayaraman ve

ark. [25] Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) ekonomik büyümesi üzerine elektrik tüketimi ve

sera gazı emisyonlarının etkilerini incelemek için bir polinom GP modeli geliştirmişlerdir.

Jayaraman ve diğ. [26], BAE'nin önemli ekonomik sektörlerine uygulanan ekonomik kalkınma,

enerji tüketimi, işgücü ve sera gazı salımı azaltma konusundaki muhtemel hedefleri eş zamanlı

olarak karşılamak için optimal kaynak tahsisini birleştiren bulanık bir GP modeli önermektedir.

Jayaraman ve diğ. [27,28] BAE'nin bir WGP yaklaşımı kullanarak enerji, ekonomi ve çevresel

sürdürülebilirlik için optimal iş dağılımını incelemektedir.

Jayaraman'nın GCC ülkelerindeki politikaları karşılaştırmak için sunulan çalışması

genişletirilerek bu makale, literatür akışına göre ilerlemektedir [27]. Coğrafi ve çevresel

nedenler, GCC ülkelerini bir bütün olarak dikkate almanın daha iyi olduğunu gösterdiğinden,

bu makale tek bir ülkenin perspektifini dikkate almamaktadır. Model, sunulan literatür taraması

doğrultusunda çok kriterli modellere uymaktadır: Bir sonraki bölümde görüleceği gibi, model

GSYH, elektrik tüketimi, sera gazı emisyonları ve büyük ekonomik sektörlerdeki çalışan sayısı

olmak üzere dört kriteri içermektedir. WGP'yi sunarak, tüm hedefler eşit derecede önemli hale

getirilmektedir. Sunulan model, Lexicographic GP modelini kullanarak kriterler arasında

önceliklerin belirlenmesi, bir Fuzzy GP modelini kullanarak bir stokastik GP modeli

uygulanması ve bulanık değerler kullanarak hem hedef değerler hem de ölçütlere rastgelelik

kazandırabilmesi şeklinde çeşitli şekillerde modifiye edilebilir.

3. MCDM Ve Hedef Programlama Kullanarak Model Formülasyonu

Çok kriterli karar verme (MCDM), genellikle ilişkili ve ölçülemeyen kriterlerin varlığında

kararlar almayı ifade eder. MCDM problemleri günlük yaşamda sık görülmekte ve sıklıkla bu

çerçeve kullanılarak gerçek dünya problemleri modellenmektedir. MCDM teknikleri, modele

dahil olan çoklu kriterleri karşılayan en iyi uzlaşma olarak kabul edilebilecek çözümler sunar.

MCDM problemleri, tek ölçüt optimizasyonundan daha karmaşıktır. MCDM problemleri çok

iyi bilinmesine rağmen, bir disiplin olarak 1950'lerden beri nispeten kısa bir geçmişi vardır ve

MCDM’nin gelişimi algoritmaların ve bilgi işlem sistemlerinin ilerlemesiyle yakından

ilişkilidir. GP teknikleri, Yöneylem Araştırmasında (OR) yaygın olarak kullanılan bir yaklaşım

haline gelmiştir: Klasik GP modeli ve uzantıları büyük ölçekli MCDM problemlerini çözmek





için uygulanmıştır [30-33]. GP felsefesinde, her ölçüt elde edilecek bir amaç veya hedef değeri

ile sağlanır ve bu hedef değerler kümesinden istenmeyen sapmalar amaç fonksiyonu tarafından

minimize edilir.

GP modeli ilk olarak Charnes ve Cooper [34,35] tarafından tanıtıldı ve klasik formülasyonda

aşağıdaki şekilde ifade edilir:

π uygulanabilir kümedir, Xj her bir ekonomik sektördeki çalışan sayısını temsil eden girdi

değişkenleridir, Aij katsayısı, j. değişkenin, i. kriterinin

başarısına katkısını ifade eder, D- ve D+ istenen hedefler olan Gi, i=1,…,p ile ilgili olarak pozitif

ve negatif sapmaları göstermektedir..

Model (1)’in yorumlanması oldukça basittir: İstenen hedeflerden sapmalar ne kadar küçükse,

eklentisi ne kadar iyi olursa, her bir kriter için elde edilen

seviyeleri, hedefler Gi kümesine yaklaşmaktadır. Jones ve Tamiz [36] çeşitli GP uzantılarını ve

çözüm metodolojilerini tartışmışlardır. GP Modelinin alternatif bir tanımı, şu şekilde temsil

edilen Ağırlıklı GP'dir:

Wi ve Wj, her bir hedefin pozitif ve negatif sapmaları ile ilişkili ağırlıkları temsil eder.





Bu makalede, aşağıdaki dört sürdürülebilirlik kriterlerini aynı anda dikkate alan bir

makroekonomik WGP büyüme modeli oluşturulmaktadır.

F1 = Gayri Safi Yurt içi Hasıla (Sabit Değer);

F2 = Elektrik Tüketimi (GWh)

F3 = Sera Gazı Emisyonu (CO2 eşdeğeri Gg);

F4 = Çalışan Sayısı (bin)

kriter Fi, Xj karar değişkenine göre doğrusaldır ve şu formu alır.

Önerilen modeldeki Xi karar değişkeni, her bir ekonomik sektördeki çalışan sayısını temsil

etmekte, aşağıdaki sekiz ekonomik sektörü dikkate almaktadır:

X1= Tarım

X2= Ham Petrol, Doğal Gaz ve Madencilik

X3= Üretim ve Elektrik

X4= İnşaat ve Gayrimenkul

X5= Ticaret ve Taşımacılık

X6= Restoranlar ve Hoteller

X7= Bankacılık ve Finansal Hizmetler

X8= Hükümet, Sosyal ve Kişisel Hizmetler

Her bir kriter için dört hedef G1; G2; G3 ve G4, geçmiş eğilimlerin yansıtılmasıyla elde

edilmektedir. Son olarak, her bir karar değişkeni sıfır olmayan bir sayı olan π ile

sınırlandırılmıştır. Bu da her kararın en azından her sektördeki çalışan sayısını koruyacağı

anlamına gelmektedir. Özetle, W1; W2; W3; W4 ağırlıklara sahip WGP modeli





D11, D12, D21, D22, D31, D32, D41, D42 değişkenleri, Dj1=D1 ve Dj2=D2 geleneksel

formülasyon ile pozitif ve negatif sapmaları temsil eder. X1, X2, X3, X4, X5, X6, X7, X8 girdi

değişkenleri tamsayı değerleri alır. Bu nedenle önerilen WGP modeli Karma Tamsayılı

Doğrusal Programlama modeli olarak adlandırılır. Bu model her ülke için uygulanmıştır. Her

ülke için matematiksel formasyon Ek A'da sunulmaktadır. Sektörel veriler ve çeşitli kriterlere

yönelik hedefler Bölüm 4'te tartışılmaktadır

4. Model Verileri ve Analizi

Altı GCC ülkesi için WGP modelinin (3) onaylanmasında, belirlenen dört kriter için sekiz

temel ekonomik sektörün katkısı göz önünde bulundurulmuştur: gayri safi yurtiçi hasıla (F1),

elektrik tüketimi (F2), sera gazı emisyonları (F3) ve toplam çalışan sayısı (F4). Sektörel

tahminler, mevcut verilerin eksik veya sınırlı olduğu durumlarda, geçmiş trendlere dayalı olarak

çeşitli kaynaklardan toplanan veriler ile tahmin edilmiştir.

Şekil 1, 2000–2012 yılları arasındaki dört model kriterin tarihsel eğilimlerini

göstermektedir. Karşılaştırma için, her ülke için GSYH verileri ABD $ cinsindendir. GSYH

büyümesinin 2008 yılında hafif bir sapma ile hızla yükseldiği dikkat çekicidir. Toplam nüfus

ve elektrik tüketimi sürekli olarak artmaktadır. Sera gazı emisyonu için, CO2 emisyonları sera

gazı emisyonlarının önemli bir göstergesi olduğu içini için sunulmaktadır. GSYH, nüfus artışı

ve CO2 emisyonları ile ilgili eğilimlere ilişkin veriler Dünya Bankası veri bankasından, elektrik

tüketimi verileri ise ABD Enerji Enformasyon İdaresi'nden alınmıştır.

Şekil 1. Tarihsel olarak GSYH, Elektrik Tüketimi, CO2 Emisyon Miktarı ve Toplam Nüfus Gelişimi





Tablo 5, 2030 yılı için dört kritere yönelik karşılık gelen büyüme oranları kapsamında 2030

yılı için hedef değerleri göstermektedir. Nüfustaki büyüme ve GCC ülkelerinde artan işgücüne

katılım oranı %3 ile %4 arasında olduğu tahmin edilmektedir ve ortalama büyüme oranı %3,5

olarak belirlenmiştir. GSYH büyüme oranları, Dünya Bankası'ndan gelen verilere dayanarak

tahmin edilmiştir. Elektrik tüketimi büyüme oranları IEA verilerinden tahmin edilmiştir ve

benzer şekilde Sera Gazı emisyonları United Nations Framework Convention on Climate

Change (UNFCCC)’ye bildirilen geçmiş verilerin eğilimlerine dayanarak tahmin edilmiştir.





5. Model Sonuçları ve Yorumlar

WGP modeli, LINGO optimizasyon yazılımı kullanılarak çözülmüştür. Her ülke için ilgili

matematiksel optimizasyon modeli Ek A'da sunulmaktadır.

Tablo 6'daki sonuçlar şu şekilde yorumlanabilir:

GSYH büyümesine ilişkin olarak Katar, mevcut trende göre tutarlı bir negatif sapma

(D11=423637.6) gösteren tek ülkedir;

Bahreyn, Suudi Arabistan, Umman ve Katar için D32'nin pozitif bir sapması, bu

ülkelerdeki sera gazı emisyonlarının mevcut trendin ötesinde artacağını beklentisini

göstermektedir.

Enerji tüketimi kriteri kapsamında, yalnızca BAE, toplam sera gazı tüketiminde herhangi

bir artış olmadan enerji tüketiminin mevcut talebini karşılamak için yeşil ve yenilenebilir

enerji kaynaklarına yapılacak yatırımların uygulanması gerektiğini gösteren tutarlı bir

pozitif sapma göstermektedir (D22 = 30606.7). Bu gözlem [28]'deki bulgular ile tutarlıdır.

Ek olarak, Bahreyn, Umman ve Katar için D21'deki fazlalık, uzun vadede enerji

gereksinimlerinin karşılanacağını göstermektedir. D32 ile birlikte yorumlandığında,

yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanarak enerji üretimini çeşitlendirmek için güçlü bir

ihtiyaç olduğu değerlendirilmektedir.

Model, politika yapıcılara aynı anda birden fazla sürdürülebilirlik kriteri arasındaki

dengeleri optimize etmek ve değerlendirmek için nicel bir araç sunmaktadır. Önceki

araştırmalar, enerji tüketimi, GSYH büyümesi ve sera gazı emisyonları arasındaki güçlü

bağımlılıkları yaygın olarak kabul etmiştir. WGP modelinin sonuçları GSYH büyümesi (Katar

hariç) ve çalışan sayıları hedeflerine ulaşılabilir olduğunu göstermektedir. Ancak politika





araçlarının bir bileşkesi olarak gelecekteki yatırımların temiz teknolojilere, enerji depolamaya

[37] yönelik yeni yöntemlere, CO2 emisyonlarını yakalama, depolama ve taşımaya yönelik [38-

39] ülkelerin yeni yöntemleri teşvik edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir. Gelecekteki

enerji güvenliğini artırmak ve GCC ülkelerinde sağlıklı ekonomik ve çevresel büyümeye izin

vermek için enerji kaynaklarının akıllıca kullanılmasının teşvik edilmesi önem arz etmektedir.

6. Sonuçlar

Hızlı ekonomik gelişme ve sanayileşme artan enerji kullanımı ile beraber hareket etmekte,

sera gazı emisyonları ve işgücü talebi, rekabet eden planlı hedefler arasındaki potansiyel

değişimlerin araştırılmasını gerektirmektedir. Son birkaç yıldır artan kaynak tüketimi

kapsamında enerji kaynaklarının yeterliliği ve fiziksel çevrenin kalitesi ile ilgili artan bir kaygı

görülmektedir. Son zamanlarda, GCC ülkeleri daha fazla sürdürülebilir bir kalkınma için

önemli girişimlerde bulunmaktadır ve birçoğu halihazırda nükleer enerji üretimini ve

yenilenebilir enerji kaynaklarını enerji portföylerine entegre ederek hidrokarbonların ötesinde

stratejik enerji seçeneklerini takip etmektedir [40-41].

WGP modelinin sonuçları, sera gazı emisyonları hedefinin altı GCC ülkesinden dördü

tarafından elde edilemeyeceğini göstermektedir. Bu nedenle uzun vadede sürdürülebilir

kalkınmayı sağlamak için GCC ülkelerinin yatırımlarını enerji verimliliği, enerji tasarrufu,

enerji üretiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının paylarının artırılması gibi hedeflere

odaklamaları gerekmektedir. Ayrıca bu model, diğer tüm hedeflere iki istisna dışında

ulaşılabileceğine dair öngörü sağlamaktadır (Katar için GSYH ve BAE için elektrik tüketimi).

Çevresel kirliliği azaltma faaliyetlerine yönelik yapılan yatırımların GSYH'yi etkilediği iyi

bilinmektedir ki GSYH'nın bir kısmının, teknoloji ilerlemesini, inovasyonu ve vasıflı işgücünün

kazanılmasını finanse etmek için kullanılması önem arz etmektedir.





EK A.

___________________________________________________________________________





_________________________________________________________

_________________________________________________________





______________________________________________________________

*Rapordan kaynak gösterilmek şartı ile alıntı yapılabilir. Raporun tamamı ya da bir kısmı izinsiz yayımlanamaz. Raporda geçen

ifadeler dernek ve üyesi herhangi bir kişi, kurum ve kuruluş görüşlerini yansıtmamaktadır.



Documents

Enerjisiz Güç Olmaz… - etkuzmanlari.org¼rdürülebilir... · S9 - 31 Ekim 2018 4/15 Öneriler ve İletişim İçin: [email protected] üzere çok sayıda dolaylı fayda da