ENF-102 Sunum

Mühendisliğe Girişİşletim Sistemleri

İşletim Sistemleri-Genel Kavramlar

• İşletim sistemleri konusu, bilgisayar bilimleri kapsamındaki en temel konulardan birini oluşturmaktadır.

• Bir işletim sistemi, kullanıcı ile bilgisayar arasındaki köprü olarak adlandırılabilir.

• İşletim Sistemi’ de bir yazılımdır. Bu yönüyle de donanıma en yakın yazılım olarak tanımlanabilir.


• İşletim sisteminin köprü özelliği nedeniyle, iyi bir işletim sistemi tasarlamanın, var olan işletim sistemlerini anlamanın temeli bilgisayar sistemlerinin önemli bileşenlerini bilmeye dayanır.


• Bir bilgisayar sisteminin genel olarak 4 bileşeni vardır.– Donanım (İşlemci (CPU), belek ve I/O üniteleri)– İşletim Sistemi (Ms-Dos, Unix, OS/2, Windows)– Sistem Yazılımları (Derleyiciler, Veritabanı ve

Network Yazılımları) – Uygulama Yazılımları (Kullanıcıların kendi

geliştirdikleri yazılımlar)


• İşlemci: CPU (Central Processor Unit) bilgisayar sisteminin en temel bileşenidir

• Donanım: Bilgisayar sistemlerindeki disk, printer, disket, terminal vs. gibi I/O (Input/Output) üniteleridir.

• Yazılım: Kullanıcıların işlerini yapmak için gerekli olan programlardır.

• İşletim Sistemi: Bu bileşenleri yöneten, aralarındaki uyumu sağlayan yazılımdır.


• Bilgisayar yazılımları genel olarak 2 ana grupta incelenebilir.– Sistem Yazılımları (System Software)– Uygulama Yazılımları (Application Software)


• Sistem Yazılımları: Bilgisayarın kendisinin işletilmesini sağlayan, işletim sistemi, derleyiciler,çeşitli donatılar gibi yazılımlardır.

• Uygulama Yazılımları: Kullanıcıların işlerine çözüm sağlayan örneğin çek, senet, stok kontrol, bordro, kütüphane kayıtlarını tutan programlar, bankalardaki müşterilerin para hesaplarını tutan programlar vs. gibi yazılımlardır.


• Bütün sistem programları içinde en temel yazılım işletim sistemidir ki, bilgisayarın bütün donanım ve yazılım kaynaklarını kontrol ettiği gibi, kullanıcılara ait uygulama yazılımlarının da çalıştırılmalarını ve denetlenmelerini sağlar.


• Programcıları, – donanımın bu karmaşık yapısından

etkilenmemelerini sağlamak – disk gibi donanım ünitelerinin nasıl çalıştıklarını

anlamak zorunda bırakılmamaları için

• Katmanlı (layered system) sistem geliştirilmiştir. Bu sayede:– Sistemin tüm parçaları daha kolay yönetilebilir

olmuştur.


Uygulama Yazılımı

Derleyiciler Utilities Ağ YazılımlarıEditörler VTYS4. Kuşak Diller

İŞLEtİM SİSTEMİ

Makine Dili

Mikro Program

Fiziksel Birimler


• Mikroprogram: Fiziksel üniteleri (donanım) doğrudan kontrol eden ve fiziksel katmanın bir üstündeki en ilkel yazılım düzeyini oluşturan katmandır. Bu katman genellikle ROM sahasında bulunur. Makine diline ait temel komutları yerine getirir.


• Makine Dili: Microprogramın yorumladığı komut seti (instruction set), makine dili (machine language) katmanını oluşturur.


• İşletim Sistemi: Görevi; donanımın karmaşıklığını kullanıcıya yansıtmamak ve daha elverişli ortam hazırlayıp, kullanıcının kolayca işini yapmasını sağlamaktır.


• İşletim Sistemi Olmasaydı !!!

• Diyelim ki, bilgisayarın cd sürücüsüne cd’nizi taktınız ve bu cd’deki bir oyun programını çalıştırmak istiyorsunuz. İşletim sistemi olmaksızın yapmanız gereken, daha doğrusu vermeniz gereken komutları şöyle bir hayal etmeye çalışın.

İşletim Sistemleri-Genel Kavramlar• CD sürücüsü takılı mı?• Takılıysa CD sürücüde CD var mı? ve dönüyor mu?• Dönüyorsa doğru hızda mı dönüyor?• CD sürücüsünün okuyucu kafası disketin neresinde duruyor?• Programın disket üzerindeki yeri neresi? Örneğin üzerinde 80 kayıt izi bulunan

bir CD’de, programın kaydedilmeye başladığı iz hangisi, toplam program uzunluğu kaç iz tutuyor?

• Sürücünün kafasını uygun izin üzerine gönder...• Uygun izin üzerine geldi mi?• Geldiyse, izin başlangıç noktasının okuyucu kafanın altına gelmesini bekle.• CD sürücüdeki kayıtları okumaya başla ve belleğe taşı. • Birinci iz bitince, okuyucu kafayı bilginin devam ettiği bir sonraki izin üstüne

gönder ve bu hareket tamamlanıncaya kadar bekle...• İzleri okumayı ve belleğe yerleştirmeyi program dosyasının sonuna gelinceye

kadar tekrarla.• CD’den okuma tamamlanınca, CD sürücüyü durdur ve programı çalıştırmaya

başla.

İşletim Sistemleri-Tarihçe

• İlk gerçek “Sayısal Bilgisayar” İngiliz matematikçilerinden Charles Babbage (1792-1871) tarafından tasarlanmıştır. Ancak onun yaşadığı yıllarda teknoloji yetersizliklerinden, tasarladığı makinelerde işletim sistemleri mevcut değildi.

İşletim Sistemleri-Tarihçe• Birinci Nesil İşletim Sistemleri (1945-1955)• 1940’ lı yıllarda, Howard Aiken, John Von Neumann ve Amerika ile

Almanya’ daki bazı diğer araştırmacıların çalışmaları sonucunda vakum tüpleri kullanılarak sayısal bazı makinelerin geliştirilmesi mümkün olabilmiştir. Ancak bu geliştirilen makineler son derece büyük ve odalar dolusu on binlerce vakum tüplerinden yapılmış ve bugün evlerde kullanılan bilgisayarlardan yüzlerce kez daha yavaş çalışmaktaydılar.

• Bu dönemde makinenin hem tasarımını yapan, hem imalatını yapan, hem programlayan, hem işleten ve hem de bakımını yapan hep aynı küçük bir gruptu. Bütün programlama, kontrol panelindeki ilgili yerlere, ilgili kabloları takarak makine dili ile yapılırdı. İşletim sisteminin ise adı bile anılmamaktaydı. Sonraları 1950’ li yılların başında kartlı makinelerin gelişmesi ile programların kartlara yazılıp buradan okutulması sağlanmakla beraber, diğer olaylar tümüyle aynıydı

İşletim Sistemleri-Tarihçe• İkinci Nesil İşletim Sistemleri (1955-1965)• 1950’ li yıların ortasında transistörlerin geliştirilmesi ile büyük bir devrim oldu. Bu

dönemde bilgisayarlar müşterilerin işlerini yapabilecekleri düzeye geldiği için üretici firmalar tarafından satılmaya başladılar.

• Bu nesil bilgisayarlarda, kullanıcı her bir satırını bir karta yazdığı programını getirip eliyle sistem operatörüne verirdi.

• Operatör kartları kart okuyucu cihazında okutur ve okunmuş seklini teyp bantına aktarırdı. Sonra sisteme derleyici bantını yükler ve arkasından da kullanıcının programının bulunduğu bantı yükleyerek derleme işlemini yapardı. Bu derleme işlemi tamamlandıktan sonra programın çalıştırılabilir halini 3. banta çıkar ve bunu tekrar sisteme götürüp çalıştırarak programın sonucunu yazıcıdan yazdırırdı.

• Bu dönemde bundan sonra sağlanan en büyük aşama, derleyicinin bir defa yüklenmesinden sonra, çok sayıda farklı programcının programlarının 1 bant üzerine arka arkaya yüklenip çalıştırılması olanağı ile Yığın İşlem (Batch Processing) kavramının getirilmesi ve uygulamaya koyulmasıdır. Bundan önce bilindiği gibi her programcının programı için derleyici bantınıda bir defa yükleme zorunluluğu vardı. Bu nesil bilgisayarlar bilimsel ve mühendislik işleri için ve Fortran dili ile kullanılırdı. İşletim sistemi ise IBM’ in geliştirdiği ve 7094 makinelerin de kullanılan IBSYS’ di.

İşletim Sistemleri-Tarihçe• Üçüncü Nesil İşletim Sistemleri (1965-1980)• 1960’ lı yılların başına kadar üretici firmalar iki farklı üretim çizgisinde gittiler. Bir taraftan

mühendislik ve bilimsel işlerde kullanılan bilgisayarlar, diğer taraftan da bankacılık ve sigortacılık şirketleri gibi ticari kuruluşlar tarafından kullanılan bilgisayarlar üretildi.

• Ancak bu durum çeşitli sorunlar yarattığından IBM firması bu iki farklı yaklaşımı tek bir yapı üzerinde birleştirmek ve sorunları gidermek amacı ile 360 mimarisini duyurdu.

• Bu nesil bilgisayarların mimari yapısındaki en önemli yenilik transistörlerin yerine entegre devlerin kullanılmış olması idi. Böylece makinelerin boyutları küçülürken, çıkardıkları sıcaklıkta binlerce kat azalmıştı. Bununla beraber kullanım açısından bu mimari yapının getirdiği en önemli yenilik ise “mutiprogramming” tekniği idi.

• Eski nesil bilgisayarlarda, kart ya da bant okuma süresi boyunca CPU tamamen boş olarak beklemekte iken, bu nesilde belleğin parçalara ayrılıp, her parçada başka bir programın çalıştırılması sayesinde, CPU atıl (boş) olarak durmamakta ve diğer programın gereksindiği işleri yapmakta idi.

• Üçüncü nesil bilgisayarların getirdiği bir diğer önemli özellikle, aynı anda gelen çok sayıda program destelerinin, kendinden önce gelenin çalışıp bitmesini beklemeden arka arkaya okutulup disk üzerinden sıra ile çalışmayı beklemelerinin sağlanması idi. Bu olanağa “SPOOLİNG” (Simultaneous Peripheral Operation On Line) adı verilmiştir.

İşletim Sistemleri-Tarihçe• Dördüncü Nesil İşletim Sistemleri (1980-....)• LSI (Large Scale Integration circuits) entegre devrelerinin gelişmesi ile

ve binlerce transistörü ihtiva eden chiplerin 1 cm2 üzerine yerleştirilmesi ile kişisel bilgisayar (PC – Personal Computer) devri doğmuş oldu.

• O dönemdeki kişisel bilgisayarlar mimari bakımından mini bilgisayarlardan farklı olmamakla beraber, fiyatı bakımından çok daha ucuzdular. PC’ lerin gelişmesi ve bunlar üzerinde çalışabilecek yazılımların, hiç bilgisayar bilgisi olmayan kişiler tarafından da kullanılabilir olması bu nesil bakımından evrim olmuştur. Bu nesilde iki tane işletim sistemi sektöre hakim olmuştur. Bunlardan bir tanesi Ms-Dos, diğeri de Unix’ dir.

• 1980’ li yılların ortalarında ilginç bir teknolojik yapılanmada başlamıştır. PC’ lerin Ağ İşletim Sistemleri (Network Operating System) ve Dağıtık İşletim Sistemleri (Distributed Operating System) ile kullanılmaya başlamasıdır.

İşletim Sistemleri-Tarihçe• Bir ağ işletim sisteminde, kullanıcılar ortamda çok sayıda

bilgisayarın mevcut bulunduğunun farkında olurlar ve aynı zamanda uzaktaki başka bilgisayarlara Uzaktan Bağlanma (Remote Login) olabildikleri gibi dosyalarını bir bilgisayardan diğerine kopya edebilirler. Ağ işletim sistemindeki, en önemli özelliklerinde biri de, her makinanın kendi yerel işletim sistemi tarafından işletilmesi ve her makinenin kendi kullanıcılarına sahip olmasıdır.

• Dağıtık işletim sistemlerin de, bunun tersine, gerçekte ortamda çok sayıda CPU, olduğu halde, ortamın kullanıcıya sadece geleneksel tek işlemcili gibi görünmesidir. Bir gerçek dağıtık sistemde, kullanıcılar programlarının nerede çalıştırıldığının ve dosyalarının nerede yerleşmiş olduğunun farkında olmazlar. Bu işlemlerin hepsi otomatik olarak ve etkin olarak işletim sistemi tarafından gerçekleştirilir.

İşletim Sistemleri-TanımlarProses (Process)

• Bir işletim sisteminde anahtar kavram Proses’ dir. Bir proses temel olarak “çalıştırılmakta olan bir program” dır. “Çalıştırılabilir bir program”, programın verileri, program sayacı, ve diğer bölümlerinden oluşan bir “veri yapısı” şeklindeki çatıdır.

• Bir “kaynak program” durgun bir komutlar dizisi şeklinde bulunurken, proses bu komutlar dizisinin işletilmesi anındaki durumuna verilen isimdir.

• Proseslerin, (MS-DOS) gibi tek iş düzeni (monoprogramming), bazıları ise kullanıcının kendisine ait farklı programları aynı anda işletime alabilmeleri nedeni ile (Windows işletim sistemi gibi) çok görevli (multitasking) özelliği taşıdığı söylenebilir.

• Çok kullanıcılı olan, (multiuser) ve çok iş düzeni (multiprogramming) uygulanan sistemlerde ise, aynı anda birden çok işin işletilmesi zorunluluğu, CPU, bellek ve diğer sistem kaynaklarının bu işler (prosesler) arasında paylaştırılmasını gerektirir.

İşletim Sistemleri-Tanımlar

Dosyalar (Files)• İşletim Sisteminin temel bir fonksiyonu, disklerin, çevre

üniteleri vs. ile ilgili özelliklerini tutmaktır. Dosya (file) yaratmak, okumak veya yazmak için sistem çağrılarına ihtiyaç vardır. Bir dosya okunmadan önce mutlaka açılmalıdır. Dosyalar ile ilgili bilgiler “ Dizinler (Directory)” şeklinde bir yapıdır.

• Prosesler ve dosyalar hiyerarşik (iç içe dallanmış) bir yapıdadır. Ancak, proselerdeki hiyerarşi, dosyalardaki kadar derin ve kalıcı değildir. Proseslerin hiyerarşik yapıdaki yaşamları en fazla birkaç dakika sürerken dosyaların hiyerarşik durumdaki yapıları yıllarca sürebilir.


İş (Job)• Kullanıcıların, bilgisayar sisteminde bağımsız bir

bütün olarak ve belli bir sıra dahilinde işlenmesini istedikleri hizmetler kümesine “İş (Job)” denilebilir. Bilgisayarın sistemlerine gönderilen işler, bir veya birden fazla programın ayrı ayrı işletileceği alt adımlardan oluşabilir. İşler genellikle adımların art arda uygulanacağı biçimde düzenlenir. Her adım, bir öncekinin sonuçlanması üzerine işletime girer.

• Bir örnek verecek olursak, MS-DOS işletim sisteminde “*.bat” uzantılı dosyalar bir anlamda iş adıyla adlandırılabilir.


İstemci / Sunucu (Client/Server)• Modern İşletim Sistemlerin de genel eğilim,

çekirdek (kernel) en düşük düzeye indirip kullanıcıları etkileyen yardımcı programları zenginleştirmektir.

• Bu model de Kernel (Çekirdek) istemcilerle sunucular arasında iletişimi sağlar. İşletim sistemini, “file server”, “proses server”, “memory server” gibi parçalara bölmek yönetimi daha kolaylaştırmıştır.


Terminal (Sonda Bulunan)• Modern İşletim Sistemlerinde, istemci konumunda olan ve

son uç olarak bulunan sistemlerdir. Bu sistemler, iki türlüdür. Bunlardan birisi şu an kullanmakta olduğumuz şekli ile olandır. Yani, kendi işletim sistemini kullanarak istemci konumunda olanlardır. Diğeri ise, sistemi olmayan yani sadece monitör ve klavyeden oluşan sistemlerdir. Bunlara Dumb Terminal (aptal terminal) denir ve bunlar kendi içinde, özel kartla küçük bir server’ a bağlı olarak çalışır ve istemci durumunda bulunur. Örnek olarak bankalardaki memurların kullandığı bilgisayarları gösterebiliriz.


Boot (Yeniden Başlatma)

• İşletim sisteminin yaptığı işler bitirilip veya kayıtları tutularak yarıda kesilip işletim sisteminin tamamen kapatılması veya elektriğinin kesilip yeniden verilmesi ve işletim sisteminin yeniden başlatılmasıdır

İşletim Sistemleri-ÖzelliklerBatch Processing (Yığın İşleme)

• İşletim Sistemine, okutulan programlar (Spooling sahası) denilen ve disk üzerindeki özel bir alanı kapsayan bölüme sıra ile ve arka arkaya okutulup biriktirilmeye ve sonra bu saha da derlenmek ve çalıştırılmak için bekleyen programların sıra ile derleme ve çalıştırılma işlemine tabii tutulması yöntemine geçildi. İşte bu yöntem “yığın işlem” in (Batch Processing) temellerini atmış oldu.

• Yığın İşlem, bilgisayar sistemlerinin daha verimli kullanılmalarını sağlayarak, iş başına düşen sistem giderlerini azaltmıştır. Ancak bu olumlu yönünün yanı sıra 2 önemli sakıncası vardır. Bunlardan ilki iş yönetiminin durgun ve iş denetim dilinin olanakları ile sınırlanmış olmasıdır. Kullanıcı işletimde oluşan hataları çözümlemek için işin sonuçlanıp sonucun kendisine dönmesini beklemek zorundadır. Yani, işletim kullanıcının tamamen kontrolü dışındadır. İkinci sakınca, çoğu işletim ortamında işler sonuçlanmış olsalar bile çıktıların kullanıcıya ulaşması saatler sürebilmekte, buda verimliliği azaltmaktadır.

İşletim Sistemleri-Özelliklerİnteractive Processing (Etkileşimli İşlem)

• Etkileşimli işlem kullanıcılara, işlerini dinamik biçimde yönetme, çalıştırılan programların sonuçlarını doğrudan elde edip, her an müdahale edebilme olanağı sağlayan çalışma türüne ilişkin bir özelliktir. Bu çalışma türünde kullanıcılar, bir işin çalışma süreci boyunca işe, monitör ve klavye vasıtası ile her an müdahale edebilmektedirler.

• Kullanıcıların program geliştirme, metin dosyaları oluşturma, program derleme ve test etme, veri tabanı sorguları işletme, bilgisayar ağı komutları girme, internet servislerini kullanma gibi kısa süreli işleri Etkileşimli İşlem olarak yürütülür.

İşletim Sistemleri-ÖzelliklerOn Line Processing (Çevrim İçi İşlem)

• “On Line” işlem, otomasyon (bankacılık işlemi gibi) uygulamalarında verilen sisteme sunuluş biçimini tanımlayan bir terimdir. Eğer veriler bilgisayar sistemine doğrudan bir biçimde ve işin sahibi tarafından aktarılıyorsa yapılan uygulamaya On Line Processing denir.

• Bu tür çalışma biçiminde bilgisayar sistemine bağlı uç birimlerde (başka illerdeki banka şubesindeki çalışanlar gibi), menüler aracılığı ile belirli bir otomasyon projesine yapılması istenilen bir işin gerçekleştirilmesi amacı ile veriler girilir. İşlemde bilgisayar sistemi tarafından anında uygulanır.

İşletim Sistemleri-Özellikler– Off Line Processing (Çevrim Dışı İşlem)

• Off Line Processing, On Line İşlemlerin bir noktaya kadar uygulanıp daha sonrasında Batch Processing olarak yürütüldüğü uygulamalardır. Bilgisayar sitemine veriler doğrudan girilmek suretiyle belli bir süre On Line olarak yürütülen otomasyon projesinde, biriktirilen veriler bir süre sonra sisteme topluca aktarılırsa tür uygulamalara Off Line Processing adı verilir.

• Örneğin, bir şehirdeki fabrikanın departmanlarındaki terminallerinden bir takım satış, envanter, sipariş gibi veriler fabrikanın merkezindeki bilgisayar sisteminde anında işlenirler. Akşama kadar girilen bu veriler daha sonra, fabrikanın bilgisayar sisteminden bir başka şehirdeki genel müdürlük binasında bulunan asıl bilgisayar sistemine aktarılırsa, yürütülen bu uygulama biçimine Off Line İşlem adı verilmektedir.

İşletim Sistemleri-ÖzelliklerSerial Processing (Seri İşleme)

• Bu özellik, kullanıcının, komutları yada çalıştırmak istediği programların isimlerini klavye aracılığı ile arka arkaya girmesi yoluyla gerçekleşir. Kullanıcının yapmak istediği işleri bilgisayar ortamına birbiri ardı sıra aktarması işlemi Seri İşleme olarak anılır.

• Örneğin, kişisel bilgisayarlardaki Ms-Dos işletim sisteminin bir kullanıcı kullanırken doğal olarak bir Seri İşlem uygulamaktadır. Çünkü, kullanıcı bir program çalıştırıyorsa bir sonraki yapmak istediği işi ancak bu programın çalışması tamamlanıp bittikten sonra uygulayabilecek, ondan sonrakini de ikincinin tamamlanıp bitmesinden sonra ancak yine yöneltebilecektir. Böylelikle yapılmak istenen işler kullanıcı açısından birbiri ardı sıra seri olarak bilgisayara yöneltilebildiği için bu tür bir kullanım biçimi seri işleme olarak adlandırılır.

İşletim Sistemleri-ÖzelliklerMonoprogramming (Tek İş Düzeni)

• Bir anda, bir işletim sisteminin yalnızca bir programı çalıştırabilmesidir. Bu yöntemde kullanıcı, CPU’ yu tümü ile tek başına kullanmaktadır. İşletimde oluşan hatalar, başka bir kullanıcıya yansımayacağı için, korunma önlemleri yalnızca İşletim Sistemi ile kullanıcı arasında ön görülür. Ancak, verimlilik düzeyi düşük bir özelliktir.

• Bugüne kadar endüstride yerleşmiş olan PC’ ler de örneğin bir muhasebe paket programının çalıştırılması gibi uygulamalar bu türdendir.

İşletim Sistemleri-ÖzelliklerTime-Sharing Systems (Zaman Paylaşımı)

• İşletim sisteminin bu özelliği sayesinde, her kullanıcı, sisteme tümü ile yalnız kendisi sahipmiş gibi çalışsa da, aslında time-sharing özelliği sistem kaynaklarını eşit bir şekilde kullanıcılara paylaştırma amacını taşır.

• Bu yaklaşımda programlara belli zaman aralıklarında CPU’ yu kullanma hakkı verilir. Bu sürenin sonunda da program, (ya da kullanıcı) tekrar CPU kullanma sırasının kendisine gelmesini beklemesi için, bir bekleme kuyruğuna koyulur. Zaman paylaşımlı sistemlerde bellek yönetimi, birlikte çalışan programların birbirlerinden izolasyonunu ve bellek korunmasını iyi bir şekilde sağlar.

İşletim Sistemleri-ÖzelliklerMultiprogramming (Çok İş Düzeni)

• Çok kullanıcılı bilgisayar sisteminde, bir çok farklı kullanıcılara ait işler aynı anda işletime alınabiliyorsa, bu işletim sistemi ortamına “Multiprogramming” yada çok iş düzeni denir.

• Multiprogramming başlangıçta, CPU’ nun boş olarak beklediği süreleri değerlendirmek için tasarlanmıştır. Sistemde çalışan bir kullanıcıya ait herhangi bir iş, bir Giriş/Çıkış (I/O) veya başka bir nedenle beklemeye geçtiğinde, CPU’ nun başka bir kullanıcının programını işletmeye tahsis edilmesini, bu birimden daha fazla yararlanılması amaçlanmıştır.

İşletim Sistemleri-ÖzelliklerMultitasking (Çok Görevlilik)

• Bir işletim sisteminde bir kullanıcının, birden fazla sayıda prosesini aynı anda işletime alınabilmesi özelliğidir. Yani multitasking, bellekteki birkaç prosesi veriyi aynı anda işlemesi ve işlemci ile I/O ünitelerinin de bunlar arasında aynı anda kullandırılması ortamının yaratılmasıdır.

• Multitasking özelliği, ancak bir kullanıcının birden fazla sayıdaki kendi prosesi aynı anda işletebiliyorsa vardır.

• Bunun sağlanması için ,uygulamalar kısa zaman dilimleri içinde işlemcide çalıştırılır. Bu zaman dilimlerinin oldukça küçük zaman dilimleri olması nedeniyle yapay da olsa bir eş zamanlılık söz konusu olur (İşlemci aynı anda iki işi yapamaz).

İşletim Sistemleri-ÖzelliklerMultiuser systems (Çok Kullanıcılı Sistemler)

• Multiprogramming’ i destekleyen işletim sistemleri, genellikle çok sayıda kullanıcının sistemi çeşitli amaçlarla kullanmalarını sağlar ki, bu sistemlere çok kullanıcılı sistemler (Multiuser System) denir.

• Bu özellik sayesinde her kullanıcı sisteme ayrı bir terminalden ya da bir bilgisayar ağına bağlı kendi bilgisayarından kendisine ait hesabını şifresi ile birlikte girerek sisteme erişmiş olur.

• Bu nedenle multiuser sistemler kullanıcı seviyesinde daha yüksek bir güvenlik ve koruma sağlarlar.

İşletim Sistemleri-MS/DOS

• Eğer bilgisayar kullanmaya ilk defa Windows 95 veya 98 ile başladıysanız büyük bir ihtimalle DOS kelimesi size yabancı gelecektir. Her PC kullanıcısının yakından tanıdığı bu işletim sistemi, Dünya’ da en yaygın olarak kullanılan PC işletim sistemidir. 1980’ lerin başında IBM’ in ilk PC’ leri üretmesi ve bu PC’ lerde kullanılan yeni bir işletim sistemi arayışı ile ortaya çıkan DOS, günümüzde bir çok PC kullanıcısı tarafından hala kullanılmaktadır


• MS-DOS, Microsoft Disk Operating System (Microsoft Disk İşletim Sistemi) kelimelerinin kısaltılmış halidir. MS-DOS bir disk işletim sistemi olarak bilinir, çünkü yaptığı işlerin büyük bölümü disk işlemleri, bellek işlemleri gibi programların çalışabilmesi için gerekli düzenlemeleri yapan bir işletim sistemidir.


• MS-DOS bir programdır, ama yalnızca bir program değildir. O olmadan diğer programların çalışma şansları yoktur. Çünkü bilgisayar sisteminin, tüm parçalarını MS-DOS kontrol eder. MS-DOS yalnızca, diğer programların çalışmasına olanak vermekle kalmaz, aynı zamanda bilgisayarınızın neyi nasıl yaptığı üzerinde size tam denetim sağlar. MS-DOS sizinle bilgisayarınız arasındaki bağdır.

İşletim Sistemleri-MS/DOS• DOS’ta grafiksel bir kullanıcı arabirimi (pencereler)

yoktur, her şey komutlarla ve bir sürü parametre ile yapılır. DOS, tüm x86 tabanlı PC’ lerde çalışır.

• Çok görevli bir işletim sistemi olmayan DOS, grafik kullanıcı arabirimini kullanmaz.

• Üstünde kolay yazılması, bellek ve sabit diskte az yer kaplaması, kolay ve çabuk öğrenilmesi, düşük konfigürasyonlu PC’ lerde çalışması gibi avantajları olmakla birlikte, etkin bir bellek yönetiminin olmaması, eski teknoloji kullanması ve grafik kullanıcı arabirimi olmaması önemli kısıtlamalarıdır.

İşletim Sistemleri-MS/DOS• MS-DOS işletim sistemi bilgisayarın zarar görmesi

durumunda bir numaralı ilaçtır. MS-DOS donanım kurucularının bir numaralı kullandıkları sistemdir.

• MS-DOS’ un kendisini de belirli işler için kullanabilirsiniz.; komut adı verilen yönergeleri (talimatları ) kullanarak MS-DOS’ u dosya yönetiminde, iş akışının denetlenmesinde ve ek yazılımlar gerektirmeden günlük işler gerçekleştirmede yönlendirebilirsiniz

• MS-DOS’ ta özel gereksinimlerinizi karşılamak için olan komutları birleştirerek güçlü komutlar, hatta kendi küçük uygulamalarınızı yaratabilirsiniz.

İşletim Sistemleri-MS/DOS• MS-DOS’ un 4.0 ve sonraki sürümleri, komut ve dosyaları menü adı

verilen listelerden seçmenize olanak sağlayan ayrı bir program içerirler. Shell adı verilen bu program ile tüm rutin işlerinizi gerçekleştirebilir, ondan zaman zaman yararlanabilir ya da isterseniz hiç kullanmayabilirsiniz.

Dosya(File)• Tüm bilgiler ve programlar dosya (file) adı verilen bilgi topluluğu olarak

disk/diskete kaydedilir. DOS işletim sisteminde bir dosya iki kısımda oluşur, dosya adı ve dosya uzantısı. Genel olarak bir dosyanın yapısı DOSYA_ADI ve DOSYA_UZANTISI şeklindedir. Burada DOSYA_ADI en fazla 8, DOSYA_UZANTISI en fazla 3 karakterden oluşur. Dosya isminin büyük veya küçük yazılması hiçbir şey değiştirmemektedir, büyük yada küçük yazmak aynı dosyaya karşılık gelmektedir.


MS-DOS dosya ismi ve dosya uzantısı kuralları;• Dosya ismi en fazla 8 karakterden oluşur.• Dosya uzantısı en fazla 3 karakterden oluşur.• Dosya ismi ile uzantısı arasında nokta (.) işareti bulunur.• Dosya ismi ve uzantısı içerisinde boşluk karakteri bulunmaz.• Dosya isimleri büyük küçük harfe duyarlı değildir.• Dosya ismi ve uzantı ismi yazılırken 0-9 arası rakamları, A’

dan Z’ ye harfleri ve bazı özel karakterleri ($, %, &, #...) kullanabiliriz. Fakat bazı özel karakterlerde (*, ., ? gibi) kullanılmaz.

İşletim Sistemleri-MS/DOSCONFIG.SYS

• Bu dosya, bilgisayarın donanım özelliklerini değiştirmemizi sağlayan bir metin dosyasıdır. Yani bu dosyaya eklenecek komutlar aracılığı ile memory, fare, klavye, ekran ve bunun gibi araçların nasıl çalışacağı belirlenir. CONFIG.SYS dosyasının MS-DOS tarafından okunup işlenebilmesi için açılış diskinin ana dizininde bulunması gerekir.AUTOEXEC.BAT

• Bu dosya, DOS çalıştığında bazı programları otomatik olarak çalıştırma olanağı verir, ekran ve dil düzenlemesini sağlar. Bu sayede bilgisayarın her açılışı sırasında yüklemek zorunda kalacağımız klavye, fare, monitör dil ... programları yüklenmiş olur COMMAND.COM

• Bu dosya, bilgisayar komutlarını yazdığımız komut derleyicisini görüntüler. COMMAND.COM bilgisayarın açılış diskinin ana dizininde bulunması gerekir. Bu olmadan bilgisayarın açılması mümkün değildir. Direk makine dilinde yazılmış olduğu için çok hızlıdır.


MS-DOS Komutları• Komutlar İkiye Ayrılır ve komut isminin büyük

veya küçük yazılması hiçbir şey değiştirmemektedir, büyük yada küçük yazmak aynı komuta karşılık gelmektedir.

• İç Komutlar : COMMAND.COM dosyası içinde bulunan temel komutlardır ve çalıştırılması ile belleğe yüklenerek çalıştırılan komutlardır. Örnek : Ver, Dir, vs.

• Dış Komutlar : Çalıştırılabilmesi için disk veya disket içinde dosya halinde bulunması zorunlu olan komutlardır. Örnek : Xcopy, format, vs.

İşletim Sistemleri-Mac/Os

• Adı Macintosh olan bir bilgisayar çeşididir ve Mac/Os adı verilen bir işletim sistemi kullanır

• Bu sistemin güncel sürümü Mac OS X dir. Bu sayede apple tabanlı kişisel bilgisayarlar ile klasik windows tabanlı bilgisayarlar kullanım açısından birbirlerine benzemektedirler


• Mac işletim sisteminin onuncu sürümüdür• Mac OS X'in gelişimi çoğu alanda klasik Mac

OS'ten bağımsızdır.• Sistemin altyapısını NeXTSTEP'ten alınmış

ve daha sonra Darwin adı altında açık kaynak olarak sunulmuş Mach mikroçekirdeği ve BSD oluşturur.

• Bu sebepten dolayı Mac OS X Unix tabanlı bir işletim sistemidir.

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=NeXTSTEP&action=edit

http://tr.wikipedia.org/wiki/Darwin

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mach_mikro%C3%A7ekirde%C4%9Fi&action=edit



http://tr.wikipedia.org/wiki/BSD

http://tr.wikipedia.org/wiki/Unix


• Mac OS X 10.0 (Cheetah), 10.1 (Puma), 10.2 "Jaguar", 10.3 "Panther" ve 10.4 "Tiger" sürümleri piyasaya çıkmıştır.

• 7 Ağustos 2006'da WWDC'de Steve Jobs tarafından ilk demosu yapılmış olan Mac OS X 10.5 "Leopard"'ın 2007 baharında çıkacağı duyurulmuştur

http://tr.wikipedia.org/wiki/7_A%C4%9Fustos

http://tr.wikipedia.org/wiki/2006

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=WWDC&action=edit

http://tr.wikipedia.org/wiki/Steve_Jobs



İşletim Sistemleri-Mac/Os• Apple'ın IBM tarafından üretilen G5 ve Motorola/Freescale

tarafından üretilen G4 serisi PowerPC işlemcilerini terkederek Intel'in CISC tabanlı mimarisine geçmeye karar vermesinin işletim sistemi üzerinde radikal bir değişikliğe yol açacağı ve ardı ardına işletim sistemi güncellemelerinin ortaya çıkacağı öngörülebilir.

• Esas ilginç beklenti, herhangi bir x86 PC üzerine Mac OS işletim sisteminin yüklenebilme olasılığıdır.

• Bu olasılık Apple tarafından reddedilmekte, Mac OS X'in Intel mimarisi için derlenen sürümlerinin yalnızca Apple'ın ürettiği makinelerde çalışacağı vurgulanmaktadır.


• Mac OS X ‘in daha ayrıntılı özellikleri için:

http://tr.wikipedia.org/wiki/Mac_OS_X

İşletim Sistemleri-DOS TABANLI WİNDOWS İŞLETİM SİSTEMLERİ

OS/2• OS/2 (Operating System), ilk olarak IBM ve

Microsoft’ un ortaklaşa çalıştığı bir proje olarak geliştirilmiştir.

• Temel amaçları, kullanıcıya bir grafik arayüz (görsel görünüm) sunmak, gerçek anlamda çok görevli ve bağlanabilirliği yüksek bir sistem yaratmak olan OS/2, minimum sistem gereksinimleri 386 tabanlı bir işletim sistemi, 4 MB ram, 20 MB civarı sabit disk alanı ve VGA ekran kartından oluşuyordu.


WİNDOWS 3.1• Windows 3.1, 1992 yılında PC tarihinde kilometre taşı

sayılabilecek önemli olaylardan biridir. 16 bit yapıda olan Windows 3.1, PC kullanımının artmasında önemli rol oynarken, DOS’ la beraber kullanılmasından dolayı tam bir işletim sistemi olarak düşünülmektedir.

• Grafik kullanıcılı arabirim desteği sunması, multimedya desteği vermesi, çok görevli çalışması, nesneye dayalı teknoloji kullanması avantajları olarak sayılabilirken; kısıtlamaları arasında ise 32 bit olmaması, gerçek çok-görevliliği sağlamaması ve tam anlamıyla bir işletim sistemi olmaması sayılabilir.


WİNDOWS 3.11• 1993 Nisan ayında 3.1 uyarlaması, 1993 Ekim ayında ise

3.11 uyarlaması çıkan Windows ortamı altında, görsel bir peer-to-peer (eşler arası) ağ tasarımı olarak tasarlanmış ve geliştirilmiştir.

• Diğer bir deyişle Windows 3.1’ in ağ bütünleştirilmiş halidir.• Microsoft’ un ağ olanakları içeren ilk Windows uyarlaması

Windows 3.1 idi, WFW ise 32 bitlik dosya erişim yapısı ve 32 bitlik ağ desteği ile Microsoft At Work kavramının ilk sonuçlarının görüldüğü bir işletim sistemidir. Örneğin, ağdaki herhangi bir bilgisayarda fax kartı varsa, kullanıcı kendi bilgisayarından yazdığı bir yazıyı diğer bir bilgisayardan faxlaya bilmektedir.


• WİNDOWS 95• Windows 3.1, dünyada milyonlarca satmış ve hala satılmaya devam

etmektedir. Windows 3.1, PC’ leri kolay kullanılabilir hale getiren bir işletim ortamı olmakla beraber DOS’ la birlikte çalışması nedeniyle tam bir işletim sistemi olarak düşünülmektedir.

• Microsoft firması Windows ürün ailesini, kol saatleri, telefon, televizyonlardan, dev bilgisayar ağlarının merkezi olacak şekilde geniş bir yelpazeye yayılmış bir biçimde geliştirilmekteyken Bill Gates bu stratejiyi Windows Everywhere olarak telaffuz etmiştir.

• Windows 95, mevcut Windows 3.x işletim sisteminin gelişmiş olarak geniş bir kullanıcı kitlesine (MS-DOS, Windows 3.11 kullanıcıları) hitap etmek üzere geliştirilmiş bir işletim sistemidir.


• Windows 95 tak çalıştır, özelliği ile donanım birimlerini otomatik tanır. Windows 95’ de Dos’ tan gelen 8 karakterlik dosya ismi sınırı ortadan kalkmıştır. Ayrıca Windows 95 ‘ de bir yapay zeka ürünü olan mouse’ un sağ tuşu devreye sokularak, yapacağımız en önemli işlemlere daha kısa ve kolay bir şekilde erişmemizi sağlar. Kopyalama işlemleri için kes, kopyala, yapıştır ve sürükle bırak özellikleri kullanılabilmektedir, bu sayede komut ve yol belirtme özelliği kalkmıştır


WİNDOWS 98• Windows 98, Windows 95 özelliklerine ek olarak, internet ve multimedya

destekli dos tabanlı bir işletim sistemidir. Windows 95 gibi, Windows 98’ in en önemli özelliği nesneye yönelik (görsel) olmasıdır. Yani DOS ortamına girilmeden direk olarak grafiksel kullanıcı arayüz ortamına girilir.

• Bilgisayarın açılması ile, ekrana gelen görüntü Windows 98’ in arayüzüdür. Bütün işlemlerin buradan yürütüleceği bu ekranın tümüne Masaüstü denir. Masaüstündeki resimlere ise Simge (icon) denilmektedir. Simge kavramı yerine nesne, sembol veya öğe kavramı da kullanılmaktadır. Windows 98, windows 95’ den sonra çıktığı için daha fazla donanımı desteklemektedir. Windows 98’ de de 2000 yılı sorunu vardır, onun için daha sonra Windows 98 SE (Second Edition) çıkmıştır.


WİNDOWS ME (Millennium Edition)• Windows 98’ den sonra çıkmıştır. Daha güzel ve kullanışlı yeni şeyler

eklenmiştir. Örneğin, 11 adet oyun ve bu oyunlardan bir tanesini de internet üzerinden oynaya biliyorsunuz.Güçlü yönleri:Video, müzik ve fotoğraf: Dijital fotoğrafları, müziği ve videoyu kolayca yönetebilir, paylaşabilir ve düzenleyebilirsiniz. Gelişmiş kullanıcı deneyimi: Windows Me içerdiği yeni sistem koruma özellikleri ve gelişmiş yardım işlevleri sayesinde ev kullanımı için şimdiye dek üretilmiş en sorunsuz işletim sistemidir. Gelişmiş ev ağ sistemi: Evde ağ sistemi kurmak iyi bir yöntem olabilir, böylece evinizdeki tüm bilgisayarlar yazıcıları, Internet bağlantılarını ve diğer aygıtları paylaşabilir. Zengin Internet deneyimi: Windows Me geniş bant bağlantısı desteği, Internet haberleşme araçları ve çevrimiçi oyunlar içeriyor


Windows Me için Minumum Sistem Gereksinimleri

• VGA daha yüksek çözünürlükte monitör • Pentium 150MHz işlemçi yada daha iyisi • 32MB RAM veya yükseği • Minimum 320MB boş hard-disk alanı • CD-ROM drive • DVD decoder kartı veya software (DVD option) • 28.8 Kbs modem veya daha hızlı Internet bağlantısı


WİNDOWS 2000• Windows 2000, kendinden önceki işletim

sistemlerine göre daha güvenilir, daha hızlı, birden fazla kullanıcı ileçalışabilmeye imkan veren, grafik ara yüzeyli bir işletim sistemidir.

• Windows 2000 ortamında aynı anda birden fazla uygulama çalıştırılabilir, network kurulabilir.

• Windows 98’in kolay kullanımlı arayüzü ile Windows NT’nin güvenilirliğini temel alınarak yaratılmış olan Windows 2000 daha verimli çalışmaya imkan verir.


• Windows Update özelliği ile ilgili internet sitesine bağlantı kurularak buradan Windows 2000 için ürün güncellemeleri, yeni özellikler yüklenebilir. Windows Update start menüsünün üzerinde yer alır.

• Bilgisayarın sabit diskinde dağınık halde bulunan dosya parçalarını birleştirerek yeniden düzenler.

• Aynı bilgisayarı birden fazla kişinin kullanması gerekiyorsa bu durumda her kullanıcının kendine göre bir düzen kurarak çalışması sağlanabilir.

• Bunun için Windows 2000’de her kullanıcı için bir hesap açılır. Administrator Windows 2000 kurulum sırasında açılan ve bilgisayarı yöneten, sistem ayarlarını yapabilen, program yükleme silme gibi yetkilere sahip olan kullanıcıdır. Bilgisayarı yönetim işleri dışında kullanacak kişiler Windows 2000’de yeni bir kullanıcı olarak eklenebilirler.


WİNDOWS XP• Windows XP, Microsoft Windows’un Windows

2000 ve Windows Millennium’un ötesindeki sürümüdür.

• Bir yandan Windows 2000’in standartlara uygun güvenlik, yönetilebilirlik ve güvenilirlik gibi güçlü özelliklerini, diğer yandan Windows 98’in ve Windows Me’nin Tak ve Kullan, basitleştirilmiş kullanıcı arayüzü ve yeni destek hizmetleri gibi benzersiz iş olanaklarını temel alan Windows XP Professional şimdiye dek pazara sunulan en iyi Windows sürümüdür.


• Geri Yükle özelliği sayesinde kullanıcılar ve yöneticiler veri kaybetmeden bilgisayarı eski durumuna geri getirebilmektedir. Sistemi Geri Yükle özelliği kolayca tanımlanabilen geri yükleme noktalarını otomatik olarak oluşturmakta ve böylece sistemi önceki durumuna geri getirebilmenizi sağlamaktadır

• Windows NT 4.0’da ve Windows 95/98/Me’de sistemin yeniden başlatılmasını gerektiren durumların pek çoğu ortadan kaldırılmıştır

• Daha ayrıntılı bilgiler için : http://www.microsoft.com/turkiye/windowsxp/professional/urunbilgisi.asp

İşletim Sistemleri-NOVELL

NOVELL NETWARE

• Birden çok bilgisayarın bir ağ oluşturmasını sağlar.

• Netware işletim sistemi ağ içinde hizmet birimi olarak adlandırılan büyük kapasiteli sabit diski ve hızlı bir işlemcisi olan bir bilgisayara kurulur. İş istasyonlarının, ağa katılmaları ise çok kolaydır.

İşletim Sistemleri-NOVELL

• Novell orijinal olarak Motorola, işlemcisi üzerinde çalışmak üzere geliştirildi. Ancak daha sonra Novell’ in stratejileri aslında tek kullanıcı için geliştirilmiş olan 8088 Intel mikro işlemcilerinde de çalışmayı sağlayarak gelecekte daha yaygın olmayı amaçlıyordu. Novell kullanıcıya, DOS ortamını kullanırken kolayca netware ağ ortamına geçecek biçimde bir ara birim sağlayarak, Netware’ in kişisel bilgisayarlarla kurulabilecek Yerel Bilgisayar Ağlarına yaygın olarak kurulmasını sağladı.

İşletim Sistemleri-NOVELL• NetWare ürün ailesi PC-tabanlı ağ işletim sistemlerine dört kilometre

taşı yerleştirmiştir.• Novell gerçek anlamda dosya paylaşımı için ilk ağ işletin sistemini

geliştirendir.• Novell, SFT (System Fault Tolerant) NetWare ile güvenirliliği arttırmıştır.• Novell, TTS (Transaction Tracking System) disk aynalama ile verinin

bütünlüğünü sağlar. Ayrıca, uzun süre kullanılmayan dosyaları otomatik olarak sıkıştırır ve diskte fazla yer kaplamasını önler. Bu dosyaları tekrar kullanacağımız zaman otomatik olarak açar ve biz farkına varmadan kullanırız.

• Novell OPT’ yi (Open Protocol Technology) sunmuştur. Bütün NetWare hizmetleri için protokolden bağımsız mimari sağlayarak, Netware heterojen bağlanmaları destekler.

İşletim Sistemleri-LINUX

• Linux , serbestçe dağıtılabilen, çok görevli, çok kullanıcılı UNIX işletim sistemi, türevidir.

• Linux, İnternet üzerinde ilgili ve meraklı birçok kişi tarafından ortak olarak geliştirilmekte olan ve başta IBM-PC uyumlu kişisel bilgisayarlar olmak üzere birçok platformda çalışabilen ve herhangi bir maliyeti olmayan bir işletim sistemidir


• UNIX 70' li yılların ortalarında büyük bilgisayarlar üzerinde çok kullanıcılı bir işletim sistemi olarak geliştirilmiştir. Zaman içerisinde yayılmış ve birçok türevi ortaya çıkmıştır. UNIX ismi UNIX Research Laboratories INC şirketinin tescilli markası olduğundan dolayı birçok şirket, aynı temele dayanan işletim sistemleri için değişik isimler kullana gelmişlerdir. Örnek olarak;– Hewlett-Packard; HP-UX BM; AIX;Sun Microsystems;

SunOS gibi.


• Linux, temel olarak Finlandiya Üniversitesin’ de öğrenci olan Linus Torvalds 'ın ve internet üzerinde, meraklı bir çok yazılımcının katkıları ile geliştirilmiştir.

• Linux, gelişimi açık bir şekilde yapılmaktadır. Bunun anlamı, işletim sisteminin her aşaması açık olarak İnternet üzerinde yayınlanmakta, dünyanın dört bir yanında kullanıcılar tarafından test edilmekte, hataları ve eksiklikleri tespit edilerek düzeltilmekte ve geliştirilmektedir


Avantajları• UNIX, işletim sistemine sahip bir bilgisayar kullanmak istiyorsanız ve bu

işletim sisteminde platforma bağımlı bir yazılım kullanmıyorsanız, Linux ideal bir çözümdür.

• Linux ücretsizdir. Sadece işletim sisteminin maliyeti açısından değil, verdiği performans için ihtiyaç duyduğu donanım açısından da çok ucuzdur. Üstüne üstlük çok kullanılan ve bol yedek parçası bulunan bir platform altında çalıştığı için belirli bir Linux sisteminin performansını artırmak için yapılması gereken yatırım, başka bir UNIX iş istasyonunu aynı oranda geliştirmek için gereken yatırıma göre çok düşüktür.

• Linux, çok değişik donanımlar ve servisler için özel olarak hazırlanır. İşletim sisteminin temelini oluşturan çekirdek, kullanıcı tarafından da derlenebildiği için, bu derleme sırasında sadece kullanım amacına yönelik alt programlarla donatılır. Bu genel olarak daha sistemin performansını artırmaktadır. (Yani, SCSI donanımınız yoksa çekirdeğinizde SCSI ile ilgili alt programlara yer vermezsiniz)


Dezavantajları• Linux' un serbestçe dağıtılıyor olması bir çok kişinin, bu işletim sistemine

güvenmemesine yol açmıştır. Ciddi bir şey olsa, “bedava olmazdı!” kanısı oldukça yaygındır.

• Linux' un sürekli gelişiyor olması en büyük dezavantajlarından biridir. Henüz tüm ihtiyaçlara cevap vermemesi, gelişimin bazı aşamalarında top yekin değişiklikler yapılması, gelişimi takip etmek için bazen sürekli yenileme yapılması, birçok kullanıcının bu işletim sistemine güvenmemesine yol açmıştır.

• Herhangi bir ticari destek altında gelişmemektedir. Bunun en büyük yararı işletim sisteminin, ticari kaygılar taşımamasıdır. Ancak bunun yanı sıra diğer işletim sistemlerinde olan teknik destek, dağıtım ve dokümantasyon alanlarında eksikleri vardır. Özellikle teknik destek eksikliği, anahtar teslim çözümlere alışmış kullanıcıların çokluğu Linux kullanıcılarının sayısını sınırlayan temel faktörler olmuşlardır.


• Linux, üzerinde yer alan çözümlerin hepsi, basit kullanıcıların rahatça kullanabileceği düzeyde değildir. Bazı çözümler, kullanıcıların belirli bir yazılım ve işletim sistemi bilgisine sahip olmalarını gerektirmektedir.

• Sonuç olarak, diğer işletim sistemleri ile yapamadığımız birçok uygulamayı, Linux sayesinde gerçekleştirebilirsiniz ve belirli bir donanım ile gösterdiği performansın bir çok işletim sisteminin üzerinde olduğunu söyleyebiliriz. Ne var ki, her uygulama için Linux' un ideal bir çözüm olarak ortaya çıkmadığının bilincinde olmak gerekir. Ama ilerleyen senelerde üzerinde geliştirilen uygulama yazılımları daha çok kişiyi başka işletim sistemleri kullanmaktan vazgeçirecektir.


• Slackware Belki de en yaygın olarak yer alan dağıtım, Slackware dağıtımıdır.

• Red-Hat Kurulum sırasında rahatlıkla takip edilebilen menüler ve grafik ekranı var. İnternet’ e bağlanabiliyor.

• Debian Deneyimsiz kullanıcılara göre Debian tam bir maceradır.


• Caldera Caldera Linux, masaüstünde ve küçük-orta ölçekli sunucularda ideal bir linux dağıtımıdır.

• InfoMagic Diğer linux dağılımları arasında kendine farklı bir yer edinmiştir.

• SuSe 1993 yılında birkaç Alman genci, Slackware yazılımını baz alarak SuSe’ yi geliştirmişlerdir.

• Mandrake 3 yıl önce Fransa’ da Mandrakesoft tarafından geliştirilmiştir.

• Turkuaz Türkçe destek sağlar

İşletim Sistemleri-UNIX

• 1969 yılında Bell laboratuarlarında çalışan Ken Thompson ucuz ve kolay bir programlama ortamı geliştirmeyi düşündü. Üzerinde çalıştığı “Uzay Gezisi” adlı programı, güneş sistemindeki gezegenlerin hareketlerini simüle ediyordu. Çalıştığı bilgisayar General Electric’ in GE645, üzerindeki işletim sistemi Multics idi. Bu hantal ve pahalı bilgisayar yerine küçük bir bilgisayar olan PDP-7 (Digital Equipment Corp.) üzerinde çalışmak üzere bir çalışma ortamı geliştirdi (Multics altında) ve buna Unix adını verdi. Bu çalışma ile Thompson, Bell laboratuarlarındaki Dennis ve Ritchie’ nin dikkatlerini çekti ve 1971 yılında Bell laboratuarlarında çalışır hale getirildi.

İşletim Sistemleri-UNIX• İlk başlarda PDP-7’ de çalışan Unix daha sonra PDP-11/40 ve /45’

özellikle PDP-11/70’ de kullanıldı. Bunlar yapılırken en ucuz şekilde herkese Unix lisansı verildi. Böylece Unix’ in pek çok üniversiteye girmesi sağlandı. AT&T sayesinde Amerika’ daki üniversitelerin %80’ inden fazlasında Unix kullanıldı.

• Unix ilk başta Assembly dili ile yazıldı. Daha sonra Thompson İşletim sistemini biraz daha yüksek bir dil ile yazmayı düşündü. Buna B dili dendi. Daha sonra bu dil üzerinde Dennis ve Ritchie çok çalıştılar ve 1973 yılında buna C dili dediler.

• 1980’ lerde mantar gibi bir çok Unix’ ler türedi. Ör: Cromix, Idris, Ultrix, Xenix, Version 7, BSD, vb. 1990’ lar da iki Unix sistemi baskın çıktı. (Berkeley Unix, System V Unix veya ondan türeyen Xenix, Vp/ix vb.)


Berkeley Unix• Geçen son 15 yılda University of California at

Berkeley Unix gelişmesinin odak noktası idi. • Bir çok üniversite ve organizasyona Unix

dağıtan ana Unix dağıtıcısı idi. Unix’ e cshell, history, job control, vi editor, improved file handling ve communication programları eklendi. Çıkardıkları en Unix sürümü Unix 4.3 BSD (Berkley Standart Distribution)’ dir.


Unix System V

• En büyük değişiklik 1983’ de AT&T’ nin iş ortakları için yazılım destekleyicisi oldu.

• 1986’ da AT&T Unix System V release 3.0’ ı duyurdu. Bunda network ortamındaki dosya paylaşımı ve Unix’ de geliştirilen yazılımların diğer Unix makinalarına taşınması kavramları geliştirildi.


• UNIX, Internet’ in gelişimiyle birlikte kendine haklı bir saygınlık kazanmıştır. Özellikle akademik alanda, geniş ağ sistemlerinde dosya sunucusu, veritabanı sunucu olarak güvenilir ve güvenli bir yapı içinde hizmet verebilir. UNIX kullanan firmalar çok çeşitlidir. Sun’ ın Solari’ si, IBM’ in AIX’ i, Hewlett Packard’ ın HP/UX’ i, Data General’ in DG/UX’ i yaygın bir şekilde kullanılan UNIX’ lere örnek oluşturmaktadır


Unix Shell

• Komut yorumlayıcısı (command interpreter) olarak çalışır.

• Birden fazla basit komutun birleştirilmesi ile bir programlama dili olarak kullanılabilir.

• Unix sistemlerde, Bourne Shell (sh) prompt’ u ise $ ve C Shell (Csh) prompt’ u ise %’ dir.


Donanım

Çekirdek(Kernel)

Utility(YardımcıProgramlar)

Shell (Kabuk)

Documents

ENF-102 Sunum