ENFLASYON MUHASEBES · 2011-08-19 · Enflasyon Düzeltmesi Rehberi 3 Sunuş Bir vergi düzenlemesi olarak, 5024 Sayılı Kanunla getirilen enflasyon düzeltmesi uygulamasında sona

2003

2004

2005

ENFLASYON MUHASEBESİ

İhtiyarilikten Yararlanan İşletmeler İçin Enflasyon Düzeltmesi (Muhasebesi) Rehberi

Yayın No: 5

Uygulamalı Örnek Çözümü

Ali İhsan BAYIR Serbest Muhasebeci Mali Müşavir

AR-GE

DSMMMO

ENFLASYON MUHASEBESİ

İhtiyarilikten Yararlanan İşletmeler İçin Enflasyon Düzeltmesi (Muhasebesi) Rehberi

Yayın No: 5

Uygulamalı Örnek Çözümü

Ali İhsan BAYIR Serbest Muhasebeci Mali Müşavir

AR-GE

DSMMMO

Enflasyon Düzeltmesi Rehberi

3

Sunuş Bir vergi düzenlemesi olarak, 5024 Sayılı Kanunla getirilen enflasyon düzeltmesi

uygulamasında sona gelindi. Meslektaşlarımız, bu düzenleme ile bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine getirilen iki yükümlülüğü yerine getirmekle karşı karşıya kaldılar. Bunlardan ilki Vergi Usul Kanununa eklenen Geçici 25. Maddeye göre 31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmesi, diğer ise yine Vergi Usul Kanununa eklenen Mükerrer 298/A Maddesine göre 31.12.2004 tarihli bilançonun düzeltilmesi ve düzeltme farklarının kayıtlara alınması.

Her iki düzeltme işlemi için, 2004 yılı boyunca ihtiyari bir geçiş sistemi

benimsenmiş ve uygulanmıştı. Bu düzenlemeden etkilenen, ancak ihtiyarilikten yararlanarak bugüne kadar herhangi bir işlem yapmayan pek çok işletme bulunmaktadır. Her iki yükümlülük, mükellefiyet yapılarına göre Mart 2005, ya da Nisan 2005 döneminde yerine getirilmek durumundadır.

Meslektaşlarımızın bu kadar kısa sürede yapmak durumunda oldukları bu

düzenlemelerle ilgili birçok kaynak mevcuttur. Gerek Türmob, gerekse Odamız enflasyon düzeltmesi ile ilgili sınıf eğitimleri yürütmüştür. Ancak, meslektaşlarımızın uygulamayı yaparken her an başvurabilecekleri bir yol haritasına gereksinim duydukları gözlenmiş ve bu amaçla kapsamlı örnek uygulama hazırlığı Odamız Ar-Ge birimi tarafından yapılmıştır.

Bu çalışma, belirli bir sistematik yaklaşımla düzeltme işlemlerinin nasıl

yapılabileceğini göstermesi amacıyla hazırlanmış ve meslek mensuplarımızın istifadesine sunulmuştur.

Kısa sürede dizgi ve baskı çalışmalarını tamamladığımız bu kitabın içeriğinde yer

alan eksiklikler için hoşgörülü olmanızı dilerim. Necdet YILMAZ Denizli SMMM Odası Başkanı

Denizli Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası

4


5

Önsöz Uzun yıllardır süregelen enflasyon ortamında, mali tabloların gerçeği

yansıtmadığını hepimiz biliyoruz. Bazı mükelleflerin enflasyon vergisi öderken bazılarının enflasyon kârı elde ettiği eleştirileri ile gündeme gelen ve iş çevrelerinin ısrarla uygulamaya alınmasını istedikleri enflasyon muhasebesi meslek alanımıza girdi.

Enflasyon düzeltmesi uygulaması; 213 sayılı Vergi Usul Kanunu değiştiren,

5024 sayılı yasa ile 30/12/2003’te yayımlanarak uygulamaya alındı. Ancak kamuoyu isteği ile ertelenerek, bu güne kadar (istisnalar hariç) uygulanmadı.

Daha önce uygulamakta olduğumuz değerleme yöntemlerinin daha genişletilmişi

olarak karşımıza gelen bu uygulama, yeni gibi görünmekle birlikte, meslaktaşlarımızın pek de yabancı olmadığı bir sistem.

Uygulamanın bu güne kadar ertelenmesi ve düşen enflasyon sürecinde belki de

hiç uygulanmayacağı yönündeki beklentiler nedeni ile, konu ayrıntıları ve uygulamada karşılaşılacak sorunlarıyla tartışılamadı. Yayınlanan genel tebliğler ve sirküler, uygulama sorunları bakımından fazlaca dikkate alınmadı.

Her ne kadar bilimadamlarımız ve teorisyenlerimiz enflasyon düzeltmesinin

teorik boyutuyla ilgili makaleler yazıp eğitimler verse de, uygulamanın içinde olan bizlerin karşılaşacağı sorunlara fazlaca değinilmedi. İçinde bulunduğumuz zaman dilimi itibariyle, kısa sürede kendi sorunlarımızı bulup çözmek ve bu kısa sürede uygulamayı başarmak durumundayız.

Enflasyon düzeltmesi uygulaması, yasası ve tebliğleri, uygulamanın dönem

içinde ve her geçici vergi döneminde uygulanacağı varsayımı ile düzenlendiğinden, erteleme ile beraber bazı sorunlar ortaya çıktı.

DSMMMO Başkanı Sayın Necdet Yılmaz’ın, meslektaşlarımızın uygulama ile

ilgili sorunlarına ışık tutabilmek, yol haritası olacak bir çalışma ile meslektaşlarımıza yardımcı olabilmek için doküman hazırlanması isteği ile bu çalışma gündeme geldi.

DSMMMO Genel İdare Müdürü Sayın Ali Rıza Eren’in meslektaşlarımızdan

gelen uygulama sorunlarını dikkate alarak, böyle bir dokümanda, şu ana kadar örnek hazırlanmamış uygulamalara yer verilmesi ve meslektaşların örnek üzerinde uygulama sürecini aşama aşama hayallerinde canlandırabilecekleri bir çözüm olması fikri ile örnek çözüm hazırlmaya çalıştık.

Sorunlu konularda ve mevzuatta yer alamayan hususlarda, kendi yorumumuz ve

çözüm önerilerimiz bulunmaktadır. Bu bakımdan örnek çözümde muhtemel hatalar, yanlışlıklar yada uygulama farklılıkları olabilecektir.

Muhasebe mantığı içinde algılayıp kavradığımız bir sistemi daha iyi

uygulayabileceğimiz varsayımı ile bir işletmenin 31/12/2003 ten başlayan muhasebe işlemlerini ve bu işlemlerin geriye dönülerek düzeltilmesi uygulamasını aşama aşama irdelemeye çalıştık.


6

Mevzuattaki sık değişikliğin ve şu anda taslak halindeki sirkülerin getireceği değişiklikler de dikkate alındığında, örnekteki çözümler meslektaşlarımıza sadece işlem aşamaları hakkında yarar sağlayacaktır.

Önümüzde hiç bilmediğimiz bir koşu parkuru var. İşletme farklılıkları itibariyle

de hiç birimizin parkuru diğerinin aynısı olmayacak. Amacımız, meslektaşlarımızın önlerine çıkacak muhtemel sorunlar ve aşamalar hakkında fikir edinmesine ve kendini hazırlamasına katkı sağlamak.

Çalışmanın faydalı olması dileğimle. Ali İhsan BAYIR

15/03/2005 DENİZLİ


7

GİRİŞ Bu çalışma, ihtiyarikten yaralanarak 2004 yılı geçici vergi dönemlerinde

enflasyon düzeltmesi yapmayan ve şu an itibarıyle 2003 yılı ile 2004 yılı bilançolarını düzeltmek durumunda olan işletmelerin yapacakları işlemleri kapsamaktadır.

Bu çalışmada, ihtiyarilikten yararlanarak 2004 yılı sonuna kadar düzeltme

yapmamış olan işletmelerin; - 31.12.2003 tarihli bilançoların düzeltilmesinde dikkat edilecek konular, - 31.12.2003 tarihli bilançoların düzeltilmesi ve düzeltme farklarının kayda

alınması, - 31.12.2004 tarihli bilançolarının düzeltilmesinden önce dikkat edecekleri

konular ve yapılacak işlemler, - 31.12.2004 tarihli bilançolarının düzeltilmesi ve düzeltme farklarının kayda

alınması, konularına yer verilmiş ve süreç bir örnek üzerine gösterilmeye çalışılmıştır. Çalışmamızdaki ifadeler ve yorumlar, 5024 sayılı kanuna ve bu kanuna bağlı

olarak Maliye Bakanlığınca yayımlanmış tebliğ ve sirkülerdeki açıklamalara dayanmaktadır. Bu nedenle meslektaşlarımızın ilgili düzenlemeleri bir kez daha incelemeleri ve uygulamalarını bunlara dayandırmaları yararlı olacaktır.

5024 sayılı yasa, Türk Vergi Sisteminde değişik şekilerde uygulanan değerleme

yöntemlerini kaldırmış, bilançonun tümünü kapsayan bir değerleme sistemi olarak karşımıza gelmiştir.

5024 sayılı yasa ile yapılan değişikliklerin ana başlıkları şöyledir: Enflasyon düzeltmesi uygulaması getirilmiştir. Yeniden değerleme müessesesi yürülükten kaldırılmıştır. Stokların LİFO’ya göre değerlemesine cevaz veren hüküm yürülükten

kaldırılmıştır. Amortisman uygulamasında “Faydalı Ömür Esası”na geçilmiştir. Maliyet artış fonu uygulamasına son verilmiştir. Sürekli altın alım-satımı ve imaliyle iştigal edenlerde maliyet bedeli

uygulaması yürürlükten kaldırılmıştır. Finansman gider kısıtlaması uygulamasına son verilmiştir.

Vergi mevzuatına göre göre kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve

kurumlar vergisi mükellefleri, malî tablolarını enflasyon düzeltmesine tâbi tutacaklardır. Bilanço esasına göre defter tutmayan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri ise enflasyon düzeltmesi yapamazlar.

Mükerrer 298. madde çerçevesinde, işletme hesabı esasına tabi olan ticari ve zirai

kazanç ve serbest meslek kazancı sahiplerine, sadece amortismana tabi iktisadi


8

kıymetlerini enflasyon düzeltmesi hükümleri çerçevesinde düzelterek düzeltilmiş tutarlar üzerinden amortisman ayırabilme hakkı tanınmıştır.

5024 Sayılı Kanunla getirilen Enflasyon Düzeltmesi Uygulamasının bilanço

esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine getirdiği iki yükümlülük söz konusudur.

• Geçici 25. Maddede tanımlanan 31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmesi. • Mükerrer 298/A Maddesine göre 31.12.2004 tarihli bilançonun düzeltilmesi. ENFLASYON DÜZELTMESİ Fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap

döneminde %100'den ve içinde bulunulan hesap döneminde % 10'dan fazla olması halinde, kapsama giren mükellefler malî tablolarını enflasyon düzeltmesine tâbi tutarlar.

Geçici vergi dönemlerinde yukarıda belirtilen oranların tespitinde, son üç hesap

dönemi yerine üçer aylık dönemlerin son ayı dahil önceki otuzaltı ay ve içinde bulunulan hesap dönemi yerine son oniki ay dikkate alınır.

Bakanlar Kurulu; bu maddede yer alan % 100 oranını % 35'e kadar indirmeye

veya tekrar kanunî seviyesine kadar yükseltmeye, % 10 oranını ise % 25'e kadar çıkarmaya veya tekrar kanunî seviyesine kadar indirmeye yetkilidir.

Ancak; 31.12.2003 tarihi enflasyon düzletmesi uygulamasının başlangıcı

olduğundan; 31.12.2003 tarihli bilançolar her durumda düzeltilecekltir. Düzeltme Zamanı Kapsama giren mükellefler, geçici vergi dönemlerinin sonu itibarıyla malî

tabloları düzenlemek ve enflasyon düzeltmesi yapmak zorundadırlar. Bir hesap dönemi içindeki geçici vergi dönemlerinin herhangi birinde düzeltme yapılması halinde takip eden geçici vergi dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemi sonunda da düzeltme yapılır.

Yasa ile 2004 yılının ilk geçici vergi döneminde ihtiyarilik getirilmiş, daha soraki

geçici vergi dönemlerinde bu ihtiyarilik, 31.12.2003 itibariyle aktif toplamı 7,5 trilyon ve ya ciroları toplamı 15 trilyonu aşmayan mükelleflerle sınırlı tutulmuştur.

3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununa 5084 sayılı Kanunla eklenen geçici 3

üncü maddeyle, madde kapsamında olan işletmelerin kazançları, maddede yazılı sürelerin sonuna kadar gelir veya kurumlar vergisinden müstesna tutulmuştur. Bu nedenle anılan işletmeler, söz konusu maddede yazılı sürelerin sonuna kadar enflasyon düzeltmesi yapmayacaklardır.

1.1.2004 tarihinden sonra işin bırakılması halinde, yeni hesap dönemine ilişkin

olarak ortaya çıkan ve kıst dönem için beyanname verilmesini gerektiren bir


9

durumun oluşması nedeniyle 31.12.2003 tarihli bilançonun enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gerekmektedir.

1.1.2004 tarihinden sonra Kurumlar Vergisi Kanunu hükümleri çerçevesinde

gerçekleşen devir ve birleşme hallerinde, devir veya birleşmenin bünyesinde gerçekleştiği kurum, ortadan kalkan şirketin 31.12.2003 tarihli bilançosunu enflasyon düzeltmesine tabi tutacaktır.

1.1.2004 tarihinden sonra gerçekleşen nev’i değişikliği hallerinde, nev’i

değişikliği nedeniyle tüzel kişiliği sona eren kurum, 31.12.2003 tarihli bilançosunu düzeltecek ve değişikliğin Ticaret Sicil Gazetesinde ilan edildiği tarihten itibaren 15 gün içinde (nev’i değişikliği tarihine kadar olan) beyannamesini bağlı olduğu vergi dairesine verecektir.

Düzeltilecek Mali Tablolar 338 Sıra No’lu VUK Genel Tebliğinde, düzeltme şartlarının oluşması halinde

1.1.2004 tarihinden sonra düzenlenecek mali tablolardan sadece “bilanço”ların düzeltme işlemine tabi tutulacağı belirtilmştir.

Temel Kavramlar Enflasyon düzeltmesi uygulamasında bilanço kalemleri parasal ve parasal

olmayan olarak sınıflandırılmıştır. Parasal kıymetler; Türk Lirasının değerindeki değişmeler karşısında nominal

değerleri aynı kaldığı halde satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde değişen kıymetlerdir. (Yabancı paralar da parasal kıymet olarak dikkate alınır.) Parasal kıymetler, enflasyon karşısında reel olarak değerlenini koruyamazlar. Nominal kıymetleri herzaman cari kıymetlerini yansıttığı için düzeltmeye tabi tutulmazlar. Kasa ve banka mevcudu, ticari alacaklar/borçlar, finansal borçlar, ödenecek vergi ve yükümlülüler parasal kıymetlerden bazılarıdır.

Parasal olmayan kıymetler; parasal kıymetler dışında kalan ve reel değerlerini

koruduğuna inanılan diğer kıymetler parasal olmayan kıymetlerdir. Parasal olmayan kıymetler enflasyon düzeltmesine tabi tutularak, bilançodaki kayıtlı değerleri düzeltilmiş değerleri ile değiştirilir. Stoklar, mali ve maddi duran varlıklar ve özsermaye kalemleri parasal olmayan kıymetlerdendir.

Enflasyon düzeltmesi; parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde

dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle, malî tablonun ait olduğu tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanmasıdır.

Düzeltme katsayısı; malî tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin,

düzeltmeye esas alınan tarihi içeren aya ait fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen katsayıdır.


10

Ortalama düzeltme katsayısı; malî tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin, bu endeks ile bir önceki dönemin sonundaki fiyat endeksi toplamının ikiye bölünmesi sonucu bulunan endekse bölünmesiyle elde edilen katsayıdır.

Fiyat endeksi (TEFE); Devlet İstatistik Enstitüsünce Türkiye geneli için

hesaplanan ve ilân edilen Toptan Eşya Fiyatları Genel Endeksidir. Reel olmayan finansman maliyeti; her türlü borçlanmada, borç tutarlarına

(yabancı para üzerinden borçlanmalarda BORCUN ALINDIĞI TARİHTEKİ Türk Lirası karşılıklarına), borcun kullanıldığı döneme ait TEFE artış oranının uygulanması suretiyle hesaplanan tutardır.

Düzeltme Öncesi Değer: Düzeltmeye tabi tutulacak unsurların 31.12.2003 tarihli

bilançodaki değerleridir. (2004 yılı düzeltmesi içi, 31.12.2003 tarihli bilançodaki değerleridir.)

Düzeltmeye Esas Değer: Düzeltilecek unsurların, düzeltme işlemine tabi

tutulacak değerleridir. (Aktifleştirilmiş reel olmayan finansman maliyetleri varsa dikkate alınmaması gibi.)

Düzeltilmiş Değerler: Düzeltmeye esas değerler ile düzeltme katsayısının

çarpılması veya endekslenmesi sonucunda bulunan değerlerdir. Düzeltilmiş değerler, düzeltilmiş bilançoda yer alacak değerledir.

Düzeltme Farkları: Düzeltilmiş değerler ile düzeltme öncesi değerler arasındaki

farklardır. (Düzeltme farkları olumlu yada olumsuz olarak çıkabilecektir.) Amortismana Tabi Kıymetlerdeki Artış Oranı: Amortismana tabi kıymetler

düzeltme katsayısı ile çarpılarak düzeltilir. Birikmiş amortismanlar, ait oldukları kıymetin bilanço tarihindeki değerinde düzeltme sonrasında ortaya çıkan artış oranı dikkate alınarak düzeltilir.

Toplulaştırılmış yöntemler; a) Basit ortalama yöntemi; gelir tablosu kalemleri ile stokların düzeltmede esas

alınacak tarihlere bağlı kalınmaksızın dönem ortalama düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmasıdır.

b) Hareketli ağırlıklı ortalama yöntemi; dönem sonu stok ve dönem içinde satılan mal maliyetinin enflasyon düzeltmesine esas alınacak tutarlarının hareketli ağırlıklı ortalama düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmasıdır. (Bir önceki döneme ait düzeltilmiş satılan mal maliyeti enflasyon düzeltmesi yapılan dönemin sonuna taşıma katsayısı uygulanarak taşınır. Bu hesaplamalarda amortisman ve reel finansman giderleri, endekslenmeden dikkate alınır.)

Hareketli ağırlıklı ortalama düzeltme katsayısı; enflasyon düzeltmesine tâbi

tutulmuş dönem başı stokun ilgili dönemin sonuna taşınmış değeri ile dönem içi alış ve giderlerin enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmuş değerleri toplamının, dönem başı stok ile dönem içi alış ve giderlerin enflasyon düzeltmesine esas alınacak tutarlarının toplamına bölünmesi ile bulunan katsayıdır.


11

Taşıma; malî tablolardaki parasal ve parasal olmayan tutarların, taşıma katsayısı kullanılarak ilgili dönemin sonundaki yeni değerlerinin hesaplanması işlemidir.

Taşıma katsayısı; malî tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin, bir

önceki dönemin sonundaki (yıl içinde işe başlayanlarda, işe başlanılan aya ilişkin) fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen katsayıdır.

Enflasyon fark hesapları; parasal olmayan kıymetlerin düzeltme işlemi sonrası

değeri ile düzeltme öncesi değeri arasındaki farklarının kaydedildiği hesaplardır. Enflasyon düzeltme hesabı; parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmesi sonucu

oluşan farkların kaydedildiği hesaptır. (Bu hesap enflasyon fark hesapları ile karşılıklı olarak çalışır. Parasal olmayan aktif kıymetlerin enflasyon düzeltmesine tâbi tutulması sonucu oluşan farklar bu hesabın alacağına, parasal olmayan pasif kıymetlerin enflasyon düzeltmesine tâbi tutulması sonucu oluşan farklar ise borcuna kaydedilir. Enflasyon düzeltme hesabının bakiyesi gelir tablosuna aktarılmak suretiyle kapatılır.)

Net parasal pozisyon; parasal varlıklarla parasal yükümlülükler arasındaki

farktır.


12


13

İHTİYARİLİKTEN YARARLANAN İŞLETMELER İÇİN

ENFLASYON DÜZELTMESİ MUHASEBESİ 5024 sayılı kanunla mevzuatımızdaki bazı hükümler 1.1.2004 ten geçerli olmak

üzere kaldırılmış ve enflasyon düzeltmesi uygulaması getirilmişti. Kapsama dahil olan işletmeler 1.1.2004 ten itibaren yeni uygulamaya tabi olacaklardı.

Ancak, ihtiyarilikten yararlanan işletmeler için, kaldırılan hükümlerin

uygulanmasına 2004 yılında da devam edildi. Yani, ihtiyarilikten yararlanarak 2004 yılı geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmayan mükellefler, getirilen yeni düzenlemelere göre değil, kaldırılan eski hükümlere göre 2004 yılı kayıtlarını tutmaya devam ettiler.

İhtiyarilikten yararlanma süresi 2004 yılı sonu itibarıyle bitmiştir. İhtiyarilikten

yararlanarak 31/12/2003 tarihli bilançolarını düzeltmemiş olan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, 31/12/2003 tarihli bilançolarını Vergi Usul Kanununun geçici 25 inci, 31/12/2004 tarihli bilançolarını da mükerrer 298 inci maddesine göre enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklardır.

2004 yılı geçici vergi dönemlerinde düzeltme yapmayan mükellefler, (2004

takvim yılına ilişkin yıllık gelir vergisi veya kurumlar vergisi beyannamelerinin verilme tarihlerine kadar) 31/12/2003 tarihli bilançolarını geçici 25 inci maddesine göre enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklar, 01/01/2004 açılış kayıtlarının düzeltilmiş 31/12/2003 bilançosuna dayandığı varsayımıyla 31/12/2004 tarihli bilançoya ulaşacaklar, 31/12/2004 tarihli bilançolarını da mükerrer 298 inci maddesine göre enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklardır.

İhtiyarilikten yararlanarak 2004 yılı geçi vergi dönemlerinde enflasyon

düzeltmesi yapmayan mükelleflerin 31.12.2004 itibarıyla durumlarına baktığımızda;

31.12.2003 tarihli bilanço düzeltilmemiştir. 1.1.2004 açılış kayıtları düzeltilmemiş 2003 bilançosuna dayanmaktadır. 2004 yılı kayıtları yürürlükten kaldırılan hükümlerine göre yapılmıştır. 2004 dönem sonu işlemleri bu kayıtlar baz alınarak yapılmıştır.

İhtiyarilikten yararlanan mükelleflerin yapacakları düzeltme işlemlerini

süreç olarak kısaca şöyle sıralayabiliriz;

• 31.12.2003 bilançosunun geçici 25 inci maddeye göre düzeltilmesi. • 1.1.2004 açılış kayıtlarının düzeltilen 2003 bilançosuna dayandırılması. • 5024 sayılı yasal düzenleme ile yürürlükten kaldırılan ancak ihtiyarilikten yararlanma nedeniyle 2004 yılı boyunca geçici olarak uygulanan hükümlerinin etkilerinin yok edilmesi. • 2003 yılından devreden ve 2004 yılında maliyete yada gelire/gidere intikal ettirilen tutarların düzeltilmiş değerleri ile intikal ettirilmesi. • 31.12.2004 tarihli bilançonun mükerrer 298/A maddesine göre düzeltilmesi. • 2004 yılı amortisman ve tükenme paylarının düzeltilmiş değerlerden hesaplanması ve kaydedilmesi. • Düzeltilmiş değerler üzerinden dönem sonu işlemlerinin yapılması. • Beyanname üzerinde düzeltme yapılarak vergi matrahının oluşturulması.


14

Bu işlemlerin hepsi geçmiş kayıtları etkileyecek niteliktedir. Düzeltme farklarının kayıtları 31/12/2004 tarihi ile deftere intikal ettirilecek ancak, bu kayıtların etkileri kendi kayıt tarihlerinden geriye işleyecektir. (Düzeltme kayıtlarının zamanı ile ilgili farklı görüşler vardır.)

Hesap hataları ile karşılaşmamak için işlem ve kayıt sıralamasına dikkat

edilmelidir. Bu nedenle kayıtların ve işlemlerin sağlıklı yapılabilmesi için yukarıdaki sıralama içinde sistemetik bir çalışma yapılmalıdır.


15

31.12.2003 TARİHLİ BİLANÇONUN DÜZELTMESİ 2003 yılı bilançosunun düzeltmesi geçici 25. maddeye göre yapılacaktır. Bu

çerçevede yapılacak işlemler, 328 sayılı VUK Genel Tebliğinde ve yayınlanan Sirkülerde ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

▪▫2003 bilançosundaki unsurlar; “düzeltilecek”, “düzeltilmeyecek” ve “yok

edilecek (sıfırlanacak)” şeklinde sınıflandırılmalıdır. ▪▫PARASAL OLMAYAN unsurlar düzeltilecek, parasal unsurlar ise

düzeltilmeyecektir. (Bu ayrıma ilişkin liste, 328 no.lu VUK Genel Tebliğinin eklerinde yer almıştır.)

Aktif BİLANÇO Pasif Parasal Varlık Parasal Kaynak Parasal Olmayan Varlık Parasal Olmayan Kaynak

▪▫Hisse senetleri, borsada işlem görsün görmesin düzeltme katsayısı ile çarpılmak suretiyle düzeltilecektir. Ancak, işletmelerin aktifinde bulunan yabancı para cinsinden hisse senetleri, iştirakler ve avanslar, düzeltme tarihindeki döviz kuru ile düzeltilmelidir.

▪▫İktisadi işletmeye dahil bir takım iktisadi kıymetler (karşılıklar gibi), bağlı

oldukları iktisadi kıymete göre parasal ya da parasal olmayan ayrımına tabi tutulacaktır.

▪▫Maddî duran varlıklar maliyet bedeli, malî duran varlıklar ise alış bedeli

üzerinden düzeltmeye tâbi tutulacaktır. ▪▫Maddî duran varlıklar, malî duran varlıklar ve özel tükenmeye tâbi varlıklar ile

stokların maliyet veya alış bedelleri içinde yer alan ve tevsik edilebilen reel olmayan finansman maliyeti, ilgili varlığın maliyet veya alış bedelinden düşülür.

▪▫Birikmiş amortismanlar; ait oldukları kıymetin bilanço tarihindeki değerinde

düzeltme sonrasında ortaya çıkan artış oranı dikkate alınarak düzeltilir. ▪▫Öz sermaye kalemlerinin düzeltilmesinde, 1.1.2004 tarihinden önce ayrılan

yeniden değerleme değer artış fonu gibi fonlar öz sermayeden düşülür. Bu ve benzeri fonların sermayeye ilavesi nedeniyle oluşan artışlar, sermaye artışı olarak dikkate alınmaz ve enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmaz.

▪▫31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmesi sonucu bulunan fark, geçmiş yıllar

kâr/zararı hesabında gösterilir. Bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tâbi tutulmaz, geçmiş yıl zararı ise zarar olarak kabul edilmez.

▪▫Yıllara sarî inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve istihkak tutarları ile ilgili

olarak 31.12.2003 tarihinde oluşan düzeltme farkları; işin bitiminde kâr/zarar tutarının tespitinde dikkate alınmaz.


16

▪▫Düzeltilen kalemlerin elden çıkarılması halinde, bunlara ilişkin enflasyon

düzeltme farkları maliyet bedeli addolunur. Şu kadar ki, amortismana tabi olmayan kıymetlerin düzeltilmiş değerinin altında bir bedelle satılması halinde, düzeltilmiş değerle düzeltme öncesi değer arasındaki farka isabet eden zarar, gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınmaz.

▪▫İktisadi işletmeye dahil olup düzeltme işlemine olan parasal olmayan

kıymetlerin, işletmeyle aidiyeti, düzeltmeye esas tarih ve bedellerinin tevsiki zorunludur.

▪▫Amortisman sürelerini tamamlamış, ancak işletme kayıtlarında iz bedeliyle

takip edilmeye devam edilen amortismana tabi iktisadi kıymetleri enflasyon düzeltmesine tabi tutup tutmamakta mükellefler serbest bırakılmıştır.

▪▫Toplulaştırılmış yöntemler kullanılarak düzeltilebilecek parasal olmayan

kıymetler, stoklarla sınırlıdır. Toplulaştırılmış yöntemler; Basit ortalama yöntemi ve Stok devir hızı yöntemidir.

▪▫Mükellefler belirtilen bu yöntemlerden herhangi birini seçebileceklerdir.

Stokların düzeltilmesinde gerçek yöntemi kullanan mükellefler mümkün olduğunca inebildikleri kadar alt ayrıma giderek düzeltme işlemini gerçekleştireceklerdir. Toplulaştırılmış yöntemleri seçenler ise mümkün olduğunca inebildikleri her bir alt ayrım itibariyle diledikleri toplulaştırılmış yöntemi kullanmakta serbesttirler. Toplulaştırılmış yöntemlerden “Stok Devir Hızı Yöntemi”ni seçen mükelleflerin bu yöntemi sağlıklı olarak uygulayabilmeleri için stok devir hızlarının yüksek olması ve stok devir hızlarını doğru olarak tespit etmeleri gerekmektedir. Buna rağmen düzeltme sonrasında bulunan rakamın iktisadi ve teknik icaplara uygun olmayacak şekilde orantısız çıkması durumunda, (toplulaştırılmış yöntem kullanılmak isteniyor ise) basit ortalama yönteminin tercih edilmesi uygun olacaktır.

Bilançonun ait olduğu aya ait fiyat endeksi Dönem Ortalama

Düzeltme Katsayısı = Bilançonun ait olduğu + Bilanço günü itibarıyla

aya ait fiyat endeksi bir önceki geçici vergi döneminin sonundaki fiyat endeksi

2

Dönem içinde satılan toplam mal maliyeti Stok Devir Hızı =

(Dönem başı stok tutarı + Dönem sonu stok tutarı) / 2

Dönem gün sayısı Ortalama Stokta Kalma Süresi =

Stok devir hızı

Düzeltilmiş Yıl Sonu Stokları= Düzeltmeye esas tutar X Düzeltme katsayısı * * Ortalama Stokta Kalma Süresine göre bulanan ayın katsayısı ▪▫1.1.2004 itibariyle faal olup, 2004 yılı hesap döneminden itibaren ilk defa

bilanço esasına geçen mükellefler; İlk düzeltme işlemlerini bilanço esasına geçtikleri tarih itibariyle ve Vergi Usul Kanununun Geçici 25 inci maddesinde yer alan esaslara


17

göre; daha sonraki düzeltme işlemlerini de Mükerrer 298 inci maddesine göre yapacaklardır.

Parasal Olmayan Kıymetlerin Enflasyon Düzeltmesinde Dikkate

Alınacak Tutarları Parasal olmayan kıymetlerin düzeltme işleminde, Vergi Usul Kanununda yer alan

değerleme hükümlerine göre tespit edilen tutarları esas alınacaktır. Parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarları

belirlenirken bir kısım değerler, parasal olmayan kıymetlerin Vergi Usul Kanununun değerleme hükümlerine göre bulunan tutarlarından düşülecek ve bu işlemden sonra bulunan miktarlar düzeltmeye esas alınacaktır.

Düzeltmeye Esas Alınacak Tutara Ulaşılırken Düşülmesi Gereken

Değerler ROFM Tevsik edilmek şartıyla, mali tabloda yer alan bazı parasal olmayan varlıkların

içerisinde bulunan reel olmayan finansman maliyetlerinin, ilgili varlığın maliyet veya alış bedelinden düşülmesi sonucu bulunacak tutar düzeltmeye esas alınacaktır.

Reel olmayan finansman maliyeti ihtiva edebilecek parasal olmayan varlıklar; - Stoklar, - Maddi duran varlıklar, - Mali duran varlıklar, - Özel tükenmeye tabi varlıklar. (Maliyet veya alış bedelleri içerisinde reel olmayan finansman maliyeti ihtiva

edebilen iktisadi işletmeye dahil kıymetlerin ayrıntılı dökümü 328 no.lu VUK Genel Tebliğine ekli listede gösterilmiştir.)

Firmaların yapmış oldukları borçlanmalarda katlanmış oldukları finansman

giderlerinin tümü enflasyon düzeltmesi uygulamasında gider olarak kabul edilmemektedir. Bunun nedeni, katlanılan finansman giderlerinin içerisinde ilgili dönemdeki enflasyon kadar, borç tutarına ait değer kaybının da bulunmasıdır. Yani alınan borcun geri ödenmesinde enflasyon nedeniyle uğranılacak kayıp tutarı da faiz içerisinde yer aldığından, ödenen faiz içerisindeki anaparaya ait enflasyon kaybının ayrıştırılmasından sonra kalan kısmın gerçek finansman gideri olarak kabul edilmesi gerekmektedir.

Borcun Kapatıldığı Aya Ait TEFE – Borcun Alındığı Aya Ait TEFE

ROFM = Borç Tutarı X

Borcun Alındığı Aya Ait TEFE Belli bir borca ilişkin finansman giderinin bire bir ve doğrudan ilgili iktisadi

kıymetin maliyetine dahil edilerek aktifleştirildiği durumlarda reel olmayan finansman giderlerinin tevsik edilebildiğinin kabulü gerekir. Aksine, çok farklı kaynaklardan doğan finansman giderlerinin bir havuzda toplanarak ilgili kıymetlere dağıtılması şeklinde yapılan aktifleştirmelerde ise reel olmayan finansman


18

maliyetinin tevsik edilemediği kabul edilecektir. Diğer taraftan, reel olmayan finansman maliyetinin tevsikine ilişkin kayıt ve belgelerin açık ve kesin bilgiler içermesi gerekir.

Kredilerle ilgili (vergi ve harçlar gibi) bazı finansman giderleri, kullanılan

yabancı kaynağın kullanım süresine bağlı olarak oluşmadığından enflasyon unsuru içermemektedir. Finansman gider kısıtlaması uygulamasında da bu tür giderler kısıtlama dışı bırakılmıştır. Enflasyon düzeltmesi uygulamasında da bu giderler reel olarak kabul edilecek, bunlar için ayrıca reel olmayan finansman maliyeti ayrıştırması yapılmayacaktır.

Birden fazla hesap dönemine yayılan ve finansman gideri her hesap döneminde

maliyete atılan yabancı para üzerinden borçlanmalarda, reel olmayan finansman maliyetinin hesaplanması, her hesap dönemi itibariyle ayrı ayrı borç tutarının borcun alındığı tarihteki Türk Lirası karşılıklarına borcun kullanıldığı döneme ait TEFE artış oranının uygulanması suretiyle hesaplanacaktır.

Amortisman süresi bitmemiş olan kıymetlere ilişkin maliyet veya alış bedelinden

düşülen reel olmayan finansman maliyetinden amortisman ayrılmamış tutar, 2004 ve sonraki dönemlerde, beş yılda ve eşit taksitte dönem kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınacaktır.

Reel Olmayan Finansman Maliyetlerinin Tevsik Edilememesi Hali Kıymetlerin maliyet veya alış bedelleri içerisinde yer alan ancak tevsik

edilemeyen reel olmayan finansman maliyetlerinin ilgili kıymetlerin değerinden düşülmesi ve düzeltmeye esas olacak tutarlarının bulunmasında;

Son Beş Hesap Dönemi İçinde Aktife Giren Kıymetler İçin; 2003 yılı hesap

dönemi dahil, son beş hesap dönemi içinde aktife giren kıymetlerin maliyet veya alış bedeline dahil edilen ancak tevsik edilemeyen finansman giderlerinin reel olmayan kısımları; toplam finansman maliyetlerine, ilgili döneme ait TEFE artış oranının dönem ortalama ticari kredi faiz oranına bölünmesi sonucunda belirlenen oranlar uygulanmak suretiyle bulunan tutarın, maliyet veya alış bedelinden düşülmesi suretiyle hesaplanacaktır.

İlgili Hesap Dönemine Ait TEFE Artış Oranı ROFM = Top. Fin.

Maliyeti X İlgili Hesap Dönemine Ait Ortalama Ticari Kredi Faiz Oranı

Son Beş Hesap Döneminden Önce Aktife Giren Kıymetler İçin; Son beş

hesap döneminden önce aktife giren ve maliyet veya alış bedeline dahil edilen, ancak tevsik edilemeyen finansman giderlerinin, son beş hesap döneminden önceki reel olmayan kısımları söz konusu iktisadi kıymetin maliyet veya alış bedelinden düşülemeyecektir.

1/1/2004 Tarihinden Önce Ayrılmış ve Sermayeye İlave Edilmiş Olan

Yeniden Değerleme Değer Artış Fonu Gibi Fonlar 1/1/2004 tarihinden önce ayrılmış olan ve sermayeye ilave edilen yeniden

değerleme değer artış fonu gibi fonların sermayeye ilavesi nedeniyle oluşan sermaye


19

artışları, artış olarak dikkate alınmayacak ve bunlar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır.

Sermayenin, düzeltmeye esas tutarına ulaşılırken düşülmesi gereken (sermayeye

ilave edilmiş olan) bu değerler şunlardır; · İşletmenin aktifine kayıtlı maddi duran varlık kalemlerinin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre yeniden değerlenmesinden oluşmuş değer artışları. · İşletmenin iştirakleri ile bağlı ortakları bünyesinde Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre yapılan yeniden değerleme dolayısıyla oluşmuş değer artışları. · Gelir Vergisi Kanununun 38 inci maddesine istinaden gayrimenkul, iştirak hisseleri ve amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerin satış kazancının maliyet bedelinin arttırılan kısmına tekabül eden kısımları. Düzeltme Katsayısı

Mali Tablonun Ait Olduğu Aya İlişkin Fiyat Endeksi Düzeltme Katsayısı = Düzeltmeye Esas Alınan Tarihi İçeren Aya İlişkin Fiyat

Endeksi

Düzeltme Katsayılarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Tarihler Düzeltme işleminde esas alınacak “Düzeltmeye Esas Tarih” 1970 yılından

itibaren başlayacaktır. Bu yıldan önce hesaplara giren kıymetler 1970 yılında girmiş kabul edilerek bu yılın Ocak ayına ilişkin düzeltme katsayısı ile düzeltilecektir.

Düzeltme işleminde aşağıdaki tarihler esas alınır:

Alış bedeli ile değerlenen menkul kıymetler ve mali duran varlıklar için; Satın Alma Tarihi. İlk madde ve malzeme, ticari mallar, yarı mamul ve mamul stokların

maliyetine dahil edilen unsurlar, yıllara sari inşaat ve onarım işlerinde maliyeti oluşturan unsurlar, gelecek aylara ve yıllara ait giderler, maddi duran varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar, maddi olmayan duran varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar, özel tükenmeye tabi varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar, yıllara sari inşaat ve onarım hakedişleri ile haklar ve şerefiyeler, özel fonlar (sabit kıymet yenileme fonu gibi), kar yedekleri için; Defterlere Kayıt Tarihi. (Bunlara mahsuben verilen veya alınan parasal olmayan avanslar, ödeme veya tahsil tarihinden mahsup tarihine kadar düzeltilir.) Parasal olmayan alınan depozito ve teminatlar ile avanslar, nakit olarak

ödenmiş sermaye, hisse senetleri ihraç primleri, hisse senedi iptal karları için; Tahsil Tarihi. Parasal olmayan verilen depozito ve teminatlar ile avanslar için; Ödeme

Tarihi. Ayni sermaye olarak konulan kıymetler için; Mülkiyetin İntikal Ettiği

Tarih. Kar yedekleri, geçmiş yıl karları ve net dönem karının sermayeye ilave

edilmesi dolayısıyla artırılan sermaye için; Tescil Tarihi. Nakdi sermaye karşılığı alınan hisse senetleri için; Ödeme Tarihi.


20

Ayni sermaye karşılığı alınan hisse senetleri için; Sermaye Olarak Konulan Kıymetlerin Mülkiyetinin İntikal Ettiği Tarih. Temettü karşılığı alınan hisse senetleri için; İştirak Edilen Şirket

Sermayesinin Tescil Tarihi. Parasal olmayan karşılıklar için; Bağlı Oldukları İktisadi Kıymet İçin

Belirlenen Tarih. 31/12/2003 tarihinden öncesine rastlayan (Kurumlar Vergisi Kanununun 37

ve 38 inci maddeleri ile Gelir Vergisi Kanununun 81 inci maddesinde belirtilen ve mukayyet değerleriyle yapılan) devir işlemleri nedeniyle işletme aktifinde yer alan iktisadi kıymetlerin düzeltmeye esas tarihi olarak devir tarihi değil söz konusu kıymetlerin devir yoluyla ortadan kalkan işletmenin envanterine alındığı; birleşmede ise birleşilen kurumun kayıtlarına intikal ettiği tarih düzeltmeye esas tarih olarak dikkate alınacaktır. Kayıtlara giriş tarihi ay olarak belli edilemeyen parasal olmayan iktisadi

kıymetler için ilgili kıymetin işletme bünyesine girdiği yılın ilk ayının, kayıtlara giriş tarihi yıl olarak belli edilemeyen iktisadi kıymetler için ise işletmenin hayata geçtiği yılın ilk ayının (işletmenin 1970 yılından önceki bir tarihte kurulmuş olması halinde 1970 yılının Ocak ayı) düzeltmeye esas tarih olarak dikkate alınması gerekir. Kayıtlara giriş tarihi ay olarak belli edilemeyen iktisadi kıymetler, 31/12/2003

tarihinden önce meydana gelen (Kurumlar Vergisi Kanununun 37 ve 38 inci maddeleri ile Gelir Vergisi Kanununun 81 inci maddesinde belirtilen ve mukayyet değerleriyle yapılan) devir işlemlerinden geliyor ise enflasyon düzeltmesine tabi bu nev’i kıymetler için düzeltmeye esas tarih olarak devir tarihi dikkate alınabilecektir. Finansal kiralama şirketlerinin kiraya verdikleri iktisadi kıymetlerden;

1/7/2003 tarihinden önce düzenlenen sözleşmelere istinaden kiralananların finansal kiralama şirketi; bu tarihten sonra düzenlenen sözleşmelere istinaden kiralanan iktisadi kıymetlerin de kiracılar tarafından enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gerekmektedir. Birikmiş Amortismanların Düzeltilmesi Amortismana tabi iktisadi kıymetler için ayrılmış olan birikmiş amortismanlar

parasal olmayan kıymet mahiyetindedir ve enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaklardır. Ancak birikmiş amortismanlar için farklı bir düzeltme prosedürü öngörülmüştür.

Birikmiş amortismanların ait oldukları kıymetin bilanço tarihindeki değerinde

düzeltme sonrasında ortaya çıkan artış oranı dikkate alınarak düzeltileceği belirtilmiştir. Birikmiş amortismanların düzeltmeye esas tutarının tespitinde, Vergi Usul Kanununun 320 inci maddesinin son fıkrasına göre ayrılmış sayılan amortismanlar da fiilen ayrılmış kabul edilecektir.


21

Yorum: Bu konuda, ayrılmayan amortismanlarla ilgili işlemin yeniden

değerlemeden farklı olmadığını düşünmekteyiz. Daha önce idarenin verdiği bir özelgede, bu tutarların kanunen kabul edilmeyen

gider olarak dikkate alınması gerektiği belirtilmişti. 17 nolu VUK sirküleri taslağında ise bu tutarların 698 hesaba intikal ettirilerek, amortisman süresini tamamlamış iktisadi kıymetlerin aktif değerleri ile birikmiş amortismanlarının eşitlenmesi gerektiği belirtiliyor. Bu yaklaşımın da doğru olmayabileceğini düşünüyoruz.

Bir örnekle açıklayalım; Amortisman süresini tamamlamış bir aktifin kayıtlı değeri 1.000.000 TL olsun.

Bu aktife ait birikmiş amortisman tutarı da 600.000 TL olsun. Aktifin düzeltme katsayısını 1.5000 olarak varsayalım.

Mevzuata göre önce aktifi düzeltme katsayısı ile çarparak değerliyoruz. 1.000.000 x 1.5000 = 1.500.000 Değerleme Farkı: 500.000 Aktifin değer artışı oranını buluyoruz; %50. Yine mevzuata göre bu aktifin

amortismanını (ayrılmayan amortismanları da ayrılmış gibi dikkate alarak) değerliyoruz.

1.000.000 x %50 =1.500.000 Değerleme Farkı: 500.000 Bu değerleme farklarını bir yevmiye kaydıyla ilgile hesaplara intikal

ettirdiğimizde de ATİK 1.500.000, B. Amortismanı da 1.100.000 olarak kayıtlarda görünecektir.

Kayıtlı değeri

Düzeltmeye Esas Tutar

Düzeltme Katsayısı

Düzeltilmiş değeri

Fark Artış oranı

Yeni kayıtlı değeri

A.T.İ.K 1.000.000 1.000.000 1.5000 1.500.000 500.000 %50 1.500.000 B.Amortisman 600.000 1.000.000 %50 1.500.000 500.000 1.100.000 Fark 400.000 400.000

Görüldüğü gibi düzeltme öncesi kayıtlardaki 400.000.TL’lik fark düzeltme sonrasında da korunmuş oluyor. Yani aktifin satışında gelir azaltıcı unsur olarak kullanılacak 400.000TL’lik avantaj, değerleme dışı bırakılıyor.

Görüşümüz, kazanılmış hakların korunması ve muhasebe sistemi açısından yukarıdaki uygulamanın doğru olduğudur.


22

Yapılacak Muhasebe Kayıtları Enflasyon düzeltmeleri, ilgili kıymetlere ait fark hesaplarına ve enflasyon

düzeltme hesabına kaydedilecektir. Enflasyon fark hesapları, parasal olmayan kıymetlerin düzeltme işlemi sonrası değeri ile düzeltme öncesi değeri arasındaki farklarının kaydedildiği tali hesaplardır ve enflasyon düzeltme hesabı (698) ile karşılıklı olarak çalışırlar.

(698) Enflasyon düzeltme hesabı ise parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmesi

sonucu oluşan farkların kaydedildiği hesabı ifade eder. Parasal olmayan varlıkların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farklar bu hesabın alacağına, parasal olmayan kaynakların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farklar ise borcuna kaydedilir.

Enflasyon düzeltme hesabının bakiyesi geçmiş yıl kar/zarar hesabına aktarılmak

suretiyle hesap kapatılır. (2003 düzeltmesine özgü) Böylece, 698 no.lu hesabın bakiyesi vergilendirmeye dahil edilmemiş olacaktır.

Düzeltme farkları, ilgili oldukları bilanço kalemlerinin altındaki fark hesabına

karşılık 698 Enflasyon Düzeltme Hesabına kaydedilir. Aktif Hesapların Düzeltmesinde düzeltme sonucu, oluşan fark olumluysa; --------------------/---------------------- Aktif Hs. XX Cari Dönem Enflasyon Farkları 698 Enflasyon Düzeltme Hs. XX --------------------/---------------------- Olumsuzsa; --------------------/---------------------- 698 Enflasyon Düzeltme Hs. XX

Aktif Hs. XX Cari Dönem Enflasyon Farkları

--------------------/---------------------- Pasif Hesapların Düzeltmesinde düzeltme sonucu, oluşan fark olumluysa; --------------------/---------------------- 698 Enflasyon Düzeltme Hs. XX

Pasif Hs XX Cari Dönem Enflasyon Farkları

--------------------/---------------------- Olumsuzsa; --------------------/---------------------- Pasif Hs. XX Cari Dönem Enflasyon Farkları 698 Enflasyon Düzeltme Hs. XX --------------------/---------------------- * Sermaye Grubundaki Enflasyon Farkları 502 yada 503 hesaba kaydedilir. * Yıllara sari inşat ve onarma işlerinde 698 nolu hesap yerine 697 nolu hesap

kullanılacaktır.


23

Yıllara Sari İnşaat Ve Onarma İşleri Yıllara sari inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve hakedişlerine ilişkin

düzeltmeler, enflasyon düzeltme hesabı (698) yerine yıllara sari inşaat enflasyon düzeltme hesabına (697) kaydedilir.

Yıllara yaygın işlemleri temsil eden 17 ve 35 no.lu hesap grubunda yer alan

hesapların düzeltilmesinde ortaya çıkan düzeltme farkları öncelikle 697 no.lu hesaba kaydedilecektir. Bu farklar 697 no.lu hesaba kaydedilirken, bu işlemlerle ilgili parasal olmayan unsurlardaki alt hesaplardaki Enflasyon farkları hesaplarına kaydedilecektir. Bu uygulama sonucu 697 no.lu hesabın bakiyesi, 178 ve 358 no.lu hesapların altında açılacak Düzeltilmiş Geçmiş Yıllar Enflasyon Farkları hesaplarına aktarılarak izlenmesi yararlı olacaktır.

Yıllara sari inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve istihkak tutarları ile ilgili

olarak 31/12/2003 tarihinde oluşan düzeltme farkları işin bitiminde mali kar/zarar tutarının tespitinde dikkate alınmayacaktır. Bir başka ifade ile 31/12/2003 tarihine kadar geçen süreye isabet eden kazanç düzeltme öncesi hükümlere, sonraki dönemlere isabet eden kazanç ise düzeltilmiş değerlere göre tespit edilecek ve bunların toplanması suretiyle oluşan kazanç tutarı beyan edilecektir.

Yıllara yaygın inşaat onarma işlerinin hakedişlerine ilişkin yapılan stopajlar,

parasal kıymet olarak değerlendirildiklerinden, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaklardır.

Yapılmakta Olan Yatırımlar 31/12/2003 tarihli bilançoda yer alan (yapımı süren ve tamamlandığında ilgili

maddi duran varlık hesabına aktarılacak olan, her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerle ilgili harcamaların yapıldığı) yatırımlara ilişkin tutarların düzeltilmesi; söz konusu yatırımlara ait geçmiş her ay sonu itibariyle kesinleşmiş harcama tutarlarının (reel olmayan finansman maliyeti var ise düşülmesi şartıyla) o ayın düzeltmeye esas tarih olarak dikkate alınması yoluyla bulunacak düzeltme katsayısı ile çarpılması ve bulunan bu tutarların toplanması suretiyle yapılacaktır.

Söz konusu kıymetlerin düzeltilmesinde, düzeltmeye esas tarih olarak,

aktifleştirme tarihinin değil yapılmakta olan yatırımların baz alınması gerekmektedir. Bu düzeltme iki aşamada yapılacaktır. Her harcama, harcamanın gerçekleştiği ay

sonu itibariyle aktifleştirme tarihine kadar düzeltilecek, sonra aktifleştirilen bedel kül halinde 31.12.2003 tarihine kadar düzeltilecektir.

Fiyatı Devletçe Belirlenen Mallar Kamu kurum ve kuruluşlarınca bazı malların piyasa fiyatlarının belirlendiği

durumlarda, stokta bulunan ürünlerin fiyatında ilgili firmalar tarafından bir değişiklik


24

yapılmaması (yani ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından belirlenen yeni fiyatın, stokta yer alan emtiaya yansıtılmaması) veya paralel biçimde bir değişiklik yapılması durumunda enflasyon düzeltmesi yapılması gerekmektedir.

Geçmiş Yıl Kar Ve Zararları 2003 yılı hesap dönemine ait beyannamede yer alan indirilemeyen geçmiş yıl

mali zararları ile cari dönem mali zararları matrahın tespitinde mukayyet değerleri ile dikkate alınacaktır.

31/12/2003 tarihli bilançonun düzeltilmiş aktif toplamından düzeltilmiş sermaye,

düzeltilmiş hisse senetleri ihraç primleri ve düzeltilmiş hisse senedi iptal karları ile borç toplamının çıkarılması sonucu bulunan fark, geçmiş yıllar kar/zararı hesabında gösterilecektir. Bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl karı vergiye tabi tutulmayacak, geçmiş yıl zararı ise zarar olarak kabul edilmeyecektir.

31/12/2003 tarihli bilançonun pasifinde öz sermaye kalemleri dışında parasal

olmayan kalemler olduğu takdirde (parasal olmayan alınan avanslar, hakedişler ya da ertelenmiş gelirler gibi), geçmiş yıl kar/zararı hesabında düzeltilmiş aktif toplamından düzeltilmiş borç tutarı çıkarılırken varsa bu kalemlerin düzeltilmiş değerleriyle dikkate alınması gerekir.

Özkaynaklar 328 no.lu Tebliğe göre, aksine hüküm olmadıkça öz kaynak unsurları parasal

olmayan olarak tanımlanmıştır. Ancak;

• Ödenmemiş sermaye ve ödenmemiş sermayenin Sermayeye tekabül eden kısmı parasal olarak kabul edilmiştir.

• Ödenmiş Sermayenin nakden ödenmiş kısmı ile emisyon primlerinden, hisse senedi iptal karlarından, kar yedeklerinden, ve geçmiş yıl karlarından yapılan sermaye artışları, parasal olmayan olarak kabul edilip düzeltilecektir.

• Bunların dışındaki unsurlardan yapılan sermaye artışları düzeltme işleminde dikkate alınmayacaktır.

• Hisse Senedi İhraç Primleri, Hisse Senedi İptal Karları, Yasal Yedekler, Statü Yedekleri, Olağanüstü Yedekler, Sabit Kıymet Yenileme Fonu parasal olmayan olarak kabul edilip düzeltilecektir.

• Bunların dışında kalan ve 522, 523, 524, 525, 529, 548, 570, 580, 590, 591 vb hesaplara kayıtlı bulunan tutarlar yok edilecek veya sıfırlanacaktır.

• 01.01.2004 tarihinden önce ayrılmış ve sermayeye ilave edilmiş olanlar ile 01.01.2004 tarihinden önce ayrılmış olmakla beraber sermayeye ilave edilmemiş ancak bu tarihten sonra sermayeye ilave edilen yeniden değerleme değer artış fonlarının sermayeye ilavesi nedeniyle oluşan sermaye artışları, artış olarak dikkate alınmayacak ve bunlar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır.


25

• 31/12/2003 tarihli düzeltilmiş bilançoda dönem net karı/zararı gösterilmeyecektir.

• Geçmiş dönemden gelen karların olağanüstü yedekler olarak kabul edilip enflasyon düzeltmesine tabi tutulması mümkün olmayıp sıfırlanması gerekmektedir.

Enflasyon düzeltmesi yapıldıktan sonra, öz sermaye kalemlerinden aşağıda

sayılan kalemler bilançoda düzeltilmiş değerleriyle yer alacak, diğer kalemler ise sıfırlanacaktır.

o Sermaye o Hisse Senetleri İhraç Primleri o Hisse Senedi İptal Karları o Yasal Yedekler o Statü Yedekleri o Olağanüstü Yedekler o Özel Fonlar (Sabit Kıymet Yenileme Fonu)


26


27

31.12.2004 TARİHLİ BİLANÇONUN DÜZELTMESİ 1.1.2004 tarihinden sonraki dönemlere ait mali tabloların düzeltilmesine ilişkin

hükümler VUK’un mükerrer 298. maddesinde ve 338 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde ve ilgili sirkülerde gösterilmiştir.

Yukarıda açıklanan tanımlar ve kapsam dahilinde ihtiyarilikten yararlanan ilgili

mükellefler, 31.12.2004 tarihli bilançolarını mükerrer 298. maddesinde ve 338 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğine göre düzelteceklerdir.

Ancak; 2004 yılı geçici verdi dönemlerinde ihtiyarikten yararlanarak enflasyon

düzelmesi yapmadıkları ve kaldırılan mevzuat hükümlerine göre işlemlerini yaptıkları öncelikle tablolarını bu etkilerden arındırmaları gerekecektir.

Ana başlıklar halinde ihtiyarilikten yararlanan mükelleflerin yapacakları

işlemleri şöyle sıralayabiliriz. Öncelikle 2003 düzeltmesi farkları ilgili hesaplara intikal ettirilecektir. 1.1.2004 açılış fişi bu şekilde ulaşılan tutarlara dayandırılacaktır. 2004 yılı içinde kaldırılan hükümlere göre yapılan işlemlerin etkileri yok

edilmelidir. Yine varsa cari yila ilişkin ayrılan amortismanlar da yok edilcektir. 2003 bilançosunda olupta 2004 yılı içinde maliyete yada gelire/gidere intikal

ettirilen tutarların 2003 düzeltmesi farkları da bu hesaplara intikal ettirilecektir. Kısaca sıralanan bu işlem aşamalarından sonra ulaşılan 2004 mizanı

üzerinden enflasyon düzeltmesi işlemleri yapılacaktır. 31.12.2004 tarihli bilançonun düzeltilmesinden sonra ortaya çıkan farklar

muhasebe kaydına alınmasından sonra 2004 yılına ait amortisman ve tükenme payları düzeltilmiş değerlerden hesaplanım kayıtlara alınır. 31.12.2004 Tarihli Bilançonun Düzeltilmesinden Önce Yapılacak

İşlemler İhtiyarilikten yararlanarak 2004 yılı Geçici Vergi dönemlerinde enflasyon

düzeltmesi yapmayan işletmeler, 31.12.2004 tarihine ilişkin bilançoların enflasyon düzeltmesinden önce aşağıdaki işlemleri yaparak düzeltmeye esas mizana ulaşmalıdırlar.

• 31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmesinden oluşan düzeltme farklarının kaydı yapılmalıdır. (Kayıt tarihi konusunda farklı görüşler vardır.) Bu işlemle 1.1.2004 tarihli açılış fişi, düzeltilmiş 2003 bilançosu na dayandırılmış olacaktır.

• 31.12.2003 tarihli düzeltilmemiş bilançoda yer alıp, 2004 yılında maliyet, gelir ve gider hesaplarına etki eden hesapların, 2003 düzeltme farkları maliyet, gelir ve gider hesaplarına intikal ettirilmelidir.

• 2004 yılı içinde yapılan işlemlerden bazılarının iptal edilmesi/etkilerinin kaldırılması yada farkların ilgili hesaplara intikal ettirilmesi gerekebilir. Bu tür işlemlerden bazıları şöyledir.

o 2004 yılında yapılan yeniden değerleme kayıtları


28

o 2004 yılına ilişkin, amortisman ve tükenme paylarının kayıtları. o 2004 yılı boyunca, stoklardan satışlar maliyeti hesaplarına yapılan

aktarımlar. o 2003 bilançosunda yer alıp düzeltilen alınan/verilen avanslardan veya

gelecek yıl/ay gelirlerinden/giderlerinden 2004 yılında ilgili hesaplara yapılan aktarımlar.

o 2003 bilançosunda yer alıp düzeltilen parasal olmayan aktiflerden 2004 yılı içinde elden çıkarılanlara ilişkin kayıtlar.

• Sıfırlanması gereken öz kaynak unsurlarından 2004 yılında oluşanların sıfırlama işlemleri yapılmalıdır.

• 2003 bilançosunda yer alıp sıfırlanan öz kaynak unsurlarından 2004 yılında sermaye artırımında kullanılanlar var ise bunların etkileri giderilmlelidir.

• Yukarıdaki işlemler yapılarak 2004 yılı düzeltmeye esas mizana ulaşılır. 2004 düzeltme işlemleri 31/12/2004 mizandan hareketle yapılmalıdır.

31.12.2004 Tarihli Bilançonun Düzeltilmesinde Dikkat edilecek

konular

2004 yılı düzeltme işlemleri, düzeltilmiş bilançoya göre düzeltilmiş kârın ortaya çıkarılması işlemidir.

Bu nedenle düzeltme öncesi hazırlık işlemlerinin yapılarak düzeltmeye esas mizanın doğru oluşturulması gerekmektedir. Aksi halde Vergi Usul Kanunu Değerleme Hükümlerine aykırı bir durum ortaya çıkabilecek ve ceza müeyyidesi ile karşılaşılaşılabilecektir.

31.12.2004 tarihli bilançonun düzeltilmesi ve düzeltme işlemlerinin

kaydedilmesinde dikkate alınması gereken konular şunlardır;

Bilançolardaki unsurlar Düzeltilecek, Düzeltilmeyecek, ve Yok Edilecek (Sıfırlanacak) şeklinde sınıflandırılmalıdır. Hangi unsurların parasal, hangi unsurların parasal olmayan olarak tanımlanması ve bunlara ilişkin liste 328 no.lu VUK Genel Tebliğinin eklerinde yer almıştır.

328 no.lu Tebliğe göre, istisnaları hariç olmak üzere aksine hüküm olmadıkça öz kaynak unsurları parasal olmayan olarak tanımlanmıştır. (Yukarıda listelenmiştir.)

Düzeltmeye tabi tutulacak unsurların varsa 2003 düzeltme farkları intikal ettirlmiş değerleri dikkate alınmalıdır.

Bu değerler, 2004 yılında aktifleştirilmiş reel olmayan finansman maliyetleri gibi arındırlması gereken tutarlardan arındırılarak, düzeltme işlemine esas değerlere ulaşılmalıdır.

Reel olmayan finansman maliyetleri, Borç Tutarının Esas Alınması ve Toplam Finansman Maliyetinin Esas Alınması (Bu yöntemi seçen mükellefler seçtikleri bu yöntemden, seçimi yaptıkları hesap dönemi dahil üçüncü hesap döneminin sonuna kadar dönemeyeceklerdir.) yöntemlerinden biri ile hesaplanacaktır.


29

2003 yılından gelen tüm parasal olmayan kıymetler TAŞIMA KATSAYISI ile, 2004 yılından gelenler ise DÜZELTME KATSAYISI ile düzeltilir.

Taşıma katsayısında Aralık 2003 ve Aralık 2004 endeksi kullanılır. Parasal kıymetler için taşıma katsayısı bir olarak uygulanır. Düzeltme katsayısında ise ilgili değerlerin 2004 yılında sisteme girdikleri ayın endeksi ile Aralık 2004 endeksi kullanılır.

Mali Tablonun Ait olduğu Aya İlişkin Fiyat Endeksi Taşıma Katsayısı = Bir Önceki Dönemin Sonundaki Fiyat Endeksi

Mali Tablonun Ait olduğu Aya İlişkin Fiyat Endeksi Düzeltme Katsayısı = Düzeltmeye Esas Alınan Tarihi İçeren Aya İlişkin Fiyat Endeksi

Mükellefler stokların düzeltmeye esas tutarlarını, düzeltmede esas alınacak

tarihlere bağlı kalmaksızın, dönem ortalama düzeltme katsayısı ile veya hareketli ağırlıklı ortalama düzeltme katsayısı ile çarpmak suretiyle düzeltme işlemini gerçekleştireceklerdir.

Mali Tablonun Ait Olduğu Aya Ait Fiyat Endeksi Dönem Ortalama

Düzeltme Katsayısı

= Mali tablonun

ait olduğu aya ait fiyat endeksi

+ Mali Tablo günü itibariyle bir önceki geçici vergi döneminin sonundaki fiyat endeksi

2

Hareketli Ağırlıklı Ortalama

(Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulmuş Dönem Başı Stoğun İlgili Dönemin Sonuna Taşınmış Değeri) + (Dönem içi alış ve giderlerin Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulmuş Değerleri)

Düzeltme Katsayısı* = (Dönem Başı Stok) + (Dönem içi Alış ve Giderler) *Bu hesaplamada amortisman ve reel finansman giderleri, endekslenmeden dikkate alınır.

Enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan mükellefler, 31/12/2003 tarihli bilançolarını düzeltirken toplulaştırılmış yöntemleri kullanmış olsun ya da olmasınlar, 2004 sonu itibariyle düzenlenecek olan bilançolarında yer alan stoklarını, toplulaştırmış yöntemlere göre düzeltmek istedikleri takdirde, 338 sıra No.lu VUK Genel Tebliğinde yer alan toplulaştırılmış yöntemlerden arzu ettiklerini seçebilecekler, ancak seçtikleri yöntemden, bu seçimi yaptıkları hesap dönemi dahil üçüncü hesap döneminin sonuna kadar dönemeyeceklerdir.

Düzeltmeye esas değerlerin endekslenmesi sonucu düzeltilmiş değerlere ulaşılır. Bu değerler düzeltilmiş bilançonun temelini oluşturur. Düzeltilmiş değerler ile düzeltme öncesi değerler arasındaki farklar düzeltme farklarıdır. Birikmiş amortsimanlar ilgili oldukları amortsimana tabi kıymetlerin artış oranına göre düzeltilmelidir.

Düzeltme farkları, ilgili oldukları bilanço kalemlerinin altındaki fark hesabına karşılık 698 Enflasyon Düzeltme Hesabına kaydedilir.


30

Aktif Hesapların Düzeltmesinde düzeltme sonucu oluşan fark olumluysa; --------------------/---------------------- Aktif Hs. XX Cari Dönem Enflasyon Farkları 698 Enflasyon Düzeltme Hs. XX --------------------/---------------------- Olumsuzsa; --------------------/---------------------- 698 Enflasyon Düzeltme Hs. XX

Aktif Hs. XX Cari Dönem Enflasyon Farkları

--------------------/---------------------- Pasif Hesapların Düzeltmesinde düzeltme sonucu oluşan fark olumluysa; --------------------/---------------------- 698 Enflasyon Düzeltme Hs. XX

Pasif Hs XX Cari Dönem Enflasyon Farkları

--------------------/---------------------- Olumsuzsa; --------------------/---------------------- Pasif Hs. XX Cari Dönem Enflasyon Farkları 698 Enflasyon Düzeltme Hs. XX --------------------/---------------------- Sermaye Grubundaki Enflasyon Farkları 502 yada 503 hesaba kaydedilir. Yıllara sari inşat ve onarma işlerinde 698 nolu hesap yerine 697 nolu hesap

kullanılacaktır. (2004 Yılında) 698 no.lu hesap, bakiyesine göre, 648 Enflasyon Düzeltmesi

Karları veya 658 Enflasyon Düzeltmesi Zararları hesaplarıyla kapatılacaktır. Böylece, 698 no.lu hesabın bakiyesi nihai vergilendirmeye dahil edilecektir.

Yıllara yaygın işlemlerinde, 697 no.lu hesabın bakiyesi, iş bitimine kadar

vergilendirilmeyecek ve iş bitiminde vergilendirme işlemine tabi tutulacaktır. Bu nedenle bu hesabın bakiyesi 178 ve 358 no.lu hesaplara aktarılacaktır.

2003 düzeltme farkları işin bitiminde gelir yada gider olarak dikkate alınmayacak ancak, 2004 düzeltme farkları işin bitiminde vergilendirme işlemine tabi tutulacaktır. Bu nedenle; 178 ve 358 no.lu hesapların altında altında açılacak Vergilendirmeye Tabi Olmayan Enflasyon Düzeltme Farkları (2003 yılı farkları) ve Vergilendirmeye Tabi Enflasyon Düzeltme Farkları (2004 yılı farkları) şeklinde yapılandırılması ve bu hesaplarda izlenmesi yararlı olacaktır.

31.12.2004 tarihli bilançoda görünen ve 31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmesi neticesinde oluşan geçmiş yıllar kar/zararı da taşıma katsayısı kullanılarak düzeltilecektir.


31

Bilançolarını Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutan Mükelleflerin Beyanname Üzerinde Yapacakları İşlemler

Bilançolarını Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutan Mükelleflerin Beyanname

Üzerinde Yapacakları İşlemler ana başlıklarıyla şöyledir: 2003 ve önceki yıllara ait geçmiş yıl mali zararları mukayyet değer ile dikkate

alınacaktır. 2004 ve sonraki yıllara ait geçmiş yıl mali zararları düzeltilmiş tutarı ile

dikkate alınacaktır. Kanunen kabul edilmeyen giderler ve istisnalar düzeltilmiş tutar üzerinden

dikkate alınacaktır.

Vergi Usul Kanununun geçici 25 inci maddesinin (f) bendine göre; bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, 1/1/2004 tarihinden sonra verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit ederken, (düzeltme öncesi bilançolara dayanan) 2003 ve önceki yıllara ait indirilemeyen geçmiş yıl mali zararlarını mukayyet değerleri ile dikkate alacaklardır.

Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (5) numaralı bendine göre; bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, 1/1/2005 tarihinden sonra verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit ederken, (düzeltilmiş 31/12/2003 tarihli bilançoya dayanan) 2004 ve sonraki yıllara ait geçmiş yıl mali zararlarını enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş tutarları ile dikkate alacaklardır.

Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (5) numaralı bendine göre; bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, 1/1/2004 tarihinden sonra verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit ederken, 1/1/2004 tarihinden itibaren gerçekleşen kanunen kabul edilmeyen giderler ile vergiden istisna edilmiş olan tutarları enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş tutarları ile dikkate alacaklardır. Yatırım indirimi tutarları ise Gelir Vergisi Kanununun 19 ve geçici 61 inci maddelerinde yer alan hükümlere göre tespit edilecek tutarlar üzerinden beyannameye dahil edilecektir.

Vergi Usul Kanununun geçici 25 inci maddesinin (c) bendine 5228 sayılı Kanunun 11 inci maddesiyle eklenen (3) numaralı alt bent ile (31/12/2003 tarihli bilançoya ait düzeltme ile sınırlı olmak üzere) amortisman süresi bitmemiş olan kıymetlere ilişkin maliyet veya alış bedelinden düşülen reel olmayan finansman maliyetinden amortisman ayrılmamış tutarın, 2004 ve sonraki dönemlerde 5 yılda ve eşit taksitler halinde dönem kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınacağı belirtilmiştir. Enflasyon düzeltmesi uygulamasında, söz konusu reel olmayan finansman maliyetleri bilançoda gözükmeyeceği için, bunların da mukayyet değerleri ile beyanname üzerinde indirim konusu yapılması gerekmektedir.


32

Enflasyon Düzeltme İşleminin Cezai Müeyyidesi

Vergi Usul Kanununun enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümleri esas itibariyle değerleme hükümleridir.Bu nedenle, enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan mükelleflerin düzeltme işlemini yapmamaları, değerleme işleminin usulüne göre yapılmaması hükmünde olup cezai müeyyide de aynı yönde uygulanacaktır.

Ayrıca, 5/5/2004 tarih ve 25453 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve enflasyon düzeltmesine ilişkin olarak 5024 sayılı Kanunla Vergi Usul Kanununda yapılan değişikliklere paralel olarak Tekdüzen Hesap Planında yapılan düzenlemelerin yer aldığı 12 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile belirlenen muhasebe usul ve esaslarına uyulmaması durumunda, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri uyarınca gerekli cezai işlemlerin uygulanacağı da tabiidir. Yasal Düzenlemeler

Yukarıda açıklanan bilgiler, yorumlarımızı içermekle birlikte esas itibariyle aşağıdaki düzenlemelerden derlenmiştir. Bu nedenle, uygulayıcıların yasal düzenlemeleri incelemeleri yararlı olacaktır..

5024 Sayılı Enflasyon Düzeltmesi Kanunu (5228 ile değişmiş hali) Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No 328) Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No 333) Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No 337) Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No 338) Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No 339) Muhsebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği (Sıra No:12) Vergi Usul Kanunu Sirküleri 2 Vergi Usul Kanunu Sirküleri 3 Vergi Usul Kanunu Sirküleri 4 Vergi Usul Kanunu Sirküleri 6 Vergi Usul Kanunu Sirküleri 8 Vergi Usul Kanunu Sirküleri 9 Vergi Usul Kanunu Sirküleri 10 Vergi Usul Kanunu Sirküleri 11 Vergi Usul Kanunu Sirküleri 13 Vergi Usul Kanunu Sirküleri 14 Vergi Usul Kanunu Sirküleri 17 –Taslak-


33

ÖRNEK UYGULAMA


34


35

ECE Ltd. Şti. 31/12/2003 BİLANÇOSU (TL) KASA 323.876.719 SATICILAR 8.209.086.253 BANKALAR 5.435.631.310 BORÇ SENETLERİ 23.105.535.588 ALICILAR 65.223.002.894 ALINAN ŞİPARİŞ AVANSLARI 6.472.346.072 ALACAK SENETLERİ 20.245.232.810 YILLARA YAYGIN İNŞ. HAKEDİŞLERİ 6.850.340.000 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 43.430.334.176 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 11.414.250.000 TİCARİ MALLAR 6.995.900.000 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ 357.252.339 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 5.667.489.143 VADESİ GEÇMİŞ ERTELEN.VEYA TAKSİT.VERGİ V 2.671.800.000 YILLARA YAYGIN İNŞ. MALİYETLERİ 7.580.452.000 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜM.KAR 24.398.950.000 DİĞER KATMA DEĞER VERGİSİ 1.537.600.000 DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDEN.VERGİ VE DİĞ.YÜK.(-) -24.102.800.000 TAŞITLAR 3.791.468.514 SERMAYE 7.751.449.237 20 AİB 01 126.000.000 YASAL YEDEKLER 1.749.425.066 20 AİB 02 162.601.626 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 40.911.732.885 20 AİB 03 3.502.866.888 DÖNEM NET KARI 50.516.827.468 DEMİRBAŞLAR 8.776.767.879 Makine 7.781.591.468 Bilgisayar 629.900.445 Mobilya 102.564.102 Yazıcı 262.711.864 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) -11.616.085.359 20 AİB 01 126.000.000 20 AİB 02 162.601.626 20 AİB 03 2.802.293.510 Makine 7.781.591.468 Bilgisayar 503.920.356 Mobilya 82.051.280 Yazıcı 157.627.119 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 2.914.524.822 160.306.194.908 160.306.194.908

ECE Ltd. Şti. 31.12.2003 tarihli Bilançosunun Detay Bilgileri

1. Stoklarda basit ortalama yöntemi tercih edilmiştir. 2. Alınan sipariş avansları ve verilen sipariş avanslarının tamamının bir mal

ile ilişkili olduğu tespit edilmiştir. 3. Taşıtlar (Yeniden değerleme yapılmamıştır.)

Cinsi Giriş Tarihi Bilanço Değeri B.Amortismanı 20.AİB.001 1993/12 126.000.000 126.000.000 20.AİB.002 1996/08 162.601.626 162.601.626 20.AİB 003* 1997/02 3.502.866.888 2.802.293.510 TOPLAM 3.791.468.514 3.090.895.136

* 20 AİB 03 Plakalı araç, tamamı kredili olarak alınmış, 02/1997-12/1997

tarihleri arasında kullanılan kredi 10 eşit taksitte ödeniştir. Araçtan bir yıl amortisman ayrılmamıştır.


36

4. Yıllara Yaygın İnşaat Maliyetleri ( A İnşaatı) Deftere Kayıt Tarihleri Tarih Tutar 03/05/2003 2.786.350.000

30/06/2003 1.876.524.000 15/09/2003 2.917.578.000

5. Yıllara Yaygın İnşaat Hakedişleri ( A İnşaatı) Deftere Kayıt Tarihleri Tarih Tutar

03/10/2003 2.986.350.000 31/12/2003 3.863.990.000

6. Demirbaşlar

Cinsi Giriş Tarihi Bilanço Değeri B.Amortismanı Makine * 1999/08 7.781.591.468 7.781.591.468 Bilgisayar 2000/08 629.900.445 503.920.356 Mobilya 2000/10 102.564.102 82.051.280 Yazıcı 2001/10 262.711.864 157.627.119 TOPLAM 8.766.767.879 8.525.190.223

*Makinenin aktife giriş değeri 1.593.620.145 TL dir. Yeniden değerleme uygulanmıştır.

7. Gelecek Yıllara Ait Giderler 2004/1.dönem sigorta giderleri 121.362.411 Ödeme Tarihi :2003/07 2004/2.dönem sigorta giderleri 121.362.411 Ödeme Tarihi :2003/07 Diğer Ödemeler 2.671.800.000 (Mal hareketiyle ilgili değildir.)

TOPLAM 2.914.524.822

8. Alınan Sipariş Anansları Açıklaması Kayıt Tarihi Tutarı X Firmasından alınan 03/2003 2.000.000.000 Y Firmasından alınan 06/2003 2.000.000.000 Z Firmasından alınan 09/2003 2.472.346.072

9. Sermaye

Açıklama Ödeme Tarihi Tutar Kuruluş 1993 / 09 50.000.000 Nakit 1993 / 11 30.000.000 Nakit 1993 / 12 120.000.000 Nakit 1996 / 12 4.800.000.000 MDV YDA’dan 2000 / 12 2.751.449.237 TOPLAM 7.751.449.237

10. Yasal Yedekler Kayıt Tarihi Tutar .

1995/12 47.908.360 1997/12 256.964.089 1999/12 1.033.258.226

2001/12 336.894.391 2002/12 74.400.000 TOPLAM 1.749.425.066


37

ECE Ltd. Şti. 2004 Yılı Muhasebe Kayıtları

1. Demirbaşlar için ayrılan amortisman nispeti % 20 olup, normal amortisman uygulanmaktadır. Dönem içinde Demirbaşlar için 199.035.283.-TL.ayrılmıştır.

2. İşletme 2003’den devreden stoklarının hepsini 2004 yılı içinde satmıştır.

İşletme Ticari emtia işlemlerinde %20 kârla çalışmaktadır.

3. 20 AİB 01 Plakalı amortisman ömrünü tamamlamış araç yenilenmek üzere satılmış, (11.250.000.000.+KDV) Satış kârı yenileme fonuna atılmış ve aynı yıl içinde yeni bir araç (20 AİB 004) satın alınmıştır. (23.850.000.000.+KDV)

4. 2004 yılı işlemlerinde ROFM yoktur.

5. Sermaye artışı yoktur.

Açılış Fişi ----------------------01/01/2004------------------------- 100 KASA 323.876.719 102 BANKALAR 5.435.631.310 120 ALICILAR 65.223.002.894 121 ALACAK SENETLERİ 20.245.232.810 131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 43.430.334.176 153 TİCARİ MALLAR 6.995.900.000 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 5.667.489.143 170 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ 7.580.452.000 170 01 A İnşaatı Maliyetleri 7.580.452.000 192 DİĞER KATMA DEĞER VERGİSİ 1.537.600.000 254 TAŞITLAR 3.791.468.514 254 01 20 AİB 01 126.000.000 254 02 20 AİB 02 162.601.626 254 03 20 AİB 03 3.502.866.888 255 DEMİRBAŞLAR 8.776.767.879 255 01 Makine 7.781.591.468 255 02 Bilgisayar 629.900.445 255 03 Mobilya 102.564.102 255 04 Yazıcı 262.711.864 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 2.914.524.822 371 DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDEN.VERGİ VE DİĞ.YÜKÜMLÜ.(- 24.102.800.000 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 11.616.085.359 257 01 01 20 AİB 01 126.000.000 257 01 02 20 AİB 02 162.601.626 257 01 03 20 AİB 03 2.802.293.510 257 02 01 Makine 7.781.591.468 257 02 02 Bilgisayar 503.920.356 257 02 03 Mobilya 82.051.280 257 02 04 Yazıcı 157.627.119 320 SATICILAR 8.209.086.253 321 BORÇ SENETLERİ 23.105.535.588 340 ALINAN ŞİPARİŞ AVANSLARI 6.472.346.072 350 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLE 6.850.340.000 350 01 A İnşaatı Hakedişleri 6.850.340.000 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 11.414.250.000 361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ 357.252.339 368 VADESİ GEÇMİŞ ERTELEN.VEYA TAKSİT.VERGİ V 2.671.800.000 370 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜM.KAR 24.398.950.000 500 SERMAYE 7.751.449.237 540 YASAL YEDEKLER 1.749.425.066 570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 40.911.732.885 590 DÖNEM NET KARI 50.516.827.468 --------------------------/-------------------------------


38

-----------------------01/02/2004------------------------- 100 KASA 18.650.000.000 121 ALACAK SENETLERİ 18.650.000.000 -----------------------02/02/2004------------------------ 100 KASA 28.765.000.000 120 ALICILAR 28.765.000.000 -----------------------03/02/2004------------------------ 320 SATICILAR 6.800.000.000 100 KASA 6.800.000.000 -----------------------04/02/2004------------------------ 321 BORÇ SENETLERİ 18.300.000.000 100 KASA 18.300.000.000 -----------------------03/03/2004------------------------ 740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HESABI 3.785.648.000 A inşaatı gideri 320 SATICILAR 3.785.648.000 -----------------------15/04/2004------------------------ 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 11.414.250.000 361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ 357.252.339 370 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜM.KARŞILIKLA 24.398.950.000 100 KASA 12.067.652.339 Vergi ödemesi 11.414.250.000 SSK ödemesi 357.252.339 K.V. ödemesi 296.150.000 371 DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDEN.VERGİ VE DİĞ.YÜK 24.102.800.000 K.V. ödemesi (mahsup) 24.102.800.000 -----------------------30/04/2004------------------------ 368 VADESİ GEÇMİŞ ERTELEN.VEYA TAKSİT.VERGİ VE DİĞ.Y 2.671.800.000 100 KASA 2.671.800.000 -----------------------05/05/2004------------------------ 100 KASA 3.433.848.328 340 ALINAN ŞİPARİŞ AVANSLARI 6.472.346.072 340 01Alınan Sipariş Avansları 391 HESAPLANAN KDV 1.511.114.400 600 YURTİÇİ SATIŞLAR 8.395.080.000 -----------------------05/05/2004------------------------ 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ(-) 6.995.900.000 153 TİCARİ MALLAR 6.995.900.000 153 01 Ticari Mallar -----------------------06/06/2004------------------------ 740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HESABI 7.389.576.000 A inşaatı gideri 100 KASA 5.889.576.000 320 SATICILAR 1.500.000.000 -----------------------30/06/2004------------------------ 153 TİCARİ MALLAR 8.500.000.000 191 İNDİRİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİ 1.530.000.000 100 KASA 2.862.510.857 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 5.667.489.143 159 01 Verilen Sipariş Avansları 320 SATICILAR 1.500.000.000 -----------------------30/06/2004------------------------ 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 2.914.524.822 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 2.914.524.822 -----------------------01/08/2004------------------------ 100 KASA 13.275.000.000 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 126.000.000 254 TAŞITLAR 126.000.000 254 01 20 AİB 01 391 HESAPLANAN KDV 2.025.000.000 549 ÖZEL FONLAR 11.250.000.000 -----------------------15/08/2004------------------------ 100 KASA 27.500.000.000 120 ALICILAR 27.500.000.000 -----------------------30/08/2004------------------------ 191 İNDİRİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİ 4.293.000.000 254 TAŞITLAR 23.850.000.000 254 04 20 AİB 04 100 KASA 28.143.000.000 -----------------------30/11/2004------------------------ 100 KASA 10.346.950.000 350 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLE 10.346.950.000 350 02 A inşaatı 2004 Hakedişleri -------------------------/-------------------------------


39

-----------------------01/12/2004------------------------ 320 SATICILAR 7.500.000.000 100 KASA 7.500.000.000 -----------------------01/12/2004------------------------ 321 BORÇ SENETLERİ 3.500.000.000 100 KASA 3.500.000.000 -----------------------15/12/2004------------------------ 102 BANKALAR 10.000.000.000 100 KASA 10.000.000.000 -----------------------31/12/2004------------------------ 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 199.035.317 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 199.035.317 257 02 02 Bilgisayar 125.980.089 257 02 03 Mobilya 20.512.855 257 02 04 Yazıcı 52.542.373 -----------------------31/12/2004------------------------ 549 ÖZEL FONLAR 4.770.000.000 257BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 4.770.000.000 257 01 04 20 AİB 04 4.770.000.000 -----------------------31/12/2004------------------------ 191 İNDİRİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİ 1.537.600.000 192 DİĞER KATMA DEĞER VERGİSİ 1.537.600.000 190 DEVREDEN KATMA DEĞER VERGİSİ 3.824.485.600 391 HESAPLANAN KDV 3.536.114.400 191 İNDİRİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİ 7.360.600.000 -----------------------31/12/2004------------------------ 170 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ 11.175.224.000 170 02 A İnşaatı 2004 Maliyetleri 741 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ YANSITMA HESABI 11.175.224.000 741 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ YANSITMA HESABI 11.175.224.000 740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HESABI 11.175.224.000 -----------------------31/12/2004------------------------ 590 DÖNEM NET KARI 49.786.715.468 570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 49.786.715.468 2003 karının geçmiş yıl karlarına aktar -----------------------31/12/2004------------------------ 632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ(-) 3.113.560.139 771 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI 3.113.560.139 771 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI 3.113.560.139 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 3.113.560.139 -----------------------31/12/2004------------------------ 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 10.109.460.139 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ(-) 6.995.900.000 632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ(-) 3.113.560.139 -----------------------31/12/2004------------------------ 600 YURTİÇİ SATIŞLAR 8.395.080.000 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 8.395.080.000 -----------------------31/12/2004------------------------ 692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 1.714.380.139 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 1.714.380.139 -----------------------31/12/2004------------------------ 591 DÖNEM NET ZARARI 1.714.380.139 692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 1.714.380.139 -------------------------/-------------------------------


40

ECE Ltd. Şti. 2004 Yılı Bilançosu (Düzeltilmemiş) KASA 4.560.135.851 SATICILAR 694.734.253 BANKALAR 15.435.631.310 BORÇ SENETLERİ 1.305.535.588 ALICILAR 8.958.002.894 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARI 17.197.290.000 ALACAK SENETLERİ 1.595.232.810 A İnşaatı Hakedişleri 17.197.290.000 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 43.430.334.176 SERMAYE 7.751.449.237 TİCARİ MALLAR 8.500.000.000 YASAL YEDEKLER 1.749.425.066 Ticari Mallar 8.500.000.000 ÖZEL FONLAR 6.480.000.000 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARI 18.755.676.000 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 91.428.560.353 A İnşaatı Maliyetleri 18.755.676.000 DÖNEM NET ZARARI -1.714.380.139 DEVREDEN KATMA DEĞER VERGİSİ 3.824.485.600 TAŞITLAR 27.515.468.514 20 AİB 02 162.601.626 20 AİB 03 3.502.866.888 20 AİB 04 23.850.000.000 DEMİRBAŞLAR 8.776.767.879 Makine 7.781.591.468 Bilgisayar 629.900.445 Mobilya 102.564.102 Yazıcı 262.711.864 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) -16.459.120.676 Taşıtların Amortismanı 7.734.895.136 20 AİB 02 162.601.626 20 AİB 03 2.802.293.510 20 AİB 04 4.770.000.000 Demirbaşların Amortismanı 8.724.225.540 Makine 7.781.591.468 Bilgisayar 629.900.445 Mobilya 102.564.135 Yazıcı 210.169.492 124.892.614.358 124.892.614.358


41

ENFLASYON DÜZELTMESİ 2003 Yılı.

1. Adım Parasal Olmayan Aktif, Parasal Olmayan Pasif ve Sıfırlanacak Hesapların

Belirlenmesi.

Parasal Olmayan Aktif Parasal Olmayan Pasif Sıfırlanacak Hesaplar

Ticari Mallar Yıllara Yaygın İnş.Onr. Hakediş. MDV YDA Fonları

Verilen Sipariş Avansları Alınan Sipariş Avansları İştirakler YDA Fonları

Yıllara Yaygın İnş.Onr. Maliyet. Sermaye Maliyet Artış Fonları

Taşıtlar Yasal Yedekler Geçmiş Yıl Karları

Demirbaşlar Geçmiş Yıl Zararları

Birikmiş Amortismanlar Dönem Net Kârı

Gelecek Yıllara Ait Giderler Dönem Net Zararı

Ancak; İşletmenin aktifine kayıtlı MDV kalemlerinin Yeniden değerlemesinden oluşmuş değer artışları, işletmenin iştirakleri ile bağlı ortakları bünyesinde yeniden değerleme dolayısıyla oluşmuş değer artışları ve maliyet artış fonundan oluşmuş Sermaye Artışları da dikkate alınmayacak ve düzeltmeye tabi tutulmayacaktır.

2. Adım Parasal Olmayan Aktif, Parasal Olmayan Pasif kalemlerine ait tarih ve kayıt

bilgileri ile Sıfırlanacak Hesapların bilgileri hazırlanır. Düzeltmeye tabi işlemlerin ilgili tarihlere göre ulaşılacak düzeltme katsayıları bulunur.

Sipariş avansları içerisindeki tutarlardan bir mal hareketi ile ilişkilendirilenler düzeltmeye tabi tutulur.

Stokların Düzeltmesinde esas alınacak yöntem belirlenir. (Bu örnekte Basit Ortalama Yöntemi kullanılacaktır.)

3. Adım Öncelikle 2004 yılı içinde geçmiş yıl karlarına aktarılan dönem net kârı 2003

düzeltmesi ile sıfırlanacağı için; 2004 ‘teki kayıt yersiz kalacağından iptal edilmelidir. -------------------------/------------------------------- 570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 49.786.715.468 590 DÖNEM NET KARI 49.786.715.468 2003 karının geçmiş yıl karlarına aktarımının iptali -------------------------/-------------------------------

Düzeltme işlemine tabi tutulmayıp sıfırlanacak hesapların yevmiye kaydı yapılır.

-------------------------/------------------------------- 500 SERMAYE 2.751.449.237 MDV YDA’dan ARTIŞLAR 570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 40.911.732.885 590 DÖNEM NET KARI 50.516.827.468 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 94.180.009.590 -------------------------/-------------------------------


42

4. Adım Düzeltme sonucu ortaya çıkan farklar, hesapların altında ayrı bir fark hesabında

gösterilmelip ve bu hesaplar dönem sonunda ilgili oldukları ana hesaplara aktarılmacağından hesap planında ilgili hesaplar açılmalıdır.

Örnek: 255.98 Geçmiş Dönem Enf. Farkları (2003 Yılı için) 255.99 Cari Dönem Enf. Farkları (2004 Yılı veya cari yıllar için)

:: Aktif Hesapların Düzeltmesi

Ticari malların düzeltmesinde basit ortalama yöntemi kullanıldığından, bir önceki geçici vergi dönemi olarak 09/2002 dönemi endeksi kullanılmıştır.

Ticari Mallar:

Düzeltmeye Esas Tutar 6.995.900.000

Düzeltme Katsayısı 1.01435

Düzeltilmiş Değeri 7.096.291.165

Düzeltme Farkı 100.391.165 -------------------------/------------------------------- 153 TİCARİ MALLAR 100.391.165 153 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları

698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 100.391.165 -------------------------/-------------------------------

Verilen Sipariş Avansları:

-------------------------/------------------------------- 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 81.328.469 159 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları

698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 81.328.469 -------------------------/-------------------------------

Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri:

Kayıt Tarihi 05/2003 06/2003 09/2003

Kayıt Tutarı 2.786.350.000 1.876.524.000 2.917.578.000

Düzeltme Katsayısı 1.00246 1.02214 1.02911

Düzeltilmiş Değer 2.793.204.421 1.918.070.241 3.002.508.696

Düzeltme Farkı 6.854.421 41.546.241 84.930.696

-------------------------/------------------------------- 170 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ 133.331.358 170 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 6.854.421 170 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 41.546.241 170 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 84.930.696 697 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI 133.331.358 -------------------------/-------------------------------

Düzeltmeye Esas Tutar 5.667.489.143

Düzeltme Katsayısı 1.01435

Düzeltilmiş Değeri 5.748.817.612

Düzeltme Farkı 81.328.469


43

Taşıtlar: 20 AİB 01 20 AİB 02 20 AİB 03

Bilanço Tutarı 126.000.000 162.601.626 3.502.866.888

Kayıt Tarihi 12/1993 08/1996 02/1997

Kayıt Tutarı 126.000.000 162.601.626 3.502.866.888

ROFM Yok Yok Var *

Düzeltmeye Esas Tutar 126.000.000 162.601.626 1.043.745.341



Düzeltme Farkı 15.695.124.480 3.361.595.122 13.145.862.859

Ayrılması Gereken Amrt. 126.000.000 162.601.626 3.502.866.888

Birik.Amort. Bilanço Değ. 126.000.000 162.601.626 2.802.293.510


Düzeltilmiş Birik.Amort. 15.821.124.480 3.524.196.748 16.648.741.003

Birik.Amort. Düzlt. Farkı 15.695.124.480 3.361.595.122 13.846.447.493

* Borç tutarı : 3.502.866.888 Borcun alındığı tarih : 02/1997 Borcun alındığı Ay TEFE : 462.80000 Borcun kapatıldığı tarih : 12/1997 Borcun kapatıldığı Ay TEFE : 787.70000 TEFE artış oranı : 0.70203 ROFM Tutarı : 2.459.121.547 -------------------------/------------------------------- 254 TAŞITLAR 15.695.124.480 254 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 15.695.124.480 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 15.695.124.480 -------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 15.695.124.480 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 15.695.124.480 257 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 257 98 01 Taşıtlar 15.695.124.480 -------------------------/------------------------------- 254 TAŞITLAR 3.361.595.122 254 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 3.361.595.122 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 3.361.595.122 -------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 3.361.595.122 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 3.361.595.122 257 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 257 98 01 Taşıtlar 3.361.595.122 -------------------------/------------------------------- 254 TAŞITLAR 13.145.862.859 254 98 Geçmiş Dönem Enflasyon F. 13.145.862.859 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 13.145.862.859 -------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 13.846.447.493 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 13.846.447.493 257 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 257 98 01 Taşıtlar 13.846.447.493 -------------------------/-------------------------------

Not: Ayrılmayan amortismanlar düzeltme işleminde (mevzuat gereği) ayrılmış gibi işleme tabi tutulur. Ayrılmayan ancak işlemlerde ayrılmış gibi dikkate alınması gereken bu amortisman tutarlarının, daha önce verilen muktezada, kanunen kabul edilmeyen giderler hesabına atılabileceği belirtilmiştir. 17 Nolu VUK sirkülerinde ise, bu tutarın 698 hesaba intikal ettirilerek Varlık ile Amortsimanın eşitleneceği belirtilmektedir. Bu uygulamanın yanlış olduğunu düşünmekle birlikte, örneğimizde, sirkülerin öngördüğü şekilde, ayrılmayan amortismanlar (700.573.378 TL) 698 hesaba intikal ettirilmiştir.


44

Demirbaşlar: Makine Bilgisayar Mobilya Yazıcı

Bilanço Tutarı 7.781.591.468 629.900.445 102.564.102 262.711.864

Kayıt Tarihi 08/1999 08/2000 10/2000 10/2001

Kayıt Tutarı 1.593.620.145 629.900.445 102.564.102 262.711.864

ROFM Yok Yok Yok Yok

Düzeltmeye Esas Tutar 1.593.620.145 629.900.445 102.564.102 262.711.864

Düzeltme Katsayısı 4.59429 3.08487 2.93325 1.61729

Düzeltilmiş Değer 7.321.553.096 1.943.160.986 300.846.152 424.881.271

Düzeltme Farkı -460.038.372 1.313.260.541 198.282.050 162.169.407

Ayrılması Gereken Amrt. 7.781.591.468 503.920.356 82.051.280 157.627.119

Birik.Amort. Bilanço Değ. 7.781.591.468 503.920.356 82.051.280 157.627.119


Düzeltilmiş Birik.Amort. 7.321.543.780 1.554.528.789 240.676.917 254.928.763

Birik.Amort. Düzlt. Farkı -460.047.688 1.050.608.433 158.625.637 97.301.644

-------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 460.038.372 255 DEMİRBAŞLAR 460.038.372 255 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Fark. 460.038.372 -------------------------/------------------------------- 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 460.047.688 257 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 257 98 02 Demirbaşlar 460.047.688 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 460.047.688 -------------------------/------------------------------- 255 DEMİRBAŞLAR 1.313.260.541 255 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 1.313.260.541 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 1.313.260.541 -------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 1.050.608.433 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 1.050.608.433 257 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları

257 98 02 Demirbaşlar 1.050.608.433 -------------------------/------------------------------- 255 DEMİRBAŞLAR 198.282.050 255 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 198.282.050 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 198.282.050 -------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 158.625.637 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 158.625.637 257 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları

257 98 02 Demirbaşlar 158.625.637 -------------------------/------------------------------- 255 DEMİRBAŞLAR 162.169.407 255 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 162.169.407 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 162.169.407 -------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 97.301.644 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 97.301.644 257 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları

257 98 02 Demirbaşlar 97.301.644 -------------------------/-------------------------------


45

Gelecek Yıllara Ait Giderler:

Bilanço Tutarı 121.362.411 121.362.411

Kayıt Tarihi 07/2003 07/2003

Kayıt Tutarı 121.362.411 121.362.411

Düzeltme Katsayısı 1.02765 1.02765

Düzeltilmiş Değer 124.718.082 124.718.082

Düzeltme Farkı 3.355.671 3.355.671

-------------------------/------------------------------- 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 6.711.342 280 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 3.355.671 280 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 3.355.671 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 6.711.342 -------------------------/-------------------------------

:: Pasif Hesapların Düzeltmesi Alınan Sipariş Avansları:

X Firmasından Alınan Y Firmasından Alınan Z Firmasından Alınan

Kayıt Tarihi 03/2003 06/2003 09/2003

Kayıt Tutarı 2.000.000.000 2.000.000.000 2.472.346.072



Düzeltme Farkı 27.540.000 44.280.000 71.969.994

-------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 143.789.994 340 ALINAN ŞİPARİŞ AVANSLARI 143.789.994 340 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Fark. 27.540.000 340 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Fark. 44.280.000 340 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Fark. 71.969.994 -------------------------/-------------------------------

Yıllara Yaygın İnşaat Hakedişleri:

Kayıt Tarihi 10/2003 12/2003

Kayıt Tutarı 2.986.350.000 3.863.990.000

Düzeltme Katsayısı 1.02339 1.00000

Düzeltilmiş Değer 3.056.200.727 3.863.990.000

Düzeltme Farkı 69.850.727 0

-------------------------/------------------------------- 697 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI 69.850.727 350 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLE 69.850.727 350 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Fark. 69.850.727 -------------------------/-------------------------------


46

Sermaye:

Kuruluş Nakit Nakit Nakit

Ödeme Tarihi 09/1993 11/1993 12/1993 12/1996

Tutarı 50.000.000 30.000.000 120.000.000 4.800.000.000


Düzeltilmiş Değer 7.115.845.000 3.876.210.000 15.067.737.600 85.900.800.000

Düzeltme Farkı 7.065.845.000 3.846.210.000 14.947.737.600 81.100.800.000

-------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 7.065.845.000 502 SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMLU FARKLARI 7.065.845.000 -------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 3.846.210.000 502 SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMLU FARKLARI 3.846.210.000 -------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 14.947.737.600 502 SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMLU FARKLARI 14.947.737.600 -------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 81.100.800.000 502 SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMLU FARKLARI 81.100.800.000 -------------------------/-------------------------------

Yasal Yedekler:

Kayıt Tarihi 12/1995 12/1997 12/1999 12/2001 12/2002

Tutarı 47.908.360 256.964.089 1.033.258.226 336.894.391 74.400.000

Düzeltme Katsayısı 33.08875 9.37172 3.72928 1.49082 1.13942

Düzeltilmiş Değer 1.585.227.747 2.408.195.492 3.853.309.237 502.248.896 84.772.848

Düzeltme Farkı 1.537.319.387 2.151.231.403 2.820.051.011 165.354.505 10.372.848

-------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 1.537.319.387 540 YASAL YEDEKLER 1.537.319.387 540 98 Geçmiş Dönem Enfl. Fark. 1.537.319.387 -------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 2.151.231.403 540 YASAL YEDEKLER 2.151.231.403 540 98 Geçmiş Dönem Enfl. Fark. 2.151.231.403 -------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 2.820.051.011 540 YASAL YEDEKLER 2.820.051.011 540 98 Geçmiş Dönem Enfl. Fark. 2.820.051.011 -------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 165.354.505 540 YASAL YEDEKLER 165.354.505 540 98 Geçmiş Dönem Enfl. Fark. 165.354.505 -------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 10.372.848 540 YASAL YEDEKLER 10.372.848 540 98 Geçmiş Dönem Enfl. Fark. 10.372.848 -------------------------/-------------------------------


47

5. Adım 698 Enflasyon Düzeltme Hesabının Bakiyesi (2003 Yılı Düzeltmesine özgü

olarak) Geçmiş yıl kârları yada Geçmiş Yıl Zaraları hesabıyla kapatılır. -------------------------/------------------------------- 580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 19.753.670.216 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 19.753.670.216 -------------------------/-------------------------------

697 Yıllara Yaygın İnşşat Enflasyon Düzeltme Hesabının Bakiyesi, Geçici Kabulün

yapıldığı yıla kadar Gelir/Gider hessabında dikkate alınmayacak, 178 veya 358 hesaplarda gösterilecektir. İşin bittiği yılda; 178, 658’e 358’de 648’e aktarılarılarak Gelir/Gider hesabına intikal ettirilecektir.

Ancak; 2003 düzeltme farkları işin bitiminde Gelir/Gider olarak dikkate alınmayacaktır. -------------------------/------------------------------- 697 YILLARA YAYGIN İNŞAAT İŞLERİ ENFLASYON DÜZELTME HS. 63.480.631 358 YILLARA YAYGIN İNŞAAT İŞLERİ ENFLASYON DÜZELTME HS. 63.480.631 -------------------------/-------------------------------

6. Adım

ECE Ltd. Şti. 2003 Yılı Düzeltme Sonrası Mizanı

HESAP KODU HESAP ADI

BAKİYE BORÇ (TL)

BAKİYE ALACAK (TL)

100 KASA 323.876.719 102 BANKALAR 5.435.631.310 120 ALICILAR 65.223.002.894 121 ALACAK SENETLERİ 20.245.232.810 131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 43.430.334.176 153 TİCARİ MALLAR 7.096.291.165 153 01 Ticari Mallar 6.995.900.000 153 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 100.391.165 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 5.748.817.612 159 01 Verilen Sipariş Avansları 5.667.489.143 159 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 81.328.469 170 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARI 7.713.783.358 170 01 A İnşaatı Maliyetleri 7.580.452.000 170 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 133.331.358 192 DİĞER KATMA DEĞER VERGİSİ 1.537.600.000 254 TAŞITLAR 35.994.050.975 254 01 20 AİB 01 126.000.000 254 02 20 AİB 02 162.601.626 254 03 20 AİB 03 3.502.866.888 254 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 32.202.582.461 255 DEMİRBAŞLAR 9.990.441.505 255 01 Makine 7.781.591.468 255 02 Bilgisayar 629.900.445 255 03 Mobilya 102.564.102 255 04 Yazıcı 262.711.864 255 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 1.213.673.626


48

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 45.365.740.480 257 01 Taşıtların Amortismanı 3.090.895.136 257 01 01 20 AİB 01 126.000.000 257 01 02 20 AİB 02 162.601.626 257 01 03 20 AİB 03 2.802.293.510 257 02 Demirbaşların Amortismanı 8.525.190.223 257 02 01 Makine 7.781.591.468 257 02 02 Bilgisayar 503.920.356 257 02 03 Mobilya 82.051.280 257 02 04 Yazıcı 157.627.119 257 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 34.450.228.499 257 98 01 Taşıtlar 32.903.167.095 257 98 02 Demirbaşlar 846.488.026 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 2.921.236.164 280 01 Gelecek Yıllara Ait Giderler 2.914.524.822 280 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 6.711.342 320 SATICILAR 8.209.086.253 321 BORÇ SENETLERİ 23.105.535.588 340 ALINAN ŞİPARİŞ AVANSLARI 6.616.136.066 340 01 Alınan Sipariş Avansları 6.472.346.072 340 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 143.789.994 350 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARI 6.920.190.727 350 01 A inşaatı Hakedişleri 6.850.340.000 350 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farklar 69.850.727 358 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYO 63.480.631 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 11.414.250.000 361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİN 357.252.339 368 VADESİ GEÇMİŞ ERTELEN.VEYA TAK 2.671.800.000 370 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASA 24.398.950.000 371 DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDEN.VERGİ 24.102.800.000 500 SERMAYE 5.000.000.000 502 SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMLU FARK 106.960.592.600 540 YASAL YEDEKLER 8.433.754.220 540 01 1.Tertip Yasal Yedekler 1.749.425.066 540 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 6.684.329.154 580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 19.753.670.216 249.516.768.904 249.516.768.904

Enflasyon Düzeltme Farkları ilgili oldukları ana hesaplara intikal ettirilerek kapatılır. Böylece 2003 yılı düzeltilmiş bilonçosu elde edilir.


49

ECE Ltd.Şti. 2003 Yılı DÜZELTİLMİŞ Bilançosu (TL) KASA 323.876.719 SATICILAR 8.209.086.253 BANKALAR 5.435.631.310 BORÇ SENETLERİ 23.105.535.588 ALICILAR 65.223.002.894 ALINAN ŞİPARİŞ AVANSLARI 6.616.136.066 ALACAK SENETLERİ 20.245.232.810 Alınan Sipariş Avansları 6.616.136.066 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 43.430.334.176 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARI 6.920.190.727 TİCARİ MALLAR 7.096.291.165 A inşaatı Hakedişleri 6.920.190.727 Ticari Mallar 7.096.291.165 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYO 63.480.631 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 5.748.817.612 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 11.414.250.000 Verilen Sipariş Avansları 5.748.817.612 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİN 357.252.339 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARI 7.713.783.358 VADESİ GEÇMİŞ ERTELEN.VEYA TAK 2.671.800.000 A İnşaatı Maliyetleri 7.713.783.358 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASA 24.398.950.000 DİĞER KATMA DEĞER VERGİSİ 1.537.600.000 DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDEN.VERGİ -24.102.800.000 TAŞITLAR 35.994.050.975 SERMAYE 5.000.000.000 20 AİB 01 15.821.124.480 SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMLU FARK 106.960.592.600 20 AİB 02 3.524.196.748 YASAL YEDEKLER 8.433.754.220 20 AİB 03 16.648.729.747 1.Tertip Yasal Yedekler 8.433.754.220 DEMİRBAŞLAR 9.990.441.505 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI -19.753.670.216 Makine 7.321.553.096 2003 Enflasyon Düzeltmesi Zararları Bilgisayar 1.943.160.986 Mobilya 300.846.152 Yazıcı 424.881.271 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) -45.365.740.480 Taşıtların Amortismanı 35.994.062.231 20 AİB 01 15.821.124.480 20 AİB 02 3.524.196.748 20 AİB 03 16.648.741.003 Demirbaşların Amortismanı 9.371.678.249 Makine 7.321.543.780 Bilgisayar 1.554.528.789 Mobilya 240.676.917 Yazıcı 254.928.763 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 2.921.236.164 Gelecek Yıllara Ait Giderler 2.921.236.164 160.294.558.208 160.294.558.208


50


51

2004 Yılı.

1. Adım Mevcut düzenlemeye göre, mali tablolardan yanlızca bilanço düzeltmesi

yapılmaktadır. 2004 düzeltme işlemleri doğrudan düzeltilmiş bilançonun ve düzeltilmiş kârın ortaya çıkarılması işlemidir. Bu nedenle 2004 düzeltme işlemleri 31/12/2004 tarihli mizandan hareketle yapılmalıdır.

Elbette 2003 düzeltmesi sonucu ulaşılan bilanço, 2004 yılı açılış fişi olarak dikkate alınacaktır. Bunu için 2003 düzeltmesinin sonucu, ilgili hesaplara yansıtılmalıdır.

2004 Yılı içinde eski mevzuat hükümlerine göre yapılan yeniden değerleme ve ayrılan amortismanlar gibi işlemlerin kayıtları iptal edilmeli (mahsupla geri alınmalı)dır. Çünkü bu işlemler düzeltilmiş değerler üzerinden yapılmak durumundadır.

2004 yılında satılan veya elden çıkarılan kıymetler düzeltme tarihinde (31/12/2004) kayıtlarda bulunmayacağı için; bu kıymetlere (ve bunlara ait işlemlere) ait düzeltme işlemi yapılmayacaktır.

2. Adım Öncelikle 2004 yılı içinde 2003 düzeltmesi ve yeni hükümler dikkate alınmadan

yapılan işlemleri ortaya koymak gerekir. 2004 Yıl sonu işlemlerine ilişkin kayıtların bertaraf edilmesi, düzeltilmiş

değerlerle gelir tablosu ve düzeltilmiş dönem K/Z tespiti işlemlerinde kolaylık sağlayacaktır.

3. Adım 2004 yılı dönem içi işlemlerinden bazıları 2003 yılı Düzeltilmiş rakamları

dikkate alınmadan ve eski hükümlere göre yapıldığı için geri alınarak, (mahsupla yapılması önerilir) ilgili kayıtlar düzeltilmiş değerler üzerinden yeniden çıkarılacaktır.

Bu işlem için (bazı hesaplarda) önerilebilecek bir diğer yöntem de, kayıtlarda düzeltme sonucu çıkan olumlu/olumsuz farkların önceki kayıtlara ek olarak yapılmasıdır. (öneri) Ancak amortismanlar gibi işlemlerin yukarıdaki fıkraya göre yapılması gerekir.

I.

2004 Yılı Amortisman Kayıtları ters kayıtla geri alınır. -------------------------/------------------------------- 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 199.035.317 257,02,02 Bilgisayar 125.980.089 257,02,03 Mobilya 20.512.855 257,02,04 Yazıcı 52.542.373 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 199.035.317 -------------------------/------------------------------- 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 4.770.000.000 257,01,04 20 AİB 04 4.770.000.000 549 ÖZEL FONLAR 4.770.000.000 -Yenileme Fonu -------------------------/-------------------------------


52

2004 yılı içindeki satışlar nedeni ile, maliyete gitmesi gereken; 2003 Yılı Düzeltme Farkları bir kayıtla maliyete ilave edilir. -------------------------/------------------------------- 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 100.391.165 153 TİCARİ MALLAR 100.391.165 (Satılan Malın 2003 yılı Farkı Düzletmesi) -------------------------/------------------------------- 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 15.695.124.480 254 01 01 20 AİB 01 15.695.124.480 254 TAŞITLAR 15.695.124.480 254 01 20 AİB 01 15.695.124.480 (Satılan Taşıtın 2003 yılı Düzletme Farkı) -------------------------/-------------------------------

II. 2003 yılından devreden ve 2004 yılında kullanılan (bilançoda görünmeyen)

kalemlere ait 2003 düzeltmesi farkları da maliyete veya gelire intikal ettirilmelidir. (159, 340, 180 hesaplar gibi.) -------------------------/------------------------------- 153 TİCARİ MALLAR 81.328.469 153 01 Ticari Mallar 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 81.328.469 159 01 Verilen Sipariş Avansları (Mal alışındaki verilen sipariş avanslarının 2003 yılı Düzletme Farkı) -------------------------/------------------------------- 340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI 143.789.994 340 01 Alınan Sipariş Avansları

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 143.789.994

(Mal satışında mahsup edilen Alınan Sipariş Avanslarının 2003 yılı Düzletme Farkı)* -------------------------/-------------------------------

* Bu fark başka bir gelir hesabına da intikal ettirilebilir. Ancak, nominal satış tutarlarından doğan bir enflasyon farkı olarak değerlendirilip yurt içi satışlarla ilişkilendirilmesinin daha doğru olacağı düşünülmüştür. -------------------------/------------------------------- 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 6.711.342 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 6.711.342 280 01 Gelecek Yıllara Ait Giderler -------------------------/-------------------------------

Not: Bu kayıtlarla ilgili bazı kaynaklarda 7 grubu hesapların kullanılmasına gerek olmadığı, direk 6 grubundaki ilgili yerlerine intikal ettirilebileceği yönünde görüşler vardır.

III. Varsa; 2004 Yılı içinde yapılmış yeniden değerleme ve maliyet artış fonu

kayıtları iptal edilmelidir. Yine 2004 yılı içinde sermayeye ilave edilmiş yeniden değerleme ve maliyet artış fonları sermaye düzeltmesinde dikkate alınmayacağından iptal kayıtları yapılmalıdır.

Bu şekilde 2004 Yılı Düzletmesinde baz alınacak 2004 yılı mizanına ulaşılır.


53

ECE Ltd. Şti 2004 Yılı DÜZELTMEYE ESAS MİZAN HESAP KODU HESAP ADI

BAKİYE BORÇ (TL)

BAKİYE ALACAK (TL)

100 KASA 4.560.135.851 102 BANKALAR 15.435.631.310 120 ALICILAR 8.958.002.894 121 ALACAK SENETLERİ 1.595.232.810 131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 43.430.334.176 153 TİCARİ MALLAR 8.581.328.469 153 01 Ticari Mallar 8.581.328.469 170 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARI 18.889.007.358 170 01 A İnşaatı Maliyetleri 18.889.007.358 190 DEVREDEN KATMA DEĞER VERGİSİ 3.824.485.600 254 TAŞITLAR 44.022.926.495 254 02 20 AİB 02 3.524.196.748 254 03 20 AİB 03 16.648.729.747 254 04 20 AİB 04 23.850.000.000 255 DEMİRBAŞLAR 9.990.441.505 255 01 Makine 7.321.553.096 255 02 Bilgisayar 1.943.160.986 255 03 Mobilya 300.846.152 255 04 Yazıcı 424.881.271 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 29.544.616.000 257 01 Taşıtların Amortismanı 20.172.937.751 257 01 02 20 AİB 02 3.524.196.748 257 01 03 20 AİB 03 16.648.741.003 257 02 Demirbaşların Amortismanı 9.371.678.249 257 02 01 Makine 7.321.543.780 257 02 02 Bilgisayar 1.554.528.789 257 02 03 Mobilya 240.676.917 257 02 04 Yazıcı 254.928.763 320 SATICILAR 694.734.253 321 BORÇ SENETLERİ 1.305.535.588 350 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARI 17.267.140.727 350 01 A inşaatı Hakedişleri 17.267.140.727 358 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYO 63.480.631 500 SERMAYE 5.000.000.000 502 SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMLU FARK 106.960.592.600 540 YASAL YEDEKLER 8.433.754.220 540 01 1.Tertip Yasal Yedekler 8.433.754.220 549 ÖZEL FONLAR 11.250.000.000 580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 19.753.670.216 600 YURTİÇİ SATIŞLAR 8.538.869.994 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 7.096.291.165 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 2.921.236.164 189.058.724.013 189.058.724.013


54

4. Adım Ulaşılan düzeltmeye esas mizan üzerinden 2004 Yılı Enflasyon Düzeltmeleri

yapılır. 2003 yılından gelen tüm parasal olmayan kıymetler TAŞIMA KATSAYISI ile,

2004 yılından gelenler ise DÜZELTME KATSAYISI ile düzeltilerek muhasebe kayıtları yapılacaktır.

Yapılan düzeltme sonucu ve yapılacak yevmiye kayıtları şöyledir. (Stokların düzeltmesinde Basit Ortalama yöntemi kullanılmıştır.)

:: Aktif Hesapların Düzeltmesi Aktif Hesapların Düzeltme Tablosu;

Hesap Bilanço Düzeltmeye Düzeltme Düzeltilmiş Enflasyon Kodu Hesap Adı Değeri Esas Tutar Katsayısı Değer Farkı 153 01 Ticari Mallar 8.581.328.469 8.581.328.469 1.02028 8.755.357.810 174.029.341 170 01 A İnşaatı Maliyet. 18.889.007.358 18.889.007.358 20.606.961.653 1.717.954.295 254 02 20 AİB 02 3.524.196.748 3.524.196.748 1.13839 4.011.910.336 487.713.588 257 01 02 20 AİB 02 3.524.196.748 3.524.196.748 1.13839 4.011.910.336 487.713.588 254 03 20 AİB 03 16.648.729.747 16.648.729.747 1.13839 18.952.747.457 2.304.017.710 257 01 03 20 AİB 03 16.648.741.003 16.648.741.003 1.15083 19.159.870.608 2.511.129.605 254 04 20 AİB 04 23.850.000.000 23.850.000.000 1.06060 25.295.310.000 1.445.310.000 255 01 Makine 7.321.553.096 7.321.553.096 1.13839 8.334.782.829 1.013.229.733 257 02 01 Makine 7.321.543.780 7.321.543.780 1.13839 8.334.772.224 1.013.228.444 255 02 Bilgisayar 1.943.160.986 1.943.160.986 1.13839 2.212.075.035 268.914.049 257 02 02 Bilgisayar 1.554.528.789 1.554.528.789 1.13839 1.769.660.028 215.131.239 255 03 Mobilya 300.846.152 300.846.152 1.13839 342.480.251 41.634.099 257 02 03 Mobilya 240.676.917 240.676.917 1.13839 273.984.196 33.307.279 255 04 Yazıcı 424.881.271 424.881.271 1.13839 483.680.590 58.799.319 257 02 04 Yazıcı 254.928.763 254.928.763 1.13839 290.208.355 35.279.592

170 01 A İnşaatı Maliyetleri Sıra Kayıt Kayıt Düzeltme Düzeltilmiş Düzeltme No Tarihi Tutarı Katsayısı Değer Farkı ————————————————————————————————————————————————————————————————— 1 12.2003 7.580.452.000 1.13839 8.629.510.752 1.049.058.752 2 12.2003 133.331.358 1.13839 151.783.085 18.451.727 3 03.2004 3.785.648.000 1.06887 4.046.365.578 260.717.578 4 06.2004 7.389.576.000 1.05274 7.779.302.238 389.726.238 ————————————————————————————————————————————————————————————————— 18.889.007.358 20.606.961.653 1.717.954.295


55

Aktif hesapların düzeltme fişi;

-------------------------/------------------------------- 153 TİCARİ MALLAR 174.029.341 153 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 174.029.341 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 174.029.341 -------------------------/------------------------------- 170 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ 1.717.954.295 170 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 1.049.058.752 170 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 18.451.727 170 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 260.717.578 170 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 389.726.238 697 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI 1.717.954.295 -------------------------/------------------------------- 254 TAŞITLAR 4.417.041.298 254 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 487.713.588 254 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 2.484.017.710 254 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 1.445.310.000 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 4.417.041.298 -------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 2.998.843.193 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 2.998.843.193 257 99 01 Taşıtlar 487.713.588 257 99 01 Taşıtlar 2.511.129.605 -------------------------/------------------------------- 255 DEMİRBAŞLAR 1.382.577.200 255 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 1.013.229.733 255 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 268.914.049 255 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 41.634.099 255 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 58.799.319 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 1.382.577.200 -------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 1.296.946.554 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 1.296.946.554 257 99 02 Demirbaşlar 1.013.228.444 257 99 02 Demirbaşlar 215.131.239 257 99 02 Demirbaşlar 33.307.279 257 99 02 Demirbaşlar 35.279.592 -------------------------/-------------------------------


56

:: Pasif Hesapların Düzeltmesi

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin 2003 düzeltmesi farkları işin bitimine

kadar 178/358 hsaplarda bekletilmekteydi. Örneğimizde 2003 farkını 358 hesaba intikal ettirmiştik. Mevzuatta 178 ve 358 hesapların 2004 düzeltmesi ile ilgili bir açıklama yer almamaktadır. Ancak; 178/358 hesaplar, düzeltilmiş geçmil yıl karları/zararları hesabıyla aynı niteliktedir. Kanaatimizce, Düzeltilmiş Geçmiş Yıl Karları/Zararları hesaplarının 2004 sonuna taşınması gibi, 178/358 hesaplar da 2004 sonuna taşınmalıdır. Aşağıdaki çözüm bu yönde yapılmıştır.

Sabit Kıymet Yenileme Fonu parasal olmayan olarak kabul edilip düzeltilecektir. Düzeltme Tarihi olarak deftere kayıt tarihi dikkate alınacaktır.

Pasif Hesapların Düzeltme Tablosu;

Hesap Düzeltmeye Düzeltme Düzeltilmiş Enflasyon Kodu Hesap Adı Esas Tutar Katsayısı Değer Farkı 350 01 A inşaatı Hakedişleri 17.267.140.727 18.238.380.427 971.239.700 358 01 Yıllara Yaygın İş. Enf.Dz.Hs. (2003) 63.480.631 1.13839 72.265.716 8.785.085 500 SERMAYE 5.000.000.000 1.13839 5.691.950.000 691.950.000 502 SERM.DÜZL.OLML.FRK (2003) 106.960.592.600 1.13839 121.762.869.010 14.802.276.410 540 YASAL YEDEKLER 8.433.754.220 1.13839 9.600.901.467 1.167.147.247 549 ÖZEL FONLAR (Yenileme Fonu) 11.250.000000 1.06060 11.931.750.000 681.750.000 580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI (2003) 19.753.670.216 1.13839 22.487.380.637 2.733.710.421

350 01 A İnşaatı Hakedişleri Sıra Kayıt Kayıt Düzeltme Düzeltilmiş Düzeltme No Tarihi Tutarı Katsayısı Değer Farkı ---------------------------------------------------------------------- 1 12.2003 6.850.340.000 1.13839 7.798.358.553 948.018.553 2 12.2003 69.850.727 1.13839 79.517.369 9.666.642 3 11.2004 10.346.950.000 1.00131 10.360.504.505 13.554.505 ---------------------------------------------------------------------- 17.267.140.727 18.238.380.427 971.239.700


57

Pasif Hesapların Düzeltme Fişi;

-------------------------/------------------------------- 697 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI 971.239.700 350 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ 971.239.700 350 99 Cari Dönem Enflasyon Farkl. 948.018.553 350 99 Cari Dönem Enflasyon Farkl. 9.666.642 350 99 Cari Dönem Enflasyon Farkl. 13.554.505 -------------------------/------------------------------- 697 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI 8.785.085 358 YILLARA YAYGIN İNŞAAT EFLASYON DÜZELTME HESABI 8.785.085 358 99 Cari Dönem Enflasyon Farkl. 8.785.085 (2003 yılı Enflasyon Düzeltme Farkının 2004 sonuna taşınması) -------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 691.950.000 502 SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMLU FARKLARI 691.950.000 (Sermayenin Düzeltmesi) -------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 14.802.276.410 502 SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMLU FARKLARI 14.802.276.410 (2003 Sermaye Olumlu Farkalrının Düzeltmesi) -------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 1.167.147.247 540 YASAL YEDEKLER 1.167.147.247 540 99 Cari Dönem Enf. Farkl. 1.167.147.247 -------------------------/------------------------------- 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 681.750.000 549 ÖZEL FONLAR 681.750.000 549 99 Cari Dönem Enf. Farkl. 681.750.000 (Sabit Kıymet Yenileme Fonunun Düzeltmesi) -------------------------/------------------------------- 580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 2.733.710.421 580 99 Cari Dönem Enf. Farkl. 2.733.710.421 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 2.733.710.421 (2003 yılı Enflasyon Zararının Düzeltilmesi) -------------------------/-------------------------------

Bu kayıtlar yapılarak düzeltme sonrası mizana ulaşılır.

ECE Ltd. Şti. 2004 Yılı Düzeltme Sonrası Mizan HESAP KODU HESAP ADI

BAKİYE BORÇ (TL)

BAKİYE ALACAK (TL)

100 KASA 4.560.135.851 102 BANKALAR 15.435.631.310 120 ALICILAR 8.958.002.894 121 ALACAK SENETLERİ 1.595.232.810 131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 43.430.334.176 153 TİCARİ MALLAR 8.755.357.810 153 01 Ticari Mallar 8.581.328.469 153 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 174.029.341 170 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARI 20.606.961.653 170 01 A İnşaatı Maliyetleri 18.889.007.358 170 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 1.717.954.295 190 DEVREDEN KATMA DEĞER VERGİSİ 3.824.485.600


58

254 TAŞITLAR 48.439.967.793 254 02 20 AİB 02 3.524.196.748 254 03 20 AİB 03 16.648.729.747 254 04 20 AİB 04 23.850.000.000 254 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 4.417.041.298 255 DEMİRBAŞLAR 11.373.018.705 255 01 Makine 7.321.553.096 255 02 Bilgisayar 1.943.160.986 255 03 Mobilya 300.846.152 255 04 Yazıcı 424.881.271 255 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 1.382.577.200 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 33.840.405.747 257 01 Taşıtların Amortismanı 20.172.937.751 257 01 02 20 AİB 02 3.524.196.748 257 01 03 20 AİB 03 16.648.741.003 257 02 Demirbaşların Amortismanı 9.371.678.249 257 02 01 Makine 7.321.543.780 257 02 02 Bilgisayar 1.554.528.789 257 02 03 Mobilya 240.676.917 257 02 04 Yazıcı 254.928.763 257 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 4.295.789.747 257 99 01 Taşıtlar 2.998.843.193 257 99 02 Demirbaşlar 1.296.946.554 320 SATICILAR 694.734.253 321 BORÇ SENETLERİ 1.305.535.588 350 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARI 18.238.380.427 350 01 A inşaatı Hakedişleri 17.267.140.727 350 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 971.239.700 358 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON D 72.265.716 358 01 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENF DÜZ.2003 63.480.631 358 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 8.785.085 500 SERMAYE 5.000.000.000 502 SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMLU FARK 122.454.819.010 540 YASAL YEDEKLER 9.600.901.467 540 01 1.Tertip Yasal Yedekler 8.433.754.220 540 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 1.167.147.247 549 ÖZEL FONLAR 11.931.750.000 549 01 Sabit Kıymet Yenileme Fonu 11.250.000.000 549 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 681.750.000 580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 22.487.380.637 580 2003 2003 Yılı Enflasyon Düzeltmesi Zararı 19.753.670.216 580 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 2.733.710.421 600 YURTİÇİ SATIŞLAR 8.538.869.994 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 7.096.291.165 697 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYO 737.929.510 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 12.931.555.144 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 2.921.236.164 212.415.591.712 212.415.591.712


59

5. Adım Enflasyon Düzeltme Farkları ilgili oldukları ana hesaplara ve/veya maliyet-gelir-

gider hesaplarına intikal ettirilir. -------------------------/------------------------------- 153 TİCARİ MALLAR 174.029.341 153 01 Ticari Mallar 174.029.341 153 TİCARİ MALLAR 174.029.341 153 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 174.029.341 -------------------------/------------------------------- 170 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ 1.717.954.295 170 01 A İnşaatı Maliyetleri 1.717.954.295 170 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLE 1.717.954.295 170 99 Cari Dönem Enflasyon Fark. 1.717.954.295 -------------------------/------------------------------- 254 TAŞITLAR 4.417.041.298 254 02 20 AİB 02 487.713.588 254 03 20 AİB 03 2.484.017.710 254 04 20 AİB 04 1.445.310.000 254 TAŞITLAR 4.417.041.298 254 99 Cari Dönem Enflasyon Farkl. 4.417.041.298 -------------------------/------------------------------- 255 DEMİRBAŞLAR 1.382.577.200 255 01 Makine 1.013.229.733 255 02 Bilgisayar 268.914.049 255 03 Mobilya 41.634.099 255 04 Yazıcı 58.799.319 255 DEMİRBAŞLAR 1.382.577.200 255 99 Cari Dönem Enflasyon Farkl. 1.382.577.200 -------------------------/------------------------------- 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 2.998.843.193 257 99 01 Taşıtlar 2.998.843.193 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 2.998.843.193 257 01 02 20 AİB 02 487.713.588 257 01 03 20 AİB 03 2.511.129.605 -------------------------/------------------------------- 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 1.296.946.554 257 99 02 Demirbaşlar 1.296.946.554 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 1.296.946.554 257 02 01 Makine 1.013.228.444 257 02 02 Bilgisayar 215.131.239 257 02 03 Mobilya 33.307.279 257 02 04 Yazıcı 35.279.592 -------------------------/------------------------------- 350 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ 971.239.700 350 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 971.239.700 350 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ 971.239.700 350 01 A İnşaatı Hakedişleri 971.239.700 -------------------------/------------------------------- 358 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI 8.785.085 358 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 8.785.085 358 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI 8.785.085 350 01 Yılara Yaygın İnş. Enf.Düz.2003 8.785.085 (2003 Düzeltmesinin Düzeltme Farkı) -------------------------/------------------------------- 540 YASAL YEDEKLER 1.167.147.247 540 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 1.167.147.247 540 YASAL YEDEKLER 1.167.147.247 540 01 1.Tertip Yasal Yedekler 1.167.147.247 -------------------------/------------------------------- 549 ÖZEL FONLAR 681.750.000 549 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 681.750.000 549 ÖZEL FONLAR 681.750.000 549 01 Sabit Kıymet Yenileme Fonu 681.750.000 -------------------------/------------------------------- 580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 2.733.710.421 580 2003 2003 Yılı Enf. Düzltm. Zararı 2.733.710.421 580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 2.733.710.421 580 99 Cari Dönem Enflasyon Fark. 2.733.710.421 -------------------------/-------------------------------


60

6. Adım Yukarıda iptal edilmiş olan cari yıl amortisman kayıtları Düzeltilmiş değerler

üzerinden ayrılacaktır. -------------------------/------------------------------- 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 607.647.175 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 607.647.175 257 02 02 Bilgisayar 442.415.007 257 02 03 Mobilya 68.496.050 257 02 04 Yazıcı 96.736.118 -------------------------/-------------------------------

(31-12-2003 ten önce aktife giren kıymetlerde Düzeltilmiş değerlerden ancak

eski nispetlerle amortisman ayrılmaya devam olunur. 01/01/2004 ten sonra aktife giren kıymetlerde ise düzeltilmiş değeri üzerinden yeni nispetlerle amortisman ayrılmalıdır. Örnekte 2004’te iktisap edilen kıymetin yeni sistemde de %20 amortismana tabi olduğu varsayılmıştır.) -------------------------/------------------------------- 549 ÖZEL FONLAR 5.059.062.000 549 01 Sabit Kıymet Yenileme Fonu 5.059.062.000 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) 5.059.062.000 257 01 04 20 AİB 04 5.059.062.000 -------------------------/-------------------------------

7. Adım Dönem sonu Yansıtma Kayıtları yapılır.

-------------------------/------------------------------- 632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ(-) 3.528.883.339 771 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI 3.528.883.339 -------------------------/------------------------------- 771 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI 3.528.883.339 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 3.528.883.339 -------------------------/-------------------------------

8. Adım Yıllara yaygın inşaat işi devam ettiği için, 697 hesabın bakiyesi bu yılın

Gelir/Giderine dahil edilmeyecek, 178 veya 358 hesaba intikal ettirilecektir. -------------------------/------------------------------- 697 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI 737.929.510 358 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI 737.929.510 358 02 YILL. YAYGIN İNŞ.ENF.DÜZ.2004 737.929.510 -------------------------/-------------------------------

9. Adım 2004 Yılı Düzeltme farkları (698 Hs. Bakiyesi) Kar/Zarar hesabına intikal

ettirileceği için, bakiye, 648 veya 658 hesaba intikal ettirilir. -------------------------/------------------------------- 658 ENFLASYON DÜZELTMESİ ZARARLARI (-) 12.931.555.144 698 ENFLASYON DÜZELTME HESABI 12.931.555.144 -------------------------/-------------------------------


61

10. Adım Enflasyon Düzeltme sonucu gelir tablosuna yansıtıldıktan sonra düzeltilmiş gelir

tablosu elde edilir.

ECE Ltd. Şti. 2004 Yılı Düzeltilmiş GELIR TABLOSU (Özet) A-BRÜT SATIŞLAR 8.538.869.994 1-YURTİÇİ SATIŞLAR 8.538.869.994 NET SATIŞLAR 8.538.869.994 B-SATIŞLARIN MALİYETİ(-) 7.096.291.165 1-SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ(-) 7.096.291.165 BRÜT SATIŞ KAR'I VEYA ZARARI 1.442.578.829 C-FAALİYET GİDERLERİ(-) 3.528.883.339 1-GENEL YÖNETİM GİDERLERİ(-) 3.528.883.339 FAALİYET KAR'I VEYA ZARARI -2.086.304.510 D-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARL 12.931.555.144 1-ENFLASYON DÜZELTMESİ ZARARLARI (-) 12.931.555.144 OLAĞAN KAR VEYA ZARARI -15.017.859.654 DÖNEM KAR'I VEYA ZARARI -15.017.859.654 DÖNEM NET KAR'I VEYA ZARARI -15.017.859.654

11. Adım Gelir Hesapları kapatılır ve dönem K/Z, bilançoya intikal ettirilir.

-------------------------/------------------------------- 600 YURTİÇİ SATIŞLAR 8.538.869.994 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 8.538.869.994 -------------------------/------------------------------- 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 23.556.729.648 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ(-) 7.096.291.165 632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ(-) 3.528.883.339 658 ENFLASYON DÜZELTMESİ ZARARLARI (-) 12.931.555.144 -------------------------/------------------------------- 692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 15.017.859.654 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 15.017.859.654 -------------------------/------------------------------- 591 DÖNEM NET ZARARI 15.017.859.654 692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 15.017.859.654 -------------------------/-------------------------------


62

12. Adım 2004 yılı Enflasyon Düzeltmesi yapılmış bilançosu..

ECE Ltd. Şti. 2004 Yılı Düzeltilmiş Bilançosu KASA 4.560.135.851 SATICILAR 694.734.253 BANKALAR 15.435.631.310 BORÇ SENETLERİ 1.305.535.588 ALICILAR 8.958.002.894 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARI 18.238.380.427 ALACAK SENETLERİ 1.595.232.810 A inşaatı Hakedişleri 18.238.380.427 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 43.430.334.176 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYO 810.195.226 TİCARİ MALLAR 8.755.357.810 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENF DÜZ 2003 72.265.716 Ticari Mallar 8.755.357.810 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENF DÜZ 2004 737.929.510 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARI 20.606.961.653 SERMAYE 5.000.000.000 A İnşaatı Maliyetleri 20.606.961.653 SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMLU FARK 122.454.819.010 DEVREDEN KATMA DEĞER VERGİSİ 3.824.485.600 YASAL YEDEKLER 9.600.901.467 TAŞITLAR 48.439.967.793 1.tertip yasal yedekler 9.600.901.467 20 AİB 02 4.011.910.336 ÖZEL FONLAR 6.872.688.000 20 AİB 03 19.132.747.457 Sabit Kıymet Yenileme Fonu 6.872.688.000 20 AİB 04 25.295.310.000 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI -22.487.380.637 DEMİRBAŞLAR 11.373.018.705 2003 yılı Enflasyon Düzeltmesi 22.487.380.637 Makine 8.334.782.829 DÖNEM NET ZARARI -15.017.859.654 Bilgisayar 2.212.075.035 Mobilya 342.480.251 Yazıcı 483.680.590 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR(-) -39.507.114.922 Taşıtların Amortismanı 28.230.842.944 20 AİB 02 4.011.910.336 20 AİB 03 19.159.870.608 20 AİB 04 5.059.062.000 Demirbaşların Amortismanı 11.276.271.978 Makine 8.334.772.224 Bilgisayar 2.212.075.035 Mobilya 342.480.246 Yazıcı 386.944.473 127.472.013.680 127.472.013.680


63

Değerlendirme Bu örnek, bir muhasebe yazılımında çözümlenmiştir. İhtiyariklikten yararlanan

işletmelerin ilgili düzeltme kayıtları geçmişi etkiler nitelikte olacağından hesap planı düzeni önem kazanmaktadır. Hesap planının doğru oluşturulması işlemleri kolaylaştırdığı gibi, gereklidir de.

Hesap planında; 254 TAŞITLAR 254 01 20 AİB 01 254 02 20 AİB 02 254 03 20 AİB 03 254 98 Geçmiş Dönem Enflasyon Farkları 254 98 01 20 AİB 01 254 98 02 20 AİB 02 254 98 03 20 AİB 03

254 99 Cari Dönem Enflasyon Farkları 254 99 01 20 AİB 01 254 99 02 20 AİB 02 254 99 03 20 AİB 03

şeklinde bir yapılandırma, farkların takibi ve ilgili hesaplara intikali işlemlerinde

kolaylık sağlayacaktır. Bu işlemleri bir muhasebe yazılımı yardımı ile yapacak Meslek Mensuplarımızın,

öncelikle ayrıntılarıyla hesap planında ilgili hesapları açmaları ve ondan sonra yazılımın parametrelerini oluşturmaları muhtemel hataları önleyecektir. Bununla birlikte parametrelerin oluşturulmasına dikkat edilmelidir.

İhtiyarilikten yararlanmanın getirdiği sorunlar Enflasyon Düzeltmesi sitemi, mevzuat gereği, 3’er aylık geçici vergi

dönemlerinde uygulanması için tasarlandığından, ertelemelerle ortaya çıkan sorunlar ve yıl bazında uygulamanın getirdiği aksaklıklar meydana çıkmaktadır.

Alınınan sipariş avanslarında; dönem sonu bakiye sıfır olduğu zaman,(ki bunun 2

geçici vergi dönemi bilançoda kaldığını varsayalım) yıllık uygulamada avansın kullanıldığı aya kadar ki düzeltme yapılmamış oluyor.

Yine 2003 bilançosundan gelen ve 2004 yılı 2. geçici vergi dönemine kadar

aktifte kalan bir stok, bu tarihten sonra elden çıkarılırsa, 2004 sonunda bilançoda olmadığı için değerlenemiyor. Üçer aylık dönemlerde düzeltme işlemi uygulansa idi, bu stok aktifte kaldığı 6 ay için değerlenmiş ve maliyetine intikal ettirilmiş olacaktı.

Benzer şekilde, yıl içinde satılan iktisadi kıymetler de yılsonu bilançosunda

olmadıkları için, 1/1/2004’ten satıldıkları aya kadar ki süreçte değerlenmemiş oluyor. Bu ve benzeri nedenlerle değerlenemeyen ve gidere intikal eden işlemlerde, yıl

sonu Karı/Zararı etkileyen tutarlar değerlenmeden işlem görüyor.


64

Sonuç Bu çalışmanın amacı, meslek mensuplarımıza, ihtiyarilikten yararlanan

işletmelerin enflasyon düzeltmesi işlemlerinde yaşayacakları süreçle ilgili fikir vermektir.

Her işletmede özellik arzeden durumlar olacaktır. Bu nedenle, bu çalışmada yer

alan örnek uygulama rehber alınırken, sadece süreç hakkında fikir verme amacında olduğumuz unutulmamalıdır.

Yasal Uyarı : Örnek çözümü varsayımlarla yapılmıştır. Dizgi/yazım hatalarından kaynaklanan

hesap hataları olabilir. Yorumdan kaynaklanan hatalar/farklılıklar da olabilecektir. Bilgilerin kullanımından doğan/doğacak her türlü sorumluluk uygulayıcıya

aittir. Yazar ve DSMMMO sorumlu tutulamaz.

Uçancıbaşı Mahallesi 552 Sokak No:9 20150 DENİZLİ Tel:258 265 65 55 Fax:258 265 4851

www.denizlismmmo.org

Documents

ENFLASYON MUHASEBES · 2011-08-19 · Enflasyon Düzeltmesi Rehberi 3 Sunuş Bir vergi düzenlemesi olarak, 5024 Sayılı Kanunla getirilen enflasyon düzeltmesi uygulamasında sona