Czas teraźniejszy

Pod względem formy czas teraźniejszy jest identyczny jak czas przyszły prosty. Formy czasu

teraźniejszego oznaczają czynności lub stany:

aktualne (np. Teraz jem śniadanie);

omnitemporalne (np. Kwadrat ma cztery boki);

habitualne (np. We wtorki chodzę na siłownię).

Marginalne jest użycie form czasu teraźniejszego dla oznaczenia czynności lub stanów:

przyszłych (np. Jutro pracuję do ósmej);

przeszłych (np. To było tak: idę sobie ulicą, a tu nagle jak nie wyskoczy pies bez kagańca).

I koniugacja

l.p. l.m.

1.os. -ę -´emy

2.os. -´esz -´ecie

3.os. -´e -ą

II koniugacja

l.p. l.m.

1.os. -(J)´ę -´imy/-´ymy

2.os. -´isz/-´ysz -´icie/-´ycie

3.os. -´i/-´y -(J)´ą

III koniugacja

l.p. l.m.

1.os. -am -amy

2.os. -asz -acie

3.os. -a -ają

IV koniugacja

l.p. l.m.

1.os. -´em -´emy

2.os. -´esz -´ecie

3.os. -´e -´eją

Niekiedy III i IV koniugację łączy się w jedną.

W niektórych czasownikach nieregularnych pojawia się -adzą, -´edzą zamiast -ają, -´eją.

W I koniugacji pojawiają się oboczności związane z przegłosem lechickim: jadę – jedziesz, niosę –

niesiesz.

Pierwsza koniugacja dotyczy prawie wszystkich czasowników, druga – szóstej i siódmej grupy,

trzecia – pierwszej grupy, a czwarta – drugiej grupy.

Bezokolicznik

Bezokolicznik tworzy się przez dodanie, najczęściej do tematu czasu przeszłego, końcówki -ć. Zachodzi

przy tym często (o ile jest możliwy) przegłos ę > ą, o > ó i ´o, ´a > ´e.

Kiedy temat kończy się na -s-, -t-, -d- tworzy się końcówka -ść, kiedy na -z- – -źć /-ść/, kiedy na -k-, -g- – -c.

Inne zakończenia to -ać, -eć, -ić, -yć, -uć, -ąć.

jeść – jadł – jadła

móc – mógł – mogła

dać – dał – dała

"mieć" - odmiana czasownika - to have

Czas teraźniejszy

ja mam

ty masz

on/ona/ono ma

my mamy

wy macie

oni/one mają

Czas przeszły

ja (m) miałem

ja (f) miałam

ty (m) miałeś

ty (f) miałaś

on miał

ona miała

ono miało

my (m) mieliśmy

my (f) miałyśmy

wy (m) mieliście

wy (f) miałyście

oni mieli

one miały

Czas przyszły złożony

ja (m) będę miał

ja (f) będę miała

ty (m) będziesz miał

ty (f) będziesz miała

on będzie miał

ona będzie miała

ono będzie miało

my (m) będziemy mieli

my (f) będziemy miały

wy (m) będziecie mieli

wy (f) będziecie miały

oni będą mieli

one będą miały

Czas przyszły prosty

Tryb przypuszczający

ja (m) miałbym

ja (f) miałabym

ty (m) miałbyś

ty (f) miałabyś

on miałby

ona miałaby

ono miałoby

my (m) mielibyśmy

my (f) miałybyśmy

wy (m) mielibyście

wy (f) miałybyście

oni mieliby

one miałyby

Tryb rozkazujący

ty miej

on/ona/ono niech ma

my miejmy

wy miejcie

oni/one niech mają

"być" - odmiana czasownika - To BeCzas teraźniejszy

ja jestem

ty jesteś

on/ona/ono jest

my jesteśmy

wy jesteście

oni/one są

Czas przeszły

ja (m) byłem

ja (f) byłam

ty (m) byłeś

ty (f) byłaś

on był

ona była

ono było

my (m) byliśmy

my (f) byłyśmy

wy (m) byliście

wy (f) byłyście

oni byli

one były

Czas przyszły złożony

ja (m) będę

ja (f) będę

ty (m) będziesz

ty (f) będziesz

on będzie

ona będzie

ono będzie

my (m) będziemy

my (f) będziemy

wy (m) będziecie

wy (f) będziecie

oni będą

one będą

Czas przyszły prosty

Tryb przypuszczający

ja (m) byłbym

ja (f) byłabym

ty (m) byłbyś

ty (f) byłabyś

on byłby

ona byłaby

ono byłoby

my (m) bylibyśmy

my (f) byłybyśmy

wy (m) bylibyście

wy (f) byłybyście

oni byliby

one byłyby

Tryb rozkazujący

ty bądź

on/ona/ono niech będzie

my bądźmy

wy bądźcie

oni/one niech będą